temÁtica: bofedales...estrategia de adaptaciÓn al cambio climÁtico para humedales altoandinos...

31
ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

Upload: others

Post on 15-Apr-2020

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014

TEMÁTICA: BOFEDALES

Page 2: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

�������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

��

������������������������������������������������������������������������������������������

$���������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�� ��������� ��� ��� �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�� ����� �������� ��������� ���� �� ���������������������������������������������������������������������������������������!�

���"��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

#�$���� ������� � ��������������������������������������������������������������������������������������������������������

%��� ������&�������������������� ���������� ��� ��� �������������������������������������������������������'�

������ $�� ������� � ��� ������������������������������������������������������������������������������������������������������������(�

) �$���$��� ��� ���$��������������*�� ������������������������������������������������������������������������������!�

��$�� +�� ����������������� ���������������������������������������������������������������������������������������������������,�

-������ � ������ � � �� ��������� ����������������������������������������������������������������������������������������

,��. �� $��&��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Page 3: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

�,������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

������������������������������������������������������������������������������������������

%���������

��/0123�4$��� ��/� +����������1������������������� ���

�523����� ��� ���5��� ������2����

%�"3�"������� ������ ���%�������

6"73����6���"���������"����7 �������1������������$���������# � ��. ���

""4843�" � ���� ���"� �4�� �������4$���

59.3�5�$�����9�� ����. ��������

59/3�5��:���9�� ����/�;����

/294"��3�/��� � �9�� ������"�����$������ ��$���

#"4.��%1-3�# ��� � ���� ���"� �4�� ����<�. ���� �<����� ���� ��� �������%��� ���

��1��������-�������

"��3�"���;�����$�������������

%�)�3�%��� �������$���������)���������� ���

� �

Page 4: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

�������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

������������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������&�

���������� ����6��4���������� ���������� �+<���;�������������$�������������������� �� ������ ��� ���<��������� :��� ������� �� ���������� ���� ������� ����� ��� ��� ��� �� ���$��� =>?����� �!!,@�� 6�� �������:��� ���� ����� ���4���� ����������� ������ � ��������� <� &�+���������� ������� �������� :��� ��� � ��� ������ ��� �� ��;�� 4���� �� �� ���� ������� ���� ������ ����$�� ����:�����*�� �������2�� ������ ��������� �����.� � ���������� ������������������������������ �����;������� ���� ��������� �� ���� �� ����<� �������� ����������� ��� ��� ������ �� ����������� ������� ���=""484��!�,@��2;���������$ ����������������� ������������������������������������ � ������������ ��<� ����� �� �����+��� �� &���� ��� �����<� ��� � ������� �� ����*�����$��<�� ���������� � ��������� �$������*�������������������� � �������������<�����:��� ��������<� *��� � � ��������� �������� �� ������*���� 2���� �;������ ������� ��� ��������$ ������$��� ������� �� ��� ���������������$�� +�� ���� ��� ��A� ����� ������� � ��������� �� �������� ����������� ��� :��� � ���<� :��� ��� ������ �� ���� �������� ��� �� ��� �� ��� ���� �� ��=""484��!�,@���6�� ������� ��� �� ��� ��� � ���� :��� ��� *����� �� �� �:� � �� �� ���� � �� ����� ��� ����������������������B�������� ��� �<� ������� � ����� ���������������� ��������� ����������������� ����������� �� ="������!!�@��2������������ ������ ���� �������$ ������ ������������������ ���������� ��������������������������������������� ������$��& ������������������������������������������C ���������� ����� ����6������� ���*����������&���+���� �����������$������������������������ ��������������<���� +��������������� ��$������������������� ����� ���:������������������������������������="������!!�@��2����������D���* � B��$����� ���E�� ������������������ ������ ������� ������������<��������;����<������������/�;�������� ���������������D�*���� ��E����������������� ���������*������������$��<��������(!�C���� ����� �����1�� �����������<� ����� �������� :��� ��� ������� �� ���� �� � ����� ���� �� ����� �� ���� ��������� ������� ����������� ���� �� � ��� ��� �� $���� ��� ����� <� � �� ���� ��� & ��� ��� ���������������� �����������*�� ������ �*����� ���:����������� ���� & ��������&��������� �$���<� �����B���� ��;� ��� ����� �� ������<� ������ �������� ��� ��� ������ $������� &������������������ ����� �$��������2���� ������ �� �������� ��� ��� ���� �� � �� ���� �� ��� ����� ��� ����� �<� ����� �F�� ���� ���&������ ����� ��� :��� ��� ������� ������ ��� ������� �� ������� ����� *������ �� ��� ��� ��� �������� �����*��������������+���4���� ������

Page 5: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

�������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

6��+���4���� ���������������� ������$ ��� �������������� ������� �����������4���<������� �����!!!�����G!!������������ ���<� ��������:��� ����� �������� ����� �� ���� �� ��� ��������� ��� �������� �� ��� �$� �������� �� ��� ��� *�������� �:� ����� �������� �� ��� ���������� ������

���������

�������� ��� ��� ����� ��� ��� ������� ��� �� �$��� ���� ����� ��� &����� ����� ������ ����� �����������+�� �� �������� �� ���� �����<� ���� &���� ���� �� ��� �����& � �� �� ���� ���� ���� �������������� ������:��������*�� ���� =�H�� ��������(G(@��6���� ������& � � �����*������ ��������������(G��������� �����)������I�����<��������� B����:������*���������������������D2F���� ��������� ����<��������������������������& � ������ ���������$���<���������������B$ ���������������� & � ��<�����������������������<��������������� �����<������<����������������<� ���� ��������F���� �������$������ ����������&�� �������������;�����F�������� �������E��2�����& � � ��� &�������� �������������������&:����������������������� ���$���<�:���������������*�������������� ������������������������� ���������� ��:��� ������� �� ��� ��� ��� ����� ��������� ��������<� &����� �� ����� ������<� �� � ����� $�:��� ���� � ���� =)��������� �!!,<� 9������ �!��<� "����� ��� �� �!��@<� ������$�� ��������*���������� � �<������������ ����� ��$ ������������������� $� �����������3��

• 4�� ����� ��������3� &���� ����� ������ * ����& ��<� ��� ��� $�� ����� �� *�����������������������*����������� ��������&��������� ���������������<�������� ���� ���� � ��$ ���� ��� ������ ��� &��� ��� �� ���� ����� ���� �� *�����=)0".�6��!��@���

• 4�� ����� ����� �3� ��� ��� ���������� $�� ������ �� ��&�� �<� �������� ��� �� ��+<������������� �� F�$��� :��� ����� ���� ��� ������� �� �� ���� ���� ���� � ��$ ��������� ����=)0".�6��!��@��

�6�� *�������� ��� &����� ��� ����� ���� �� +���� ��� ��;��� ��� ������ ��$��& ���<� ��� ������� �� �� ������ � ���� �� ���� �$���� ��� ��� ������������ �� ��� :��� � $�� ��� ������ � ���������& � ������������������A�������� B���� �����&���� �����*�����������+����� �����<������������������&�� ��=�H�� ��������(G(<�)����������!!,<�)�������!!�<�JJ-��!!�@���6����������+������& $���� ��������*������������������������������ ����������� ������� � <��� � �� &����� ��� ��$ ������ �� ������� ��� ��� �����<� ��$��&��<� �� ��<� :��� ��� �� ���� �$���<���$���� ������������ � ���������� ����=)����������!!,@����"����� �� ���������� =�!!�@� ����������� ���� ���� & ��� ��� ����� ��� *�������� �� .� � �������� ����������� ���� ��� � ����� ��� ��� $����� "�� ��� ����� �� ����� ���� & ��� ��<� )0".�6� /)6� =�!��@���� ��� ���� ������ :��� ������ ����� ��� ������ ��� ��� ��$ ��� 4� ��� �� .� � �� =$����� "@<���������� ������ ������� �������� � & ��� ��������*��������4���� �����������$���4$���/����������� �� ��� 5�$����� 9�� ���� . �������� �� ��� 4$��� �� /� +�� ����� ��� 1�������� �� ��������� ���� �

���������������������������������������� ���������������������6�� ����&��F �����:���������������������!!�������������;����� ����������� ���������������� ����

& � $��& �������� ��������=�������F�� � ��@��2������������� �:���9������K�"�����=�!!�@���������������� $� ��������� ������������4���� �3�1��,�(!!�I���!!!�����'!!�I���G!!��������

Page 6: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

�'������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

$�����"'����� & ��� �����*����������$ ��"����������=�!��@������������ �������������$ ���4� ����� � ����

���������� (���� �����)��*�

��������+������� ,������ +��

��-.�/$�(���0

($1�(�

.&������ ��,����� -���� ������$�������:��������������������� �$�� ��� ������� �������� ����$��� �� �$��� ������� �� ��� �L<��&����� �������� ������ �� ��������*��������� � ������ �� ��� ��L���<� :���&����� ��������� ��������� ������� ��; ���� ���*� ����<� $���������������� �� �� ��� ���� � �� ����� ��� ��;��������� ��� ��$����� $��������� �� ������������ ���*�������������:��L�����L<� ������ ���� ������������ ������ �������

5�;������* $�&�� ���

G���!�!� /�� ���� +����� � �������� ������� ����� ��� $��������� �� � ���������:��� ��� ���������� ��� ������ * � ���* ���&�� � ������ * ���<� :��� ��������� ���$��� ����� ��������� ��&���������������

#�$������ ����

��������(� /�� ���������� � �������� ��� ������������� �����&��� ������&��� M���������<�������� ������ � ����� ��� =� ��<� ��� ����� ��������� & ���@�� 2����� ��� ������� ����&������ ����� ������ ��� ��� +��� ������;�� ��� *�����<� �� ��� �������� ��� ���+������������������

/������� ���GG�('�� ��� ����� ��$���� ��� �� ��������������������������� ����������<������������� �������� ������������������ ������ �� &���� �����<� ��������� ��� ��������� �� �� ����� 6�� &������������ �������� �����<�� ������������ ��� �������� ��� ��L���� :���&����� ���*� ����� ��������� �� �����$�������������*���������� +��������

��-.�/$�(���02$.�3(�

#�$���� �������� ���

,������� ���� �� ����� ���� ��������������*���& ���<� � * ��& ���� � � �������& ���� :�������������������������$����������

Page 7: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

�G������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

��

���������� (���� �����)��*�

��������+������� ,������ +��

��-.�/$�(���04$.�3(�

6�$�� ��

��$�����

,,��(��� /�� ����� ��$�� ��� ����������� ��� ���

4�� ����<� ��� ����� ���� ��$����� �������

���������� 2�� ��$� 7 � ����� ��� ��� ��$�

��&��A� �� ��� ��$�� 0��� 0��� �� 5���

������� 6��� ��$����� ������ ���� ��

� $��� $��� ��� �� ������ �<� ������� ��

��&����<� $������ � ��:��L��<�

������������������������

�*������ /�� �F���� ��� ������� ���������

���� ����������� ��� �� ��� ����� ��

����&�����<������������������������

����� �������

4����� /�� ���� �������� ��� ���� �� ������<�

������ ���� ������������ � ����� ������

�� ������� ��� ��* ��� � �� ����

���� � ��� �����

)��� 5���������������L������������<����

&��;� ����������� �� �$��� �� ��� �� ���

�������� ��� ���� ��� ������ �������

����������� ����� ����

"����� ����� /�� ���� ����������� �������� ��� ���

�� ��������� �����<� � ������*�� ��

�����$�����������

-�����3�)0".�6�/)6��!����-�����6� � A��F���������$������ �������������3�J�-���� ��A��������3�#�4�������

Page 8: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

�������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

�� ��������� ��� ��� ��

�2�� �� ��� ��� ��� �� �� ���� &����� ����� ������ ��� � �� �� ��$���� ��� �� �� ��� ��� ������� ��� �����;����=9������K�"������!!�@��1�� �������� � ���$�$��& ��<������ ����������$���� �����.� � �������� ������������������ �� ���������:� ������ ���=) ���M"��� ��+�������(((�� ������9������K�"������!!�@�������������� �����������<������������ � ����� �� ����������������� ������������ �������� ������������������� ��� ��� ��������������� ���<� �����������4���� �� ��;� ��� ������ ��� ����� ���� ��� � �� ��� 5��� ����� ���� �� NB� �� =9������ K�"������!!�@���2�����)�$ ���4� ������������������������������� $�$��& ���:������������������$�� ����������� � ��� ��� ���������� �� ����� �� ����� 2�� ��� ������ � $�$��& ������ ����L<� ��� 5���LM5�����<� ��� � �� ��� ���� ������ ��� ���� ����� ���� ��� ���� ��� ���� ���* ��� ��* ��<� ��� ���� � ��� ���� �� ��� �������� �� ,G�� ��� �� ���� ��� �� ������ �� (GG� ��� ���� ����� ��� ��� ��� � �� ��� ���� ��A� ��� ��� ������ ��� 9���M4�� ���� �� ��� ������� ��� � �� ���FB� �� ��� ��� ���� � ��� ��� ������ ���� �� ��� ,!!� �� ��!� ��A� �� ��� ���� ��� ������ �����M4�� ���� ������������� � ��� ����� ������������������,!!���<��� � ������������ ���FB� ������� �� �=9������K�"������!!�@���6�� ���� � ��� ��� ���� B�� �� ����� �� �� �� :��� ��� ���������� ��� ����� �� �� ���� &������� ��*��������4����� ����� ����������������������4��+���<���:����& ���:��������������� ��������� ��� $��� ����� �� ��� �� ��������� ������ �� ��� 4���� ���.� � �� ��� ������ �� ����� �� �����=7*�����������((�@��2������� ��������� �����<����� ������������������������������������ ����������������*�����������& ��A���������<����� ������������<�:������������� ������������� ������� ������4������<����� ��������������������*������������4��+����������*���*�� �������$ �����������4�� �����=#� �����(((@��6����������� ��������� ������� ����������� ������ �� <���������������� � ��� �����,�!����������������� �� ������������������ � � �����M���+� =#� ���� �(((@�� 4� ������� ����<� ��� �������� �� ���� � ��� ��� ��� ����� ����� ������������4�� ������ ��������������� �������������F ����&������� ����� ����� ����������������� ��� ���������� � � ��� �����*�<������������� �������� ������ ��������& � ������&���������� ����� �������������������������� � +�� �����������������;�������������&����=%������� ��� �� �!!,@�� 4� �������� ������� ������� ��� B���� * ���<� ��� ���� �� � ���� �������������� ��� ������� ��� �� ������ �� ���� ������� �� ���� ��<� ��������� ��� ������� ���� � ����������� �������=4�� ����K�"���� ����((,@���1������� ��� �� ���� �������� =;�� � �� �$��@<� ��� &��������� ��� ������� �� �� *������ �� �������� �����<� ��� ����� ��� ��� ����� ��� �� ������ ������� :��� ����� ��� *�� �&�� � ���� � �;��� ��� ���� �������<�$� ����������+����������� ����� �������������=#� �����(((@���6��� &������� ���� �� ��� �� ������������ ���� ������ ��� ��� ��������� ���� ���������B�� ��� ����������� ���� �������<� �� ��� &������� �� �� *������ ��� ���� &���+�� ������ ��� ������ ��� ��� ������ ��� �� ������ ��������� ���������������=�������������!��@��6�������� ���:���� ������������� � ������ B��� �����:��� ��������������B�� � � ������ � ������ ��$���� ��������* ��� ���������� ����� � ����� ��� ��� ��� ����<� :��� ��� ��� ��� ��� ��� ����� *�� �� ����� ���� ������� �� ������������ =/� �*� K� 8��$� �(�G<� 6������� K� %�;��� �!!�<� ���� ��� �� �!�!@<� ������� ���� &����� ���������& �������������$���� ����������$����$�� �������� �� ����=�������������!��@��

���������������������������������������� ���������������������5� �� ��������������$���� ���

Page 9: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

�(������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

�%����������������� ������!!����������� ������������������� ��� ������������ �� ��<�������F�� � ������ ����� =������ ��@�������� &������� ����B�� ��� �� �� =�������������!��@<�:���������*������� ��������� � ��������$���� ����������$���� ����������� ������=/C����O� �!!!@<� $������� ����� ���� ��� ������ ��� �� &�+��� ��� �������� �� ������ ����& � ��$ ����� �$����������������������=�������������!��@����6��������� ��������� ������������������ ������������� �� ���'!��L�������� ���������������������� ����&B� ��� �������� �� � ���� ��� ����� ����� �GG� ����� ���<� ��������� �������� ���������������� ����������������������������������������P9�M��,P/�����!�����!!!������������ ��� =#� ����K�.�������!!!<�#� ����������!!,@��4����������$ ���������$ ��������������� ���� �������������������������������&B� �����!<���P�����B������������������(,(�I��((������!<,�� P�� ��� B���� ����� ��� ����� �(G�� I� �((��� /� �� =�!��@� ��& ���� ����� ������ �� �� �������������������������������4�� ������� � ��������� ��������� � ������� ����� ����',������ �������/��� � �9�� ������"�����$������ ��$��<�����������$ ������������B����������F �������=�����(�,������$��������<�*���������������L��!�,�������@��2���������������������������� ������������ ��<���������� ������������������������ ���������&���������������������� �������<�������� ������������� ��� ����������� ���:�������!��L�������� �������� ��������������<�P�<�������������� ����������� ��� �&����� ���� ��� ������ ������� ���� �����������5�������<��������� ������������� ���������������������$ ����������� �������� ��� ����� ��� ������<� ��� ��� �!� �L�� ��� ������� ��� ��������� ���� � ��!<��P��=/� ���!��@���1���������� � ���<�������4�� ������� � ������*���������<���������������*��������& ���������� $�� ���������� ��� ��� &������� �� �� ���� �� ����<� ��� ��� ������������ ����� �� �������<� �� ��� ��� �� ���� ��� ������������� ������� �� !� P�<� ����� &������� �� �� ���� � ��� �����F������� ������� ��� �� ��� ��� ��� ���$� �� ������������� =7* ������� ��� �� �!�!<� %��� �� �!��@��)���������� �����������4���������������������:����������������������F ���� �� ������������������������������ ������ ���!�P��� ���������� ��������'�!��<��������:��������� ���������� �������������������������� ������ ���$�������=%�"@���� ����$�����=.������������!!'@��1 �*�� ���� ����� ������������ ��� ��& � ������ ����� ������� ������� ���� � $� & ��� ���� ������������� ��B� ��<����������$���� ��� ��� ���������� ������ ���<����������� � ������������� ������������ ��� � � �����$���=.��������������!��@���2��.� � ������$����������� ������� �������� �� ������!!!��L��������B���������L��� ���� ��,���������� $���* ����F���������������� ��� �=)�����+�������!!,@<������ �&���� �����������������:����������������� $������ ����������/�;���<�������������Q��������=�&&��������� �!!,@� ���� � �� ��� & ���� ��� ���������� ���� �� ��� ��� �� ��� ���� �� ��� ��� ��� � �������� ����������B�������G!��� � � ��������!<������������� �������������������������������� ���� �� ��� ������������ � ��� ������������������4��+�� ��<�:������� ���������� �� ����&��������*�������������4����7�� ������=)�����+�K�"��*�����!��@����

���������������������������������������� �������������������,�2���� � �������� ��� ��� ���� ��<��������������������$ ������ ���<������������ ������&���� ������������

����� ������������� �������� ��:���������������� � ��� ����������������� ������� ����������������������������=)�����+��!!��@�

Page 10: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��!������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

5�� ��� ��<� ��� ���� � �� �� ��$ ����� �� ���� � ��� ��� �� ��� �� ��� �!� �L�� �� �� ��� ����������� ��$ ������ ������ �� � ���� ��� 4�� ����� �� � ��� =/� �� �!��@� � � �� � ���� �� ��� 4����7� � �������=#� ����������!!,@<�������������� <����������� ���������� ����������� � ��� ���������*���������� ������ �� ���������������%�"�=��������������!��@���

�� ����� �������� ��������� ���� �� ���

�2�� 5�$����� 9�� ���� . �������� ���� ����� ��� ��&���+� ��;���� ��� $� ���� �� � ��� �� ��������� ��� �� +�� ����� ���$���� ��� ��$������ ��� �������� �� ��� ��/012���� ��� ���� ��� � �� ������ �����2������������� �:��������������������F���� +�� ��������� ����� �������� ���:��� �������������� ������ ������� �����<������:���������������������������� ������&��� ������������� ���������� ��� �� ��� ���� ������B$ ���� �� � +���� ���� ��� 2���� �� ���������� ��� �� ���� ��� ��� ����:����� �������� � � ������� �� ����������� ����:������ � � �����2�� ��������������� ��:���� ���������������������& ���<����� ���<������<��������$ ��<�������<���$������ �� ����������� 2����5��� ��� ������.� � ����� ��� 6���"������ ���"����7 �������1������������$���������# � ��. ����2��5����%���������1��������2���� ����/� ��������# � ��. ����� ��� ������� �� ���� ��� ���� ���� �� ����� ��������<� ����� &��������� ��� &��� ��� �������� � ���� �� ��� �;�� ��� ��� # � �� . ��<� ���� ��� ��$������ �� �������� :��� ���B��� �������������+��� �*���;�� ���=4��������!<�6"7@��2������� ����������������� �� <����6"7� � ������� B��:���������� ����:��������;���������������������� ��� ������� ���<����������� ������ ���� �������� ���� �� ��� ��&:���<� �� �� � �<� � ���� ����<� �������$ ��<� ������<��� � �������;�� ������# � ��. ��<�������B������������� ���$�����������������:� � �� �������"���� 7 ������ � 2�� ��� ��������� 2������$ �� ��� ���$�� ����������� ����� � ����� ��� ����� ��<� ����������� ��������������������� ������ ������:������� �����2������ � ��������� ������������$�� ��� �� ��� 6"7� ��� ������� ��� �L� �!��� �� ��� ���� ��� ��� 5��� ��� ��� 2���� ��� �L��!!(���0�� �� ��� & ���� �� &��� ���� ����� ����� ��� 2���� ��� ��� �� ������� �� $����� +��� ���������*�� ���� ����������� �� ���� & ��� �� ��� �������� ���������<� �������� ��� ����� �� +�� ���������B���������������&������ � ������ ������������� ���������� &�������� ���� ���� �� � �����<� ���� ��� ��� �������� ��� ��� ��� ����� =4������� (<� �52@�� 0�� ������� ���������:��� ����������6"7��������� ���������������� ����������������������� ������������������������������<��;�����������:�����������������*�� ���������������������������� ����� �� �� ��$������ ��� �� �� ��� ����� �� �� ���� +���� �� � �� ����� �� � ���� �L�<������ ���:������������ ��������� ����������� � ���������������� ������$������ ���:���� ���� ��� "���� 7 ����� =4������� ��<� 6"7@�� 2�� ���� ���� <� ������� ���� B�� ��� ����� �� ����������������� �������� ������� �������&������������� ������� ��5����������������������5�������� +���<������� ����� ��$��������������������� ��� ���� ������������������� ��� ������������ ���� ��$����� $ ��� ������� ����=4�������,,<�6"7@����2�� 2���� 5��� ��� ���� �� .� � �<� �� ����B�� �� ��� 4��� �� 9�� ���� ���������<� ���� +���� ��&������$��� ������������������ ���� ��������������� ���������$������ ������������������B$ �<��� � +��� ��� ���������� ���������� ���������A� ���� �������� ��� �������� �� �+����� ���

���������������������������������������� ���������������������4������$������������ ��������������������$� ��������������������� ���:������$��������������2�����B$ �����

4����� ���������� ��� ��� ����������������4���� ���

Page 11: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

����6���5�������������R� � ��������$ ����������<��F������������������ ���� �����������������������"����7 �����=4���������<�6"7@���0���������&������������������ ��������52�:�������������� ������������&������ ������������� ������� �������<����:���B�������������������������� �����������������������������5�<������������ ��<������������������������ ��:������� � ������ ����;���� �������� ������������������ �� ��� �&��� �� �� ��� $��� ��� ��� ������ ��� ��� ��;���� =4�������� ,�,� �� ,��<� �52@�� 2�� �������� �� ��� ����*�� �� ���� ��� ���� �� ������� ��$���� � $ ��� � ������ ��<� ��� ����������� ��� ������ ��<� ������� �� ���� ��� �� ��� �������� �� ��� � ����� ��� � �����<� ��������������*���� � �� ��� ������ ����� ���<� �������;��� ������*�� ���� �������� ������ �������=4�������,!<��52@���2������� ����*�������<� ������� ��� ���5��� ������ 2��������������:�������������� 2����$��� ���<���$����<�����$��������� & �������������������������������������������*�� ��<�������� � ��� ��� �� ��<� $����� +��� ��� �������� ��<� ������ ��<� ��������� ��<� ��������� ��<� �����������������$��� ��� ���$�����������$����&�� ���<�$��� ����<�7��������<�������������<�� �������<��� � ������ �� ����A� ���� ���B���� ��� �������� ��� �������<� ������$������ �� ������� �� �����=4�������,G�<��52@��6��6���"���������"����7 �������1������������$���������# � ��. ��<����$������� & ����������� $�� �������2��������������������*�� ������� ����=4��������G<�6"7@���2�� ����� ��� 2���� ���������� ������� �� ��<� �������� ��<� ����;� �� ������*�� ���������������� �� ���� �������� * �$��& ���<� ��$����� ��� ����;� �� �������� ������������ ��� ������������� 7+������� �� ��� ���� �������� ����� �����<� ��$�� �� �� ������ �� �� ���� � �� ��� ��<���������� ��� ���� �� ���������� �� ���� ���� ���� =4������� ,G�<� �52@�� D5������ ����������� ��� �� ������ ��� �� ���� 8����� ��� �������� 7+�����6� ���������� ��� ������<� &���;��� ����$�� ����� ������������������������������������������ ��<�������������������;� ���$������ �������E� ���� ����������� ����� ����� �������# � �� . ������������� ��� 6���"������ ���"����7 �������1������������$���������# � ��. ���=4��������,<�6"7@���������� ����� ���������������# � ��. ��<��� $������2������$����� +����������*�����$������������ �<� �� � +��� ��� ��<� ������ �� ������*�� ���� ��� ������� ������B$ �� ��� ���� �� ����� ����& � ����A���$����<��������������& ���� +���������������������5��������������������������A�������� ��� ������*�� ���� �� ��� ������������ ��� �$��� ����� ��� ����� ��� �� �� ������ ���������������� � ����������� �� ��������� ���������� &��������+���A������<� ����������������������� �����������$����������������& � ����<���������� ��<���������� ���<���� ���;���������� �������$��A����������� ��� ������� �<��������������� �������������� ���������� ���������������������������<�&����������$��<�������� ��������<�:������������������ ��������������� ������� ���������<� ��� ���� �� ��� �� ��� &������� �$������ � ��� ������� ����� *������ ������ & ����=4��������G<�6"7@���)���� ���:�������&������������ ��� ��� ����������������������������� �� ���� ������:��������+��� ��� � ������� �� � �<� ��� 6"7� ������� ��� 2���� �� ������ �� � ���� ����� :��� ��� ��� ��� ��������� :��+������� ����������� ����������������� � ������$ ������:��������������� ������������� ��� ��� ���������������� � �������� ����+������� ����������=4���������<�6"7@��2���������� <�������� ���� �� ���������������������������� �������� ��� ���������� ���<������$���<�������������� � ������������� ������������ ����� �����������&��� ������ ��� �������������� ��� ��� ���������������:� � �� �������� ���������� ��=4�������,�<�6"7@���

Page 12: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

��- ��������� ����52���������������������� ���F���� ������� ���������������2������� �B$ ����$�����������������*�� ������������� � �<������������B$ ����$���������� ���� ������ ���� ����<�������� ���&����������B$ ����$��������������<���������&�������������:����=4��������(�<��52@����/ ��� ��� �&������ ��� � �� �� *������ �� � +�� �� ����B�� �� ��� ��������� �������$ �<����������� �������6����!��:�������������� � ����������2����5��� ��� ���������������� ��<��������� ��<� ��� �� ������*�� ���� ������������ �� ��� �&�����<� ��� ��� ����� �� ������������������ ���������� ������ ������������������������� ���=4��������<�6����!�@��2���������� ��� ����������$�� ��� =���� �������!�,@<� �����������# ��� � ���� ���"� �4�� ����<�. ���� �<����� ���� ��� �������%��� �����1��������-������<����������������8������������������ �� ��5��������� ���� ������� �������� �� ��� �&������ �� � ���� ��� ���<� ��� ��� �;��� ��&������<��;���������$������������������������������6�������5������������9������� ������6��� ����B�� �� �B�� ���� �� �����7�� ��� ����<� �������� ��� �� ������ �� ��������� ��� �� ����� �����$��������� ������� �� &���;���<������ ����������*�� ���������& � ������ ���� �������� ����� � ���� =4������� �<� 6��� �!�@�� 4��� � ��� �������� ��� #"4.��%1-� ������ ��� ���������� ��� ����������������������� ����� ��� ������������ �������������<������ ��� ���� +�� ����� ������� ���� ���������� ��� �� ��� ��$������ �� �������� �� ��������� ��<� �������� ��� �� ����;������ �� +��������&������=4�������'<�6����!�@���- ��������<� ��� 6��� �!�� �������� �� ��� $� ����� �� ���� ��� ���� ���� �� ����� ��������� ����� ���� ��������� +���� ������� �����<� ����������� ��� ���� ������� ��� ����������� �� ��������������5��� �������<� ���� ������� �� ���� ���� ���� �������� ��� ��<� �������� ��� ��������*�� ����������������������&�����<� ����������� �������� ���������������������$��<��������� ������������������ �����������������$�������=4�������G<�6����!�@���6�� 4$���� 5��� �� ��� �!��<� ���� ����� ���� 5��� ��� �� 2���� �� ���$� ���+<� :��� �� $����������� � ���� �� ��� ��� � ������ �� $� ���<� ���� �� ��� 9 ���� �������� ��� 2���<� ���$� ����� �������� ��������������<� $� ����� �������� ��� � ������ �� ���� ��������� ��$���� � $ ��� � ������ ���� ="4� �!�,@�� 2�� ��� ����� �� ��� 4$���� 5��� �� ��� �!��� :��� ���4��� �� 4�� ������ 9�� ���� � ���� ���������� ���� ���� ���� ����� ����<� ������ �� ��� ��+���:�������� ��������� �������������� � �������������� ��� ������� ���������� �����.� � ������������� ��� ����� � ����� ���1 ���� ��. ��$ ��<� ������ +��� ������� ��� �1B� ���)��� ����������&����� ��������5������=��5��!@���:�������$��$���������5����2�����B$ ����������1 ���� ��. ��$ ����!��M�!�!���;����������$��B� ���������"�������4 �* �=/�%�� ����+������������!��@���2������������� �����;����<�:������5��� ���9�� ������. ���� ����"� �4�� �����:������������$��� ����*���������L��!�,��������# ��� � ���� ���"� �4�� ����<�. ���� �������� � �� ��� �<� *�� ������ ��� ������ �� ������ +�� ��� ��;� ��� � ����� ��� :��� �� ��� ���4$����5��� �� ����!���������"�������4 �* <�����������<�������������� ���������������� ��������� ���������������:������ ����������������� +�� ��������2������$ ��9�� ������. ���� �������2������$ ����%��� ���/� �����2�� ������������S���4� ���=/�%�� ����+������������!��@���6��2������$ ����%��� ���/� ��� ��2�� ������� �� ��� S���4� ��<� ���� �������� ���������������� ����������F �������������=/�%�� ����+������������!��@<�������������������������$��� ���

Page 13: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��,������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

�� ��� ������� ���� ��� �� ���� &�����+��� �� ������������ ��$ ���� ���� �� ����<� ���� �������������$�� +�� ������ ��� ��� � ������� �������� ���� ��������� ��$����� $ ��� � ������ ���=""484� �!�,@�� 6�� �� �� � �� &������������ :��� ��� �������� ��� ��� ������� ������ �� ���2������$ ����%��� ���/� �����2�� ������������S���4� �����������3��

• 6���������� ��������������$��� ����������� ��������� ����������������������� ����� �������� � ���� ������ ��� ������ ���� �$�� +�� ���� ��$���� � $ ��� �������� ���A���������� ������%� ���A������ ������������ ��������� � ��������������$�� +�� �����

• 6��$��� ����������� ��������� ��<������������������������� �� ��������� �� �� ������ ��� ������� ��$���� � $ ��� � ������ ��� :��� *�� ���� ��� ������ ��$ ���A� �� ��� ���������� �� ��� ����*�� �� ����� ������� �� ����������� ����������� � ������� ��� �� ������� ��� �� $��� ��� =����;@� �� ����� ���� �� �� �� ��� �������� �� � ���� �A� ��� �����������������$�� +�� ������������&����������$� ����<���� ���������� ��� ����������*�� ������������������������������������;��������������

• 6�� $��� ��� �� ��� ��� ������� �� ��� ��� � ����� �� ���������<� ��� ���� ������� <� ����������� ��� ����� ���������� ��$ ���������������� ���� ���� ���������� ������������� ������� ����� ��� �� ���� ����� ���� ��$���� � $ ��� � ������ ���� �� �� ��������� ����:���*�� �������+����� ����

• 6�� $��� ��� �� ��� ��� ������� �� ��<� ������ ���� �� �� �� ��� ������ ��� ��� ���� ��� ��� �<� �� ����B�� �� ��� ���� :��� ��� � ������ �� �� �� �� ��� �������� � �� �� ���� ������������ ������������;��$��� ����������������*�� ����

�4 � ��������<� ���������� � ���� T����� 2�����B$ ���� �� 4�� ��<� :��� �� ������� ������������� �� �������� ��������� �����������$��� ��� ���$������������ ��������� ���=""484��!�,@3��

• -������ � ������������ ���������&�������$��� ������� �� ����F �������<���������������� ��� �� ��� �� ������ �� ��� ���� �� �� �� ��� �������<� �� �� ���� �$�� +�� ���� ��� ��������$����� +���������������������������� �� ��������������������������

• 1�������� �� &������ � ���� ��� ��� � ���� �� ���� �����$���� ��� � �����<� ���� ������������ ��$������ � �������������B� ���

• 6�� $��� ��� �� ���� &��� ���� ��� �������� �� ��� ����� � ���� �� ������� �� �� �������� �������������������������� ������������������������$����

• 2�� �������<� &������ � ���� �R� ��������� ��� �� � ������� ����� ��� ������������<����� �������������������� ����������������������$ �������������������� ���������������������$����*������

• ���� �� ��������������� � $������ ������������� � ����������� ���������������������������������������$ ������ �����

• 1������������������ ��������$B� ��������;� ��������� ������������� ���� ����&�������$�� ��� ����� ��������� ������ ���� ������ ����� ��� ��L��� ���������� �����B�� ���� ����� ����

• 1�������� �� ����� ���� �� ���� ��� ���� ��� 2���� �� �� ���� �$�� +�� ���� ��$����� $ ��� ������� ������������$��� �����������$ ������ �������������������������������

�Q���� ����� �������<� :��� ����� ��� ���� ��� ��� ������ ��� ���� �� ���� ��� ����� ��� �������� I���������+����� ��������<�� �� ���� B�� �������� �������$�����:�������� ����� ���������$�� ���

Page 14: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

��� ���������������������$����������& � ������������� �����=""484��!�,@<�� ����� �������� :��� ��� ���� ��� ��� 5�$����� 9�� ���� . �������� �� ��� ��L� �� ��� ��������� 2�����B$ ��� ��4����� ���������� ��� ��� ����������������4���� �����

���"���������������1���������������� ���$������<� ����������� ������������L����� �������������� �������������������� ������ ����� ����� ����������F �������������!U����������� ���$���������������� � ��������������F �������������!U������� ����=.�� �����!!,@����� ���� ������ �� �������� � ������� ��� ������� �� ��� +��� �� ��� ��.� � �� �� ����� �������&���� ������ ��� ��� $��� ��� �� ��� � ���� ����� ��� �������� �� ������� ��� ��������� =""484��!�,@�� 4��:��� ���*�� *�� ������� � ���� ��� ���� � ����<� ������� �� ������� ������ �� �������� � ����$��� �������� ������������ ��������� ���=""484��!�,@��6������ ����������������� ���������������4�� ������������ ��������� ������������������������������� ��������*�� ������<����������������������� $��� ������������:����F������������������ ���������������������<�*�� ����$ ��������� ��������������� ����=5901��!��@��4������������<��������� ��� ������ ��� ��� 4�� ����� ����������� ��� �'U� �� ��� ����� ��� ������ ����� ��� .� � �� =5901��!��@�� ��

#�$���� ������� � �����

�4����������:������������ ��������� �����.� � ���������� �����������������������������������;���������������������������� ����<���������� �������*��������&����� �������� ������� ����� � ����2��� ��������+����� ������� �� ������������������L������ �����������4���� �� .� � �� �� 4�$��� ��<� �& ����� :��� ��� ������ ����� �� ��� � ���� ����� ��� ����� ��� ������$���� ��� �����&�������� ���� �� �����+$B� ��<� :���*������ �� ���� �F������ �� ������������ ��� *�����<� �����L��� �� ����� ���� �� ������� �� �F����� ��� �������<� :��� ����������������B���� ��� ���=)��*+��+��(��<�-;������K�>��������(('<�)��� CH�C���!!�<�9������K�"������!!�@����6�� ��$���� ��� ������� �� ��� 4���� �� � ���� �������� �������� +��� ��� �������� ��� +����� ����������� ���������� �<�������� ��� ����������������� ����$���� ���������&���� ����� �����:���� �� ��� � �� �� ��$���� ��� ����� ��� =9������ K� "����� �!!�@<� ��� �;����� ����$���������������������� +����<�������� ���� &�������� �����������<��; �����������������������=)��*���+��((�<�%�+���+��((G@��.�����*�K�����C�=�!!�@�����������������:������ ���� ��������� �������������� ������������������ ���������������;�������� ����� �������B� ������� �F������� +���� �� ���� ��� ��� � ����� � D��� � ���E� ��������� �� ��;��� ��:� ����� ����� ���<� ��� ����� ��� ���� �� � ��$ ��� ��� ��� ����� ��� ����� �� �� ���$� ���+� ���*������$�����������&������=9������K�"������!!�@��2���������&���� ����������$���� ���� $ ������������������� ��������*������������ �� ��������� $��<��������+������ ��������� �����;������ ������ �� M����� ����:����������� �����B��������������� �������������������������� �������� �����������=9������K�"������!!�@����� ������<��������� ��

Page 15: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

�� �����&���� ��� ��� ��� ����� ��� ����� ��� ����������� ��� ��� ����� �� ������$ ������������� ��� ���� �� ��� =9������K�"����� �!!�@� �� ��� ��� ���� ���� � :��� ���������� �������� ��� ������$���� ������� ���������&���������������������B�������������2�� �������� ���� $����� ���� ����� ��� �$�������� ��� ��� ������ ����� �� � & ��� ��� ����� ��;�<� ��& $����� ������ ������� �� �� ��� ��� :��� �� $��� �� ���� ����� ��� �� ��������� ��� & ��� ������������$��������������������������� � ��� ������2��� ����� ����������������������5��:���9�� ����/�;�������������:������������� �� ����'��L����� ������F���� ����������$���� ���*�� ����������� $���������������������+�������!�*�R�L<��������������� B������������������ �������$���� ���:������ $�������������������� �$ �������$����� �� �������������=%�������!��@��7��������F���� �������������������������� � ��� �� ���� ��� ����� ��� ��� � � �&����� ����� ��� ������������ �� ��� ���������� ��� ���=%������ �!��@<� ��� ������ :��� ��� ����B� ��� ������� ��� ������� ������ ��� ���� � �� ��� ���1�����+�� ����� �� ����� ��� ��� $�� ������ ��� �� ������ ���� B�� &����� �������� ��� ���������L������ ������=1�����*�������!!�<��*���������!��<�5��� �������!��@���

��������<������$���� ������� ��������� � ���������������� �������� ������������� � ���&����� ������������� ���� �&���� �������� ����&������������ ��� ��� �������� ��� ������<� ��� :��� ��� ����$�� �� ����� ��� �� ���� +��<� ��&��;�� ��� ���������� � ��$ ��� �� ��� &�������������������$ ����R� ����������� ���� ��� ��������:��� ������ ������ � � �������& ��=V���� ��� �� �!!G@�� / � ��� �� ���� � ��$ �� ��� ��������� ��� �� ���� �� ��$���� ��� �� ������� �� ����� ��<� ��� ��� �&�����<� �F �� ��� ����� ����� � �� �� :��� ��� � ��� �����������������B������ ���������$������������� ���������������������������6���&���������&�������������������+�����+����$�����$ ����������������������� +��� �<��� ����� ����� ��� ��!!!� �� �� ��� ��<� ��� ���� � ��� :��� ���������� �$��� ����� ����� �� �������� � ��� ���<� ��* ��� �� $��� ����� �� �� �� ��������� �������� ����� �����& � ����� �� �$����������������<� ��� ���� ��� ��� ������� &��$ ���� :��� ������ ���� &�� ������� �������� � � �� �������;��� ����� ��������� =-����� �!!�@�� 6�� �&������ ��� ��� � �� �� ������� ��� ��� �����$���� ���� ����������<����������<�������������� ���&���;���������� ������ ����=5� ���������!!,@����4��� � ������ ���������� �� ��$����� ����� ������ ��&��;��� ���� �� ��� ��� �����& � �� ������ ����&���������.� � �<�� ���������$�������� ����� ��������� �����������& � �<�������&��;��� �����������5�� �;����<� -����� =�!!�@� ���� +�� ������ �������� ����� ������ �� ������� ��� �� ����� ��������� �������� � ������������������ ����<����������:����������((!�������!!�<������������&������*����� �� �� ������<�U������������������������������� <�� �������:����������������������� ������������� ����� ������� �<GU� =�������((!����((�@<� ��� ��U� =�������((!����((�@� �� ��� ��U� =������ �(�G� �� �((�@�� 5�� ��� �����<� ����&�� =�!!(@� �� ����B�� �� ��� ���� � ������ ���������� ��$������������&��������������� ��� <������ ��������& � �������<(�*������((�<���'�<��*������(((<����,<��*���������!!�������!G<'�*�����������!!(��6� � �=�!��@���� ������� ����� �������<�U��������(�'����!!(������ ����&���������5��:���9�� ���� /�;������ ���������� �&����� �A������ ����������S�������=�!�,@���� ������������ ��������������!U�����������;������*�������� ��� �� ���������� ������)������������������(���I��!!(���������� �������� ���������������� ������� �� &����� ��� ����� ���� ����&���� ��� 5��:���9�� ���� /�;���<� ��������� ���� �� ��� ��� ����� ��� �� � ���� �� �� ���� ����� ��<� ���� ���

Page 16: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��'������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

����������������������� �U���� ��������������������� ��$������� ��� ��� � :��+�� ������� ���=6 ������� �(�'<� 6� � � �!��@<� ��$ � ��� ��� ������� ��� ������� �� ��$���� ��� :��� *���� �����B����������������������� �$ �������$����� �� ���������������6���&������������ ��������������� ����������� ���������� ����2��� ������������������4���� �* ����� =4������� ��� �� �!!,<� /:��� ��� �� �!!'<�"�� � �!!(@� �� ��� ��� 5��:��� 9�� ����/�;���� =6� � � �!��@� ��������� ��� ����� ��� ������ ������ ��� ��� �� ��� �� ��� ��� ���������� �� ������� � ���� �� ���� �������� ��� �&������� 2�� ��� ���� ���� <� :��� ��� ��� & ��� ��� ����� �� ���� � +��� ��� ��$ ���� �� ��� ���������� �� ���"���� 7 ����� ��� ����� *�������� �� ���� �����������B$ �<� �������� ������� �� ����� �� ������� �� :��� ��&��;��� ��� � ���� ��� �� ����� ���������� ���� 2���� ������� �� �� ���������� ��������������� ������ ��� ����� ��� � :��+��������� ��� ���������� ��� ��� &�������� � ��� �� �&�����<� � �� ���� B�� ������� �������& ��� ��$ ���:������� ���� ��� & �������� ������������������������� ���� ���2���������� <�������� ����������������B���������� +���:������� �������������� �����������$ ������������B������ ������7���� ��� ������� :������� �� �G�!!!� �������� ������� ����� �������� �� ��� �&������=5� ���������!!,@���:���B�������������!<!!'U������5�������.� � ��=)0".�6�/)6��!��@<����������� � ��� ������ ������������������������ ���������B������ �����

%��� ������&�������������������� ���������� ��� ��� ��

�6�� ������� ��������&������������� �������������� ����������������$�����������B� �<������ ��� ��� �� ����L�� ��� *��� ���������� ������� �� �� ����� $�� ���� ����� ���� �� ����&��� ����:����������������*�������<������������$���������&��;��*�� �����������������B���������� �;��=)�����+��!!��<�/� +��!��<�6� � ��!�,@����2���������������$��� ������� ������� �����&��������������� ����$����<����� ���������$�������� ����� ��� &����� &������ �� �$��� ��� ��� ������� �� �� ������ �� ���� �������� �� ���� �� �����������*�� ��$��������"�������!U������$���&�������� ���� ��$ ������ �������� �� ����� ������� ��� ��� � $ ��� ��� ���� ��$ ���� ����L���� ="������ � �!!�<� 6 � $��� ��� �� �((�@<� � ��� ���$��� ����� ��� �� �� ���� &������ �� �$��� �����& � ��� ��� B���� ����� =#� ���� ��� �� �!!�@<� $��� ��� �� �������� ����� ����� ������������$������������������B���������� �����

�1�����((����� ���� ���� -����B���� ������ $�� ��� ��������1�������� =�)1@<� ��;���������� ���������� ���� �� � ���� ��� �� � ��$��� �� ��� 0� ���� �� "���� �� /��� 4��B�� =���M0"/4@� �� ���/��� � �9�� ������"�����$������ ��$��<�� � � ���������$��������� ������$��� �������� ������ =)�����+� �!!��@�� 6��� ����� $�� ���� ����������� ��;� ����� ��$����� ��� & ����������� ������B� ����������& � �����������$��� ������ &����������������.� � �3�"�������������� ���� ����� ��� ��� �!U� �� �����& � �� $��� ��� ������� ��� ����� �(�'� I� �!!(� =)�����+��!!��@A������������ ��� ������+����������� ��������U��������������������������������������L�� �(',� M�!!(� =)�����+� K�"��*���� �!��@A� � ������� ���� �������� ��� $��� ��� 7�� � �� ��� � ��������� ����� ���� �� ��U� �� ��U� �� �����& � �� $��� ��� ������ �(�'� �� �!!'� =)�����+� �!!G@A����� ���B���� �*��������� ��� ��� �������� ���������<� ��� *����� ��� � ����� �������� ��� ���

���������������������������������������� ���������������������6 � $���������������=�((�@���� ����:���������� ��� �������������L��������$ ������ ��������������*��������(�U�

�������������:����& ������������$����������������������

Page 17: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��G������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

�����& � �� $��� ��� =)�����+� �!!��@�� 4��� � �� ���� ���������� �&������� ����� ��� ������ ���5��:���9�� ���� /�;���� ������ ��� ����� �(�'� I� �!��� ���������� :��� ����� ������� �� �B� ������ B�����*���������������������� ��������� �����<��������������������� ��������U�������������� $��� ����� ��� ����� ����$ �� =.� ����� K� -������+� �!��@�� S������� =�!�,@� ��� ��� �����<��������� ���� �� ��� ��� ��� ,�U� ��� ����� $��� ��� ��� ��� �� ������ )���� ����� ��� ��� � �(��� M��!!(���6������������ ������ �����������:���� �����$��� ������������������������� ������F ���,!��L�� =)�����+� �!!G@� �� ��� ����� ��� � ������ ��������� �� �� � ���� �� $����� �� �&���� ��������� �� ���� ������ ��� ��������� �� �������� ���� $����<�� ����� :��� � �� ��� �������������;�������� ���������������� � ���<��F�������������������2������/ ����&��� �������$���� ����� &��;�� �� ��� $��� ����� ��� *����� �����+��� ��� ��� �������� ���� $����<� ��� ���� �� ����������������� ����:������� �����������+��� �*��&��� ������0��� �� �� �� ������ ��� ��� ������� ��� ����� �� �&������������� ��� ��� �������� ��� ����������������;��������� � $�������&������������ ��� ��� �<���� �� ������������ ������������ ���� ���� ���� �� ���� ���+� ����� ��� �������� ����� ��<� ��� ������� �� �� ���$� ���+������ ������ ������� �� ��� ��� ����� �� ������ � ���� :��� ��������� �� ��� ���� $����$�� +�� ��:�������������������� ���4����<����������������:���������� ��� ��� ��� ������� ����� �������������������F������������� � ��� ���������� ����� ��� �� ������ ����� �����<� ��� ��L�� �$�� �� ���� ��������� ������ ��������� ��� ������� ����� ������ � ���� �� ��� ���� &������<� � ��� ����� ��������� ������ ����� �� ������ � ���<� ����:������ ��� ����� ��� � �� �+�� �� �� ������:����� ��������������������B�������� ���� �������� ���� ���� ������� :��� ���� ����� ���� � � ������ ����� ��� ���� �� ���� ��� ��� �� ������ � � �� ���<�������������� ����� ������ ������������� ������������������������ & ����������������� ��L����������������.�;� ����� ����F�<� ��� �� ����B�� ������� �� ��� �� ������ � �� �������� ���<� ����� ���������� �������������������������� ��������������4�����B��������� ����������������������"�������<��������L��!!(�2���)�����+���������������� &���������� �� ��� �&������ ��� ��� ������ �� ��������� ���� �� *����� :��� ���$� ���� ����� ������������������� ������ ����� �����& � ��<� �� ���:����� ���$�����&��������� � ���� ������� �� ����� &������<� �� ��� ��� �������� �� ���� ��� �� ����� �� :��� ���� ������ $� & ��� �������� ��� ����� � ���� �� ���� ����� ���� *�� ���� :��� ��������� ��� ����� � �� ��*��������=/� +��!��@��/� +�=�!��@���� ���:�������&��������<��*���������� ��� ��� ��������$��� �� ���������� ���!!!� �,� �� �$��� ��� ��� ����� �$�� ��'<� ��$����� ��� ������ �� ���� ��� ����* ��<� ���� $���� ���� �������� ��� ����������� ������ �� ������ ��� ��� ���$��� ���� ������� /� +� =�!��@� ���� B�� ��� ��� :��� ��� �����$�� ��� �&���� �����+���� ��� ���� � G�<����R�L����(�<(���R�L<��:� ��������������U�����U���������� � ��� ����������$ �������������L������� �=G!!<����3��!!(�M��!�!@��7��� B����� ���:������� ���������� ��� ������$����������&������������� ��� �������!�����!��������������� �$���������������� �����������$�� ���<������� �� ��!!!� �L�� ����� ��� �$��� ���������� ��� ���� ���������� ��&������ /� +� =�!��@� ���� B���$��� ����� ���� :��� ��� �&���� �� ��� ��� � ��� &���� $��� ��� �� ��� ������� �� �� ���� ����� ���������������� ���<��� �����������$������&���������� ��� ������$���������������������������

���������������������������������������� �������������������'�2��������������������� ���� ������ ��������� & ������,�G���'��<�'��

,��������� ���:���������������������$���

���B������������������'�(����<'���,�=/� +��!��@��

Page 18: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

��������� ��� ���� �<��$���:����� ����������&���<����:�������������������������� ��:��� ��� ���<� ����� ����� ��� :��� ��� �$��� ��������� ��� ��� �&������ ���� :��� �������� ��������� ���������������<�������������$�������� ����������������� ����������+�������4�����B��������� �������������$����+<�6� � �=�!�,@�������������&��� ��������$���� ������������� �� �������� ���� �� �$��� :��� ��������� ��� ��� �&������ ����� ��� �� ��� ���������� ���� +���������������/�;����=59/@��������� +��*����� � =�����@��4������������� � ������ &���� ��� ������ ��� �&������ �� ������ ��� $���� �� ����<� ������� :��� ��� � ����� �+�B�� ������&���������� ������������ ������� ������������������ $�������� ���������������$���������L��4�����B������� ������������������������:�������� ���������&��������;� ���� � �� ����� �������������� ����<� /� �� =�!�,@� ����� ���:��� ��� �������� �� ������� :��� ����� ����� ��� �&������ �� ���� ���������� �� �������� ���� ��� ��� ������� ��������B������������������&����� 6������������ ��� ��� ��������� ����&��������������������������������������� ���������������������� �������������B����*���������������������������� �$��������&���<����������������� ����� ����� ������������$������������������B���������� ��<���������������&��� ���� � ���������:��������� ����������$��� ����������+���4� �����7���������������������� ������������ �������$�������$���� ������������� ��� & ��������� � ����� �&�����<� ��� ���� ������ ��������� ��� ���� ��� �� ��� ���� �� ���� �� ��� ���&������ ��� ������ �� �����$�� *�� ��� ����� ���� �������� ����� ���<� ����� ��� ������� ��� �������L�������� ����������� �������� ���<�:������� �������������������&��� � ����B�������� ���� ��� ��� ����� �� �� ���� �� �<� �������� ���� �������<� ��� ����� �� �� �������� ���� ����$���� �����&��;����$��� ������������������/���+��� �� ���������� =�!!!@� ��������� :��� ��� ��& $���� ��� �� ��&�� �� �� ���� ������ ��������������������������&���������������������� ������$���� �����������<��������:����� ������������ �� �������������B$ ������������ � ���������& � ����2������ �� �����$ ����:������ +���� ��� ������ � ���� �����& � ��� ����������<� ��� �&���� ��� ������ �� ���� ����� �����$���� ��� � ��<� :��� ��� ��������� �� ���� ����� ���F ��� �� ����� ��� �$�� ��� /���+��� ������������=�!!!@����� B����$ �����:�������������������F ��������������������� � ������������� ���$�� ��<����������������������������� ��������������� ���������� �+�����������<�&����� ������������� ��������� ���������� ������������������� �$�����������������2��������� � ��<����+���� � �������� � ���������& � �����������������������������$���� ��� � ����$�� �� �� ����� � ��� �������� ��������� ��$����� �� ��� �� ��� �&���� �� ��� ������ �� �� ��� ��������F ���� /���+��� �� ���������� =�!!!@� & ��������� ������� ���� �������� ������� ��� �� � ���������������������$���������&������������������������������ ��� ������������ �����2��� �� ���������� ��� ��� 5��:��� 9�� ���� /�;���� ����� ����� ���� ��� ����� ��� ������ �������� ���� ������������������� �������� ���������� ������$��<���$ �����:����&������� ��������������������������&����<������$������<��������� ����������������<���� ����������*����������������:������� ������������������������������=5���������!�,<�6� � ��!�,@��2���������������;��������� ���$�� ���������������&����������������������� ���������� ��� *�� ��� ��� ���� ����� �� ����� �� ��� ���� ������ ��� �&������ � ���� ��� ����;������������������� ����� �� �� ������ ����=5���������!�,@���1�������������<�:���� ��� & ������������ �������� �������� ����� $�� ���������������������5��:���9�� ����/�;��������������* ��������������������������$ ���4���� ��<����������

Page 19: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��(������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

�&��������� &����������� � �����$������R�:������������������;��� � ������� �������� &�������� �� ���� �� /�;���<� �� �;��� �� ���� ���� ������������ ��� ����� �� ���������� ���� �� ��$���� ��� �� �������� �� ���� ��� �� ��� ��$������ 2�� �� ���� �� �+�� ��� �+���������������� ���� &������������� ���������� ��������� ��� �����&�� ������$�����������������������&���<� ����� $�������� � ����������������������� ���� ���������������������� ����<����� ����������&�� ��������+����� �+������<������������ �� ������� ���� ���������;���� ����� =/����*����!!!@�� 6�� ���������� ��� � � ���� ��� ������� ����&���� ��:�������� ������������ �+�������������� ���<�������� ���$��� �������� �&���� ���������F�� ���� ��� ���������� �� ��� ������� ��� � ������ ����� ��������� �����;�� �� ��������� ��� ������������ +�� ������*����� ���������� �� ���=/� ���!�,@���.�;������&:����������� ���������� ��� ��� ��:��� ������������������ ������� � ��� ������� $������� ����� �<� ��� ������ ������� ��� ��&���� ��� �� �&������ ����$ ��������&��� ������:���������*�����&����������������� � ����������B��*�� �����B��������� �;���6��� ����� $�� ���� �� 5�������� =�!��@� �� 6� � � =�!��@� ��$ ����� ��� ����� �� �� ��� ��� ������������ ��� ���� ��� ���� �� ���� �� ��� �� �&������ ����� ���� ������ �� ������<� ����������� �� ���� ��$������� :��� ������ �������� ����� ��� ����������� ����� ��� $���<� ���� :������� B�����$�������& � �����*������������$�����L���� �������������& � ��������

������ $�� ������� � ��� ���

�2�� �� ������ �� ���� ����������� ����� ��� �� ���<� ��� ������ ������� ��� ����� $�� ������� � ��� ��������� ����� ��$��������������������� ��� ���� ������������������� ��� ��������� ��� ���� ��$���� � $ ��� � ������ ���<� ����� �� ����� ������� ��� ���������� ������� ����&��F ��� ��;����� :��� ����� �� �� ��� ��� ���� �� �� � ���� �� � ���� ���� ��� �� 2;�������F ����������� ��� ����� �����;������������������������������5��:���9�� ����"� �=6� � � �!!'@� �� ����� ��� ��$ ��� 4� ��� �� ����B�� ��� "��� 8����* � � =5)�/0��� �!�,@�� 4������F��� ��� ������������������� ������ �� +�������������� ��� �&���� ����������� ����������:� ��� ������� �� ����� $����<� ����� ��� ���� �� ���� ��� �������� :��� ��� �����������������������������������<����� ����:������&��;��� �&���� �������������������B�����*������ �&����������������:� ����������/ ������ ����� $������������ &�������������������� ���������� �� ���� ���� ��������<� �F ���� ����� ����� � �� �� :��� ��� � ���� ��������������������&��F �����;�����:����� ����������������������:���� ��������;�� ���$��� ����� ��� �������� =6� � � �!!'@�� 2�� ������ ��� ��� ���������� ��� "��� 8����* � <� ��� ����� $�������������� � ��������� ����������������������������������� �� +����������:������ ���� $������� �� ����B�� ����� ���� �$��� ��� �� �� ���� *����� ������ �� ������ �� ����<����� ���������������� &�� �������� � ��������������������������������������� ����� �������������� ���� �����������������=2�.�� � ��������������!��@������ ��� "��� 8����* � � ����� ��������� ��� �!� ��� � � �� �� ��� ��� ����� �� ���� ����������� ��� ��� �����6��%� �����"�� � ���������������� � � ��������B���� ������ ������$��� ������� ��$��$������� ������� ��� ��� �<��� ������������������� ���������������� � �������:� �������� ���$��� �������� �&���� ���=5)�/0����!�,@<��������� B�������������������� �������� ���� �� ���� �� ���� ����� ���� ��� ����� ����������� ��� ��� ���� =2� .�� � ��� �����������!��@��

Page 20: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��!������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

) �$���$��� ��� ���$��������������*�� ���

�.� � �� ��� ���������� ������ ���������� �������� ��� � � ���� �������� *�� �������������<������������ ������ ��� ��������������������� ��� ��������� ���������� =����������5�����������������4��+���@�����:���$������������������� �� ����� � ����� �����������;�����/ ��������� �����7 � �����="14��!!G@��/ �������$<� ��� ��� ��� �������� �����������������$��������*�$B������ �� ���$������ ���� �� <������������+���� �������� ��� � � ����+�������B& � ��*�� ���="14��!!G@����2��� �$����������������� �����$�������������<�����������������(�U����������������!!!�� ������ �� �,R�LA� ��� ���� ��+��<� ��� ��� ��� :��� ����� ���� �� ��� ������ ������� ��� ���� ������������!�!!!�*�����������;�� �$����� ����������$��� ��� ��������� �����="14��!!G@��6��������������������� �$�������4�� ������������$�����(U�=5901��!��@���2�� � �$� ��� ��� ����� 4���� ��� ��� ��� �� �� ��������� ����� ��� ������ � ���� � &���� ��� ���������&�����<���� ������:������� ������������������� ������$�������� �����2���������� �� ����� �������������;����� �$�����B��������M* ���� ���<������ ���:���7 H���C������+�������������������� �����2���������������� � �������B�� �����$�M* ���� ����������� �$���� & � ��<������������������������� ���$����������������������������B� �G�� 6������� �� ���!!!� *�� �� ���� ����� :��� ����� ��� ��$� 7 � ����� ��� ���� $�� �� ��� ������� ��:��� ��������������������* ���� �������� �$��.���� ���=�((�@����������* ����� ��:���������B�������* ���� �������������� ������B������������� �<��������� ������������������������ ��� � �$� �� � ���� �� ������� =���� �� �@� �� ���������� =������ � ���@<� ������������ ���� ��� ������ ��� ��* ���� :��� �� ��������� ��� �������� �� � �$� �� �&������ �� ������������������������<�*���������+�����$�����������������������2�� ���� �� ���� B����<� ��� � �$� ��� ��� �� �&������ *�� ��� � ������ ������� �� ��� �����������$ ��� ����� ���� ��� ������ ����� ��� 2�� ��� ����� ��� 5��:��� 9�� ���� /�;���� ��� *������������ ������� ������� �$����!!�*�������������������<�:����$����������� ��������&������������ �� ����!��L�����4��� � ������ ������������ ��$���������� ����������&��������� ���������� ������:��<����������:��������������� ����((!����!!(<����������� �� ����������� *������ ��� ���������� �� ��(<�� *�� �� ��G<�� *�� $��� ��� �� ���� ����� ���� ��� � �$� ������������=6� � ��!��@������������L��!!��������$����������������������� ����(��� ��������� � �$� ��� ��� ����� ��� 59/<� �� ��� ������<� ��� ����� �� ������� ��� ���� ������ �� �G� ��� ����="45S4M/2)945��!!�@����/���������:��������;���� ��������������� ��������&���� ��� �� ���$������������� ���L�<�� ������ :��� �� &����� �$��� =5���� �� �(GG@�� 7����+� =��!,@����� ��� :��� ��� ��� ����� ��� 59/� �����F��� ��� ����� &���� ������&���������� ������ ��� ���������������������&���� ������ ������ �� �&�����<� ���� :��� �� �����<� ��� �������� ������� �������� ���� ����� �� ��� ���&������������������$�������BF ����&������� �������� ���3��

��� /�� ��:� ���� ���� +��� ���� ����������� ���� & � $��& ���� �� ��� +��� ����� ����� ���� �������� ����������������&��������

���������������������������������������� �������������������G�*���3RRHHH��� �*��������R�$� �������M�M� �*������*������.��������5������"���;����5��:���9�� ������T������"���;�����$���/�;����=�������@�

Page 21: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

���2��&��� �������������������� ����& � $��& �������������������� ���� ������ ���������������:��L����� �$������$�������B�������������������$���������������������������<����$����� ���������� � �������:� ����&���������&������,��2������L������� ��������������$����������� � ���������������$���=D����������&�������$��E@��

�5�� ��� ��<� ��� ������� � ���� ���� :��� ����� ��� � �$� ��� ���� ����;�<� ����� �&��������$�� ���������� ��� �&��������� ��� � +�� ��<� ����� �������� � � ��� &����������� � ������$������ ������&����������$������ ���="45S4M/2)945��!!�@���$��������<�����F�������$���������������;� � ���������������������� ����������� ������&�����<�� ����������������;��������������� ��<�� ����������������� �$����������$������ ���������� ��������2��� �$�����&������������������������������������ ����$ �������� ���������� ��������������*����$������������ �� ��� ����������� � ��� ����������������������������� �������� �������2���������� ���� ��������������&���;���������������� ����������+�����$������ ����� ��� �������� ��� ��� �&���� :��� ��� $�������� ���� �� ������ �� �<� ��� ������� �� ��� ������������� ���� ������������������������ ���������B������ �$����/�$ ������ ��������L������� ���������� �$���������� &����� ���3��

(��������������������������3�Q�������������:��L������� �������:����������� �$������������������������&������� �� �������� ���*������������ ��� ��� �������$����(�������� ��� ������ ���������� �� ����� ���������� �:������;� Q��� ������� �$��� �� ���� ����� ������������B���������� �� ���������������� � �������(������������������������������� ���������:�����;�Q�����������$�������������� ������������� �� ��$����<� �� ����B�� �� ����� �� �������� � �� ��� �� � ������ .�;� ����� � ������ �����������$��������� &�� � �������+�����������������$�� +��<�:������ ����������$�� +������������ �$���(����������������������� ���������������9�����;�Q��������������$��������������� ���������������� �����$���������B�����������;��������������������� ������������������������

�/�$ ��������� �������������"45S4M/2)945�=�!!�@���������������59/<����� ���������� �$����� �������������������������� �������������� &�� � ���� �� ��=��U@<���$� �������� ����������� &�� � ����� � �� ��� =�GU@<� ��� �� � �$� �������� =�,U@� �� & ��������� ��� � ������� ��� �$� ��� �&������������� ��;���� =�U@�� 2�� ���� � ���� B�� ���� ��� :��� ��� � ������� :���� ����� �� $������� ������� ���� ���� �� ��&� ���� ������ ����� �� ��� ��� �� � �� &�� � ��� ����� &�� � ���� �� �<�:������������� ������������� �������������� �������� ��� ���9�������������&�����:��� �����������&� ������������������ �������� ��� ��� ����� $��������$��� �� ����B�� �� ��� � ������� �� � �$�� 6�� ��� ��� ��� ��� �$��� ��� � ������� &�� � ����� ����� &�� � ��������������������� ��� ���������� �� ����������������� �$<�����+��������������������� �������� �����������������B�������������� �� ������:�������������������������� ���� �� � �$<� ������������ ��� �� ���� ��� ��� �������� �� � �$� �������� ��$ �� ���B����* �����B�������������L�=7����+��!��@��2�������:��������������� �$�������������������������������� �:��� ��� � ��������������� ���������&���� ������������ �� �<����� ���� �� :��� ��� � �$� ��� ���������������� ���$�� �� �����;<� ��� �+�� �� ������������� ������� ������������ ��������������� � �$<� ���������������������������������� ���� ������

Page 22: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

�� � ������ �� ����B�� �� ������� ����� ��� �������� ��� ������ =��� � � �� �����@� ��� �+��� �����&� ���������������� �����$���:����� ������� � ������+��<�����������������:������� ������B���������L�������������������������� �� �����������$������������������������������&����������������� ��$�� +������� �$�������B���������� &�� ����������� �<������ ����;���� ��� ���������������<�������:������������������������� ��������������� ������������ ��������������2���� �� �� ������������ ���� ��� ���� ��� ����� ��� ��������� �� �� �� ��� ����� ��� ��� ���������������� ��������� �$<���������� ������:������ ������������������ �������������� � ����$������������������� �����$����������� ����������������������&�������1�������������<� ��� ������� � ����� ��� ������� :��� ��� � ������ �� � �$� �� ��� � � ��� �� ���� ��� ������������ ���<�� ������ ������������ ��������$��� ������� �$�:����������+����������*������������ � �������������� �����6�� � ������� �� � �$�������� � ���� $����� �*�� ��� �� ��� �� ��� �������� ���� ������<������ ���*��������������������������� ��=&����������$��@������������ ��� ��������2���������� <������ � ��� � �������������&:�����$��� ��� ���$�����������������*�� ���=%�)�@�:��� *���� ��&����� �� �� ��� ���� & ��� ��<� �������� ��<� �& � � ��� �� ��$���� �� ;��$<� ��� ��<��$�� +�� ��<� �������� �� ��� � ����� �� ����� ���� ������ ��� ������� �� ����� �� ��� �$��<������:�����������<� ��� ��� ��<����� �� �������������� ����� ��� ��������*�� �����$���������� ����="14��!!G@���6��$��� ����������������������������*�� �����������& ��������� ��<�� ������� �������$��������:� � �� �������������;�� ���������B$ ��� ����������="14��!!G@3���

�� � ��������;� ����� �$����:��� ��� ��������*�� ��� ������� ���������������� ������ ��������� �������<�����;��������� $��� ���������������������� � ��*�� ���������B������� &��������$���������� ������� ������� ��������������� ���������;� ���������$��� ��� ��������*�� ������ �������� ��� ��������� ��

�����������������������������������������;� ���$�������������="��@<�:��������& ����������������� �� ��������� �B�� �� :��� ���� ���� ��� ����;� �� ��� �������� ���������� ="14� �!!G@��� � ������$��& �������������� ��� ����������� � ��������$������2�� ������� ��"��� ������� �� �� ��������� ���� ������� �B�� ���� ��� ��� ������;� �� ��� ������������������ �� ���� ������<� � ������� :��� ��� %�)�� �� � +�� �� �� B�&�� �� �� ��� �������� �� ����� �� ��� ��� ������ �� $��� ��� �� �� � ����� ��� ����� �� � � ���� ��� ��� ���$��� �� ����� ���� �� �����������*�� ����2����������� �<������� ����� ������%�)�������"����������������� ���$��� ��������$��� ��� �� ��� ��� ��� ����;� �B�� �<� �$���� ��� ��&:��� �� M�B�� �� ="14� �!!G@� ��� :��������������������������� �������� ��������� ���������������;��������������*�� �����1�������������<���� � �$��;���� ����������� ���� �������&������ ��� ��� �&��� ���������������� �������<� ��� �� B���� ��� ��� ������ �� $��� ��� �� ��� :��� ���� ��� ������� �� ������ ��� ��������������������&����������� &������������� ������$�����.�;������� ����� ��������������������*��� �������������������$������������������������=4��������'<��52@��2������&:���������;����������������� ��������������$��� ������� � ��� ������������ & ��� ������

Page 23: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��,������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

��$�� +�� ����������������� ���

�5��� ��� ��� �� �� � � :��� ��� *�������� ��� �� ��� ��� �� � � � ����<� � � � ���� �� ������� �� ���� ��� ������ �� � ��<� ���$�� ��� ����� �� �� $��� ���� ��� ������ �� ���� ���� ������ ���������������� ������ �&�������������;�������������� �����2��� ���������������2�����;������������� ���F���� ������������B$ ����$�����������������*�� ���������B$ ����$���������� ���� �<������������������;����������� � ����������& ���� +�� ����������������� ��� �������� ����������� / �� �����$<� ��� $��� ��� �� ��� �������� ��� � � �� �� � ���� ����<������ ��� :��� ��� �������� � ���� �� �&����� �� � ���� ����� ���� ����� ��� ���� � � ��� *�� �� ���������&��������� $��� ���������*������ ���������������������������2�� ������ &����� �� ������ �� �������� �� ��� � ���� �� ��� ��� ��� �� �� ��������� ��� � ��������;��<���������������������������&������ ����������������$ ���4���� ��<�� �������$��������������� ���*�������<���� 2���� �;����� ��� �������1�������������<� ��� �B$ ���������������������������������������������������������������������������<�������B�������� � �����:����� $�����������D������������*�E�:��������������� ��� ��� ����:� ��� �����������������/ �������$<� ��� � ������ ������ �� �� ������� ���� ����<� ��� ���� � ����� �� ��� ��� ��� �� ������������������;����������������$ ������� � �����<� ���������������� ����B�� � � ������� ��� ��� ��� ����� �� �� $������� ��&� ���� �� ������ �� ��� ��������� 2�� ��� ���<� :��� ���$��� �����*����������������&������������������������ �� � �����:� ������� ���������������� �� �������<� �� ���� �� ������� ������� ��� ������ �� ������ �� ���� ��� $���� &����� ���$�� +�� ��� ������<� � �� ���� � ��� �� ��������� ��� �� �� � �� �� ����� ��� ���� �� $��� ��������� ��������������<������������������� ���� ��������������2�� ���� � �� ��� �� �������� ���&��� :��� ��������� ����� � ������ �� �*�� ��� �� ��� ���$�� +�� ��<����&���:��������� &�� �������������������������� � � �������2����������������� ���������� ��� ��� ��*������&����� ��������;���������� �������*������� ���������� ��� ���������� �� ��������� �� ��� ��� ��������� � �������� � 6�� ����� �� �������� ��� ��� ���� � �� ��� �� ��� ���� �& � �� �� ������� ���� � ��� ��<� ��� & ���� ������������ � ���<����$������F�� � ������������ � � ������������ �������� �������������� ��� ��� �<�������:���������� �������������������$ ��������������:������� �������������� ��������������� ���������� �������������� �����2�����������$ ���������������� ������&��;������������������ ����� ���������������������������B�������������������� ���������� ��� ��� ����0��������������� ������������� ������� ����:������$���������������� ���;���������������� �� ��� �������� � �� �� ��� �&����� ��� ���� � �� ��� �� =��R/551� �!�,@�� 6�� ������� �������� ������������������������ ������� ���<���$ ��������� ��������������������� ����=��R/551��!�,@��0������� ������� ������������������������ �����&������ ����� �������� � �� � ���� � � ��� ��B� �� :��� ��� ��������� ����� ��� ������ � ���� �� ��$���� ��� � ������� ������������<��������;���������&��������������$������������ ����2������������� ����� �� ������ ��� �������� ��� ����L� ��� ����� ���� �� �� �� ������� �������� �B�� ���*��������& ���� ���������������������� ���������� ���=��R/551��!�,@���4*���� ��<����&������������������� ���������� ��������������������� ���������� ��� ��� ���� ���������������������������� �������� ����$��� �����&���������:�������������$����:��� ����������������2��������������� ����������������������$��� ����&����� ������������� ��� ������� ���<� ������� �� ��� ��� :��� ��� & ���� �� ��� �������� �� ����� � ���

Page 24: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

��������������B������������ ����� �������������������:����� ���������� ����� ���� ����&���� ���� ������� � �� $��� ��� �� &��� �� ���� ��� ���� ������ ��� $��������������� ��%� �������5��� ��� ��� �� �� � � �� ���� & ��� ��� �� $��� ��� ������ �� �������� � ��� ��� ���� ��� ���5��� ��� ��� 2���<� ���� ���� ���� ������ �������� ��� ������� �� ������ ��� ��� ����� ������ �����������$����������� �� � <�����*��*<����������������� ��������*�������<����6����!�� �������� �� ��� $� ����� �� ���� ��� ���� ���� �� ����� ��������� �� ��� ���� ��������� +����������� �����<� �������� ��� ���� ������� �� �������� �� ������� ����� ��� �������<� ������������� �������� ���� �������������<� �������� �����������*�� ����������������������&��������6��� "���� �� ��� "���� 7 ����� �� 1�������� ����$���� ����� # � �� . ��<� �������� �� ���� ��� �������� �� �������������<� ���������������������������&:������# � ��. ��<�������B������������� ���$�����������������:� � �� �������"����7 ����<����������+���F ������!����������� ������������$�� ��� =4�������,<� 6"7@<� �������:��� ���� ��������� ��������� ���������� ���������<��������������������;���<������$� �������� � �������1�������������<��������� ����:����������� ��� ������� �� ������ ��<� � ��� ����� �������$ ��� �� ���������� �& � ��<� ������ �������� ��� ��� ����������� �� $��� ������ � ���� =5�4� �� 51"@<� ��� ��������� �� ������ ����& � ��������������������&�����������&������������ ��� ��� ����.�;� ����:� ��� ������� � �� $��� ��� �� &��<� ��� 5�$����� 9�� ���� . �������� ������ ��������:��������������������� ���������� ��� ��� ����������������� ��� ��� ��� ��� �� ��<��������;�� �� �� ����� ����� � � �� �� ��� ���������� ��� �� ��� ���� ��� ��� ���$� ���+<� ���� �������� ���� �� ��� ����� �� �� ��� � ��� �� :��� �:� ����� ���� ����� ���� �� �� �� :��� ��� ����������������� ����������� �����6������� ������� � ��� �������� ����� � ����<������������ �������� ��������������������������� � �������� ��������������� ���=-F�K�-F��(�'@��2��������� ����� � ������������� ��������������� ������� ����������������������<�������������������<����������������<������ ���<�������������������������������������������B�� ������ ����& ��<�:��������;����������$��������� � ������� �����������������������������������;���� ������������F $��� ��������&���������� ��� ��� ��=4$���/������������!�,@���2�� ����� ���� <� ��� ������ ��� ��� ���� � �� ��� �� ������ �� ���*� ���� ����� �� ���� �� ���������$ ���<����� ���B��������� ������������������������� ������� � ��� ���:��� ���������� ������������������� ���<�� � ��������� � �����������������������<��������������������� & ��� ��� �� ��� $����� ����� ��� $����<� :��� � ����� ��� ���$��� ��� �� ��� *�������� ��;� ����� �� � �� �� ��� ����� ��� ��� ������ ��� ���� �� ��������� �� ��� ��+� ��� � ����� ������ � �����������������=4$���/������������!�,@����

-������ � ������ � � �� ��������� ����

�.� � �� ��� ���������� ���������� ��� ��� ������� �� ���� � ���� ���������<� ������ ��� ���������*�� �������������������������� ��� ��:����������� �� +���� ��$�������������$��$��� ������������������� ��=5901��!��@��/ �������$<��F �������� B��������������������� ���

Page 25: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

������ ��� ��� ���� � �� ��� �������<� ����� ��<� �������� &������<� � ����� � �� �$� ���������$�� ��� :��� $������ ������ ��������� ��� ��� ����� �� ���� ������ �� ��� ������� ��� ������� ���� �� ,!!� � ������ �� ������R�L� ��� �F����� ���� =5901� �!��@�� .�;� ����� �����������$������������������������������������ ������������������ �� +����� �$����������B��������� ������ &��������������� �����:������$�������=5901��!��@��2�� ������ ������������ ��� ���$ �����������:��L����$��������������<��� ����$ �������������������������������������� ��������� & ������� ������=5901��!��@���6����$ ���4���� �����������������* ��� ������ ���� �������� ���� ��� ��� ��������������������������������������� ���5���;����<�4��;����=�!��@�������B������������������������ ��� ����� ��� 5��:��� 9�� ���� /�;���<� ��� & ��� :��� �� �G� �������� ���� ��� ��� ���������������������������<���U�����������������������������������;������B� �<������U����������������������������������� �<���U�����������������;��������������,U������������� ����� $�� �����2��B�&�� �������� �������� ���� ��� ��� ��������������������B� ��������������������� �����:�������������!!!�������� ��������� ������ ���� & ��� �������� ��������� ������:������$�������� ���B� �� ��� ���� ����� ��� ��� � ��� �� ��� �� $������ ��� �� �$������ / � � ��� ���$�������������B� ������ ���������� �� ������� � ������� ��(��������$ ���4���� ��<���������� ������ �� � ���� ��� ����� ��� ����� �� �� ��� +��� ����� ��� �������� �� ����� ��� � ��������� ���������������������;������� ���� ����2�� ����� ��� ��� �;����� ���� ����� ���� &������ �� $������ ��� �� �$����� ��������� ��� ����� ��� ��D1�� �������/���I�6�$������������E�:������������/�������0��� ������)�������2����4�������� ������.� � ���2������� �� ��� ��������&����� �� ����� ���� �����!�!!!�� � ������R�L���� ��� ��� )������� 2���� 4����<� ���� ����B�� �� �� ���� ��� ��� � � ��� ��� �� ��� *������������������ �� �� ���$� ��� � ��� ��� 7��� B�� ��� ����������� �;������ �� ������ � ��������� ��� �� � ���� �� ��� �� � ����� ��� �� �������$���� ��� ��� T���� 9������� �� "���;�����$��� 4�������� �� ��� ��� 5��:��� 9�� ���� /�;����� 2�� ����� �� �� ��� ����������������� � ����� �� ���� �� ���� ��� �� �������� �� �� ��� ���� �&����� �� ��������� ��� � ��������2��4����$������� ��� ���7����� �� ������������������L��!!,������������L��!!G����$�������������� � ����������!�(!!�W��R�L�=5901��!��@�������� �������� �� ��� � ���� �� ����� ��� ��� ����� ��� �� ������ ��� ���� ���������� � �����<���������� � �&��������*��������� ������� ��� �� <����:��������������������� � �������� / �� �����$<� ���� B�� �F ����� ����� �� ����;� �� ����� �� +�� ��� ��� �� ��� ������� ������� ��� .� � �<� ���� ��� ��� ���� �� ��� 4�� �� ��� �� 5�������� �� � ������ ��"�����=45)���"4@������� � � ���5����<� ����� �$�������������� �L��!!(�����������������������!!!�W���������������������������*����<���L���������<�������������� ����6�����$����4�� ���� ��� ���<� ��� �F����� ��� �� ��� �������� � ���� �� ���4���<� �������<� ����������� ��� �$�������!������W��R�L�=5901��!��@��������� �������� ��� ���� :��� ��� ����� �� +��� �&���������� ��� ��� �*��� ��� ������ ���A� �������� ����� �������� ��� �� ������� ��� �� �� ������ ���������A� �*������<� �* ��* ����<��*��*����<� ���� �� ������<� H ��� H ��<� ����� ���<� ��* �� �<� ����$����<� ����� ����<� ��&�� ��<�

���������������������������������������� �������������������(�9�������� ����������$����������� �� ������ �$�����&�� � ����<������ ����� ����������� � ��������������� ���

�����������

Page 26: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��'������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

������ ��<����� ����L�<������ �<���������������������� � �����A������������������ �������������� �������<� �������<�:��L��A�������������� ���������CX���1�������������� ��������� � ��������� ��:���$�������������� �����:� ���<������������������������� ���:���� �������������������������������BF ����- ��������<� ��� ����� �������� ���� �F��� ��� ��� �� ����;� �� &����� � �������� �� ��<� ����F��� ��� �������������������;������������� ��3����� ��C�<����� ��L������������$ $����������$�7 � ������ ������ �������� ��� ��������� ��� 5�$�����9�� ���� �� �������� ��� ��"���;� �� ���# ��L�<� :��� �$��� ��� �� ,�!�!� &�� � ��� �� ������ � � �� �� :��� ��� �L� �!�!� ��� �;����<� ���$�� ������� �� +���((,�C$���& �������������������G�,(��W������������<������$ ���4���� ������������� �� ������� ������ ���� & ��� �������� ��<���������� :��� ����� ������� ��� �������� ��� ��� ������ �� ��� ��& � ����� ��� & ���� ����� ��������������� 1�� *��*<� ��� �� �� ���� & ������ ����� :��� ��� ������� �� ��� ����� 4���� ���������$��� ��� ��� ������ ��� � $ ��� ��� ��� � ���� �� ��� ��������<� ������ ����� ���������� � ������������:�������� ����������$�����������B� ����2����� ��� �L�� �((�� �� �!!�<� &�������� �������� ���� ��� ��� ������ � �� ���� �� �� ����<���� ������ �� ������� �����<� ��� ����� ���� ��&�+��� ���� �������$ ��� :��� ���� ���� �� ������������ �� ���B� �� �� ��:��L�� ������ � ����� �� �$��$�� ��� �� ����� �� ��� & ����=���������� �� & ���� ���� & ���@� �� ������ =�� � ��� ���� �� ��� ������ ��� ��$������ ����� � ������ �� ������� ���� �� �*��:��@<� ��;���� ���� �$����� �� ����B�� �� ��� ��;���� � ��� ����������������=�������!��@��5������������� ������� � +���� &����������&:����� ������������������� ������������ ��������;���� ����$����������� �����$�� +�� ��������������<������ �<����� �������� ����� ����������������<���������� ��� �����&���� �����*����� ��� ����� �� +�� ���� 2�� ���� ��� ��������� ��� ��� $��� ��� �� ������� �� ����� �� ����B�� ����� ���� �� ������� ��� ������ ���� �$�� +�� ���� �� ��������� �� ��������� ��F� ���� ����&��� �������; �������������������F���������� ���=�������!��@���2�� ����� ��&:��� ������� �� ���� �$�� +�� ���� �� ��������<� ������� �� ��������� ������������������������������F� �<��������*�������� & ��� ��������& ���<��������� � �����* �� ����� ���=������������� � ����* ������������� ����� ����F� ���������@<���������$�������������* �� �� ������������� ��F� ���� �� ��&��� ��� �� ��; ���������� �������� ���F����� ��� =�������!��@���6����&:������ �������� ������������������������������ ����������* ��������������� ����� ������ ��������� �����3�����:��������������������� � ��� ����������$�� +�� ������������������������� ��+������������������������<�����*�������� & ��� ��������& ���<���; �����������������������<����������� �� +�� ��� �������������� ��������B����� ���������������6��5�+A����������������� �� ����� ������� ��� ������ �$�� +�� ���� �� ���������� �������� �� �$�� +�� ���� �������������������<���������� ������������������������������� ��L������� ��������������$����<������������������������� �� +�� ���=�������!��@���2����� ����� ������ =&�����@���� ��&:����� �������� ��� &������ �� ��������������� ������������<������� ��� ��������<�������� �� ������� �� ������ ��� ���������� �� ������ =����@� �� ���� $����������������������� ��������������������:����������� ������������������������������������ &����� ���=&� ���������������6��5�+<��� �� ��������@��6������������� �������*��:��<�� $� ������� ������������$ ������� � ��� ����:������& ���������������&������=�������!��@��

Page 27: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��G������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

���������<� ��������� � ������������������((�����!!�� ��� � ����������� �������������� ���������� ��������� �� ����������� �������$����� �� $����� ��� / �� �����$<� ��������������� �����$�����BF �������� ��������$���������� � �������� ����A����:������� B����� ����������� ��$� �� ���� ��� �� �F ���� ��� 948)4<� 126���4/� �� 4��5)���4<� :��������������� ��� ����������� ��� ����� ��� =������ �!��@�� /�� ������ :��� ��� ������ �� �� ���� :��� �� ��������&������������ � � ������������� � �����&������������������� ��� � $��� �������� ���� ��� ��� �� ���� ��� � ���� �� � ����� ���� ��������� �� ��� $��� ��� �� �� � ����� ��� �� ��������� � ���������� ���=�������!��@����0���� ����� ���������������� � ���������� ���:������$��� �����������������B�����������<����:������� ���������� ��������������+��:���������� �������������<������������� ������� ����� ���B�� ��<����������$�������� ����������$� ������� ������"��*��������� ���� ���� �������:����� ������������������<� ����������������� �F ������� &����� �� �� ��� & ������ ������ ��� ��� ����� �� &�����<� � �� �����$<� ��$����� � ����� ��$ ����� :��� ���� � � �� ���� :��� �������� ����� �� �����;� ��L��� &����� ��� ����F�� �� M��������� ���$����������& � �� �<�������$����������� ������� �������������������&�+������2�� &������������� ��������������������������� & ������D*���:����$�� +������������������& � ���������������������E<��������� ���:������� �����������;�������� ������&������� ���� ���� ���� �� :��� ���$�� ��� ������� ��� ���� �� � ��� ������� �� ����� ���� ��� ����������� �� �� � � ����� 4��:��� ��� ��� �� ��� ��� ������� �������� � ���� � ���� �� BF ��� ����� ������������� � � ������������$� �<� ��� & �������������� � ����������� � ������� ����� �� ����� ����������� ���� ����� ���<� ��� ���� ���� <� ��� ��� �� ���� �������$ ������� ������������������& ���� �� ����������������:������ ��� & ����������������������& � �������������<����:����������� ������ �������;���������������������� � ��������� ����:���*��������;����������<������������+������������������������ � � ���<��������� ���� ���������������������*����� �������2�� �� �<� ��� �������� ��� ��� ������ ��� ���� ������� �� �������� :��� ���� ��� ��� ������� �������������������� ���<��������$�������������� ������ ��� ������������������;�������� ��� ���� ������������� 2�� ���� ���� <� ��� ��������� �������$ �� ���� ���� ���� �� �� ��������������������� ���� &����������������� ����� ��� �� ����� ��� ���� ������������:�������������������$�����������& � �� �<������ �������� �����������B����� ��$������������������ ���:����F ��������������&���������*�������$� �����0��� � ����� ��� ��� ��� :��� �� ������ :����� �������� ��� ��� ������ �� ���� �� ��� �������� � ����� �������<���� ����������;������ ���<������ �������������� �&���� ���������������� �������$���������� ����������������� ������$������ �����������������������;�������*�� ������2�� &������ � ���� �� � � �� ���� ����� ���� � ���� ��� �;�� �� ����������� ��� �$����� ���������������� �������������������������� ���:�������;����������� ����� ������ ����������� ���������� ��� ��� ���5���;����<�� ��������� � ����$��� ��������������������� ����� ����� ��� &���� ��� �� �&������ ��� ���� ���������� �� ������� �� ��������� � ���� ��� � �� �� ����� ������� �� � �$<� B���� ����� �� ����� ��� �� ����� ��<� ������� ���� ��������� �� ���� �� ������ �� ��������������������������:������$���������;������� ������������� ��<������������������<��������������� ���:������� ����� ���� �� �� �����������$�������$����� �<�

Page 28: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

�� ����� ������ 1�� �����������<� ��� �� ����� �� �B�� ��� �� ������ � � ������ �� ��� �������� ������� ��<�� ������ B��������$��� ������������ &����� ��������$������ ������� � ���������:���������������������������������� ����������������� ������<����������� ����������� ������� ������������ �<������&������� ������ �&����������� �����<��������������$���������������������� ���� ��:������� ��������������� �����*������������� ������.� � �����

,��. �� $��&���

�4�� ���� 5� K� 4� "���� ���� �((,�� 4��� � �� �� �������� � ������������ ��������������� ��� ������/������������ � ��� ��� ���4�B� ��� ��� /���� .����� �� �� �Y���� ����-���Z� ��Y2�����4� ������3��,M'����4$���/�������������!�,��5������������ ���������� ��� ��� �� ��� 5��:��� 9�� ���� /�;����� 4/� M� 91-� M�1�4>�9�4�M���)�/7�49�4�1<�6��5�+M.� � ���4������� )<� 6� 2����� K� .� J������� �!!,�� )�� ����������� &� ��� �������� ����M��������� �$���������� �� �*�� �* ����� 4�� ������ Q����������)������*��(3���M������4��;����"���!����"��������������4$���/����������<�6��5�+<�.� � ���.���� ���"���((���6���������������*��*����3�6�����*����� ��� �$��� �� � �$� ��� ��� ������ ��� ����� =4��:� ��<�5�� @��2���� ���1��������9[�!��.�� ���� "�� �!!,�� �� ��� �� �*��$�� �� ����� ����$ ��3�4� ��� �H�&���� ���� ���������� ������*��$���(3��M,����.������)<�"�#� ���<���1 �+�K�J�#��$������!!'��7*�������� H����� ����� ��� �� �*�7�� ���� 4����� /� ����� ,��3��G��I�G�'���.� ����� �� K� V� -������+�� �!���� 2������ ��� ������� ����� ������� ��� ���� � �� ��� �� ������� ���� �� ���� �� � ���� ��� ���� ��$ ��� ���5��:��� 9�� ���� /�;������ ����� ��� ���� � ����� ������� ������������� �� ������������& � ������������� ����B���� ��$����� ����� �������4$���/����������<� 6��5�+<�.� � �����.�����*� 6� K� ����C� 1�� �!!��� ��&������� &� �&�����$��+ �$� �� ��$���� �� ���� ��� ��� � �����C������ � ��� �� ��� 4����� �������� �������� V������ &�4��� ��2��$����3�''�I'G���

�.�������� J<� )� �B���� <� .� 1�� . \���<� -� � �����<� %�J������<�V�1��C����K����&�������!!'�������� �������� �*�� *���$�� &� �*�� 4����� �������� 2���*M/� �����)�� �H��G(3��,IG��������4<�J�"��+�<�/����� ��<�"�"�����<�"�7���<���4����<�4�1��$�<�9�#����� ��K�9�#�$����!�!��-��������$���� ������������� ���������*�� �������� ������ ����� ������.�����<�4����*<�5�� ��)�� ����5���������. �$����G3�!(�I�!�!,�������&�� 7�� �!!(�� 2������ ��� �� �&������ �� ��� �������� ��������� ��� ����� ��� ��� �� 4$��� /����������<� 6��5�+<�.� � ����������� "�� �!���� 0��� ������ ��� ����� ��� ������������ ���� �� �$��� �� ������ ��� ��� �&�������� ���5������2����� ���� M�6���F��� ��� ������L�M9����M/���$��M8������ ������-������/���� ��������7��$���*���� 2�� ��� �MJ������� �������� ���M0756M"42<�Q� �<�2��������*�����<�V�� ��<�)��*���]����<�1�)��K���7*������!����)�� � )��$�� /* &��� &� /��� ��� 4��� ���� H �*� � $*�6������&��� �����J��� �$��/� �����,,,3��!��I�!�'�����R/551� =�������� �� �������� ���R/� ��� 5� ��� ���5���� ��� 1���������@�� �!�,�� 4��� �$� �� �� �*��$ �$��� ����3�4������ �������������<�J��* �$��M0/4�������� 4�� �!���� 1 �$���� �� �� ���� �$�� +�� ��������� ���� �� ������ � ����� ��� ��� ��� ��� ��������������������; ����& ������������������&���� ����� &��� ��� ����� 4$��� /����������� I� 59.<� 6�� 5�+� I�.� � �����H�� �� 6<� #� ������<� -� %���� K� 2� 6�)��� �(G(������� & ��� �� &� H������� ��� ���H����� *�� ����� &��*��0� ���/�������0�/��1����������&��*������� �<�- �*�

Page 29: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

��(������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

��� J �� &�� /��� ��<� �&& ��� &� . �$ ���� /��� �����J��* �$������������ -<� 5� "�� ��<� /� .��C<� )�� "������<� /� �����<� /�/��$�<� 2� ��� +� K� "7� .������� =2�@�� �!����. ���� �� �� ���� � �� ��� �� ��� ��� 4����7�� ������M���&���� �������������� ����� $�� �������� �� ������ ���� ������� �� �� ����� ��� ���� �������� ����)��%�� ��M4���<�6 ���I�Q� ����1�����*� �<� V� 7�HC�����<� )� ����<� >� /*���<� ��%*������<� 1� ���C� K� 5� "��� ��� �!!��� �������� &��� ����� H��� �$� �� �������� ��� ����*����� ��������� ����� 5���� �$�� &� �*�� 9�� ���� 4������ &�/� �������!�3�'''�I''G����-;����� V�K�"�>���������(('�� ������ �$� �*��� �$ ���� ���� ���&������ ��H����&�* $*����&�5�� ����.� � ��� 4� ���� ��� �� �� ����� ������ �������� ������������$������ �� �*�� 4����� 9�)12��<� ����*�$��M1 ����������-�����1���!!��� ���� & ��� ��������� � �������� ������&������������� ��������� �����������4�� �������.� � ��� 7B� �� �� "�������� ��� 6������� ���� ��)������� ��� ��<� 0� ���� �� "���� �� /��� / �������*������M.� � ����-F�.V�K�"1�-�N���(�'��)�� � �����&��� ������������������ � ��� �� *����� ����������� 2�3�)�� � ����� ��"� ���������M����� ����������� 1�����*�<�9��*����������%������ "�� �!���� 7���� B����� �� ������� ��� �� �����$���� ��� �� ����� ����L�� ��� ��� 5��:��� 9�� ����/�;����� 7�� �� �� 6 ���� �����<� 0� ���� �� "���� ��/���4��B���6��5�+M.� � ����%������"���!����2������ ����$��� ��� ��������+������5��:���/�;������4$���/����������<�6��5�+<�.� � ����%�������)<�"�#� ���<�K�4�����������!!,��7*���� �����&� �*�� 4�� ����3� ������� �������� �� � ��� ������*�� ���� &� ����� �*��$���� 5����$�$���*�<�5������ ����$�<�5�������$���(�3��M�����%�+�����V���((G������ ����#�$�����������������5�� ���B� ���� �� ���B� ���� �� ��� 9����� �������5���<� "�������� �� ��� ��� � =�� ������ )���<� 6�� 5�+<�.� � �@�� 7�� �� �� 6 ���� �����<� �������� �� . �$��<�0� ���� ��"������/���4��B���6��5�+M�.� � �����&&���� %<� 2� )�����+<� V1� 7��� �<� .� -�����<� 5�) ���� �<� )� 1�����<� �� 1���<� )� %���� ��<� V� / ���<� 0�/�*������<�"�/� �������K�"�J��������!!,���*������ ����� * ����� &� 4����� ��� ����� ���� �*�� �������������� %��*�� ���� )������*� 6������� ,!� =�@3� ��G(M������

V�����<�%�9�����<�-�2������� ��<�4�7���<�5�����<�J�-���� ��<� -� )� $��+<� V� /� �<� V� /��;��;<� V� 1���<� 2�)�� ������� �<�)�S�����<�V��*��$<�"�4*� ��<���#��$��<�-�5�����<� J� �����<� V� "��� K� -� )����$� �� � �!!G��/ �������2���$ ��<�������������4��+�� �����5�� ���.� � ������� & ��� �����������9������/������4�� �$��<�# �$ � �<�2200���>?����� �*�� �!!,�� 4�� ��� 5����� 6 &��� ��� ��� /�� �$��<�.��� ��M�4����� ����6 ������� "�� �(�'�� " ���� ��� �� ��� ��� ��� ������� �� �����<� ��� ��� 5��:��� 9�� ���� ���9���� /�;���<� .� � ��� 1���������*���� �$ :����N�=��@3��,�M�G����6 � $��� �<� )� J� �$������� K� "� %��;����� �((���"���� ��� &� �*�� J��3� J����� 7H���� &�� �*�� �������������� "���� �� 4$���<� 0� ���� ��� &� .����<�/H �+��������6� � � ��� �!���� ���� � �� ��� �� �� ����� ���� *�� ��������&����������;�����������������$��� ������5��:���9�� ���� /�;����� 4$��� /����������� I� 92-���� 6�� 5�+<�.� � ���6� � � ��� �!!'�� / $� ��� *������� ��� ��� ������"� ���� ���� � ��� �� �� &����� �� �������� ��� ���"� �� �������� ��� �������� ���� .� � �<� 6�� 5�+M.� � ���6� � �����!�,����&����� ���������� � ����$��� ������������ � ��� &����� ��� ����� ��� �������� �������� � ���� ��������& � ��� ��� �&������ �� ��;�������� �� � ����������� 4$��� /����������� M� 5�$�����9�� ����. ���������6��5�+<�.� � ����6�������-�K�)�%�;�����!!���#�$���� ��������� �����5�� ������ =����� ��� �* ��@� �� ���� � ��� �� �� �����$���� ��������5������� �����5*������$ ��,�3�G(I������"�� �"���!!(��4�*��$��$ �������&�* $*���� ������������� �� �*�� �������� 4���<� �* ���� "������ 7*�� �<��0� ��� ���&�J������������ �M���������"�����"<�%�9�����<�-�4����<�N�4$� ����<�9������.����<�"��� ��<�V������<�2�-������+<�J�-���� ���K�2� % � ��� �!���� ��������� �� ���� � �� ��� �� ��� ���4���� 4���� �� ��� 5���� .� � ����� "�� +�� ���2�$�$��& ��� ��� 2&���� ��� ���� � �� ��� �� ���2�� ������� 4���� ��� 4���� ��� �� .� � ���0� ���� �� "���� �� /��� / ����� 0� �� ��6 ���$��� �� )������� 4���� ���� 1���7� I� 4/1�����*�������M�.� � ����"45S4�I/2)945�="���;���T�����5���$ �����S������ 4��� $��� ��� I� /��� � � 9�� ���� �� T�����

Page 30: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

�,!������������������ ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

5���$ ��@�� �!!��� 2��� � �� � ������� �� ����� ������59/���S4���"������ �.���!!���7*�� �������� ����8����&�"���� ���=�8"@�� 7*�� "���� �� )������*� �� � �� ��� =")�@� ���54%2/�2 �� ��<�5�$���9�H��(=,@3����"4� =" � ���� � �� 4�������@�� �!�,�� 4$����5��� �� ��� �!��� ^Q� B�� *���� :�B_� /�� �� 4���� �����������%�����9['��"14� =" � ���� � ��� 4$��@�� �R&�� 5���� 9�� ���� �����������"����������������������B$ ���"14<�6��5�+<�.� � ���""484�=" � ���� ���"� �4�� �������4$��@���!�,��2������$ ����%��� ���/� �����2�� �������4� ����6��5�+�M�.� � ���"����� V�� �!!��� 2�� ���� �� ��� 5���� ��<� �� ���� ����� �� �������� �25M5�� & � �� 0� ���� ������� ������5�� ��� ��� ��4� ���9[������9������ %�� �!���� ���� & ��� ��� �� ��� ��$���� ��� ��.� � ��� -���� ��� / ���� ��� 5�� L�� ��*������� M�.� � ���9������%�K�"�"�������!!���%�$��&�������$ ����� .� � ��� #�$���� ��� �� ��� ������ ����� ����-���� ���/ ������5�� L<���*������M.� � ����5��������4���!�,��)���� ������������ � ���&����� �������� � ����� ������������ ��� ���� ��� ������ * ���$ ������� �&������ �� /�;����� 4$��� /����������<� 6�� 5�+<�.� � ���5���� ��-���(GG��5��� +���������$�����������������2�3�5������� �� ��������� �� � ����������� -����� V�=��� ����� ���� ���� �� 2��� �� 5�������� 6 ��<�5�� ����5��� � �<� "� %��&� �<� /� 1��� �$��<� �� 4����+�� �<� "�4C*��C��� <� V6� .�� �� 4���<� %� ����<� V� 1 �C<� .�2���*�����<�)�-������+����+�<�1�%*��<� V�������<�)� >��C�<� %� >�+�C �<� V� >����<� 5� 6�����<� 5�" ����<� 1�" ����<�0�"���<�V�"����"���<�6�9�$�<�%�5�� �<�"�5�`��`<� %� )�� <� 4� /��� �� <� 4�� /����*����<� V5�7*��� ����<� "� 7������ <� 5� 0������$$����<� 6� # ����<� 5�# ��+� K� %� %���*����� �!���� )������ ������ ���� ����*��$��� �� �����a������� �� ���� ���� /� ����� ,,'3�,�,I,�����5901� =5�$����� �� ���� 9�� ���� 0� ��� ����� ���1�������@�� �!!��� ��&���� ����� �� ����� ��������*����3�6������&������<������������� ����������������������� ��� .� � ��� 5901� M� >� �C� ;C� ���9��������� I� ��/012� M� �������� ��� �������� ����.� � �<�6��5�+M.� � ����

5� ���%<���4�+B�����<�V�6����<�1�6����K�/�6�$������!!,������������� ���� �� ��� ��� ��� �� ��� �&������ ��� ������ �� ��� � ������715/��2�3�)�*������ ��/��+� =��@��0�� ����� �� ��� *�������� ����� ��� M� 7�������� ������� ��� ��� ����� ��� ����;� ���$��� �� *������������� ��� �� 4�$��� ��<� .� � �<� �* ��� �� 5�� �� / � �)������ 6�$� 7 � ����<� ���� ��<� ��� �� ������� ��� �� ���� ���������!!��������� ���)�����<�J�/R.� � ���6��5�+<�.� � ����5)�/0���� �!�,�� 5��*�$������ ������� �� ��$ �����$��� ��� ��� "1)�7R#1)4� M� ��/012R5))1� M�5)�/0���M���"09�141�491�94�M�%�S<�6��5�+M.� � ���)�� ��+� 2�� �!!G�� �������� ��� ���� � �� ��� �� ��$��� ��� ��� �$��� ����� ��� ��� � � �� �� ��������*�� �������� ����� �������6��5�+���2��4���� ��&����- �����" � ���� ���5��� & ��� �����1���������6��5�+�I�.� � ����)�� ��+� 2�� �!!���� �������� ��� ���� � �� ��� �� ��$��� ��� ��� �$��� ����� ��� ��� � �� �� ��������*�� �������� ���� � ������� 6�� 5�+���2��4����)�� ����� ������)212/"4���=,@3��(M'����)�����+�2���!!����1��* ������9����"������������� ������ ����� ��� �������� *�� ��� �� ��� ������� ��5������0� ���� ��"������/���4��B�<�6��5�+���)�����+� 2� K� 4� "��*����� �!���� 1����� ��� ��� ����������� ��������� ��� $��� ����� ��� ����� ��� ��� ��� ����� �B�� ���� $�B� ����� 0"/4M���M�1)�b�)1�M4%04�/0/72974.62<�6��5�+<�.� � ���)�����+� 2<� %� �&&����<� V1� 7��� �<� .� -�����<� 5�) ���� �<� 9� �� ���<� -4� -����<� 4� 6��� �<� V)� 5�� �<� .�5����<� 0� /�*������<� V�� / ���� K� "� /� ���������!!,�� 4� ��H� 4����� ���� ��� ���� &��� �*�� ��� ��� �=',�!���@<�.� � ���2���*����5���������/� �����6������<�����=,M�@3�,,GM,�!���)4"/4)� �!!��� � $*� 4����� H������� ��� ������$ ���������������*�"��� �$�&��*��������� �$�5��� ��� ���*�������� ����J������<�#����� ��I�2���L����)��������� 7�� �!!,�� Q���� ��� ��� *���$��� 6�������������*���3RRHHH�*���$���$����R���������R�����R��!!R ��F�*������)��� CH�C���� =��@�� �!!��� ��&���� ����� �� ��� �������� & ��� �����������5��:���9�� ����/�;�����0"/4M�2M�42<�6��5�+<�.� � ���) ���M"��� ��+� /<� 1� /���*�+M"���� K� "� ������ �(((��9��*�4��� ����.��������J�������7���������-�����#�$���� ����� �����%����� �����3��M,�'���

Page 31: TEMÁTICA: BOFEDALES...ESTRATEGIA DE ADAPTACIÓN AL CAMBIO CLIMÁTICO PARA HUMEDALES ALTOANDINOS Horacio Lorini 2014 TEMÁTICA: BOFEDALES

�,������������������� ����������� ��� ���� � �� ��������� ��� ��� ����������������������������������������������������� ����� � �

)0".�6�/)6���!������������������������ � +�� �����*�������� �� �������� 4$��� /����������� I� 5�$�����9�� ����. �����������*������<�.� � ����)��*���+� .�� �!���� #�$���� ��� �� ���$��� �� ����&������ ����� ��� ��.� � ��� 5*������$ �<� ���=,M�@<��,,M�G(���/���+��<���<�);��<�6�<�6 ��<�4�<�4$� ���<�2���!!!��4��� � ������:��� � �����*�� �������$������&������������9�������* ����)�� ����#��� ����<�/��� �$���/C����O� 5�� �!!!�� #�$���� �� ���$�� ����*��$�$���*�� &� 2���� ��� �������������0����� �*��5*1�7*�� �<��*������0� ���� �����/� �*�4�K�7�8��$���(�G��7�� ����4�� ���5�����2��$���4������ )�� �H� &� 2��$�� ��� /������� ��� ��3� �,GI������/� +<� ��<� �!���� � �$��$��� ��� �&���� ��� 9������� ��� �� 7�� �� �� 5�$��<� 0� ���� �� "���� )����5�� & � ����/���-���� ���N�� ������*�:� ������/�����M�.� � ����/� �<� -�<� �!�,��� 2��� � �� ��� &����� �� �$��� ��� ������$ ��� ��� 5��:��� 9�� ���� /�;���<� .� � ��� ��&����- �����������������4$���/������������6��5�+�M�.� � ����/� ��-���!����7����� �������� ���������������� ����������� ��� ��� �� ��� &����� ��� ��� ������� ��� ���/�;�����4$���/����������<�6��5�+<�.� � ����/����*��� /�� �!!!�� ������� �$� ��� �� �� �$�H����R� �+������� ��H��������J)45�7��*� ����9���������� �<� 2)1�� 79MJ)45M!!M!�<� 0�/�� 4���� 2�$ �����)������*����1����������������<�# �C����$<�"/���/:��<�-�<�J�����<�.�<�4������<�)�<�2�� �+�<�1�<��!!'��.&�����3�* $*���� �������������&��*����������4�����)�� �����* �������� ��� ��9�������G(<����M������7* �������V<�4�/��*�K�"�%��������!�!���*��$ �$��� ����� �� �*�� .� � ��� 4�� ����3� �"�5,� ��;��� ��� &�������������� ��� ���� � ��� �� �F�������� V������ &�%��*�� ����)������*����3�1!��!,���7*�����6<�"�1�� �<�2�"����M7*����<�7�/H���<�>��������<� #� S�$���<� 5� 6 �<� #� " C*����C<� )�������<� V� .�+��<� V� ���M1� � K� .� -������� �((��� 4���<!!!M����� ��� ���� �� ����� * ����� &��� .� � ��� ���������/� ��������<�����M��'����7����+�2���!�,��/ ������ +�� ������F��� ��� ��������������� ����;� �� �&�����<� � ������� �� � �$���� � ���� ����������� ����� ����������� ����F���� ��������������&�������4$���/����������<�6��5�+<�.� � ����

#� ���� "�� �(((�� 4����*�� �� � ������ �� ���� �*��.� � ��� 4�� ����� �� �$� ��� ��� H��� ��� �� ����F������ �*����� &� �*�� ���*���� �� ���� ����������� ����V������&��� ����$���(<���G(M�'!!���#� ����"�K�)�.��������!!!��"������������������������� �*� �� ���� ���� ���������� �� �*�� 7�� ���� 4�����%��*�� ����)������*�6��������G3�,���I,�������#� ����"<�)�.�����<�"�J������K�-�>� � $���!!,���!�*��������� �� ����� �*��$�� �� �*�� 7�� ���� 4���3�������� ��� ��� ���� ��������� �� ����� �*��$�� �(3�G�I((���#� ���� "<� .� -�����<� 5� J�$��<� �� V���<� %� >����<� .%�"��C�K� )� .������� �!!��� �� ����� �*��$�� ��� ��� ����4����� $��� ���3� 5���<� �������� ��� &������� 2���*M/� �����)�� �H���(�3�G(M('���JJ-� =J��� J �� &�� -��@�� �!!��� � $*� 4�����H������<� ��$ ���� ������$��� 7������ �� ���� ��� ����JJ-<����� ����S�������%���!�,������� & ��� ����������� �� � ��������F���� ��������*�������<���$����<���$��� ����<�������� ������ )���<� ������ �(��� �� �!!(<� �������� ��$�����6������7"�7B� ����%�$��&���2"�<�6��5�+�M�.� � ��