technische gids multiconnect

Technische gids

2

Als industrieel ontwerper en fabrikant van koppelings- en regelsystemen reikt de COMAP Groep globale oplossingen aan voor de energieprestatie van gebouwen.

koppelings-, regel- en waterkwaliteitsspecialisten. Hoewel onze producten vaak onzichtbaar zijn, dragen ze toch stuk voor stuk bij

hun energieprestatie.

Van ontwerp over fabricage tot verkoop: wij controleren de hele waardeketen van ons aanbod. Daarom bieden we niet zozeer producten aan, maar wel de door onze klanten gezochte oplossing op de gewenste plek, van generator tot warmteafgiftesysteem.

sites, nieuwbouw- of renovatieprojecten...

Wij beheersen zowel de technische eisen van grote, professionele complexen als de verwachtingen van particulieren in termen van design en energiebesparing. Ongeacht het project staat ons aanbod altijd garant voor een resultaat dat is aangepast aan de specifieke karakteristieken van elke bouwplaats, in perfecte overeenstemming met de geldende normen en gekoppeld aan een voortreffelijk serviceniveau.

COMAP, van generator tot warmteafgiftesysteem

3

DEEL A - Meerlagenbuizen - SkinPress-systeem

1. Beschrijving van het systeem1.1. Toepassingen

1.2. SkinPress persfittingen

1.3. Meerlagenbuizen

2. Uitvoering2.1. Voorbereiding

2.2. Installatie

3. Specifieke technische gegevens3.1. Weerstand van de SkinPress persfittingen

3.2. Warmte-uitzetting

3.3. Drukverliezen

3.4. Thermische verliezen voor voorgeïsoleerde buizen

4

DEEL B - Ingebruikneming en ondersteuning na verkoop

1. Druktest

2. Spoeling van het netwerk

3. Preventie van legionairsziekte

4. Preventie van corrosie

5. Certificeringen van de COMAP-systemen

6. Garanties van de COMAP-systemen

5

DEEL ASkinPress-systeem voor meerlagenbuizen

1.B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em2.

Uitv

oeri

ng3.

Spec

ifiek

e te

chni

sche

geg

even

s

6

HOOFDSTUK 1Beschrijving van het systeem

DEEL ASkinPress-systeemvoor meerlagenbuizen

7

1. BESCHRIJVING VAN HET SYSTEEM1.1. Toepassingen1.1.1. SkinPress en SkinPress PPSU toepassingen

Visu-Control®-systeem

Een snelle en betrouwbare ingebruikneming met moduleerbare hulpmiddelen (integreerbaar in het Multiperssysteem®-gamma).

Een compleet assortiment fittingen. Meer dan 250 referenties die direct ingebouwd kunnen worden in vloeren.

AMet het SkinPress PPSU kunststofgamma biedt COMAP u een plastic assortiment aan voor elke toepassing op het vlak van loodgieterij, verwarming, vloerverwarming...

De fitting is gemaakt van polyfenylsulfon (PPSU). Een erg technisch plastic met een grote weerstand tegen hoge temperaturen en drukwaarden. Zo kan het een belasting van 18 kg per mm² dragen tot boven 200° zonder te vervormen.

Nota: voor meer informatie over de chemische compatibiliteit van de SkinPress PPSU fittingen, zie hoofdstuk 3.1 (weerstand van de SkinPress-fittingen).

Toepassing Beschrijving Werkings-temperatuur

Werkings-

druk

Leidingwater Voor leidingwater-, warmwater- en koelwaterinstalla-ties Van +5 °C tot +95 °C 10 bar

Verwarming en koeling

Voor verwarmingsinstallaties, binnen de grenzen van de voorgeschreven drukwaarden. Van -10 °C tot +95 °C 10 bar

Regenwater Voor regenwaterinstallaties in gebouwen, binnen de grenzen van de voorgeschreven drukwaarden. Van -10 °C tot +95 °C 10 bar

PersluchtVoor persluchtinrichtingen van olievrije installaties (met een vóór het systeem geplaatste oliefilter), minder dan 25 mg/m³ olie.

Van -10 °C tot +70 °C 10 bar

Er kan tot 45 % glycol gebruikt worden als aanvulling op 55 % water.

1.1.2. SkinPress Gas toepassingen

Toepassing Beschrijving Werkings- temperatuur Werkings-druk

Gas Voor gasinstallaties in landen waar het systeem gecontroleerd en gecertificeerd werd. Van -10 °C tot +60 °C 200 mbar

Gesmeerde perslucht Voor installaties met gesmeerde perslucht. Van -10 °C tot +95 °C 10 bar

SkinPress Gas voldoet aan de Europese norm ISO/FDIS 17484-1/2006.SkinPress Gas moet geïnstalleerd worden conform de lokale voorschriften.

DEEL-A - SkinPress-systeem voor meerlagenbuizen

1. B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em

8

SkinPress

*Selon les réglementations locales

1.1.3 SkinPress-gamma


14 16 18 20 26 32 40-50-63

SkinPress

SkinPress PPSU - - -

SkinPress Gaz* - - -

MultiSkin4

PEX / Alu (0,4) / PEX

14 16 18 20 26 32 40-50-63

Rollen -

Profielen -

In een buitenbuis -

Geïsoleerds -

MultiSkin2

PEX / Alu (0,2) / PEX

14 16 18 20 26 32 40-50-63

Rollen - - -

Profielen - - -

In een buitenbuis - - -

Geïsoleerds - - -

MultiSkin GazPEX / Alu (0,4) / PEX

14 16 18 20 26 32 40-50-63

Rollen - - -

Profielen - - -

In een buitenbuis - - -

BetaSkinPERT / Alu (0,2) / PERT

14 16 18 20 26 32 40-50-63

Rollen -

Profielen - -

In een buitenbuis - - - - -

Geïsoleerds -

9

1 3 4

5 6 7

2

2

1

53

46

7

Productvoordelen

1 Direct zicht op de buis2 Traceerbaarheid van het product voor 100 %

kwaliteit: maat, certificering en productnummer worden op de fitting gedrukt.

3 Oppervlaktebehandeling4 Roestvrijstalen ring5 Betere bescherming van de O-ring6 Eenvoudige aansluiting van de buis7 Diëlektrische bescherming8 Grote binnendiameter

Beschermstop voor de grote diameters 40, 50 en 63 mm.

*Volgens de lokale voorschriften

1.2.1.2. SkinPress Gas* fittingenMeerlagenbuizen worden in Europa steeds vaker gebruikt voor gastoepassingen.

Deze vorm van gebruik werd intussen ook goedgekeurd door Europese certificeringen zoals Gastec QA 198 in Nederland en UNI TS 11343 in Italië en berust eveneens op de Europese norm ISO/FDIS 17484-1 : 2006.

COMAP heeft ervoor geopteerd om haar SkinPress-fittingen aan te passen voor gasinstallaties. Dankzij het Visu-Control®-systeem en de COMAP-identificatie is de installatie erg betrouwbaar.

Productvoordelen

1 Direct zicht op de buis2 Traceerbaarheid van het product voor 100 %

kwaliteit: maat, certificering en productnummer worden op de fitting gedrukt

3 Oppervlaktebehandeling4 Roestvrijstalen ring5 Betere bescherming van de O-ring6 Eenvoudige aansluiting van de buis7 Protection diélectrique


1.2. SkinPress persfittingen1.2.1. SkinPress-gamma

1.2.1.1. SkinPress-fittingenVisu-Control®-systeemEen snelle en betrouwbare ingebruikneming met moduleerbare hulpmiddelen (integreerbaar in het Multiperssysteem®-gamma).Een compleet assortiment fittingen. Meer dan 250 referenties die direct ingebouwd kunnen worden in vloeren.

1. B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em

10

Voordelen

Hoge kwaliteit, maar licht gewichtGemakkelijk in onderhoud

Discreet en esthetisch

Technische gegevens

Technisch harsCorrosiebestendigheid

Kleur wit


1.2.1.3. SkinPress PPSU fittingenMet het SkinPress PPSU kunststofgamma biedt COMAP u een plastic assortiment aan voor elke toepassing op het vlak van loodgieterij, verwarming, vloerverwarming...

De fitting is gemaakt van polyfenylsulfon (PPSU). Een erg technisch plastic met een grote weerstand tegen hoge temperaturen en drukwaarden. Zo kan het een belasting van 18 kg per mm² dragen tot boven 200° zonder te vervormen.

VoordelenVisu-Control®-technologie: zicht- en tastbare indicator die het perspunt aangeeft

Bescherming van de O-ring

Het kijkvenster zorgt voor een betere zichtbaarheid van de buisaansluiting

Compatibel met alle meerlagenbuizen van COMAP (MultiSkin en BetaSkin)

Licht en duurzaam

Traceerbaarheid van het product voor een gewaarborgde kwaliteit

Nota: voor meer informatie over de chemische compatibiliteit van de SkinPress PPSU fittingen, zie hoofdstuk 3.1 (weerstand van de SkinPress-fittingen).

11

Gepatenteerde O-ringIdentificatie op kleur (zwart = EPDM)Specifiek profiel dat schade of een verplaatsing van de ring bij montage van de buis voorkomt

Vertinning van het messingVoorkomt het risico op corrosievorming bij ingebouwde installaties

Direct zicht op de buis:Voorkomt het risico op corrosievorming bij ingebouwde installaties

Visu-Control®

Zicht- en tastbare indicatorIdentificatie op kleur

Zorgt voor een correcte positionering van de persbek

Voorgeassembleerde fittingUit 1 geheel, geen losse componenten

(minimaliseert het risico op verlies)

Diëlektrische beschermingDe Visu-Control®-ring zorgt voor een diëlektrische bescherming tussen de aluminium strook van de buis en het messing van de fitting

1.2.2. Technische eigenschappen


1. B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

emBeschermstop voor de grote diameters 40, 50 en 63 mm.

12

OppervlaktebehandelingDe oppervlaktebehandeling zorgt voor een aanzienlijke verbetering van de mechanische en visuele eigenschappen van de SkinPress-fittingen. De fittingen zijn bedekt met een 4 tot 8 micron (μ) dikke laag die voor 99,9 % uit tin bestaat (volgens DVGW W534 en ISO 2093). Deze behandeling verbetert de vormgeving van de fitting en verkleint het risico op oxidatie.

Voormelde fittingen hebben met succes de tests voor het detecteren van restspanningen doorstaan (die tot een breuk of verzwakking van de fitting door corrosie kunnen leiden):

- Ammoniakproef volgens norm ISO 6957 : 1988

- Kwiknitraatproef volgens norm EN ISO 196 : 1995

BinnendiameterDe geoptimaliseerde binnendiameter van de SkinPress-fittingen vermindert de drukverliezen.

Nota: de binnendiameter in het midden van de fitting is nooit kleiner dan de diameter aan de uiteinden van de fitting.

Buitendiameter (mm) 14 16 18 20 26 32 40 50 63

Binnendiameter A (mm) 5,50 7,50 9,50 11,00 13,80 19,50 25,50 33,00 43,00

Binnenstraal r (mm) 2,275 3,75 4,75 5,50 6,90 9,75 12,75 16,5 21,5

Persprofiel

De SkinPress-fittingen zijn ontworpen om geperst te worden met een persbek met TH-profiel.

Opgelet: de diameter van 32 mm moet geperst worden met het THL-profiel.

Diameter (mm) 14 16 18 20 26 32 40 50 63

Profiel TH TH TH TH TH THL TH TH TH

Ø A

Ø R


13

*Markering van het ‘Gepatenteerde O-ring’-logo: Zie hoofdstuk 1.2.4 Gepatenteerde O-ring pagina 15 voor meer uitleg over het werkingsprincipe van de ‘Gepatenteerde O-ring’.

Traceerbaarheid

Materiaal Diameters (in mm) Markering Omhulsel

SkinPress Water

Huis: Messing CW617N volgens EN12165 of messing CW612N volgens EN12164Lood ≤ 2,2 % Ringen: roestvrij staal AISI304Eveneens beschikbaar in DZR CW511L

14-16-18-20-26-32-40-50-63

- Logo COMAP- Dimensions- DVGW - CSTBat- Numéro de lot- logo* ‘‘Joint breveté’’ pour les

Diameters 14 tot 32 mm

- Productillustratie - Hoeveelheden- Certificeringen- Gencod EAN- Installatie-sche-ma’s

SkinPress Gas

Huis: Messing CW617N volgens EN12165 of messing CW612N volgens EN12164Lood ≤ 2,2%Ringen: roestvrij staal AISI304

16-20-26-32

- COMAP-logo- Afmetingen- DVGW - CSTBat- Lotnummer


SkinPress PPSU

Huis: PPSURingen: roestvrij staal AISI304

16-20-26-32

- COMAP-logo- Afmetingen- DVGW - CSTBat- Lotnummer- «Gepatenteerde O-ring»-logo*


1. B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em


14

Niet geperste SkinPress koppeling

Geperste SkinPress koppeling

11.2.3. Visu-Control®-technologie

Met een aan elk uiteinde van de fitting bevestigde plastic ring (polymeer in polyethyleentereftalaat) biedt de gepatenteerde Visu-Control®-technologie een zowel zicht- als tastbare indicator. Door deze Visu-Control®-ring bent u zeker van de correcte positionering van het pershulpmiddel. Tijdens het persen zorgt de druk van de persbek voor een vervorming van de plastic ring.

Voor elke toepassing is er een andere kleur van Visu-Control®-ring voorzien, kwestie van elke vergissing te vermijden:

Gamma Toepassingen

SkinPress WaterSkinPress PPSU

-Leidingwaterinstallatie- Warmwater- en koelwaterinstallaties- Verwarmingsinstallaties- Koelinstallaties- Glycolwater - Recuperatie van regenwater- Droge persluchtinstallaties

SkinPress Gas

- Lpg (butaan - propaan)- Aardgas- Stoom onder lage druk- Brandstof en andere koolwaterstoffen- Gesmeerde perslucht


15

30°

60°60°

A

A

1.2.4. De gepatenteerde O-ringStandaardfittingen voor water- en cv-toepassingen zijn voorzien van EPDM O-ringen.

Het te gebruiken type O-ring hangt af van de toepassing en het systeem. Daarom worden de gaspersfittingen voorzien van een HNBR O-ring.

De SkinPress en SkinPress PPSU fittingen voor de diameters 14,16,18, 20, 26 en 32 mm worden geleverd met een O-ring die speciaal werd ontworpen om niet-geperste fittingen te kunnen herkennen. Hierdoor zal er bij niet-geperste koppelingen tijdens een druktest water weglekken. Dit vereenvoudigt het detecteren van niet-geperste fittingen.

Gamma Type Werkingstemperatuur voor de O-ring

SkinPress Water SkinPress PPSU(Ø 14 tot 32)

Gepatenteerde O-ring in EPDM (zwart)

Van -20 °C tot +95 °C

SkinPress Water (Ø 40, 50 en 63)

HNBR (zwart) Van -20 °C tot +60 °C

SkinPress Gas HNBR (geel) Van -20 °C tot +60 °C

Werking van de gepatenteerde O-ringHet concept van de gepatenteerde O-ring berust op de creatie van een lekweg in de O-ring zelf.

Concreet werd het ringoppervlak op drie strategische punten voorzien van kleine groeven, waardoor water zal blijven weglopen zolang de fitting niet is geperst. Bij het persen van de ring worden de groeven echter afgedicht, met de vereiste water- en luchtdichtheid tot gevolg.

1. B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em


16

1.2.5. PershulpmiddelenDe pershulpmiddelen bestaan uit een persmachine, persbekken, inzetstukken, een adapter en dienovereenkomstige hulzen. De persmachine zelf werkt op batterijen of kan op een stopcontact worden aangesloten.

Voor elke buisdiameter moeten de juiste onderdelen worden gebruikt (zie onderstaande tabel) teneinde een perfecte persing te krijgen.

Het COMAP-aanbodCOMAP stelt zijn gamma pershulpmiddelen voor, dat ontwikkeld werd om het werk van de professional nog betrouwbaarder te maken en te vereenvoudigen. Zo zijn de Novopress-tools ACO102, ACO202, ECO 301 en KLAUKE MAP2L en UAPL3L specifiek bedoeld voor het persen van elke diameter in koper, PER, meerlagenmateriaal en (zowel roestvrij als thermisch verzinkt) staal. Met het systeem van inzetstukken en moederpersbek kunnen er open hulpmiddelen op het Multiperssysteem® worden gebruikt door alleen de inzetstukken (en geen zware en lastige persbekken) te veranderen.

Meerlagen

SkinPress

TH/THL

PERSBEK + INZETSTUKKEN

Ø14-16-18-20-26-32ACO102 / ACO202

Ø14-16-18-20-26-32MAP2L / UAP3L

PERSBEK UIT EEN GEHEEL

-

-

MAP2L Ø14-16-18-20-26-32

UAP3L Ø14-16-18-20-26-32-40-50-63

ADAPTER + HULZEN OF STEUN +

INZETSTUKKEN- Ø40-50-63

ACO202 / ECO 301

- - - Ø40-50-63UAP3L

Bij het persen van de COMAP-fittingen met de Novopress-machines met inzetstuk graveert het hulpmiddel een ‘A’-teken (de A van COMAP) ter bevestiging van de correcte persing van de koppeling met de door COMAP vervaardigde machines.

Alle Novopress-inzetstukken hebben een kleurcode per diameter om elke vergissing te vermijden.

Tabel van de kleurcode voor de inzetstukken

Diameter 12 14 15 16 18 20 22 25 26 28 32

Kleurcode bleu marron orange jaune blanc rose violet pourpre rouge noir vert

*Vorige generaties: SP1932, AFP101

ECO 301

ACO 202

ACO 102


17

Vergelijking van de pershulpmiddelenDe SkinPress-fittingen werden ontworpen en gecertificeerd met de Novopress-hulpmiddelen. Niettemin werden er ook interne tests verricht met andere op de markt verkrijgbare pershulpmiddelen.

Onderstaande tabel vermeldt de verschillende pershulpmiddelen die compatibel zijn met SkinPress-fittingen.

14 16 18 20 26 32 40 50 63

TH TH TH TH TH THL TH TH TH

Nov

opre

ss

ACO 102* - - -

ACO 202

ECO 301 - - - - - -

REM

S

MINI REMS - -

ECOPRESS - - - -

POWERPRESSAKKUPRESS

KLA

UKE

MINI KLAUKE(MAP2, MAP2L) - - -

UAP2LUP2ELUP3EL

VIRA

X VIPER M20+ - - - -

VIPER P22+ -

ROTH

ENB

ERG

ER

ROMAX compact - -

ROMAX Pressliner ROMAX Pressliner ECO

ROMAX Pressliner AC ECO

*Vorige generaties: SP1932, AFP101

Voor ander op de markt verkrijgbaar gereedschap neemt u best contact op met COMAP.

1. B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em


18

Hechtlaag van superieure kwaliteit voor een homogene assemblage tussen de aluminiumlaag en de buitenlaag in PE-Xc

1.3. Meerlagenbuizen1.3.1. Tabel van de toepassingsklassenDe meerlagenbuizen van COMAP beantwoorden aan EN ISO 21003-1.

Toepassings-klasse

TD Tmax Tmal

Typisch toepassingsgebiedDuurD DuurD DuurD

°C jaren °C jaren °C uren

1a 60 49 80 1 95 100 Warmwatertoevoer (60 °C)

2a 70 49 80 1 95 100 Warmwatertoevoer (70 °C)

4b20 + cumu-latief 40 +

cumulatief 60

2,52025

70 2,5 100 100 Vloerverwarming en lage temperatuur-radiatoren

5b20 + cumu-latief 60 +

cumulatief 80

142510

90 1 100 100 Hoge temperatuur-radiatoren

Opgelet: deze internationale norm geldt niet voor de waarden Td, Tmax en Tmal die zich boven de in de tabel vermelde waarden situeren.

a Een land naar keuze tussen de klassen 1 en 2 conform de nationale reglementering.b Wanneer er voor een klasse meer dan één Nominaal temperatuur wordt vermeld, moeten de termijnen worden samengeteld. ‘Plus cumulatief’ in de tabel verwijst naar een temperatuurprofiel van een welbepaalde temperatuur over een specifieke periode. (Bv. het Nominaal temperatuurprofiel voor 50 jaar voor klasse 5 is 20 °C voor 14 jaar, gevolgd door 60 °C voor 25 jaar, 80 °C voor 10 jaar, 90 °C voor 1 jaar en 100 °C voor 100 uur).

1.3.2. MultiSkinDe MultiSkin meerlagenbuis van COMAP bestaat uit een in de lengte stuikgelaste aluminium buis, voorzien van een binnen- en buitenlaag in met elektronenstralen vernet polyethyleen. De verschillende lagen zijn onderling met elkaar verbonden door een hechtlaag van superieure kwaliteit. Het resultaat is de COMAP-meerlagenbuis die alle voordelen van buizen in kunststof en metaal combineert.

De binnen- en buitenbuizen worden vervaardigd van polyethyleengranulaat met een hoge dichtheid (HDPE) en worden vervolgens vernet met behulp van elektronenstralen. Deze vernetting zorgt voor een aanzienlijke verbetering van de natuurlijke kwaliteiten van het polyethyleen en vergroot de drukweerstand van de buis, evenals de bestendigheid tegen temperatuurschommelingen.

De buis voldoet hierdoor aan de strengste normen voor leidingwaterinstallaties en is zelfs bestand tegen agressieve stoffen.

De aluminium buis garandeert intussen de zuurstofdichtheid en vormvastheid van de buis. En dankzij de overlangse lassing blijft de buis overal even dik. Bijgevolg zal de vernette buitenlaag, die via de hechtlaag op de aluminiumbuis wordt aangebracht, eveneens overal dezelfde dikte hebben. Dit heeft ook zo zijn voordelen voor het persen, omdat de perskrachten op die manier perfect evenredig verdeeld worden. Afhankelijk van de diameter van de buis wordt de dikte van de aluminiumlaag zodanig berekend dat de buis altijd een optimale drukweerstand biedt.

Binnenlaag in bijzonder sterk, met behulp van elektronenbundels vernet hogedichtheidspolyethyleen

(PE-Xc)

Buis van in de lengte stuikgelast en mechanisch gecontroleerd aluminium (AL)

Buitenlaag in met behulp van elektronenstralen vernet hogedichtheidspolyethyleen (PE-X), uitstekende bescherming van het geheel

Hechtlaag van superieure kwaliteit voor een homogene assemblage tussen de aluminiumlaag en de buitenlaag in PE-X


19

Polyethyleen is een kunststof die uit meerdere moleculeketens is opgebouwd. Deze ketens zijn niet rechtstreeks met elkaar verbonden. De basisstructuur wordt gehandhaafd door wederzijdse zwakke krachten tussen de moleculen. Bij verhitting hebben deze ketens de neiging om zich steeds verder van elkaar te verwijderen, waardoor het materiaal malser, elastischer en minder drukbestendig wordt en dus minder geschikt is voor sanitaire en verwarmingstoepassingen.

Door de meerlagenbuis aan intense elektronenbundels bloot te stellen, ontstaan er transversale verbindingen tussen de verschillende moleculeketens van de kunststof. De elektronen scheiden de waterstofatomen van de verschillende polyethyleenketens. Daardoor kunnen de koolstofatomen zich met elkaar verbinden en een sterk vernette structuur vormen.

Dankzij de transversale verbindingen worden de bewegingen van de ketens ten opzichte van elkaar tot een minimum herleid. Voortaan zal de aldus versterkte structuur hier dus geen hinder meer van ondervinden wanneer de buis in contact komt met vloeistoffen met een hoge temperatuur of andere vormen van energie. Vernet polyethyleen vertoont dan ook een ideaal gedrag bij een continue druk- of temperatuurbelasting. De vernetting heeft het materiaal immers duurzamer gemaakt en een thermisch geheugen bezorgd.

COMAP maakt MultiSkin-buizen waarvan de binnen- en buitenwanden vervaardigd zijn uit PE-Xc of met elektronenbundels vernet polyethyleen.

PE Polyethyleen

X Vernetting

c Vernetting door middel van elektronenbundels, waarmee gedoeld wordt op de manier waarop het polyethyleen vernet werd.

CH

1. B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em

De structuur van het hoge-dichtheidspolyethyleen

De vernetting met elektronenstralenOnstabiele of zwakke verbinding: H-C Stabiele en sterke verbinding: C=C

De structuur van het PE-Xc


20

ToepassingenVerwarming en koeling, leidingwater, regenwater, gas (conform de lokale voorschriften), stookolie en andere toepassingen (voor meer informatie neemt u best contact op met COMAP).

Productvoordelen

Druk- en temperatuurbestendig: bestand tegen een bedrijfstemperatuur tot 95 °C en de toegestane maximale druk is 10 bar.

Minimale lineaire uitzetting: dankzij de aanwezigheid van de aluminiumlaag is de uitzettingscoëfficiënt van de buis vergelijkbaar met die van koper en 8 keer kleiner dan die van een buis in gewone kunststof. De uitzettingscoëfficiënt is 0,025 mm/mK.

Geringe drukverliezen: de gladde oppervlakken van de binnen- en buitenlagen voorkomen dat onzuiverheden kunnen aankorsten. Hierdoor blijven drukverliezen beperkt.

Vormgeheugen: nadat ze rondgebogen is, behoudt de buis de gewenste vorm. De buis heeft geen thermisch geheugen zoals de andere buizen in kunststof. Dat vereenvoudigt en versnelt het gebruik ervan.

Slijtvast: de buiten- en binnenlagen bestaan uit met elektronenbundels vernet polyethyleen en zijn dus niet gevoelig voor slijtage, zelfs niet bij hoge temperaturen of debieten.

Zuurstofdicht: de ingewerkte aluminiumlaag voorkomt dat zuurstof tot in de buis kan doordringen.

Licht en gemakkelijk hanteerbaar: een snelle en eenvoudige installatie die tijd helpt besparen. De buis is flexibel en buitengewoon licht. Een rol van 200 m MultiSkin 16x2 weegt amper 25 kg.

Geen geluidshinder: In tegenstelling tot de buizen in metaal zorgt deze buis niet voor geluidshinder door stroomgeluiden, op voorwaarde dat de juiste buisdiameter werd gekozen. Contactgeluiden kunnen dan weer vermeden worden door voor een juiste montage te zorgen.

Corrosiebestendigheid: PEX is van nature ongevoelig voor corrosie.


21

1.3.2.1. Eigenschappen MultiSkin-buis

Buisdiameter (mm) 14 16 16 18 18 20 20 26 26 32 40 50 63

Type buis (MultiS-kin4 / MultiSkin2) MS4 MS4 MS2 MS4 MS2 MS4 MS2 MS4 MS2 MS4 MS4 MS4 MS4

Binnendiameter (mm) 10 12 12 14 14 16 16 20 20 26 33 42 54

Dikte van de wand (mm) 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3,5 4,0 4,5

Dikte van het aluminium (mm) 0,4 0,4 0,2 0,4 0,2 0,4 0,28 0,5 0,28 0,7 0,7 0,9 1,2

Toegestane maxi-male bedrijfs-tem-peratuur (°C)

95 95 95 95 95 95 95 95 95 95 95 95 95

Maximale bedrijfs-druk (bar) 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10

Thermische geleidbaarheids-coëfficiënt (W/m/K)

0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43

Lineaire uitzet-tings-coëfficiënt (mm/m/K)

0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025

Ruwheid van het oppervlak van de binnenbuis (μ)

7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7

Zuurstofdiffusie (mg/l) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Minimale manuele buigstraal / buiten-diameter (mm)

≥ 5xDu

≥ 5xDu

≥ 5xDu

≥ 5xDu

≥ 5xDu

≥ 5xDu

≥ 5xDu

≥ 5xDu

≥ 5xDu - - - -

Minimale manuele buigstraal / binnendiameter (mm)

≥ 3xDu

≥ 3xDu

≥ 3xDu

≥ 3xDu

≥ 3xDu

≥ 3xDu

≥ 3xDu

≥ 3xDu

≥ 3xDu - - - -

Gewicht (g/m) 108 125 101 132 125 147 129 285 261 390 528 766 1155

Inhoud (l/m) 0,079 0,113 0,113 0,154 0,154 0,201 0,201 0,314 0,314 0,531 0,855 1,385 2,290

1.B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em


22

MarkeringDe om de meter herhaalde print op de buis is als volgt gestructureerd:

Markering Definitie

COMAP Geregistreerd merk

MultiSkin4 Naam van het product

Chauffage & TAP Eau Toepassingen

Logo

PE-Xc/Al/PE-X Samenstelling van de buis (hogedichtheidspolyethyleen / aluminium / hogedichtheidspolyethyleen)

14x2 Maat buitendiameter x wanddikte

201110 Productiedatum

Lxx/xx Lijncode en uur

HN000 Markeringscode

10bar/95°C Nominaal bedrijfsdruk - max.temperatuur

Kiwa klasse2/10bar Nederlandse certificering

Komo klasse 5/6bar Nederlandse certificering

ISO10508 Internationale norm

DVGW DW-8501BR0402 Duitse certificering

ATG2432;2433 Belgische certificering

Atec 14/09/1481 CSTBat89-1481 Classe 5(80°C 6bars)-Classe 4(60°C 6bars)-Classe 2(70°C 10 bars) Franse certificering

UNI10954-1 Tipo A Classe 1 IIP UNI 319 Italiaanse certificering

AENOR 001/726 UNE 53961 EX Class1/6;2/6;4/6:5/6 Spaanse certificering

001m <I> Meteraanduiding


23

1.3.2.2. Voorgeïsoleerde MultiSkinDe MultiSkin-buizen moeten voorzien worden van een door de fabrikant geleverde ronde thermische isolatie in geëxpandeerd PE-schuim om condensvorming, warmteverlies, expansie en geluidstransmissie te voorkomen.

Bovendien moeten de buizen ter hoogte van hun kruisingen geïsoleerd worden, aangezien het op deze punten tot hoge temperaturen komt (effect van vloerverwarming). Het PE-schuim wordt beschermd door een rode of blauwe film in geëxtrudeerd PE. De thermische isolatie bevat geen CFK’s en heeft de volgende eigenschappen :

Eigenschappen

Isolatiewaarde (DIN 52613 / ISO 8497)0,040 W/mK bij +40 °C

0,036 W/mK bij +10 °C

Brandklasse B1 (DIN 4102)

Temperatuurbestendigheid Van -40 °C tot +100 °C

Bedrijfstemperatuur Van +5 °C tot +100 °C (EN 14707)

Geluidsisolatie Tot 23 dB(A) (DIN 52218)

Dikte (rond) 6, 10 en 13 mm

Buisdiameter (mm) 14 16 16 18 18 20 20 26 26 32

Type buis (MultiSkin4 / MultiSkin2) MS4 MS4 MS2 MS4 MS2 MS4 MS2 MS4 MS2 MS4

Binnendiameter (mm) 10 12 12 14 14 16 16 20 20 26

Dikte van de wand (mm) 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3

Dikte van het aluminium (mm) 0,4 0,4 0,2 0,4 0,2 0,4 0,28 0,5 0,28 0,7

Toegestane maximale bedrijfstemperatuur (°C) 95 95 95 95 95 95 95 95 95 95

Maximale bedrijfsdruk (bar) 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10

Lineaire uitzettingscoëfficiënt (mm/m/K) 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025

Ruwheid van het oppervlak van de binnenbuis (μ) 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7

Zuurstofdiffusie (mg/l) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Minimale manuele buigstraal / buitendia-meter (mm)

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D -

Minimale manuele buigstraal / binnendia-meter (mm)

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D -

Inhoud (l/m) 0,079 0,113 0,113 0,154 0,154 0,201 0,201 0,314 0,314 0,531

1. B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em


24

VoordelenZonder CFK’s en HCFK’s

Compact polyethyleen met gesloten cellen Bestand tegen oplosmiddelen en chemische producten Absorbeert schokken en trillingen Bestand tegen temperaturen tussen -40 °C en +100 °C Thermische geleidbaarheid: 0,040 W/m • K (zie hoofdstuk 3.4. Thermische verliezen voor voorgeïsoleerde

buizen, p. 65) Brandklasse E volgens norm EN 13501 100 % recycleerbaar en risicoloos vanuit fysiologisch opzicht

1.3.2.3. MultiSkin met kokerVoor de doorgang door muren of plafonds moeten de MultiSkin-buizen voorzien zijn van een koker. Teneinde de buizen te beschermen tegen elke eventuele schade tijdens bouwwerkzaamheden, wordt eveneens aangeraden om buizen met een beschermkoker (in polyethyleen) te gebruiken.

De kokers zijn verkrijgbaar in de kleuren rood, blauw, geel of zwart.

Eigenschappen

Buisdiameter (mm) 14 16 16 18 18 20 20 26 26 32

Type buis (MultiSkin4 / MultiSkin2) MS4 MS4 MS2 MS4 MS2 MS4 MS2 MS4 MS2 MS4

Binnendiameter (mm) 10 12 12 14 14 16 16 20 20 26

Dikte van de wand (mm) 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3

Dikte van het aluminium (mm) 0,4 0,4 0,2 0,4 0,2 0,4 0,28 0,5 0,28 0.7

Beschermkoker: binnendiameter (mm) / buitendiameter (mm) 20/25 20/25 20/25 20/25 20/25 23/28 23/28 28/34 28/34 36/42

Toegestane maximale bedrijfstemperatuur (°C) 95 95 95 95 95 95 95 95 95 95

Maximale bedrijfsdruk (bar) 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10

Thermische geleidbaarheidscoëfficiënt (W/m/K) 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43

Lineaire uitzettingscoëfficiënt (mm/m/K) 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025

Ruwheid van het oppervlak van de binnenbuis (μ) 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7

Zuurstofdiffusie (mg/l) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Minimale manuele buigstraal / buitendia-meter (mm)

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D

≥ 5 x D -

Minimale manuele buigstraal / binnendia-meter (mm)

≥ 3,5 x D

≥ 1,5 x D

≥ 1,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D

≥ 3,5 x D -

Inhoud (l/m) 0,079 0,113 0,113 0,154 0,154 0,201 0,201 0,314 0,314 0,531


25

MultiSkin4 ‘Twin’ met mantelbuis De MultiSkin 4 ‘Twin’ met mantelbuis bestaat uit twee buizen in PEXc/Al/PEXc en twee mantelbuizen in polyethyleen die onderling met elkaar verbonden zijn door middel van geperforeerde tussenbevestigingen. Dit alles op één enkele rol. De tussenbevestigingen houden de mantelbuizen samen en garanderen een perfecte afwerking bij installatie. De geperforeerde bevestigingen maken het bovendien mogelijk om de mantelbuizen van elkaar te scheiden wanneer dat nodig blijkt voor de installatiewerken.

Om de inhoud van beide mantelbuizen gemakkelijk te kunnen onderscheiden, is een van de twee zilvergrijze buizen voorzien van een rode lijn.

1.3.2.4. MultiSkin4 GasHet COMAP-systeem voor gas mag alleen gebruikt worden in de landen waar het systeem gekeurd en gecertificeerd werd, zoals Nederland en Italië.

Het systeem is door Kiwa erkend voor gastoepassingen en is bedoeld voor de realisatie van gasinstallaties in woningen en het vervoer van gas volgens norm NPR-3378-10/NEN 1078, deel 10.

Het systeem bestaat uit MultiSkin4 PEXc/AL/PEXc meerlagenbuizen, SkinPress-persfittingen voor gas en beschermkokers. De buizen en kokers hebben een gele kleur en zijn bedrukt met het merk en de vermelding Gastec Kiwa.

Om de buizen tijdens bouwwerkzaamheden te beschermen, wordt aanbevolen om de buizen met koker (in polyethyleen) te gebruiken.

Buisdiameter (mm) 16 20 26 32

Type buis (MultiSkin4 / MultiSkin2) MS4 MS4 MS4 MS4

Binnendiameter (mm) 12 16 20 26

Dikte van de wand (mm) 2 2 3 3

Dikte van het aluminium (mm) 0,4 0,4 0,5 0,7

Beschermkoker: binnendiameter (mm) / buitendiameter (mm) 20/25 23/28 28/34 36/42

Toegestane maximale bedrijfstemperatuur (°C) 95 95 95 95

Maximale bedrijfsdruk (bar) 10 10 10 10

Thermische geleidbaarheidscoëfficiënt (W/m/K) 0,43 0,43 0,43 0,43

Lineaire uitzettingscoëfficiënt (mm/m/K) 0,025 0,025 0,025 0,025

Ruwheid van het oppervlak van de binnenbuis (μ) 7 7 7 7

Zuurstofdiffusie (mg/l) 0 0 0 0

Minimale manuele buigstraal / buitendiameter (mm) ≥ 5xDu ≥ 5xDu ≥ 5xDu -

Minimale manuele buigstraal / binnendiameter (mm) ≥ 3xDu ≥ 3xDu ≥ 3xDu -

Gewicht (g/m) 125 147 285 390

Inhoud (l/m) 0,113 0,201 0,314 0,531

1. B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em


26

1.3.3. BetaSkinBetaSkin is een compleet gamma meerlagenbuizen, van 14 tot 32 mm diameter, in PE-RT met een aluminium kern voor een betere flexibiliteit van de buis.

De buizen worden gemaakt conform norm EN ISO 21003 en zijn verkrijgbaar op rollen, voorgeïsoleerd en beschermd in een gegolfde buitenbuis.

De BetaSkin meerlagenbuizen combineren de voordelen van buizen in kunststof en metaal. Ze zijn flexibel en stevig en ook erg goed bestand tegen hoge drukwaarden en temperaturen.

De BetaSkin-buizen zijn samengesteld uit een in de lengte stuikgelaste aluminium laag (0,2 mm), voorzien van een binnen- en buitenlaag in PE-RT polyethyleen. Al deze lagen worden door een sterk kleefmiddel samengehouden.

ToepassingenVerwarming en koeling, leidingwater, regenwater, stookolie en andere toepassingen (voor meer informatie neemt u best contact op met COMAP).

Productvoordelen

Druk- en temperatuurbestendig: bestand tegen een bedrijfstemperatuur tot 70 °C en de toegestane maximale druk is 10 bar.

Minimale lineaire uitzetting: dankzij de aanwezigheid van de aluminiumlaag is de uitzettingscoëfficiënt van de buis vergelijkbaar met die van koper en 8 keer kleiner dan die van een buis in gewone kunststof. De uitzettingscoëfficiënt is 0,023 mm/mK.

Geringe drukverliezen: de gladde oppervlakken van de binnen- en buitenlagen voorkomen dat onzuiverheden kunnen aankorsten. Dit gladde oppervlak resulteert in minimale drukverliezen.

Vormgeheugen: nadat ze gebogen is, behoudt de buis de gewenste vorm. De buis heeft geen thermisch geheugen zoals de andere buizen in kunststof. Dat vereenvoudigt en versnelt het gebruik ervan.

Slijtvast: de buiten- en binnenlagen bestaan uit met elektronenbundels vernet polyethyleen en zijn dus niet gevoelig voor slijtage, zelfs niet bij hoge temperaturen of debieten.

Volledig zuurstofdicht: de ingewerkte aluminiumlaag voorkomt dat zuurstof tot in de buis kan doordringen.

Licht en gemakkelijk hanteerbaar: een snelle en eenvoudige installatie die geld en tijd helpt besparen. De buis is flexibel en buitengewoon licht. Een rol van 200 m BetaSkin 16x2 weegt amper 21 kg.

Geen geluidshinder: In tegenstelling tot de buizen in metaal zorgt deze buis niet voor geluidshinder door stroomgeluiden, op voorwaarde dat de juiste buisdiameter werd gekozen. Contactgeluiden kunnen dan weer vermeden worden door voor een juiste montage te zorgen.

Corrosiebestendigheid: PEX is van nature ongevoelig voor corrosie.


27

Binnenlaag in PE-RT: bescherming tegen corrosie

Bovenlaag in PE-RT:bescherming tegen de buitenelementen

Grote hechtkracht: cohesie Grote hechtkracht: cohesie

Aluminiumlaag met geoptimaliseerde dikte en stuiklassing

1.3.3.1. Eigenschappen BetaSkin-buizen

Buisdiameter (mm) 14 16 18 20 26 32

Binnendiameter (mm) 10,0 12,0 14,0 16,0 20,0 26,0

Dikte van de wand (mm) 2,0 2,0 2,0 2,0 3,0 3,0

Dikte van het aluminium (mm) 0,20 0,20 0,24 0,28 0,28 0,35

Toegestane maximale bedrijfstemperatuur (°C) 95 95 95 95 95 95

Maximale bedrijfsdruk (bar) 10 10 10 10 10 10

Thermische geleidbaarheidscoëfficiënt (W/m/K) 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43

Lineaire uitzettingscoëfficiënt (mm/m/K) 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025

Ruwheid van het oppervlak van de binnenbuis (μ) 7 7 7 7 7 7

Zuurstofdiffusie (mg/l) 0 0 0 0 0 0

Minimale manuele buigstraal / buitendiameter (mm) 5 x D 5 x D 5 x D 5 x D 10 x D -

Minimale manuele buigstraal / binnendiameter (mm) 2 x D 2 x D 2 x D 2 x D 5 x D -

Gewicht (g/m) 92 105 125 140 260 350

Inhoud (l/m) 0,079 0,113 0,154 0,201 0,314 0,531

1. B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em


28

1.3.3.2. Isolatie BetaSkin-buizenDe BetaSkin-buizen moeten voorzien worden van een door de fabrikant geleverde ronde thermische isolatie in geëxpandeerd PE-schuim om condensvorming, warmteverlies, expansie en geluidstransmissie te voorkomen.

Bovendien moeten de buizen ter hoogte van hun koppelingspunten ook geïsoleerd worden, aangezien de temperatuur hier sterk kan oplopen (effect van vloerverwarming). Het PE-schuim wordt beschermd door een rode of blauwe film in geëxtrudeerd PE. De thermische isolatie bevat geen CFK’s en heeft de volgende eigenschappen:

Eigenschappen

Isolatiewaarde (DIN 52613 / ISO 8497)0,040 W/mK tot +40 °C

0,036 W/mK tot +10 °C

Brandklasse B1 (DIN 4102)

Temperatuurbestendigheid -40 °C tot +100 °C

Bedrijfstemperatuur +5 °C tot +100 °C (EN 14707)

Geluidsisolatie Jusqu’à 23 dB(A) (DIN 52218)

Dikte (rond) 6, 10 et 13 mm

1.3.3.3. BetaSkin-buizen met kokerVoor de doorgang door muren of plafonds moeten de BetaSkin-buizen voorzien zijn van een koker. Teneinde de buizen te beschermen tegen elke eventuele schade tijdens bouwwerkzaamheden, wordt eveneens aangeraden om buizen met een beschermkoker (in polyethyleen) te gebruiken.

De buizen zijn verkrijgbaar in de kleuren rood, blauw, geel of zwart.

Eigenschappen

Buisdiameter (mm) 14 16 18 20 26 32

Binnendiameter van de koker (mm) 20 20 20 23 28 36

Buitendiameter van de koker (mm) 25 25 25 28 34 42


29

MarkeringDe om de meter herhaalde markering op de BetaSkin-buis is als volgt gestructureerd:

Marquage Définition

>I< 0 m Meteraanduiding

Logo

BetaSkin STD Naam van het product

Verwarming & sanitair Toepassingen

PE-RT/AL/PE-HD Samenstelling van de buis

14x2 Maat buitendiameter x wanddikte

Sauerstoffdicht max 95°C of 12 bar Maat buitendiameter x wanddikte

SKZ A 275 Duitse certificering

DVGW BR 0398 Duitse certificering

classe 2 [70°C 6bar] classe 4 [60°C 6bar] classe 5 [80°C 6bar] ATEC 14/07-1218 [CSTbat logo] 78-1218 Franse certificering

AENOR [AENOR logo] 001/736 Clases 1/2/4/5-6 bar UNE-53960 EX Spaanse certificering

26.12.11 10:30 217 Datum, uur en productielijn

A.-Nr: 12345 123 Serienummer

1. B

esch

rijv

ing

van

het s

yste

em


30

HOOFDSTUK 2Uitvoering


31

X

Y

X

Y2

Y1

2. UITVOERING2.1. Planning2.1.1. Minimale ruimte tussen buis en muur voor een pershulpmiddelOnderstaande tabellen vermelden de minimale werkruimte die nodig is voor een correcte persing van de fitting met het gepaste hulpmiddel. De afstanden in kwestie hebben betrekking op de configuraties bij een algemene installatie die systematisch weergegeven worden in de Figuurn 1 en 2.

Figuur 1: Installatie tegen een muur Figuur 2: Installatie onderaan een muur

2.1.2. Buiging van de buis

Voor de buizen met een diameter groter dan 26 mm moeten gebogen verbindingsstukken worden gebruikt. De buizen kunnen manueel of met behulp van een buigveer voor intern of extern gebruik gebogen worden. Voor de buizen met een diameter kleiner dan of gelijk aan 26 mm moeten onderstaande buigstralen gerespecteerd worden:

Type buis MultiSkin en BetaSkin MultiSkin BetaSkin

Buisdiameter (DU - in mm) Minimale buigstraal met buitendiameter (mm)

Minimale buigstraal met binnendiameter (mm)

Minimale buigstraal met binnendiameter (mm)

16 80 (5 x Du) 48 (3 x Du) 32 (2 x Du)

20 100 (5 x Du) 60 (3 x Du) 40 (2 x Du)

26 130 (5 x Du) 78 (3 x Du) 52 (2 x Du)

Het beginpunt van een buiging moet zich op minstens 5 keer de buitendiameter van de buis bevinden. Gelieve de buizen niet te verwarmen om ze te buigen.

2.U

itvoe

ring


Buisdiameter (mm) X (mm) Y (mm)

14 31 67

16 31 68

18 31 69

20 31 70

26 31 74

32 31 78

40* 75 110

50* 85 120

63* 90 130

* Met kettingen geperste fittingen

Buisdiameter (mm) X (mm) Y1 Y2

14 35 52 75

16 35 52 76

18 35 52 77

20 35 52 78

26 35 53 83

32 35 53 87

40* 75 75 110

50* 85 85 120

63* 90 90 130

* Met kettingen geperste fittingen

32

L

Bd

2.1.3. Compensatie van de uitzettingNota: voor de berekening van de warmte-uitzetting, zie hoofdstuk 3.2 Warmte-uitzetting.

Compensatie van de uitzetting in Z- en L-vorm

Bij een aanzienlijke uitzetting moet de compensatie van de uitzetting berekend en op de installatie toegepast worden. Hierdoor kunnen al te sterke spanningen binnenin het netwerk vermeden worden, die de verschillende aansluitingen zouden kunnen vervormen en beschadigen. De formule waarmee de compensatie van de uitzetting

wordt berekend, luidt als volgt :

Vast punt of fittingGlijdend punt

Voorbeeld: Berekening van de compensatie van een distributienet bestaande uit 24 m meerlagenbuizen met een diameter van 20 mm dat is blootgesteld aan een temperatuurverschil van 50 °C.

Hier willen we de lengte van de arm Bd berekenen om de uitzetting ΔL te compenseren.

ΔL = � x L x Δ� = 0,025 (MultiSkin4-coëfficiënt) x 24 m x 50 °C = 30 mm

De lineaire uitzetting van het netwerk bedraagt 30 mm (volgens hoofdstuk 3.2 lineaire uitzetting).

Door gebruik te maken van grafiek 1 of tabel 1 krijgen we een compensatielengte van ca. 800 mm (in het rood aangeduid).

De analytische berekening levert ons het volgende op: Bd = k1 x √(de xΔL)

Bd=33 x √(20 x30)

Bd = 808 mm

Bd Lengte van de compensatiearmen mm

k1 Constante van de meerlagenbuis 33

ΔL Lineaire uitzetting mm

de Buitendiameter van de buis mm

Bd = k1 x √(de xΔL)


33

Lengte van de Bd-compensatiearmen (mm)

Ø 63 mm

Ø 50 mm

Ø 40 mm

Ø 32 mm

Ø 26 mm

Ø 20 mmØ 18 mmØ 16 mmØ 14 mm

800

Uitzetting ΔL (mm)Grafiek 1: Lengte van de Bd-compensatiearmen (mm)

Lengte van de Bd-compensatiearmen (mm) Buisdiameter (mm)

Lineaire uitzetting ΔL (mm) 14 16 18 20 26 32 40 50 63

2 175 187 198 209 238 264 295 330 370

4 247 264 280 295 337 373 417 467 524

6 302 323 343 361 412 457 511 572 642

8 349 373 396 417 476 528 590 660 741

10 390 417 443 467 532 590 660 738 828

12 428 457 485 511 583 647 723 808 907

14 462 494 524 552 630 698 781 873 980

16 494 528 560 590 673 747 835 933 1048

18 524 560 594 626 714 792 885 990 1111

20 552 590 626 660 753 835 933 1044 1171

22 579 619 657 692 789 876 979 1094 1229

24 605 647 686 723 824 915 1022 1143 1283

26 630 673 714 753 858 952 1064 1190 1336

28 653 698 741 781 890 988 1104 1235 1386

30 676 723 767 808 922 1022 1143 1278 1435

Tabel 1: Lengte van de Bd-compensatiearmen (mm))

2. U

itvoe

ring


34

Compensatie van de uitzetting in U-vormNota: voor de berekening van de warmte-uitzetting, zie hoofdstuk 3.2 Warmte-uitzetting.

Bij een aanzienlijke uitzetting kan een compensatie van de uitzetting in U-vorm berekend en op de installatie toegepast worden. Hierdoor kan elke spanning die de verschillende aansluitingen zou kunnen vervormen en beschadigen binnenin het netwerk vermeden worden. De formule waarmee de compensatie van de uitzetting (in millimeter) wordt berekend, luidt als volgt:

Lb Lengte van de compensatiearmen mm

k2 Constante van de meerlagenbuis 18,33


de Buitendiameter van de buis mm

etLb = k2 x √(de xΔL) Lb = Bd/1.8Lb

L1 L2Vast puntGlijdend punt

Voorbeeld : Berekening van de compensatie van een distributienet bestaande uit 24 m meerlagenbuizen met een diameter van 20 mm dat is blootgesteld aan een temperatuurverschil van 50 °C.

Hier willen we de lengte van de arm Bd berekenen om de uitzetting ΔL te compenseren.

ΔL = x L x Δ = 0,025 (MultiSkin4-coëfficiënt) x 24m x 50°C = 30 mm

De lineaire uitzetting van het netwerk bedraagt 30 mm (volgens hoofdstuk 3.2 Warmte-uitzetting).

Door gebruik te maken van grafiek 2 of tabel 2 krijgen we een compensatielengte van ca. 450 mm (in het rood aangeduid).

De analytische berekening levert ons het volgende op: Lb = k2 x √(de xΔL)

Lb=18,33 x √(20 x30)

Lb = 449 mm


35

Tabel 2: Lengte van de Ld-compensatiearmen (mm)

2. U

itvoe

ring


Lengte van de Ld-compensatiearmen (mm)

450

Uitzetting ΔL (mm)Grafiek 2: Lengte van de Ld-compensatiearmen (mm)

Lengte van de Ld-compensatiearmen (mm) Buisdiameter (mm)

Lineaire uitzetting ΔL (mm) 14 16 18 20 26 32 40 50 63

2 97 104 110 116 132 147 164 183 206

4 137 147 156 164 187 207 232 259 291

6 168 180 190 201 229 254 284 317 356

8 194 207 220 232 264 293 328 367 412

10 217 232 246 259 296 328 367 410 460

12 238 254 269 284 324 359 402 449 504

14 257 274 291 307 350 388 434 485 544

16 274 293 311 328 374 415 464 518 582

18 291 311 330 348 397 440 492 550 617

20 307 328 348 367 418 464 518 580 651

22 322 344 365 384 438 486 544 608 682

24 336 359 381 402 458 508 568 635 713

26 350 374 397 418 477 529 591 661 742

28 363 388 412 434 495 549 613 686 770

30 376 402 426 449 512 568 635 710 797

Ø 63 mm

Ø 40 mmØ 32 mmØ 26 mmØ 20 mmØ 18 mmØ 16 mmØ 14 mm

Ø 50 mm

36

2.1.4. Bevestiging van de buizenEen correcte compensatie van de uitzetting hangt ook af van de methodes die gebruikt worden voor de bevestiging van de buizen, zoals beugels en glijdende dragers.

De bevestigingspunten mogen daarbij alleen voorzien worden op de rechte stukken buis en dus niet op de fittingen. Plaats ook nooit glijdende dragers als bevestigingsmiddel in de buurt van een buisfitting. Zie er verder op toe dat de beugels zodanig zijn geplaatst dat ze niet als vaste dragers fungeren.

Bij rechte buissegmenten zonder uitzettingscompensator doet u er daarnaast goed aan om maar één enkele glijdende drager te gebruiken, kwestie van eventuele vervormingsproblemen te vermijden. Plaats de desbetreffende drager daarbij zo veel mogelijk in het midden van het rechte stuk buis, zodat de minste uitzetting in beide richtingen verspreid wordt en de benodigde lengte voor het compenseren van de uitzetting met de helft vermindert.

Benodigde ruimte tussen twee bevestigingen:

Er wordt aanbevolen om met rubber beklede glijdende dragers te gebruiken teneinde eventuele geluiden en trillingen op te vangen en voor een betere verdeling van de belasting te zorgen.

Buisdiameter (mm) 14 16 18 20 26 32 40 50 63

B (m) max. 1 1 1 1 1,5 2 2 2,5 2,5

Wanneer de buizen van een rek in een opgaande buis in een koker overgaan, moet er ook op toegezien worden dat de buizen vrij kunnen bewegen. Ook hier kan de variatie in lengte opgevangen worden door een compensatiearm. De compensatiearm zal in dat geval de open neergaande bewegingen absorberen.

Als de koker voldoende groot is en er nog voldoende plaats overblijft voor de installatie van de berekende compensatiearm, volstaat het om de buis te voorzien van een omhulsel op de plaats waar de buis door de muur heen gaat.

Als de koker te klein is voor de installatie van de berekende compensatiearm, zal de doorgang vergroot moeten worden om de buis voldoende bewegingsruimte te geven. Op de plek waar de buis door de muur heen gaat, moet de buis voorzien worden van een isolatie in polyethyleen.

Overige aanbevelingen

B B


37

2.1.5. InbouwOm de uitzetting van de buis op te vangen in de bedekking van de dekvloer, moet minstens om de 10 m een voorgeïsoleerde uitzettingsbocht voorzien worden. Wanneer daarvoor gezorgd is, kan de naakte COMAP-buis in de bekleding (in zand of cement) of in de muur ingewerkt worden.

Niettemin raden we u aan om de buizen altijd van een koker of, indien mogelijk, isolatie te voorzien.

De koker vervult een beschermende functie, terwijl isolatie niet alleen beschermt en voor een thermische isolatie zorgt, maar ook de vorming van condensatie voorkomt.

Om de dikte van de isolatie te bepalen, kan de volgende regel worden toegepast: 1,5 x ΔL (lengtevariatie).

De elementen in metaal van de ingebouwde fittingen moeten tegen corrosie beschermd worden. Daarvoor kan gezorgd worden door middel van gemakkelijk toegankelijke en waterdichte inbouwdozen, een met tape afgedichte mantel of een met tape afgedichte koker uit kunststof cellenmateriaal. De hiervoor gebruikte materialen mogen noch de buis, noch de fitting aantasten.

Net zoals bij de doorgang door muren moeten ook de buizen die door plafonds heen gaan, minstens voorzien worden van een koker. Verder mogen deze buizen nooit gebogen worden ter hoogte van een scherpe rand om doorknikken te vermijden. We raden u dan ook aan om randen af te ronden.

2.1.6. Aanbeveling voor gasinstallaties (NPR 3378-10 NL)Het leidingtraject moet zo gekozen worden dat de kans op beschadiging door bijvoorbeeld boren of spijkeren zo gering mogelijk is.

Bij bochten moet de voorgeschreven minimale buigstraal gerespecteerd worden. Geknikte leidingen moeten vermeden worden.

In muren moet de sleuven zodanig diep zijn dat de kortste afstand tussen de leiding en het buitenvlak van de muur minstens 10 mm bedraagt.

Voor leidingen in vloeren moet de kortste afstand tussen de leiding en het buitenkant van de vloer minstens 20 mm bedragen.

Gedurende de bouwactiviteiten moeten de leidingen afgestopt worden, zodat er geen stof of vuil in de buizen kan komen. Eventueel stof of vuil dat toch in de buizen terechtgekomen zou zijn, moet met behulp van inert gas of perslucht verwijderd worden.

Buizen en fittingen die oppervlaktebeschadigingen vertonen, mogen niet gebruikt worden.

Voor elke doorgang doorheen een (holle) muur moet een buis met koker gebruikt worden. Daarnaast moet ook voor de kortste afstand geopteerd worden.

2. U

itvoe

ring


38

2.1.7. Aanbeveling voor de installatie van de SkinPress PPSU fittingen

Instructies:

<90°

Instructies:

Instructies:

SKINPr...overdrijf niet in de flexibiliteit van de fitting

...gebruik 2 fittings waar nodig

Flexibiliteit koppeling

Vast punt...het bevestigingspunt niet plaatsen op de fitting*

...maar op de buis om de dilatatie aan beide zijden toe te staan

Voor meer info, contacteer Comap

Dilatatie

Laat geen zware zaken vallen op de koppelingen

hou geen permanente externe druk op de buis en de koppelingen

wanneer de buizen niet vlak liggen of mekaar overlappen

De SkinPress koppelingen zijn resistent in het kader van een correct gebruik. De beperkingen zijn :

Kracht resistentie

Min = -20°CMax = 10 Bars

Max = 95°C

* respecteer de minimale afstand tussen twee verankeringspunten

Instructies:

Instructies:

Instructies:

s PPSU

Glijpunt...de positie van het glijpunt mag in geen geval de dilatatie van de buis belemmeren!

...beste plaatsing is in het midden van de buis voor een evenredige sprijding van de drukken

Dilatatie Dilatatie

...een ingebouwde fitting mag niet vast zitten

... maar moet vrij kunnen bewegen

Inbouw

In heel specifieke gevallen kunnen de producten hieronder een invloed hebben op de resistentie van de PPSU

Verf Voegmiddelen

lijmen / schuim Ontspettings-middelen

afdichtings-producten

Detergenten

Chemische resistentie


39

2.2. Installatie2.2.1. Afsnijden van de buis op de juiste lengteSnijd de buis af met een buissnijder door deze in een hoek van 90° te plaatsen. Zo kunt u de buis mooi afsnijden, zonder bramen. Vergeet bij uw berekeningen niet om rekening te houden met de lengte van de buis binnenin de fitting (afmeting ‘A’).

Buisdiameter (mm) 14 16 18 20 26 32 40 50 63

A (m) 22,15 22,15 22,15 22,15 23,15 23,15 23,15 40,00 40,00

2.2.2. Ontbramen van de buis Gebruik een COMAP-kalibreertoestel om de buis zijn cilindervorm terug te geven en alle bramen te verwijderen. Ga visueel na of de randen van de buis proper en afgeschuind zijn, kwestie van de ring binnenin de fitting niet te beschadigen.

2.2.3. Montage van de fitting en de buisSteek de buis in de persfitting tot aan de insteekdieptemarkering door deze lichtjes te draaien en in de lengte naar binnen te duwen. De insteekdieptemarkering moet zichtbaar blijven. Bij fittingen zonder aanslag moeten de fittingen minstens tot aan de gemarkeerde insteekdiepte ingebracht worden. Wanneer u bij het inbrengen van de buis te veel kracht uitoefent, kan de O-ring beschadigd raken. Daardoor mag u dit ook niet doen.

Nota: de SkinPress-fittingen in messing en in PPSU kunnen bij temperaturen tot -10 °C geplaatst worden.

2.2.4. PersingControleer de persbek en de hulzen op onzuiverheden vooraleer u begint te persen. Bij aanwezigheid van zulke onzuiverheden dient u deze eerst te verwijderen. Verder moet ook de persmachine in perfect werkende staat verkeren en dienen de gebruiks- en onderhoudsinstructies van de leverancier nageleefd te worden.

Het gebruik van geschikte persbekken en hulzen die aangepast zijn aan

de gebruikte fittingen is verplicht.

Voor een betrouwbare persing moet het pershulpmiddel de Visu-Control®-ring van de SkinPress-fitting volledig omsluiten. Eenmaal er met persen begonnen wordt, mag de bewerking ook nooit onderbroken worden.

De Visu-Control®-technologie zorgt daarbij voor een zicht- en tastbare persingscontrole (vervorming van de ring).

Nota: het is ten stelligste verboden om de Visu-Control®-ring te verwijderen of te breken. Dat zou afbreuk doen aan de goede werking en de levensduur van het systeem.

A

90

2. U

itvoe

ring


40

HOOFDSTUK 3Specifieke technische gegevens


41

3. SPECIFIEKE TECHNISCHE GEGEVENS3.1. Weerstand van de SkinPress-fittingen3.1.1. Mechanische weerstandOnderstaande tabel toont de verschillende mechanische weerstanden die getest werden op de SkinPress Water, SkinPress Gas en SkinPress PPSU fittingen en de referentienormen die voor de berekening van deze waarden gebruikt werden.

Nota: De SkinPress en SkinPress Gas fittingen worden uit messing vervaardigd (CW617N). De SkinPress PPSU fittingen worden van polyfenylsulfon (PPSU) gemaakt.

SkinPress

SkinPress GasNorm

Dichtheid (g/cm3) 8,43 EN12165

Treksterkte (MPa) 430 EN12165 (test EN ISO 6892)

Rek bij breuk (%) 10 tot 35 EN12165 (test EN ISO 6506)

Elasticiteitsmodule (MPa) 96000 EN12165(test EN ISO 6506)

Smeltpunt (°C) 885 tot 900 EN12165

Thermische geleidbaarheidscoëfficiënt bij 23 °C (W/m*K) 113 EN12165

SkinPress PPSU Norm

Dichtheid (g/cm3) 1,30 ASTM D792

Treksterkte (MPa) 69,6 ASTM D368

Rek bij breuk (%) 60 ASTM D368

Elasticiteitsmodule (MPa) 2340 ASTM D368

Buigsterkte (MPa) 91 ASTM D790

Buigmodule (MPa) 2410 ASTM D790

Glasovergangstemperatuur (°C) 220 ASTM E1536

Thermische geleidbaarheidscoëfficiënt bij 23 °C (W/m*K) 0,35 ASTM C177

Izod schokbestendigheid (J/m) bij 23 °C 690 ASTM D256

Brandklasse V-0 UL 94

3. S

peci

fieke

tech

nisc

he g

egev

ens


42

3.1.2. Chemische weerstand van PPSUOnderstaande tabel lijst de verschillende stoffen op waarvoor polyfenylsulfon (PPSU) al dan niet gevoelig is. Het is belangrijk om de samenstelling van verven, lijmen, schoonmaakmiddelen, ontsmettingsmiddelen, isolatiematerialen, vernissen, enz. te controleren, die deze stoffen zouden kunnen bevatten, alvorens ze aan te brengen op de SkinPress PPSU fittingen. De SkinPress PPSU fittingen zijn niet compatibel met het gebruik van polyurethaanschuim. Voor elke andere stof neemt u best contact op met COMAP.

Nota: het is verboden om polyurethaanschuim te gebruiken in situaties, waarbij er sprake is van een rechtstreeks contact tus-sen het schuim en de SkinPress PPSU fittingen.

Organische stoffen Weerstand

Trichloorethaan Ja

Aceton Neen

Benzeen Neen

Butanol Ja

Butylacetaat Ja

Carbitol Ja

Cyclohexaan Ja

Ethanol Neen

Ethylacetaat Neen

Ethyleenglycol Ja

Formaldehyde Ja

Glycerol Ja

Methanol Neen

Tolueen Neen

N-butaan Neen

Iso-octaan Neen

Methylethylketon Neen

Ethoxyethanol Neen

Tetrachloorkoolstof Ja

Azijnzuur (max. 20 %) Ja

Zwavelzuur (max. 20 %) Ja

Anorganische stoffen Weerstand

Azijnzuur Neen

Azijnzuuranhydride Neen

Citruszuur Ja

Mierezuur Ja

Zoutzuur Neen

Salpeterzuur Neen

Oliezuur Ja

Kaliumhydroxide Ja

Natriumhydroxide Neen

Zwavelzuur Neen


43

3.2. Warmte-uitzettingNota: voor het compenseren van de warmte-uitzetting, zie pagina 29 (2.1.4 Compensatie van de warmte-uitzetting)Alle metalen zetten uit bij warmte en krimpen bij koude. Er moet dan ook rekening gehouden worden met de door de temperatuurschommelingen veroorzaakte lengtevariatie van de buizen. Lengte en temperatuurvariatie zijn de twee variabelen die bepalend zijn voor de lineaire uitzetting.

De formule voor de berekening van de lineaire uitzetting luidt als volgt:


Uitzettingscoëfficiënt voor MultiSkin-buisUitzettingscoëfficiënt voor BetaSkin-buis

0,025 mm/m/°K0,025 mm/m/°K

L Lengte van de buis m

Temperatuurverschil °K

ΔL= x L x Δ

De tabellen en grafieken 3 en 4 tonen u de uitzettingswaarden voor de MultiSkin- en BetaSkin-buizen in functie van lengte en temperatuurstijging.

Voorbeeld: Een netwerk van 24 m meerlagenbuizen met een diameter van 20 mm is blootgesteld aan een temperatuurschommeling van 50 °C. Het gebruik van de formule voor de berekening van de uitzetting levert ons het volgende resultaat op:

l = x L x l = 0,025 x 24 x 50 = 30 mm

Wanneer we gebruikmaken van grafiek 3 of tabel 3 (zie de kaders op de volgende pagina), komen we bij hetzelfde resultaat uit. Bij een buislengte van meer dan 10 m moeten ook de verschillende lineaire uitzettingswaarden in aanmerking genomen worden.

12,5 mm (10 m) + 12,5 mm (10 m) + 5 mm (4 m) = 30 mm (24 m)


3. S

peci

fieke

tech

nisc

he g

egev

ens

44

3.2.1. Lineaire uitzetting van de MultiSkin-buis

00

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

12,5

5

10 m

1 m

2 m

3 m

4 m

5 m

6 m

7 m

8 m

9 m

Uitzetting ΔL (mm)

Temperatuurverschil Δ (°K)Grafiek 3: Lineaire uitzetting ΔL (mm)

Buizen

Uitzetting ΔL (mm) Temperatuurverschil Δ� (°K)

Buislengte L (m 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

1 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 1,75 2,00 2,25 2,50

2 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50 5,00

3 0,75 1,50 2,25 3,00 3,75 4,50 5,25 6,00 6,75 7,50

4 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00 8,00 9,00 10,00

5 1,25 2,50 3,75 5,00 6,25 7,50 8,75 10,00 11,25 12,50

6 1,50 3,00 4,50 6,00 7,50 9,00 10,50 12,00 13,50 15,00

7 1,75 3,50 5,25 7,00 8,75 10,50 12,25 14,00 15,75 17,50

8 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 14,00 16,00 18,00 20,00

9 2,25 4,50 6,75 9,00 11,25 13,50 15,75 18,00 20,25 22,50

10 2,50 5,00 7,50 10,00 12,50 15,00 17,50 20,00 22,50 25,00

Tabel 3: lineaire uitzetting ΔL (mm)


45

3.2.2. Lineaire uitzetting van de BetaSkin-buis

00

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

10 m

1 m

2 m

3 m

4 m

5 m

6 m

7 m

8 m

9 m

Uitzetting ΔL (mm)

Temperatuurverschil Δ (°K)Grafiek 4: Lineaire uitzetting ΔL (mm)

Buizen

Uitzetting ΔL (mm) Temperatuurverschil Δ� (°K)

Buislengte L (m) 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

1 0,23 0,46 0,69 0,92 1,15 1,38 1,61 1,84 2,07 2,30

2 0,46 0,92 1,38 1,84 2,30 2,76 3,22 3,68 4,14 4,60

3 0,69 1,38 2,07 2,76 3,45 4,14 4,83 5,52 6,21 6,90

4 0,92 1,84 2,76 3,68 4,60 5,52 6,44 7,36 8,28 9,20

5 1,15 2,30 3,45 4,60 5,75 6,90 8,05 9,20 10,35 11,50

6 1,38 2,76 4,14 5,52 6,90 8,28 9,66 11,04 12,42 13,80

7 1,61 3,22 4,83 6,44 8,05 9,66 11,27 12,88 14,49 16,10

8 1,84 3,68 5,52 7,36 9,20 11,04 12,88 14,72 16,56 18,40

9 2,07 4,14 6,21 8,28 10,35 12,42 14,49 16,56 18,63 20,70

10 2,30 4,60 6,90 9,20 11,50 13,80 16,10 18,40 20,70 23,00

Tabel 4: lineaire uitzetting ΔL (mm)


3.Sp

ecifi

eke

tech

nisc

he g

egev

ens

46

3.3. Drukverliezen3.3.1. Lineaire drukverliezenElke vloeistof die door een leiding stroomt, wordt onderweg geconfronteerd met doorstroomweerstanden, wat zich manifesteert in de vorm van drukvallen in het systeem. Daarbij dienen we een onderscheid te maken tussen continue en lokale drukverliezen. Een continu drukverlies wordt voornamelijk veroorzaakt door een doorstroomweerstand in rechte stukken buis, die zelf hoofdzakelijk voortvloeit uit de wrijving tussen de vloeistof en de wand van de buis. Een lokaal drukverlies is daarentegen het gevolg van doorstroomweerstanden die veroorzaakt worden door turbulenties die zich bv. kunnen voordoen ten gevolge van een verandering van binnendiameter, een vertakking, een elleboog, enz.

Sanitaire toepassing (20 °C)Drukverliezen (Pa/m)

Debiet (l/min)Grafiek 5: Drukverliestabel voor sanitaire toepassingen


47

Sanitaire toepassing (20 °C)Debiet 14x2 16x2 18x2 20x2 26x3 32x3 40x3,5 50x4 63x4,5l/min m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m

0,5 0,11 34 0,07 16 0,05 9 0,04 5 0,03 2 0,02 1 0,01 0 0,01 0 0,00 00,6 0,13 43 0,09 20 0,06 11 0,05 6 0,03 3 0,02 1 0,01 0 0,01 0 0,00 00,7 0,15 56 0,10 24 0,08 12 0,06 7 0,04 3 0,02 1 0,01 0 0,01 0 0,01 00,8 0,17 71 0,12 30 0,09 14 0,07 8 0,04 3 0,03 1 0,02 0 0,01 0 0,01 00,9 0,19 87 0,13 37 0,10 16 0,07 9 0,05 4 0,03 1 0,02 1 0,01 0 0,01 01 0,21 105 0,15 44 0,11 18 0,08 11 0,05 4 0,03 1 0,02 1 0,01 0 0,01 0

1,1 0,23 124 0,16 52 0,12 19 0,09 13 0,06 5 0,03 2 0,02 1 0,01 0 0,01 01,2 0,25 144 0,18 61 0,13 21 0,10 15 0,06 5 0,04 2 0,02 1 0,01 0 0,01 01,3 0,28 166 0,19 70 0,14 23 0,11 18 0,07 6 0,04 2 0,03 1 0,02 0 0,01 01,4 0,30 189 0,21 79 0,15 25 0,12 20 0,07 7 0,04 2 0,03 1 0,02 0 0,01 01,5 0,32 213 0,22 90 0,16 27 0,12 23 0,08 8 0,05 2 0,03 1 0,02 0 0,01 01,6 0,34 239 0,24 100 0,17 48 0,13 26 0,08 9 0,05 3 0,03 1 0,02 0 0,01 01,7 0,36 265 0,25 112 0,18 54 0,14 28 0,09 10 0,05 3 0,03 1 0,02 0 0,01 01,8 0,38 293 0,27 123 0,19 59 0,15 31 0,10 11 0,06 3 0,04 1 0,02 0 0,01 01,9 0,40 322 0,28 136 0,21 65 0,16 35 0,10 12 0,06 3 0,04 1 0,02 0 0,01 02 0,42 353 0,29 148 0,22 71 0,17 38 0,11 13 0,06 4 0,04 1 0,02 0 0,01 0

2,1 0,45 384 0,31 162 0,23 78 0,17 41 0,11 14 0,07 4 0,04 1 0,03 0 0,02 02,2 0,47 417 0,32 175 0,24 84 0,18 45 0,12 15 0,07 4 0,04 1 0,03 0 0,02 02,3 0,49 450 0,34 189 0,25 91 0,19 48 0,12 17 0,07 5 0,04 2 0,03 1 0,02 02,4 0,51 485 0,35 204 0,26 98 0,20 52 0,13 18 0,08 5 0,05 2 0,03 1 0,02 02,5 0,53 521 0,37 219 0,27 105 0,21 56 0,13 19 0,08 6 0,05 2 0,03 1 0,02 02,6 0,55 558 0,38 235 0,28 113 0,22 60 0,14 21 0,08 6 0,05 2 0,03 1 0,02 02,7 0,57 596 0,40 251 0,29 121 0,22 64 0,14 22 0,08 6 0,05 2 0,03 1 0,02 02,8 0,59 636 0,41 267 0,30 129 0,23 68 0,15 24 0,09 7 0,05 2 0,03 1 0,02 02,9 0,62 676 0,43 284 0,31 137 0,24 72 0,15 25 0,09 7 0,06 2 0,03 1 0,02 03 0,64 717 0,44 302 0,32 145 0,25 77 0,16 27 0,09 8 0,06 2 0,04 1 0,02 0

3,2 0,68 803 0,47 338 0,35 162 0,27 86 0,17 30 0,10 9 0,06 3 0,04 1 0,02 03,4 0,72 893 0,50 376 0,37 181 0,28 96 0,18 33 0,11 10 0,07 3 0,04 1 0,02 03,6 0,76 987 0,53 415 0,39 200 0,30 106 0,19 37 0,11 11 0,07 3 0,04 1 0,03 03,8 0,81 1085 0,56 456 0,41 219 0,31 116 0,20 40 0,12 12 0,07 4 0,05 1 0,03 04 0,85 1187 0,59 499 0,43 240 0,33 127 0,21 44 0,13 13 0,08 4 0,05 1 0,03 0

4,5 0,95 1458 0,66 613 0,49 295 0,37 156 0,24 54 0,14 16 0,09 5 0,05 2 0,03 05 1,06 1753 0,74 737 0,54 355 0,41 188 0,27 65 0,16 19 0,10 6 0,06 2 0,04 1

5,5 1,17 2072 0,81 871 0,60 419 0,46 222 0,29 77 0,17 22 0,11 7 0,07 2 0,04 16 1,27 2412 0,88 1015 0,65 488 0,50 259 0,32 90 0,19 26 0,12 8 0,07 3 0,04 1

6,5 1,38 2775 0,96 1167 0,70 561 0,54 298 0,34 103 0,20 30 0,13 10 0,08 3 0,05 17 1,49 3159 1,03 1329 0,76 639 0,58 339 0,37 117 0,22 34 0,14 11 0,08 3 0,05 1

7,5 1,59 3565 1,11 1499 0,81 721 0,62 382 0,40 132 0,24 38 0,15 12 0,09 4 0,05 18 1,70 3991 1,18 1679 0,87 807 0,66 428 0,42 148 0,25 43 0,16 14 0,10 4 0,06 1

8,5 1,80 4438 1,25 1867 0,92 898 0,70 476 0,45 165 0,27 47 0,17 15 0,10 5 0,06 19 1,91 4904 1,33 2063 0,97 992 0,75 526 0,48 182 0,28 52 0,18 17 0,11 5 0,07 2

9,5 2,02 5391 1,40 2268 1,03 1090 0,79 578 0,50 200 0,30 58 0,19 19 0,11 6 0,07 210 1,47 2481 1,08 1193 0,83 633 0,53 219 0,31 63 0,19 20 0,12 6 0,07 2

10,5 1,55 2702 1,14 1299 0,87 689 0,56 239 0,33 69 0,20 22 0,13 7 0,08 211 1,62 2931 1,19 1409 0,91 747 0,58 259 0,35 74 0,21 24 0,13 8 0,08 2

11,5 1,69 3168 1,25 1523 0,95 808 0,61 280 0,36 80 0,22 26 0,14 8 0,08 312 1,77 3413 1,30 1641 0,99 870 0,64 302 0,38 87 0,23 28 0,14 9 0,09 3

12,5 1,84 3666 1,35 1763 1,04 935 0,66 324 0,39 93 0,24 30 0,15 10 0,09 313 1,92 3926 1,41 1888 1,08 1001 0,69 347 0,41 100 0,25 32 0,16 10 0,09 3

13,5 1,99 4194 1,46 2017 1,12 1069 0,72 371 0,42 107 0,26 34 0,16 11 0,10 314 2,06 4470 1,52 2149 1,16 1140 0,74 395 0,44 114 0,27 37 0,17 12 0,10 4

14,5 1,57 2285 1,20 1212 0,77 420 0,46 121 0,28 39 0,17 12 0,11 415 1,62 2425 1,24 1286 0,80 446 0,47 128 0,29 41 0,18 13 0,11 4

15,5 1,68 2568 1,28 1362 0,82 472 0,49 136 0,30 44 0,19 14 0,11 416 1,73 2715 1,33 1440 0,85 499 0,50 143 0,31 46 0,19 15 0,12 417 1,84 3019 1,41 1601 0,90 555 0,53 160 0,33 51 0,20 16 0,12 518 1,95 3337 1,49 1769 0,95 613 0,57 176 0,35 57 0,22 18 0,13 519 2,06 3668 1,57 1945 1,01 674 0,60 194 0,37 62 0,23 20 0,14 620 2,17 4012 1,66 2128 1,06 737 0,63 212 0,39 68 0,24 22 0,15 721 1,74 2317 1,11 803 0,66 231 0,41 74 0,25 24 0,15 722 1,82 2514 1,17 871 0,69 250 0,43 81 0,26 26 0,16 823 1,91 2717 1,22 941 0,72 271 0,45 87 0,28 28 0,17 824 1,99 2927 1,27 1014 0,75 292 0,47 94 0,29 30 0,17 925 2,07 3144 1,33 1089 0,78 313 0,49 101 0,30 32 0,18 1026 1,38 1167 0,82 336 0,51 108 0,31 34 0,19 1027 1,43 1246 0,85 358 0,53 116 0,32 37 0,20 1128 1,49 1328 0,88 382 0,55 123 0,34 39 0,20 1229 1,54 1412 0,91 406 0,57 131 0,35 42 0,21 1330 1,59 1499 0,94 431 0,58 139 0,36 44 0,22 1332 1,70 1678 1,00 483 0,62 156 0,38 49 0,23 1534 1,80 1866 1,07 537 0,66 173 0,41 55 0,25 1736 1,91 2062 1,13 593 0,70 191 0,43 61 0,26 1838 2,02 2267 1,19 652 0,74 210 0,46 67 0,28 2040 1,26 713 0,78 230 0,48 73 0,29 2242 1,32 777 0,82 250 0,51 80 0,31 2444 1,38 843 0,86 271 0,53 86 0,32 2646 1,44 911 0,90 293 0,55 93 0,33 2848 1,51 981 0,94 316 0,58 101 0,35 3050 1,57 1054 0,97 340 0,60 108 0,36 3352 1,63 1129 1,01 364 0,63 116 0,38 3554 1,70 1206 1,05 389 0,65 124 0,39 3756 1,76 1285 1,09 414 0,67 132 0,41 4058 1,82 1366 1,13 440 0,70 140 0,42 4260 1,88 1450 1,17 467 0,72 149 0,44 4562 1,95 1535 1,21 495 0,75 157 0,45 4864 2,01 1623 1,25 523 0,77 166 0,47 5066 1,29 552 0,79 176 0,48 5368 1,33 582 0,82 185 0,49 5670 1,36 612 0,84 195 0,51 5975 1,46 690 0,90 220 0,55 6780 1,56 773 0,96 246 0,58 7585 1,66 859 1,02 273 0,62 8390 1,75 950 1,08 302 0,65 9295 1,85 1044 1,14 332 0,69 101100 1,95 1142 1,20 363 0,73 110

Tabel 5: drukverliestabel voor sanitaire toepassingen


3.Sp

ecifi

eke

tech

nisc

he g

egev

ens

48

Verwarmingstoepassing (70 °C)

175 Pa/m

Drukverliezen (Pa/m)

Debiet (kg/h)Grafiek 6: Drukverliestabel voor verwarmingstoepassingen


49

Verwarmingstoepassing (70°C)Massa- debiet 14 x 2 16 x 2 18 x 2 20 x 2 26 x 3 32 x 3 40 x 3,5 50 x 4 63 x 4,5

kg/h m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m m/s Pa/m9 0,03 3,00 0,02 1,00 0,02 1,0013 0,05 6,00 0,03 2,00 0,02 1,0017 0,06 10,00 0,04 4,00 0,03 2,0026 0,09 20,00 0,06 8,00 0,05 4,0034 0,12 33,00 0,09 14,00 0,06 7,0043 0,16 49,00 0,11 21,00 0,08 10,0052 0,19 67,00 0,13 28,00 0,10 14,0060 0,22 88 0,15 37 0,11 18 0,09 969 0,25 111 0,17 47 0,13 22 0,1 1277 0,28 136 0,19 57 0,14 28 0,11 1586 0,31 164 0,22 69 0,16 33 0,12 1895 0,34 194 0,24 82 0,17 39 0,13 21103 0,37 226 0,26 95 0,19 46 0,15 24112 0,4 260 0,28 109 0,21 53 0,16 28 0,1 10120 0,44 296 0,3 124 0,22 60 0,17 32 0,11 11129 0,47 334 0,32 140 0,24 67 0,18 36 0,12 12151 0,54 437 0,38 184 0,28 88 0,21 47 0,14 16172 0,62 552 0,43 232 0,32 112 0,24 59 0,16 21194 0,7 678 0,49 285 0,36 137 0,27 73 0,18 25215 0,78 815 0,54 343 0,4 165 0,3 87 0,19 30237 0,86 964 0,59 405 0,44 195 0,33 103 0,21 36 0,13 10258 0,93 1122 0,65 472 0,48 227 0,36 120 0,23 42 0,14 12280 1,01 1291 0,7 543 0,52 261 0,4 138 0,25 48 0,15 14301 0,76 618 0,56 297 0,43 158 0,27 55 0,16 16323 0,81 697 0,6 335 0,46 178 0,29 62 0,17 18344 0,86 781 0,64 375 0,49 199 0,31 69 0,18 20366 0,92 868 0,67 417 0,52 221 0,33 77 0,2 22387 0,97 959 0,71 461 0,55 245 0,35 85 0,21 24409 1,03 1055 0,75 507 0,58 269 0,37 93 0,22 27430 0,79 555 0,61 294 0,39 102 0,23 29452 0,83 604 0,64 320 0,41 111 0,24 32 0,15 10473 0,87 655 0,67 348 0,43 120 0,25 35 0,16 11495 0,91 708 0,7 376 0,45 130 0,26 37 0,16 12538 0,99 820 0,76 435 0,49 151 0,29 43 0,18 14559 1,03 878 0,79 466 0,51 161 0,3 46 0,19 15602 0,85 530 0,54 184 0,32 53 0,2 17645 0,91 598 0,58 207 0,35 60 0,21 19688 0,97 670 0,62 232 0,37 67 0,23 22731 1,03 745 0,66 258 0,39 74 0,24 24775 0,7 285 0,41 82 0,26 26818 0,74 313 0,44 90 0,27 29861 0,78 343 0,46 99 0,29 32 0,18 10947 0,86 405 0,51 117 0,31 38 0,19 12

1033 0,93 472 0,55 136 0,34 44 0,21 141119 1,01 543 0,6 156 0,37 50 0,23 161205 0,64 178 0,4 57 0,25 181291 0,69 200 0,43 65 0,26 211377 0,74 224 0,46 72 0,28 231463 0,78 250 0,49 80 0,3 261549 0,83 276 0,51 89 0,32 28 0,21 101635 0,87 303 0,54 98 0,34 31 0,22 111721 0,92 332 0,57 107 0,35 34 0,23 121807 0,97 361 0,6 116 0,37 37 0,24 131893 1,01 392 0,63 126 0,39 40 0,25 151979 0,66 136 0,41 43 0,26 162065 0,69 147 0,42 47 0,28 172151 0,71 158 0,44 50 0,29 182238 0,74 169 0,46 54 0,3 202324 0,77 181 0,48 57 0,31 212410 0,8 193 0,49 61 0,32 222496 0,83 205 0,51 65 0,33 242582 0,86 217 0,53 69 0,35 252668 0,89 230 0,55 73 0,36 272754 0,91 243 0,56 77 0,37 282840 0,94 257 0,58 82 0,38 302926 0,97 271 0,6 86 0,39 313012 1 285 0,62 91 0,4 333098 0,64 95 0,41 343270 0,67 105 0,44 383442 0,71 114 0,46 413614 0,74 125 0,48 453787 0,78 135 0,51 493959 0,81 146 0,53 534131 0,85 157 0,55 574303 0,88 169 0,58 614475 0,92 181 0,6 664647 0,95 193 0,62 704819 0,99 206 0,64 754991 1,02 219 0,67 795164 1,06 232 0,69 845336 0,71 895508 0,74 945680 0,76 1005852 0,78 1056024 0,81 1106196 0,83 1166368 0,85 1226540 0,87 1276713 0,9 1336885 0,92 1397057 0,94 1467229 0,97 1527401 0,99 1587573 1,01 1657745 1,04 1717917 1,06 1788090 1,08 1858262 1,11 1928434 1,13 1998606 1,15 206


3. S

peci

fieke

tech

nisc

he g

egev

ens

50

Aardgastoepassing (12 °C)Net zoals water zal ook gas energie verliezen door de wrijving tegen de wand van de buis. Aan de hand van het drukverliesdiagram voor gas kan een correcte leidingberekening gemaakt worden. Volgens NEN 1078 moet het leidingennet zodanig ontworpen zijn dat het drukverlies niet meer bedraagt dan het verschil tussen de werkdruk en de minimale benodigde verbruiksdruk volgens de toestelfabrikant. Voor een huishoudelijke gasinstallatie betekent dit dat het totale drukverlies vanaf de gasmeter tot aan het toestel 250 Pa (2,5 mbar) mag bedragen.

2,5 Pa

Drukverliezen (Pa/m)

Debiet (m3/h)Grafiek 7: Drukverliestabel voor gastoepassingen


51

Aardgastoepassing (12 °C)Vermogen Stroom Diameter 16x2 Diameter 20x2 Diameter 26x3 Diameter 32x3

(kW) m3/u Snelheid (m/sec.)

Drukverlies (Pa/m)

Snelheid (m/sec.)

Drukverlies (Pa/m)

Snelheid (m/sec.)

Drukverlies (Pa/m)

Snelheid (m/sec.)

Drukverlies (Pa/m)

1 0,10 0,25 0,7 0,14 0,2 0,09 0,1 0,05 0,02 0,20 0,50 1,3 0,28 0,4 0,18 0,2 0,11 0,13 0,31 0,75 2,0 0,42 0,6 0,27 0,3 0,16 0,14 0,41 1,01 2,6 0,57 0,8 0,36 0,3 0,21 0,15 0,51 1,26 3,3 0,71 1,0 0,45 0,4 0,27 0,26 0,61 1,51 4,0 0,85 1,3 0,54 0,5 0,32 0,27 0,72 1,76 4,6 0,99 1,5 0,63 0,6 0,38 0,28 0,82 2,01 5,3 1,13 1,7 0,72 0,7 0,43 0,29 0,92 2,26 5,9 1,27 1,9 0,81 0,8 0,48 0,310 1,02 2,52 10,9 1,41 2,1 0,91 0,9 0,54 0,311 1,13 2,77 12,8 1,56 2,3 1,00 0,9 0,59 0,312 1,23 3,02 14,9 1,70 2,5 1,09 1,0 0,64 0,413 1,33 3,27 17,0 1,84 4,4 1,18 1,1 0,70 0,414 1,43 3,52 19,3 1,98 5,0 1,27 1,2 0,75 0,415 1,54 3,77 21,7 2,12 5,6 1,36 1,3 0,80 0,516 1,64 4,02 24,3 2,26 6,2 1,45 1,4 0,86 0,517 1,74 4,28 26,9 2,41 6,9 1,54 2,4 0,91 0,518 1,84 4,53 29,7 2,55 7,6 1,63 2,7 0,96 0,519 1,94 4,78 32,6 2,69 8,4 1,72 2,9 1,02 0,620 2,05 5,03 35,6 2,83 9,1 1,81 3,2 1,07 0,621 2,15 5,28 38,7 2,97 9,9 1,90 3,5 1,13 1,022 2,25 5,53 42,0 3,11 10,7 1,99 3,8 1,18 1,123 2,35 5,79 45,3 3,25 11,6 2,08 4,0 1,23 1,224 2,46 6,04 48,8 3,40 12,5 2,17 4,4 1,29 1,325 2,56 6,29 52,3 3,54 13,4 2,26 4,7 1,34 1,426 2,66 6,54 56,0 3,68 14,3 2,35 5,0 1,39 1,527 2,76 6,79 59,8 3,82 15,3 2,44 5,3 1,45 1,528 2,87 7,04 63,7 3,96 16,2 2,54 5,7 1,50 1,629 2,97 7,29 67,7 4,10 17,3 2,63 6,0 1,55 1,730 3,07 7,55 71,8 4,24 18,3 2,72 6,4 1,61 1,931 3,17 7,80 76,1 4,39 19,4 2,81 6,7 1,66 2,032 3,28 8,05 80,4 4,53 20,4 2,90 7,1 1,71 2,133 3,38 8,30 84,8 4,67 21,6 2,99 7,5 1,77 2,234 3,48 8,55 89,4 4,81 22,7 3,08 7,9 1,82 2,335 3,58 8,80 94,0 4,95 23,9 3,17 8,3 1,88 2,436 3,68 9,06 98,8 5,09 25,1 3,26 8,7 1,93 2,537 3,79 9,31 103,6 5,24 26,3 3,35 9,1 1,98 2,638 3,89 9,56 108,6 5,38 27,5 3,44 9,6 2,04 2,839 3,99 9,81 113,7 5,52 28,8 3,53 10,0 2,09 2,940 4,09 10,06 118,8 5,66 30,1 3,62 10,4 2,14 3,041 4,20 10,31 124,1 5,80 31,4 3,71 10,9 2,20 3,242 4,30 10,56 129,5 5,94 32,8 3,80 11,4 2,25 3,343 4,40 10,82 135,0 6,08 34,1 3,89 11,8 2,30 3,444 4,50 11,07 140,5 6,23 35,5 3,98 12,3 2,36 3,645 4,61 11,32 146,2 6,37 36,9 4,07 12,8 2,41 3,746 4,71 11,57 152,0 6,51 38,4 4,17 13,3 2,46 3,847 4,81 11,82 157,9 6,65 39,9 4,26 13,8 2,52 4,048 4,91 12,07 163,8 6,79 41,3 4,35 14,3 2,57 4,149 5,02 12,33 169,9 6,93 42,9 4,44 14,8 2,63 4,350 5,12 12,58 176,1 7,07 44,4 4,53 15,3 2,68 4,451 5,22 12,83 182,3 7,22 46,0 4,62 15,9 2,73 4,652 5,32 13,08 188,7 7,36 47,5 4,71 16,4 2,79 4,753 5,43 13,33 195,2 7,50 49,2 4,80 17,0 2,84 4,954 5,53 13,58 201,8 7,64 50,8 4,89 17,5 2,89 5,155 5,63 13,83 208,4 7,78 52,5 4,98 18,1 2,95 5,256 5,73 14,09 215,2 7,92 54,1 5,07 18,7 3,00 5,457 5,83 14,34 222,1 8,06 55,8 5,16 19,3 3,05 5,558 5,94 14,59 229,0 8,21 57,6 5,25 19,9 3,11 5,759 6,04 14,84 236,1 8,35 59,3 5,34 20,5 3,16 5,960 6,14 15,09 243,2 8,49 61,1 5,43 21,1 3,21 6,161 6,24 15,34 250,5 8,63 62,9 5,52 21,7 3,27 6,262 6,35 15,60 257,8 8,77 64,7 5,61 22,3 3,32 6,463 6,45 15,85 265,3 8,91 66,6 5,70 22,9 3,38 6,664 6,55 16,10 272,8 9,06 68,4 5,80 23,6 3,43 6,865 6,65 16,35 280,4 9,20 70,3 5,89 24,2 3,48 7,066 6,76 16,60 288,2 9,34 72,2 5,98 24,9 3,54 7,167 6,86 16,85 296,0 9,48 74,2 6,07 25,5 3,59 7,368 6,96 17,10 303,9 9,62 76,1 6,16 26,2 3,64 7,569 7,06 17,36 312,0 9,76 78,1 6,25 26,9 3,70 7,770 7,17 17,61 320,1 9,90 80,1 6,34 27,6 3,75 7,971 7,27 17,86 328,3 10,05 82,2 6,43 28,3 3,80 8,172 7,37 18,11 336,6 10,19 84,2 6,52 29,0 3,86 8,373 7,47 18,36 345,0 10,33 86,3 6,61 29,7 3,91 8,574 7,57 18,61 353,5 10,47 88,4 6,70 30,4 3,96 8,775 7,68 18,86 362,1 10,61 90,5 6,79 31,1 4,02 8,976 7,78 19,12 370,7 10,75 92,7 6,88 31,8 4,07 9,177 7,88 19,37 379,5 10,89 94,8 6,97 32,6 4,13 9,378 7,98 19,62 388,4 11,04 97,0 7,06 33,3 4,18 9,579 8,09 19,87 397,3 11,18 99,2 7,15 34,1 4,23 9,880 8,19 20,12 406,4 11,32 101,4 7,24 34,8 4,29 10,081 8,29 20,37 415,5 11,46 103,7 7,33 35,6 4,34 10,282 8,39 20,63 424,8 11,60 106,0 7,43 36,4 4,39 10,483 8,50 20,88 434,1 11,74 108,3 7,52 37,2 4,45 10,684 8,60 21,13 443,6 11,88 110,6 7,61 37,9 4,50 10,985 8,70 21,38 453,1 12,03 112,9 7,70 38,7 4,55 11,186 8,80 21,63 462,7 12,17 115,3 7,79 39,5 4,61 11,387 8,91 21,88 472,4 12,31 117,7 7,88 40,4 4,66 11,588 9,01 22,13 482,2 12,45 120,1 7,97 41,2 4,72 11,889 9,11 22,39 492,1 12,59 122,5 8,06 42,0 4,77 12,090 9,21 22,64 502,1 12,73 125,0 8,15 42,8 4,82 12,291 9,31 22,89 512,2 12,88 127,5 8,24 43,7 4,88 12,592 9,42 23,14 522,3 13,02 130,0 8,33 44,5 4,93 12,793 9,52 23,39 532,6 13,16 132,5 8,42 45,4 4,98 13,094 9,62 23,64 543,0 13,30 135,0 8,51 46,2 5,04 13,295 9,72 23,90 553,4 13,44 137,6 8,60 47,1 5,09 13,596 9,83 24,15 564,0 13,58 140,2 8,69 48,0 5,14 13,797 9,93 24,40 574,6 13,72 142,8 8,78 48,9 5,20 14,098 10,03 24,65 585,3 13,87 145,4 8,87 49,8 5,25 14,299 10,13 24,90 596,1 14,01 148,1 8,96 50,7 5,30 14,5100 10,24 25,15 607,0 14,15 150,7 9,06 51,6 5,36 14,7


3. S

peci

fieke

tech

nisc

he g

egev

ens

52

3.3.2. Plaatselijke drukverliezenPlaatselijke drukverliezen worden veroorzaakt door doorstroomweerstanden die zelf met name het gevolg zijn van vertakkingen en veranderingen van de richting en doorsnede van buizen. Onderstaande grafiek en tabel vermelden de Kv- en [Zeta]-waarden voor elk type van fitting.

y

x

1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

14x2

16x2

18

x2

20x2

26

x3

32x3

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7090V

DNKv

(m3/h)Zeta

14 x 2 0,82 2,16

16 x 2 1,68 1,80

18 x 2 2,67 1,79

20 x 2 3,72 1,70

26 x 3 6,18 1,65

32 x 3 12,85 1,40

Voorbeeld:Diagram: Bij een bochtmet diameter 16x2 en een debiet gelijk aan x = 900 l/u bedraagt het respectieve drukverlies y = 0,3 bar (of 300 mbar) per meter.

Kv-waarde: stemt overeen met de hoeveelheid water uitgedrukt in m3 die door de fitting stroomt met een drukverlies van 1 bar per meter

ΔP Drukverliezen mbar

Kv Kv-waarde (zie tabel onder elke figuur) m3/h

Q Debiet m3/h

ΔP= 1000(Q/Kv)2

De berekening levert ons het volgende op: ΔP= 1000(0.9/1.68)2

ΔP= 287 mbar

Bij een bochtmet diameter 16x2, een debiet gelijk aan 900 l/u of 0,9 m³/u (zie de equivalentietabel op pagina 57) en een Kv-waarde van 1,68 bedraagt het drukverlies 287 mbar per meter of 0,3 bar per meter.


53

Zeta-waarde: de Zeta-waarde verwijst naar de hydraulische weerstand van de fitting in functie van de eigen vorm.

Valeur Zeta -

ΔP Drukverliezen pascal

v Snelheid (zie rekenmethode hieronder )

m/s

Dichtheid (ongeveer 1000 ) kg/m3

= 2ΔPv2 ΔP = 1

2v2ou

Voorbeeld:

1,8 x

28800 Pa

ΔP =

ΔP =

x 1000 x (5,7)212

Bij een bocht met diameter 16x2, een debiet gelijk aan 900 l/u en een Zeta-waarde ( � ) van 1,8 bedraagt het drukverlies 28.800 Pa (of 0,3 bar) per meter.

Snelheidsberekening :

Met een bocht met een diameter van 16 x 2 (d.w.z. een binnenstraal van 0,00375 m) en een debiet van 900 l/u (of 0,00025 m³/sec.) bedraagt de snelheid 5,7 m/sec.

v = 5,7

v = 3,14 x (0,00375)2

0,00025

v Snelheid m/s

Q Debiet m3/s

r Binnenstraal van de fitting (zie ‘Binnendiameter’ pagina 12)

m

V = Qπ r2


3.Sp

ecifi

eke

tech

nisc

he g

egev

ens

54

Equivalentietabellen

Debieteenheden

m3/u l/u l/min. l/sec. Britse gallon/u Britse gal-lon/min.

Amerikaanse gallon/u

Amerikaanse gallon/min.

1 1 000 16,7 0,278 220 3,67 264 4,40

0,001 1 0,0167 0,000278 0,220 0,00367 0,264 0,00440

0,06 60 1 0,0167 13,2 0,220 15,9 0,264

3,6 3 600 60 1 792 13,2 951 15,9

0,00455 4,55 0,0758 0,00126 1 0,0167 1,2 0,02

0,273 273 4,55 0,0758 60 1 72,1 1,2

0,00379 3,79 0,0631 0,00105 0,833 0,0139 1 0,0167

0,227 227 3,79 0,0631 50 0,833 60 1

Drukeenheden

bar mbar Pa kPa mCE/mWK mmCE/mmWK PSI atm

1,00 1 000 100 000 100,00 10,20 10 200 14,50 0,99

0,00 1,00 100,00 0,10 0,01 10,20 0,01 0,00

0,00 0,01 1,00 0,00 0,00 0,10 0,00 0,00

0,01 10,00 1 000 1,00 0,10 102,00 0,15 0,01

0,10 98,10 9 810 9,81 1,00 1 000 1,42 0,10

0,00 0,10 9,81 0,01 1 000 1,00 0,00 0,00

0,07 68,90 6 890 6,89 0,70 703,00 1,00 0,07

1,01 1 010 101 000 101,00 10,30 10 300 14,70 1,00


55

1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

14x2

16x2

18

x2

20x2

26

x3

32x3

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7090V / P7090V

DNKv

(m3/h)Zeta

14 x 2 0,82 2,16

16 x 2 1,68 1,80

18 x 2 2,67 1,79

20 x 2 3,72 1,70

26 x 3 6,18 1,65

32 x 3 12,85 1,40

1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

14x2

16x2

18x2

20

x2

26x3

32x3

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7130V / P7130V

DNKv

(m3/h)Zeta

14 x 2 1,18 1,05

16 x 2 2,40 0,88

18 x 2 4,55 0,61

20 x 2 6,01 0,65

26 x 3 10,73 0,55

32 x 3 23,46 1,05


3. S

peci

fieke

tech

nisc

he g

egev

ens

56


1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

14x2

16x2

18

x2

20x2

26

x3

32x3

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7130V/ P7130V

DNKv

(m3/h)Zeta

14 x 2 0,82 2,19

16 x 2 1,63 1,09

18 x 2 2,69 1,76

20 x 2 3,73 1,69

26 x 3 6,07 1,71

32 x 3 12,41 1,50

1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

14x2

16x2

18x2

20

x2

26x3

32x3

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7130V/ P7130V

DNKv

(m3/h)Zeta

14 x 2 0,70 2,98

16 x 2 1,45 2,40

18 x 2 2,70 2,19

20 x 2 3,64 1,77

26 x 3 6,07 1,72

32 x 3 11,18 1,85

57


3.Sp

ecifi

eke

tech

nisc

he g

egev

ens

1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

14x2

16x2

18x2

20

x2

26x3

32x3

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7270V/ P7270V

DNKv

(m3/h)Zeta

14 x 2 1,33 0,82

16 x 2 2,63 0,73

18 x 2 4,63 0,59

20 x 2 6,50 0,55

26 x 3 14,46 0,39

32 x 3 30,41 0,25

1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

16x2

-1/2

” H5

3 18

x2-1

/2”

H53

20x2

-1/2

” H5

3 26

x3-3

/4”

H53

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7471GV

DNKv

(m3/h)Zeta

16x2-1/2’’ H53

2,02 1,24

18x2-1/2’’ H53

2,91 1,50

20x2-1/2’’ H53

3,57 1,84

26x3-3/4’’ H53

5,83 1,86

58


1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

16x2

18

x220

x2

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7471DGV

DNKv

(m3/h)Zeta

16 x 2 1,17 3,70

18 x 2 1,60 5,02

20,00 2,50 3,74

1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

26x3

32x3

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7041V/P7041V

DNKv

(m3/h)Zeta

26 x 2 8,75 0,83

32 x 2 19,23 0,63

59


3. S

peci

fieke

tech

nisc

he g

egev

ens

1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

26x3

-16x

2

20x2

-16x

2

16x2

-14x

2

20x2

-14x

2

26x3

-18x

2

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7240V/P7240V

DNKv

(m3/h)Zeta

20x2-14x2 1,23 0,97

16x2-14x2 1,32 0,85

20x2-16x2 2,43 0,86

18x2-16x2 2,55 0,78

26x3-16x2 2,71 0,69

32x3-16x2 2,81 0,64

DNKv

(m3/h)Zeta

26x3-18x2 4,25 0,70

20x2-18x2 4,45 0,64

32x3-20x2 5,71 0,72

26x3-20x2 5,79 0,70

32x3-26x3 14,11 0,32

1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

32x3

-26x

3

32x3

-20x

2

20x2

-18x

2

32x3

-16x

2

18x2

-16x

2

26x3

-20x

2

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

60


1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

20x2

-20x

2-20

x2

20x2

-16x

2-16

x2

20x2

-16x

2-20

x2

16x2

-16x

2-16

x2

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7495V

DNKv

(m3/h)Zeta

16x2-16x2-16x2*

1,50 2,26

20x2-16x2-20x2*

1,79 1,58

20x2-16x2-16x2*

1,84 1,50

20x2-20x2-20x2*

2,15 5,08

* Leesrichting: A-B-C

A B

C

1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

20x2

-20x

2-20

x2

20x2

-16x

2-16

x2

20x2

-16x

2-20

x2

16x2

-16x

2-16

x2

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789S7495V

DNKv

(m3/h)Zeta

16x2-16x2-16x2*

1,50 2,26

20x2-16x2-20x2*

1,79 1,58

20x2-16x2-16x2*

1,84 1,50

20x2-20x2-20x2*

2,15 5,08


A B

C

61


3.Sp

ecifi

eke

tech

nisc

he g

egev

ens

1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

26x3

-16x

2-26

x3 2

6x3-

20x2

-26x

332

x2-2

0x2-

32x3

16x2-20x2-16x2

20x2-16x2-16x220x2-20x2-16x2

18x2

-16x

2-18

x220

x2-1

6x2-

20x2

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7130RV/P7130RV

DNKv

(m3/h)Zeta

16x2-20x2-16x2* 2,19 1,06

20x2-16x2-16x2* 2,38 0,89

20x2-20x2-16x2* 2,38 0,89

18x2-16x2-18x2* 3,13 1,29

20x2-16x2-20x2* 5,87 0,68

26x3-16x2-26x3* 10,73 0,55

26x3-20x2-26x3* 10,73 0,55

32x3-20x2-32x3* 23,60 0,42

A B

C


1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

26x3

-20x

2-26

x3

20x2

-20x

2-16

x232

x2-2

0x2-

32x326x3-16x2-26x3

16x2-20x2-16x218x2-16x2-18x2

20x2-16x2-20x220x2-16x2-16x2

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7130RV/P7130RV

DNKv

(m3/h)Zeta

16x2-20x2-16x2* 1,83 1,51

20x2-16x2-16x2* 1,87 1,45

20x2-20x2-16x2* 1,91 1,38

18x2-16x2-18x2* 1,93 1,36

20x2-16x2-20x2* 2,01 1,25

26x3-16x2-26x3* 3,66 1,75

26x3-20x2-26x3* 4,26 1,29

32x3-20x2-32x3* 6,25 0,60

A B

C


62

Tabel van de equivalente lengtesEquivalentie van de drukverliezen tussen een fitting en de lengte van de buis. Bv. een bocht van Ø16 = 5 m buis Ø16.

Type fitting Buislengte

Diameter Ø 14 Ø 16 Ø 18 Ø 20 Ø 26

Bocht 7,2 m 5 m 4,1 m 4,5 m 4,3 m

Gelijke T-koppe-ling

4,3 m 2,5 m 1,6 m 3,3 m 1,5 m

8,5 m 5,4 m 4,2 m 6,8 m 4,7 m

8,7 m 3,6 m 3,8 m 6,9 m 4,6 m


1

Q l/h10 1002 3 4 5 6 7 8 9 10002 3 4 5 6 7 8 9 100002 3 4 5 6 7 8 1000002 3 4 5 6 7 8

P ba

r

105

0,002

0,003

0,004

0,005

0,0060,0070,0080,009

0,01

0,001

0,02

0,03

0,04

0,05

0,060,070,080,090,1

0,4

0,3

0,2

0,5

0,60,70,80,9

P Pa

scal

2

3

4

56789103

102

2

3

4

56789104

4

3

2

56789

26x3

-20x

2-26

x3

26x2

-16x

2-26

x3

32x2

-20x

2-32

x3

16x2-20x2-16x218x2-16x2-18x2

20x2-16x2-16x220x2-16x2-20x220x2-20x2-16x2

10000

P m

mC

EW

k

2

3

4

5

678 9

100

10

2

3

4

5

6789

1000

4

3

2

5

6789

S7130RV/P7130RV

DNKv

(m3/h)Zeta

16x2-20x2-16x2* 1,90 1,40

20x2-16x2-16x2* 1,90 1,45

20x2-20x2-16x2* 1,94 1,36

18x2-16x2-18x2* 1,94 1,36

20x2-16x2-20x2* 1,94 1,36

26x3-16x2-26x3* 2,28 0,97

26x3-20x2-26x3* 4,56 1,13

32x3-20x2-32x3* 5,29 0,84

A B

C


63

Figuurn Tabel van de Kv-waardenT°C Ø 14 Ø 16 Ø 18 Ø 20 Ø 26 Ø 32

S7090V15°C 0,822 1,676 2,666 3,715 6,184 12,849

65°C 0,814 1,660 2,641 3,680 6,127 12,730

S7130V

15°C 1,180 2,397 4,554 6,008 10,728 23,458

65°C 1,169 2,375 4,512 5,952 10,628 23,241

15°C 0,816 1,631 2,689 3,726 6,024 12,413

65°C 0,809 1,616 2,689 3,691 6,018 12,298

15°C 0,700 1,450 2,700 3,641 6,065 11,177

65°C 0,694 1,437 2,265 3,607 6,009 11,074

S7270V 15°C 1,331 2,632 4,630 6,502 11,090 25,397

65°C 1,319 2,607 4,588 6,441 10,987 25,165

S7471GV15°C 2,019 2,909 3,566 5,83

65°C 2,001 2,882 3,533 5,776

S7471DGV15°C 1,169 1,591 2,501

65°C 1,158 1,576 2,478

S7041V15°C 8,746 19,230

65°C 8,665 19,052

T°C Ø 16 - 14 Ø 18- 16 Ø 20 - 14 Ø 20 - 16 Ø 20 - 18 Ø 26 - 16

S7240V

15°C 1,315 2,554 1,228 2,425 4,446 2,707

65°C 1,303 2,531 1,216 2,402 4,405 2,682

T°C Ø 26 - 18 Ø 26 - 20 Ø 32 - 16 Ø 32 - 20 Ø 32 - 26

15°C 4,251 5,789 2,811 5,708 14,111

65°C 4,212 5,736 2,785 5,655 13,980

T°C Ø 16-16-16* Ø 20-16-16* Ø 20-16-20* Ø 20-20-20*

S7495VA B

C

15°C 1,496 1,836 1,792 2,145

65°C 1,482 1,819 1,775 2,125

15°C 1,169 1,900 1,664 2,571

65°C 1,158 1,883 1,649 2,547

T°C Ø 16-20-16* Ø 18-16-18* Ø 20-16-16* Ø 20-16-20* Ø 20-20-16* Ø 26-16-26*

S7130RVA B

C

15°C 2,189 3,132 2,384 5,874 2,384 10,728

65°C 2,169 3,103 2,361 5,819 2,361 10,628

15°C 1,830 1,867 1,932 1,914 3,661 2,011

65°C 1,813 1,850 1,914 1,896 3,628 1,993

15°C 1,900 1,900 1,935 1,935 1,935 2,283

65°C 1,883 1,883 1,917 1,917 1,917 2,262

T°C Ø 26-20-26* Ø 32-20-32*

15°C 10,728 23,599

65°C 10,628 23,380

15°C 4,256 6,253

65°C 4,217 6,195

15°C 4,557 5,285

65°C 4,514 5,236



3.Sp

ecifi

eke

tech

nisc

he g

egev

ens

64

Figuurn Tabel van de volgens NF EN 1267 gemeten Zeta-waarden

T°C Ø 14 Ø 16 Ø 18 Ø 20 Ø 26 Ø 32

S7090V15°C 2,16 1,80 1,78 1,70 1,65 1,40

65°C 2,21 1,83 1,82 1,73 1,68 1,43

S7130V

15°C 1,05 0,88 0,61 0,65 0,55 1,05

65°C 1,07 0,90 0,62 0,66 0,56 1,07

15°C 2,19 1,90 1,76 1,69 1,71 1,50

65°C 2,24 1,94 1,79 1,72 1,75 1,53

15°C 2,98 2,40 2,19 1,77 1,72 1,82

65°C 3,04 2,45 2,23 1,80 1,75 1,89

S7270V

15°C 0,825 0,73 0,592 0,553 0,575 0,458

65°C 0,841 0,74 0,603 0,564 0,586 0,365

S7471GV15°C 1,24 1,5 1,84 1,859

65°C 1,26 1,528 1,875 1,894

S7471DGV15°C 3,7 5,018 3,74

65°C 3,77 5,11 3,81

S7041V15°C 0,826 0,625

65°C 0,841 0,652

T°C Ø 16 - 14 Ø 18- 16 Ø 20 - 14 Ø 20 - 16 Ø 20 - 18 Ø 26 - 16

S7240V

15°C 0,845 0,775 0,97 0,85 0,642 0,69

65°C 0,861 0,79 0,989 0,876 0,654 0,7

T°C Ø 26 - 18 Ø 26 - 20 Ø 32 - 16 Ø 32 - 20 Ø 32 - 26

15°C 0,702 0,64 0,64 0,718 0,779

65°C 0,715 0,652 0,652 0,732 0,794

T°C Ø 16-16-16* Ø 20-16-16* Ø 20-16-20* Ø 20-20-20*

S7495VA B

C

15°C 2,26 1,5 1,575 5,08

65°C 2,3 1,529 1,605 5,18

15°C 3,7 1,4 1,825 3,54

65°C 3,77 1,883 1,86 3,6

T°C Ø 16-20-16* Ø 18-16-18* Ø 20-16-16* Ø 20-16-20* Ø 20-20-16* Ø 26-16-26*

S7130RVA B

C

15°C 1,055 1,294 0,89 0,678 0,89 0,549

65°C 1,075 1,319 0,907 0,691 0,907 0,559

15°C 1,51 1,867 1,355 1,38 1,746 1,25

65°C 1,539 1,478 1,381 1,406 1,778 1,274

15°C 1,4 1,45 1,355 1,355 1,355 0,97

65°C 1,427 1,427 1,376 1,376 1,376 0,988

T°C Ø 26-20-26* Ø 32-20-32

15°C 0,549 0,415

65°C 0,559 0,422

15°C 1,29 0,598

65°C 1,316 0,61

15°C 1,127 0,838

65°C 1,148 0,854



65

3.4. Thermische verliezen voor voorgeïsoleerde buizenOnderstaande tabel en grafiek kunnen gebruikt worden als indicatoren van het warmteverlies (uitgedrukt in Watt per meter) bij voorgeïsoleerde buizen in functie van de temperatuurverschillen tussen het water binnenin de buis en de buitenlucht.

De berekeningen zijn gebaseerd op:

- een MultiSkin4-buis bestaand uit PEX/Al/PEX-lagen;

- een isolatie in polyethyleen met een thermische geleidbaarheid van 0,040 W/mK.

Buis (mm) + dikte van de isolatie (mm)

Tem

pera

tuur

vers

chil

(°C)

: w

ater

lang

s bi

nnen

/ lu

cht l

angs

bui

ten

Thermisch verlies (W/m 14x2 + 6 mm Iso

14x2 + 10 mm Iso

16x2 + 6 mm Iso

16x2 + 10 mm Iso

20x2 + 6 mm Iso

20x2 + 10 mm Iso

1 1,56 1,27 1,72 1,40 2,04 1,63

2 3,11 2,55 3,44 2,79 4,07 3,27

3 4,67 3,82 5,15 4,19 6,11 4,90

4 6,23 5,10 6,87 5,58 8,14 6,53

5 7,79 6,37 8,59 6,98 10,18 8,16

6 9,34 7,65 10,31 8,37 12,21 9,80

7 10,90 8,92 12,03 9,77 14,25 11,43

8 12,46 10,20 13,74 11,17 16,28 13,06

9 14,02 11,47 15,46 12,56 18,32 14,70

10 15,57 12,75 17,18 13,96 20,35 16,33

20 31,15 25,50 34,36 27,91 40,71 32,66

30 46,72 38,25 51,54 41,87 61,06 48,99

40 62,30 51,00 68,72 55,83 81,41 65,32

50 77,87 63,75 85,90 69,78 101,76 81,65

60 93,45 76,50 103,08 83,74 122,12 97,98

70 109,02 89,25 120,26 97,70 142,47 114,31

80 124,60 102,00 137,44 111,65 162,82 130,64

90 140,17 114,74 154,62 125,61 183,18 146,97

100 155,75 127,49 171,80 139,56 203,53 163,30

20x2+6mm Iso

16x2+6mm Iso20x2+10mm Iso14x2+6mm Iso16x2+10mm Iso14x2+10mm Iso

Temperatuurverschil (°C)

Thermisch verlies (W/m)


3.Sp

ecifi

eke

tech

nisc

he g

egev

ens

66


NOTITIES

165

DEEL BIngebruiknemingen ondersteuning na verkoop

1.D

rukt

est

2.Sp

oelin

g ne

twer

k3.

Leg

ione

lla-b

esch

erm

in-

4.Co

rros

iebe

sche

rmin

g5.

Syst

eem

certi

ficat

ies

6.Sy

stee

mga

rant

iess

166

1. DRUKTESTEenmaal geïnstalleerd worden de buizen gecontroleerd op eventuele lekken. Voor wat leidingwater en verwarmingsinstallaties betreft, kan de druktest met water, lucht of inert gas uitgevoerd worden. De gebruikte niet-vaste stof en de resultaten van de druktest moeten gedocumenteerd worden in een ‘druktestrapport’.

Belangrijk: een druktest van het leidingensysteem moet altijd worden uitgevoerd, voordat het systeem verzegeld, geïsoleerd, geschilderd of geïnstalleerd wordt. De druktest moet ook altijd uitgevoerd worden in naleving van de lokale voorschriften.

Opmerking: gelet op het risico op corrosievorming dient u er zich na een test met water bij installaties in elektrolytisch verzinkt staal van te vergewissen dat er geen water in de leidingen is achtergebleven, tenzij het de bedoeling is om het systeem kort daarna in gebruik te nemen.

1.1. Druktest van installaties voor leidingwater en sanitair waterDruktest met waterBelangrijk: de druktest met water waaraan reeds geplaatste leidingwaterbuizen worden onderworpen, wordt uitgevoerd in overeenstemming met de technische fiches van ZVSHK/BHKS. De vloeistof die voor de druktest met water gebruikt wordt, moet van leidingwaterkwaliteit zijn (vrij van olie of andere onzuiverheden), kwestie van elke eventuele contaminatie van de leidingen te vermijden. Na met zuiver water gevuld te zijn, zal de buis naar behoren worden ontlucht.

De installateur is verplicht de dichtheid van de verwarmingsbuizen te controleren vóór deze ingewerkt of afgedekt worden met cement, gips of andere materialen.

Er moeten manometers worden gebruikt, die een drukverschil van 0,1 bar kunnen meten.

De drukmeter moet op het laagste punt van de installatie geplaatst worden.

Er worden drie tests gedaan:

1/ DichtheidstestDeze test is alleen nodig als er in het netwerk fittingen met gepatenteerde O-ring van COMAP (zgn. ‘lekfittingen’) werden gebruikt.

In dat geval wordt aanbevolen om het net aan een test met een druk tussen 1 en 5 bar te onderwerpen. Dankzij de gepatenteerde O-ring van COMAP zullen eventueel vergeten te persen fittingen daarbij meteen geïdentificeerd kunnen worden.

2/ Inleidende druktest

De druktest wordt gedaan met een druk van ongeveer 1,5 keer de maximaal toegestane bedrijfsdruk.

Het leidingennet moet gedurende 30 minuten onderworpen worden aan een druk van 1,5 keer de maximaal toegestane bedrijfsdruk. Daarna moet er 10 minuten lang gewacht worden, alvorens het net opnieuw gedurende 30 minuten bloot te stellen aan een druk van 1,5 keer de maximaal toegestane bedrijfsdruk.

Vervolgens moet er opnieuw een test van 30 minuten gebeuren, waarin de druk niet meer dan 0,6 bar (0,1 bar per 5 minuten) mag dalen en de installatie waterdicht moet blijven.

3/ Hoofddruktest

De hoofdtest moet onmiddellijk na de inleidende test gebeuren.

Deze test moet 2 uur duren.

De druk die bij de inleidende test gemeten werd, mag na 2 uur niet meer dan 0,2 bar gedaald zijn.

De installatie moet volledig waterdicht blijven.

Druktest met luchtBelangrijk: een druktest met lucht of inerte gassen moet uitgevoerd worden conform de technische fiches van ZVSHK/BHKS getiteld ‘druktest met lucht of inerte gassen’.

Om veiligheidsredenen wordt de maximale testdruk vastgelegd op 3 bar, de limietwaarde die ook voor gasbuizen geldt.


167

Uitvoering

1.2. Druktest voor verwarmingsinstallaties en koelsystemen*Belangrijk: doorgaans wordt de druktest met water uitgevoerd, conform de norm DIN-EN DIN-VOB 18380.

De installateur is verplicht de dichtheid van de verwarmingsbuizen te controleren vóór deze ingewerkt of afgedekt worden met cement, gips of andere materialen.


De drukmeter moet op het laagste punt van de installatie geplaatst worden.

De verwarmingsinstallatie moet onder waterdruk gezet en ontlucht worden (alsook, indien nodig, beschermd worden tegen vorst).

De verwarmingsbuis moet een druktest ondergaan die 1,3 keer zo groot is als de totale druk van de installatie (statische druk), met tenminste 1 bar overdruk op elk punt van de installatie.

Meteen na de uitvoering van de druktest met koud water, moet het koude water opgewarmd worden tot de hoogste warmwatertemperatuur die als berekeningsbasis diende om te bepalen of het systeem ook waterdicht blijft bij hoge temperatuur.

De druktest moet 24 uur duren.

De druk mag maximum 0,2 bar zakken.

De installatie moet waterdicht blijven.

Zodra de verwarming opnieuw is afgekoeld, moet gecontroleerd worden of de buizen en fittingen droog zijn gebleven.

De druktest moet ten slotte ook voldoende gedocumenteerd worden.

1.3. Druktest voor gasinstallatiesDe tests van de gasinstallaties moeten uitgevoerd worden volgens de norm EN 1775 en in naleving van de lokale technische voorschriften.

1.4. Druktest voor vloerverwarmingsinstallatiesBelangrijk: de druktest wordt met water verricht, conform de norm DIN 4725.

Vooraleer het verwarmingscircuit bedekt wordt met een vloerbekleding, moet de dichtheid ervan gecontroleerd worden (druktest met water).


De buizen moeten eerst allemaal onder waterdruk gezet en ontlucht worden.

De waterdruk moet gemeten worden vlak vóór en vlak na de plaatsing van de vloerbekleding.De testdruk moet 1,3 keer groter zijn dan de bedrijfsdruk.

COMAP raadt aan om de leidingen te testen bij een druk van 6 bar en dat 24 uur lang.

Er moet op toegezien worden dat de afsluitkranen voor de collector van de vloerverwarming goed gesloten zijn, zodat de rest van de installatie niet aan de testdruk wordt onderworpen.

De testdruk mag maximum 0,2 bar zakken en de installatie moet waterdicht blijven.

Bij de plaatsing van de vloerbekleding moet de bedrijfsdruk gedaald zijn tot de toegestane maximale bedrijfsdruk..

Bij vorst moeten de nodige maatregelen getroffen worden: in dat geval mogen er antivriesproducten gebruikt worden of mag het gebouw verwarmd worden.

Wanneer het gebouw niet langer is blootgesteld aan vorst, moeten de antivriesmiddelen volledig uit de buizen verwijderd worden. De installatie moet dan ook minstens drie keer met zuiver water gespoeld worden, kwestie van elke corrosievorming ter hoogte van de metalen elementen van het vloerverwarmingssysteem als gevolg van het gebruik van de antivriesmiddelen te vermijden.

*De druktestprotocollen vindt u op de pagina’s 168, 169 en 170.

DEEL D - Ingebruikneming en ondersteuning na verkoop

1.D

rukt

est

168

COMAP DRUKTESTPROTOCOL VOOR SANITAIRE INSTALLATIES

(volgens DIN 1988) - Voor de test gebruikte niet-vaste stof: water

Project___________________________________________________________________________________________Werf_________________________________________________________________________________________Bouwheer____________________________________Installateur (onderneming)___________________________Naam van de persoon die de test verricht_________________________________________________________________Start van de test_________________________Datum___________________________uurGetest stuk van de leiding_________________________________________________________________________

Werden de buizen gevuld met gefilterd water en volledig ontlucht? Ja NeenOmgevingstemperatuur________________°CWatertemperatuur_________________°C Maximale bedrijfsdruk______________barMateriaal van de buis_______________________Diameter van de buis Ø12 Ø14 Ø15 Ø16 Ø18

Ø20 Ø22 Ø26 Ø28 Ø32Ø35 Ø40 Ø42 Ø50 Ø54Ø63 Ø76.1 Ø88.9 Ø108

Totale lengte van de buis___________mType van pershulpmiddel__________________________Type van persbek___________________________________Werden de pers- of schroefdraadfittingen visueel gecontroleerd? Ja NeenWerden de persfittingen geperst of de schroefdraadfittingen vastgedraaid? Ja Neen

DICHTHEIDSTEST Wacht na het vullen van het netwerk 30 minuten, alvorens de temperatuur te kalibreren. Testdruk (tussen 1 en 5 bar): Voer een visuele controle van het netwerk uit of gebruik de manometer. Bleek er tijdens de druktest sprake van een ontoereikende dichtheid? Ja Neen

DRUKTEST (inleidende druktest) Zorg voor een druk van ongeveer 1,5 keer de maximaal toegestane bedrijfsdruk. Druk aan het begin van de test___________bar__________uurStop na 30 minuten 10 minuten lang met de test en test het systeem daarna opnieuw gedurende 30 minuten.Testdruk (30 minuten na het begin van de test)_____________bar________uurTestdruk (60 minuten na het begin van de test)_____________bar________uurDrukverlies per 5 minuten______________bar(max. 0,1 bar per 5 minuten en max. 0.6 bar in totaal) Bleek er tijdens de druktest sprake van een ontoereikende dichtheid? Ja NeenWerd het maximale drukverlies tijdens de druktest overschreden? Ja Neen

DRUKTEST (hoofdtest) Moet onmiddellijk na de inleidende test worden verricht (en dat 2 uur lang)Testdruk (aan het begin van de hoofdtest)____________________bar_______uurTestdruk (na 2 uur)______________________________bar_______uur(Het drukverlies mag niet groter zijn dan 0,2 bar.) Bleek er tijdens de druktest sprake van een ontoereikende dichtheid? Ja Neen

Bij vorst moeten de nodige maatregelen getroffen worden (in dat geval mogen er antivriesproducten gebruikt worden of mag het gebouw verwarmd worden)..Werd er een antivriesmiddel aan het water toegevoegd? Ja NeenZo ja, moet de installatie minstens 3 keer met zuiver water gespoeld worden. Werden de buizen minstens 3 keer gespoeld? Ja Neen

Plaats___________________________________________ Datum____________________Handtekening bouwheer Handtekening installateur


169

COMAP DRUKTESTPROTOCOL VOOR SANITAIRE INSTALLATIES

(volgens DIN 1988) - Voor de test gebruikte niet-vaste stof: perslucht of inert gas

Project_______________________________________________________________________________________Werf_________________________________________________________________________________________Bouwheer____________________________________Installateur (onderneming)_____________________________

Naam van de persoon die de test verricht _____________________________________________________________Start van de test_________________________Datum___________________________uurGetest stuk van de leiding_________________________________________________________________________

Werden de buizen gevuld met gefilterd water en volledig ontlucht? Ja NeenOmgevingstemperatuur________________°C

Voor de test gebruikte niet-vaste stof Droge perslucht Stikstof KoolstofdioxideMateriaal van de buis_______________________Diameter van de buis Ø12 Ø14 Ø15 Ø16 Ø18

Ø20 Ø22 Ø26 Ø28 Ø32Ø35 Ø40 Ø42 Ø50 Ø54Ø63 Ø76.1 Ø88.9 Ø108

Totale lengte van de buis___________mType van pershulpmiddel___________________________Type van persbek___________________________________Werden de pers- of schroefdraadfittingen visueel gecontroleerd? Ja NeenWerden de persfittingen geperst of de schroefdraadfittingen vastgedraaid? Ja Neen

DICHTHEIDSTEST

Testdruk van 110 mbar:

Minimumduur van de lektestperiode van 30 minuten bij een buiscapaciteit tot 100 liter.

Per extra 100 liter moet de duur van de test verlengd worden met 10 minuten.

Duur van de testperiode_________litres

Durée de la période de test_______heure

Gelieve te wachten op de kalibratie van de temperatuur en de inerte staat van de plastic materialen, alvorens verder te gaan

met het testprotocol.

Voer een visuele controle van het netwerk uit of gebruik de manometer.

Bleek er tijdens de druktest sprake van een ontoereikende dichtheid? Ja Neen

DRUKTEST

Gelieve te wachten op de kalibratie van de temperatuur en de inerte staat van de plastic materialen, alvorens verder te gaan

met het testprotocol.

Druktest (duur 10 min.) DN ≤ 50 (Ø 54mm) : max. 3 bar DN > 50 (Ø 54mm) : max. 1 bar

Voer een visuele controle van het netwerk uit of gebruik de manometer.

Bleek er tijdens de druktest sprake van een ontoereikende dichtheid? Ja Neen

Plaats___________________________________________ Datum____________________

Handtekening bouwheer Handtekening installateur


1.D

rukt

est

170

COMAP DRUKTESTPROTOCOL VOOR VERWARMINGSINSTALLATIES

(volgens DIN 19380) - Voor de test gebruikte niet-vaste stof: water

Project___________________________________________________________________________________________Werf_________________________________________________________________________________________Bouwheer____________________________________Installateur (onderneming)___________________________Naam van de persoon die de test verricht_________________________________________________________________Start van de test_________________________Datum___________________________uurGetest stuk van de leiding_________________________________________________________________________

Werden de buizen gevuld met gefilterd water en volledig ontlucht? Ja NeenOmgevingstemperatuur________________°CWatertemperatuur_________________°C Maximale bedrijfsdruk______________barMateriaal van de buis________________________Diameter van de buis Ø12 Ø14 Ø15 Ø16 Ø18

Ø20 Ø22 Ø26 Ø28 Ø32Ø35 Ø40 Ø42 Ø50 Ø54Ø63 Ø76.1 Ø88.9 Ø108

Totale lengte van de buis___________mType van pershulpmidde___________________________Type van persbek___________________________________Werden de pers- of schroefdraadfittingen visueel gecontroleerd? Ja Neen NeenWerden de persfittingen geperst of de schroefdraadfittingen vastgedraaid? Ja Non

DICHTHEIDSTEST Wacht na het vullen van het netwerk 30 minuten, alvorens de temperatuur te kalibreren. Testdruk (tussen 1 en 5 bar): Voer een visuele controle van het netwerk uit of gebruik de manometer. Bleek er tijdens de druktest sprake van een ontoereikende dichtheid? Ja Neen

DRUKTEST (hoofdtest) Zorg voor een druk van ongeveer 1,3 keer de maximaal toegestane bedrijfsdruk.

Druk aan het begin van de test________________bar__________________uur

Temperatuur van het water____________°C

(Stop de test na 24 uur).

Druk aan het einde van de test__________________bar__________________uur

Werd er tijdens de test een lek opgemerkt? Ja Neen

Werd het maximale drukverlies (0,2 bar) tijdens de druktest overschreden? Ja Neen

Bij vorst moeten de nodige maatregelen getroffen worden (in dat geval mogen er antivriesproducten gebruikt worden of mag het gebouw verwarmd worden).Werd er een antivriesmiddel aan het water toegevoegd? Ja Neen

Zo ja, moet de installatie minstens 3 keer met zuiver water gespoeld worden. Werden de buizen minstens 3 keer gespoeld? Ja Neen

Plaats___________________________________________ Datum____________________Handtekening bouwheer Handtekening installateur


171

2. SPOELING VAN HET NETWERKVoordat ze in gebruik genomen worden, moeten alle buizen zorgvuldig gespoeld worden om alle substanties en vreemde stoffen van het binnenoppervlak van de buizen te verwijderen en hygiëneproblemen en door corrosie veroorzaakte schade zoveel mogelijk te voorkomen.

Leidingwaterbuizen moeten zo snel mogelijk na hun installatie alsook na de druktest gespoeld worden. Koud- en warmwaterbuizen zullen apart, periodiek en onder druk gespoeld worden met een mengeling van lucht en water (norm DIN 1988, Deel 2).

Voor het spoelen van de buizen zal er water van een met leidingwater vergelijkbare kwaliteit gebruikt worden, kwestie van elke contaminatie van de leidingen te voorkomen.

3. LEGIONAIRSZIEKTEDe legionellabacterie komt voor in alle zoet water, dus ook in leidingwater. De bacterie kan echter alleen groeien en gevaarlijk worden onder een aantal specifieke omstandigheden, die vooral te maken hebben met het ontwerp en het onderhoud van de installatie en niet met het type buis dat in de installatie gebruikt wordt. De temperatuur van het water speelt hierin een doorslaggevende rol. De bacterie blijft namelijk ongevaarlijk beneden een temperatuur van 25 °C. Een temperatuur van 60 °C leidt daarentegen tot risicosituaties. Verder heeft de bacterie een hekel aan stromend water.

Het grootste gevaar situeert zich bij water tussen 25 en 50 °C dat verneveld wordt. Wanneer de omstandigheden gunstig zijn voor een ontwikkeling van de bacterie (oude buizen, aangetast door corrosie) buiten de zone waar we deze in slapende toestand kunnen aantreffen of waar de bacterie vernietigd wordt, mogen we vrezen voor een wildgroei.

De COMAP-buis is bestand tegen corrosie dankzij de gladde binnenwand van de vernette buis. De enige te treffen maatregelen luiden dus als volgt:

Stel de temperatuur van de heetwaterinstallatie zodanig in dat de buizen die van aan de installatie vertrekken, onder de 60 °C blijven en dat de retourtemperatuur 50 °C bedraagt, en zorg ervoor dat verlagingsvermenging zo dicht mogelijk bij het afnamepunt van het water gebeurt (zoals de douche).

Spoel alle buizen regelmatig met voldoende warm water en zeker na een lange afwezigheid.

Ledig de niet-gebruikte stukken buis.

Vermijd stilstaand water..


1.D

rukt

est

2.Sp

oelin

g ne

twer

k3.

Leg

ione

lla-b

esch

erm

in-

172

4. CORROSIEEr bestaan verschillende soorten van corrosie: chemische corrosie, elektrochemische corrosie, lokale interne en externe corrosie, zwerfstroomcorrosie, enz. Over het algemeen hebben al deze types van corrosie een erg specifieke chemische of mechanische oorsprong. Het volgende hoofdstuk reikt enkele eenvoudige indicaties aan om u te helpen, problemen te vermijden.

Elektrochemische corrosie

LElektrochemische corrosie zal zich enkel voordoen onder de volgende omstandigheden:

- een verschil in elektrochemisch potentieel tussen beide bestanddelen;

- de aanwezigheid van een geleidende niet-vaste stof (elektroliet), zoals water;

- de aanwezigheid van zuurstof, O2.

Verder moeten we hier een onderscheid maken tussen verwarmings- en watertoevoerinstallaties. Als ze correct geplaatst werden en op de juiste manier gebruikt worden, zullen verwarmingsinstallaties maar weinig zuurstof bevatten: ze zullen bijgevolg maar weinig corrosie vertonen. Dit in tegenstelling tot leidingwaterinstallaties, waarin de zuurstofconcentratie bijzonder hoog is en zelfs tegen het verzadigingspunt aanleunt.

Daarom is het van essentieel belang om de minst edele bestanddelen - vanuit metallurgisch opzicht gesproken - stroomopwaarts te voorzien en de meest edele stroomafwaarts. Zo kunnen er bv. vertakkingen met buizen inroestvrij staal worden geïnstalleerd vanaf een leiding bestaande uit buizen in elektrolytisch verzinkt staal. Daarvoorzal een fitting in non-ferrometaal of kunststof gebruikt kunnen worden (zie de norm DIN 1988). Een anderebelangrijke factor is de verhouding tussen het oppervlak van het edele metaal en dat van het minder edele metaal.Hoe groter dit cijfer, hoe hoger het corrosiepercentage.

Daarom wordt ook aanbevolen om het gebruik van verlengstukken en fittingen in elektrolytisch verzinkt staal zoveel mogelijk te vermijden en in plaats daarvan eerder te opteren voor accessoires in roestvrij staal, messing of brons.

Zwerfstromen

Zwerfstroomcorrosie komt maar zelden voor en is onmiddellijk herkenbaar, omdat dit type van corrosie aan de buitenkant van de buis ontstaat in de vorm van een naar binnen gerichte, kegelvormige krater. Zwerfstroomcorrosie heeft gelijkstroom nodig, die het metaal in een anode verandert. De stroom die ondanks de troffen isolatiemaatregelen tot in de grond kan doordringen en zich kan verspreiden over de omliggende metalen structuren, zoals een watertoevoerinstallatie, doorkruist een welbepaalde lengte van het systeem, alvorens naar de grond terug te keren. Om tot in het leidingenstelsel te kunnen doordringen, heeft de lekstroom een ingangspunt nodig, waar de beschermende bekleding van de buis of fitting beschadigd is of ontbreekt.

Het is omwille van deze reden dat metalen buizen geaard dienen te worden (zie de voorschriften ter zake van de EU). Gelijkstroominstallaties zijn gewoonlijk niet bestemd voor een vorm van huishoudelijk gebruik waarvoor wisselstroom niet echt een probleem betekent. Uit de sinds jaren gevoerde studies blijkt dat de door zwerfstromen veroorzaakte problemen zich slechts sporadisch manifesteren en niet afhankelijk zijn van het gebruikte materiaal.

KoperInterne corrosie

De fysische en chemische eigenschappen van leidingwater kunnen bij interne corrosie door koper aangetast worden. En al naargelang van de eigen samenstelling kan ook het leidingwater zelf aan de basis van de corrosievorming liggen. Koper wordt evenwel niet gecorrodeerd door glycolhoudend, gedemineraliseerd of gedistilleerd water.

Externe corrosie

Koper is een erg corrosiebestendig metaal. Bij gebruik van koper hoeven er dus geen corrosiewerende beschermingselementen voorzien te worden.


173


4.Co

rros

iebe

sche

rmin

g

174

4.1. Interne corrosieVerwarmingsinstallatiesBij gebruik van fittingen en materiaal van een hoge kwaliteit kan vermeden worden dat zuurstof binnendringt in verwarmingsinstallaties met een gesloten circuit. Tijdens het vullen van de installatie wordt een kleine hoeveelheid zuurstof in het water direct geabsorbeerd door het binnenoppervlak van de buis, waar zich een dunne laag ijzeroxide vormt: hierdoor is er geen corrosievorming meer mogelijk. Het hiermee gepaard gaande dikteverlies van de wand geldt daarbij als verwaarloosbaar. Het water van het verwarmingscircuit is na deze reactie zo goed als ontdaan van alle zuurstof.

KoperDe buizen en fittingen in koper zijn geschikt voor alle verwarmingsinstallaties met een gesloten of open circuit. Gemengde installaties: Koper kan bij gemengde installaties gebruikt worden in combinatie met andere materialen in eender welk stuk van het leidingennet.

Andere mogelijke combinaties

Elektrolytisch verzinkt staal - koper - roestvrij staal. Gemengde installaties: Deze combinaties van metalen zijn mogelijk zonder enige beperking in alle systemen die met een gesloten circuit werken. Additieven Als preventieve maatregel tegen de ongeoorloofde absorptie van zuurstof kunnen er zuurstofinhibitoren aan het water van verwarmingscircuits toegevoegd worden. Gelieve daarbij wel altijd de gebruiksaanwijzing van de leverancier te respecteren.

(Leiding)waterinstallatiesKoperDe fysische en chemische eigenschappen van leidingwater kunnen bij interne corrosie door koper aangetast worden. En al naargelang van de eigen samenstelling kan ook het leidingwater zelf aan de basis van de corrosievorming liggen.

Het gebruik van koper voor een installatie hangt af van het zoutgehalte van het leidingwater dat een door de bevoegde instanties en geldende regelgeving bepaalde drempelwaarde niet mag overschrijden. Als die drempelwaarde niet is bereikt en de eigenschappen van het leidingwater geen afbreuk doen aan het koper, kan er een sanitaire installatie met koper gerealiseerd worden.


175

Gemengde installatiesHet gedrag van roestvrij staal ten opzichte van corrosie blijft ongewijzigd in gemengde installaties, ongeacht de stroomrichting van het water (geen vooraf bepaalde richting). Bij gemengde installaties mag er in eender welk stuk roestvrij staal gebruikt worden. Een verkleuring te wijten aan de afzetting van vreemde bijtende stoffen geldt daarbij niet als teken voor een corrosie van het roestvrije staal. Roestvrij staal kan bij een gemengde installatie ook in combinatie met eender welke koperlegering (brons, koper of messing) gebruikt worden. Roestvrij staal is niet beducht voor corrosie bij contact.

Voor zogenaamde ‘gemengde’ installaties (waarbij verschillende metalen in eenzelfde netwerk worden verwerkt) is het belangrijk dat het meest edele metaal stroomafwaarts van de installatie wordt gebruikt (in functie van de stroomrichting van de niet-vaste stof).

4.2. Externe corrosie

Algemeen Externe corrosievorming binnenin gebouwen komt maar zelden voor, aangezien hier bepaalde voorwaarden voor vervuld dienen te zijn. Dat neemt echter niet weg dat installaties wel gedurende vrij lange periodes blootgesteld kun-nen zijn aan een ongewenste infiltratie van regen of vocht die voor problemen kan zorgen. Het treffen van de nodige maatregelen in dergelijke situaties is een verantwoordelijkheid die op de schouders van de exploitanten en plaatsers van de installatie berust. Alleen een gepaste bescherming tegen corrosie kan immers voor een permanente preventie zorgen. Die kan bestaan uit het gebruik van isolatie met een ‘gesloten celstructuur’ die dan onder omstandigheden geplaatst moet worden, die een perfecte dichtheid garanderen. Klassieke of metaalhoudende verven zullen eve-neens een minimale corrosiewerende bescherming bieden. We raden dus aan om systematisch een anticorrosiebe-scherming aan te brengen op de buizen, wanneer de omstandigheden corrosievorming in de hand werken (vochtige ruimte, kruipruimte, enz.).

Koper

Koper is een erg corrosiebestendig metaal. Bij gebruik van koper hoeven er dus geen corrosiewerende beschermingselementen voorzien te worden. Niettemin is het in sommige situaties toch nodig om koper te beschermen tegen de corrosie die veroorzaakt zou kunnen worden door sulfaten, nitraten en ammoniak. Zo moeten de buizen voor gastoepassingen wel tegen corrosie beschermd worden.

-


4.Co

rros

iebe

sche

rmin

g

176

4.3. Belang van het gebruik en de behandelingenAlgemeenCorrosie kan zich voordoen als gevolg van een slecht ontwerp van installaties of gebruiksfouten. De volgende punten dienen dan ook in aanmerking genomen te worden:

Warmteoverdracht (bv. met behulp van een verwarmingslint)Warmteoverdrachten van buiten naar binnen toe moeten vermeden worden, omdat ze een film kunnen doen ontstaan in de binnenwand van de buis. Deze film kan de concentratie aan chloride-ionen vergroten, wat kan leiden tot corrosievorming in kritieke concentraties.


177

5. CERTIFICERINGENDe assortimenten fittingen van COMAP zijn door tal van Europese instanties gecertificeerd.

5.1. SkinPress

Certificering ATG CSTB ATEC DVGW DVGW Gastec KIWA KOMO TSU TSU VTT SINTEF ETA SITAC EN

Toepassing Leiding-water

Sanitair ver-war-ming

Leiding-water Gas Gas Leiding-

waterVer-war-ming


Gas Leiding-water

Leiding-water

Leiding-water

Leiding-water


Landen België Frankrijk Duitsland Duitsland Nederland Nederland Nederland Slowakije Slowakije Finland Noor-we-gen

Dene-mar-ken Zweden Europa

GA

MM

A’S

SkinPress

SkinPress Gaz

SkinPress PPSU

SkinPress DZR

MultiSkin4

MultiSkin Gaz

MultiSkin2

BetaSkin

SYST

EMEN

MultiSkin4 SkinPress

MultiSkin4 SkinPress DZRMultiSkin4 SkinPress PPSUMultiSkin Gaz SkinPress Gaz

BetaSkin SkinPress

BetaSkin SkinPress PPSU


4.Co

rros

iebe

sche

rmin

g5.

Syst

eem

certi

ficat

ies

178

5.2. PexPress

Certificering CSTB ATEC SKZ

Toepassing Sanitair verwarming Leidingwater

Landen Frankrijk Duitsland

GA

MM

ES

PexPress

BetaSkin

Systeem


179


5.Sy

stee

mce

rtific

atie

s

180


181

6. 10 JAAR GARANTIE OP DE COMAP-SYSTEMEN

TOEPASSINGSVOORWAARDEN

Op haar buizen (koper, PER, meerlagen en elektrolytisch verzinkt/roestvrij staal) en bijbehorende fittingen (SkinPress) biedt COMAP een fabrieksgarantie van 10 jaar tegen elk schadegeval waarvoor de onderneming aansprakelijk kan worden gesteld. Om een beroep te kunnen doen op deze garantie, moeten de volgende voorwaarden vervuld zijn:

1 Alle producten (collectoren, buizen, polystyreen platen, fittingen, pershulpmiddelen, koppelingsaccessoires en andere aanvullende onderdelen uit het assortiment) die men voor de door de huidige garantie gedekte installatie nodig heeft, zijn afkomstig uit het COMAP-gamma en worden gebruikt voor de toepassingen die gespecificeerd worden in de door CSTB geformuleerde technische adviezen of, bij gebrek hieraan, in de commerciële documentatie van COMAP.

2 De installatie werd uitgevoerd volgens de geldende regels van goed vakmanschap (EN, NF, DTU of CPT) of, bij gebrek hieraan, volgens de operationele instructies die in de technische handleidingen en commerciële documentatie van COMAP beschreven worden. Vallen niet onder de garantie: eventuele gebreken die te wijten zijn aan externe oorzaken (doorboring, vorst, mechanische compressie, enz.). Bovendien dient de plaatsing absoluut door een vakman te zijn gebeurd (waarvan het inschrijvingsnummer en de factuur absoluut moeten kunnen worden voorgelegd).

3 De garantietermijn begint te lopen vanaf de datum van voltooiing van de installatie van de betroffen producten die aangegeven wordt op het bijgevoegde garantiecertificaat en geldt voor een periode van 10 jaar.

4 Het certificaat moet naar behoren worden ingevuld en aan COMAP worden terugbezorgd (op het hiertoe vermelde adres) binnen een termijn van maximum 2 maanden na de bij § 3 vermelde datum. Het aldus ingediende verzoek wordt geregistreerd en gearchiveerd door COMAP en een door COMAP tegengetekend exemplaar wordt als bewijs aan de aanvrager terugbezorgd. De aanvrager zal dit exemplaar moeten kunnen voorleggen, wil hij gebruikmaken van de garantie.

5 Als COMAP zich in haar commerciële documentatie akkoord verklaart met een bewerking die nog niet is voorzien in de teksten die de geldende regels van goed vakmanschap bepalen, dan leidt de naleving van de door COMAP voorgeschreven werkwijze er de facto toe dat de huidige garantie ook voor de aldus uitgevoerde bewerking zal gelden. Zo wordt meer bepaald de inbouw van persfittingen door COMAP alleen toegestaan voor aftakkingen of aanboringen (geen verlengingen of vingerlassen in vloeren of wanden voor niet-koperen buizen). Daarbij wordt dan wel gevraagd om de fitting te omwikkelen met een ‘vet’ of klevend lint, kwestie van te vermijden dat de fitting in direct contact kan komen met het bekledingsmateriaal. De elementen die hierdoor betroffen zijn, zijn de T-koppelingen, de te persen buizen voor verwarmingssystemen in MultiSkin en PER alsook de rechte moffen voor de reparatie van vloerverwarmingsbuizen. Van schroefdraad voorziene fittingen mogen daarentegen niet ingewerkt worden in bekledingsmaterialen.

6 In het specifieke geval van de persfittingen kan alleen het gebruik van originele COMAP-fittingen in combinatie met de door COMAP verkochte (niet-koperen) buizen en machines ervoor zorgen dat het systeem valt onder de geboden garantie van 10 jaar. Er zal in dat geval bovendien ook gevraagd worden om de nodige documenten voor te leggen, waaruit blijkt dat de gebruikte pershulpmiddelen het vereiste onderhoud hebben gekregen, zoals gepreciseerd in hun technische handleidingen.

* Voor het specifieke geval van de koperen persfittingen geldt de geboden garantie alleen voor koperen buizen die voldoen aande norm EN 1057 of aan een eventuele bijzondere specificatie die in de COMAP-documentatie zou worden vermeld.

7 Bij twijfel is alleen de technische ondersteuningsdienst van het Departement Sanitaire en Verwarmingssystemen van COMAP Frankrijk of het door deze laatste opgeleide personeel gemachtigd om inlichtingen te verstrekken over de te volgende werkwijze.

8 Elk schadegeval moet binnen 5 dagen na kennisname van het probleem worden gemeld. Dat kan uitsluitend per aangetekende brief met ontvangstbewijs of per fax verstuurd naar COMAP BeLux – Alsembergsesteenweg 454 – 1653 Dworp

Zodra het schadegeval in kwestie wordt ontdekt, moeten er ook bewarende maatregelen getroffen worden om de gevolgen ervan zoveel mogelijk te beperken.


5.Sy

stee

mce

rtific

atie

s6.

Syst

eem

gara

ntie

ss

182

9 Bij vaststelling van een inbreuk op een van bovenstaande bepalingen zullen de verplichtingen van COMAP in het kader van deze garantie automatisch komen te vervallen.

10 De garantie dekt geen indirecte gevolgen van schadegevallen, zoals exploitatieverliezen, schadevergoedingen, het niet kunnen genieten van een goed of verliezen van roerende of onroerende waarde, zonder dat deze opsomming hier beperkend is bedoeld.

11 De garantie dekt de vervanging van het door een expert defect verklaarde materiaal dat tot het schadegeval leidde, alsook de redelijke kosten die verband houden met het herstel van de beschadigde ruimten in de staat waarin deze zich bevonden vóór het schadegeval en waarvan de waarde in aanwezigheid van de partijen door experts zal worden bepaald.

12 In voorkomend geval behoudt COMAP zich het recht voor om een beroep te doen op een onderneming van haar keuze voor de tussenkomst en het herstel in de oorspronkelijke staat van het systeem dat het voorwerp uitmaakt van de klacht.

13 Wat de in aanmerkingneming van de schade betreft, heeft COMAP haar eigen beroepsaansprakelijkheidsverzekering waarvan het attest op verzoek kan worden voorgelegd.

14 Alle niet-schriftelijke afspraken over clausules die niet in de huidige toepassingsvoorwaarden worden gestipuleerd, zullen als ongeldig worden beschouwd.

15 Deze garantie is gekoppeld aan het op het certificaat beschreven project. Bij een eventuele herverkoop van het gebouw zal de garantie bijgevolg komen te vervallen. Deze garantie geldt voor een geïdentificeerde bouwplaats, op een geïdentificeerde datum en blijft zelf gelden bij een eventuele latere staking van haar activiteiten door COMAP.

16 Voor elke andere clausule die niet is opgenomen in de voorgaande paragrafen, verwijzen we naar de algemene verkoopvoorwaarden bij het COMAP-tarief die van kracht zijn op de datum van de melding van het schadegeval.

17 Onder de hierboven beschreven voorwaarden kan COMAP aansprakelijk worden gesteld ten belope van € 770.000 per schadegeval en per jaar.

18 Elk verzoek tot in aanmerkingneming van de huidige garantie zal alleen kunnen gebeuren via tussenkomst van de verzekeringsmaatschappijen in naleving van hun eigen procedures.

Zo zal met name de installateur bij een schadegeval hiervan eerst melding moeten maken bij zijn eigen verzekeringsmaatschappij en COMAP dienen te verwittigen zoals hierboven gespecificeerd.

Reparaties zullen pas verricht kunnen worden nadat een door de verzekeringsmaatschappij van COMAP gemachtigde expert ter plaatse is geweest en er groen licht voor gegeven heeft. Zo niet zal er geen rekening mee gehouden worden en zal de huidige garantie komen te vervallen.

.


183


6.Sy

stee

mga

rant

iess

ContactCOMAP BeLux

Alsembergsesteenweg 454 1653 DWORP - BELGIUM

+32 (0)2 371 01 [email protected]

www.comap.be

COMAP NederlandAsterweg 109

1031 HM Amsterdam

Tel: +31 202 10 34 97Fax: +31 202 10 34 99

www.comap.nl

technische gids multiconnect

Documents