TEMA 10. A POESÍA DE FINAIS DO SÉCULO XX E PRINCIPIOS DO XXI

CONTEXTO HISTÓRICO

► Coa chegada da democracia, o panorama social e cultural mudaradicalmente. Remata a persecución dos usos públicos do galego,que é recoñecido idioma cooficial na Constitución de 1978, e

iníciase unha progresiva normalización da lingua

► Remata o longo proceso de estandarización do galego, coa publicación dunha normativa oficial en 1982, que será referencia paraa maior parte das publicacións escritas: Normas ortográficas e

morfolóxicas do idioma galego (RAG-ILG)

► Regularízase o ensino de lingua e literatura galegas no ensino nonuniversitario. Isto supón unha grande revitalización do sectoreditorial en lingua galega, tanto na publicación de libros de textocomo de libros de lectura literaria. Ao mesmo tempo provoca aaparición dunha sorte de subxénero narrativo de temática eexpresión especialmente adaptadas aos gustos adolescentes

► Créanse novas editoriais e dispárase o número de vendas do libroen galego.

CONTEXTO HISTÓRICO

SITUACIÓN LINGÜÍSTICA

AVANCES

• MARCO LEGAL:

– CONSTITUCIÓN

– ESTATUTO DE AUTONOMÍA

• cooficialidae

– LEI NORMALIZACIÓN

LINGÜÍSTICA

• normalización lingüística

en ámbitos sociais

- MEDIOS DE

COMUNICACIÓN: rtvg

- EXPANSIÓN EDITORIAL

- NORMATIVIZACIÓN

CARENCIAS

• AVANCES NO PROCESO DE

SUBSTITUCIÓN

LINGÜÍSTICA

• PREXUÍZOS LINGÜÍSTICOS

• NORMALIZACIÓN

LINGÜÍSTICA FEBLE

A LÍRICA ACTUALCAMBIO DE RUMBO NA

POESÍA GALEGA

• 1976:

– Con pólvora e

magnolias

(Ferrín)

– Mesteres

(López

Casanova)

– Abandono da

estética do

realismo social en

favor de:

• volta ao

intimismo

• coidado formal

PROMOCIÓNS POÉTICAS

PROMOCIÓN DOS 80

AUTORES: Álvarez Cáccamo,

Ramiro Fonte, Fernán-Vello,

Pilar Pallarés.

CARACTERÍSTICAS:

-Formaron parte de colectivos

poéticos (Rompente, Cravo

Fondo, De amor e desamor).

- Grandes coñecedores da

literatura galega e

internacional

TRAZOS TEMÁTICOS:

temática intimista

erotismo

reivindicación social

metapoesía

telurismo

TRAZOS FORMAIS:

o linguaxe moi coidada

o gran elaboración estilística

(metáfora, símbolo)

o introdución do culturalismo

o gusto polo verso libre

PROMOCIÓN DOS 90

• AUTORES: Miro Villar,

Iolanda Castaño, María

do Cebreiro, Olga Novo

...

• CARACTERÍSTICAS:

– Maior contacto co público

– Utilización de novas

tecnoloxías

• TRAZOS TEMÁTICOS:

Tratamento de temas eternos cun

ton vivencial

Compromiso con temas sociais

(antimilitarismo, ecoloxismo,

feminismo)

• TRAZOS FORMAIS:

o Linguaxe máis directa e coloquial

o redución da carga culturalista

o prodominio do verso libre

o supresión de barreiras entre

xéneros e entre as distintas artes

AUTORES DOS 80

RAMIRO FONTE

OBRAS:

• As cidades da nada

• Reversos

TEMÁTICA E ESTILO:

Aborda con melancolía temas

coma a infancia perdida, o

paso do tempo...

Reflexión sobre a literatura e a

metapoesía

Poesía esencial (non

ornamentación) e uso de

símbolos

FERNÁN VELLO

OBRAS:

• Seivas de amor e tránsito

• Memorial de brancura

TEMÁTICA E ESTILO:

erotismo

telurismo

poesía social

Coidado formal e riqueza expresiva

AUTORES/AS DOS 90

MIRO VILLAR

OBRAS

– Ausencias pretéritas

– Abecedario da desolación

TEMÁTICA E ESTILO

Temas universais (amor,

memoria, dor existencial)

Temas contemporáneos

(feminismo)

Uso de metros clásicos e símbolos

tomados da natureza

YOLANDA CASTAÑO

OBRAS

- Ledicia

- Profunidade de campo

TEMÁTICA E ESTILO

temática erótica con linguaxe

rupturista

o intertextualidade

o ruptura de fronteiras entre

xéneros

o fusión poesía coa plástica,

música, audiovisual

VOCES FEMININAS

Década dos 90

• Nova visión do erotismo

(sen tabús)

• Reivindicación de figuras

femininas marxinalizadas

(prostitutas ...)

• Reescritura de historias

tradicionais coa óptica

das protagonistas

PILAR PALLÁRÉS

CHUS PATO

TEMA 11. A PROSA DE FINAIS DO SÉCULO XX E PRINCIPIOS DO XXI

DESENVOLVEMENTO

EN CALIDADE E

CANTIDADE

• OS AUTORES:– Comezan a publicar a partir dos anos 80

– Tamén cultivan poesía, xornalismo, teatro

• AS OBRAS– Diversificación estilística

– Novas modalidades e temas

• novela negra ou policial: Crime en Compostela, Ollos

de auga.

• novela de vaqueiros: A morte de Frank González

• novela de ciencia ficción: Soños eléctricos

• novela de aventuras: A expedición do Pacífico

• novela crónica: A historia dun fuxido

– Rica variedade de rexistros lingüísticos

CAUSAS

-Promoción do galego no

ensino e medios de

comunicación

-Aumento de editoriais e

certames literarios

NOMES DESTACADOSCarlos Reigosa

Darío Xohán Cabana

Suso de Toro

Manuel Rivas

Miguel Anxo Murado

Teresa Moure

O ENSAIO

• TEMAS E AUTORES– Ensaio económico e político: Por

unha Galicia liberada (Beiras)

– Ensaio sociolingüístico: O galego

e as leis (García Negro)

– Ensaio teolóxico

– Ensaio filosófico

– Ensaio literario: De Pondal a

Novoneyra (Ferrín)

-Eclosión desde a

década dos 80

-Aparición de revistas de

pensamento

-Especialización editorial

DARÍO XOHÁN CABANASUSO DE TORO

OBRAS:

Galván en Saor

Morte de Rei

TEMÁTICA:Universo propio entre o real e o imaxinario

Novela histórica

Materia de Bretaña

ESTILO:Linguaxe rica e depurada

OBRASTic-Tac

Trece badaladas

ETAPAS

1. Novelas e relatos

• Ambientación urbana

• Violencia

• Chatarra lingüística

2. Narrativa máis convencional

• Historia da cidade de Compostela

• A Guerra Civil

MANUEL RIVAS

TERESA MOURE

OBRAS

Un millón de vacas

Que me queres, amor?

O lapis do carpinteiro

TEMÁTICA

-Observación da realidade galega

-Tensión tradición-modernidade

-Tensión rural-urbano

-Recuperación da memoria histórica

•A Guerra Civil

OBRAS

Herba moura

Benquerida catástrofe

TEMÁTICA

-Intencionalidade moral e combativa

-Perspectiva feminista

•situación da muller

•ecoloxía

•pacifismo

•reivindicación multiculturalismo

TEMA 12. O TEATRO DE FINAIS DO SÉCULO XX E PRINCIPIOS DO XXI

SITUACIÓN DO TEATRO DESDE AS MOSTRAS DE RIBADAVIA

Anos 70O teatro independente vive a súa época demaior vitalidade coa celebración das Mostrasde Teatro Independente de Ribadavia e oCertame Abrente de textos literarios (des-de 1973)

Anos 80Inicio do teatro profesional e institucional, oque supón un salto cualitativo na escenagalega: en 1980 créase a AsociaciónProfesional do Teatro Galego e en 1984 oCentro Dramático Galego

Anos 90 e actualidade

Conviven os integrantes do grupo Abrentecon propostas modernizadoras de novas com-pañías e novos autores, créanse salas alter-nativas e comeza a haber unha maior comuni-cación do teatro galego co do resto de Esta-do e Portugal

DESENVOLVEMENTO DO TEATRO: FACTORES

1. Consolidación de compañías e grupos profesionais (Sarabela, Teatro do Morcego,

Chévere, Centro Dramático Galego.

2. Festivais e certames de teatro e premios para a produción teatral (premio María Casares)

3. Coleccións de publicacións de textos teatrais e revistas especializadas.

4. Aparición das primeiras salas estables e de circuítos teatrais.

5. Nacemento de centros de formación teatral (Escola Superior de Arte Dramática)

6. Eclosión do teatro infantil e xuvenil, especialmente monicreques.

PROMOCIÓN DOS 80

Características

1. Os autores non están vinculados co mundo da representación

2. Textos cunha forte carga simbólica ou culturalista

AutoresXesús Pisón , Miguel Anxo Fernán Vello …

XESÚS PISÓN

Obras: O pauto, Venenos …

Características:

1.Comeza escribindo farsas

2. Evolución a un teatro máis acedo (incomunicación, hipocrisía social

PROMOCIÓN DOS 90

Características

1. Os autores están vinculados co mundo da representación (actores, directores)

2. Escriben directamente os textos para levalos a escena

3. Textos menos experimentais e simbólicos

AutoresGustavo Pernas

Candido Pazó

Quico Cadaval

Imma Antonio Souto

GUSTAVO PERNAS

OBRASO galego, a mulata e o negroFinal de película

CARACTERÍSTICAS

1.Simplificación temática e

estrutural.

2. Temas recorrentes:

-soidade, incomunicación,

deshumanización

3. Implicación do público

na obra.

CANDIDO PAZÓ

OBRASO bululú do linierGarcía

CARACTERÍSTICAS

1. Oscila entre a comedia

(matiz absurdo, crítica social)

e o tema histórico

2. Importancia do diálogo

3. Pode haber interacción

co público

IMMA ANTÓNIO SOUTO

OBRASOs cárceres do esquezoMúsculo de sal

CARACTERÍSTICAS

1. Teatro comprometido

Temas actualidade:

-ética científica

-guerra

-sida

2. Mestura ton cómico e tráxico