Borba protiv kriminaliteta na jednoj određenoj teritoriji je

pravo koje proističe iz same suštine suvereniteta, koje je

formalno uređeno, nekada neposredno, a nekada posredno,

samim ustavom, najčešće konkretno Zakonom o unutrašnjim

poslovima i drugim normativnim propisima.

Tako se na osnovu sveukupnih bezbjednosnih potreba

djelatnost kriminalističke operative organizuje na:

teritoriji Bosne i Hercegovine;

teritoriji Entiteta;

teritoriji regija i opština.

Svakako da je neophodno posebno posmatrati i izučiti oblike i modalitete

organizacije kriminalističke operative na području cijele Bosne i

Hercegovine.

S obzirom da ne postoji zakonska regulativa koja ovo reguliše, ostaje da se

na nivou entitetskih Ministarstava unutrašnjih poslova ,posebnim

propisima urede oblici i forme operativne delatnosti, kao i oblici i forme

saradnje entitetskih Ministarstava.

Obaveza sektorskog načina rada organa unutrašnjih poslova, koja je usko

vezana za vršenje pozorniĉke i patrolne djelatnosti, proističe iz Zakona o

unutrašnjim poslovima i podzakonskih akata, a donošenje odluka o

sektorskom načinu rada treba da se zasniva na izučavanju ukupnog

kriminogenog i opšteg stanja na području pojedinih mjesnih zajednica, kao

i na prikupljanju, obradi i sređivanju podataka koji su od značaja za

podjelu područja na sektore.

Teritorijalni oblik operativne djelatnosti u borbi protiv

kriminaliteta zasniva se na mikro-bezbjednosnom području

koji nazivamo bezbjednosni sektor.

Bezbjednosni sektor predstavlja mikro-teritorijalno područje

izgradnje organizacije borbe protiv kriminaliteta, na kome se

vrše osnovni poslovi organa unutrašnjih poslova.

On predstavlja osnovni i opšti oblik bezbjednosnog sistema

uopšte i organizacije operativne djelatnosti organa unutrašnjih

poslova.

S obzirom na njegov značaj nužno je izvršiti njegovu

detaljniju analizu (Kostić, 1987;Matijević, 2002).

Bezbjednosni sektor je dio teritorije jedne policijske stanice.

On predstavlja mikro-teritoriju na kojoj se vrše poslovi javne bezbjednosti.

Kao takav, on je osnovni i opšti oblik organizacije vršenja poslova bezbjednosti, pa samim tim i osnovni oblik organizacije borbe protiv kriminaliteta.

Organizacija operativne djelatnosti obuhvata kako preventivnu tako i represivnu delatnost, kao i obezbeđenje određenih ličnosti i objekata, podrazumevajući u toj operativnoj djelatnosti, u prvom redu, očuvanje ustavom utvrđenog poretka kao najvećeg društvenog dobra (Kostić, 1987; Matijević, 2002).

Bezbjednosni sektor kao mikro teritorijalna organizacija izvršenja

zadataka, koji su organima unutrašnjih poslova zakonom utvrđeni,

ima svoju organizaciono-operativnu komponentu.

U analizi organizaciono-operativne komponente treba poći da

je mikro-teritorijalna organizacija u borbi protiv kriminaliteta i

očuvanja bezbjednosti poznata još u XIX veku, jer se uvidjelo

da se patroliranjem ne mogu efikasno da rješavaju problemi

bezbjednosti, a što je naročito izraženo u velikim urbanim

mjestima. Zato je došlo do diobe takvih naselja na njegove dijelove koji čine izvjesne bezbjednosne logičke cjeline.

Ti dijelovi prvobitno su predstavljali kvartove, po čemu je i

organizacija policije dobila naziv u jednom kvartu, kao

policijski kvart.

Sa sve većom urbanizacijom, koncentracijom velikog broja

ljudi i materijalnih bogatstava na malim prostorima,

povećanjem vršenja krivičnih djela i uvećanim ugrožavanjem

bezbjednosti uopšte, kao posljedicom svega toga, nužno dolazi

do podjele i samih kvartova na manje površine na kojima se

organizuje operativna djelatnost snaga bezbjednosti.

Bezbjednosti sektor je dio teritorijalne opštine. Njega čine

naseljena mjesta i prostor koji ih spaja.

Pri utvrđivanju sektora, treba imati u vidu tri pravila:

sektor treba da odražava posebne uslove za organizaciju

operativne djelatnosti;

sektor mora da se podudara sa teritorijom mjesne zajednice

koja ne bi smjela da se dijeli na dva ili više sektora i

sektor se može konstituisati od jedne, dvije ili više mjesnih

zajednica (Matijević, 2002).

Pošto je organizacija izvršenja bezbjednosnih zadataka organa

unutrašnjih poslova na sektoru osnovni oblik i odražava sve

nužne specifičnosti jedne teritorijalne celine kao dijela opštine,

to se bezuslovno moraju da poštuju posebni uslovi u njihovom

utvrđivanju.

Ukoliko je mjesna zajednica osnovna ćelija građana u naselju,

dijelu naselja ili u više povezanih naselja, to se i mikro

teritorijalna organizacija borbe očuvanja bezbjednosti organa

unutrašnjih poslova mora da podudari sa područjem mjesne

zajednice.

Ali, ukoliko to nalažu posebni uslovi, dvije ili više mjesnih

zajednica mogu da čine jedan bezbjednosni mikro-rejon tj.

sektor.

Poslove kriminalističke operative na sektoru možemo da podijelimo na opšte i posebne;

Opšte poslove možemo da definišemo kao poslove bezbjednosti koji su po svom vremenskom trajanju kontinuirani, te se kao takvi moraju da vrše trajno i dugo;

To su poslovi borbe protiv kriminaliteta u širem smislu, od čijeg pravilnog rJešenja zavisi posebno, a vrlo često i neposredno, povećanje ili smanjenje kriminalne dJelatnosti, odnosno zavisi stepen otkrivanja krivičnih djela, otkrivanje, pronalaženje i hvatanje učinilaca krivičnih djela, kao i obezbjeđenje određenih objekata i ličnosti (Kostić, 1987; Matijević, 2002).

Sprečavanje vršenja krivičnih djela je složen proces koji se

sastoji od neposredne djelatnosti ovlašćenih službenih lica

organa unutrašnjih poslova koja je usmjerena u sama

kriminalna žarišta i protiv konkretnih nosilaca kriminalne

djelatnosti.

Posebni poslovi su oni koji nastaju kao posljedica konkretno

prouzrokovanih situacija na bezbjednosnom sektoru ili izvan

njega, i mogu da se individualiziraju jer svaki ima svoju

specifičnost i svoje početno i završno vrijeme.

Tako, na primjer, u posebne poslove u ovom smislu spadaju

realizacija konkretne kriminalističke obrade u smislu

otkrivanja i razjašnjavanja krivičnog djela, razotkrivanja

učinilaca krivičnih djela koji su nepoznati u momentu

izvršenja krivičnog djela, rad na realizaciji konkretne potrage,

posebne preve- ntivne mere itd.(izvršenje krivičnog djela po

nepoznatom učiniocu) (Matijević, 2002).

Kao što se vidi, vršenje poslova kriminalističke

operative na sektoru je kompleksan i bazni posao u

borbi protiv kriminaliteta i sprovođenja bezbjednosti

uopšte.

Najčešće ovdje mora da se vrši kombi- novanje:

policajac i kriminalistički policajac u (civilu).

Na bezbjednosnom sektoru mogu se u principu vršiti poslovi

suzbijanja kriminaliteta u tri organizaciona vida:

pozornička djelatnost;

patrolna djelatnost;

posebna operativna djelatnost;

Pozornička djelatnost organizuje se na sektoru i objektu ukoliko veličina i specifičnost bezbjednosti na sektoru, odnosno objektu to zahtijevaju.

Ona se odvija na dijelu sektora, cijelom sektoru, na dva ili više sektora, što zavisi od bezbjednosne problematike i raspoloživog ljudstva.

Pozornička djelatnost je vezana za velika ili veća naseljena mjesta. U malim mjestima i na otvorenim prostorima izvan naseljenog mjesta, po pravilu nemamo pozorničku djelatnost.

Pozorničku djelatnost vrši, po pravilu, jedan uniformisani radnik, u zavisnosti od bezbjednosne situacije ili zadataka, a djelatnost može biti ojačana sa više od jednog radnika (Krivokapić i Krstić, 1999).

Teritorija policijske stanice podjeljena je na pozorničke

rejone, koji ne moraju da budu teritorijalno podudarni

sa administrativnim podjelama.

Pozornički rejon je epicentar kriminalističko-operativne

djelatnosti, preventivne i represivne, djelatnosti i

funkcionisanja organa unutrašnjih poslova u cjelini,

posebno u urbanim sredinama.

Opšti dio plana u skladu je sa bezbjednosnim stanjem

na samom pozorničkom rejonu, a prema trajanju može

biti stalan, povremen i sezonski. U opštem dijelu plana,

neophodno je istaći zaštitne objekte od posebnog

interesa, načine njihove zaštite, preventivne mjere u

odnosu na pojedina krivična djela, način koordinacije

sa patrolnom službom, kontrolu recidivista, itd.

Posebni dio plana podrazumijeva razradu konkretnih

aktivnosti, mjera i radnji na pozorničkom rejonu. Vremenski

gledano, radi se najčešće o tromjesečnim i mjesečnim

aktivnostima, zasnovanim na prethodnom iskustvu i

bezbjednosnom stanju pozorničkog rejona.

Neposredni izvršioci planiranih mjera i radnji moraju biti

upoznati sa zadacima koji im predstoje u obavljanju

kriminalističko-operativne djelatnosti na pozorničkom rejonu.

Dominantan način upoznavanja je grupno upoznavanje

usmenim putem, a može se još biti i pojedinačno upoznavanje,

upoznavanje kroz pisanje forme i upoznavanje dostupnim

sredstvima veze (Kostić, 1987; Matijević, 2002).

Knjiga pozorničkog rejona sadrži podatke o zbivanjima na

terenu i kriminaističko-operativnu djelatnost policijske stanice.

Ova knjiga obavezno obuhvata:

Osnovne parametre, podatke o objektima, a posebno onim od vitalnog

značaja, po mogućnosti sa skicama;

Planove: godišnje, tromjesečne, mjesečne, a tamo gdje je neophodno i

sedmične;

Plan obrade posebnih elemenata;

Konkretne aktivnosti na pozorničkom rejonu;

Procjenu bezbjednosti stanja;

Način kontrole izvršenja postavljenih zadataka;

Način postupanja u vanrednim prilikama i okolnostima, te prema

konkretnim prilikama i okolnostima, i druge elemente (Krivokapić i Krstić,

1999).

Utvrđivanje područja na kome se vrši pozornička djelatnost

zavisi od opštih uslova za organizaciju borbe protiv

kriminaliteta.

Ovom prilikom navešćemo neke elemente koji predstavljaju

određenu objektivizaciju u utvrđivanju područja na kome se

vrši pozornička djelatnost.

Te elemente možemo da podijelimo na osnovne i dopunske.

Geofizičko jedinstvo područja na kome se organizuje pozornička djelatnost, kao i njegova geofizička cjelina;

Saobraćajno jedinstvo;

Globalno jedinstvo funkcionalne jednorodnosti područja- stambeni rejon, poslovno-trgovački, saobraćajni, turistički itd.;

Veličina područja u smislu da odgovara fizičkim i prosječno radnim mogućnostima, jednog radnika da ga opslužuje i

Gustina naseljenosti, broj stanovnika.

Približno jedinstvo sa susjednim područjem na kome se vrši pozornička djelatnost;

Približna jedinstvenost bezbjednosne problematike;

Broj i stepen osetljivosti objekata koje štitimo i njihova raspoređenost;

Frekvencija ljudi na području pozorničke djelatnosti i

Prisutnost snaga bezbjednosti drugih službi bezbJednosti, kao i razvijenost službe obezbjeđenja od strane organizacija udruženog rada, drugih samoupravnih organizacija i zajednica i državnih organa (Matijević, 2002).

Pozorničku djelatnost treba shvatiti kao dio operativnog rada na sektoru, pa zato poslove kriminalističke operative na sektoru treba shva- titi i kao poslove radnika koji vrše pozorničku djelatnost na sektoru.

Pozornička djelatnost je uključena u organizaciju sektorskog oblika organizacije kriminalističke operative.

Njena organizacija je u zavisnosti od posebnih uslova za organizaciju kriminalističke operative.

Ona kao takva ima opšte i posebne bezbjednosne zadatke koji se utvrđuju planovima rada na sektoru.

Radnici koji vrše poslove pozorničke djelatnosti pripadaju

grupi radnika na sektoru ako ih je više na jednom sektoru

angažovano.

Ukoliko bezbjednosna problematika nije većeg ili velikog

intenziteta, radnik koji vrši pozorničku djelatnost može biti i

jedini radnik na sektoru, koji vrši i ostale poslove vezane za

sektor.

U zavisnosti od posebnih uslova za organizaciju

kriminalističke operative, radnik koji vrši pozorničku

djelatnost preduzima sve potrebne operativno-taktičke radnje i

druge mjere za izvršenje zadataka na sektoru, i to od

povezivanja sa građanima, primanja i pružanja pomoći

građanima, do legitimisanja, opservacije, postavljanja zasede i

izgradnje taktike kretanja i mjesta zadržavanja i osmatranja na

području sektora na kome vrši poslove pozornika.

Patrolna djelatnost ili služba obilaska predstavlja najstariji i

najčešći oblik policijske djelatnosti.

Ona ima prvenstveno preventivni karakter, koji se značajnije

ispoljava ako se služba usmjerava sa sistematskim i

studioznim praćenjem bezbjednosne problematike, tj. na

mjesta i u vrijeme gdje se na bazi analitičkih pokazatelja može

očekivati vršenje krivičnih djela i prekršaja.

1. Spriječiti kriminalne aktivnosti;

2. Istražiti prekršaje i druge prijave;

3. Privesti ili na drugi način predati prekršitelje;

4. Pružati iz dana u dan usluge provođenja zakona;

Patroliranje je oduvijek bilo vezano za angažovanje unifromisanih lica.

S ozbirom na to da uniformisana policija čini najbrojniji dio organa

unutrašnjih poslova, te da je za vršenje poslova koji su joj stavljeni u

zadatak snabdjevena ovlašćenjima, da je struĉno obuĉena i tehniĉki

opremljena, sigurno je da od njene organizacije i funkcionisanja zavisi, u

znatnoj mjeri, ukupna aktivnost organa unutrašnjih poslova, posebno javne

bezbjednosti.

Patrolna djelatnost podrazumijeva unaprijed određene pravce kretanja.

Patrolu čine minimalno dva uniformisana policajca, koji u nedostatku

pozorničke djelatnosti, obavljaju sve kriminalističko-operativne poslove na

patrolnom rejonu.

Prema prostoru: kopnene, vodene i vazdušne patrole;

U odnosu na prevozna sredstva: pješačke, konjičke,

biciklističke, motociklističke, auto-patrole, patrolni

čamci, helikopterske, itd.

Prema karakteristikama prostora i mjesta: na

otvorenom prostoru, u naseljenim mjestima, na

putevima, itd.

U odnosu na trajanje: redovne i vanredne.

U urbanim sredinama, više pozorničkih rejona čine auto-

patrolni rejon, koji je ujedno dopuna pozorničkoj djelatnosti.

Poslovi patrolne djelatnosti su u osnovi taktičko-operativne

mjere i radnje primjerene pozorničkoj djelatnosti:

legitimisanje, opserviranje patrolnog rejona, pregled prostora

putnika i prtljaga,otkrivačka i potražna djelatnost, kao i

poslovi iz domena javnog reda i mira (kontrola posjedovanja i

nošenja oružja, kontrola boravka stranaca, i dr.).

Treba naglasiti da sve navedene mjere mogu biti pooštrene, u

slučajevima kada to nalaže sigurnosna situacija.

Knjiga patrolnog rejona- direktno zavisi od vrste

patrole, jer patrola na vodi i helikopterska patrola zbog

svojih specifičnosti moraju imati samostalne patrolne

knjige.

Izvještaji auto-patrole zasnivaju se na podacima

pozorničkih rejona, pa proizlazi da je auto-patrola

dopunjujuća pozorničkoj djelatnosti.

Zasniva se na uvjerenju da će osobe počiniti manje

kriminalnih aktivnosti ako znaju da je policija prisutna.

A. Patroliranje se obavlja u uniformi,

B. Vozila, ukoliko se koriste, su jasno označena,

C. Patrola se provodi na nesumičan način (moraju se poduzeti

napori da se izbjegne stvaranje šeme patroliranja),

D. Česti kontakti sa zajednicom.

Koristi se kada već postoji specifičan problem u području, i

policajci moraju poduzeti napore da eliminiraju taj problem.

A. Patroliranje se obavlja u civilnoj odjeći,

B. Vozila, ako se koriste, su neoznačena,

C. Kretanje je obično ograničeno i usmjereneo na

problematično područje,

D. Naglasak je na određenim kriminalnim djelima.

Prednosti ove vrste patroliranja su:

- Policajci nisu vidljivi očima javnosti,

- Policajci mogu bolje posmatrati izvršavanje kriminalnih

djela,

- Lakše je prikupiti informacije,

- Lakše je nadgledati sumnjive osobe.

Ovdje je bitno naglasiti da povezivanje sa stanovnicima nije

vidljivo.

Prevencija kriminala i nezgoda;

Prepoznavanje opasnosti koje prijete javnosti;

Odazivanje na hitne pozive;

Istraživanje krivičnih djela;

Održavanje javnog reda;

Razvijanje dobrih odnosa sa zajednicom;

Izvještavanje drugih policijskih jedinica i odjeljenja o

informacijama ako je potrebno.

Potrebe i uslovi na patrolnom području, pored izvora

koji su na raspolaganju, odlučuju koja će se vrsta

patrole upotrijebiti.

Pješačka patrola,

Patrola sa psima (policajci rade patrole u vozilima),

Brodska patrola,

Patrola sa vozilima za sve terene i patrola na biciklima,

Patrola na motorima.

Posebna operativna djelatnost usmjerena je na otkrivanje i

razjašnjavanje konkretnih krivičnih djela čiji su učinioci

nepoznati. Ti bezbjednosni problemi imaju svoje početno i

završno vrijeme. Ovakvi problemi u principu se rešavaju u

zajednici sa pozorničkom i patrolnom aktivnošću, a naročito je

ovo prisutio kada se radi o preventivnoj djelatnosti i

kriminalističkoj kontroli.

Za realizaciju zadataka, potrebna je koordinacija sa pozorni-

čkom i patrolnom djelatnošću u zavisnosti od problema i

posebnih uslova za organizaciju kriminalističke operative.

Upravo, nosioci aktivnosti posebne operativne djelatnosti u

takvim slučajevima su i nosioci koordinacije.

U mnogim slučajevima, zavisno od uslova za organizaciju

kriminalističke operative, posebna operativna djelatnost i

patrolna čine jedinstvenu organizaciju.

Ovo je naročito karakteristično za sektore kojima se pokrivaju

seoska područja sa manje izraženom kriminalnom i

bezbjednosnom problematikom (Matijević, 2002).

Odgovarajuća i pravovremena informacija do koje policajac dolazi na

pozorničkom i patrolnom rejonu osnovni je uslov za adekvatno i

blagovremeno suprotstavljanje kriminalitetu, bilo da se krivično djelo

nalazi u pripremnoj fazi ili su posljedice već nastupile.

Stoga je neophodno da kriminalistički istražitelj koristi informacije do

kojih se dođe putem patrolne i pozorničke djelatnosti, s obzirom na to da

djelatnost policije na sektoru obuhvata niz aktivnosti među kojima su

pozornički i patrolni obilasci na prvom mjestu. Obilasci su usmjereni na

mjesta gdje se najčešće vrše krivična djela i prekršaji, ili se ispoljavaju

socijalnopatološke pojave, kao i u odnosu na lica prema kojima je

preduzeta mjera pojaĉanog nadzora, odnosno kriminalističkakontrola

Uniformisani policajci su u situaciji da, s obzirom na zadatke koje

obavljaju, dolaze do saznanja kako o planiranim, tako i o izvršenim

kriviĉnim djelima, te da bilježe i druge pojave koje mogu biti od velikog

operativnog značaja za rad kriminalističkih istražitelja.

U tom kontekstu, neophodno je da istražilac razvija dobar odnos i saradnju

sa uniformisanom policijom, te koristi informacije do kojih oni dođu

obavljanjem svojih aktivnosti na sektoru.

Kako se u okviru pozorničke i patrolne djelatnosti obavljaju sljedeći poslovi

suzbijanja i sprečavanja kriminaliteta:

– poslovi koji se odnose na otkrivanje krivičnih djela i učinilaca;

– pronalaženje i hvatanje učinilaca krivičnih djela;

time ovlašteno službeno lice organa unutrašnjih poslova može neku osobu

lišiti slobode ako postoji ma koji razlog predviđen u članu 146. ZKP-a

FBiH (Razlozi za pritvor), te je dužno takvu osobu bez odgode, nakasnije u

roku od 24 sata dovesti tužiocu. U tom slučaju, ovlašteno službeno lice će

obavijestiti tužioca o razlozima i vremenu oduzimanja slobode.

U slučaju lišenja slobode, ovlašteno službeno lice dužno je sačiniti Izvještaj

o lišavanju slobode.

(1) Ako postoji osnovana sumnja da je određena osoba učinila krivično djelo,

pritvor se protiv te osobe može odrediti:

1) ako se krije ili ako postoje druge okolnosti koje ukazuju na opasnost od bjekstva,

2) ako postoji osnovana bojazan da će uništiti, sakriti, izmijeniti ili falsifikovati

dokaze ili tragove važne za krivični postupak ili ako naročite okolnosti ukazuju da

će ometati krivični postupak uticajem na svjedoke, saučesnike ili prikrivače,

3) ako naročite okolnosti opravdavaju bojazan da će ponoviti krivično djelo ili da

će dovršiti pokušano krivično djelo ili da će učiniti krivično djelo kojim prijeti, a za

ta krivična djela može se izreći kazna zatvora pet godina ili teža kazna,

4) ako je u pitanju krivično djelo za koje se može izreći kazna zatvora deset godina

ili teža kazna, a usljed načina izvršenja ili posljedica krivičnog djela određivanje

pritvora nepohodno je za sigurnost građana ili imovine. U slučaju

kad se radi o krivičnom djelu terorizma, smatra se da postoji pretpostavka

koja se može pobijati, da je ugrožena sigurnost građana i imovine.

Kontrola i analiza imaju više ciljeva:

1. Utvrđivanje stanja izvršenih zadataka, ocjena

efikasnosti i opravdanosti primjenjenih operativno-

taktičkih mjera

2. Procesna, operativna orijentacija, utvrđenih

operativnih planova, primjenjenih operativno-

taktičkih mjera i saradnja sa građanima

3. Borba protiv zloupotreba i nerada, kako od strane

neposrednih radnika koji izvršavaju zadatke, tako i od

strane starješina.

Neposrednu-u odnosu na rad neposrednog izvršioca

zadataka. Osnovna dva vida ove kontrole su

opservacijom i neposrednim sprovođenjem kontrole na

samom sektoru i razgovor sa izvršiocem, kontrolom

njegovog rada u stanici policije.

Posrednu-koja se odvija putem praćenja izvršenja

zadataka, izvještaja tužilaštva o odbačaju krivičnih

prijava, pritužbi građana, primjedbi drugih institucija,

analize problema na sektoru (Matijević, 2002).

Prema obimu kontrola može biti: u cjelini, kojom se

obuhvata cjelokupan rad, i prema konkretnom zadatku.

Prema subjektu koji provodi kontrolu, može biti

sprovedena od:

Neposrednog starješine;

Organizacija unutar javne bezbjednosti;

Tužilaštva i sudova;

Građana.

Radi se o skupu pismenih podataka ili indeksa, registra

koji ukazuju na podatke koji su relevantni za:

Sagledavanje bezbjednosnih problema na sektoru;

Orjentaciju u operativnom radu na sektoru

Sagledavanje rezultata određenih aktivnosti u

ostvarivanju bezbjednosti na sektoru.

Dosije sektora mora predstavljati svojevrsnu sliku

bezbjednosnog stanja i problema, i karakteristika

sektora. Uslov za njegovo formiranje je poznavanje

istorijata sektora, odnosno područje za koje se

obrazuje, njegove individualne karakteristike, odnosno

posebni uslovi, i procjena bezbjednosne situacije.

Geografske specifičnosti: kao što su geofizičko,

geosociološko i saobraćajno stanje sa karakteristikama

koje predstavljaju poseban uslov za izgradnju

kriminalističke operative, sa nužnim sekcijama na

kojima treba topološki da se vide sve specifičnosti koje

treba označiti i legendirati.

Istorijat sektora od interesa-sa posebnim osvrtom na

kriminogenost područja u prošlosti, kao i sa nužnim

podacima o karakteristikama krivičnih djela i drugih

događaja iz prošlosti (Matijević, 2002).

U ovu grupu se ubrajaju osobe koje zaslužuju pažnju

javne bezbjednosti, a naročito:

Osobe pod kriminalističkom kontrolom

Osobe za kojima se traga

Pored navedenih osoba, interesantni su još podaci o izvršenim

krivičnim djelima u toku godine i karakteristikama njihovog

izvršenja, podaci o prekršajima, te podaci o požarima.

Planiranje rada na bezbjednosnom sektoru predstavlja

metodološko pravilo koje se temelji na prethodnoj

analizi stanja na bezbjednosnom sektoru.

U zavisnosti od izvještajnih perioda, planovi rada mogu

biti:

Godišnji sa svim svojim dijelovima i utvrđenom

metodologijom planiranja

Tromjesečni ili posebni-operativni plan aktivnosti

radnika na bezbjednosnom sektoru

Linijski rad u sprečavanju i suzbijanju kriminaliteta možemo

da definišemo kao oblik organizacije u odnosu na teritorijalni,

koji je opšti, i kao posljedica određene nužnosti predstavlja

podjelu rada u borbi protiv kriminaliteta, čije modifikovane

forme zavise od uslova u kojima kriminalna aktivnost

egzistira, čineći pri tom sa teritorijalnim i objektnim oblikom

jedinstvenu organizaciju borbe protiv kriminaliteta (Kostić,

1987; Krivokapić i Krstić, 1999; Matijević, 2002).

1. Ukupan broj krivičnih djela i drugih protivpravnih

ponašanja koja predstavljaju latentnu opasnost za kriminalnu

djelatnost ili izazivanje negativnih posljedica od interesa za

bezbjednost na teritoriji osnovnog-zajedničkog organa

unutrašnjih poslova.

Pod ovim treba shvatiti da je linijski rad posljedica

iznalaženja, pored teritorijalnog, efikasnijih formi borbe protiv

delinkventnih ponašanja i njihovog sprečavanja.

Što su brojčanost i intezitet, a u prvom redu društvena

opasnost veći, utoliko i oblici njegovog suzbijanja moraju biti

raznovrsniji.

2. Osnova kriminalne djelatnosti mora da se posmatra jedinstveno i sa drugim društvenim negativnim pojavama koje nemaju obilježje krivičnog djela ali predstavljaju radni problem;

Najčešće to su određeni prekršaji ili prijave koje predetavljaju latentnu opasnost proširenja kriminalne djelatnosti;

Zato se u linijskom radu odstupa od krivično-pravne podele i sistematike krivičnih dela;

Osnova je cjelovito radno rešavanje problema.

3. Jedinstveni način vršenja krivičnih djela, bez obzira na

krivično-pravnu podjelu prema stepenu društvene opasnosti;

tako, na primjer, teške krađe predstavljaju heterogenu

problematiku sa stanovišta preventivnog ili operativno-

kriminalističkog represivnog djelovanja u suzbijanju

kriminaliteta.

4. Jedinstveno operativno zahtijevanje problema suzbijanja

kriminaliteta koje zahtijeva poznavanje posebne metodologije

borbe protiv kriminaliteta u pojedinim oblastima društvene

djelatnosti (nepri- vredne, proizvodne, prometne itd)

(Krivokapić i Krstić, 1999; Matijević, 2002).

Linijski rad prostorno ne poznaje utvrđene granice što je

posljedica uslova u kojima se kriminalna delatnost realizuje, i

sve je dinamičniji kako u prostoru tako i u vremenu.

Polazeći od izložene karakteristike vršenja krivičnih djela i

njihovog intenziteta, može se konstatovati da se organizacija

linijskog oblika rada primenjuje na većem prostoru od sektora.

Najniže područje na kome se on sprovodi je stanica policije,

što je moguće, ali je izuzetak.

Drugi prostorni nivo je opština, treći je područje Eniteta i

četvrti-područje Bosne i Hercegovine.

Pod određenim uslovima linijski rad dobija međunarodno

prostorno dejstvo, na primjer, kada je u pitanju međunarodni

kriminalitet ili kada jedna zemlja ima potrebe da zatraži

pomoć, po osnovi bilateralnih ili multilateralnih sporazuma,

od druge zemlje, odnosno preko Interpola od bilo koje zemlje

članice Interpola .

Smatra se da je linijski rad nemoguć bez teritorijalnog. Zato, umnogome, teritorijalni oblik predstavlja bazu za linijski rad.

Teritorijalni oblik rada koji se sprovodi u obliku pozorničke, odnosno patrolne djelatnosti permanentan je na određenoj teritoriji, za razliku od linijskog koji se primenjuje, po pravilu, u operativno- represivnom radu i zbog toga nema onaj kontinuitet kao teritorijalni.

Stoga, svaki konkretni linijski oblik rada po pravilu, mora da bude koordiniran sa teritorijalnim. To praktično znači, da onaj ko odgovara za teritorijalnu-opštu bezbjednost, mora biti u toku problema i rada linijskog oblika operativne djelatnosti, i da se aktivno uključi u proces redovnih svojih poslova u razrešenju problema koji se odvijaju u formi linijskog operativnog rada.

Da bi ovo moglo da se ostvari potrebno je sistemski, a ne

parcijalno, riješiti i zauzeti stavove po bitnim pitanjima

organizacije i međusobnih odnosa linijskog i teritorijalnog

oblika sprovođenja kriminalističke operative.

Osnovu za rješavanje čine opšti i posebni uslovi, od kojih

zavisi organizacija kriminalističke operative.

To znači, odnos između linijskog i teritorijalnog oblika borbe

protiv kriminaliteta je posljedica uslova kojima su izloženi.

Međutim, i pored specifičnosti pojedinih lokaliteta i bogatstva

formi, u posmatranju ovog problema treba poći od činjenice da

je teritorijalni oblik borbe protiv kriminaliteta osnovni oblik

koji ne smijee da proturječi teritorijalnom obliku, već mora da

bude dopunjujući, a sve s ciljem da poveća bezbjednost na

jednoj konkretnoj teritoriji.

Linijski oblikom ne smije da degradira teritorijalni oblik.

Ova dva oblika moraju funkcionalno da obezbjeđuju potpunu

efikasnost kriminalističke operative, na samom području

djelovanja, u svakom bezbjednosnom zadatku (Matijević,

2002).

Isto tako mora da se ima u vidu činjenica da je teritorijalni oblik ograničen prostorno, i da van svog osnovnog područja za akciju nije fleksibilan, jer je njegova pokretljivost relativio ograničena.

Zato je potrebno prethodno odrediti ciljeve koje treba ostvariti linijskim radom na određenom području, pa u saglasnosti s ciljevima utvrditi:

listu pojavnih oblika vršenja krivičnih djela i drugih

bezbjednosnih problema koji će biti predmet linijskog rada;

podjelu i organizaciju linijskog rada;

obavezu linijskog oblika rada prema teritorijalnom obliku koji je odgovoran za bezbjednost staničnog područja;

obaveze teritorijalnog oblika prema linijskom obliku u

rješavanju konkretnih kriminalnih slučajeva.

Linijski rad mora biti obavezan da saglasno uspostavljenim

instrumentima informiše o teritorijalnim problemima i svojim

planovima u realizaciji kriminalnih slučajeva na sektoru.

Također, da informiše i o određenim akcijama i mjerama koje

preduzima na sektoru, kako bi se rad na sektoru mogao da

sinhronizuje sa zadacima i akcijama koje proističu iz linijskog

rada.

Teritorijalni oblik prema organizaciji linijskog rada ima obaveze da svoj rad u konkretnim slučajevima usaglasi sa potrebama linijskog rada u rješavanju konkretnog problema ili sprovođenju određenog bezbjednosnog zadatka, a o tome informiše odgovarajuću organizaciju linijskog rada (poštujući pri tome izgrađene instrumente informisanja) o činjenicama i indicijama koje se odnose, ili mogu biti interesantne za jedan radni problem ili zadatak linijskog rada.

Teritorijalni oblik, u pravilu, ne smije da preduzima akcije u odnosu na problem koji je predmet linijskog rada, ako to nije izričito predviđeno ili pak ako postoje neodložni razlozi koji uslovljavaju neodložno preduzimanje odgovarajuće operativne akcije i mjere (Matijević, 2002).