tema 4 movemento obreiro

Upload: camposseijo

Post on 13-Jul-2015

941 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

TEMA 4

MOVEMENTO OBREIROBorja Campos Seijo I.E.S. Garca Barbn (Vern

1. A NOVA SOCIEDADE DE CLASES.

Revolucin liberal e capitalismo nova sociedade de clases con 2 trazos principais: Sociedade aberta: posibilidade de mobilidade social = calquera pode ascender na escala social en funcin do seu mrito e capacidade (meritocracia). Pero esta suposta mobilidade mis limitada na realidade, xa que non todos parten do mesmo nivel nin teen as mesmas oportunidades. Sociedade desigual: baseada na riqueza, principal criterio de clasificacin social clases desiguais (ricos e pobres, gaadores e perdedores).

Na nova sociedade de clases destacan 2 clases antagnicas:

Clase triunfadora no S.XIX (= propietarios) - Fndese coa vella aristocracia coma clase dominante. - Hexemona en todos os sectores: Econmica: grazas a revolucin industrial a burguesa dirixe o capitalismo propietaria do capital e medios de producin e se apropia da plusvala para acumular anda mis capital. Poltica: grazas revolucin liberal a burguesa controla os gobernos (mediante sufraxio censatario) lexislacin liberal para protexer os seus intereses: liberdade econmica, lexislacin laboral que prohibe folgas e asociacins obreiras-

A BURGUESA

Nova clase social que nace coa industrializacin (= traballadores das fbricas). Desposuda de todo, vende a sa forza de traballo, reducido a mercadora, a cambio dun salario. Ao longo do S.XIX nace e desenvlvese unha conciencia de clase = recoecemento da sa situacin colectiva desigual coa burguesa antagonismo social (proletariado vs. burguesa).

O Cuarto Estado. Volpedo

Conciencia de clase fortalecida por duras condicins de vida e traballo: Condicins de vida:- barrios obreiros masificados por xodo rural debido mecanizacin no campo. - barrios degradados e insalubres, sen servizos mnimos (sumidoiros, recollida lixo, alumbrado, auga corrente). - Elevadas taxas de analfabetismo, alcoholismo, prostitucin

Condicins de traballo:- Xornada laboral de sol a sol (de 14 a 16 h diarias). - Baixos salarios. - Traballo infantil (+ rentable para empresario). - Fbricas insalubres e sen seguridade. - Inexistencia seguridade social, nin baixas laborais nin vacacins - Alienacin do obreiro, sometido ao ritmo da mquina.

PROLETARIADO

2. AS ORIXES DO MOVEMENTO OBREIRO

Conciencia de clase do Proletariado movemento obreiro = loita obreira organizada e consciente pola emancipacin social e igualdade. Primeiro movemento social na historia dos oprimidos, con formas organizacin e pensamiento propio. Fases: Protestas violentas (ludismo). Mobilizacin (manifestacins e folgas). Sindicalismo (sindicatos = organizacins de traballadores para defender os seus intereses). Formacin dun pensamento socialista (socialismo utpico, marxismo e anarquismo). Internacionalismo (cooperacin internacional dos sindicatos e traballadores). Organizacin partidos polticos socialistas

MOVEMENTO OBREIRO NA ARTE

A) LUDISMO - Ludismo = movemento social basado en ataques a mquinas iniciado en GB a partir de 1811. - Toma o seu nome de personaxe imaxinario (Capitn Ludd ou Swing) que asinaba cartas de ameazas para propietarios mquinas. - Para luditas a mquina provocaba efectos negativos para proletarios paro, salarios e sometemento obreiros vontade patrns desesperacin movementos espontneos e violentos de destruccin e queima de mquinas e fbricas. - Extensin pases europeos nos anos 30 do S.XIX (Espaa ou Francia), desaparicin posterior xa que protestas pasaron a dirixirse contra os empresarios capitalistas (non contra as mquinas).

TEXTOS LUDISMO: Escoita, Bulmer! Se non ds aos teus carpinteros unha guinea semana, ten a seguridade como que o inferno est en chamas que antes de que termine o inverno algn che pegar un tiro. Annimo dirixido ao propietario duns astilleros. 1801. Seor: fun informado de que vostede dono dalgunha desas detestables mquinas esquiladoras (...). Saiba ustesd que se non son retiradas a finais da prxima semana, encomendarei a un das mias lugartenientes que as destra (...) e se vostede ten a audacia de disparar contra calquera dos meus homes, eles teen ordenes de asasinalo a vostede e de incendiar a sa casa. Ned Ludd, xeneral do exrcito de justicieros. Carta amenazadora enviada ao propietario dunha fbrica txtil. 1812. Seor: est carta para advertirvos que se as vosas trilladoras non son destrudas por vostede mesmo, poermonos ao choio. Asinado, no nome de todos, Swing. Esta para informarvos do que vos suceder, cabaleiros, se non destrudes as vosas trilladoras e subis os salarios dos pobres e lle dais dous chelines e seis peniques diarios aos casados e dous chelines aos solteiros. Incendiaremos os vosos talleres convosco dentro. Este o ltimo aviso. Swing. Cartas amenazadoras do capitn Swing (personaxe imaxinario). 1830-31.

das protestas obreiras supresin leis que prohiban asociacins de traballadores (Combination acts en GB) creacin das Trade Unions (dcadas 1820-30) = sociedades de traballadores do mesmo oficio, para defender os seus intereses, a cambio de cota sindical. - Co tempo, prodcese a unin das Trade Unions de diversos oficios Great Trade Unions (1833), que chegou a mobilizar a medio milln de traballadores folgas e protestas. Reivindicacins: reducin xornada laboral. salarios. dereito dos obreiros a asociarse. - A partir dcada trinta, extensin de organizacins sindicais por Europa continental aparicin de sociedades de resistencia o socorro mtuo (Francia, Espaa) = organizacins sindicais que crean caixas de resistencia (contribucin realizada polos obreiros para axudar a traballadores en paro, enfermos ou as sas familias).

B) PRIMEIRAS ORGANIZACINS SINDICAIS - En GB ao mesmo tempo que o ludismo, o

Logo da liga feminina das Trade Unions.

Mineros en folga pertencentes asTrade Unions, (GB inicios S.XX)

Resguardo de pago de cuota a Sociedade de Socorros Mutuos

MOVEMENTO OBREIRO EN LIBROS E CINE

C) CARTISMO - Cartismo = movemento social ingls que reclamaba reformas polticas e sociais democrticas. - Orixe: represin do movemento obreiro da Great Trade Union ilegalizacin e persecucin dos seus membros redaccin por grupo de obreiros da Carta do Pobo (1838) dirixida ao Parlamento ingls reivindicacins bsicas: Sufraxio universal masculino. Voto secreto. Acceso traballadores ao exercicio da poltica soldo para deputados os obreiros poderan as permitrselo. Melloras sociais: alimentacin, vivendas, xornada laboral.

Rexeitamento polo Parlamento ingls (tres ocasins entre 1838 e 1848), a pesares de miles de sinaturas, folgas e manifestacins de apoio fracaso do cartismo, ainda que con xitos parciais: Reduccin xornada (primeiro a 12 e logo a 10 horas diarias). Toma de conciencia do movemento obreiro.

3. O PENSAMENTO SOCIALISTA.- O movemento obreiro creou un pensamento propio = socialismo, cun dobre contido: = teora Cmo o mundo?. = prctica Cmo se transforma?Toms Moro, autor de Utopa (S.XVI)

- Entre precursores do pensamento socialista destacan Toms Moro no S.XVI, e Babeuf durante a Revolucin Francesa. - No 1 terzo do S XIX Socialismo utpico = conxunto de pensadores e propostas diversas.

Fourier:Propn creacin Falansterios = Grupos onde propiedade era colectiva

Louis Blanc:- Ministro en Francia durante Revolucins 48 - Propn creacin obradoiros cooperativos de propiedade estatal

Robert Owen: Empresario que creou Fbricas-cooperativas con mellores condicins para proletarios

TEXTOSe reunirn de 1500 a 1600 personas, gradualmente desiguales en forma, edad y carcter, as como en conocimientos tericos y prcticos; se procurar que haya en esta reunin la mayor variedad posible, porque cuanta mayor variedad exista en las pasiones y facultades de cualquier gnero de los societarios, ms fcil ser armonizarlos en poco tiempo... Ser necesario, antes de la llegada del invierno, conseguir que se vincule pasionalmente la masa de los societarios, integrarlos en la Falange y, sobre todo, conseguir el acuerdo perfecto de los repartos del beneficio en razn de las tres facultades: Capital, trabajo y talento,... Charles Fourier, Trait de lassociation domestique agricole, 1822

New Harmony= cidade cooperativa proxectada por Robert Owen

- Os socialistas utpicos adoecen de 2 carencias:Na teora: fan 1 crtica moral pero non anlise histrica e profunda do capitalismo no detectan mecanismos de funcionamento, nin causas da situacin do proletariado Na prctica: carecen dunha estratexia coherente para cambiar o presente defensa propostas utpicas = futuro solidario e igualitario pero sen saber chegar a l.

Karl Marx e Fiedrich Engels crean socialismo cientfico a med. S.XIX (1 formulacin: Manifesto comunista, 1848). Socialismo cientfico = anlise do capitalismo (teora) e alternativas transformadoras (praxe) a filosofa falou moito sobre o mundo, agora ten que transformalo. Qu aportan? superacin carencias socialismo utpico madurez do pensamento socialista = alternativa ao liberalismo.

Engels e Marx

Pensamento marxista = tres bases: # Anlise do pasado historia entendida como loita de clases = antagonismo entre opresores e oprimidos diferentes sistemas de producin ao longo da historia: a) escravismo (amos vs escravos). b) feudalismo (seores vs vasalos). c) capitalismo (capitalistas/burguesa vs proletariado). # Anlise do presente crtica do sistema capitalista (o Capital, 1867), desentraando os seus mecanismos sistema desigual e inxusto que persigue acumulacin do capital grazas a plusvala (parte do traballo dos obreiros non pagado que se apropia o capitalista) desigualdades ec e soc.

TEXTO Toda la historia de la sociedad humana, hasta el da, es una historia de lucha de clases. Libres y esclavos, patricios y plebeyos, barones y siervos de la gleba, maestros y oficiales; en una palabra, opresores y oprimidos, frente a frente siempre, empeados en una lucha ininterrumpida, velada unas veces, y otras franca y abierta. Marx y Engels. Manifiesto comunista. TEXTO El capitalista pone a trabajar a su obrero. En un tiempo determinado el obrero realiza el trabajo representado por su salario semanal. Supongamos que el salario semanal de un obrero representa 3 das de trabajo. En este caso, el obrero que empieza a trabajar el lunes, el mircoles ya ha restituido al capitalista. Deja por eso de trabajar?. En absoluto. El capitalista ha comprado el trabajo de una semana y el obrero ha de continuar trabajando durante los das que quedan. Este trabajo excedente del obrero, por encima del tiempo necesario para reemplazar su salario, es la fuente de la plusvala. Es la fuente del beneficio. Es la fuente de la creciente acumulacin de capital... F. Engels, Recensin de El capital, 1868

# Proxecto de futuro superacin do presente a travs da accin = toma do poder poltico polos traballadores (proletariado) a travs da revolucin situacin transitoria de dictadura do proletariado para crear un Estado obreiro abolicin propiedade privada dos medios de producin desaparicin de clases sociais sociedade igualitaria = comunista.

C) ANARQUISMO- Anarquismo = corrente pensamento obreiro que comparte ideas e anlise co marxismo pero difiere radicalmente na prctica revolucionaria. - Principais pensadores: Mijael Bakunin, Proudhon e Koprotkin. - Principios ideolxicos: Concepto radical de libertade rexeita toda forma de poder ou autoridade (Estado, igrexa), xa que son formas de opresin/alienacin desaparicin Estado (diferencia con marxismo) e creacin comunas autoxetionadas Colectivizacin de medios de producin, xa que propiedade privada un roubo comunas autosuficientes de traballadores, onde a propiedade de todos/as.

TEXTO: "Nosotros, productores asociados, no tenemos necesidad del Estado. (...) No queremos ms gobierno del hombre sobre el hombre, ni ms explotacin del hombre por el hombre. Queremos que las minas, los canales, los ferrocarriles sean entregados a las asociaciones obreras y queremos que estas asociaciones sean una gran federacin, unidas por el vnculo comn de la repblica democrtica y social. Proudhon, P. J., Idea general de la Revolucin.

tica: fundada na paz, xustiza, solidariedade, racionalidade e igualdade de sexos. A educacin = instrumento bsico de emancipacin (liberacin) humana. Anarquismo cree en revolucin espontnea (non dirixida por proletariado), sen partidos, nen dirixentes que sustituir ao Estado opresor por unha sociedade sen clases (sociedade libertaria) de comunas fraternais. - Anarquismo diferenzas co marxismo enfrontamento MarxBakunin ruptura unidade do movemento obreiro.

TEXTO Pienso que la igualdad debe establecerse en el mundo mediante la organizacin espontnea del trabajo y de la propiedad colectiva de las asociaciones productoras libremente organizadas... y no mediante la accin suprema y tutelar del Estado. Ese es el punto que divide principalmente a los socialistas o colectivistas revolucionarios de los comunistas autoritarios, partidarios de la iniciativa absoluta del Estado. (...) Ellos afirman que solamente la dictadura -la de ellos, evidentemente- puede crear la voluntad del pueblo. Nosotros les respondemos: ninguna dictadura puede tener otro objeto que el de perpetuarse; ninguna dictadura podra engendrar y desarrollar en el pueblo que la soporta otra cosa que la esclavitud. La libertad slo puede ser creada por la libertad." M. A. Bakunin./ Contra Marx. Oposicin a la idea de dictadura del proletariado.

4. MADUREZ E EXPANSIN DO MOVEMENTO OBREIRO: O INTERNACIONALISMO- Na segunda metade S. XIX acdase a madurez do

movemento obreiro (en GB), debido consolidacin dos sindicatos loita sindical acada: # Conquistas sociais importantes: lexislacin e melloras laborais (dereito asociacin e folga) e polticas sociais que melloran condicins de vida nos barrios obreiros. # Presencia parlamentaria: sindicalistas ingleses no Parlamento nas filas do Partido Liberal. - No resto de Europa madurez + tarda as revolucins 1848 asustan burguesa que reforza as leis antiobreiras (prohibicin folgas, asociacins). O sindicalismo s se espalla por Europa continental avanzada a 2 S.XIX co internacionalismo.

- Qu internacionalismo proletario? = colaboracin entre organizacins obreiras por riba das fronteiras na 2 S.XIX froito da madurez do movemento obreiro creacin de Asociacin Internacional dos Traballadores (AIT) en 1864 2 consecuencias: consolidacin organizacins obreiras (sindicatos). + solidariedade entre os traballadores/as por riba de diferencias nacionais.

A PRIMEIRA INTERNACIONAL (1864-1876) - O internacionalismo proletario cristaliza por 1 vez na Asociacin Internacional de Traballadores (AIT) ou Primeira Internacional. - Fundada en Londres en 1864, grazas a contactos entre asociacins obreiras ingleses e francesas. AIT una a asociacins de obreiros de distinto signo: ) Tradeunistas ingleses. ) Proudhonianos (anarquistas utpicos). ) Socialistas e anarquistas (partidarios revolucin pero enfrontados)

- San Martins Hall (Londres) durante unha sesin da I Internacional (arriba). - Cartel da I Internacional (abaixo)

- Organizada en seccins nacionais (en cada pas) e dirixida por un Comit Central, con participacin de Marx redaccin estatutos e o manifesto inaugural 2 obxetivos bsicos: Emancipacin da clase obreira (polos propios traballadores). Para conseguir esto necesaria conquista do poder do Estado ( malestar anarquista).

- Dende fundacin (1864)

celebracin congresos da AIT en Lausana (1866), Xenebra (1867) e Bruselas (1868) acordos decisivos: Reivindicacins obreiras (xornada 8 horas, supresin traballo infantil, socializacin medios producin). Folga = medio de accin + eficaz para conseguilas.

TEXTO: Considerando: Que la emancipacin de los trabajadores debe ser obra de ellos mismos, que sus esfuerzos por conquistar su emancipacin no deben tender a constituir nuevos privilegios, sino a establecer para todos los mismos derechos y los mismos deberes. Que el sometimiento del trabajador al capital es la fuente de toda servidumbre; poltica, moral, material. Que, por esta razn, la emancipacin econmica de los trabajadores es el gran objetivo al que debe ser subordinado todo movimiento poltico. Que todos los esfuerzos realizados hasta aqu han fracasado por falta de solidaridad entre los obreros de las diversas profesiones en cada pas, y de una unin fraternal entre los trabajadores de diversas regiones. Que la emancipacin de los trabajadores no es un problema simplemente local o nacional, sino que, por el contrario, interesa a todas las naciones civilizadas, ya que su solucin est necesariamente subordinada a su concurso terico y prctico. Por estas razones: Los que abajo firman {...} han tomado las medidas necesarias para fundar la Asociacin Internacional de Trabajadores.... Prembulo y estatutos de la I Internacional

-

Sen embargo, nos anos 70 a I Internacional entra en crise por dous tipos de factores: Interno: discrepancias marxistas e anarquistas por enfrontamento Marx-Bakunin: Marx protagonismo obreiro, participacin obreiros na vida poltica, conquista do Estado (ditadura proletariado) Bakunin protagonismo campesiado, negacin da loita poltica, destrucin Estado Enfrontamento marxistas expulsan a Bakunin e aos seus seguidores da AIT creacin Internacional Anarquista en Suiza ruptura da unidade do movemento obreiro. Externo: fracaso Comuna de Pars (1871) forte eco prohibicin e represin de organizacins obreiras en Europa AIT trasldase a Nova York e declina ata disolverse en 1876.

Marx vs. Bakunin

SEGUNDA INTERNACIONAL (1889-1914). - O relevo da cooperacin proletaria a nivel internacional vai a ser tomada pola Segunda Internacional (iniciativa de Engels), diferente da AIT. - Trala onda represiva en Europa entre 1875-90 fundacin e xeneralizacin de partidos socialistas nacionais 1 SPD alemn (1875), PSOE espaol (Pablo Iglesias en 1879) - Partidos socialistas = partidos marxistas, obreiros e revolucionarios. Trazos: Obxectivo: revolucin proletaria sociedade igualitaria (sen clases) Medio para conseguilo: loita poltica, a travs da participacin nas eleccins.

- Partidos socialistas reconstren a II Internacional en Pars en 1889 (1 Centenario Revolucin Francesa). - Diferencias coa AIT (1 Internacional): Segunda Internacional non crea organizacin propia, senn que organzase a partir dos partidos socialistas de cada pas, estando sometida a eles. Dende o principio, exclusin do anarquismo, que se converte nunha corrente marxinal do movemento obreiro.

- Accins principais da II Internacional:

Reivindicacin xornada de 8 horas. Creacin Primeiro de Maio = da de loita (non de festa) que conmemoraba un acontecemento represivo en Chicago (asesinato de 8 manifestantes anarquistas). Primeiro de Maio mobilizacin obreira mundial o mesmo da manifestacins en todo o mundo reforzo internacionalismo proletario.

- Tamn a II Internacional sofre conflictos internos

crise e disolucin: revisionismo e nacionalismo militarista pola I Guerra Mundial Revisionismo socialista (Eduard Berstein): revisa o marxismo elimina contido revolucionario e defende reformismo social medidas: Aceptacin democracia liberal e capitalismo: os Partidos Socialistas deben chegar ao poder por va electoral non revolucin senn reformas legais e fiscais mellora condicins de vida da clase traballadora Esto supn orixe socialdemocracia (democracia con polticas sociais) e do Estado do Benestar. - Revisionismo = postura condenada na II Internacional pero que se acabar impoendo en todos os Partidos socialistas europeos ao longo do S XX Partidos socialdemcratas

Problema da guerra: provoca o derrube do internacionalismo. - Dende inicios S. XX tmese o estoupido dunha guerra xeral europea entre as grandes potencias imperialistas. - II Internacional rexeitamento da guerra (no Congreso de Stuttgart, 1907) e aproveitamento da guerra para facer a revolucin e acabar co sistema capitalista (postura de Lenin e Rosa Luxemburgo). - Pero co inicio da I Guerra Mundial (xullo 1914) os PS abandonan os postulados pacifistas e revolucionarios e, arrastrados polo nacionalismo, apoian e votan a guerra nos seus respectivos parlamentos Unins Sagradas en cada pas = colaboracin entre obreiros e burgueses en defensa da patria/nacin contra outros obreiros). - Apoio dos PS guerra II Internacional. crise e creba da

TEXTO: Las guerras entre estados capitalistas son, en general, las consecuencias de su concurrencia en el mercado mundial (...). Si una guerra amenaza estallar, es un deber de la clase obrera de los pases afectados hacer todos los esfuerzos para impedirla por todos los medios que les parezcan los ms apropiados y que varan naturalmente segn el estado de la lucha de clases y la situacin poltica en general. Resolucin del Congreso de la II Internacional. Stuttgart, 1907.

- Gran Guerra (I Guerra Mundial) ruptura do socialismo en 2 tendencias: Revolucionarios e pacifistas: ex = espartaquistas (Liebknecht e Rosa Luxemburgo) en Alemaa e bolxeviques (Lenin) en Rusia comunistas. Co triunfo da Revolucin en Rusia III Internacional en 1919 (Internacional Comunista) sometida ao Partido Comunista da Unin Sovitica. Socialdemcratas: aceptan tesis revisionistas de Berstein (maiora dos partidos socialistas europeos socialistas ou socialdemcratas. Os socialdemcratas non aceptan a autoridade da III Internacional constitucin dunha Internacional Socialista (1923)Monumento III Internacional

TEXTO: Los socialistas hemos de organizar la lucha de clases del proletariado y dirigir esta lucha, que tiene como objetivo final la conquista del poder poltico por parte del proletariado y la organizacin de la sociedad socialista. Y ahora nos preguntamos: Qu han aportado de nuevo a esta doctrina los renovadores que tanto escndalo han hecho reunindose en torno al socialista alemn Bernstein? Nada de nada; os lo puedo asegurar. No han avanzado ni un paso en la ciencia que nos dejaron Marx y Engels [...]. No han hecho sino replegarse [...] y predicar al proletariado, en lugar de la doctrina de lucha, la de las concesiones a los enemigos del proletariado [...]. LENIN, V. I.: Nuestro programa.

TEXTO: A pesar de los considerables progresos que la clase obrera ha hecho desde el punto de vista intelectual, poltico y econmico, desde los tiempos en que Marx y Engels escriban, yo no la considero, incluso hoy, bastante avanzada como para aduearse del orden poltico [...]. Estoy absolutamente convencido [...] que el deber actual de la socialdemocracia es luchar por los derechos polticos y econmicos de los obreros y por todas las reformas del Estado que permitan elevar a la clase obrera y transformar la institucin del Estado en un sentido democrtico. Eduard Bernstein, Carta dirigida al Congreso de Stuttgart del PSDA, en 1898.