terrorisme ontrafeld - zwarte · pdf filein de strijd tegen het terrorisme ... partners die...

91
Terrorisme ontrafeld RechercheBasics John Tamerus Peter Horsten Edwin van den Bogert 2 Terrorisme ontrafeld John Tamerus Peter Horsten Edwin van den Bogert Laser Proof John Tamerus Peter Horsten Edwin van den Bogert Japan gebruikt de kleine Japanse rijstvis, de Oryzias latipes, in de strijd tegen het terrorisme. Het visje is in staat om binnen enkele uren te reageren op de aanwezigheid van contaminanten in het water. Dit als tegenhanger van gespecialiseerde dure detectietechnieken, die er minstens 15 uur over doen. Het grappige is dat de dieren niet alleen aan de oppervlakte gaan hangen als zich problemen voordoen met de waterkwaliteit. Binnenkort geven ze ook licht. Wetenschappers zijn namelijk bezig met genetisch gemodificeerde varianten van het rijst- visje. Wat ik hiermee zeggen wil is dit. In de strijd tegen het terrorisme kunnen we veel zaken nog beter aanpakken: beter samenwerken, meer informatie delen, gedegen onderzoek uitvoeren, analyses maken, af- spraken vastleggen en noem maar op. Het is allemaal belangrijk en ik hoop dan ook dat u met elkaar daaraan blijft werken. Tegelijkertijd is er meer mogelijk. Soms maakt een innovatief idee een groot verschil, zoals in het geval van het Japanse visje. Bij deze roep ik u op, om ook naar dit soort mogelijkheden te kijken. Want, in de strijd tegen het terrorisme kunnen we geen kansen laten liggen. Met dit boek geven de schrijvers u een impuls om terrorisme vanuit verschillende per- spectieven te bekijken. Het slaat een brug tussen theorie en praktijk. Ik wens u veel leesplezier. Peter van Zunderd, Korpschef Korps landelijke politiediensten Terrorisme ontrafeld

Upload: dangduong

Post on 30-Jan-2018

240 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

Page 1: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

Terrorisme ontrafeld

RechercheBasics

John Tamerus Peter Horsten Edwin van den Bogert

2

Terrorisme ontrafeld John Tam

erus Peter Horsten Edw

in van den Bogert

Laser Proof

John Tamerus Peter Horsten Edwin van den Bogert

Japan gebruikt de kleine Japanse rijstvis, de Oryzias latipes, in de strijd tegen het terrorisme. Het visje is in staat om binnen enkele uren te reageren op de aanwezigheid van contaminanten in het water. Dit als tegenhanger van gespecialiseerde dure detectietechnieken, die er minstens 15 uur over doen. Het grappige is dat de dieren niet alleen aan de oppervlakte gaan hangen als zich problemen voordoen met de waterkwaliteit. Binnenkort geven ze ook licht. Wetenschappers zijn namelijk bezig met genetisch gemodificeerde varianten van het rijst-visje. Wat ik hiermee zeggen wil is dit. In de strijd tegen het terrorisme kunnen we veel zaken nog beter aanpakken: beter samenwerken, meer informatie delen, gedegen onderzoek uitvoeren, analyses maken, af-spraken vastleggen en noem maar op. Het is allemaal belangrijk en ik hoop dan ook dat u met elkaar daaraan blijft werken. Tegelijkertijd is er meer mogelijk. Soms maakt een innovatief idee een groot verschil, zoals in het geval van het Japanse visje. Bij deze roep ik u op, om ook naar dit soort mogelijkheden te kijken. Want, in de strijd tegen het terrorisme kunnen we geen kansen laten liggen. Met dit boek geven de schrijvers u een impuls om terrorisme vanuit verschillende per-spectieven te bekijken. Het slaat een brug tussen theorie en praktijk. Ik wens u veel leesplezier.

Peter van Zunderd,Korpschef Korps landelijke politiediensten

Terrorisme ontrafeld

Page 2: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

Terrorisme ontrafeld

RechercheBasics

John Tamerus Peter Horsten Edwin van den Bogert

2

Terrorisme ontrafeld John Tam

erus Peter Horsten Edw

in van den Bogert

Laser Proof

John Tamerus Peter Horsten Edwin van den Bogert

Japan gebruikt de kleine Japanse rijstvis, de Oryzias latipes, in de strijd tegen het terrorisme. Het visje is in staat om binnen enkele uren te reageren op de aanwezigheid van contaminanten in het water. Dit als tegenhanger van gespecialiseerde dure detectietechnieken, die er minstens 15 uur over doen. Het grappige is dat de dieren niet alleen aan de oppervlakte gaan hangen als zich problemen voordoen met de waterkwaliteit. Binnenkort geven ze ook licht. Wetenschappers zijn namelijk bezig met genetisch gemodificeerde varianten van het rijst-visje. Wat ik hiermee zeggen wil is dit. In de strijd tegen het terrorisme kunnen we veel zaken nog beter aanpakken: beter samenwerken, meer informatie delen, gedegen onderzoek uitvoeren, analyses maken, af-spraken vastleggen en noem maar op. Het is allemaal belangrijk en ik hoop dan ook dat u met elkaar daaraan blijft werken. Tegelijkertijd is er meer mogelijk. Soms maakt een innovatief idee een groot verschil, zoals in het geval van het Japanse visje. Bij deze roep ik u op, om ook naar dit soort mogelijkheden te kijken. Want, in de strijd tegen het terrorisme kunnen we geen kansen laten liggen. Met dit boek geven de schrijvers u een impuls om terrorisme vanuit verschillende per-spectieven te bekijken. Het slaat een brug tussen theorie en praktijk. Ik wens u veel leesplezier.

Peter van Zunderd,Korpschef Korps landelijke politiediensten

Terrorisme ontrafeld

Page 3: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

John Tamerus Peter Horsten

Edwin van den Bogert

Terrorisme ontrafeld

Page 4: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

Eerste druk

ISBN/EAN: 978-90-812043-1-6

© 2007, Kluwer Alphen aan den RijnBehoudens de door de wet gestelde uitzonderingen, alsmede behoudens voor-zover in deze uitgave nadrukkelijk anders is aangegeven, mag niets uit deze uit-gave worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Dienst Nationale Recherche van het Korps landelijke politiediensten (KLPD).

Aan de totstandkoming van deze uitgave is uiterste zorg besteed. Voor infor-matie die onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en KLPD geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich aanbevolen.

RechercheBasics • Slimmer • Daadkrachtiger • Eenvoudiger

Terrorisme ontrafeld

Omslag fotoOp dinsdag 1 november 2005 arresteert de politie twee mannen gekleed in djellaba’s in een internationale trein in Amsterdam. Oplettende passagiers hadden de politie gebeld. Twee Arabisch ogende mannen met baarden en djellaba’s rommelden in hun bagage en bezochten meerdere keren het toilet in de trein. Op last van de politie werd het treinverkeer ten oosten van Am-sterdam Centraal Station enige tijd stil gelegd. Na hun arrestatie werden de twee mannen gemaskerd afgevoerd in auto’s van het arrestatieteam. Daarna mochten de reizigers de trein verlaten. Later bleek dat de mannen in de trein op zoek waren naar een ruimte om in stilte te kunnen bidden. Een broer van één van de mannen vertelde dat ze het toilet gebruikten om zichzelf te reini-gen volgens islamitisch gebruik. De politie liet de mannen na een kort verhoor gaan. De politie benadrukte later dat het goed is dat passagiers in dit soort situaties alarm slaan. Dat vraagt ze ook van mensen. Maar, wanneer doe je dat eigenlijk? Wat is normaal gedrag en wat is verdacht?

Page 5: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

Woord van dank

Alsauteurskijkenwemetveelplezierterugopdeperiodewaarinditboektotstandkwam.Terrorismeiseenbijzonderthemawaaroveralveelgeschrevenis.Tegelijkertijdisernogzoveelovertevertellen.Waarhetvooronsomgaatisbewustwording:erwordtalzoveelovergepraat.Devraagis:begrijpenweerookechtietsvan?DievraaghebbenwebeantwoordineenvormdierechtdoetaandereeksRechercheBasics:slimmer, daadkrachtiger en eenvoudiger.Wehopendatweeringeslaagdzijnomditcomplexeenactueleonderwerpopdezemaniertepresenteren

Geenenkelboekkomttotstandzonderdesteunenmedewerkingvanande-ren.Veelmensenhebbendemoeitegenomeneendeelvanhunkostbaretijdvrijtemakenvoorhetbeantwoordenvanonzevragen.Eenbijzondereplaatswerddaarbij ingenomendoorHarryMeijer,diebinnenhetKorps landelijkepolitiedienstenenverdaarbuiteneenstaatvandienstopgebouwdheeftmetzijnkennisoverterrorismebestrijding.Zijntips,inhoudelijkebijdrageeneer-lijke feedback hebben voor dit resultaat gezorgd. Een bijzonder woord vandankisookopzijnplaatsvoorMirjamCorsèldiealsBachelorofLawsdrukbezigismethetafrondenvanhaarstudiecriminologieaandeUniversiteitvanUtrecht.Alsaanstormendcriminologewistzeonsopdejuistemomententebehoedenvoorjuridischeenandereuitglijders.

Inhetrecherchevakishetonderbepaaldeomstandighedengebruikelijkomplaatsen,personenofgebeurtenissenteanonimiseren.Daarwaarditgevraagdwerd,ofwaarhetrelevantgeachtwerd,isditgebeurd.

Page 6: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

Over de auteurs

JohnTamerus EMTP is als lid van hetmanagementteamwerkzaambij deDienstNationaleRecherchevanhetKorpslandelijkepolitiediensten.E-mail: [email protected]

PeterHorstenEMTPiswerkzaambijdeDivisieRechercheExpertiseOndersteuningvanderegiopolitieZuid-Holland-Zuid.E-mail: [email protected]

EdwinvandenBogertEMTPBBAiswerkzaambinnenhetprocesopsporingvanderegiopolitieHaaglanden.E-mail:[email protected]

Leeswijzer

Met deze publicatie willen de auteurs op een laagdrempelige manier eenbrug slaan tussen politici, strategen, beleidsmedewerkers, politiemensen enalleanderepartnersdiedagelijkseenbijdrageleverenaandebestrijdingvanterrorisme.Deauteurshopendelezers,meteencombinatievantheorieenpraktijk,een impuls tegevenommet leiderschap, lef, creativiteit,passieeninzet,eenbijdrageteleverenaaneenveiligeresamenleving.Voorbeeldenuitdepraktijkzijnterugtevindenindehoofdstukken:Terroristen,Terroristischeorganisaties,TerroristischeaanslagenenInlichtingendienstenenandereterro-rismebestrijdendeorganisaties.Profielenindezehoofdstukkenzijnalfabetischofchronologischgerangschikt.Theoretischvanaardzijndehoofdstukken1totenmet4.

Page 7: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

Inlichtingendiensten 136

4Detoekomstvanterrorismebestrijding 148 4.1 Oudennieuwterrorisme 148 4.2 Inlichtingen,informatieenkennis 149 4.3 Needtoshare 150

Epiloog 152 Begrippenlijst 154 Logo’s 168 Index 170 Bronnen 174

Voorwoord 11

Terroristen 13

I Watisterrorisme 32 1.1 Herkennen 33 1.2 Verschijningsvormen 38 1.3 Terroristischeorganisaties 42 1.4 Deterrorist 46 1.5 Radicalisering 46 1.6 Dezelfmoordterrorist 53 1.7 Terroristischemethoden 54

Terroristische organisaties 58

2Watisislamitischterrorisme 78 2.1 Islam 78 2.2 Moslimtfundamentalisme 84 2.3 TakfirwalHijra 88 2.4 Vijandenvanradicaleislam 87 2.5 Afghanistan,talibanenAlQaida 89 2.6 IslamitischterrorismeinNederland 96

Terroristische aanslagen 104

3Terrorismebestrijding 122 3.1 Inlichtingen 122 3.2 Opsporen 127 3.3 Verstoren 129 3.4 Wet-enregelgeving 131

Inhoud

Page 8: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

Terrorisme:ergaatbijnageendagvoorbijofdekrantenconfronterenonsermee.Steedsvakerdoetdepolitiekeenberoepoponsomeenbijdrageteleverenaandebestrijdingvanterrorisme.Maar,waarhebbenweheteigenlijkover?Wat isterrorisme?Wat iseenterrorist?Wiebestrijdenterrorisme?Watwordterpreciesvanmijverwacht?En,watzijndege-volgenvaneenterroristischeaanslag?

Vragengenoeg.Watwijwillenisopeeneenvoudigemanieruitleggenwatterrorismeisenwatweverstaanonderterroristen.Hiervoorhebbenweonderanderedeprofielenvanbekendeenminderbekendeterroristenopeenrijgezet,evenalsdeprofielenvanverschillendeterroristischeorgani-satiesenaanslagen.

Opdezemanierwillenweiedereendieietsmetdebestrijdingvanter-rorisme te maken heeft, focussen op ‘waar het écht over gaat’. Zijnterroristenteherkennenofniet?Hoezithetmet jongensdieplotse-linghunbaard latenstaan:radicaliserendieofniet?Opwelkemanierkaneeneventueleaanslagdeverhoudingentussengroepenindemaat-schappijopscherpzetten?Iseropzo’nmomentechtsprakevanmeerangst,meerdiscriminatieenautochtonendiedeallochtonebevolkingtelijfwillengaan?Trouwens,wiezegtdathetallochtonenofmoslimszijn,dieaanslagenplegen?Ditboekgaatvooraldieperinopislamitischterrorisme.DeNederlandse samenlevingervaartdeze vormvan ter-rorismeopditmomentalsgrootstedreiging.

Waarhetvooronsomgaatisbewustwording.Terrorismemoetjebegrij-pen,voordatjeerietstegenkuntondernemen.Ditlijktvanzelfsprekend.Maar,letmaareensophoeveelzakenerlangskomeninditboek,diejeeigenlijknognietwist.Zakendieinjeeigenwijk,dorpofstadvoorkomen.Zakenwaaropjezoukunnenreageren.

Augustus2007

JohnTamerusPeterHorstenEdwinvandenBogert

Voorwoord

Terrorisme ontrafeld

11

Page 9: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

12

Terrorisme ontrafeld

13

Carlos alias ‘de Jakhals’

Geboren 12 oktober 1949, Carácas, Venezuela.

Profiel Illich Ramírez Sánchez is een links extremistische guerrillastrijder/terrorist. Hij zit op dit moment een levenslange gevangenisstraf uit in Frankrijk. Hij staat bekend onder zijn strijdersnaam Carlos en bijnaam de Jakhals. Carlos is een man die zich jarenlang bewoog in de wereld van inlichtingendiensten, terroristische organisaties en misdaad. Carlos is vooral berucht geworden in 1975 door de brutale gijzeling van het hoofdkantoor van de OPEC. Jarenlang was hij één van de meest gezochte terroristen ter wereld.

Nu Veroordeeld tot levenslang.

Illich Ramírez Sánchez is zoon van een marxistisch advocaat. In 1959 werd de tienjarige Illich lid van de jeugdafdeling van de Nationale Communistische Partij. Naast zijn moedertaal Spaans, sprak de getalenteerde jongen al snel vloeiend Engels, Frans, Arabisch en Russisch. Na de echtscheiding van zijn ouders nam zijn moeder hem mee naar Londen waar hij zijn opleiding voortzette aan de Stafford House Tutorial College in Kensington. In 1968 studeerde hij verder aan de Patrice Lumumba Universiteit in Moskou. In 1970 werd hij verwijderd van deze universiteit, waarna hij vermoedelijk terechtkwam in een trainings-kamp van het Volksfront voor de bevrijding van Palestina (PFLP) in de buurt van Amman, Jordanië. Hier kreeg hij zijn strijdersnaam Carlos. Ramírez Sán-chez zegt zelf dat hij heeft meegevochten aan de zijde van het PFLP. Dit zou in 1970 geweest zijn, toen de Jordaanse overheid de PFLP wilde verdrijven. De bijnaam de Jakhals kreeg hij in de media omdat het boek De dag van de jakhals van Frederick Forsyth tussen zijn spullen werd gevonden: louter toeval omdat het boek van iemand anders was.

In 1973 beging Ramírez Sánchez zijn eerste misdaad voor de PFLP. Hij was be-trokken bij de mislukte liquidatie van de joodse zakenman Joseph Sieff. Later eiste hij de verantwoordelijkheid op voor een mislukte bomaanslag op de Bank Hapoalim in Londen, en een (auto)bomaanslag op drie pro-Israëlische Franse

Page 10: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

14

Terrorisme ontrafeld

15

kranten. Hij verklaarde dat hij ook verantwoordelijk was voor de aanslag op 13 januari 1975 in een Parijs restaurant. Bij deze aanslag kwamen twee mensen om het leven en vielen 30 gewonden. Daarnaast zei hij betrokken te zijn ge-weest bij de mislukte aanslag met een granaatwerper (17 januari 1975) op een toestel van El Al op het vliegveld Orly.

Toen drie agenten Carlos in een huis in Parijs wilden arresteren, schoot hij twee van hen dood en vluchtte. Het lukte hem om via Brussel Beiroet te bereiken. Vanuit Beiroet bereidde hij een aanval voor op het hoofdkwartier van de OPEC in Wenen. In december 1975 viel hij met zes man een vergadering van OPEC-leiders binnen. Hij gijzelde ruim 60 mensen. Met een vliegtuig vertrok hij op 22 december 1975 met 42 gegijzelden naar Algiers, Algerije. In Algiers liet hij 30 gijzelaars vrij, waarna de DC-9 verder vloog naar Tripoli, Libië. Nadat hij alle gijzelaars had vrijgelaten, vroeg Ramírez Sánchez samen met zijn collega’s asiel aan. Ramírez Sánchez vertrok uit Algerije Aden, Jemen. Daar riep de PFLP hem ter verantwoording. Tijdens de OPEC-gijzeling had hij de Iranese minister van Olie, Jamshid Amuzgar en zijn Saoedische collega, niet geliquideerd. Daar-naast twijfelde de PFLP eraan of Ramírez Sánchez het losgeld had afgedragen. Ramírez Sánchez werd uit de PFLP gezet.

In september 1976 werd Carlos gearresteerd en kort vastgehouden in Joegoslavië. Niet veel later vestigde hij zich in Jemen, waar hij de Organisatie van de gewapende Arabische strijd oprichtte. Deze groep bestond voornamelijk uit Syrische, Libanese en Duitse rebellen. Hij had contact met diverse organisaties uit het voormalige Oostblok, zoals de Oost-Duitse Stasi. Op een gegeven moment huurde de Roe-meense Securitate hem in om Roemeense dissidenten in Frankrijk te liquideren en om het kantoor van Radio Free Europe in München te verwoesten.

In 1982 pleegde Carlos met zijn groep een aanslag op een kerncentrale. Deze aanslag mislukte. Als twee leden van de groep, waaronder Magdalena Kopp, de vrouw van Carlos, in Parijs worden gearresteerd, pleegt de groep een aantal aanslagen op Franse doelen. Zo waren in 1983 Maison de France en de TGV doelwit van een bomaanslag. Tijdens de Koude Oorlog beschuldigde het Westen Ramírez Sánchez ervan KGB-agent te zijn. Dit was twijfelachtig. Toen Ramírez Sánchez in 1994 besloot om liposuctie te ondergaan in een ziekenhuis in Soe-dan, drongen Franse troepen de operatieruimte binnen en namen hem mee. Ze vlogen hem naar Parijs. Carlos werd beschuldigd van de moord op de twee Franse agenten en lidmaatschap van de PFLP.

Het proces tegen Carlos begon op 12 december 1997 en eindigde op 23 december van hetzelfde jaar. Hij werd veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf. In juni 2003 publiceerde Carlos het boek de Revolutionaire Islam. Hierin spreekt hij zijn steun uit voor Osama Bin Laden en zijn aanvallen op de Verenigde Staten. Hij steunt ook Saddam Hoesein, omdat deze zich blijft verzetten tegen de Verenigde Staten. Hij noemt hem de laatste Arabische ridder.

Terroristen

Page 11: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

16

Terrorisme ontrafeld

17

van personen die geïdentificeerd waren als kapers: Mohammed Atta, Satam al Suqami, Waleed al Shehri, Wail al Shehri, Abdul Aziz al Omari, Fayez Bani-hammad, Ahmed al Ghamdi, Hamza al Ghamdi, Mohand al Shehri, Saeed al Ghamdi, Ahmad al Haznawi, Ahmed al Nami, Majed Moqed, Salem al Hazmi. De meeste van hen kwamen uit Saoedi-Arabië.

Mohammed Atta al Sayed

Geboren 1 september 1968, Kafr el-Sheikh, Egypte.

Profiel Religieus gemotiveerd (islamitisch) zelfmoordterrorist. Mohammed Atta was de aanvoerder van de 19 terro-risten die de terroristische aanslagen op 11 september 2001 pleegden in de Verenigde Staten. Circa 3.000 mensen kwamen hierbij om het leven.

Nu Dood.

Mohammed Atta groeide op in Caïro en studeerde architectuur aan de Caïro University. In die periode was hij niet bijzonder religieus. Van 1993 tot 1999 studeerde hij aan de Technische Universiteit van Hamburg. In Duitsland was Atta bij binnenkomst geregistreerd als afkomstig uit de Verenigde Arabische Emiraten. Langzaam maar zeker veranderde Atta van een intelligente gedre-ven student in een gefrustreerd man die boos was over de houding van wes-terse landen naar het Midden-Oosten. Zijn boosheid werd gevoed door zijn steeds extremere geloofsbeleving. Atta werd fundamentalistisch islamiet. Dit proces werd versneld en versterkt toen hij in 1995 naar Mekka ging voor de traditionele bedevaartstocht. Duits islamistisch terrorist van Syrische af-komst, Mohammed Haydar Zammar, zegt Atta daar te hebben gerekruteerd voor Al Qaida.

In 1999 besloot Atta met een aantal gelijkgestemden naar Afghanistan te reizen om Osama Bin Laden te ontmoeten en een opleiding te volgen in een van de trainingskampen van Al Qaida. Van eind 1999 tot begin 2000 zat Atta in trainingskampen in Afghanistan. In maart 2000 was Atta weer terug in Duitsland en ging op zoek naar een vliegschool in de Verenigde Staten. In juli had hij er een gevonden in Florida en in december haalde hij samen met Marwan al-Shehhi zijn theorie-examen. Daarna volgden ze lessen in verschillende flight simulators.

Atta wordt gezien als de grote organisator van de aanslagen op 11 september 2001. Slechts een paar andere kapers zouden op de hoogte geweest zijn van de precieze bedoelingen. Op 14 september 2001 kwam de FBI met een lijst

Terroristen

Page 12: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

18

Terrorisme ontrafeld

19

Mohammed B.

Geboren 8 maart 1978, Amsterdam, Nederland.

Profiel Religieus gemotiveerd terrorist, Nederlandse moslim-extremist van Marokkaanse afkomst, verantwoordelijk voor de moord op filmmaker, columnist en regisseur Theo van Gogh op 2 november 2004.

Nu Veroordeeld tot levenslang.

Mohammed B. werd geboren als zoon van de eerste generatie immigranten. Zij spraken slecht Nederlands en hadden weinig contact met autochtonen. Moham-med B. heeft zowel de Nederlandse als de Marokkaanse nationaliteit en haalde in 1995 zijn havo-diploma. Hij wisselde daarna enkele malen van studie, en verliet zijn opleiding uiteindelijk na vijf jaar zonder diploma. Bij de politie was hij al jong bekend als lid van een groep Marokkaanse probleemjongeren.

Mohammed B. deed vrijwilligerswerk in de buurt waar hij woonde en viel op doordat hij zich steeds strenger aan de regels van de islam hield. B. liet zijn baard staan en begon een djellaba te dragen: een lang, losvallend gewaad met lange mouwen en vaak een capuchon. Het is de traditionele kleding van man-nen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Mohammed B. bezocht de El Tawheedmoskee en kwam in contact met radicale moslims, onder wie Samir A. en leden van de Hofstadgroep. In het huis van Mohammed B. organiseerde de Hofstadgroep huiskamerbijeenkomsten, die zich voornamelijk richtten op het radicaliseren van nieuwe rekruten. Mohammed B. beheerst het Arabisch beperkt, met als gevolg dat hij de Koran niet in de officiële taal kan lezen. Van huis uit sprak hij Nederlands en Tarifit (Rifijns): de moedertaal van zo’n drie miljoen Marokkanen.

Op 2 november 2004 bracht Mohammed B. de bekende en omstreden filmmaker, regisseur en columnist Van Gogh om het leven met zeven kogels en verschillende messteken. Met een groot mes stak hij een (dreig)brief aan het lichaam van Van Gogh, gericht aan de Nederlandse politica Ayaan Hirsi Ali. Kort na de moord, hield de politie Mohammed B. aan, vlak bij de plaats delict. Daarbij werd hij in zijn been geschoten. Hij droeg tijdens de moord en zijn arrestatie een afscheidsgedicht bij

Terroristen

zich met de titel In bloed gedoopt. Daaruit bleek dat hij als martelaar had willen sterven: ‘Dit is dan mijn laatste woord... Door kogels doorboord... In bloed gedoopt... Zoals ik had gehoopt.’ Sympathisanten noemen islamitische zelfmoordterroris-ten ook wel martelaars. Zij geloven dat ze in de hemel terecht komen als gevolg van hun daad. In de hemel worden ze bijgestaan door 71 maagden en hebben voldoende eten en drinken. Mohammed B. werd veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf.

Page 13: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

20

Terrorisme ontrafeld

21

Osama Bin Laden Geboren 10 maart 1957, Djedda, Saoedi-Arabië.

Profiel Religieus gemotiveerd (islamitisch) terrorist. Sjeik Osama Bin Muhammad Bin Awad Bin Laden werd bekend onder de naam Osama Bin Laden. Hij wordt gezien als de leider van Al Qaida, een islamitische ter-roristische organisatie. Al Qaida heeft tot doel een islamitisch kalifaat te stichten door niet-islamitische regimes met geweld omver te werpen. Bin Laden

wordt onder andere verantwoordelijk gehouden voor de terroristische aanslagen van 11 september 2001 op het World Trade Center en het Pentagon in de Verenigde Staten.

Nu In een uitgelekt rapport van de Franse inlichtingendienst in 2006 staat dat Osama Bin Laden eind augustus 2006 aan tyfus zou zijn overleden. Bronnen uit Pakistan trekken dit verhaal in twijfel. In december 2006 beweerden Franse militairen in Afghanistan dat zij Osama Bin Laden verschillende malen in het vizier hadden. Door het uitblijven van com-mando’s van Amerikaanse officieren zou zijn besloten het vuur niet te openen.

Osama is het zeventiende kind van de ruim 50 kinderen die Mohammed Bin Laden kreeg bij tien vrouwen. Mohammed Bin Laden was een rijk zakenman die zijn fortuin verdiende in de bouw. Onder andere dankzij contacten met het Saoedische koningshuis breidde hij zijn handelscontacten uit, bijvoorbeeld naar de Verenigde Staten. Na zijn dood zette Salem Bin Laden, één van de vele (half)broers van Osama, de handelsbetrekkingen voort. Het familiekapitaal werd geschat op 16 miljard dollar. Na de dood van zijn vader erfde Osama Bin Laden een deel van zijn fortuin. Met dit vermogen legde hij rond 1990 de ba-sis voor Al Qaida. Tijdens de oorlog in Afghanistan tegen de Sovjet-Unie, was Bin Laden de beschermeling van de Amerikaanse overheid. De CIA trainde Bin Ladens vrijheidsstrijders en ontwierp de bunkergrotten van Tora Bora. De FBI zoekt Osama Bin Laden met name in verband met de aanslagen van 1998 op de Amerikaanse ambassades in Tanzania en Kenia. Hierbij kwamen meer dan 200 mensen om. De Verenigde Staten reiken een beloning tot 25 miljoen dollar uit, voor informatie die tot aanhouding of veroordeling van Bin Laden leidt. De vrij-heidsstrijders van Bin Laden heten nu mujahedin. Het gaat om verschillende groepen moslim-idealisten die vochten tegen de Sovjetinval in Afghanistan

tussen 1979 en 1989. Deze mujahedin werden voornamelijk gefinancierd, bewapend en getraind door de Verenigde Staten, Pakistan en Saoedi-Arabië. Oud-president Reagan van Amerika noemde deze mujahedin vrijheidsstrijders: mannen die de principes van onafhankelijkheid en vrijheid verdedigden, om-wille van wereldwijde veiligheid en stabiliteit. In die tijd werden de mujahe-din in westerse landen positief afgeschilderd. Mooie voorbeelden daarvan zien we terug in actiefilms zoals The Living Daylights en Rambo III. De Amerikanen maakten dankbaar gebruik van de rijke Osama Bin Laden, die zich opwierp als getalenteerd organisator en financier van de mujahedin. Zijn dienstenkantoor, de Maktab al-Khadamat (MAK), sluisde met hulp van Amerikaanse, Pakistaan-se en Saoedische regeringen, geld, wapens en islamitische strijders vanuit de hele wereld naar Afghanistan. Hiermee was de financiële en logistieke funde-ring gelegd voor het latere terroristennetwerk Al Qaida.

Na de terugtrekking van de Sovjets vielen de mujahedin voor een deel uit elkaar. Er was een splitsing tussen de Noordelijke Alliantie en de taliban. De taliban startten een burgeroorlog met als doel de alleenheerschappij over Afghanistan te verwerven. Het Westen verloor zijn interesse in Afghanistan en de strijdende mujahedin. Islamitische strijders uit de hele wereld hadden één vijand, de Rus-sen, verslagen. Osama Bin Laden zag zijn kans schoon en creëerde een tweede vijand van de islam: het Westen, in het bijzonder de Verenigde Staten. Zo vormde hij in 1988 met militante leden uit de eerdere mujahedin, Al Qaida. Zo werden islamitische vrijheidsstrijders, de mujahedin, die tegen de Sovjet-Unie hadden gevochten, omgevormd tot een wereldwijde terroristische organisatie.

Osama Bin Laden wordt gezien als de grote leider van Al Qaida: een islamitische paramilitaire beweging die uitgeroeid is tot één van de meest omvangrijke terroristische organisaties ter wereld.

Osama Bin Laden zou met Al Qaida verantwoordelijk zijn voor het opleiden van ruim 11.000 terroristen, die zich na hun opleiding verspreid hebben over de hele wereld. Enkele namen van vrienden en bevriende organisaties zijn:

• Mullah Mohammed Omar, leider van de talibanmilities in Afghanistan. • Imad Mughniyeh (Iran), een van de meest gezochte terroristen ter wereld:

oprichter van de Hezbollah-zelfmoordcommando’s in Libanon.• Ayman al-Zawahiri, Egyptisch arts, bekend als Bin Ladens tweede man.

Al-Zawahiri was leider van de waarschijnlijk meest extreme tak van de radicale Egyptische islamitische jihad, Al-Jihad. Al-Zawahiri riep in l998 samen met Bin Laden de heilige oorlog uit tegen de Verenigde Staten en andere ongelovigen.

Terroristen

Page 14: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

22

Terrorisme ontrafeld

23

• Muhammad Atef, militaire commandant van Bin Laden.• Juman Namangani, leider van de Islamitische Beweging Oezbekistan (IBO):

krijgsheer die een heilige oorlog voert in Centraal Azië. Hij wordt gezien als luitenant van Bin Laden.

• Omar Abdel Rahman, Egyptisch sheik en leider van de grootste Egyptische extremistische terreurorganisatie: Gama’s al-Islamiya. Deze blinde geeste-lijke zit in Amerika een levenslange gevangenisstraf uit voor de aanslag op het WTC in 1993. Sheik Omar riep samen met Bin Laden en Zawahiri op tot de heilige oorlog.

• De Libyan Islamic Fighting Group: voornamelijk in Libië actieve groep die een hoge plaats heeft op de Amerikaanse lijst van terreurorganisaties.

• De Gewapende Islamitische Groepen (GIA), verantwoordelijk voor bloedige aanslagen. Hun doel is een fundamentalistisch Algerije. Ze worden verant-woordelijk gehouden voor de bomaanslagen in de metro van Parijs in l995. Hun leider Zaoui is bij verstek veroordeeld.

• De Harakat ul Mujahedin (HUM), groot in Pakistan, is een fundamentalis-tische groep die in 1998 samen met Bin Laden de fatwa - banvloek - uitriep over de Verenigde Staten.

• Abu Sayyaf, een extremistische moslimgroepering op de Filippijnen, die voornamelijk buitenlanders ontvoert als bron van inkomsten. De orga-nisatie van Bin Laden steunt de trainingskampen in het zuiden van de Filippijnen.

• Het islamitische Leger van Aden, een onderdeel van een bolwerk van radicale islamitische groepen in Jemen, strijdt voor een islamitische staat in Jemen.

Samir A.

Geboren27 juni 1986, Amsterdam, Nederland.

Profiel Religieus gemotiveerd terrorist, Nederlandse moslim-extremist van Marokkaanse afkomst. Hij wordt verdacht van de voorbereiding van terroristische aanslagen.

NuZit vast.

Samir A. groeide op in Amsterdam-West en zat daar op het Mondriaan en Carte-sius Lyceum. Mohammed B., de moordenaar van de filmmaker Theo van Gogh, was een vriend van Samir A.. Samir A. haalde Mohammed B. over om de als radicaal bekend staande Amsterdamse El Tawheedmoskee te bezoeken. Samir A. probeerde in januari 2003 met een vriend naar Tsjetsjenië te reizen om daar met moslims te strijden tegen het Russische leger. De Russische politie stuurde hem echter aan de grens weer terug naar Nederland. Op 17 oktober 2003, werd Samir A. samen met vier anderen aangehouden met als aanklacht het voor-bereiden van een aanslag. Tijdens een huiszoeking trof de politie kunstmest aan, zoutzuur en stoffen waarmee explosieven kunnen worden gemaakt. Uit onderzoek van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) zou zijn gebleken dat twee van de vrienden in een trainingskamp in Pakistan waren ge-weest. Kort daarop werden Samir A. en de vier anderen weer vrijgelaten en niet verder vervolgd wegens gebrek aan bewijs.

Op 30 juni 2004 werd Samir A. opnieuw opgepakt nadat een roofoverval plaats-vond in de supermarkt in Rotterdam waar hij werkte. Tijdens de huiszoeking vond de politie onder meer zelfgetekende en van internet gedownloade platte-gronden van diverse strategische gebouwen in Nederland. Samir A. werd niet alleen aangeklaagd voor de overval, maar ook voor het beramen van aanslagen met een terroristisch oogmerk onder andere op Schiphol, de Tweede Kamer, de kerncentrale van Borssele, het hoofdkantoor van de AIVD in Leidschendam en het ministerie van Defensie.

Op vrijdag 14 oktober 2005 werd Samir A. voor een derde keer opgepakt, ditmaal in Leiden. Deze arrestatie maakte deel uit van een gecoördineerde actie van de

Terroristen

Page 15: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

24

Terrorisme ontrafeld

25

de AIVD en de politie samen. Hierbij werden in totaal zeven verdachten gearresteerd. Er waren aanwijzingen dat de groep van zeven bezig was met het verkrijgen van wapens en materialen voor aanslagen. Bij Samir A. trof de politie een afscheidsboodschap aan op video. Volgens de AIVD was Samir A. op zoek naar tien kalasjnikovs, twee pistolen met dempers en tien gordels met explosieven. Volgens een informant wilde Samir A. een aanslag plegen op een vliegtuig van El Al op Schiphol. Hiervoor zit Samir A. nog steeds vast.

Sjamil Basajev

Alias Abdallah Sjamil Abu Idris.

Geboren 14 januari 1965, Dysjne-Vedeno bij de grens met In-goesjetië.

Profiel Sjamil Basajev was één van de belangrijkste Tsjetsjeen-se leiders van de opstandsbeweging die vooral actief is in de Russische Kaukasusrepubliek Tsjetsjenië. Basajev werd beschouwd als een terrorist en was de meest gezochte man in Rusland. Door som-migen werd hij ook wel de Osama Bin Laden van Tsjetsjenië genoemd.

Nu Dood.

Sjamil Basajev werd geboren in het zuidoosten van Tsjetsjenië. Hij stamt uit een rebellenfamilie met een lange geschiedenis van opstand tegen de Russische overheersing. Op 1 november 1991 riep voormalig Sovjetgeneraal Dzjochar Doedajev de onafhankelijke Tsjetsjeense Republiek Itsjkerië uit. Jeltsin riep daarop de noodtoestand uit en stuurde troepen naar de regio. Basajev zag de Russische overmacht en besloot daarop samen met een aantal Tsjetsjenen guerrillatactieken toe te passen, zoals de mujahedin in Afghanistan deden in de strijd tegen de Russen. Hij hoopte hiermee internationale aandacht te krijgen voor de situatie in Tsjetsjenië. Basajevs echte strijd voor Tsjetsjenië begon in 1991 met het kapen van een Tupolev Tu-154 (luchtvaartmaatschappij Aerof-lot), samen met twee gewapende sympathisanten. Het toestel vloog van Mine-ralnye Vody in kraj Stavropol naar Ankara (Turkije). Doel was protesteren tegen de noodtoestand en Jeltsin overhalen om het Russische leger terug te roepen. De kaping liep goed af. De passagiers werden vrijgelaten in Grozny. De kapers keerden terug naar Tsjetsjenië.

In juni 1995 verrasten Russische troepen Basajev en tussen de 100 en 200 strij-ders bij het dorpje Boedjonnovsk (kraj Stavropol). Daarop gijzelden Basajev en zijn strijders meer dan 1.200 inwoners en verschansten zich in het plaatselijke

Terroristen

Page 16: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

26

Terrorisme ontrafeld

27

ziekenhuis. Basajev eiste een persconferentie. Toen de Russen dit afwezen, be-gon hij gijzelaars te executeren. Uiteindelijk kreeg hij een vrijgeleide en vertrok met een aantal gijzelaars en zijn strijders met bussen naar Tsjetsjenië. Bij dit gijzelingsdrama kwamen 166 burgers om het leven.

Op 23 oktober 2002 bestormde een groep van ongeveer 40 Tsjetsjeense terroris-ten het musicaltheater Dubrovka in Moskou. Zij namen meer dan 700 mensen in gijzeling. Nadat speciale troepen een verdovend gas naar binnen hadden gelaten om de gijzelaars te versuffen, bestormde de Russische alfa-eenheid van Spetznaz op 26 oktober het theater. Uiteindelijk kwamen 129 gijzelaars en 41 terroristen om het leven. Basajev eiste enige tijd later alleen de verantwoordelijkheid op.

Op 1 september 2004 vielen terroristen de middelbare school in Beslan (Noord-Ossetië) aan. Zij namen meer dan 1.300 kinderen en medewerkers in gijzeling. Op de derde dag van de gijzeling braken gevechten uit tussen terroristen en Russische eenheden. Hierbij werden 344 mensen gedood, waaronder tenminste 172 kinderen. Ook kwamen alle terroristen (die niet wisten te vluchtten) op één na om het leven. Op 17 september melde Basajev dat hij opdracht had gegeven tot deze gijzeling.

Op 10 juli 2006 verklaarden de Russische autoriteiten dat Basajev samen met een aantal andere opstandelingen was gedood, net over de grens met Ingoes-jetië. Dit was deze keer werd zijn dood echter ook bevestigd op een rebellen-website, waar hij tot martelaar werd verklaard.

Theodore Kaczynski

Geboren 22 mei 1942, Chicago, Verenigde Staten.

ProfielIndividueel terrorist, bekend onder de naam . Hij is verantwoordelijk voor drie doden en 29 gewonden door het versturen van bombrieven over een periode van 18 jaar in de Verenigde Staten.

Nu Veroordeeld tot levenslang.

Theodore Kaczynski, een Pools-Amerikaanse activist, streed tegen het kwaad van de technologische vooruitgang. Tussen 1978 en zijn arrestatie in 1996, stuurde hij bombrieven naar mensen die hij zag als dreiging voor het voortbe-staan van de mensheid, door hun bijdrage aan de technologische vooruitgang. Zijn eerste serieuze aanslag vond plaats in 1985. Kaczynski had daarvoor al enkele bombrieven verstuurd. Maar, de gevolgen daarvan waren minimaal van-wege de slechte kwaliteit. In 1985 verloor een student echter vier vingers en werd blind aan één oog.

Alle bombrieven die Kaczynski verstuurde, waren handgemaakt en voorzien van de inscriptie FC (Freedom Club). Na zijn eerste serieuze aanslag in 1985, overleed de eigenaar van een computerzaak in Californië door een met spij-kers gevulde bombrief van Kaczynski. Een vergelijkbare aanval tegen een computerzaak vond plaats in Salt Lake City op 20 februari 1987. Kaczynski laste een pauze in van zes jaar en hervatte zijn aanslagen in 1993. Inmiddels was hij bekend en berucht onder de naam Unabomber. Hij stuurde dat jaar meerdere bombrieven, onder andere naar David Gelernter, professor in com-puterwetenschappen en naar Charles Epstein, geneticus. Epstein raakte als gevolg van de bombrief verlamd.

In 1994 en 1995 vielen de volgende dodelijke slachtoffers van Kaczynski. In 1995 stuurde hij verschillende brieven naar zijn slachtoffers, waarin hij zijn doel aangaf en eiste dat een grote krant zijn verhaal zou publiceren. Hij verklaarde dat hij dan zou stoppen met zijn bombrievenacties. De New York Times en de Washington Post publiceerden het pamflet Industrial society and its future (het Unabomber Mani-fest) in september 1995 in de hoop dat iemand de schrijfstijl zou herkennen.

Terroristen

Page 17: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

28

Terrorisme ontrafeld

29

Terroristen

Kaczynski’s jongere broer David herkende de stijl en waarschuwde de autori-teiten. Op 3 april 1996 arresteerde de politie Kaczynski in een afgelegen huisje buiten Lincoln, Montana. De FBI had David gegarandeerd dat zijn identiteit geheim zou blijven. Deze lekte echter toch uit. Een intern onderzoek bij de FBI leverde geen dader op. De familie kreeg de garantie dat de autoriteiten niet de doodstraf zouden eisen tegen Kaczynski. David incasseerde een beloning voor de arrestatie van zijn broer. Hij schonk deze, na aftrek van de kosten van rechts-bijstand, aan de familie van zijn broers slachtoffers. Kaczynski werd uiteindelijk veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf.

Timothy McVeigh

Geboren 23 april 1968, Pendleton, Verenigde Staten.

Profiel Individueel terrorist, Amerikaan en oorlogsveteraan. McVeigh is verantwoordelijk voor de bomaanslag op 19 april 1995 in Oklahoma City, waarbij 168 mensen omkwamen.

Nu Dood.

Timothy McVeigh was tien jaar toen zijn ouders gingen scheiden. Hij woonde vanaf dat moment bij zijn katholieke vader. Zijn zusjes vertrokken met zijn moeder naar Florida. McVeigh werd lid van de Amerikaanse republikeinse partij en startte in 1988 een carrière bij het Amerikaanse leger. Hij nam deel aan de Golfoorlog en kreeg de ‘Bronze Star Medal’ als onderscheiding. Hij was ‘topscoorder’ achter het 25-mm kanon, waarvoor hij was opgeleid. Leiding-gevenden zagen hem als een moderne soldaat. McVeigh droomde over een carrière bij de groene baretten: een speciale eenheid binnen het Amerikaanse leger. Na de Golfoorlog begon hij aan een speciaal trainingsprogramma daar-voor, maar viel uit en kon na twee dagen vertrekken. McVeigh verliet het leger en had emotionele problemen. Hij kreeg een baan als beveiligingsmedewerker. In die jaren experimenteerde hij met metamfetamine. De bomaanslag in Oklahoma ging de geschiedenis in onder de naam Oklahoma City Bombing. De aanslag vond plaats op 19 april 1995. Rond negen uur ‘s ochtends bracht McVeigh een auto, volgestopt met 2.300 kilo explosieven, tot ontploffing voor het Alfred P. Murrah Federal Building in Oklahoma City. Bij deze aanslag kwamen 168 mensen om het leven, waarmee het de ergste terro-ristische aanval op Amerikaanse bodem was tot de aanslagen van 11 septem-ber 2001. Uit onderzoek bleek dat McVeigh de auto had gehuurd. Minuscule onderdelen van de auto leidden de politie naar het verhuurbedrijf en zo naar de vermoedelijke dader. Kort na de aanslag werd McVeigh aangehouden. Tot grote schrik van de Amerikanen was de verdachte geen radicale extremist uit het buitenland, maar behoorde hij tot een fractie die in het binnenland on-tevreden was over de Verenigde Staten. McVeigh kreeg voor deze aanslag de doodstraf. Op 11 juni 2001 kreeg hij een dodelijke injectie.

Page 18: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

30

Terrorisme ontrafeld

31

Chizuo Matsumoto

Geboren 2 maart 1955, Kumamoto Prefecture, Japan.

Profiel Religieus gemotiveerd terrorist, beter bekend als Shoko Asahara, grondlegger van de Japanse sekte Aum Shinrikyo (Hoogste Waarheid). Asahara werd be-kend door de aanslag met het gifgas sarin in de metro van Tokio (1995). Asahara stond op 27 februari 2004 terecht voor 27 moorden, waaronder die van Tokio in 1995. Hij werd schuldig bevonden aan alle feiten

waarvan hij beschuldigd werd. Hij werd veroordeeld tot doodstraf door ophanging. Hij ging in beroep, maar op 15 september 2006 hield dit vonnis, in zijn laatste beroep, definitief stand.

Nu Dood.

Asahara was deels blind en volgde daarom in zijn jeugd een speciale opleiding. Daarna studeerde hij acupunctuur en Chinese medicijnkunst. Hij trouwde in 1978. Asahara wordt gezien als leider van de Japanse sekte Aum Shinrikyo. Op 20 maart 1995 gebruikte deze terroristische sekte het zelfgemaakte zenuwgas sarin in de ondergrondse van Tokio. Hierbij vielen 12 doden en duizenden ge-wonden. Het is niet bekend hoeveel mensen door het gas werden vergiftigd en hoeveel mensen in paniek onder de voet werden gelopen of leden aan hyper-ventilatie. In 1994 waren er al zeven doden gevallen bij het vrijkomen van een wolk sarin in Matsumoto.

De sekte predikte politieke actie om de wereld te redden. De sekte had een ge-sloten karakter en leden moesten elk contact met de buitenwereld verbreken. Over het motief van de aanslagen is niet veel duidelijk. Het geloof van de sekte was gebaseerd op een mix van boeddhisme en hindoeïsme. Het predikte het einde van de wereld en de terugkeer van Shiva. Aum had tevens een politieke tak: Shinrito. Een rechtbank in Tokio veroordeelde Asahara op 27 februari 2004 ter dood. Eerder waren 11 andere sekteleden ter dood veroordeeld. De sekte heeft nog steeds een kleine groep aanhangers in Japan.

Terroristen

Page 19: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

32

Terrorisme ontrafeld

33

1 Wat is terrorisme

1. Wat is terrorisme HetwoordterrorismekomtvandeLatijnsetermterror:angst.Doelvanter-rorismeisoverhetalgemeenzaaienvanangst.Ditgebeurtmeestaldoorhetuitvoerenvanofdreigenmetgewelddadigeacties.Hetgevolgisbijnaaltijddathetdagelijks levenontwrichtwordtendatpolitiekerusten stabiliteit voorlangeretijdtothetverledenbehoren.Terroristischeorganisatieshebbenoverhetalgemeenpolitiekeofreligieuzedoelen.

Erzijnveeldefinitiestevindenrondhetbegripterrorisme:• DedikkeVanDaledefinieertterrorismeals:(Het plegen van) gewelddaden

(individuele of collectieve aanslagen, gijzelingen, verwoestingen) ter demorali-sering van de bevolking om een politiek doel te bereiken.

• HetNederlandseWetboekvanStrafrechtbeschouwt terrorismeals eenmisdrijfmeteenterroristischoogmerk.Artikel83ageeftdedefinitievaneenterroristischoogmerk:Het oogmerk om de bevolking of een deel der bevol-king van een land ernstige vrees aan te jagen, dan wel een overheid of internationale organisatie wederrechtelijk te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden, dan wel de fundamentele politieke, constitutionele, economische of sociale structuren van een land of een internationale organisatie ernstig te ontwrichten of te vernietigen.

• DeNederlandseAlgemeneInlichtingen-enVeiligheidsdienst(AIVD):Ter-rorisme is het plegen van of dreigen met op mensenlevens gericht geweld, met als doel maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen of politieke besluit-vorming te beïnvloeden.DedefinitievandeAIVDlaatziendathetgeweldopmensenlevensgerichtmoetzijn.OpdezemanierkandeAIVDterrorismeonderscheidenvanpolitiekgewelddadigactivisme.Ditlaatsteisnamelijknietdoelbewusttegenmensenlevensgericht.Ditonderscheidmakendemeestelandenomonsheenniet.

• DeVerenigdeNatiesoverterrorisme:Iedere actie die erop is gericht de dood of verwonding van burgers of niet-militairen te veroorzaken.

Erzijndusveelverschillendedefinitiesvanterrorisme,nietalleenopnatio-naalniveau,maarookop internationaalniveau.Het ‘niet-eens-zijn’overditsoortdefinities,zorgternogaleensvoordatsamenwerkingofverdragenomonderlingesamenwerkingtewaarborgen,stroeftotstandkomen.Eenaantalelementenwordtechterbijnaaltijdgenoemdindedefinitieoverterrorisme:

• hetaanjagenvanangstdoor(dreigenmet)geweld;• handelenuitpolitiek-ideologischemotieven;• hetdoelompolitiekenmaatschappijopeenzodanigewijzetebeïnvloeden,

datdeidealenvandeterrorist(en)verwezenlijktworden.

Middel van de armenTerrorismewordtsomshetmilitairemiddelvandearmengenoemd.Onder-druktegroeperingendiegeenaandachtkrijgenvoorhunproblemen,zien inhetplegenvaneenterroristischeaanslagvaakhetenigemiddelomindebe-langstellingtekomen.Doorhetzaaienvanangstenterreurkrijgenzepublici-teitensteunvoorhunstrijd.Elketerroristischegroeperingheefthierbijzijneigendoelen.Zozienwebijvoorbeeldbijhethuidigeislamitischeterrorisme,dathetplegenvangeweldsteedsmeereendoelopzichwordt:hetgaateromongelovigenzoveelmogelijkschadetoetebrengen.Hetachterliggendedoelverbleekt.Denkhierbijbijvoorbeeldaandeaanslagenvan11september2001.Bijna3.000mensenkwamenomhetleven,maarwiekenthetdoelachterdezeaanslagen?

Debestrijdingvanterrorismeisoverhetalgemeeneenzaakvandeover-heid.Hetismeestaleenpolitiekeaangelegenheid.Vreemd,alswebedenkendatislamitischterrorismeeenreligieuzeoorsprongheeft.Vreemddatreli-gieuzeleidersnagenoeggeenrolspelenofkrijgenbijdebestrijdingvandezedreiging.

1.1 HerkennenIedereenkanzakentegenhetlijflopen,dieduidenopmogelijkebetrokkenheidbijterrorisme.Hetkangaanomvoorbereidingshandelingenvanterroristischeactiesof om zakendie terrorisme faciliteren. In het ene geval gaat hetomsignalen die iedereen kan zien en in het andere geval gaat het om politie-agenten,medewerkersvangemeentenofenergiebedrijven,diedingentijdenshun werk signaleren. Een terroristische aanslag wordt immers niet zomaargepleegd:mensenbereidenaanslagenvoor.Somsdoeteenterroristditalleen,maarmeestalgebeurtditingroepenofzelfsmetbehulpvannetwerken.Dansprekenweoverterroristischeorganisatiesofterroristischenetwerken.Demeesteaanslagenvrageneenmaandenlangeminutieuzevoorbereiding.Natuur-lijkzijnterroristennietineenoogopslagteherkennen,maarbepaaldgedragenbepaaldepatronenzijndatwel.DenegenV’sbiedenaanknopingspunten.Maarletwel:hetgebruikenvandenegenV’skanookleidentotstigmatiseringenpolarisatie.Dit isnietdebedoeling.Aanknopingspuntenmakennoggeenterroristvaniemand.Inverrewegdemeestegevallenisernietsaandehand!

Page 20: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

34

35

Terrorisme ontrafeld

Valuta Terroristenhebbengeldnodigomhunplannente verwezenlijken.Daarom ishet zinvolom telettenopverdachtezakenrondgeld.Denkbij-voorbeeldaanmensendievalsgeldinhunbezithebbenofonverklaarbaarveelcontantgeldheb-ben.Denkook aanmensen die plotseling veel(vreemde) valuta hebben, zonder dat ze daar-vooreengoederedenkunnengeven.Daarnaastkanhetgaanomongebruikelijkefinanciëletrans-acties, fraude met sofi-nummers en financiëlegegevens en het plegen van geldverschaffendecriminaliteit zoals overvallen of de smokkel ofvanhandelinverdovendemiddelen.

Verblijf Terroristen hebben woonruimte nodig: een plaats om bij elkaar te komen.Daarbij willen ze over het algemeen niet bekend zijn bij officiële autoritei-tenzoalsgemeenten,woningbouwverenigingenenenergiebedrijven.Daaromishetzinvolextraalerttezijnalserineenwoningregelmatigsprakeisvanbewonerswisselingen, onverklaarbare langdurige afwezigheid van bewoners,frequentein-enuitloopvanpersonen,illegalebewoningofafwijkendgebruikvanopslagplaatsen.

Voorbereiding Terroristenverradenzichvaak,doordatzezichtijdensvoorbereidingenver-dachtophouden indebuurtvanrisico-objecten.Zewillenvideo’sof foto’smaken van mogelijke doelen. Ze moeten plattegronden hebben of maken.Vaakmoetenzedeplaatswaarzeeenaanslagwillenplegengoedobserveren,bijvoorbeeldombewakingsproceduresheldertekrijgen.

Voorwerpen Terroristen verraden zich ook, doordat ze aan verschillende voorwerpenmoeten zien te komen tijdens de voorbereidingen.Denkhierbij aan bouw-tekeningen,navigatiemiddelen,militaireofchemischehandboeken,observatie-middelen,stoffenomexplosievenmeetemakenenwapens.

Vervoer Terroristenhebbenookvervoernodig.Zegebruikenbijvoorbeeldeenautoalsobservatievoertuig.Zakenalseenbuitenlandskentekenofhetlangdurig

De negen V’s

1Valuta2Verblijf3Voorbereiding4Voorwerpen5Vervoer6Valsedocumenten7.Vrienden8Vijanden9Veranderingen

onbeheerdachterlatenvaneenautokunnenverdachtzijn.Ookdeaankoopvaneenautoviacontantebetalingofdiefstalvaneenbedrijfsautoofeenkleinvaartuigkanverdachtzijn.

Valse documenten Terroristenmakenvaakgebruikvanvalseofvervalstepaspoorten,rijbewijzen,creditcardsofverblijfsvergunningen.Daarbijishetgoedtelettenopveelvul-digeaangiftevanvermistedocumenten.

Vrienden Terroristenwordenoverhetalgemeenbeïnvloeddoorhunvrienden.Zijbe-palenhunidentiteit,gedrag,gewoontenengebruiken.Zomoetenweomra-dicaliserendejongerenteherkennen,bijvoorbeeldkijkennaarhunvrienden-kringenhetsocialenetwerkwaarinzezichbewegen.Vooreendeelkunnenwedatgewoonopstraatzien,maarvooreendeel isdatookonzichtbaar,omdathetzichafspeeltindehuiskamer,indemoskeeofviainternet.

Vijanden Eenterroristheeftvijanden.Radicaliserendejongerenenterroristenzettenzichoverhetalgemeenaftegendezelfdevijanden.Vaakmakenzedaargeengeheimvan.Dievijandkaneenpersoonzijn,eengroeperingofeenhelesamenleving.VoorbeeldendieweinNederlandkennenzijnpolitici,homoseksuelenensym-bolenvandewestersewerelddietot‘vijand’verhevenzijn.

Veranderingen Terroristenenradicaliserendejongerenzienweoverhetalgemeensterkver-anderen. Soms gaat dit veranderingsproces snel, maar het kan ook een tijdduren.Veranderingendiewekunnenherkennenzijnbijvoorbeeldplotselingeextremeopvattingen,hetabruptbeëindigenvanvriendschappen,anderekle-ding,ofplotselingeenbaardlatenstaan,ofjuisthetafscherendaarvan.

Terroristen of radicaliserende jongeren zijn nooit te herkennen aan één vandezenegenV’s.Overhetalgemeengaathetomeencombinatievangedragingenenpatronen.Alsweeendreigingofverdachtedenkenteherkennen,moetditnatuurlijkgemeldworden.Bijdepolitiezijnveelmensenactiefophetgebiedvanterrorismebestrijding.Zijleggensignalenvastinpolitiesystemen.Dezesig-nalenwordenverzameld,veredeldenbewerktdoordemedewerkersvandeRegionaleInformatieKnooppunten(RIK’s).ZijmeldendeinformatiedooraanhetNationaleInformatieKnooppunt(NIK).RechercheursvandeRegionaleIn-lichtingenDiensten(RID),kijkenmeeinderegionalepolitiesystemen.Landelijk

1 Wat is terrorisme

Page 21: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

36

37

Terrorisme ontrafeld

Wie Wie heeft het verdachte voorwerp ontdekt?Wie heeft het voorwerp daar achtergelaten?Wieheeftietsgezien?

Wat Watishetvoorsoortvoorwerp?Watiserpre-ciesgebeurd,totdatjijerbijkwam?

Waar Waarstaathetverdachtevoorwerpprecies.Kijkdaarbijgoednaardeomgeving.Staanerbijzon-deregebouwenindeomgeving?Komenhierbij-zonderemensen?Komenhierveelmensen?Staanerindeomgevingzakendiemogelijkdoelwitvaneenaanslagkunnenzijn.Denkbijvoorbeeldaaneen elektriciteitsmast of aan een gebouw metsymbolischewaarde.

WanneerWanneerishetvoorwerpachtergelaten.Wanneerheeftiemandhetvoorheteerstzienliggen?Wanneerlagheternogniet?

Waarmee Waarmeeishetvoorwerpgebracht?Waarmeeishetbevestigd,bijvoorbeeldaaneendeurofietsanders?

Welke wijze Opwelkewijzeishetvoorwerphierneergelegd?Opwelkewijzeishethierterechtgekomen?

Waarom Waaromzouhetvoorwerphierachtergelatenzijn?

Verzamelzoveelmogelijknamenvangetuigendieietsgezienhebben.Verzamelookzoveelmogelijkbijzonderhedenoverhetvoorwerp,deplaatswaarhetligtendeomgeving.

kijktdeAIVDmee.Hierdoorkomtinformatiebijelkaar.Niet-politiemensenkunnenverdachtesignalendoorgevenaandelokalepolitieofaanmeld misdaad anoniem,hetlandelijkmeldpunt.Informatie,signalenenverdachtezakenofge-dragingenmeldenisbelangrijk.Somslijktietsnauwelijkseenaanwijzingtezijn.Maar,alswegegevensuitverschillenderegio’soflandensamenvoegenkanhetweldegelijkgaanomeenaanknopingspuntofvewijsmateriaal

Verdachte voorwerpenNaastterroristenofradicaliserendejongeren,kunnenweooktegenverdachtezakenaanlopen.Denkbijvoorbeeldaaneenrugzakdieachterblijftindetreinofophetstation.Ofdenkaanhetklassiekevoorbeeldvanhettikkendepak-ketje,achtergelatenbijdedeurvanhetstadhuis.Natuurlijkisnietelkpakketjeverdacht.Verdachtevoorwerpenzijn:

• zakendiekennelijkopzettelijkverborgenzijn.Denkbijvoorbeeldaaneenpak-ketjeondereenauto;

• voorwerpenwaarinomonduidelijkeredenendraden,elektronica,batte-rijen,gsmofeentijdmechanismezijnverwerkt;

• voorwerpendiekennelijkbewustzijnachtergelaten;• voorwerpenopeenvreemdeplaats.

Afblijven! Alshetookmaarenigszinskan,blijfdanvanhetkoffertje,derugzakofhetpakketjeaf.

Alarmeren! Probeerzosnelmogelijkdepolitieinte schakelen en bepaal in overleg wat er moetgebeuren.

Afzetten! Alshetmaarenigszinsmogelijkis,zorgdandatdeomgevingafgezetwordtendatmen-senuitdebuurtblijven.

Afwachten! Alsjedevorigezakengeregeldhebt,wachtdanrustigaftoteendeskundigeterplaatsekomt.Ditkaneenbomverkennervandepolitiezijnofeenspeurhond.

Bij het aantreffenvan verdachte voor-werpen:

1 Afblijven2 Alarmeren3 Afzetten4 Afwachten

Tijdens het afwach-ten is het goed omeen aantal zakenopeenrijtezetten.Hetzijn zaken die latervan belang kunnenzijn:

1 Wie 2 Wat 3 Waar 4 Wanneer 5 Waarmee 6 Welkewijze 7 Waarom

1 Wat is terrorisme

Page 22: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

38

39

Terrorisme ontrafeld

1.2 Verschijningsvormen DeeerstevormenvanterrorismezienweindetijdvandeGriekenenRo-meinen.DeGrieksehistoricusXenophonschreeftussen431en350jaarvoorChristusalover terrorisme.Hijnoemdehetpsychologischeoorlogsvoeringtegen een vijandige bevolking.Doorde eeuwenheenheeft terrorisme zichinverschillendeverschijningsvormenlatenzien.TijdensdeSpaanseinquisitiegebruiktendeSpanjaardenwillekeurigearrestaties,folteringenexecutieste-genmensendieeenandergeloofaanhingendanhetkatholieke.NadeAmeri-kaanseburgeroorlogvan1861tot1865,vormdezichopverschillendeplaatsendeKuKluxKlan:eenterroristischeorganisatiedieallemiddelengebruikteomdewederopbouwtefrustreren.IndetweedehelftvandenegentiendeeeuwwerdenWest-Europa, Rusland en deVerenigde Staten geconfronteerd metterrorismedooraanhangersvanhetanarchisme.Zijwarenervanovertuigddatpolitieke,socialeenrevolutionaireveranderingendemeestekansmaak-ten als ze personen in hoge posities vermoordden. Vanaf 1865 kunnen weeenwaslijstsamenstellenvanpresidenten,ministersenregeringsambtenarendieomhetlevenzijngebrachtdoorterroristen.Voorbeeldenhiervanzijndeanarchistischemoordendiegepleegdwerdentijdensdetweedeindustriëlere-volutie.In1881werdinRuslandtsaarAlexanderIIvermoord,in1894werdinFrankrijkpremierMarieFrançoisSadiCarnotvermoord,in1900inItaliëwerdkoningUmbertoIvermoordenin1901werdindeVerenigdeStatenpresidentWilliamMcKinleyvermoord.

Individueel terrorismeIndividueelterrorismeisterrorismedooreenlingen,zonderdatdaareengroteorganisatieachterstaat.Hetismisschienweldevormvanterrorismediehetmoeilijksttebestrijdenis.Eenlingenbereideneenterroristischeaanslagalleenvoorenvoerendezeuit.EenbekendvoorbeeldvaneenindividueelterroristwasTimothyMcVeigh.EenanderebekendeindividueleterroristwasTheodoreKaczynski,bekendalsUnabomber.SommigemensenzienookdeNederlandsemilieuactivistVolkertvanderG.alsvoorbeeldvaneenindividueelterrorist.Op6mei2002,negendagenvoordeTweede-Kamerverkiezingen,vermoorddehijpoliticusPimFortuyn.

Nationalistisch terrorismeOverhetalgemeengaathetbijnationalistischterrorismeometnischeminder-heidsgroeperingendiestrijdenvooreeneigenstaatofbestuur.Nationalistischeterroristenproberendeheersendemachtteverslaanoftedemoraliserenomzoaandachttetrekkenvoornationalebevrijding.BekendevoorbeeldenzijndeIRA,dienaareenonafhankelijkIerlandstreeft,endeETA,diemeerautonomie

voordeBaskeninSpanjewilbereiken.OokdeMolukkersdieinhetverledenterroristischeactiesinNederlandpleegden,vallenindecategorienationalistischterrorisme.Sommigeterroristischegroepenbegonnenhunstrijdopnationaalniveau,zoalsdeGSPC,maargroeidenlateruittotterroristischeorganisatiesopinternationaalniveau.

Bekende nationalistisch terroristische organisaties• ASALA ArmenianSecretArmyfortheLiberationofArmenia;• ETA EuskadiTaAskatasuna,vooreenonafhankelijkBaskenland;• EPA BaskenvooreenonafhankelijkBaskenland;• EPLF EritreaPeopleLiberationFront;• FLQ FrontdeLibérationduQuébec;• IRA IrishRepublicanArmy;• PKK CongresvoorVrijheidenDemocratieinKoerdistan;• PLF PalestineLiberationFront;• PLO PalestijnseBevrijdingsorganisatie;• Tamiltijgers VooreenonafhankelijkTamilthuislandinhetnoord-oosten

vanSriLanka;• PFLP VolksfrontvoordeBevrijdingvanPalestina.

Politiek gemotiveerd terrorisme Bij politiek gemotiveerd terrorisme ontplooien terroristen uit naam van eenpolitiekeideologie,bijvoorbeeldhetsocialisme,terroristischeactiviteiten.Poli-tiekgemotiveerdterrorismeisteverdeleninextreemlinksterrorisme,extreemrechtsterrorismeenanarchistischterrorisme.

Extreem linksExtreemlinkseterroristenwillenoverhetalgemeenhetkapitalismeomver-werpenofvernietigen.Doelhiervanishetsysteemvervangendooreencom-munistische of socialistische regeringsvorm. Voorbeelden van socialistischgeoriënteerdeterroristischegroeperingenzijn:

• BrigateRosse(Italië);• CellulesCommunistesCombattantes(België);• JapanseRodeLeger(Japan);• RoteArmeeFraktion,(RAF,Duitsland);• WeatherUnderground(VerenigdeStaten);• NieuweVolksleger(Filipijnen);• RaRa(Nederland);• LichtendPad(Peru).

1 Wat is terrorisme

Page 23: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

40

41

Terrorisme ontrafeld

Extreem rechtsRechtsextremistischeterroristenstrevenoverhetalgemeennaarhetafschaf-fenvanliberaledemocratischeregeringenmetalsdoelautoritaireregimesteinstalleren.Zevallenvaakallochtonenaan,zijnracistischenhebbenmeestalirrationeleangstvoorofhaattegenvreemdelingen.Eenvoorbeeldvaneenex-treemrechtseterroristischeorganisatieisdeOrganisationdel’ArméeSecrète(OAS).IndejarenzestigpleegdentegenstandersvanpresidentDeGaulleinFrankrijkonderdenaamOASveelbomaanslagen.ZepleegdendeaanslagenvooralinParijs,omafscheidingvanAlgerijetevoorkomen.DeOASpleegdeinanderhalfjaartijdruim1.000aanslagenenmaaktedaarbijwaarschijnlijk12.500slachtoffers. Een ander voorbeeld van een extreem rechtse (terroristische)organisatieisdeKuKluxClanindeVerenigdeStaten.Extreemrechtse(ter-roristische)organisatieswordenookwelneofascistischeterroristengenoemd.Demeesteneofascistischeterroristenzijnnietofnauwelijksgeorganiseerd.

Anarchistisch terrorismeAnarchistischterrorismeiseigenlijkmeerhistoriedanactualiteit.HetwoordanarchismekomtuithetGrieks.Hetbetekent‘geenheerser’.Hetishetideaalvaneenautoriteitsloze,geweldlozesamenlevingwaarinmensenzondermachtofautoriteitleven.Hetiseenverzamelingvandenkwijzen,waarbijheteropneerkomtdateenmensopgeenenkelemanierondergeschiktmagzijnaanietsofiemand.Degenediestreeftnaaranarchismeiseenanarchist.Determanarchisme wordt nogal eens verward met het begrip anarchie, dat vooralgebruiktwordtomchaosaantegeven.Anarchistischterrorismekwamvooralvoortussen1870en1920.Hedendaagseverschijningsvormenvananarchismezijnbijvoorbeelddegewelddadigedemonstratiesvananti-globalistenvanafdejarennegentig.Hetgrootstedeelvandeanarchistischebeweging isechtertegenhetgebruikvangeweldenpleitvoorgeweldloosheidenpacifisme.

StaatsterrorismeStaatsterrorismeisterrorismedatuitgevoerdofgesteundwordtdooreenstaat.Hetgaatommoedwilligeaanvallenopburgersomeenpolitiekofreligieusdoeltebereiken.Demeestepoliticologenzijnheterovereenszijndateenstaatalsenigegeweldmaggebruikenbinnendesamenleving.Alsdestaatzichdaarbijnietaandeinternationalespelregelshoudt,komtditindebuurtvanstrafbarefei-tendiewefoltering,oorlogsmisdadenofgenocidenoemen.Desondankswordtsteedsopenlijkergesprokenoverstaatsterrorismealswehetoverschurken-statenhebben.DetermschurkenstaatheeftaanpopulariteitgewonnensindsdeaanslagenvanAlQaidaop11september2001.DeVerenigdeStatenduidenmethetwoordschurkenstatenlandenaandieterrorismesteunen,mensenrechten

schenden, internationalewettennegerenofmassavernietigingswapensbezit-ten:landenzoalsNoord-Korea,IranenSyrië.AfghanistanenIrakwerdenookschurkenstatengenoemd,totdatdeVerenigdeStatendedictaturendaaromverwierpen.EenvandeweinigelandendieeenvormvanstaatsterrorismekentisLibië.DitlandwasverantwoordelijkvoordeaanslagopPanAm-vlucht103bovenhetSchotsedorpjeLockerbie.EenvoorbeeldvanstaatsterrorismewaarmindervaakaangerefereerdwordtisFrankrijk.Fransegeheimagentenbliezenop10juli1985hetschipRainbowWarriorvanGreenpeaceopinNieuw-Zee-land.LaterwerdbekenddatdeFransenopdezemanierwildenvoorkomendathetschipactietegenkernproevenindeGroteOceaanzougaanvoeren.

CriticizeggendatdetermstaatsterrorismeofschurkenstaatookopgaatvoordeVerenigdeStatenzelf.DeVerenigdeStatenzijnindejarentachtignamelijkdoorhetInternationaalGerechtshofveroordeeldvoorhetonrechtmatigge-bruikvangeweldbijhetsteunenvandecontra’sinNicaragua.Volgenscriticikomtditneeropeenveroordelingvoorstaatsterrorisme.

Religieus gemotiveerd terrorismeReligieusgemotiveerdeterroristengebruikenterreuromdoelennatestrevendiezijvanuithunreligiealsopdrachtervaren.Opditmomentishetdemeestactueleenbekendeverschijningsvormvanterrorisme.Islamitischterrorismeboezemtdehelewereld angst in.Andere godsdienstendieextreme funda-mentalistenkennenzijnbijvoorbeelddechristelijkefundamentalistendieindeVerenigdeStatenregelmatigaanslagenplegenopabortusklinieken.Voorbeel-denvanreligieuzeterroristischegroeperingenzijn:

• AbuSayyaf,Filipijnen;• AlQaida,wereldwijd;• AnandaMarga,Australië,India,Noorwegen,Thailand;• Asbatal-Ansar,Libanon;• GroupeIslamisteArmee(GIA),Algerije;• AumShinrikyo,Japan;• EgyptischeIslamitischeJihad(EIJ),Egypte;• GreatEasternIslamicRaidersFront(IBDA-C),Turkije;• GroupeIslamiqueCombattantMarocain(GICM),België,Nederland,Spanje;• GroupeSalafistepourlaPrédicationetleCombat(GSPC),Algerije;• Hamas,Palestina;• Harakatul-Mujahidin(HUM),Pakistan;• Hezbollah,Libanon;• IslamitischeBewegingvanCentraalAzië,CentraalAzië;• IslamitischeBewegingvanOezbekistan,Oezbekistan;

1 Wat is terrorisme

Page 24: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

42

43

Terrorisme ontrafeld

• JemaahIslamiyah(JI),Indonesië(enomstreken);• Kach,Israël;• MoroIslamiticLiberationFront,Filipijnen;• PalestijnseIslamitischeJihad(PIJ),Palestina;• TheOrder,VerenigdeStaten;• ArmyofGod,VerenigdeStaten.

Eenandereveelgebruikterubriceringvandeverschijningsvormenvanterrorismeis:• Politiekgeografischterrorisme;• Politiekideologischterrorisme;• Politiekreligieusterrorisme.

Bijpolitiekgeografischterrorismeligthetaccentophetstichtenvaneenonaf-hankelijkestaat.ETAenIRAzijnvoorbeeldenhiervan.Bijpolitiekideologischterrorismeligthetaccentopdepolitiekeideologievandeorganisatie.Politiek ideologisch terrorismewordt vaakonderverdeeld in linksextremis-tisch,rechtsextremistischen‘singleissues’.DenkaanRAF(linksextremistisch)enAryanBrotherhood (rechtsextremistisch).Bij ‘single issues’ gaathetomgroependieinextremevormvechtentegenthema’szoalsabortusendieren-rechten.Politiekreligieusterrorismeisnadeaanslagenvan11september2001overhetalgemeengelijkgesteldmetislamitischradicalisme.Tochishetbreder.DenkbijvoorbeeldaanfundamentalismebinnenhetSikhismeofdeJapanseAum-sekte,dieaanslagenpleegdemetbiologischewapens.

1.3 Terroristische organisatiesAls we het over de structuur van terroristische organisaties hebben, danvarieertdezevanklassiekehiërarchischegeleideorganisatiestotlossenet-werkenmetonderliggendecelstructuren.

DelaatstejarenstondvooralhetnetwerkvanAlQaidaindeschijnwerpers.Sommige mensen stellen dat Al Qaida niet meer is dan een verzamelnaamvoorlossegroepenterroristendieverspreidoverdewereldaanslagenvoor-bereidenenplegen.Hetenigedathenbindtishetgemeenschappelijkgedachte-goed.AnderenstellendatAlQaidaeenorganisatieismeteenmodernenet-werkstructuur:eenplatteorganisatiemetveeldecentralegroependiecellengenoemdwordenendievooreengrootdeelzelfbeslissingenmogennemen.De cellen werven bijvoorbeeld fondsen, vervalsen documenten, rekruterennieuwestrijdersvoordejihadenplannenaanslagen.Eigenlijkzijnermaareenpaarzakendiecentraalplaatsvindenzoalsdeopleidingvannieuwerekruten

endefinancieringviarijkegeldschieterszoalsOsamaBinLaden.Hetgrotevoor-deelvandezeorganisatievormisdatterroristenmakkelijkerinternationaalactiefkunnenzijn.Zezijnmoeilijkertetraceren,kunnensnelbeslissingennemenenzijndaardoorgevaarlijker.Daarnaastzorgtdecelstructuurervoordatopsporenlastigeris.Doordekleine,redelijkzelfstandigwerkendecellenkanernooitveelinformatieweglekken.Decellenwetenvanelkaarvaaknieteenswieinanderecellenzittenenwaarzemeebezigzijn.Inlichtingendienstenenrecherchedienstenuitverschillendelandenzijnvanmeningdatdeterroristenvanvroegerdeechteprofessionalswarenendehedendaagse terroristende jongeonervaren ama-teurs. ‘Sleepers’wordenzewelgenoemd.Zehebbengeenechtebindingmetterroristischeorganisaties,netwerkenofcellen,maarkomenophetmomentdathetnodigisinactie.Indetussenliggendetijdhebbnzeeennormaalbestaan.Demeesteinternationaalopererenderadicaalislamistischegroeperingenkennenditverschijnsel.TegenhangerszoalsHezbollahofHamashebbenoverhetalgemeenoudereenmeerervarenaanhangers.Uitonderzoekeneninlichtingenontstaatdelaatstetijdhetbeelddatkleinecellensteedsvakermetelkaarincontactstaan.Deangstvandeoverheidisdatdituiteindelijk leidttotprofessionelereterroristen,diemetnieuwever-rassendeaanvalstechniekengrotekansvanslagenhebbenbijhetplegenvanaanslagen.Eenvandienieuweaanvalstechniekenheet ‘swarming’: zwermen.Hierbijgaathetomaanslagendiehetnetwerkinstiltevoorbereidt.Daarnazethetnetwerkveruitelkaarliggendecellenin,omterroristenoverdewereldteverspreiden.Dekansvanslagenvanditsoortactiesisgroot,terwijldepak-kanskleinis.Terrorismebestrijdingisvaakhiërarchischgeorganiseerdinveellanden.Organisatiesdieterrorismebestrijden,kunnenelkaarvaaknietoptijdvinden.Zeinformerenelkaarslecht,werkennauwelijkssamen.Alsditbinneneenlandalnietlukt,hoezietditerdanuitopinternationaalniveau?

Financiering terrorismeWereldwijdbestaanhogeverwachtingenvanterrorismebestrijdingviadefinanciëleweg.Veelinternationalemaatregelenzijngerichtophetvolgenenbevriezenvangeldstromen,dieinverbandgebrachtkunnenwordenmetterroristenofterro-ristischeorganisaties.Deachterliggendegedachtevandezevolg-en-bevries-het-geld-strategieisterroristischeorganisatiesophunachilleshieltreffenendaarmeeaanslagenvoorkomen.Totnutoeechterbleekheteffectvandezestrategiebijdebestrijdingvandezwaregeorganiseerdecriminaliteitgering.Misschienwerddestrategienietconsequentuitgevoerd.Daarmeeisnietgezegddatheteennutte-looswapenis,maarhetisnetzoalsbijdebestrijdingvandezwaregeorganiseerdecriminaliteitslechtseenvandegereedschappen.Alleenincombinatiemetanderemiddelen en methoden, is het effect van de volg-en-bevries-het-geld-strategie

1 Wat is terrorisme

Page 25: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

44

45

Terrorisme ontrafeld

zichtbaar.Meteengoedeinformatiepositiekaneenslimmecombinatievanre-pressieenpreventiezorgenvoorhetjuistinzettenvaneenfinanciëlestrategieomterroristischeorganisatieshardeneffectiefteraken.Somsheefteenfinan-ciëlestrategiegeeneffectomdataanslagensomsweinigkosten.ZokosttendeaanslageninLondennoggeen1.000pond.

Terroristen en Criminele activiteiten Vraag is of er wezenlijke verschillen bestaan tussen terroristen en gewonecriminelen. En als erdan sprake is van verschillen, houdtditook indat destrijdtegenterroristenofcriminelenverschillendmoetzijn?Bestaanerdwars-verbandentussenterroristenencrimineleorganisatiesofzijnhetgescheidenwerelden?

VerschillenHetwezenlijkeverschiltussenterrorismeengewonecriminaliteitisde‘drive’.Crimineleorganisatieshebbenalshoofddoelgeld,zelfverrijkingensomshetverkrijgenvanstatus.Terroristenenterroristischeorganisatiesdaarentegenhebbenideologischemotieven.Eenterroristischeorganisatiekanzichbezig-houdenmetdehandelinverdovendemiddelen,maardatisgeendoelopzich.Hetiseenmiddelomeenhogergelegendoelterealiseren.Zokunnenzemethetverdiendegeldbijvoorbeelddeorganisatierondaanslagenfinancieren.Eenanderverschilisdatterroristischeorganisatiesmedia-aandachtzoeken,terwijlcrimineleorganisatiesditoverhetalgemeenjuistmijden.Daarnaastishetzodatterroristischeorganisatieselkaarzeldenbeconcurreren,terwijlcrimineleorganisatiesvaakineenconcurrentiestrijdverwikkeldzijn.

OvereenkomstenTegelijkertijdzijnerookovereenkomstentussencrimineleenterroristischeorganisaties.Denkhierbijbijvoorbeeldaanhetverdwijnenvandeklassiekepiramideorganisaties.Steedsmindervaakisersprakevaneengrotebaas,eenaantalzetbazenenvervolgens terroristenofcrimineleuitvoerders.Steedsvaker is er sprake van netwerkstructuren, waarbij verschillende groepenverschillendetakenhebbeninhetcrimineleofterroristischeproces.Denkhierbijbijvoorbeeldaanfinanciers,transporteursenmensendiewapens,ex-plosieven of valse documenten leveren: niet zelden zijn het allemaal lossedelenvaneennetwerk.Ookzienwedatterroristensteedsvakergebruikmakenvanofvervlochtenrakenincriminelesamenwerkingsverbanden.Onderzoeklaatziendatterrorismeendegeorganiseerdemisdaadeeninten-sievererelatiekrijgen.Daarbijgaathetvooralomdehandelinensmokkelvanverdovendemiddelen.Maar,ookbijanderevormenvangeorganiseerde

criminaliteitzienwebeidegroepensamenwerkenofgebruikmakenvanel-kaars mogelijkheden. Het is een logische ontwikkeling: (openlijke) staats-steun voor terrorisme is verdwenen de laatste jaren, waardoor terroris-tischeorganisaties eenfinancieringsprobleemkregenen aanhaaktenbij degeorganiseerdemisdaad.Dezeontwikkelingbiedtkansen:debestrijdingvandezwaregeorganiseerdecriminaliteitisindemeestelandenimmersverderontwikkeld dan de bestrijding van terrorisme.Opdezemanier kan bij debestrijdingvan terrorismegebruikgemaaktwordenvandebevoegdheden,strategieën,tactiekenenmethodiekentegendegeorganiseerdecriminaliteit.Politie,inlichtingendienstenenandereorganisatiesmoetennogwelaandezeontwikkelingwennen.Inhetcomplexvanregelgevingenspelersophetveldvan terrorismebestrijding,moeten terrorismebestrijders nu gaan samen-werkenmetdebestrijdersvandezwaregeorganiseerdecriminaliteit.

1 Wat is terrorisme

Page 26: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

46

47

Terrorisme ontrafeld

1.4 De terroristDe loopbaan van een gemiddeldeterroristkanophoofdlijnensamen-gevat worden. Terroristen zijn zojonggeconfronteerdmetellendedatze eigenlijk niet beter weten. Veelterroristische groeperingen hebbencriteria waaraan iemand moet vol-doen, voordat hij wordt toegelatentot de opleiding. In dat geval moeteen potentiële terrorist dus eigen-schappenhebbendietetrainenzijn.Andere eigenschappen maken deeluitvandepersoonlijkheidvandere-kruut.ZokijktAlQaidamet namenaardepsychologischegeschiktheidvanrekruten.Isersprakevanvoldoendetoewijdingaanhetradicalegedachtegoedenisderekruutmakkelijktebeïn-vloedenentevormeninhetprocesvanverdereradicalisering?AlQaidakijktinminderematenaarde fysiekevaardighedendienodig zijn voorde lateregevechtstrainingen:logisch,wantnietiederlidvandeterroristischegroeperinghoeftdaadwerkelijkaanslagenteplegen.Hetbelangrijksteisloyaliteitaandegroepenhetachterliggendegedachtegoed.Daarnakomthetaanopvaardig-heden.Dezekunnenvariërenvanhetdaadwerkelijkplegenvanaanslagentothetwervenvanfondsenofhetvervalsenvandocumenten.Natuurlijkzijnerweleenaantalvastepatronenteherkennenbijnieuweislamistischerekrutenvoorterrorisme.Veelvoorkomendekenmerkenvanradicaliserendejongerenofterroristenzijnactieoriëntatie,agressiviteitensensatiezucht.Daarbijkomtdedrangomergensbijtehoren,zichergensthuistevoelen.Hierin isvaakdewortel van radicalisering te vinden.Mensendieopgroeien ‘inHamas’ofbijvoorbeeldvanTsjetsjeenseoorsprongzijn,zijnsomsalgeradicaliseerdbij‘hungeboorte’.Zijhebbenvankindsafaantemakenmetdedoodvanouders,broersenoomsenzijndusnietalleenvanuitideologie,maarookvanuithaatbereidomdestrijdaantegaan.

1.5 RadicaliseringBelangrijk om te beseffen is dat de termen radicalisering en terrorisme niethetzelfdebetekenen.Andersgezegd: jemagdenkenwat jewilt,maar jemaggeenaanslagenplegen. Iederealcoholistheeftopjongeleeftijdmelkgedronken.Tochishetnietzodatiedereendiemelkdrinktuiteindelijkalcoholistwordt.

Ofiemanduiteindelijkalcoholistwordthangtafvanhetsamenspeltussenper-soonlijkheidskenmerkenenomstandigheden.Bijhetsignalerenvanradicaliseringmoetenwehierookopletten:nietiederemoslimmeteenbaarden‘jurk’,iseengeradicaliseerdemoslimofpotentiëleterrorist.Radicaliserendemoslimshebbenditprocesoverigensmeestalweldoorlopen:geradicaliseerdemoslimsdoenvaakdezelfdedingendiestrenggelovigemoslimsookdoenoflaten.Hetbelangrijksteverschiltusseneenstrenggelovigeeneengeradicaliseerdemos-limisechter,datdeeersteeeneerbaarburgeris,terwijldeandereengevaarvoordesamenlevingvormt.Hetmagnietgebeurendatweeerzameburgerszo´nstempelgeven.Strenggelovigzijnisimmerseenstatusenradicaliseringeenbeweging.Wewillendeverschillentoelichten.Hetherkennenvanradicali-serendemoslimskanopbasisvaneencombinatievanindicatorendiesamenhetwoordGEVAARvormen:

G GedragengeloofE EmotioneelagressiefbetrokkenV VijandigheidenverheerlijkingA AfvalligenA AanzienofuiterlijkR Redeneringofuitspraken

Gedrag en geloofGedraggekoppeldaangeloofindeislam,isopzichnoggeenechteindicatorvoorradicalisme.Waarhetgaatomgedragengeloof,zijnradicaliserendemos-limsopheteerstegezichtslechtteonderscheidenvanstrenggelovigemoslims.Beidehoudenzichaanhungeloofsverplichtingen:devijfzuilenvandeislam:

1 Shahada:geloofsbelijdenis;2 Salaat:vijfkeerperdagbidden;3 Zakat:eendeelvanjebezit/inkomenaandearmengeven;4 Ramadan:vastenmaand;5 Hadj:pelgrimstochtnaarMekka.

Naastdezevijfgeloofsverplichtingenzijnernogeenpaarbegrippenbelangrijkvoorzowelradicaliserendealsstrenggelovigemoslims.Hierbijgaathetom:

1Halal:voorschriftendiedeislamgeeftoverzakendiezijntoegestaan; 2Haram:voorschriftendiedeislamgeeftoverzakendienietmogen.

ZowelstrenggelovigealsradicaliserendemoslimstrekkenHalalenHaramverder

TerroristEen terrorist is een pleger vaneen terroristisch misdrijf. Erwordt over het algemeen ge-sprokenover terrorisme als fe-nomeenofterrorismebestrijdingals containerbegrip. Er is veelgeschreven over terroristischegroeperingen,maareigenlijkwei-nigoverdeterrorist.Isdaardangeenprofielvan?Zoeenvoudigishetniet.

1 Wat is terrorisme

Page 27: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

48

49

Terrorisme ontrafeld

door.ZovoegenzeaanHalalookzaken toe die volgens de islamaantebevelenzijn,zoalsfrequentmoskeebezoek, actief partici-pereninliefdadigheid,trouwenenkinderenkrijgen.AanHaramvoe-genzeookzakentoedievolgensdeislamafkeuringwaardigzijnzo-alsmoord,diefstal,overspel,hetdrinken van alcohol of het etenvan varkensvlees. Een voorbeeldvan een afkeuringwaardige zaakis een strenggelovige moslim dieweigerteenuitgestokenvrouwen-handtedrukken.

Kortom: strenggelovige moslimsenradicaliserendemoslimsgedra-genzichopveelfrontenhetzelfde:zepassenhundagelijkslevenaan,aan de verplichtingen van de vijfzuilen, Halal en Haram. Dit ge-beurt niet alleen thuis of in demoskee,maarookophetwerkofopschool.Zobiddenzevijfkeerper dag, houden zich strikt aande ramadan en vragen om eengebedsruimte of een gescheidenruimte voor het werk van man-nen en vrouwen. Als teken vanrespectenHalalhoudenmannenen vrouwen bewust afstand. Eris geendirect contact.Ze gevenelkaar geen hand en vermijdenoogcontact. Strenggelovige enradicaliserende moslims stoppenmeteenopleidingofnemenontslagalsersprakeisvaneenbaandieinstrijdismetdevijf geloofsverplichtingen.Zowel strenggelovigeals radicaliserendemoslimsbezoekendemoskeebijvoorkeurbijheteerstevandevijfgebeden:AlFadjr.Daarbijkiezenzegraageenmoskeediehetstrenggelovigegedachtegoed

aanhangt,zoalseensalafistischeentablighimoskee.Alserslechtssprakeisvangedragingenzoalshiervoorbeschreven,isernognietsverontrustendsaandehand.Eenindicatorvoorradicalismeisweleenplotselingeommekeernaareendergelijkemaniervanlevenvanuiteenlabielehouding.Overigens:nietiedereradicalemoslimvormteengevaarvoordesamenleving.Devraagiswanneereenradicalemoslimpotentieelterroristwordt.

Emotioneel agressief betrokkenEmotioneleenagressievebetrokkenheidbijzakendiegelovigenaangaan,iseenopvallendeensterkeindicatorvoorradicalisme.Hierbijgaathetvaakomeen,voor ons gevoel overdreven lotsverbondenheid met moslims, die op welkewijze dan ook betrokken zijn bij een conflict. Hierbij kan het bijvoorbeeldgaanomhetconflicttussendeAmerikanen,detalibanenAlQaidaofhetcon-flicttussenIsraëlendePalestijnen.Radicaliserendemoslimszijnovertuigdvanwereldwijdeonderdrukking.Emotionelebetrokkenheidopzich,hoefthierbijoverigensnognietstezeggen.Pasophetmomentdathieraanagressiegekop-peldkanworden,isheteenduidelijkeindicatorvoorradicalisme.DenkhierbijbijvoorbeeldaanhettoejuichenvanterroristischeactiesinIrak,AfghanistanofIsraël.

Vijandigheid en verheerlijkingVijandigheid en verheerlijking zijn een sterke indicator voor radicalisme.Vijandigheidtegendesamenleving,tegenhetWestenentegenandersdenken-den.ZoziengeradicaliseerdemoslimsdewesterselandenalsvijandvanwegehunbetrokkenheidbijdeoorloginIrak,AfghanistanofdeconflictenrondIsraël.Geradicaliseerdemoslimsgaanhierbijzover,datzevindendatzehierdoorinoorlogzijnmetdewesterselanden.Zenemeneenvijandigehoudingaantegenvertegenwoordigersvandeoverheidzoalspolitiemensen,gemeenteambtenaren,politici, militairen en leerkrachten. In sommige gevallen stoppen ze met hetbetalenvanbelasting,huur,energie,studiegeldenopenbaarvervoer.Zewillenopgeenenkelemanierbijdragenaandevijandwaarmeezeinoorlogzijn.Somsproberenzezoveelmogelijkgeldtestelenvandevijand.Ditkanbijvoorbeelddoorhetplegenvanfraudemeteenuitkeringofbelasting.Hetbuitmakenvangeldopdezewijzenoemenzeghanami:buitmakenvanongelovigen.Sommigemoslimskoppelenvijandigheidaanhetverheerlijkenvandeislamineenabsolutevorm.Ditisingesprekkenteherkennenalsmoslimsdeislamenanderemoslimsalssuperieurbestempelentenopzichtevananderereligiesofgelovigen.Anderereligiesschilderenzevaaknegatiefaf,bijvoorbeelddooranti-semitischeofracistischeuitlatingen.Dezeuitlatingenzijnoverhetalgemeengerichttegenwesterlingen,jodenofvertegenwoordigersvandeoverheid.

1 Wat is terrorisme

GevaarHetwoordGEVAARkan dienen alsezelsbruggetjeomradicalismeteher-kennen.Belangrijkdaarbijisdatwehetwoordgevaarnietuitelkaartrekken.Een of twee letters maken immershetwoordgevaarniet.Hetgaatáltijdomeencombinatievanfactoren.Hetgaateromzorgvuldigaftewegenofersprakekanzijnvanradi-calisme.Zorg-vuldigheid voorkomt dat we denkenvanuitvooroordelen.Hetisoverigensgoed om te bedenken dat radicalennietwordengeboren,maargevormd.Daaromishetbelangrijkomtebegrij-penhoeradicaliseringverloopt.Zodrawewetenhoeiemandradicaalwordt,levertdataanknopingspuntenopvoordepreventieofbestrijdingervan.Hettijdigherkennenvanradicalismeisbe-langrijkomtevoorkomendatgroteregroepen,vaak jongeren,meegezogenwordenineenprocesvanradicalise-ring.Eenradicaaldieinzijneigenstu-deerkamerdeomverwerping vandedemocratische rechtsstaat aanprijst,vormteengevaardat teoverzien is.Maar,wanneerhijgrotegroepenweettewinnenvoorzijnideeën,danwordtheteenanderverhaal.Radicaliseringiseencomplexproces,waarbijtweeaspecteneencrucialerolspelen:• hetindividueleproces;• deomstandigheden.

Page 28: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

50

51

Terrorisme ontrafeld

AfvalligenGeradicaliseerde moslims zien ongelovigen als afvalligen. Geradicaliseerdemoslimswillen zich losmaken vanhunongelovigeomgeving.Zijmijdenbu-ren, vrienden, collega’sofmedestudenten.Dit radicaliseringsprocesontwik-kelt zich. Daarbij bestempelen geradicaliseerde moslims zelfs familieleden enbekendeKorankonalsafvalligenvanwegehunliberalehoudingofdenkwijze.DezeafvalligenofongelovigennoemenzeKuffaar.Echteextremistenvindendatafvalligenvolgensdesharia (het islamitischrecht) terdoodveroordeeldmogenworden.Weziendatgeradicaliseerdemoslimsuitsluitendomgaanmetmedegelovigenofgelijkgestemden.Vaakontwikkelenzeeenafkeervanminderorthodoxeofstrenggelovigemoslims.Demoskeeindebuurtofwijkruilenzein voor huiskamerbijeenkomstenwaarin gelijkgestemden in kleine, beslotenkringdeKoranbestuderen.Langzaammaarzekerbouwenzeopdezemaniereennieuwefamilieop,diezeoemmanoemen:islamitischegemeenschap.

Aanzien of uiterlijkAanzienenuiterlijkzijnindicatorenwaarmeewevoorzichtigmoetenzijn.Hetzijnzakenwaarmeeveelmensenhetstempelpotentieelterroristofradicalise-rendmoslimkrijgen.Belangrijkisomdezeindicatorenáltijdinsamenhangmetanderekenmerkentebeoordelen.Aanzienenstatuszijndesalnietteminzakendiemeespeleninhetprocesvanradicalisering.Vaakgaathetomjongerendiezichbuitengeslotenvoelen.Zewordengediscrimineerdenzijnkansloosindehardeindividualistischemaatschappij.Dooraansluitingtezoekenbijeenhech-tegemeenschapvanradicaliserendejongeren,krijgenzeplotselingidentiteit.Inhetsysteemvanrekruterenspeelthetverdienenvanstatus,eenbelangrijkerol.Inextremegevallenverdienenradicaliserendemoslimsaanziendoormeetedoenaandejihad.JongerenkopeneenticketnaarIrak,PakistanofTsjetsje-niëomtetrainenofmeetevechtenindestrijdtegenongelovigen.

Hetuiterlijkisduseenvandefactorenwaaraanteherkennenisofiemandineenradicaliseringsproceswordtmeegezogen. Jongensenmannenvervangenhunbaseballpetdooreengebedsmutsje.Ditgaatvaakvergezeldmethetin-ruilenvanhunspijkerbroekenT-shirttegentraditionelekleding.DenkhierbijaandePakistaanseofAfghaanseshawalqamiz:eenwijdebroekmeteensoortoverhemdtotopdeknieën.Afhankelijkvandeafkomstvandebetrokkenen,ruilenzehunspijkerbroekookregelmatiginvooreendjellaba.Metnameman-neninhetMidden-OostenenNoord-Afrikadragendit.IneeneerderstadiumzienwejongensnogaleenseenzogenaamdeArafatsjaaldragen,eenKeffiyeh:hetsymboolvoordegewelddadigejihad.Meisjesenvrouwenleverenhunwes-tersekleding invoorwijdegewadendiehun lichaamsvormenbedekken.De

1 Wat is terrorisme

niqaabenboerkazijndaarvandemeestbekendevormen.Hetzijnlangewijdegewaden,waarbijdeboerkahethelegezichtbedekt.Bijdeniqaabzijndeogennog zichtbaar. Andere voorkomende gewaden zijn kleurrijke Pakistaanse ofIndiase gewaden, die qua vormenmodel lijkenopde shawal qamiz vandemannen.Devrouwendragenhierbijeenhoofddoek:hijaab.Hetdragenvanditsoortkledingiseentekendatpersonenbewusteromgaanmetdeislam.

Redenering of uitsprakenDemanier van redeneren en bijzondere uitspraken kunnen een belangrijkeindicatorzijnvoorradicalisme.Zoalsaleerdergezegdkanhetbeginnenmetradicale uitspraken over bijvoorbeeld joden of homo’s. Daarnaast gaan uit-sprakenvaakoverdeactualiteit.Zodoenradicaliserendemoslimsnieuwsoverbijvoorbeeld de conflicten in het Midden-Oosten af als eenzijdige westersepropaganda.Hetzelfdegeldtvooriederevormvannieuwsoverdeislam.Ge-radicaliseerdejongerenproberenzichuittedrukkeninhetArabischalstekendatzedeKorankennenendaaraanhunwijsheidontlenen.UitsprakentegenhetWestenenongelovigendoorspekkenzemetvooroordelenenvijandigheid.Zepratenterroristischeaanslagengoed,zelfsaanslagenwaarbijeengrootaan-talonschuldigeburgerslachtoffersisgevallen.Zeverheerlijkendeheiligestrijd(kleinejihad)tegendevijand.HetnietwillennoemenvanIsraëlisookeenin-dicatievooreenradicaliseringsproces.Israëlbestaatimmersnietinhetplaatjevanradicalemoslims.

Individuele procesBijhetindividueleprocesdraaithetomdeideeëninhethoofdvandegenedie steeds radicalere gedachten krijgt. Het is een proces waarbij mensendingenandersgaanzienenuitleggen.Zegaandewereldomzichheenmetandere ogen bekijken en kiezen daarbij stap voor stap een positie in hun‘nieuwewereld’.Vrijweliedereendoorlooptinzijnlevenditsoortprocessen,metnameindepuberteit.Natuurlijkleidtditnietbijiedereentotradicalise-ring.Ofiemanduiteindelijkradicaalwordt,hangtafvanhetsamenspeltus-senpersoonlijkheidskenmerkenenomstandigheden.Radicaliseringkunnenwedaarbijzienalshetaannemenvaneen(nieuwe) identiteitofeennieuwzelfbeeld.Zoekennaardeeigen identiteitmaaktdeeluitvaneennormaalontwikkelingsprocestotvolwassene,maarkandaarvanooklosstaan.Zokaniemanddesamenlevingbijvoorbeeldnietmeeralsdezijneervaren,dooruit-sluiting,discriminatieofomdatdesamenlevinganderswerktdanhijzichhadvoorgesteld. Denk hierbij aan gefrustreerde ambities, vernederingen, nietgerealiseerdedoelenofeendagelijksepraktijkdiestrijdiglijktmetdeidealenvandesamenleving:eentolerantesamenlevingdieintegratievanallochtone

Page 29: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

52

53

Terrorisme ontrafeld

bevolkingsgroepenalsuitgangspuntnoemt,totdateenallochtoonsolliciteertennuloprekestkrijgt.Zulkeervaringenkunnen leiden totvervreemding,maarooktotfrustratieenwoede.Ditkaneenaanleidingzijnomopzoektegaannaareennieuweverhoudingtussen iemandzelfenzijnomgeving.Ditzoekennaareenidentiteit,kanuitmondeninradicalisering.Zo’nradicalise-ringproceskan zich trouwens in verschillendevolgordesvoltrekken. Somsvertonenjongerendiezichgenegeerdofmiskendvoeleneerstprovocerendgedrag.Daarnaontwikkelenzeradicaalgedachtegoed.

OmstandighedenNaasthetindividueleproces,spelendeomstandighedeneencrucialerol.Voorjongerenineenkwetsbarefase,ishetgevaarlijkomvertegenwoordigersvaneenradicalebewegingtegenhet lijfte lopen.Vaakzijnditouderecharisma-tischemannen,dieintensiefzendingswerkverrichtenofrekruteren.Dezestra-tegie isoverigensnietuniekvoor radicalisme.Rekruterendoet vrijwelelkepolitiekeofreligieuzestroming.Hetverschilzitdanooknietindewerkwijze(zending, rekrutering),maar inde inhoudendegebruiktemiddelen.Bijhetradicaliserenvanjongeren,zienwedatersprakeisvanmanipulatie.Jongerenwordengeïsoleerd.Opeensubtielemanieroefentdeorganisatiesocialedrukopzeuitdooreensysteemvanbelonen,straffenenhetverdienenvaneensocialestatusineenbeslotenkring.Eenterroristischeorganisatiebrengtookanderezakennaarvorenzoalshelden,heiligenenmartelaren.Deorganisatiestuurt jongeren richting morele zelfbinding, bijvoorbeeld door het afleggenvaneeneedofhetopmakenvaneen(martelaren)testament.Opdezemanierbrengenterroristischeorganisatiesjongerenincontactmet(radicale)gedach-ten.Inveelgevallenbeïnvloedthetgroepsproceshetprocesvanradicalisering.Somsrekruterenterrorischtischeorganisatiesjongerendiealminofmeersuï-cidaalzijn.Inderolvanzelfmoordterrorist,krijgenditsoortjongerendekansopaanzienofeenheldenrol.OverigensishetgeenwetvanMedenenPerzendatiedereterroristeendergelijkpadheeftbewandeld.Erzijnookgevallenbe-kendwaaringeensprakewasvanzendingofrekrutering,maarwaariniemandopeigenhoutjeradicaleideeënontwikkelde.Inhetpolitiejargonhetendezemensenzelfontbranders.Dezezijnechtereerderuitzonderingdanregel.

Eenbijzonderenverontrustendverschijnselbijgeradicaliseerdejongerenisdatzenahetvertonenvanuiterlijkekenmerkenzoalsbaardgroeienkleding,plot-selingweerteruglijkentekerennaarhunoorspronkelijkegedrag.Debaardisverdwenen,traditionelekledingmaaktweerplaatsvooreenspijkerbroekofdriedeligpak.Ditverschijnselnoemtdeislamitischeterroristtaqiyya.Datwilzeggendathijzichalsmoslimandersmaggedragendanisvoorgeschreven,om

opdezemaniervervolgingdoorandersdenkendentevoorkomen.Terroristenmakengebruikvantaqiyyaomzichalswesterlingonopvallend indesamen-levingtekunnenvoorbereidenopaanslagen.

1.6 De zelfmoordterroristDemeesteangstboezementerroristenin,diebereidzijndeaanslagzelfteplegen:

• dezelfmoordterrorist;• deterroristdiebijhetplegenvandeaanslaggericht isopoverlevenen

ontsnappen.

Eenzelfmoordaanslagiseenmethodewaarbijdeterroristischeaanslagafhan-kelijkisvandedoodvandeterrorist.Dezemethodeistesplitsenin:

• dezelfmoordterroristdieexplosievenopzijnlichaamdraagt;• dezelfmoordterroristdieexplosievenineenvoertuig,vliegtuigofvaartuig

plaatst.

Ineenenkelgeval,zoalsbijdeaanslagenindeVerenigdeStaten,gebruikenter-roristeneenvliegtuigalszelfmoordwapen.Deopzetvandeterroristisdathijzelfzijnlevenverliestbijdeaanslag.Alswealleterroristischeaanslagenopeenrijzetten,danhebbenwehetoverongeveer10procentzelfmoordaanslageneneenkleine90procent aanslagen,waarbijde terroristdeaanslagbewustoverleeftenprobeertteontsnappen.

Alswenaarzelfmoordaanslagenkijken,zienweeenaantalbijzonderezaken:• dezelfmoordterroristbepaaltoverhetalgemeenzelftijd,plaatsenom-

standighedenvoorzijnaanslag;• het zijnoverhet algemeeneenvoudigegoedkopeacties,omdater geen

rekeninggehoudenhoefttewordenmetontsnappingsroutesofgecompli-ceerdeontsnappingsacties;

• hetrisicovanarrestatieofverhoorvandeterroristbestaatniet.Daarmeebestaaterookgeenkansdatbelangrijkeinformatieoverdeterroristischegroeperingachterdeterroristweglekt;

• hetzijnoverhetalgemeenterroristischeactiesmeteenenormeimpactopsamenleving,mediaenpolitiek.

Als we het profiel van de zelfmoordterrorist afzetten tegen de ‘gewone’terroristzienwe,ophoofdlijnen,eenpaaropvallendezaken:

• demeestezelfmoordterroristenzijnmannen,zekerbijorganisatieszoalsAlQaidaendePLO.Andereterroristischeorganisatieshebbenookvrou-welijke zelfmoordterroristen, maar dit is in verhouding maar een klein

1 Wat is terrorisme

Page 30: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

54

Terrorisme ontrafeld

Iedereendiedezewestersemaatschappijvertegenwoordigt,isdevijand.Tochgaathetbijislamitischfundamentalistenoverhetalgemeenomdoelwittenmeteengrotesymbolischewaarde.HetWorldTradeCentreisdemeestwrangebevestigingvandezedenkwijze.Islamitischfundamentalistenzagenditalshetsymbolisch zenuwcentrum van de westerse welvaart. Een dergelijk doelwitvraagtomeenextremewapenkeuze.

Terrorisme als gereedschapTerrorismewordtsomsgezienalshetwapenvandezwakken.Geradicaliseerdegroeperingengrijpennaarterrorismealswapenomhungebrekaanhyper-modernwapentuigenenormeaantallensoldatentecompenseren.Terrorismealswapenkenthierbijweleenaantalzwakkeplekken.

1Terroristenhebbendoorhunextremegedachtegoedenhungewelddadigeaanslagenweinigdraagvlakonderdebevolking.Ditkaneenterroristischeorganisatieopbreken.

2Terroristenzijnvaakongeduldigalshetgaatomhethalenvanhundoel.Zewillenactie.Dezepsychischeofsomsorganisatorischedrukkantijdensdevoorbereidingvanaanslagenzorgenvoorherkenning.

Ondankszwakkeplekkenhebbenterroristenook‘sterke’punten.

1Terroristenzijnvaakergmobiel.Zebeperkenzichzeldentotverblijfopéénplaatsofinéénland.Inlichtingendienstenenpolitiemoetendussnelinformatiekunnenuitwisselenoververplaatsingenvanterroristen.

2Terroristenzijnvaakflexibelenvindingrijk.Zezijnopzoeknaarnieuwemogelijkheden,nieuwedoelenennieuwewapens.Zewisselenmakkelijkvanorganisatieofnetwerk.Zemakenmakkelijkgebruikvannieuwetech-nischeofwetenschappelijkemogelijkhedenophetvlakvancommunicatie,vervoerenwapens.

Terroristische doelwittenTerroristenkiezenhundoelwitaandehandvanhuneigenlogica,hunbeeldvandewereldendevijand.Overhetalgemeenhebbenterroristenvoorkeurvooreendoelwitmetsymbolischewaarde.Belangrijkhierbijisdathetdoelwitrepresentatiefisvoordevijand.Hoofdgroepenindoelwitten:

1politici,militairenenandereoverheidsfunctionarissen;2gebouwenmeteensymbolischewaarde;3vliegtuigen(bijnaaltijdnationaleluchtvaartmaatschappijen);4burgersdooraanslagenopopenbaarvervoer(treinen,metroenbussen),

scholen,markten,discotheken.

percentage. Denk aan de vrouwelijke zelfmoordterroristen van PKK enLTTA.Bij‘gewone’terroristenisdeverhoudingtussenmannenenvrouwengelijk;

• deleeftijdvandezelfmoordterroristisbijnaaltijdtussende17en27jaar.Deleeftijdvan‘gewone’terroristenisgevarieerder.Linksextremistischeterroristenzijnoverhetalgemeenergjong,terwijlrechtsextremistischeterroristenoverhetalgemeenwatouderzijn;

• demeestezelfmoordterroristenzijnongehuwdenreligieus.‘Gewone’ter-roristenzijnoverhetalgemeenookongehuwdennietofminderreligieus;

• demeestezelfmoordterroristenzijnafkomstiguitdelageresocialeklassenvandesamenleving.Zezijnvaakmindergoedopgeleid.Denkaanjongerenuitachterstandswijkenofkansarmebevolkingsgroepen.De‘gewone’ter-roristkomtoverhetalgemeenuitdebeterekringenenisgoedopgeleid.

UitonderzoekinIsraëlbleekdatzelfmoordterroristeneenvoorkeurhebbenvoorexplosievenophetlichaam.Ruimdriekwartvandezelfmoordterroris-tengebruiktdezemethode.Minderdaneenkwartgebruiktanderemiddelenzoalsvlieg-,vaar-ofvoertuigenmetexplosieven.Ongeveereenkwartvandezelfmoordaanslagenvondplaatsoptrein-enbusstations.Ietsminderdaneenderdevandezelfmoordaanslagenvondplaatsinhetopenbaarvervoer(bussen,treinen,vliegtuigen).Ruimeenderdevandezelfmoordaanslagenvondplaatsindrukbezochtewinkelcentraeneenrelatiefkleinpercentagezelfmoordaan-slagenvondplaatsopsymbolischedoelen.DenkhierbijbijvoorbeeldaandeaanslagenophetWorldTradeCentreenhetPentagon.

1.7 Terroristische methodenMethoden die terroristen gebruiken zijn afhankelijk van hun ideologie.Terroristenhebbeneeneigenbeeldvandewereld.Ditbeeldgaatoverhuneigenpositie,maarookoverdevijand.Hetbepaaltinbijnaallegevallenhundoe-len,wapensenmethoden.Zoziejedatelkegroepeeneigenlogicaontwikkelt.Eenlogicadiedoorbuitenstaandersvaakmoeilijktebegrijpenofdoorgrondenis.ZostrijdendeIRAendeTamiltijgersvooreeneigenonafhankelijkestaat.Dezeideologierichtzichdustegendehuidige,inhunlandheersendeautoriteit.Dezeautoriteitisdaarmeeheteerstedoel.Terroristenkunnenhiermeedusiederepoliticus,ambtenaar,politiemanofsoldaatalsvertegenwoordigervandeheersendeautoriteittotdoelwitbestempelen.Hetdoelwitbepaaltoverhetalgemeenhetwapen.Alshetgaatomeenaanslagopeenpoliticus,iseenvuur-wapenofexplosiefdemeestvoordehandliggendekeuze.Islamitischfunda-mentalistenzettenzichoverhetalgemeenaftegendewestersemaatschappij.

1 Wat is terrorisme

55

Page 31: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

56

57

Terrorisme ontrafeld

Bijdekeuzevandoelwittenishetvanbelangomdeoverwegingenvandeterro-risttedoorgronden.Ditkanpergevalanderszijn,maaroverhetalgemeenzitereenvormvanlogicain.Hetprimairedoelvanaanslagenishetveroorzakenvanangst.Bijvoorkeuronbeheersbareonbedwingbarewereldwijdeangst.Hetgaathierbijnietzozeeromhetmakenvanslachtoffers.Hetgaateromervoortezorgendatiedereenzichpotentieelslachtoffervoelt.Deangstomdevolgendetekunnenzijnmoetzosterkmogelijkwordenaangewakkerd.Eengrotegroepindesamenlevingmoetzichaangesprokenvoelen.Deschijnvanwillekeurdieaanslagenvaakuitademen,blijktnaanalysevaakminderwillekeurig.Daaromishetbelangrijkdatdeoverheidrisicoanalysesmaakt,zowellandelijkalslokaal.Daarbijmoetdeoverheidnagaanwelkeplaatsen,personenofobjectenindewijk,destadofhetlanddoelwitkunnenzijnvaneenterroristischeaanslag.Indepraktijkgebeurtditook.Veellandenmakenrisicoanalysesenoefenenmetallebetrokkeninstantieszoalspolitie,defensie,ambulancepersoneelenbrand-weer.Opdezemanierkandeoverheidookalertzijnopvoorverkenningenvanterroristen.Terroristenmakeneenverschiltussen‘hard’en‘softtargets’.Bijde‘hardtargets’iserinhunogensprakevanprofessionelebeveiliging.Bij‘softtargets’isernauwelijkssprakevanbeveiliging.

1 Wat is terrorisme

Page 32: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

58

Terrorisme ontrafeld

59

Al Qaida

Profiel Religieus gemotiveerd terrorisme.

Ideologie In eerste instantie was het doel van Al Qaida om de kennis die in de strijd in Afghanistan was opgedaan, vast te leggen en te behouden. Daarnaast ondersteunde Al Qaida islami-tische acties financieel in het kader van de jihad. Geïnspireerd door het salafistische ge-dachtegoed radicaliseerde deze beweging in de jaren negentig. Directe aanleiding was de voor veel moslims ontoelaatbare plaatsing van Amerikaanse militairen in Saoedi-Arabië tijdens de eerste Golfoorlog. De aanwezigheid van ongelovigen in het land van de heilige plaatsen Mekka en Medina, werd beschouwd als een zeer grove inbreuk op de islamiti-sche normen en waarden. Het actieprogramma van Al Qaida werd drieledig:• de creatie van islamitische staten op basis van de sharia;• het verdrijven van de Amerikanen (en andere ongelovigen) uit islamitisch gebied;• het bestrijden van de Joodse bezetting van het Palestijnse land (Israël).

Leider Sjeik Osama Bin Muhammad Bin Awad Bin Laden, bekend onder de naam Osama Bin Laden, wordt gezien als de leider van Al Qaida. Hij wordt onder andere verantwoordelijk gehouden voor de terroristische aanslagen op 11 september 2001.

Al Qaida werd in 1988 opgericht door de Saoedische multimiljonair Osama Bin Laden. De groep is fundamentalistisch-islamitisch van aard en verzet zich voor-al tegen de invloed van de westerse wereld, in het bijzonder van de Verenigde Staten, in de islamitische wereld. De acties van Al Qaida zijn vooral op Ameri-kaanse doelen gericht. Aanhangers van Al Qaida stellen dat het geen terroris-tische organisatie is, maar een organisatie die handelt in overeenstemming met de islamitische wet. Al Qaida komt voort uit een verzetsgroep uit de Afghaanse oorlog (1979-1988). In die tijd verenigden alle islamitisch-fundamentalistische groeperingen zich in Afghanistan tot mujahedin. Deze groepen hadden tijdens de oorlog één doel: de Sovjet-troepen en de communistische regering in de hoofdstad van Afghanistan verslaan. Tijdens de Golfoorlog bood Osama Bin Laden hulp aan de Saoedische regering. Deze weigerde echter en aanvaardde de hulp van de Verenigde Staten. Hierdoor laaiden anti-westerse gevoelens op en verhuisde Al Qaida naar Soedan. Daar vond de groep tijdelijk een veilige thuisbasis tegen betaling. Al Qaida financierde dit met geld dat ze over de hele wereld haalde, zelfs in de Verenigde Staten waar fundamentalisten geld inzamelden. Volgens Arabische inlichtingendiensten heeft

Al Qaida in totaal 2.830 aanhangers: 594 van Egyptische afkomst, 410 van Jor-daanse afkomst, 291 afkomstig uit Jemen, 255 afkomstig uit Irak, 162 afkomstig uit Syrië, 177 afkomstig uit Algerije, 111 afkomstig uit Soedan, 63 afkomstig uit Tunesië, 53 afkomstig uit Marokko en 32 van Palestijnse afkomst. Dit geeft in elk geval aan dat Al Qaida-leden verschillende nationaliteiten hebben. De aantallen staan ter discussie. Het is de vraag of Osama Bin Laden enig idee heeft van het aantal aanhangers, hun afkomst of nationaliteit. Veel leden van Al Qaida zijn mujahedin-veteranen uit de Afghaans-Russische oorlog. Veel van hen kunnen niet terug naar hun vaderland, vanwege hun aandeel in deze oorlog.

AanslagenActies die door Al Qaida zijn opgeëist of door anderen aan deze groepering zijn toegeschreven zijn onder meer:

• Bomaanslagen tegen Amerikaanse troepen in Jemen (1992). • Bomaanslag op het World Trade Center in New York (1993).• Gevechten in Somalië (1993). • Plannen voor simultane bomaanslagen op vliegtuigen en de aanslag op

Paus Johannes Paulus II tijdens zijn bezoek aan de Filipijnen (Operatie Bojinka, verijdeld/afgebroken, 1995).

• Bomaanslag tegen Amerikaans legerpersoneel in Dhahran (Saoedi-Arabië, 1996).

• Aanslagen op toeristen bij Luxor, Egypte (1997). • Bomaanslagen op de Amerikaanse ambassades in Nairobi en Dar es Salaam

(1998). • Zelfmoordaanslag op het Amerikaanse gevechtsschip US Cole (2000). • Kaping van vier vliegtuigen, waarvan er vervolgens twee in een zelfmoordactie

tegen het World Trade Center in New York aanvlogen, en een derde tegen het Pentagon (2001).

• Plannen voor een aanslag op de Amerikaanse ambassade in Parijs (afge-broken in 2001).

• Bomaanslag op de El-Ghriba synagoge in Djerba (Tunesië, 2002), waarbij onder meer Duitse toeristen om het leven kwamen.

• Zelfmoordaanslag op door buitenlanders bewoonde appartementencom-plexen in Riyad (2003).

• Vier bomaanslagen in Istanbul in november 2003: twee tegen synagoges (15 november 2003), een tegen een bank en een het Britse consulaat (20 november 2003).

• Aanslagen op Sjiiten tijdens het Ashoerafeest in Irak en Pakistan (meer dan 226 Sjiitische slachtoffers). Al Qaida ontkent de verantwoordelijkheid volgens een onbevestigd bericht uit Iran (2004).

Terroristische organisaties

Page 33: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

60

Terrorisme ontrafeld

61

• Bomaanslagen op forensentreinen in Madrid. De Spaanse regering zegt in het bezit te zijn van een videocassette waarin Al Qaida de verantwoorde-lijkheid opeist (2004).

• Onthoofding van een aantal Amerikanen, waaronder zakenman Nicholas Berg (2004).

• Al Zawahiri heeft de aanslagen op het openbaar vervoer in Londen (2005) in herhaalde videoboodschappen opgeëist. Een van de daders kwam ook in deze videoboodschap aan het woord.

• Een zelfmoordaanslag in Jordanië, waarbij 67 mensen om het leven kwamen. • Bomaanslag op militaire basis in Libanon na het verstrijken van het ulti-

matum aan de Libanese regering om 15 gevangen genomen strijders vrij te laten (2 februari 2006).

Terroristische organisaties

ETA

Profiel Nationalistisch terroristische organisatie.

Ideologie De ETA is een gewapende groepering die een onaf-hankelijke, socialistische Baskische staat wil stichten. De ETA voert vanaf 1960 een bloedige strijd tegen de Spaanse overheid, waarbij onschuldige burgers niet wor-den gespaard. Net zoals bij de IRA, geeft de ETA over het algemeen waarschuwingen, voordat de organisatie bom-men laat af gaan. Desondanks waren de gevolgen van de aanslagen desastreus. In de loop der jaren doodde de ETA ruim 300 burgers en bijna 500 politieagenten en militairen.

Politiek leider van de Eta Mikel Albiza, alias Mikel Antza, die al eerder aan het hoofd van de beweging heeft gestaan, is aangehouden in 204. Op 8 juni 2007 hield de Spaanse politie Ainaldo Obegi aan, leider van Batasuna.

Het symbool van de Euskadi Ta Askatasuna (Baskenland en Vrijheid: ETA) is een slang gewikkeld rond een bijl. Het motto is Bietan jarrai: we gaan door met beide. Hiermee doelt de ETA op de gewapende strijd, gesymboliseerd door de bijl en op de strijd door sluwheid, gesymboliseerd door de slang. Zoals meerdere terroristische organisaties kent ook de ETA een politieke tak. Deze is bekend onder de naam Batasuna. De ETA, ooit begonnen als een vreedzame beweging van intellectuelen, is door de in Spanje heersende dictator Franco gewelddadig onderdrukt. Dit beantwoordde de ETA in de jaren zestig met geweld. Echter, toen de democratisering van Spanje in de jaren zeventig een feit was, ging de ETA gewoon door met het plegen van aanslagen. Hierdoor verloor de ETA veel sympathie, ook van de Baskische bevolking.

De ETA pleegde vanaf de jaren zestig een groot aantal aanslagen. De eerste dode viel in 1968 bij de aanslag op Meliton Manzanas, het hoofd van de ge-heime politie in San Sebastián. Het bloedigste jaar van de ETA was 1980: in totaal vielen 180 slachtoffers bij verschillende aanslagen. In 1997 maakte de ETA een strategische blunder: de ontvoering van en moord op het negentwin-tigjarige Baskische gemeenteraadslid van het kleine industriestadje Ermua, Miguel Angel Blanco. De man had een onbelangrijke functie en positie en ook geen enkele bijzondere nevenfunctie. Als reactie op deze zinloze moord

Page 34: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

62

Terrorisme ontrafeld

63

protesteerden bijna zes miljoen Spanjaarden in massale demonstraties tegen de ETA. Op 11 maart 2004 kreeg de ETA de schuld van de aanslagen op foren-sentreinen in Madrid, waarbij 191 mensen werden gedood en ongeveer 1.400 mensen gewond raakten. Later bleek Al Qaida verantwoordelijk te zijn voor deze aanslag. De laatste aanslag van de ETA lijkt die te zijn van 30 december 2006 op het vliegveld van Madrid. Op 22 maart 2006 kondigde de ETA een permanent staakt het vuren aan, in te gaan op 24 maart 2006, naar eigen zeg-gen om een nieuw democratisch proces in Baskenland op gang te brengen. Op 29 juli 2006 kondigde de Spaanse premier Zapatero officiële onderhandelingen aan met de ETA.

Terroristische organisaties

Hamas

Profiel Religieus/nationalistisch gemotiveerd terrorisme.

Ideologie Hamas heeft als doel het stichten van een islamitische staat, gebaseerd op de sharia en gerelateerd aan de ver-nietiging van de staat Israël.

Leider Ahmad Yassin (leider van 1987 tot 2004). Volgens de beoordeling van het Israëlische ministerie van Defensie is Hamas op dit moment in drie centrale groepen verdeeld. De eerste wordt geleid door Khaled Mashaal, de verbannen politieke leider die in Damascus verblijft. De tweede groep staat aan het front van de rebellen en wordt geleid door voormalig minister van Binnen-landse Zaken Said Siam, voormalig minister van Buitenlandse Zaken Mahmut Zahar en voormalig woordvoerder van Hams, Sami Abu Zuhri. De derde groep binnen de Hamas is de meest adicale. Deze wordt geleid door Ahmed Jaabri. Hamas betekent islamitische Verzetsbeweging. Eigenlijk gaat het om een Pales-tijnse islamitische en nationalistische beweging. Hamas wil een islamitische staat stichten op het terrein van het voormalig mandaatgebied Palestina. Om haar doel te bereiken streeft Hamas naar de vernietiging van de staat Israël. Hamas heeft twee gezichten. Aan de ene kant ontplooit Hamas politieke en maatschap-pelijke activiteiten. Aan de andere kant is het een terroristische organisatie, be-rucht om het grote aantal terroristische aanslagen tegen Israël en zijn burgers. Israël, de Europese Unie en de Verenigde Staten beschouwen Hamas als een ter-roristische organisatie. Hamas is opgericht in 1987. Oprichter en leider was sjeik Ahmad Yassin, geliquideerd op 22 maart 2004 door een Israëlische raketaanval. In 1988 publiceerde Hamas een manifest waarin de organisatie oproept tot een heilige oorlog om een moslimstaat te stichten die vanaf de rivier de Jordaan tot aan de Middellandse Zee reikt. In 1991 richtte Hamas een gewapende vleugel op om aanslagen op Israël uit te voeren: de Izzedine Al-Qassam Brigades. Gevolg is een waslijst met terroristische aanslagen, variërend van bomaanslagen tot zelf-moordaanslagen: aanslagen met veel slachtoffers.

Hamas deed mee aan de Palestijnse parlementsverkiezingen van 25 januari 2006 en haalde daarbij een absolute meerderheid van 76 zetels in het Palestijns parlement dat 132 zetels telt. Hierdoor schorsten bijna alle westerse landen hun vormen van internationale samenwerking.

Page 35: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

64

Terrorisme ontrafeld

65

Hezbollah

Profiel Religieus gemotiveerd terrorisme.

Ideologie Militante beweging van sjiitische moslims met anti-westerse sentimenten. De beweging had oorspron-kelijk drie doelstellingen: 1. de islamitische staat vestigen in Libanon; 2. het zuiden van Libanon be-vrijden van de Israëlische bezetting; 3. Jeruzalem bevrijden van de Israëlische bezetting. Inmiddels heeft de partij de eerste doelstelling los gelaten.

Leider Hassan Nasrallah, geboren 1960 in Burj Hammud, Beiroet, Libanon. Hezbollah staat sinds 1992 onder leiding van deze islamitische geestelijke. Hij is de secretaris generaal van zowel de militante organisatie Hezbollah als van de politieke partij Hezbollah. Zijn huis en kantoor werden tijdens de Israëlische bombardementen in juli 2006 verwoest.

De Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Canada zien Hezbollah (partij van Allah) als terroristische organisatie. Ook de Verenigde Naties waarschuwen voor terreur van Hezbollah. De Europese Unie doet dit niet, maar beschouwt Imad Mugniyah (Hezbollah’s hoogste inlichtingenofficier) wel als terrorist. Hezbollah is opgericht in 1982 tijdens de Libanese Burgeroorlog. Israël mengde zich destijds in het conflict. De oprichting van Hezbollah wordt gezien als een antwoord op deze ongevraagde inmenging. De sjiitische Hezbollah heeft nauwe banden met het sjiitische Iran. Syrië beschouwt Hezbollah als een bondgenoot. Maar, waar het gaat om de macht in Libanon, ziet Syrië Hezbollah als concur-rent. Hezbollah is de grootste Libanese moslimbeweging en heeft twee gezich-ten. Aan de ene kant geeft Hezbollah veel aan de Libanese samenleving, met name aan geloofsgenoten. Aan de andere kant beheert Hezbollah een eigen televisie-station, Al Manar, dat onder andere in Europa en Amerika verboden is omdat het regelmatig aanzet tot haat. Hezbollah is vooral te vinden in Zuid-Libanon, bepaalde stadswijken van Beiroet en in de Bekavallei.

In de jaren tachtig was Hezbollah betrokken bij ontvoeringen van westerse personen zoals de Brit Terry Waite. Hezbollah wordt verantwoordelijk ge-houden voor het kapen van TWA-vlucht 847 en wordt verdacht van twee bomaanslagen op de Joodse gemeenschap in Buenos Aires (1992, 1994).

Terroristische organisaties

Vanaf 2000 controleert Hezbollah Zuid-Libanon, van waaruit het sindsdien militaire acties tegen Israël uitvoert. Ondanks druk van de Verenigde Naties om de wapens neer te leggen (vastgelegd in resolutie 1559, oktober 2004), blijft Hezbollah een gewapende militie. Een belangrijke reden voor Hezbollah om de gewapende strijd tegen Israël voort te zetten, zijn Hezbollah-militieleden in Israëlische gevangenissen. Pas als Libanon en de Libanezen volledig zijn be-vrijd, is Hezbollah bereid de wapens neer te leggen. Hezbollah werd met name bekend door als eerste militante groepering te beginnen met terrorisme in de vorm van zelfmoordaanslagen. Hierbij kwamen veel Israëlische burgers en militairen om. Andere radicaal-islamitische bewegingen zoals Hamas, de islamitische jihad en Al Qaida hebben dit soort acties overgenomen. Deze be-wegingen verdedigen dit soort daden als oorlogstactieken. Op 12 juli 2006 ontvoerde Hezbollah bij een actie op Israëlisch grondgebied twee Israëlische soldaten. Hezbollah wilde de soldaten ruilen tegen in Israël gevangen gehou-den medestrijders. Israël weigerde dit en kwam met een militair weerwoord in de vorm van beschietingen in Libanon (Beiroet).

Page 36: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

66

Terrorisme ontrafeld

67

IRA

Proiel Nationalistisch terroristische organisatie.

Ideologie IRA streeft naar een eilandbrede Ierse staat, zonder banden met het Verenigd Koninkrijk.

Leider De echte leider(s) van de IRA zijn de afgelopen jaren niet openlijk bekend geweest. Er is wel altijd contact geweest met de politieke arm van de IRA, Gerry Adams (West-Belfast, 6

oktober 1948). Hij is Noord-Iers politicus en parlementslid voor West-Belfast, leider en het gezicht van de Ierse politieke partij Sinn Féin.

Irish Republican Army (IRA) is de verzamelnaam voor verschillende paramili-taire organisaties, die zich het Ierse Republikeinse Leger noemen. De IRA schuwt geweld niet. IRA-leden zeggen af te stammen van het eerste Ierse Republikeinse Leger opgericht door Dáil Éireann in 1919. Dit leger noemen ze ‘Old IRA’. Onder de verzamelnaam IRA vallen:

• Provisionele IRA (PIRA), een republikeinse afscheidingsgroepering die in de jaren zeventig geassocieerd werd met Sinn Féin, bekend door de bomaan-slagen tussen 1960 en 1990;

• Real IRA, een afsplitsing van de PIRA; • Continuity IRA, een afsplitsing van de PIRA.

De IRA heeft een militaire structuur die nog voor een deel steunt op de organisatie uit de jaren twintig. Pas in 1977 bracht de IRA hierin verandering. Vóór die datum was er sprake van geografische eenheden. De IRA bestond uit ‘counties’ of grote stedenbrigades, die onder te verdelen waren in bataljons en compagnieën. Deze logge brede structuur leidde tot veel gevallen van verraad, waarbij compagnieën in mum van tijd opgerold werden. Daarom voerde de IRA in 1977 het cellensysteem in, waarbij kleine anonieme groepen van ongeveer vier man mobiel opereren. Slechts één man per cel heeft contact met de verantwoordelijke van de brigade. Eén van de architecten van dit nieuwe systeem was de toenmalige opperbevelheb-ber, Chief of Staff, Seamus Twomey. De Britten pakten hem al snel op, waardoor ze op de hoogte waren van de reorganisatie. Toch bleef dit nieuwe cellensysteem relatief goed werken. Deze cellen, ook bekend onder de naam ‘Active Service Units’ (ASU’s), moeten zoveel mogelijk buiten hun gebied opereren om de Britse veilig-heidsdiensten te misleiden.

De IRA houdt om de twee jaar een ‘Army Convention’ (congres). Hierbij kiest de IRA een ‘Army Executive’ van twaalf man. Dit is een adviesorgaan dat twee keer per jaar samen komt, onder andere om het belangrijkste orgaan van de IRA aan te duiden: de ‘Army Council’ (AC). In de IRA-ideologie vormt de AC de enige recht-matige regering van het Ierse eiland. Mensen die gekozen of aangeduid worden voor de AC, zijn altijd ervaren en charismatische figuren. Ze komen uit alle delen van (Noord) Ierland. Zo zaten Gerry Adams en Martin Mc Guinness in de AC. De AC wijst de opperbevelhebber van de strijdkrachten aan: de ‘Chief of Staff’ (CS). Deze stelt zijn generale staf samen: de ‘General Headquarters’ (GHQ). Meestal bestaat de GHQ uit twee adjudant-generaals en verantwoordelijken voor pro-paganda, operaties, veiligheid, spionage, technologie, training en logistiek (de ‘quartermaster’). Onder de staf bevinden zich twee regionale commando’s die beschikken over brigades. Deze structuur is typisch voor een verzetsleger. Ze heeft veel weg van de structuur van het partizanenleger van Tito, de guerrilleros van Che Guevara en de PLA (de militaire vleugel van de PLO).

Doelwitten van de IRA kunnen zowel mensen als plaatsen zijn. Aangezien de IRA zichzelf als leger beschouwt, is het logisch dat het hoofddoelwit een ander leger is: het Britse. De IRA beschouwt het Britse als een bezettingsleger dat protes-tanten opzet tegen de katholieken en omgekeerd. Belangrijk is dat de IRA geen onderscheid maakt tussen ‘on-duty-’ en ‘off-duty-soldaten’. Als de IRA een sol-daat opgespoord heeft die ‘s zondags zijn gras maait, loopt deze even veel gevaar als een soldaat op patrouille. In feite is iedereen die collaboreert met het gezag een potentieel doelwit voor de IRA. Dit kunnen dus ook rechters, bouwvakkers of cipiers zijn. Niet alleen militaire objecten, maar ook commerciële centra zijn doelwit van de IRA. Bedoeling is de economie plat te leggen en de overheid daar te raken waar het pijn doet: financiën.

Om aan geld te komen, begaf de IRA zich op het vlak van de winstgevende criminaliteit. Denk hierbij aan overvallen en de handel in verdovende mid-delen. De meest beruchte actie was de ‘Great Train Robbery’ (1976, niet te verwarren met die in Engeland). Hierbij wisten IRA-vrijwilligers zo’n 221.000 Engelse pond buit te maken op de trein tussen Cork en Dublin. Alleen al tus-sen 1969 en 1993 vielen er 3.285 slachtoffers in verband met de strijd van de IRA. Ongeveer 1.755 slachtoffers waren het gevolg van aanslagen of liqui-daties. Het grootste deel van de slachtoffers was lid van de overheid. Daar-naast vielen er ook onbedoeld veel burgerslachtoffers. Opvallend waren de gerichte liquidaties van informanten (59 doden). Informanten zijn verraders uit de eigen geledingen. ‘Punishment shootings’ verwijzen naar executies van de IRA. Op 28 juli 2005 droeg de IRA zijn leden op een einde te maken aan de gewapende strijd. De organisatie deed dit in een verklaring.

Terroristische organisaties

Page 37: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

68

Terrorisme ontrafeld

69

Partiya Karkerên Kurdistan

Profiel Nationalistisch terroristische organisatie.

Ideologie De PKK streeft naar een onafhankelijk Koerdistan.

Leider Abdullah Öcalan, geboren 4 april 1948 te Ömerli, provincie Urfa, Turkije, wordt door de regering van Turkije beschouwd als staatsvijand nummer een. Op 15 februari 1999 werd hij in Kenia gearresteerd en

door een Turks gerechtshof ter dood veroordeeld. Zijn straf werd later onder druk van de Europese Unie omgezet in levenslang.

Het Congres voor Vrijheid en Democratie in Koerdistan (afgekort KADEK) is een politieke tak van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK). De PKK is een marxistische groepering die via een volksopstand de onafhankelijkheid van Koerdistan wil bereiken. De PKK werd in 1978 opgericht. Öcalan was vanaf die tijd tot 1999 de onbetwiste leider. De Turkse geheime dienst pakte hem op 15 februari 1999 op in Nairobi. Hij kreeg daar onderdak van de Griekse ambassa-deur. Een politieke rel was het gevolg. De Griekse regering ontkende dat ze de PKK steunde. De ambassadeur werd echter nooit gestraft. Öcalan zit nog steeds in de gevangenis en probeert via zijn advocaten zijn partij te besturen.

De PKK was actief in Turkije, Europa, het Midden-Oosten en Azië. In het begin probeerde de PKK steun van de bevolking te krijgen. De partij orga-niseerde demonstraties tegen de Turkse overheid, maar al snel verhardde het optreden. Tegenstanders werden volgens de verhalen mishandeld en bedreigd. Tussen 1984 en 1999 begon de PKK met terroristische aanslagen gericht te-gen de overheid, militairen en vitale instellingen. Het doel was duidelijk: het ontwrichten van de Turkse overheid om een onafhankelijk Koerdistan af te dwingen. De aanslagen breidden zich als snel uit tot politie en toeristencen-tra. Ook gijzelingen behoorden tot de werkwijze van de PKK. Het ging om gijzelingen van Turkse diplomaten in binnen- en buitenland. De PKK ontwik-kelde een soort leger dat dorpen en delen van het land probeerde te verove-ren. In 2002 hernoemde de politieke tak van de PKK zich tot KADEK. Op 11 november 2003 transformeerde KADEK tot een gematigder fractie, het Volkscongres van Koerdistan. Tien dagen nadat de groep zijn naam wijzigde,

bestempelde de Belgische regering de PKK als een terroristische groep. Op dit moment beschouwen zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten de PKK en de organisaties daarom heen als terroristische organisaties.

Terroristische organisaties

Page 38: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

70

Terrorisme ontrafeld

71

PLO

Profiel Religieus gemotiveerd/nationalistisch terrorisme.

Ideologie Het bevrijden van de Palestijnse staat.

Leider Yasser Arafat (leider van 1969 tot 2004), Mahmoud Abbas (interim leider).

De Palestijnse Bevrijdingsorganisatie Palestine Liberation Organization (PLO) met Al Fatah (de Overwinning) als grootste politieke fractie binnen de PLO en de Al-Aqsa Martelaren Brigades, de militante tak van Fatah, werd op 26 mei 1964 opgericht. Volgens het oorspronkelijke handvest is het doel van de orga-nisatie: het bevrijden van de Palestijnse staat met de grenzen zoals die door het Britse mandaat geschapen zijn en zoals deze tot 1947 van kracht waren. Hoewel dit niet expliciet in het handvest vermeld wordt, moet hiervoor de staat Israël verdwijnen, aangezien deze soeverein is over gedeelten van dat grond-gebied. De militaire vleugel van de PLO, de Al-Aqsa Martelaren Brigades, die zowel door de Europese Unie als de Verenigde Staten officieel beschouwd wordt als een terreurorganisatie, is verantwoordelijk voor veel aanslagen tegen Israë-lische burgers. Hoewel de PLO in eerste instantie politiek actief is, ziet de partij de gewapende strijd volgens het eigen handvest als het enige alternatief om het doel te bereiken. De PLO kwam gedeeltelijk voort uit oud-strijders in de Arabisch-Israëlische oorlog van 1948. Deze oorlog volgde op resolutie 181 van de Verenigde Naties (november 1947) over de verdeling van het Brits mandaat-gebied Palestina in een Arabische en een Joodse staat.

Zowel de PLO als Al Fatah zijn in het verleden betrokken geweest bij verschil-lende terroristische aanslagen. Hoewel Arafat, en naar zijn zeggen ook de PLO en Al Fatah, terreur officieel hebben afgezworen, stond Arafat tot aan zijn dood aan het hoofd van de terroristische Al-Aqsa Martelaren Brigades.

De politieke partij Hamas, een islamitische organisatie, slaagde erin om de PLO een meer islamitische koers te laten varen.

Revolutionaire Anti-Racistische Actie

Profiel Nederlandse terreurgroep, politiek gewelddadig activisme.

Ideologie Halverwege de jaren tachtig pleegde RaRa een serie brandaanslagen, gericht op doelen die in verband gebracht konden worden met het apartheidsregime in Afrika. Door deze aanslagen leek RaRa zich gewelddadig te mengen in de anti-apartheidsstrijd. De aanslag van RaRa op staatssectretaris Aad Kosto en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid was echter een protest tegen de asielpolitiek van de regering.

Leider Het is nooit openlijk zichtbaar geweest wie leiders van RaRa waren.

De Revolutionaire Anti-Racistische Actie (RaRa) is een Nederlandse terreur-groep. De voormalige Nederlandse Binnenlandse Veilgheidsdienst (BVD) be-schreef hun terroristische activiteiten als politiek gewelddadig activisme. RaRa veroorzaakte veel materiële schade bij aanslagen en acties. Er vielen nooit ge-wonden of doden. De eerste aanslag die RaRa opeiste, was de bomaanslag in 1984 bij het Van Heutszmonument in Amsterdam. Vanaf 1985 pleegde RaRa ook terroristische aanslagen op Makro-vestigingen omdat de eigenaar ervan, de Steenkolen Handelsvereniging (SHV) van Paul Fentener van Vlissingen, actief was in Zuid-Afrika. Rara was fel tegen het apartheidsregime en eiste dat het be-drijf zich zou terugtrekken. Toen dit niet snel genoeg gebeurde, volgde op 17 sep-tember 1985 een aanslag op het filiaal in Amsterdam (Duivendrecht). Dit brandde af. In totaal pleegde Rara vijf aanslagen op Makro-vestigingen. Toen op 19 januari 1987 de Makro in Nuth tot op de grond toe afbrandde, trok de SHV zich terug uit Zuid-Afrika.

Toch was dit niet het eindstation voor RaRa. Op 6 november 1985 werden bij de ambtswoning van de Amsterdamse burgemeester Ed van Thijn twee bommen-onschadelijk gemaakt, die waarschijnlijk door RaRa waren geplaatst. In het begin van de jaren negentig voerde RaRa actie tegen het Nederlandse asielbeleid. Op 18 maart 1990 pleegde de actiegroep een bomaanslag op marechaussee-kazer-nes in Oldenzaal en Arnhem. Op 12 november 1991 volgde een aanslag op het woonhuis van toenmalig staatssecretaris van Justitie Aad Kosto. Daarop volgden aanslagen op onder andere het gebouw van het ministerie van Justitie en het

Terroristische organisaties

Page 39: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

72

Terrorisme ontrafeld

73

Terroristische organisaties

gebouw van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Voor een aantal aanslagen van RaRa uit de jaren tachtig hield de politie een verdachte aan. Hij werd echter in hoger beroep op juridisch-technische gronden vrijge-sproken. Het bewijs zou onrechtmatig verkregen zijn. De RaRa-aanslagen van 1991 en 1993 zijn tot op heden (2006) nooit opgehelderd. In november 2006 werd een aanslag gepleegd op de drukkerij van PCM in Amsterdam: drukkerij van onder andere Trouw en Volkskrant. Via een anoniem e-mailtje aan het ANP werd deze aanslag opgeëist. De afzender beweerde dit te doen namens RaRa. Het ANP nam deze claim echter niet serieus. Later bleek het om een valse melding te gaan.

Rote Armee Fraktion

Profiel Politiek gemotiveerd terrorisme, links extremistisch.

Ideologie Doel van de groep was zich ondergronds tegen het systeem verzetten. De Rote Armee Fraktion (RAF) ageerde sterk tegen de in Duitsland rijzende kapita-listische staat. De naam van de groep was afgeleid van het Japanse Rode Leger, de term Fraktion (een eenheid binnen de communistische partij) werd toegevoegd om de link met de internationale marxistische strijd te be-nadrukken.

Leider(s) De leden van de zogenaamde eerste generatie Andreas Baader, Gudrun Ensslin, Horst Mahler, Ulrike Meinhof, Jan-Carl Raspe en enkele anderen) waren vanaf 1970 tot en met 1972 actief. In juni 1972 werden zes bij acties aangehouden en later tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Holger Meins overleed op 9 november 1974 als gevolg van zijn hongerstaking uit protest tegen de omstandigheden in de gevangenis.

De RAF, ook wel bekend onder de naam Baader-Meinhof-Groep, was de meest actieve naoorlogse Duitse linkse terreurorganisatie. De RAF bestond in het be-gin uit Andreas Baader, Gudrun Ensslin en Horst Mahler. Later kwam Ulrike Meinhof bij de groep. Met name in de herfst van 1977 veroorzaakte de RAF grote onrust in Duitsland. Dit leidde zelfs tot een nationale crisis. Op 30 juli 1977 werd Jürgen Ponto, directeur van de Dresdner Bank, doodgeschoten na-dat een ontvoeringspoging mislukte. Verder werd Hanns-Martin Schleyer ont-voerd, om de druk op de Bondsregering op te voeren en de ‘eerste generatie RAF’ vrij te laten. Om de druk verder op te voeren, besloot een Arabische groep terroristen een Lufthansa-vliegtuig te kapen en de passagiers te gijzelen. Nadat een arrestatie-eenheid de gijzelnemers overmeesterde, werden op 18 oktober 1977, enkele uren later, Baader, Ensslin en Raspe dood in hun cel aangetrof-fen. Zelfmoord luidt de officiële uitleg, al wordt getwijfeld aan deze verklaring. Daarop maakte de RAF haar dreiging Hanns-Martin Schleyer te doden waar.

Eind jaren zeventig had de RAF schuiladressen in Nederland. In september 1977 had een RAF-terroriste onder valse naam een auto gehuurd in Den Haag. Ze wist aan arrestatie te ontkomen. Een andere geplande arrestatie liep volledig uit de

Page 40: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

74

Terrorisme ontrafeld

75

hand. RAF-lid Knut Folkerts opende het vuur op de agenten, waarbij hij twee Nederlandse politiemensen doodschoot. Niet lang daarna arresteerde de Neder-landse politie na een tweede schietpartij twee kameraden van Folkerts, Christof Wackernagel en Gerd Schneider. Ze werden samen met Folkerts na een jaar uit-geleverd aan Duitsland. Op 1 november 1978 pleegden RAF-leden in Kerkrade een volgende moordaanslag. Even na twaalf uur ‘s middags openden terroristen Heissler en Schulz bij een paspoortcontrole het vuur op twee douaniers. De man-nen overleefden de aanslag niet. De twee terroristen verdwenen met een gesto-len bakkersbusje richting Maastricht en reisden verder per trein richting België. De verantwoordelijke terroristen Rolf Heissler en Adelheid Schulz werden later opgepakt en veroordeeld voor de aanslag. Op 20 april 1998 ontving persbureau Reuters een verklaring waarin de RAF verklaarde zichzelf opgeheven te hebben. Bewijzen voor de echtheid van deze verklaring bestaan niet, maar na die tijd zijn geen aanslagen meer gepleegd.

Overzicht door RAF opgeëiste aanslagen11 mei 1972 Frankfurt am Mainz Bomaanslag op een kazerne van de Verenigde Staten: een

dode en 13 gewonden.

12 mei 1972 Augsburg en München Bomaanslag op een politiebureau in Augsburg en op het Landes

Kriminal Amt. Gevolg: vijf gewonde politieagenten.

16 mei 1972 Karlsruhe Bomaanslag op de auto van Bundesrichter Buddenberg. Zijn

vrouw bestuurde de auto en raakte gewond.

19 mei 1972 Hamburg Bomaanslag op Axel Springer Verlag: 17 gewonden.

24 mei 1972 Heidelberg Bomaanslag op het Europese hoofdkwartier van het Ameri-

kaanse leger: drie doden en vijf gewonden.

25 april 1975 Stockholm Bezetting van de Duitse ambassade, moord op Andreas von

Mirbach en dr. Heinz Hillegaart. Gevolg vier doden, waarvan twee terroristen.

Terroristische organisaties

25 april 1975 Stockholm Bezetting van de Duitse ambassade, moord op Andreas von

Mirbach en dr. Heinz Hillegaart. Gevolg vier doden, waarvan twee terroristen.

7 april 1977 Karlsruhe Beschieting van rechter Siegfried Buback. De bestuurder en

een justitiemedewerker werden ook neergeschoten.

30 juli 1977 Oberursel (Taunus) Directeur van de Dresdner Bank, Jürgen Ponto,

wordt tijdens een kidnappoging in zijn huis neergeschoten.

5 sept. 1977 Keulen en Mulhouse Ontvoering van werkgeversvoorzitter Hanns-Martin Schleyer.

Schleyer wordt doodgeschoten en drie politieagenten en de autobestuurder worden gedood bij de ontvoering.

9 juli 1986 Straßlach (omgeving München) Beschieting van Siemens-manager Karl Heinz Beckurts en be-

stuurder Eckhard Groppler.

30 nov. 1989 Bad Homburg vor der Höhe Bomaanslag op bankier Alfred Herrhausen: zaak onopgelost.

1 april 1991 Düsseldorf Beschieting Detlev Karsten Rohwedder, chef van de Treuhan-

danstalt, in zijn huis in Düsseldorf: zaak onopgelost.

27 maart 1993 Weiterstadt Aanslag met explosieven op de nieuwbouw van een gevangenis:

zaak onopgelost, geen gewonden, schade: 123 miljoen DM.

Page 41: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

76

Terrorisme ontrafeld

77

Zwarte September

Naam Zwarte September

Profiel Religieus en politiek gemotiveerd terrorisme.

Ideologie Splintergroepering gebaseerd op links-extremistische ideologieën van Al Fatah en het Volksfront PFLP.

Zwarte September pleegt terreuracties om: • het zionisme te vernietigen;• de bevrijding van Palestina af te dwingen;• een democratische staat Palestina op te richten;• internationale aandacht te krijgen voor het Palestijnse probleem.

LeiderAli Hassan Salameh, geboren in Beiroet, bijgenaamd Abu Hassan en de Rode Prins, was het hoofd van de Fatah-tak en van terroristische organisatie Zwarte September, tijdens de aanslagen op de Olympische spelen in München.

Zwarte September verwijst naar een conflict dat in de Arabische wereld ook wel de periode van betreurenswaardige gebeurtenissen wordt genoemd. Na de Zes-daagse Oorlog van 1967 woonde een grote groep Palestijnen in Jordanië. Deze Palestijnen wilden wraak nemen op de Israëli’s en opereerden vanuit Jordaans grondgebied. Israël nam op haar beurt wraak en bezette in 1968 de Palestijnse nederzetting Karameh. Met Jordaanse hulp verdreven de Palestijnen vervolgens de Israëli’s weer. Palestijn Yasser Arafat werd uitgeroepen tot de grote held. De aanhang voor zijn groepering, de Fatah, groeide. Fatah (de overwinning) is een Palestijnse politieke beweging. Vroeger was het een terreurbeweging. Tegenwoor-dig is het een politieke partij, met een terroristische tak: de Al Aqsa Martelaren Brigades. De Fatah werd samengevoegd met de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO. De PLO slaagde erin een stevige machtsbasis in Jordanië op te bouwen. In de Palestijnse kampen verloren de politie en het leger in de loop van 1968 steeds meer gezag. Meerdere Jordaanse steden werden het domein van de PLO en al snel werd de bevolking geconfronteerd met terreur. Ook buiten de steden liepen gewapende terroristen rond die willekeurige Jordaanse burgers lastig vielen. De PLO werkte in die periode al samen met diverse terreurbewegingen, waaronder

de Duitse Baader-Meinhofgroep, de Franse Action Directe, de Italiaanse Rode Brigades en het Japanse Rode Leger.

De conflicten tussen Jordanië en de Palestijnse organisaties werden steeds groter. Tussen februari en juli 1970, sneuvelden duizenden Palestijnen en Jordaanse soldaten in een onderlinge strijd. Het is een periode waarin klei-nere en grotere terroristische organisaties ontstaan. Een bekend voorbeeld is het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (Popular Front for the Libera-tion of Palestine, PFLP): een extreem-linkse Palestijnse groepering die voor-al bekend is door de vliegtuigkapingen op 6 en 9 september 1970. De PFLP kaapte onder het oog van de wereld vier vliegtuigen en nam de passagiers in gijzeling. Nadat de niet-joodse passagiers waren vrijgelaten, blies de PFLP op 12 september de vliegtuigen ten overstaan van de internationale pers op. Dit tot grote woede van de Jordaanse koning. Koning Hoessein riep de noodtoe-stand uit en besloot in september 1970 de PLO en andere organisaties hard aan te pakken. Hij kondigde op 16 september de staat van beleg af en opende de tegenaanval. Diverse Palestijnse vluchtelingenkampen en het hoofdkwar-tier van de PLO waren het doelwit. Er werd geen onderscheid gemaakt tussen burgers, soldaten en terroristen. Naar schatting kwamen tussen de vijf- en tienduizend Palestijnen om het leven. Het was een zwarte bladzijde uit de geschiedenis van de PLO. Aanhangers moesten uitwijken naar Libanon. Het geweld leek toe te nemen. De Palestijnse Fatah richtte in 1971 de paramili-taire organisatie Zwarte September op. Tot op de dag van vandaag zijn men-sen ervan overtuigd dat er banden bestaan tussen de Zwarte September en de PLO. In de praktijk bleek dat de meeste leden van Fatah kwamen.

De terreurorganiatie Zwarte September werd wereldwijd bekend toen ze be-trokken bleek te zijn bij een van de bekendste terreuracties in de geschiedenis. Tijdens de Olympische spelen in München op 5 september 1972 gijzelde Zwarte September de Israëlische deelnemers. De hele wereld was getuige van de moord op elf Israëliers. Tijdens de acties rond de gijzeling kwamen ook vijf Palestijnse commando’s en een Duitse politieagent om. Formeel heeft de PLO in 1973 de Zwarte September opgeheven. Later wordt de naam Zwarte September echter nog vaak gebruikt voor terreuracties van de organisatie van Abu Nidal: een andere afsplitsing van de PLO.

Terroristische organisaties

Page 42: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

78

Terrorisme ontrafeld

79

2 Wat is islamitisch terrorisme

Religieusgemotiveerdterrorismelijktdelaatstejarensterktoetenemeninvergelijkingmetandereverschijningsvormenvanterrorisme.Hetgaatdanmetnameomislamitischterrorisme.Erzitoverigenseenverschiltussenislamitischterrorismeenislamistischterrorisme.Islamismeiseenpolitiekreligeuzeideo-logie. Islamisten zijn mensen die een islamitische staat nastreven. Sommigeislamistenproberenditideaalteverwezenlijkenopeengewelddadigewijze,anderenopeenvreedzamemanier.Hoeheterookuitziet:bijislamistischter-rorismegaathetomislamistischegroeperingendiedoorhetplegenvanaan-slagenopbasisvanhunpolitiekeénreligieuzeideologieeenislamitischestaatwillenvormen.VoorbeeldenvanislamistischeterroristischegroeperingenzijnAlQaidaenTakfirwalHijra.Bijislamitischterrorismeishetgeloofeentoe-valligebijkomstigheid.Hetgaathierbijomgroeperingendiedevormingvaneeneigenstaatnastrevenendietoevalligooknogeensislamitischzijn.DenkhierbijaandePLO,dePKKenKADEK.Inditboekgebruikenwehetwoordislamitisch,omhetoverzichtelijktehouden.

Totverindejarenzeventigspeeldeislamitischterrorismeeenbescheidenrol.WekendenterroristischeorganisatieszoalsdePLO,dePFLPenZwarteSep-tember.Maar,ditwarenmeerpolitiekdanreligieusgeoriënteerdeterroristischeorganisaties.Sommigewetenschappersstellendathetislamitischfundamentalis-tischterrorismebegonin1987inIsraëltijdensdeeersteintifada.DitwaseenspontaneopstandvankansarmePalestijnsejongerentegendeIsraëli’s.Hetge-volgwas de vorming van de gewapende terroristische groep Hamas. Dezeterroristische organisatie wilde Israël vernietigen en een islamitische staatvestigeninPalestina.IndejarendaarnaontstondenermeerdereislamitischfundamentalistischterroristischeorganisatieszoalsHezbollah,AlQaida,dePalestijnsIslamitischeJihad(PIJ)endeEgyptischeIslamitischeGroep.AnderewetenschappersstellendatdeoorsprongvanhetislamitischterrorismezijnwortelsheeftinAfghanistan(AlQaidaendetaliban).

2.1 IslamDeoorsprongvandeislamistevindenin(Koran5:3)‘Hedenhebikuwreligievooruvervolmaakt,enMijngunstaanuvoltooid,enIkhebdeislamvoorualsreligiegekozen.’Indeovertuigingvandemoslimlaatditstukjeziendatdenaam‘islam’nietdoormensenzelfgekozenis.ZijgelovendatAllah(hetArabi-schewoordvoorGod)zelfdenaamvoorzijnopenbaringheeftgekozen.Islambetekent:‘onderwerpingofovergaveaandewilvandeenigeechteGod.Hij

alleenishetwaardomaanbedenteworden’.Mohammedisdeoprichtervandeislam.Hijzagzichzelfnietalsdegrondleggervaneennieuwereligie,maaralseenafrondervandewaremonotheïstischeoergodsdienst.MozesenJezusopenbaardenhetgeloofaanjodenenchristenen,MohammedverkondigdehetaandeArabischewereld.VolgensdeislamwashijdelaatsteafgezantvanGodenbrachthijzijndefinitievewoorduit:deKoran.

Vijf zuilenDeislamitischegodsdienstberustopvijfzuilen:dearakan.Vooreenmoslimishetnoodzakelijkomjeaanallevijfdezuilentehouden.Zonderdezezuilenheefthetislamitischegeloofweinigbetekenis.

1Shahada (geloofsbelijdenis) DegeloofsgetuigenismoetinhetArabischuitgesprokenwordenenluidt

alsvolgt.‘ErisgeenandereGodbuitendeeneenikgetuigdatMohammeddegezantvanGodis’.Jewordtmoslimalsjedezewoordenbewustenge-meenduitspreekttenoverstaanvangetuigen.Benjeeenmaalopgenomenindegemeenschap,dankunjeditnietmeerongedaanmaken.

2Salat (verplicht gebed) De exact vastgestelde gebedstijden (ochtend-middag-namiddag-avond-

nacht)moetenmoslimsdagennachtherinnerenaanhunpositiealsaan-bidders vanAllah.De gebedsroeper,muezzin, roept de gelovigen vanafdeminaretvandemoskeeoptotditgemeenschappelijkegebed.Desalatmoetuitgevoerdwordenopdeplaatswaardegelovigeopdatmomentis,methetgezichtnaardeKa’bainMekka.

3Zakat (uitdelen van aalmoezen) Dit isdereligieuzeplichtvandegelovigeomzijn rijkdomtedelenmet

behoeftigeenminderbedeeldegeloofsgenoten.Dezakatvormtdebasisvanhetsocialehandelenvanallemoslims.

4Saum (vastentijd) Indemaandramadanvastenallemoslimsgezamenlijk.Zeonthoudenzichzelf

eten, drinken, seksuele omgang en onzinnig taalgebruik van zonsopgang totzonsondergang.ZoproberenzedichterbijGodtekomenenzichtebezinnen.Ramadanisdemaand,waarindeKoranaanMohammedwerdgeopenbaard.

5Hadj (bedevaart naar Mekka) Iederemoslimmoetminstenséénkeerinzijnleveneenbedevaartstochtnaar

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 43: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

80

81

Terrorisme ontrafeld

Mekkamaken,alshijgezondisendefinanciënenveiligheidhettoelaten.DebedevaartbevestigtMekkaalscentrumvoorallemoslimsindewereld.

Elkezuil,metuitzonderingvandeshahadaisonderdeelvandesjaria:hetisla-mitischrechtssysteem.Desjarianeemteenbelangrijkeplaatsinbinnendeislam.Hethoudtdemoslimsbijeen.Alseengelovigemoslimhulpofadviesnodigheeftgaathijnietnaareenpriester,maarnaareenrechtsgeleerde:eenfaqih.

MohammedRond570werddeProfeetMohammedgeboreninMekka.Vanwegedevroegedoodvanzijnoudersendedoodvanzijngrootvader,groeideMohammedopinhethuisvanzijnoomAbuTalib.Opvijfentwintigjarigeleeftijdwerdhijkara-vaanleiderbijderijkeweduweChadidja,metwiehij later trouwde.Tijdenszijnreizenmaaktehijkennismetverschillendeculturenenreligies,waaronderhetjodendomenhetchristendom.OpzijnveertigstevoeldeMohammedzichvoorheteerstgeroependoorGod.DeKoranschrijftdatengelGabriëlhemineendroomeenboekvoorhielddathijmoestlezen.Toenhijwakkerwerd,voeldehijeengeschriftinzijnhartgeschreven.Gabriëlverteldehem,dathijdeprofeetvanGodwas.Rond610predikteMohammedvoorheteerstdeislam.Deeerste13jaarvanzijnprofeetschapbrachthijdoorinMekka,maarhierwerdhijalsbedreigendervaren.Hogepriestersenclanleidersbeschuldigdenhemenzijnvolgelingenvanhetverwerpenvanhungeloof.Mohammedeneenkleinegroepaanhangerswerdenin622verdrevenuitMekka(dehidjra,hierbegintookdeislamitischejaartelling).ZevluchttennaarMedinaenboektenhiermeersucces.Mohammedstichttehierdeeersteoemma,islamitischege-meenschap.Godopenbaardehemdewettenvoorhetsociaalenmaatschap-pelijkleven,waaronderhetstrafrechtendezedenwet.

TienjaarlangverspreiddeMohammedzijnopenbaringvanGod.Onderdrukking,corruptie,rascismeenonrechtkeurdehijafenbandehijuit.Deislambrachtdes-tijdsinderdaadeenheidonderdeverschillendestammen.OnderdrukbekeerdeMekkazichooktotdeislam.InkortetijdverspreiddedeislamzichdoorheelArabiëenzelfsdaarbuiten.Alsnelwerdhetislamitischerijk,gekenmerktdooreenheidvangeloofenpolitiekzogroot,dathetnietmeerbestuurdkonwordendooréénleider.Mohammedsteldedaaromkaliefenin.Zijbestuurdendeverschil-lendedynastieënbinnendeoemma.Dekaliefen,opvolgersenplaatsvervangersvandeprofeet,namenbehalvedereligieuzeleidingookdeorganisatieopzichvandevoortdurenduitbreidendestaat.NadedoodvanMohammedontstondereenscheuringindeislamitischeeenheid.ErontstondentweeopvattingenoverwiederechtmatigeopvolgerszoudenzijnvanMohammedendekaliefen.

SoennietenHetwoord‘soenna’isdenaamvandebelangrijksterol(boek)waarinMoham-medschrijfthoejedeKoranmoetinterpreterenenhoejehetgeloofmoettoepassen in het dagelijks leven. Volgens soennieten is een kalief die dooreenraadvanwijzemannenwordtaangewezen,eenrechtvaardigopvolgervanMohammed.Eenkaliefhoeftnietdirectfamilietezijnvandeprofeet.

Sjiieten Volgensdesjiietenofsjia’smoetendeopvolgersvanMohammedweldirectfamilie zijn van de profeet.NademoordopAli IbnAbiTalib, de neef vanMohammed,erkendendesjiietenalleendezonenuitzijnhuwelijkmetFatima,dedochtervandeprofeet,alsrechtmatigeopvolgers.Heteersterijtjerecht-matigeopvolgersbegintbijallesjiietenhetzelfde.Hetafsluitenvanhetrijtjerechtmatigeopvolgersdoendesjiietennietallemaalhetzelfde.

• Zaïdieten(vijvers)eindigenhunreeksimamsmetZaïd:dezoonvandevier-deimam,diein740sneuveldetijdenseenopstandtegendeumajjaden.Zijzijngematigdentolerant,vooralooktegendesoennieten.Zegelovennietindekomstvandemahdi(verwachting)enhetideevandeverborgenkalief.

• Ismaëllieten(zeveners)zijninAfghanistanhetmeesttevindenonderdeBadhaksjah(debergvandeTadzjieken)endeTadzjiekentennoordenvandeKoesj.Zijzijndemeestdiverseengeheimzinnigerichtingbinnendesjia,maarenormlevendig.Deanti-talibanbewegingvertegenwoordigdeveelis-maëllieten.HunlijnvanimamseindigtmetIsmaël:dezoonvandezesdeimam,diedoorhemtotopvolgerwerdbenoemd.Hij stierfeerderdanzijnvaderrond760.Ismaëllietenbelijdeneengeloofinhetduizendjarigevrederijkendelenhetideevandeverborgenimammetdetwaalvers.

• Imami sjia’s (twaalvers) vormen een dominante stroming in Iran. In Af-ghanistanvindenwezeonderdeHazareninCentraalAfghanistanenbijsommigePashtunindebuurtvanPeshawar,inPakistan.Imamisjia’sken-nentwaalfrechtmatigeopvolgersvanMohammed.HunlaatsteopvolgerisMohammedAlMahdj.Zijgelovendathijzichrond940terugtrokuitdezewereldeneensweerterugkomt.Integenstellingtotdeismaëllietenken-nenzijeendoorlopendelijnvanopvolgerstotaandedagvanvandaag.

De soefibeweging Soef ishetArabischewoordvoorwol.De soefibeweging iswaarschijnlijk ver-noemdnaardewollenkledingdieaanhangersdroegen.Maar,hetkanookzijndatdenaamafkomstigisvanhetArabischewoord‘soefa’datbankbetekent.NaastdeingangvandemoskeevandeprofeetinMedina,zataltijdeengroepjearmegelo-vigenopeenbank.Enkelenvanhenkendendeislamitischeleerhierdoorgoed.Zij

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 44: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

82

83

Terrorisme ontrafeld

kunnenookdebasisgevormdhebbenvoordesoefibeweging.Desoefibewegingbestaatuiteenmengelmoesvanverschillendereligiesenfilosofische invloeden.Soefi’shalenhunkennisnietalleenuitdeislam.ZeverbindenookzakenuitdeGrieksefilosofie,hethindoeïsme,hetchristendom,boeddhisme,sjamanismeaanhungeloof.Soefi’sverenigenzichinbroederschappenofordesenkomensa-men inspecialeruimtes:khaltaqah.Zehechtenzichaanhun leiderPir.Zijnvolgelingen worden moerid genoemd. Tegenwoordig wordt ook gesprokenvanuniverseelsoefisme:eenreligieuzestromingwaarbijdenkbeeldenuithetsoefismeverbondenzijnmethetwestersedenken.Hetiseenlevenshoudingdiedeessentieuitallewereldgodsdienstenbindtentoepastopdewestersecultuur.HetultiemedoelhierbijisdeklooftussenoostenwesttedichtenentelatenziendatGodnietverwegis,maarindemenszelf.

Jihad Alswesterlingendejihadomschrijven,komenzevrijwelallemaaluitop‘eenislamitischeoorlogtegenongelovigen’.Demeestemoslimsvindenditjammer.Mohammedheeftdejihadnamelijkhelemaalnietzobedoeld.Inzijnoorsprongisdejihad‘deinnerlijkeworstelingofstrijdvaneenmoslimomeenbetermensteworden.Omzichzelfteverbeterenenzijngemeenschaptehelpen’.Tochzittenwesterlingenerniethelemaalnaastalszehethebbenovereen‘islamiti-scheoorlogtegenongelovigen’.Dejihadwordtnamelijkookwelgebruiktalsoproepvooreen(gewapende)strijdtegenniet-moslims.Overhetalgemeenwordterdanookeentweedelinggemaakt:degroteendekleinejihad.

• Degrotejihad,zoalsdeProfeetMohammeddezeheeftverkondigd,iseeninnerlijkestrijd:dezoektochtomeenbetermensteworden.Hetiseenstrijd tegeneigen tekortkomingeneneen test van gehoorzaamheid aanGodendebereidheidzijngebodennateleven.

• Dekleine jihad, ishetbewegenvanmensentoteenpolitiekeensocialestrijd.Oorspronkelijkgaathethierbijomhetgevechttegencorruptieineensamenleving.Dithoeftnietperdefinitiesamentegaanmetgeweldofmilitantemiddelen.

Indemeerradicalehoekenvandeislamwordtdejihadnoginanderevormenopgedeeld:

• dejihadvanhethart,• dejihadvanhetwoorden• dejihadvanhetzwaard.

Dezeverdelinglaateenontwikkelingrichtingradicalismeenextremismezien.

Het is een groeiprocesdatmensenmoetendoormaken. In eerste instantiemoeteenmoslimdeinnerlijkestrijdaangaan,zoalsbedoeldindegrotejihad.Ineenvolgendestapmoethijzijnovertuiginguitdrageninzijnleven.Daarnamoethijbereidzijnomdelaatstestaptezettenindejihadenookgeweldwil-lengebruikentegende,inhunogen,ongelovigen.

InAfghanistanisdeislamaltijddebasisgeweestvooreenheidonderdever-schillendevolken.De jihad, inzijnoorspronkelijkevorm,wasechterdebe-langrijkstemobiliserendefactorvoorhetAfghaansnationalisme.OndanksalleverschillenwarendevolkerenééninhetverzettegendeBrittenendeRussen.Zelfshindoesenjodenspeeldentot1992eenbelangrijkerolindeeconomievanAfghanistan.Zecontroleerdendegeldmarkt indesteden.WanneerAf-ghaansevorstentenstrijdetrokken,leendendejodenhengeld.Nadewredeburgeroorlog in 1992 kwam er verandering in deze eeuwenoude eenstem-migheidentolerantie.Islamitischeenetnischegroepenraaktenverdeeld.Detaliban leidde de radicale interpretatie van de kleine jihad: de jihad van hetzwaard.Etnischegroepenmetreligieuzeverschillenkwamentegenelkaarinopstand.Plotselingstondensjiietentegenoversoennieten,PashtuntegenoverHazaren.VoorheteerstindeAfghaansegeschiedeniswasdebindendefactorvandeislameendodelijkwapeninhandenvandefundamentalistischetaliban.Hedendaagse jihad-bewegingen, van taliban tot Al Qaida en de IslamitischeBewegingvanOezbekistan,hebbengeenboodschapmeeraandegrotejihad.Zijbeperkenzichtoteenextremevormvandekleinejihad:dejihadvanhetzwaard.Zijgebruikendezejihadvandaagdedagalsallesomvattendepolitiekeensociale ideologie.Nergens indemoslimgeschriftenof indemoslimtraditiewordthetvermoordenvanmannen,vrouwenenkinderenofmedemoslimsgoedgekeurd.Ooknietopbasisvanetniciteit, gezindheidofgeloof.Toch isdezevoorstellingvandekleinejihadbepalendvoorhetfundamentalisme.Hetgaatradicaalislamitischfundamentalistennietomhetveranderenvandecor-ruptesamenleving,nochomhetondersteunenvanscholing,ontwikkelingenharmonieuze onderlinge verhoudingen. Ze hebben geen plannen voor eenbeterbestuurofeenbetereeconomie.Zepleitennietvoordemocratischedeelnameaandebesluitvormingover toekomstige islamitische statenen zelatenzichzekernietleidendoordemocratischgekozenorganisatiesofleiders.Radicaalislamitischfundamentalistenlatenzichalleenmaarleidendooramirs:charismatischevoormannen,waarvanzijgelovendatzeuitverkorenzijnomleidingtegevenaaneennieuwesamenlevingdoorhunkarakter,vroomheidenzuiverheid.Opleiding,politiekekwaliteitenenervaringdoenerniettoe.

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 45: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

84

85

Terrorisme ontrafeld

Leiderszijnbijvoorbeeld:• MullahMohammedOmarvandetalibaninAfghanistan;• OsamaBinLadenvanAlQaida;• JumaNamanganivandeIslamitischeBewegingOezbekistanin Oezbekistan.

Het invoerenvande islamitischewet,de sharia, is bij dit soort leiderseenvoorbeeldvandedenkwijzevanradicaalislamitischfundamentalisten.Hetin-voerenvandeshariaisvoormannenalsOsmaBinLaden,MullahMohammedOmarenJumaNamaganinietbedoeldomeenrechtvaardigemaatschappijtecreëren.Hetiseenmiddelomdekleinejihadtebevorderen:dejihadvanhetzwaard.Eenmiddelommensenaantezettentoteenwrede,onderdrukkendebeweging. Zo doen ze de islam en zijn volgelingen op een onrechtvaardigemaniergeweldaan.

2.2 MoslimfundamentalismeDetermmoslimfundamentalismewordtmeestalgebruiktommoslimsaanteduidendieeentraditioneleenletterlijkeinterpretatievandekoranenhadithaanhangen.HadithiseensoortaanvullingopdeKoran:eenverzamelingleef-regels.Sommigemoslimfundamentalistenzijnpolitiekactiefenwillenhunidealenomzettenindaden.Slechtseenhelekleineminderheidslaatdoorengaatovertotterroristischeacties.

Fundamentalismekomtoverigensinbijnaelkereligievoor.Eenfundamentalistheeftmoeiteomandersdenkendendevrijheidtegunnen.Vooreenfundamen-talistbestaaterslechtséénwaarheid.Somsgaathetzoverdatdezewaarheidgoedschiks of kwaadschiks moet worden afgedwongen. Fundamentalisme isvaakgebaseerdopeenteleurstellingoverhetmoderne‘losgeslagenenbande-loze’westerseleven.Vooranderenisfundamentalismeeenmanieromzintegevenaanhunuitzichtlozebestaan.Dezevormvanfundamentalismezienwemetnameterugbijkansarmegroepen.Ookkomtfundamentalismevoortuitdeangstdatmodernewestersewaardenennormenofanderereligieshettra-ditionelegeloofverdringen.Hetisdanookniettoevalligdatfundamentalismevooralvoorkomtinsituatieswaarintraditioneleculturenofbevolkingsgroepenincontactkomenmetdevrijzinnigewesterselevensstijl.Hetgrootstedeelvandepolitiekgewelddadigemoslimactivistenhangtfundamentalistischereligieuzegedachtenaan.Dit isvooreendeel teverklarenuithet feitdatveel funda-mentalistennietpolitiekactiefzijn,maarweldegewelddadigestrijdtegendeongelovigensteunen.

Moslimfundamentalismezoubegonnenzijnindeachttiendeeeuw,inhetgebiedvanhetlatereSaoedi-Arabië.KamelendrijverMohammedibnAbdal-Wahhaabergerdezichaanafgoderijenzedeloosheid.Ookwashijtegendeschendingvanheteigendomsrechtvanvrouwen,zoalsvastgelegdindeKoran.Al-Wah-haabprobeerdezijnmedegelovigenteovertuigenvanzijn inzichten.Daarbijginghij samenwerkenmetsjeikMohammedBinSaoeden trouwdemetzijndochter.ZijbegonneneengewelddadigeopstandtegendeOttomanen.Dezeopstandwasbijzonder,omdatdewahabistenvoorheteerstindegeschiede-nisvandeislamookslachtoffersmaaktenonderanderemoslims.Indeogenvandewahabistenwarendemoslimsdiezehaddengedoodevenongelovigalschristenenenjoden:eenbijzonderpuntindegeschiedenis.DewahabistenkregenopnieuwinvloedtoendeBrittentijdensdeEersteWereldoorlogbond-genotenzochtenindeoorlogtegenhetOttomaanserijk.AlsgevolgvandezestrijdwerddeeerstemoslimfundamentalistischestaatSaoedi-Arabiëgesticht.LatergingSaoedi-Arabiëvanwegedeaardolieeenpragmatischbondgenoot-schapaanmethetWesten.

TegenheteindvandenegentiendeeeuwhaddendeEuropeanenveelgebie-deninhetMidden-Oostengekolonialiseerdenislamitischeheersersvervangendooreigenmensenofgematigdelokalemoslimleiders.Eénvandeeerstendiehiertegen inopstandkwamwasDjamalal-Dinal-Afghani.Hij introduceerdedetermpan-islamisme.Hierbijriephijallemoslimsopomzichteverenigenen inopstand tekomentegendewesterseongelovigen.HijkreegsnelveelaanhanginEgypte.Alsgevolgvandezeoproepwerdin1928hetmoslimbroe-derschap in Egypte opgericht: een islamitische maatschappelijke organisatiediezichineersteinstantierichtteoponderwijsenwelzijnvandebevolking.TijdensdeTweedeWereldoorlogontstonderechtereengeheimeweerbaar-heidsafdeling,dieaanslagenpleegde.Hiermeeleekhetislamistischterrorismegeboren.Doordeaanslagenwerdhetmoslimbroederschapverboden.Maar,alsnelontstondenernieuweradicaleorganisatieszoalsSaidQutb.Inmiddelsis het moslimbroederschap naast een maatschappelijke organisatie ook eenbelangrijkepolitiekepartij.DegewelddadigeHamasiseenonderafdelingvanhetmoslimbroederschap.

Moslimfundamentalismekrijgtvaakeenimpulsnabijzonderegebeurtenissen.DenkbijvoorbeeldaanhetmomentdatdeArabierenzichvernederdvoeldendoorIsraëlnadeZesdaagseOorlog(1967).OfdenkaandeonderdrukkingvandebevolkingdoordesjahvanIran(1979),deoorlogvandeAfghanentegendeRussen(1980-1990)endeGolfoorloginIrak.Hetzijngebeurtenissendie

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 46: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

86

87

Terrorisme ontrafeld

bijgedragenhebbenaandegroeivanhetmoslimfundamentalisme.Moslim-fundamentalismerichtzichoverhetalgemeentegendeaanwezigheidenin-vloedvanniet-moslimsindemoslimwereld.Zoverklaardendedadersvandeterroristischeaanslagenvan11september2001bijvoorbeelddatdemilitaireaanwezigheidvandeVerenigdeStateninmoslimlandeneenbelangrijkmotiefwas om de aanslagen te plegen. Een belangrijk kenmerk van moslim- enanderefundamentalistenisdatzijgeenkritiekofbeperkingenophunleef-wijze accepteren. Een voorbeeld hiervan is fundamentalist Mohammed B.dieTheovanGoghvermoorddeomdathij,indeogenvanMohammedB.,deprofeetbeledigdhad.Demeesteterroristischeaanslagenwordenoverigensniet inof tegenhetWestengepleegd.Hetgrootstedeelvandeaanslagenwordt gepleegd tegen afvallige regimes in islamitische landen. Terroristenvoelen zich vaakmiskendof vernederd.Uit interviewsmet terroristenofterroristischeorganisatiesblijktdatdithendrijfttotterroristischeacties.

WahabismeWahabisme is een fundamentele conservatieve stroming binnen de islam.Wahabistengaanterugnaardeoorsprongvandeislam.Zekledenzichalsdeeerstegeneratiemoslims.Zedragendjellaba’senlange(henna)baarden.Wa-habismeisstaatsgodsdienstinSaoedi-Arabië.Wahabistenzelfzeggenoveri-gensdathunnaamnietkomtvanMohammedibnAbdal-Wahhaab,maarvanAl-Wahhab:eenvandenamenvanGodindeislam.Zijnoemenzichzelfvaakal-Muwahhiddun,monotheïstenofal-Ikhwan,broeders.Wahabistennoemenzichzelfookahlal-tawhid:eenheid.HiermeedoelenwahabistenopdeéénheidvanGod.Moslimsdiezichniethoudenaandewahabitische leerstellingen,wordendoorwahabistengezienalseenafvalligen.Volgensdewahabitischeleerstellingenmogenafvalligenwordengedood.Dituniekegeloofsartikelgafwahabistenvanafdeachtiendeeeuweenvrijbriefomalleniet-wahabisten,overhetalgemeengewonemoslims,teberovenentedoden.InhetbeginvandenegentiendeeeuwkwamendewahabistenopdezemanieraandemachtophetheleArabischeschiereiland.Hoewelervrijveelovereenkomstenindeleerzijn,zijnsalafistengeenwahabisten.

SalafismeSalafismeiseenstromingbinnendeislam.HetwoordisafgeleidvanhetAra-bischewoordsalafdatvoorouders,voorgangerenvroegeregeneratiebete-kent. Salafistenzijnookgeïnspireerddoordeeerstegeneratiemoslims.ZijbeschouwenalleendeKoran,deuitsprakenvanMohammed,dehadiethendeuitspraken(athaar)vandesahaabah(demetgezellenvandeProfeetMoham-med),alsgezaghebbend.Salafistennoemenzichzelfahl-assunnahwaldjama’ah:

mensenvandesoennaofahlulhadith:mensenvandehadith.SalafismeisvooreengrootdeelgebaseerdophetwerkvanJamalal-Dinal-Afghani(1839-1897)enMohammedAbdoe(1849-1905).Hoewelal-AfghaniuitAfghanistankwam,kreeghijveelaanhanginEgyptetoendateenBritsekoloniewas.Al-AfghanienAbdoewarenteleurgesteldindenormenenwaardenvandeEuropeanenenwilden terugkerennaardezuiverewaardenvande salaafs (vromevoor-vaderen)endeeerstemoslimgemeenschapinMedina.Zijgeloofdendateenterugkeernaardiewaarden,gecombineerdmetonderwijsvoorallelagenvandebevolking,moslimshuneigenwaardezouteruggeven.

2.3 Takfir wal HijraAls gevolg vanhetwahabismeen salafismeontstondTakfirwalHijra: eenislamistischeorganisatiemetterroristischeactiviteitenenideologieën.Tak-firwalHijra is inverschillende landen inEuropaen inhetMidden-Oostenactief.Denaambetekentexcommunicatieenemigratie.Centraalstaathetbegrip ‘takfir’:het totkafir(ongelovige)verklarenvaneenpersoonofeengroep.Zowel niet-moslims alsmoslimsdie zich in deogen vanTakfirwalHijraschuldigmakenaangeloofsafval,kunnentotkafirbestempeldworden.VolgensdestrengedefinitiesvanTakfirwalHijraishetgrootstedeelvandemoslimskafir.Hetwoord‘hijra’slaatopMohammedenzijnvolgelingendiehungemeen-schapvanMekkanaarMedinaverplaatsten.Hetwilzeggendatjedepuurheidvandeislamopzoektenjeafzondertvanderestvandemaatschappij.AbuMuhammadAsemal-MaqdIsi,eenPalestijndie in1994inJordaniëgearres-teerdwerd,ontwikkeldede ideologievanTakfirwalHijra.Hijwerdbeïn-vloedengeïnspireerddoorhetsalafismeenhetwahabisme.HoegevaarlijkTakfirwalHijrais,blijktuithetfeitdatterroristenbijgroteengeruchtma-kendeaanslagenvaaktakfiri’szijn.Voorbeeldenzijn:

• MohammedAtta,éénvandehoofdrolspelersbijdeaanslagenopdeTwinTowersenhetPentagonindeVerenigdeStaten.

• Leden van de Nederlandse Hofstadgroep, betrokken bij de voorbe-reiding van aanslagenopNederlandse politici en het gebouw van deAlgemeneInlichtingen-enVeiligheidsdienst.

• DjamelBeghal,betrokkenbijdevoorbereidingvaneenbomaanslagopdeAmerikaanseambassadeinParijs.

• De14zelfmoordterroristeninCassablanca.• DezeventerroristenverantwoordelijkvoordeaanslageninMadrid.

Het is nietmeerdan een greepuit terroristenbeïnvloeddoorTakfirwal

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 47: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

88

89

Terrorisme ontrafeld

Hijra. Overigens is Takfir wal Hijra als terroristische organisatie sinds 12december2002verbodenindeEuropeseUnie.ViageheimeproceduresindeVeiligheidsraadvandeVerenigdeNatiesenindeEuropeseUniewordenlijstenvastgesteldmet‘verboden’terroristischeorganisatieszoalsdeTakfirwalHijra.BijzonderisdataanhangersvanTakfirwalHijravaakgerekruteerdwordeningevangenissen.Ditisoverigensgeennieuwverschijnsel.Ookhetmoslimbroederschapmaaktegebruikvangevangenisrekrutering.

2.4 Vijanden van radicale moslims Radicalemoslimsvechtentegenvijandenvandeislam.Eénvandemeestvoor-komendekenmerkenvanradicaliserendejongerenis,datzevaakennegatiefpratenoverdezevijanden.

• Israëlwordtgezienalsvijand,omdathetdePalestijnsegeloofsbroederszouonderdrukken en omdat het één van de islamitische heiligdommen bezethoudt:derotskoepelmoskeeopdetempelberginJeruzalem.

• RadicalemoslimszienookdeVerenigdeStatenalsvijand,omdatzediversemilitairebaseshebbeninSaoedi-Arabië.Ditiseendoorninhetoogvanzowelradicalealsniet-radicalemoslims.MoslimsziendeVerenigdeStatenalsagres-sortegenmoslimlanden,bijvoorbeelddoordebezettingvanIrakenAfghani-stan.OokvanwegehetbondgenootschapmetIsraëlzienradicalemoslimsdeVerenigdeStatenalsbelangrijkevijandindeogenvanradicalemoslims.

• Radicalemoslimszienookwesterselandenalsvijandopgrondvanhunbond-genootschapmetdeVerenigdeStatenenhunbuitenlandpolitiek.Ditzienzealseenvernederingvandeislamitischegeloofsgemeenschap.

• Saoedi-Arabië wordt als vijand gezien vanwege de in hun ogen corrupteKoninklijkefamilie.ZijgavendeVerenigdeStatentoestemmingommilitairebasesophetgrondgebied tevestigen,waardoorde tweeheiligeplaatsenMekkaenMedinawordenbezoedeld.Ditiséénvandebelangrijksterede-nenopgrondwaarvanmoslimfundamentalistenoproepentotdejihadtegenzowelhetSaoedischekoningshuisalstegendeVerenigdeStaten.

• RadicalemoslimszienookdevoormaligeSovjet-Uniealsvijand.Russenzijnin de ogen van radicale moslims atheïsten (kefirs). Daarnaast hebben deRussen islamitische landenzoalsAfghanistanenTsjetsjeniëaangevallenenonderdrukt.

• Radicalemoslimszienveelislamitischestatenalsvijandomdatzedeislami-tischeregelsnietvoldoenderespecteren.DenkbijvoorbeeldaanEgypteenAlgerije:radicalemoslimszienregeringsleidersvandergelijkelandenalsafval-ligendiegedoodmogenworden.

DeislamitischerevolutieinIran,deGolfoorlog,deoorlogeninAfghanistan,dePalestijnsekwestieendeinvasieinIrakwarenolieophetvuurvoorradicalemoslims.ZijzienelkeoverwinningopdevijandalseenbeloningvanAllah.Elkenederlaagiseenaardsebeproevingdiezemoetendoorstaan.Zijdietrouwblijvenaandezuilenvandeislamwordeninhethiernamaalsbeloondmeteeneeuwigdurendverblijfinhetparadijs(al-jennah).Radicalemoslimsgelovendatzedooreenmartelaarsmissietegendevijandverlostkunnenwordenvanalhunzondenenrechtstreeksinhetparadijsbelanden.Eenjihaddistischemissiezienzealsdehoogstevormvangeloofsbelijdenis(shahaada).Eenmartelaarkrijgtbinnendewereldvanderadicalemoslimsdestatusvanshahied(marte-laar):eenbelangrijkeeneervollestatus.

2.5 Afghanistan: de taliban en Al QaidaNetwerkenvanradicalemoslimsenterroristenhebbeneenexplosievegroeidoorgemaaktalsgevolgvanoorlogeninislamitischeprobleemgebieden.Denkhierbijaandeoorlogen inAfghanistan,opdeBalkan, inTsjetsjeniëenIrak.Afghanistan heeft daarbijmisschienwel de belangrijkste rol gespeeld.Hiervondvoorheteerstregistratieplaatsvanislamitischestrijders.Dezeoorlogs-veteranenvormdendaarnaeenwereldwijdnetwerk,datdestrijdvoortzetteinandere islamitischeprobleemgebieden, inEuropa, indeVerenigdeStatenentegenallevijandenvandeislam.Deeerstegeregistreerdeterroristischenetwerkenbestondenonderandereuitledenvan:

• Al Qaida, door veel wetenschappers gezien als het voorbeeld van eenglobal jihad:eenwereldwijdegewelddadigejihad.

• GroupeSalafistePourPredicationetCombat(GSPC),eenvanoorsprongAlgerijnsesalafistischegroep.Zeprediktdeislamenvoerteengewapendestrijd.

• Groupe Islamique Combattant Maroccain (GICM), een van oorsprongMarokkaanse islamitischegroep, gerichtopdegewapende strijd tegenongelovigen.

• TakfirwalHijra,eenvanoorsprongEgyptischeislamitischegroep,gerichtopdegewapendestrijdtegenongelovigen.

Natuurlijkstondenmeerorganisatiesaandebasisvanhetwereldwijdenet-werkdatsamenleektekomeninAfghanistan.Doelwasvoorallemaalhet-zelfde:devijandenvandeislamvernietigenmetaanslagenenhetstichtenvaneenislamitischkalifaat:eenwereldwijdeislamitischestaat.Derebellerendemujahedin(islamitischestrijders),metOsamaBinLadeninhungelederen,voerdeninhetontoegankelijkelandschapeensuccesvolleguerrilla

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 48: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

90

91

Terrorisme ontrafeld

tegendeRussen.GesteunddoordeVerenigde Staten onder presidentReagan, slaagthetAfghaansverzeterin1989in,deRussenhetlanduitte jagen.ViadePakistaanse gehei-me dienst (ISI), geeft Washingtondemujahedinmiljardenaanwapensvoor hun strijd tegen de Sovjets.Ook steunt de Amerikaanse in-lichtingendienstCIAdemadrassa’s(religieuze scholen) onder leidingvan de mujahedin. Deze centrawerden gezien als goede basis omAfghaanse strijders tegen Moskoute mobiliseren. Na de nederlaagvan de Russen bleven deze oplei-dingscentrabestaanenvormdendewiegvoordehuidige taliban.Naarschatting vonden 15.000Russischesoldatendedood.Dereputatievande Sovjet-Unie als militaire groot-macht had onherstelbare schadeopgelopen. De door de Sovjets inde steek gelaten communistischemachthebbersinKabulwarenkans-loostegenderebellen.In1992bun-gelde presidentNajibullah aan eenboomvoorhetparlementsgebouwen nameen bonte coalitie van re-bellengroepen de macht over. Nahet vertrek van de Russen raaktehetverzetinAfghanistanverdeeld.Mujahedin en krijgsheren raaktenmetelkaarinconflict.In1994ver-schenendetalibanophettoneel.In1995namendetalibandestadHe-ratineneenjaarlaterbezettenzetweederde van het land. Sindsdienvechten de taliban voortdurend.Milities, die soldaten rekruteerden

AfghanistanDeomvangvandehuidigebevolkingvan Afghanistan is moeilijk te bepa-len. Grote vluchtelingenstromen,burgeroorlogenengebrekaanbevol-kingsregistersmakenschattingenon-betrouwbaar. Het CIA-factbook gafin2006eenschattingvan31miljoeninwoners, waarvan ruim 44% onderde14jaar.Alsditkloptenweverge-lijkendit getalmet schattingen rond1980(15miljoeninwoners),danishetaantalinwoners,ondanksalleellende,toch flink gestegen. Afghanistan isongeveer 15 keer zo groot als Ne-derlandenbevolktmetverschillendeetnische groepen. De grootste be-volkingsgroep is de Pashtun. DaarnakomendeTadzjieken,deHazarenendeOezbeken.Afghanistankenttweeofficiëletalen:hetPashto,eenIraansetaal die door de helft van de bevol-king wordt gesproken en het Dari,een Perzische taal gesproken dooreenderde van de inwoners. In hetnoordensprekendeAfghanenvoor-namelijk Oezbeeks en Turkmeens.DriekwartvandeAfghanen is soen-nitischmoslim.Anderenzijnvoorna-melijk sjiietisch moslim. Dit verschilingeloofiséénvandeoorzakenvanstammentwisten en burgeroorlo-gen. Meer dan tachtig procent vandeAfghanen leeft op het platteland.Derestisbijnaallemaalnomade.Af-ghanistaniséénvandearmstelandenterwereld.Hetlandligtbezaaidmetlandmijnen,waardoorhetstraatbeeldgekenmerkt wordt door verminktekinderenenouderen.

Geschiedenis AfghanistanToenhetBritserijkinde19eeeuwzijnoogop Afghanistan liet vallen, had het land aleen hele rij aanwereldveroveraars op be-zoek gehad. De Perzische koning DariusI,AlexanderdeGrote,eenhele serie isla-mitische veldheren in de achtste eeuw enDzjengis Khan in de dertiende eeuw. DeBrittenwildenviaAfghanistandenoordelij-ketoegangswegennaarIndiaondercontrolekrijgenendaarmeehuninvloedopCentraalAziëvergroten.NadriebloedigeAfghaans/Britseoorlogenwasdemachtigekolonisa-tor ermaar voor een deel in geslaagd dieambitiewaartemaken.In1919legdeGroot-Brittannië zich neer bij deze nederlaag enverleendeAfghanistanonafhankelijkheid. In1926werdAfghanistaneenmonarchiemetEmirAmanullahalseerstekoning.Ervolgdeeen periode van relatieve rust. Tijdens deTweedeWereldoorlogendeKoudeOorlognamAfghanistaneenneutralepositiein.

Russische overheersingIn1973werddelaatstekoningbijeenmilitairecoupafgezetdoorzijnneef,diein1978plaatsmoestmakenvoormarxistTaraki.HijhaaldedebandenmetdeSovjet-Unieaanennaen-kelebloedigepaleisrevolutiesbeslootMoskouin1979hetheftvollediginhandentenemen.HetRodeLeger vielAfghanistanbinnen, lietpresidentAminexecuterenenbombardeerdedecommunistischemarionetKarmaltotpre-sident.Alsnelbleekditeenvergissingtezijn,hoewelhetnog tien jaar zoudurenvoordatdevernederdeRussendeaftochtbliezen.DeinvasieinAfghanistanluiddeheteindevandeSovjet-Unie in. Net zoals de Amerikanen inVietnam, slaagdendeRussenernooit inAf-ghanistanondercontroletekrijgen.

uitnaarPakistangevluchteKoran-studenten, veroverden twee jaarlater de hoofdstad Kabul. KwadetongenbewerendatdePakistaansegeheimedienstdemotorisachtersuccessenvandetaliban.

De taliban aan de machtDe taliban verklaarden direct nahun machtsovername de islamiti-schewetgeving,sharia,vankracht.Dewereldhadereenmoslimfunda-mentalistischenatiebij.Denieuwemachthebbers werden niet alleenbuiten Afghanistan met argusogenbekeken,ookinhetbinnenlandvol-harddehet verzet.De taliban zijner nooit in geslaagd het hele landonder controle te krijgen. Vooralin het noorden bleven oppositie-groepenactief.DemachtigstewasdievanAchmedShahMassoud,eenetnischeTadzjiekeneenhelduitdetijd van de jihad tegen de Sovjet-Unie.Eenpaardagenvoordeaan-slagenindeVerenigdeStatenwerdMassoudbij een zelfmoordaanslaggedood. Wie verantwoordelijk isvoordemoordopMassoudisnietbekend.Alsmogelijkedaderswor-dendePakistaansegeheimedienst,OsamaBinLadenenhettaliban-re-gimezelfgenoemd.

De kern van de taliban bestondvoornamelijk uit (ex)studenten,afkomstig uit kleine islamitischescholen (madrassa’s) in Zuid-Paki-stan,Baloetsjistan.Hierwarenveel

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 49: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

92

93

Terrorisme ontrafeld

Afghanen,vooralPashtun,naartoegevluchttijdenshetcommunistischregimeinAfghanistan.DescholenstondenonderleidingvandeDjama’at-iOelema-iIslam,eenislamitischfundamentalistischepartijinPakistan.Hetgedachtegoedvandegeestelijkleidersachterdezescholenendepartijkenmerktezichdoorstriktenalevingvandeislamitischewet,eensterkgevoelvoorsocialegelijkheideneenhekelaandesjiieten.Opdezescholenwerdenvluchtelingen,afgezon-derdvandesamenlevingendewereld,opgevoedenopgeleid indevluchte-lingenkampen.Financieelwarendezescholen indezeperiodeafhankelijkvangelduitSaoedi-Arabië,eenlanddatopdezewijzeveelinvloeduitoefende.OpdeachtergrondmaaktedeopleidingvanradicalemoslimsookdeeluitvanhetplanvandeAmerikanen,deBrittenendeSaoedi’s.OpdezemanierwildenzeradicalemoslimsuitdehelewereldmeelatenstrijdentegendeRussen.TijdensdeoorlogtegendeSovjet-Uniewarenveel(rijke)ArabierennaarAfghanistangekomen,waaronderOsamaBinLaden.Hunafkomst,kennisengeldmaaktenveelindrukopdeAfghanenenhuninvloedopdetalibanwasgroot.HetWes-tenzageenanderekantvandetaliban.KortnahetinnemenvanKabulmaak-tendetalibanbekenddatvrouwennietmeeralleenoverstraatmochtenenzichislamitischmoestenkleden,inboerkaoftjadori.Scholenwerdengeslotenvoormeisjesenvrouwen.Mannenmoestenhunbaardlatenstaan.Vliegeren,muziekenpostduivenwerdenverboden.Detaliban liquideerdenmensen inhetopenbaar.Bijdiefstalhaktendetalibanhandenaf.Homoseksuelenwerdenverpletterdondertanks.

DoorhetuiteenvallenvandeSovjet-Uniein1991,lonktenerplotselingnieuwemarkteninCentraalAzië.Degrenzenwarenweggevallen.HetRussischebol-werk was geslecht en een enorme voorraad natuurlijke grondstoffen zoalsaardoliekwamvrijvoordewereldhandelsmarkt.ToendesituatieinAfghani-stanindezomervan1994hopelozerleekteworden,zochtendePakistaninaareennieuwehandelsrouterichting interessanterepubliekeninCentraalAzië:Kazachstan,Kirgizië,Tadzjiekistan,TurkmenistanenOezbekistan.Natuurlijkeoliebronnenwerdenonderdeelvaneenspeltussendewereldmachten.Paki-stanspeeldealsbuurmaneengroterolbijhetvrijmakenvandeweghiernaartoe.Metzowelfinanciëlealswapenhulp,vanonderanderedeVerenigdeStaten,brachtPakistantalibanstrijdersnaarAfghanistanomdaardeordeteherstel-len.Deinvloedvandetalibangroeideechterenorm,nietalleeninAfghanistan,maarookinCentraalAziëenPakistan.Na1998begondewereldteziendatdetalibanAfghanistanonderdevlagvandeislamterugbrachtennaardemid-deleeuwen.OsamaBinLadenvondeenveiligethuisbasisinAfghanistanenge-bruiktedetalibanvoorzijnstrijdtegenhetWesten.ZohielphetWestendetaliban,dieuitgroeidetothaargrootstevijand,zelfaandemacht.

Al QaidaAlQaidabetekentletterlijkdebasisofhetfundament.AlQaidaiseenislamis-tischeparamilitairebeweging,doorvelengezienalsdemeestdreigendeter-roristischeorganisatievanditmoment.Ditbeeldbestaatvooralinwesterselanden.VanBinLadenwordtgezegddathijdelievelingszoonwasvande52kin-derenvanzijnvader.Zijnmoeder,deelfdeenlaatstevrouwvanMohammed,is vanPalestijnseafkomst.Dit zoudeheftigeanti-joodseenanti-IsraëlischegevoelensvanBinLadenkunnenverklaren.Zijnvaderbegon inSaoedi-Ara-biëalssimpelemetselaar,nadathijvanuitZuid-Jemennaarhetkoninkrijkwasgeëmigreerd.Alsnelvielhij indesmaakbijdestichtervandestaat,koningIbnSaud.MohammedBinLadenbouwdevoorhemeenpaleis.Hetbouwwerkbeviel de vorst goed.Al snel stondMohammedaanhethoofd vanhet ‘BinLadenBouwbedrijf’.Hij verwierfmeer dan 5miljardUS dollar aan konink-lijkebouwopdrachtenvoorkantoren,huizenenmoskeeën.OsamaBinLadenerfdemiljoenentoenzijnvaderstierfin1968.OpzestienjarigeleeftijdkwamOsamaBinLadenalsstudentinaanrakingmetderadicaleislamitischepolitiekindehoofdstadRiad.IndietijdraaktehijbevriendmetprinsTurkiIbnFeisel:chefvandegeheimedienstvanhetlandenzoonvandein1975vermoordevorstFeisel.Osama,dieinmiddelsinhetconstructiebedrijfvanzijnvaderwasgestapt,wordt geradicaliseerddoordeRussische inval inAfghanistan. PrinsTurkienBinLadendelenhunzorgenoverdebedreigingvandeislamdoorin-nerlijkezwakteenmachtenvanbuitenaf.ZoontstaathetideeomvrijwilligersnaarAfghanistantesturen.In1979,eenpaardagennadeRussischeinval,vliegtde tweeëntwintigjarige Bin Laden naar Afghanistan om de opleiding van deeerste islamitische guerrillastrijders, latermujahedin-strijders, op te zetten.MettoestemmingvanprinsTurkibouwdehijzijnnetwerkvanrekrutenuit.BijzoweldeheersersvandeGolfstatenalsbijrijkeArabischezakenluiweektehijgeldlosvoortraining,uitrustingenwapensvoordeAfghanen.BinLadenfinancierdeonderdakvoorstrijdersinPeshawar,vlakbijdegrensovergangvandeKhyberPas.

BinLadenrichtsamenmetzijnPalestijnsepartnerenlidvanhetmoslimbroe-derschap,AbdullahAzzam,in1980‘maktabalkhidamat’op:eenlogistiekcen-trumvoordestrijdtegendecommunisten.DaarnaastwasBinLadeneind1980betrokkenbijdeoprichtingvanhettrainingskamp‘ma’asadatalansar’inAfgha-nistan,waarzowelplaatselijkealsinternationalerekrutenwerdenopgeleid.BinLadenheefteencharismatischeuitstralingenkentdejuistemensen.HoewelBinLadenvolgensdemeestegetuigennooitcontactmetdeCIAheeftgehad,washijeensleutelfiguur.IndejarentachtigfinancierdendeVerenigdeStaten,via deCIA, tien jaar lang zo’ndriebiljoendollar aanbewapening en andere

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 50: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

94

95

Terrorisme ontrafeld

hulpmiddelenvoordemujahedininhunstrijdtegendeSovjets.Volgensmeer-derebronnenzijndetrainingskampen,diedeAmerikanenop20augustus2002bestooktenmetkruisraketten,onderverantwoordelijkheidvandeCIAopge-bouwd.Deoorlog,dieeindigdealsvernederingvoordeSovjets,haddiepeffectopBinLaden.LaterzeihijinzijninterviewaanCNN:‘Indezeheiligeoorlog,washetgrootstevoordeeldatdemythevandesupermacht(Sovjet-Unie)wasvernietigd.’In1988richttehijmetvooruitziendeblikdeorganisatieAlQaidaop. In1990begonhijmetdeoverbrengingvanAfghanennaardeSoedanesehoofdstadKhartoum.

Het conflictIn1991wasBinLadenweerteruginzijnvaderland.Daarwerdhijalsneldeorganisatorvandeoorlog omwille van het geloofenfavorietvanhetSaoedischkoningshuis.Zijnfamiliebedrijf(SaudiBinLadenGroup)kreegdeopdrachtdemoskeeënvanMekkaenMedina teverbouwen,wathemdemeerdandriemiljard dollar opleverde. Daarnaast werkte hij verder aan zijn wereldwijdefinanciëlenetwerk.DeommekeerinzijnnauwerelatiemethetSaoedischvor-stenhuisbegonnazijnterugkeer.AlsreactieopdebezettingvanKoeweitdoorIrak,stroomdendeeersteAmerikaansesoldaten(1990)Saoedi-Arabiëbinnen(DesertStorm).IndeogenvandestrengreligieuzeBinLadenstondditgelijkaanverraadvandeislam.BinLadenprobeerdedeSaoedischeoverheidervanteovertuigendatzijdeIrakezenzelfwelkondenverdrijven,maarvingbot.BinLadenbleefzichactiefverzetten.DriejaarlaternamSaoedi-Arabiëhemzijnpaspoortafenlaterookzijnstaatsburgerschap(1994).Zijnvriend,prinsTurki,hielphemenzijngezinomviaJementevluchtennaarSoedan.In1996brachtBinLadeneenfatwa(religieuzeuitspraak)incirculatie,dieallemoslimsopriepomdeAmerikaanse troepen in Saoedi-Arabië te vernietigen.Het volgendejaarherhaaldehijzijnverklaring:‘DeregeringvandeVerenigdeStatenheeftwettentoegewijddievolkomenonrechtvaardig,afschuwelijkencrimineelzijn,’verteldeBinLadenaanPeterBergen,producerbijCNN.‘WijgelovendatdeVerenigdeStatendirectverantwoordelijkzijnvoordegenendiegedoodzijninPalestina,LibanonenIrak.’MetdezeoproepenboekteBinLadensuccesinhetoostelijkdeelvanAfghanistan,hetthuisfrontvandetaliban.In1997verhuisdeBinLadenhierheen,nadathij verdrevenwasuit Soedan.Zijn tweede fatwadeedhijin1998.HierinriephijmoslimsopomaanslagenteplegenopAme-rikaanseburgers.NaasthetfeitdatmeerdereArabischeregimesbangwarenvoorBinLadensgroeiendeinvloed,vormdedezeactieookdedruppeldiedeemmerdeedoverlopen.Vooraanstaandemullahsmaaktenbekenddateenfat-waalleenafgekondigdkanwordendooreenhogeislamitischeschriftgeleerde,

watBinLadennietis.Detaliban,diehunSaoedischebescherminglievernietophetspelzetten,regeldeneenontmoetingtussenBinLadenenzijnvroegerevriendprinsTurki.Dezemissiefaalde.

Al Qaida DewijdvertakteterroristenorganisatieAlQaidaisopditmomentvijandnum-meréénvandeVerenigdeStaten.DemissievanAlQaidaisterugtevoerenopdrieleerstellingenvanBinLaden,naarvorengebrachtinverschillendefatwa’s.Deeersteleerstellinggaatoverdeaanwezigheidvanongelovigenopislamitischgrondgebied.HetgaatomdeAmerikaansemilitaireaanwezigheid inSaoedi-Arabië,hetgeboortelandvanBinLaden.DitisvolgensBinLadentegendewilvanGod.DeAmerikanenmoetenwordenweggejaagd.Ditkandoorhetple-genvanaanslagenopAmerikaansedoelen.InhetverlengdehiervanbestrijdtAlQaidaookdeislamitischeheersersdieongelovigeinvloedentoelatenenzichnietaandeshariahouden.DetweedeleerstellinggaatoverIrak.DuizendenIraaksekinderenstiervenvandehongeralsgevolgvandeinternationaleboy-cotnadeGolfoorlog.Ditmoetgewrokenworden.OpnieuwzijndeVerenigdeStatendeboosdoener.TenslotteiserdePalestijnsekwestie.HierinrichtBinLadenswoedezichopdejoodseheerschappijoverJeruzalem,éénvandedrieheiligeplaatsenvandeislam.SteedsterugkerendefactorisdusdeVerenigdeStaten.AlQaidabeschouwtzichaltijdeninoorlogmetdeVerenigdeStaten.DatAlQaidauitisophetislamitiserenvandewereldiseenmisverstand.Hetgaateromdeislamitischewereldterugtegevenaandemoslims.

Banden met andere terroristische organisaties ErisnietveelbekendoverdebandenvanAlQaidametandereterroristischeorganisaties.Hetgaatvaakomorganisatiesdieelkaaroverlappenofaanvullen.BijAlQaida isdatookhetgeval.ZowerkteAlQaidanauwsamenmetdeEgyptischeIslamitischeJihaddieeindjarennegentiginAlQaidaisopgegaan.MetHamasenHezbollahheeftAlQaidaeenlos-vastrelatie.BijdestartvanAlQaidawerdBinLadenfinancieelgeholpendoorHamasenHezbollah,maarnuisditandersom.Depersschrijftdatereensoortgelegenheidssamenwer-kingsverbandbestaattussenAlQaidaendeETA.Inhetinternationaleterro-rismeisditsoortrelatiesnietuitzonderlijk.ZobestondereenwarmebandtussenAlQaidaenhettaliban-bewind.LedenvanAlQaidavochtenzelfsmeemetdetalibantegendenoordelijkealliantie.InSoedangenootAlQaidalangbeschermingtotopregeringsniveau,totdatdeAmerikanendaareenfabriekbombardeerdenwaarvanzedachtendatBinLadenerchemischewapensfabri-ceerde.DitwerddeSoedanezentegevaarlijken in1996verzochtenzeBinLadenhetlandteverlaten.

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 51: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

96

97

Terrorisme ontrafeld

Verschillende methoden EenopvallendverschilmetandereterreurgroepenisdatAlQaidadeverant-woordelijkheidvooraanslagenvrijwelnooitopeist.Deaanslagenwordenookniet voorafgegaandooreeneisenpakket.AlQaidabeschouwt aanslagen alsoorlogshandelingen.DitiseenduidelijkverschilmetdehandelswijzevanPales-tijnsegroeperingen.Tijdensdevorigegroteterreurgolf,beginjarenzeventig,ginghetdeterroristenvooralompubliciteit.Zijwildenaandachtenkwamengraaginbeeld.ZewildendePalestijnsezaakopdeagendavanhetWestenzet-tenenslaagdendaarin.BinLadenendezijnenhebbendatnietnodig.Hun‘re-clame’isvooralgerichtopdeislamitischewereld.EenanderverschilisdatdeaanslagenvanAlQaidamassalerzijn.Zeberamengrootschaligeinternationaleaanslagenwaarbijhonderden,enop11septemberzelfsduizenden,dodenval-len.AlQaidaschijntactievecellentehebbenin40verschillendelanden.LedenvanAlQaidazijn,integenstellingtotandereterreurgroepen,vanverschillendenationaliteiten.HetgaatonderandereomAfghanen,Egyptenaren,AlgerijnenenSaoedi’s.Decellenplakkenzichperaanslageenanderetiketop,watallesonoverzichtelijker en geheimzinniger maakt. Van een aantal aanslagen staatvastdatzehetwerkzijnvanAlQaida:debomaanslagenopdeAmerikaanseambassadesinNairobienDaresSalaamin1998,deaanvalophetAmerikaansemarineschipdeUSSCole in2005endebomaanslagopAmerikaanse leger-barakken inSaoedi-Arabië in1996.Deaanslag indeparkeergaragevanhetWorldTradeCenterin1993vertoonttotnutoenoggeenvastgesteldverbandmetBinLaden.

2.6 Islamitisch terrorisme in Nederland

Lokaal en autonoom georiënteerde netwerkenIn lokaal en autonoom georiënteerde netwerken organiseren islamitischejongerenzich,diewoneninwesterselanden.Hundrangnaarhetplegenvanterroristischeaanslageninhetlandwaarzewonen,komtmeestalvoortuit:

• eenlangdurigofmisluktintegratieproces;• eenidentiteitscrisisalsgevolgvaneengeneratiekloof;• vervreemdingvanzowelmoederlandalsgastland,gecombineerdmethet

zichmisluktengediscrimineerdvoelen;• hetalsbeledigendervarenvandewesterselevenswijze.

Ditzijnvoorwestersejongerenredenenomaanhangertewordenvanhetradi-caalislamitischegedachtegoed.Denkbijvoorbeeldaanradicalepoldermoslims.

Lokaal internationaal georiënteerde netwerkenBijlokaalinternationaalgeoriënteerdenetwerkengaathetomantipathiete-genwesterseinterventiesindeislamitischewereld.DenkbijvoorbeeldaandeinvalleninofdebezettingvanAfghanistan,Tsjetsjenië,BosniëenIrak.Bijlo-kaalinternationaalgeoriënteerdenetwerkenkomenterroristenuitallelandensamenindebezettelandenomdaarterroristischeaanslagenteplegentegendebezetter.

Transnationaal georiënteerde netwerkenBij transnationaalgeoriënteerdenetwerkengaathetomdoorenonder isla-mitischeoorlogsveteranengerekruteerdeterroristendieaanslagenplegenopwesterselanden.DenkhierbijaandeaanslageninNewYork,MadridenLonden.

Vanuiteenwesters standpunt,heefthet islamistisch terrorismezich inver-schillendefasesontwikkeld.

Nationale oriëntatieErontstondonvredeoverislamitischeregeringsleidersdieernietvoorzorg-den dat de Arabische islamitische staten daadwerkelijk islamitisch bleven.DenkbijvoorbeeldaanSaoedi-ArabiëwaardelegersvandeVerenigdeStatenneerstreken.Radicale islamitische fundamentalistenbeschouwenhetalshunplichtomstrijdtevoerentegendezeregeringsleiders.

Internationale oriëntatieRadicale islamitische fundamentalistenzienhetalshunplichtomhun ‘broe-ders’inanderedelenvandewereldtesteunenbijdegewelddadigejihad.Voor-beeldenhiervanzienweinIrak,AfghanistanenTsjetsjenië.

Vestiging in het WestenRadicale islamitische fundamentalistenofoorlogsveteranen, bijvoorbeeld uitAfghanistan,IrakenTsjetsjenië,vestigenzichinhetWestenomdatzeinhungeboorteland of het land waar ze gevochten hebben, gezocht worden. Hetzijnasielzoekersofmensendiedooreentoleranttoelatingsbeleideennieuweverblijfplaatsvindeninwesterselanden.Nietzeldenmakenzedaarbijgebruikvanvalseidentiteitsbewijzeneneenverzonnenverhaal.Dezemensenhoudenmeestalonderlingcontactviadenormalecommunicatiemiddelenzoalsinter-net,telefoonofhetnetwerkvanmoskeeën.

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 52: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

98

99

Terrorisme ontrafeld

Aansluiting zoeken bij islamitische gemeenschap in het WestenRadicale islamitische fundamentalisten of oorlogsveteranen vinden over hetalgemeenmakkelijkaansluitingbijlokaleislamitischegemeenschappen.Naeenkortezoektochtbinnenhetnetwerkvanmoskeeënvindenzede juisteplekvoorhungedachtegoed.Hunfavorietegespreksonderwerpisdegewelddadigejihadtegenvijandenvandeislam.Zevoelenzichalsneleenvoorbeeldmoslimomdatzede‘jihadverplichting’hebbenuitgevoerd.ZekerenzichsteedsmeertegenhetWesten:éénvandevijandenvandeislam.

Oproep tot jihad tegen het WestenRadicaleislamitischefundamentalistenofoorlogsveteranenrekruterennieuwestrijdersomeengewelddadigejihadtegenhetWestentevoeren.EenbelangrijkeredenomzichtegenhetWestentekeren,isdebemoeizuchtvanhetWestenmetpolitiek,geloofenconflicteninhetMidden-OosteneninCentraalAzië.AlswenaarhetislamistischterrorismeinNederlandkijken,zienweverschillendekenmerken.SteedsvakerhorenwegeluidenovergefrustreerdeMarokkaansejongerendiezichanti-westersopstellen.Hetzijnjongerenbijwiehetintegratie-proces problematisch verloopt.Ze lopen vast in gevoelens van discriminatie,verschillentussenculturenenreligies.Zezoekennaareengevoelvansaamhorig-heid. Radicale islamitische fundamentalisten of oorlogsveteranen voeden ditsaamhorigheidsgevoel.Jongerenvormeneenvatbareenkwetsbaregroepwaar-vanweoptijdmoetensignalerendatzedreigenteradicaliseren.

MoskeeënInNederlandlevennaarschattingzo’n700.000moslims,waarvanhetgrootstedeelgematigdis.Erzijnzo’n550moskeeëninonsland,dieglobaalgezienver-deeldkunnenwordeninTurkseenMarokkaansemoskeeën.Letterlijkbete-kenthetwoordmoskee‘plaatswaarmenneerknielt’.Moskeeënhebbennaasteenreligieuzebetekenisookeensociaalmaatschappelijkeenculturelebeteke-nis.MetdekomstvantienduizendengastarbeidersnaarNederlandtientallenjarengeleden,ontstondookdebehoefteaangebedshuizen.ZoontstondendeeerstemoskeeëninhetNederlandsepolderlandschap.Sommigemoskeeënzagenhetalshuntaakomnaastdereligieuzeookdeeigenidentiteitneertezetten.Zewildendetweedegeneratiebeschermentegendeinhunogensomsverkeerdewesterseinvloeden.Daaromgingenmoskeeënooksociaalcultureelonderwijsgeven,gerichtophetoudevaderland.Ondankshetonschuldigeka-rakterhiervan,wasdittegenstrijdigmethetintegratiebeleiddatzichrichtteophetbijbrengenvanNederlandsenormenenwaarden.Erbestaanvoorbeel-denvanfundamentalistischegroeperingenuitArabischelandendiemoskeeënfinancierden. Als tegenprestatie moest er dan wel een fundamentalistische

imamaangesteldworden.Dezeimamssteldenzichvaakanti-westersop.Ditzijnuitzonderingen.

• TurksemoskeeënzijnoverhetalgemeenDiyanetmoskeeën.Hetministe-rievanGodsdienstzaken (Diyanet)vanTurkijebeheertdezemoskeeën.DitTurkseministeriesteltookdeimamaan.DeTurkseoverheidwilopdezemanierdeinvloedvanderadicaleislamvoorkomen.

• HetbestuurvaneenMarokkaansemoskeewordtgekozendoordemos-keebezoekers.Ditgekozenbestuurbeheertdemoskee,zorgtvoorfinan-ciëlezakenensteltdeimamaan.Hierishetdushetbestuurdatde‘kleur’vandeimamendemoskeebepaalt.

Depraktijklaatziendatmoskeeënsoms,aldannietmetmedewetenvanhetmoskeebestuurofdeimam,gebruiktwordenvoorradicalisering,beïnvloedingofrekruteringsactiviteiten.Ondankshetfeitdathethierbijomeenkleindeelvandemoskeeëngaat,ishetgoedomtekijkenhoeeenmoskeeeenanti-wes-tersehoudingofradicaliseringpredikt.Devolgendeaspectenkunnenhelpenomdaarvaneenbeeldtevormen.

• Samenstellingvanhetmoskeebestuur.• Signatuurvandeimam.Hoepraatengedraagthijzich?• Signatuurvandemoskeebezoekers.Hoepratenze,hoegedragenzezich

enwiezijnhet?Denkaanoorlogsveteranenoffundamentalisten.• Isersprakevanbuitenlandsefinanciering(en),bijvoorbeelddoorSaoedi-Arabië.

Internationaal terrorisme in NederlandSlechtseenkleinaantalmoslimsiszóradicaaldatzedeislamistischeidealenmetgeweldwilrealiseren.Tegelijkertijdvoelteenbrederekringmoslimszichverbondenmetonderdruktemoslims in bijvoorbeeldBosnië,Tsjetsjenië enAlgerije.Eenaantalislamitische(hulp)organisatieswerftfondseninNederlandvoordeheiligestrijdindezegebieden.IndiversemediaverschenenberichtenoverdebetrokkenheidvanislamitischeliefdadigheidsinstellingeninNederlandbij terroristische activiteiten. De AIVD stelt dat in Nederland verblijvendepersonenactiefbetrokkenzijnbijderekruteringvanmoslimsvoordejihad.Intotaalzoudenhonderdtottweehonderdpersoneninverbandgebrachtkun-nenwordenmetislamistischeterroristischenetwerken.Ookdiversebuiten-landsestudiesoverterrorismeleggenverbandenmetNederland.Zozoudein Duitsland veroordeelde Motassadeq in Nederland geweest zijn en zo zou‘shoe-bomber’RichardReidzijnexplosieveninAmsterdamaangeschafthebben.Interessant is een videoboodschap vanBin Ladenuit 2001.Daarin noemthijNederlandalslanddatdemeestebekeringentotdeislamkent.Internationaal

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 53: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

100

101

Terrorisme ontrafeld

gezienwordtNederlandbeschouwdalseenlandvanwaaruitgezorgdwordtvoordelogistiekeondersteuningvanterroristischeoperaties.Hetzouhierbijvooral gaanomhetwervenvan fondsen,hetvervalsenvandocumentenenhetaanschaffenvanwapens.Daarnaastzouden inNederland jongemoslimsgeworven worden voor de jihad. Met name personen van Marokkaanse enAlgerijnseafkomstzoudenzichhiermeebezighouden.BovendienzoudenindejarennegentigradicalemoslimsuitEgyptehierhuntoevluchthebbengezocht.OpaanwijzingvandeAIVDzijninNederlandmeerderemalenaanhoudingenverrichtwegensterroristischeactiviteiten.

PoldermoslimsSteedsvakerduikt inNederlandde termpoldermoslimop.Hierbij gaathetomNederlandersdiezichtotdeislamhebbenbekeerd.Kenmerkvanpoldermoslimsisdatzeactiefenintensiefbezigzijnmetdeislam:nietalleenbinnendemoskee,maarookop internet, in tijdschriften,bij hethoudenvan lezingenenbij hetactiefbestuderenvandeKoraninislamitischecentra.Eenkleindeelvandezevaakjongepoldermoslimsradicaliseert.Eenbetrekkelijknieuwverschijnselbin-nendezegroepiszelfrekrutering.Hierbijradicaliseertdejongerezichzelfdoorhetbestuderenvanhetgedachtegoed.Vaakisditeensluipendproces,waarbijdejongerezichviainternetsites,boekenenandereinformatiebronnenlangzaammaarzekeronderwijstophetgebiedvanhetradicaalislamitischgedachtegoed.Gevolgkanzijndathijgaatsympathiserenmetradicaleislamisten,zonderdatditproceszichtbaarisgeweestvoorzijndirecteomgeving.Dezejongerengebrui-kenvaakchatroomsommetelkaarindiscussietekomen.

Terroristische incidenten in NederlandDeangstbinnendeNedrlandsesamenlevingwordtopditmomentgeregeerddoorislamitischgerelateerdterrorisme.Maar,alswekijkennaarderecentegeschiedenisvanNederland,danwordtNederlandnietalleenmetdezevormvanterrorismegeconfronteerd.

Voorbeelden van terrorisme in Nederland

31 augustus 1970 Drieëndertig Zuid-Molukse jongeren proberen de Indone-sische ambassadeur te gijzelen. Bij hun bezetting van de ambassadeurswoning in Wassenaar wordt een politieman doodgeschoten.

6 februari 1972 Leden van de PLO plaatsen twee bommen bij verdeel- stations van de Gasunie, ergens in Rotterdam. Eentje werd op tijd ontdekt. De ander zorgde voor veel schade.

oktober 1972 De Rode Jeugd laat twee bommen afgaan: één bij het Holiday Inn Hotel in Utrecht, de tweede bij een Amerikaanse bank in Rotterdam.

13 september 1974 Terreurgroep het Japanse Rode Leger gijzelt de Franse ambassadeur in Den Haag om een medestrijder uit de ge-vangenis in Frankrijk los te krijgen.

3 maart 1975 De politie verijdelt een gijzeling van Koningin Juliana door Zuid-Molukse jongeren.

2 december 1975 Treinkaping bij Wijster. Zeven Zuid-Molukse jongeren kapen een trein met 60 passagiers. Hierbij komen de machinist en twee passagiers om het leven.

4 december 1975 Zuid-Molukkers bezetten het Indonesisch consulaat in Amsterdam. Bij de gijzelingsactie valt één dode.

23 mei 1977 Treinkaping bij De Punt en gijzeling lagere school in Bovensmilde. 22 september 1977 RAF-terrorist Knut Folkerts schiet bij zijn aanhouding in

Utrecht een politieman dood. 13 maart 1978 Gijzeling provinciehuis Assen. In Assen bezetten drie

Molukkers het provinciehuis. Een dag later wordt de gij-zeling beëindigd door de bijzondere bijstandseenheid. Twee mensen komen om het leven.

22 maart 1979 De Britse ambassadeur sir Richard Sykes wordt in Den Haag doodgeschoten, vermoedelijk door de IRA.

12 oktober 1979 Zoon van Turkse ambassadeur wordt in zijn auto in Den Haag doodgeschoten door Armeense groep.

12 september 1984 Bomaanslag bij het Van Heutszmonument in Amsterdam, opgeëist door RaRa.

17 september 1985 Eerste van enkele aanslagen op Makro-vestigingen door RaRa. 18 december 1986 Brandbom bij Makro-vestiging in Duivendrecht, opgeëist

door RaRa. 10 januari 1987 Brandbom bij Makro-vestiging in Nuth, vermoedelijk (niet

bekend of deze is opgeëist) door RaRa. 19 juni 1987 Brandaanslagen bij een Shell-station in Nieuwegein en

garagebedrijven in Alphen aan den Rijn die producten van Shell verhandelen, opgeëist door RaRa.

25 oktober 1989 Bomaanslag op de personenauto van de Spaanse consul in Den Haag, opgeëist door ETA.

28 oktober 1989 Bomaanslagen op het Spaanse handelsbureau en het Spaanse verkeersbureau in Den Haag, opgeëist door ETA.

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 54: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

102

103

Terrorisme ontrafeld

6 december 1989 Twee raketten afgevuurd op de woning van de Spaanse ambassadeur in Den Haag, opgeëist door ETA.18 maart 1990 Brandaanslagen bij de marechaussee-kazernes in Oldenzaal

en Arnhem, opgeëist door RaRa. 25 maart 1990 Bomaanslag bij het ministerie van Justitie in Den Haag, opgeëist door RaRa. 27 mei 1990 Aanslag van de IRA in Roermond. 30 juni 1990 Bomaanslag bij het Aurora-gebouw aan de Overtoom in Amsterdam, opgeëist door de ETA. 6 juli 1990 Bomaanslag bij de Banco de Viscaya op de Herengracht in

Amsterdam, opgeëist door de ETA. 12 november 1991 Bomaanslag op het woonhuis van voormalig staatssecretaris

van Justitie Aad Kosto en op het ministerie van Justitie in Den Haag, beide opgeëist door RaRa.

1 juli 1993 Bomaanslag op Dienst Inspectie Arbeidsverhoudingen (DIA) van het ministerie van Sociale Zaken, opgeëist door RaRa.

16 februari 1999 Bij een gijzelingsactie door 150 Koerden worden iets lan-ger dan een etmaal drie personen (waaronder de vrouw en de zoon van de Griekse ambassadeur) vastgehouden in de Griekse residentie.

2 november 2004 Mohammed B. schiet Theo van Gogh neer in Amsterdam. Volgens de rechtbank, die Mohammed B. tot levenslang ver-oordeelde, werd de moord gepleegd met een terroristisch oogmerk.

Andere aan terrorisme gerelateerde incidenten in Nederland

27 september 2001 De Coen- en Zeeburgertunnel in Amsterdam en de Bot-lek- en de Beneluxtunnel in Rotterdam worden volledig af-gesloten na een gedetailleerde beschrijving van aanslagen in een anonieme brief.

16 juli 2004 Terreuralarm in Nederland. Erg spraakzaam is het kabinet er niet over.

17 juli 2004 De politie pakt een Syriër en een man uit Libanon op voor een mogelijke gewelddadige actie tegen militaire deel-nemers aan de Nijmeegse Vierdaagse. Er zou een verband bestaan tussen een telefoonnummer in het mobieltje van de Syriër en het terreurnetwerk Al Qaida. Achteraf bleek dit niet te kloppen.

10 november 2004 Grote anti-terreuractie in Den Haag, waarbij een wijk urenlang werd afgesloten en uitgaand verkeer werd gecontroleerd.

23 juli 2005 Onbevestigde bedreigingen. Als Nederland zich niet terug trekt uit Irak zal Nederland het volgende doelwit van aan-slagen zijn.

14 oktober 2005 Het Binnenhof wordt afgesloten en elders in Nederland worden zeven verdachten van terrorisme, waaronder Samir A., aangehouden.

1 november 2005 Twee moslims in djellaba worden in een internationale trein bij Amsterdam CS gearresteerd. Zij vertoonden volgens om-standers verdacht gedrag, maar later bleek dat zij het toilet bezochten om zich ritueel te kunnen wassen voor het gebed.

3 november 2005 Een eenentwintigjarige verdachte van terrorisme wordt in Rijswijk opgepakt wegens mogelijke betrokkenheid bij terroristische activiteiten.

2 Wat is islamitisch terrorisme

Page 55: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

104

Terrorisme ontrafeld

105

Gijzeling Israëlische sportploeg

Plaats Duitsland, München.

Datum 5 september 1972.

Slachtoffers 17 doden.

Tactiek Terroristen eisen de vrijlating van groot aantal Arabieren in Israëli-sche gevangenschap. Zij moeten veilig naar Egypte worden gebracht. Hoofddoel van de actie is internationale aandacht voor de Palestijnse kwestie. Achteraf stellen Palestijnse leiders dat de actie tevens een vergelding zou zijn geweest voor de Israëlische bombardementen op het Libanese vluchtelingenkamp Shatilla.

Verantwoordelijk Acht leden van de Palestijnse terreurbeweging Zwarte September.

Terroristen Zwarte September als splintergroepering van PFLP, Fatah en PLO.

De eerste Olympische Spelen in Duitsland na de Tweede Wereldoorlog wer-den een drama. Rond 04.30 uur op 5 september 1972, drongen acht Pales-tijnse commando’s van Zwarte September, het Israëlische onderkomen in het Olympisch dorp binnen. Atleten en officials lagen te slapen toen terroristen gekleed in zwarte pakken, met geweren en granaten het appartement bin-nendrongen met gestolen sleutels. Ze verzetten zich heftig, maar het geweld

van de terroristen was te groot. Al bij de eerste actie werden twee Israëliërs gedood. Negen leden van het Israëlische Olympische team werden gegijzeld. Bij deze gijzeling was nog geen sprake van het begrip zelfmoordcommando. Volgens de verhalen waren leden van de terroristische organisatie in dienst getreden van de Olympische organisatie. Op deze manier hadden zij zich wekenlang kunnen oriënteren.

De terroristen eisten de vrijlating van 234 Palestijnse gevangenen. Premier van Israël, Golda Meir, was van mening dat onderhandelen met terroristen geen goed signaal zou afgeven en weigerde op de eis in te gaan. Premier van Duitsland Brandt wilde wél toegeven. Hij was bang dat de zorgvuldig opge-bouwde relaties met de Arabische wereld beschadigd zouden raken. Duitsland had op dat moment zelf geen antiterreureenheid voor bevrijdingsacties, maar wees hulp van Israël desondanks af. Palestijnse terroristen eisten een vrije aftocht met een helikopter. Zij wilden naar Caïro. De Duitse leiding deed alsof de terroristen hun zin zouden krijgen. Op het vliegveld opende de politie ech-ter het vuur. De gijzeling eindigde in een bloedbad. De meeste terroristen zagen kans op tijd dekking te zoeken. Eén van hen gooide een handgranaat in de helikopter waarin de gijzelaars zaten. Een ander opende het vuur op een tweede helikopter. Alle gegijzelden kwamen om het leven. Aan het einde van de gijzelingsactie bleken elf Israëli’s, vijf Palestijnse terroristen en een Duitse politieagent om het leven te zijn gekomen.

Terroristische aanslagen

Page 56: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

106

Terrorisme ontrafeld

107

Treinkaping bij Wijster

Plaats Nederland, Wijster.

Datum 2 december tot en met 14 december 1975.

Slachtoffers Drie treinreizigers worden om het leven gebracht.

Tactiek Zeven jonge Zuid-Molukkers kaapten een trein en gijzelden de passagiers. Hiermee wilden ze de Nederlandse regering dwingen zich in te zetten voor een onafhankelijke Republiek der Zuid-Molukken. Tijdens de gijzeling werden enkele gijzelaars gedood om de druk op de Nederlandse overheid op te voeren.

Verantwoordelijk Zeven jonge Zuid-Molukse activisten.

Op 2 december 1975 werd om 10.07 uur de stoptrein Groningen-Zwolle tot stilstand gebracht tussen de weilanden bij het Drentse dorp Wijster. ‘Geïnspi-reerd’ door vliegtuigkapingen van Palestijnse terroristen, kaapten zeven Zuid-Molukse jongeren de trein. Het was de eerste treinkaping in de Nederlandse geschiedenis. Aan het begin van de kaping werd de machinist doodgeschoten. Toen bleek dat de Nederlandse overheid de eisen niet snel inwilligde, schoten de gijzelnemers ook een dienstplichtig soldaat, die toevallig als passagier in de trein zat, dood. Meest gewelddadige gijzelnemer was Eli Hahury. Hij haalde in twee gevallen de trekker over.

Tot grote afschuw werden de lijken van de doodgeschoten gegijzelden uit de trein gegooid. Zij bleven daar noodgedwongen liggen, totdat de gijzelnemers enkele dagen later toestemming gaven om ze weg te halen. De trein bij Wijster werd wereldnieuws. Dertien dagen lang leefden ontelbare mensen mee met het lot van de passagiers en het treinpersoneel. Op 14 december kwam er onver-wacht een einde aan de gijzeling. De kapers gaven zich over. Gehuld in dekens van het Rode Kruis stapten 23 mensen uit treinstel 378. Ze waren aangesla-gen door de gebeurtenissen, maar ongedeerd. De kaping veranderde hun leven drastisch. Moluks actievoerder Abé Sahetapy en bemiddelaar Soumokil onthul-den de reden voor de overgave: de angst voor represailles groeide op de Mo-lukken. De rechtbank in Assen veroordeelde de mannen tot gevangenisstraffen van veertien jaar. Allen zaten hun straf uit, op Hahury na: hij pleegde zelfmoord in de gevangenis (1978).

Terroristische aanslagen

Page 57: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

108

Terrorisme ontrafeld

109

Treinkaping bij De Punt

Plaats Nederland, De Punt, intercity Assen-Groningen.

Datum 23 mei 1977 tot en met 11 juni 1977.

Slachtoffers Twee gijzelaars en zes activisten vonden de dood.

Tactiek Negen jonge Zuid-Molukkers kaapten een trein en gijzelden de pas-sagiers. Tegelijkertijd bezetten vier andere Zuid-Molukse jongeren een school en gijzelden kinderen en leerkrachten. Hiermee wilden ze de Nederlandse regering dwingen zich in te zetten voor een onaf-hankelijke Republiek der Zuid-Molukken.

Verantwoordelijk Zuid-Molukse activisten.

De tweede treinkaping in Nederland door Molukse activisten begon op 23 mei 1977 om negen uur ‘s morgens toen de intercity Assen-Groningen bij spoorwegovergang De Punt door negen gewapende Zuid-Molukse jongeren gekaapt werd. De machi-nist, de conducteur en 40 reizigers mochten de trein verlaten. De andere 45 reizigers werden gegijzeld. Vier andere Zuid-Molukkers gijzelden op dat moment 105 kin-deren en 5 onderwijzers op een lagere school in Bovensmilde. De Zuid-Molukkers eisten de vrijlating van 21 Zuid-Molukse gevangenen. Als vóór 25 mei, 14.00 uur, deze eisen niet waren ingewilligd, zouden de trein en de school worden opgeblazen. De Nederlandse regering liet echter weten pas over het ultimatum te willen pra-ten als alle kinderen zouden zijn vrijgelaten. Op 25 mei stonden de verkiezingen voor de Tweede Kamer gepland. De lijsttrekkers besloten de verkiezingscampagne te staken, maar de verkiezingen door te laten gaan. Minister-president Den Uyl zei hierover: ‘Enkele tientallen mensen mogen ons niet afbrengen van de weg van onze

eigen parlementaire democratische orde waarin de verkiezingen thuishoren.’ Na het verstrijken van het ultimatum maakten de gijzelnemers geen slachtoffers, maar stelden nieuwe eisen: een vrije aftocht per vliegtuig vanaf Schiphol met de 21 Zuid-Molukse gevangenen, vijf gijzelaars en de vijf leerkrachten. Met behulp van afluisterapparatuur kwam de overheid echter te weten dat de gijzelaars op dat moment geen gevaar liepen, zodat demissionair minister van Justitie Van Agt ook dat ultimatum liet verstrijken.

Ir. J.A. Manusama, destijds president van de Zuid-Molukken, en dominee Metiarij speelden een rol als bemiddelaars tussen de kapers en de Nederlandse regering. Als gevolg van een ziekte in de school werd besloten de kinderen vrij te laten. De gijzelne-mers wilden niet de dood van alle leerlingen op hun geweten hebben. De leerkrachten bleven echter gegijzeld. De mogelijk slechte gezondheid van de gegijzelden in de trein speelde mee bij het besluit om de trein te bestormen. Op zaterdagochtend 11 juni 1977, bijna drie weken na het begin van de treinkaping, openden mariniers het vuur op de trein, bijgestaan door zes starfighters die over de trein vlogen. Dit was een aflei-dingsmanoeuvre om schutters op de grond de gelegenheid te geven bij de trein te ko-men. Bij deze militaire operatie kwamen twee gegijzelden en zes kapers (naast leider Max Papilaya, ook Hansina Uktolseja, Ronnie Lumalessil, George Matulessy, Minggus Rumahmory en Mateus Tuny) om het leven. De overige treinreizigers werden bevrijd. Deze zaterdagochtend werd ook de school te bestormd met behulp van een tank. De Zuid-Molukkers gaven zich daarbij zonder verzet over. Tijdens de persconferentie na de bestorming zei Den Uyl: ‘Dat geweld nodig was om een einde te maken aan de gijzeling ervaren wij als een nederlaag.’ Hoewel de dood van de twee gegijzelden het gevolg was van de treinkaping, besloot de rechter in Assen enkele maanden later de drie overlevende kapers (Marcus Lumalessil, Junus Ririmasse en Andreas Luhulima) alleen te veroordelen voor verboden wapenbezit en wederrechtelijke vrijheidsbero-ving. Hiervoor kregen ze een celstraf van zes tot negen jaar.

Achtergrond van deze actie is de situatie van Zuid-Molukkers, die in 1949 naar Neder-land kwamen voor een tijdelijk verblijf. De Nederlandse regering had hen beloofd dat zij hun eigen staat op de Molukken zouden kunnen stichten. De Molukkers verbleven in kampen, waaronder Vught, onder matige tot slechte omstandigheden. In 1950 werd op Ambon een vrije staat uitgeroepen: de Republik Maluku Selatan (de Republiek der Zuid-Molukken). Nadat de Zuid-Molukkers ruim 25 jaar hadden gewacht op de inlos-sing van de beloften door de Nederlandse regering, accepteerde een aantal leden van de jongere generatie hun situatie niet meer en startte radicale acties. Deze radicalisering leidde in 1966 tot brandstichting op de Indonesische ambassade in Den Haag. In 1970, aan de vooravond van het bezoek van de Indonesische president Soeharto, werd de woning van de Indonesische ambassadeur in Wassenaar bezet. In 1975 vond de trein-kaping bij Wijster plaats en werd het Indonesisch consulaat in Amsterdam bezet.

Terroristische aanslagen

Page 58: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

110

Terrorisme ontrafeld

111

11 september 2001

Plaats Verenigde Staten, Twin Towers (World Trade Center) en Pentagon.

Datum 11 september 2001.

Slachtoffers Circa 3.000 mensen gedood.

Tactiek Terroristen kaapten bijna gelijktijdig vier vliegtuigen van American Airlines en United Airlines. Een deel van de terroristen had zich voor-bereid door vlieglessen te volgen. Drie van de vier gekaapte vliegtuigen, werden gebruikt als wapen voor de aanslagen op de Twin Towers en het Pentagon. Met vliegtuigen vol kerosine vlogen de terroristen zich te pletter tegen de gebouwen. Het vierde vliegtuig had eenzelfde actie voor ogen gericht op het Witte Huis. Dit werd voorkomen door in op-stand komende passagiers.

Verantwoordelijk Multi-miljonair Osama Bin Laden, naast Ayman al-Zawahiri een van de leiders van Al Qaida, wordt voor de aanslagen verantwoordelijk gehouden, hoewel hij hiervoor niet officieel is aangeklaagd. Verschil-lende onderzoeken wijzen in zijn richting. Er is een videocassette ge-vonden waarin Bin Laden pocht dat de aanslagen beter zijn gelopen dan hij had gepland.

Terroristen Het merendeel van de terroristen was afkomstig uit Saoedi-Arabië.

Op 22 april 2005 zei de Marokkaanse Fransman Zacarias Moussaoui voor de rechtbank dat Bin Laden hem had uitgekozen om het Witte Huis in te vliegen. In augustus 2001 werd hij in de Verenigde Sta-ten gearresteerd omdat hij de visumvoorwaarden overtrad. Daarom stapte hij niet als kaper en terrorist aan boord van één van de vier vliegtuigen. Moussaoui werd op 3 mei 2006 tot levenslang veroor-deeld. Op 23 mei 2006 ontkende Bin Laden de betrokkenheid van Moussaoui in een audioboodschap.

Op 11 september 2001 vonden terroristische aanvallen plaats op de Twin Towers van het World Trade Center in New York en op het Pentagon in de buurt van Wa-shington. Ook stortte er dicht bij Shanksville, Pennsylvania, een vliegtuig neer. Vermoedelijk had dit vliegtuig het Witte Huis in Washington moeten treffen. Passagiers verhinderden dit. Deze aanslagen veranderden het wereldbeeld rond terrorisme. Ze brachten een kettingreactie van gebeurtenissen op gang. Volgens officiële cijfers kwamen bij deze aanslagen 2.749 mensen uit 62 landen om het leven. De Twin Towers werden totaal vernietigd. Een deel van het Pentagon raakte zwaar beschadigd. Het Pentagon gaf 240 vermisten op. Inmiddels staat vast dat daar 170 mensen om het leven kwamen. Van de 2.749 mensen die bij de aanvallen in New York omgekomen zijn, zijn slechts 1.585 mensen geïdentificeerd op basis van menselijke resten. Van de in totaal 19.916 overblijfselen, konden er 10.190 geïdentificeerd worden. Niemand van de inzittenden van de vier vliegtuigen over-leefde de aanslagen. Onder de slachtoffers waren 343 brandweermannen en 60 politiemensen, die direct na de inslagen te hulp schoten.

In de Verenigde Staten heerste na de aanslagen lange tijd een gevoel van nati-onale rouw. Over de hele wereld maakten de aanslagen buitengewoon veel in-druk. De pers speelde hierbij een grote rol. De aanslag met het vliegtuig dat de zuidelijke toren binnenvloog, was zelfs live op de televisie te zien. De Verenigde Staten beschouwden de aanvallen als een directe oorlogsverklaring. President Bush, minister van Buitenlandse Zaken Powell en minister van Defensie Rums-feld verklaarden kort na de aanslagen de oorlog aan het terrorisme. Een oorlog die startte met de aanval op Afghanistan: het land dat als thuisbasis gezien wordt van Al Qaida en Bin Laden. Beurskoersen zakten. Luchtvaartmaatschappijen en aan het toerisme verwante bedrijven leden enorme verliezen. Een maand na de aanslagen hadden 200.000 Amerikanen hun baan verloren, waarvan 100.000 in de vliegtuigindustrie. De Amerikaanse overheid presenteerde een stimulerings-programma. De beurs van New York werd heropend op 17 september 2001. Aan-vankelijk was het zwaar voor beleggers, maar enkele maanden later waren de beurzen redelijk hersteld.

Terroristische aanslagen

Page 59: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

112

Terrorisme ontrafeld

113

Bomaanslagen Bali Plaats Bali, Indonesië.

Datum 12 oktober 2002.

Slachtoffers 202 doden.

Tactiek Zelfmoordenaar blaast nachtclub op. Na de eerste explosie ontplofte iets verder in de straat een busje gevuld met een ton explosieven. Hierbij ontstond een krater van acht meter doorsnee.

Verantwoordelijk Voormalig president van Indonesie, Abdulrahman Wahid, verklaarde in een interview dat ‘elementen’ van de Indonesische overheid betrokken waren geweest bij de aanslagen op Bali.

Terroristen Amrozi Bin Nurhasyim, Imam Samudra en Ali Ghufron.

Op 12 oktober 2002 werd het Indonesischë eiland Bali opgeschrikt door een bomaanslag waarbij 202 doden vielen. Een groot deel van de slachoffers was westers toerist. Het ging hierbij voornamelijk om Australiërs. De aanslag werd gepleegd door Amrozi bin Nurhasyim, Imam Samudra en Ali Ghufron. Na de eerste explosie, ontplofte iets verder in de straat een busje gevuld met explosieven. Het zou niet de laatste aanslag zijn op Bali. Drie jaar later, op 1 oktober 2005, werd het eiland Bali weer opgeschrikt door bomaanslagen. De

aanslagen werden gepleegd in twee voor het toerisme belangrijke plaatsen: Kuta en Jimbaran. Hoeveel bommen er precies zijn ontploft en waar, is nog steeds niet helemaal duidelijk. Volgens niet-officiële berichten was er sprake van twee grote explosies op een groot plein in Kuta en één explosie bij een café op het strand van Jimbara vlakbij het Four Seasons Hotel. Beide locaties zijn populair onder westerse toeristen. Bij deze aanslagen zouden 30 doden en meer dan 55 gewonden zijn gevallen. Vrijwel tegelijkertijd vond ook een bomaanslag plaats in de buurt van het Amerikaanse consulaat op het eiland. Hierbij zijn geen doden gevallen. Deze reeks aanslagen vond plaats twee da-gen voor de start van de islamitische heilige vastenmaand ramadan en 11 dagen voor de ‘derde verjaardag’ van de bomaanslagen op Bali in 2002

Terroristische aanslagen

Page 60: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

114

Terrorisme ontrafeld

115

Gijzeling theaterpubliek in Moskou Plaats Rusland, theater in Moskou.

Datum 23 oktober 2002 tot en met 26 oktober 2002.

Slachtoffers 50 Tsjetsjenen en 129 gijzelaars worden gedood.

Tactiek De gijzelnemers eisen dat Russische troepen zich terugtrekken uit de deelrepubliek Tsjetsjenië.

Verantwoordelijk Tsjetsjeense rebellen.

Terroristen Groepering onder leiding van Movsar Barajev.

Toen het publiek op 23 oktober 2002 het Dubrovka-musicaltheater binnen- druppelde, kon het niet weten dat het de hoofdrol zou spelen in een bloedstollend drama. In 57 uur beleefden 922 personen een vreselijke nachtmerrie: kort na het be-gin van de tweede akte van de populaire musical Nord-Ost werden ze gegijzeld door gemaskerde Tsjetsjeense rebellen, gewapend met Kalasjnikovs en handgranaten. De verwarring was groot: sommige mensen dachten dat de gemaskerde man die met een machinegeweer het toneel opsprong bij de voorstelling hoorde. Wat er duidelijk niet bij hoorde waren de 18 vrouwen die zich tussen het publiek begaven. Ze waren in het zwart gekleed, met sluiers voorzien van islamitische slogans. Ze zwaaiden met Ma-karov-pistolen en uit hun kleren puilden explosieven en handgranaten. Een half uur

na het begin van de gijzeling schoten Tsjetsjeense terroristen een vrouw neer die de zaal binnenliep: ze dachten dat het een Russische veiligheidsagente was. Toen Movsar Barajev verscheen, de vijfentwintigjarige man die de leiding had over de groep van 50 rebellen, leek het lot van de gijzelaars bezegeld. De rebellen stelden de regering een ultimatum. Als het Kremlin voor vier uur die nacht (Nederlandse tijd) niet had ingestemd met de eis om al haar troepen terug te trekken uit de deelrepubliek Tsjet-sjenië, zouden ze beginnen met het executeren van de gegijzelden. De regering had de opstandelingen een vrije aftocht aangeboden, maar dat aanbod werd afgeslagen.

Kort na het begin van de gijzelingsactie lieten de Tsjetsjenen zo’n 150 gijzelaars, voornamelijk kleine kinderen, gaan. De gijzelnemers plaatsten explosieven in het theater en droegen explosieven op hun lichaam. Ondanks alle dreigementen le-ken Barajev en zijn medeterroristen erop gebrand een dialoog aan te gaan met de Russen. De eerste onderhandelaar die het gebouw betrad was Josef Kabzon, een parlementariër de redelijk populair was onder Tsjetsjenen. Al bij zijn eerste bezoek wist hij de terroristen over te halen drie jonge kinderen vrij te laten. De Russen waagden het er zelfs op een tv-ploeg het gebouw in te sturen om Barajev te interviewen. Er was echter onduidelijkheid over de eisen van de rebellen en er ontstond een patstelling. Voor de resterende gijzelaars zag het er slecht uit. Ruim twee dagen later bevrijdde het Russische leger de gijzelaars. Het leger spoot bedwelmend gas naar binnen, om de gijzelnemers uit te schakelen. De rebellen raakten gedesoriënteerd. Ze kregen geen kans hun vrouwelijke handlangers de opdracht te geven het gebouw op te blazen. In het daaropvolgende beslissende vuurgevecht werden alle Tsjetsjenen gedood en raakte één Alpha-commando ge-wond. Helaas kwamen 129 van de oorspronkelijke 922 gijzelaars ook om bij deze actie. Veel gijzelaars overleden door het inademen van het gas.

De Russische president Vladimir Poetin vroeg in een televisietoespraak om ver-geving omdat de autoriteiten niet in staat waren geweest alle gijzelaars te redden. Onder de dodelijke slachtoffers was ook een Nederlandse vrouw van Russische af-komst. Haar zoontje overleefde het drama wel. Hij verliet het theater ongedeerd. De veertienjarige Dimitri Zjyrov uit Bilthoven werd samen met andere kinde-ren gescheiden van de volwassenen vastgehouden. Zijn vader stond tijdens de hele gijzeling buiten het theater. Het gezin is van Russische origine. Volgens het Kremlin was door de bestorming van het theater een bloedbad voorkomen: ‘We zijn erin geslaagd een bloedbad en de instorting van het gebouw te voorkomen,’ aldus Vasiljev. De rebellen zeiden explosieven te hebben geplaatst in het gebouw. Een Russische functionaris gaf aan dat de opstandelingen begonnen waren met het doden van de mensen in het theater. Kort na dit bericht drongen de troepen schietend het gebouw binnen. Persbureau Interfax meldde dat ook leider Movsar Barajev was gedood. Hij was de zoon van een Tsjetsjeense krijgsheer die in 2001 omkwam. Barajev had gezegd liever te sterven dan zich over te geven.

Terroristische aanslagen

Page 61: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

116

Terrorisme ontrafeld

117

Bomaanslagen in Madrid Plaats Madrid, Spanje.

Datum 11 maart 2004.

Slachtoffers 191 doden en 1.400 gewonden.

Tactiek Terroristen lieten tijdens de drukke ochtendspits rugzakken met ex-plosieven achter in de treinen.

Verantwoordelijk De Marrokaanse Groupe Islamique Combattant Marocain (GICM), die sterke banden zou hebben met Al Qaida.

Terroristen Islamitische fundamentalistische terroristen.

De aanslagen in Madrid op 11 maart 2004 bestonden uit verschillende bom- explosies aan boord van vier forensentreinen in Madrid, Spanje. De explo-sies vonden bijna gelijktijdig plaats in de ochtend van 11 maart 2004. Veel gewonden waren er enstig aan toe. Er werd melding gemaakt van dertien bommen, waarvan er tien ontploft waren. De aanslagen in Madrid worden gezien als één van de ergste in Europa sinds het opblazen van het vliegtuig bij het Schotse plaatsje Lockerbie (Pan Am vlucht 103, 21 december 1988). De Spaanse regering dacht eerst dat de Baskische afscheidingsbeweging ETA ver-antwoordelijk was voor de aanslagen. Korte tijd later echter, werd in de buurt

van de aanslagen een bestelbusje gevonden met daarin een cassettebandje met Arabische Koranverzen en een ontstekingsmechanisme. Zo werd de aandacht gevestigd op Al Qaida. Een met Al Qaida verbonden organisatie, Brigade Abu Hafs al-Masri, eiste de verantwoordelijkheid op voor de bloedige aanslagen. In het verleden had deze organisatie echter valse claims gedaan. Abu Hafs al-Mas-ri is een brigade vernoemd naar de strijdnaam van de Egyptische terrorist Mo-hammed Atef, die in 2001 in Afghanistan omkwam. Voor deze aanslag zijn vijf islamitische verdachten aangehouden. Een telefoon leidde naar de verdachten. De terroristen zouden deel uitmaken of banden hebben met de GICM. GICM wordt ook in verband gebracht met de aanslagen in Casablanca (2003), waarbij 30 mensen om het leven kwamen.

Terroristische aanslagen

Page 62: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

118

Terrorisme ontrafeld

119

Gijzeling Beslan

Plaats Rusland, Beslan: terroristische actie waarbij honderden school-kinderen gegijzeld werden.

Datum 1 september 2004 tot en met 3 september 2004.

Slachtoffers Circa 344 mensen gedood, waaronder tenminste 172 kinderen.

Tactiek De gijzeling in Beslan was een actie waarbij in een school in de Russische stad Beslan honderden schoolkinderen en volwassenen werden vastgehouden door een groep gewapende terroristen. Ze probeerden met deze actie de terugtrekking van Russische troepen uit Tsjetsjenië en de komst van hoge politici naar de school te for-ceren. De actie draaide uit op een bloedbad.

Verantwoordelijk De Tsjetsjeense terrorist Sjamil Basajev en zijn vanuit Ingoesjetië opererende kameraad Magomet Jevlojev.

Terroristen Nurpasja Kulajev was de enige terrorist die de gijzelingsactie over-leefde. Hij werd in Rusland veroodeeld tot levenslang. De Russische regering verklaarde na het onderzoek dat de groep terroristen be-stond uit Arabieren, Tartaren, Kazachen, Tsjetsjenen, Oezbeken en een inwoner van Beslan.

De gijzelingsactie was een doelbewuste actie van terroristen om ervoor te zorgen dat Russische troepen zich zouden terugtrekken uit Tsjetsjenië. Op de dag van de gijzeling viert elke school in Rusland de Dag van kennis. Kinde-ren trekken op die dag hun mooiste kleren aan en gaan vergezeld door ouders en andere familieleden naar school. Met hun keuze voor deze bijzondere dag hadden de terroristen dus niet alleen de kinderen, maar ook veel familieleden in hun macht. Op 3 september 2004, de derde dag van de gijzeling, ontstond er een schietpartij tussen de gijzelnemers en de Russische veiligheidsdienst, waarbij volgens officiële gegevens 344 burgers werden gedood, waaronder ten-minste 172 kinderen. Daarnaast vielen er honderden gewonden. De gijzeling van de school in Beslan was het dieptepunt in een langlopend conflict tussen Tsjetsjeense separatisten en de Russische regering. De separatisten streven al jaren naar een onafhankelijk Tsjetsjenië, terwijl de Russische regering deze af-scheiding probeert te voorkomen. De gewapende strijd tussen de partijen zorg-de voor veel binnenlandse spanningen en wordt gekenmerkt door een groot aantal misdaden tegen de menselijkheid.

Terroristische aanslagen

Page 63: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

120

Bomaanslagen Londen

Plaats Londen, Verenigd Koninkrijk.

Datum 7 juli 2005.

Slachtoffers 56 doden en 700 gewonden (22 ernstig gewond).

Tactiek Terroristen lieten tijdens de drukke ochtendspits rugzakken met ex-plosieven achter in de metro’s en in een bus.

Verantwoordelijk Hoogstwaarschijnlijk een Engelse cel van Al Qaida.

Terroristen Drie jonge mannen uit Leeds van Pakistaanse afkomst en een in Jamaica geboren man.

Tijdens de ochtendspits van 7 juli 2005 werd Londen opgeschrikt door vier bomexplosies. In het eerste half uur vonden drie ontploffingen plaats in de me-tro en een half uur later één aan boord van een bus. Bij deze ontploffing kwam het dak van de bus los en werd de achterkant verwoest. In de geschiedenis van Engeland was deze aanslag de tweede in de rij van meeste doden. Lugubere koploper bleef de aanslag op Pan Am vlucht 103 (Lockerbie, 1988). Kort na de explosies werd duidelijk dat het om terroristische aanslagen ging. Meerdere deskundigen wezen in de richting van Al Qaida.

• De bommen werden vrijwel gelijktijdig tot ontploffing gebracht. • Vooraf werden geen waarschuwingen gegeven. • De aanslagen vonden ‘s ochtends plaats, zodat de media er maximaal aan-

dacht aan konden besteden. • De aanvallen vonden tijdens de spits plaats op drukke plekken.

Enkele maanden na de aanslag, op 1 september 2005, zond televisiezender Al Jazeera een videoboodschap uit van Al Qaida, waarin deze terroristische orga-nisatie de aanslagen opeiste. Muhammad Sadiq Khan, een van de verdachten, en Ayman al-Zawahiri, verschenen hierbij in beeld. De Britse politie verklaarde in een persconferentie dat er sprake was van vier daders.Vier jongemannen zijn vastgelegd op videocamera’s op een treinstation in Londen. Ze waren afkomstig uit de stad Leeds: jonge mannen die in Engeland geboren en getogen zouden zijn. Drie van de vier jongens waren van Pakistaanse afkomst. Later maakte de politie bekend dat een op Jamaica geboren man uit Aylesbury in Buckingham-shire de vierde dader was. Nog later werd in Egypte een vijfde verdachte gear-resteerd. Hij zou een huis hebben verhuurd aan de mogelijke daders en hij zou met zijn scheikundige kennis, de bommen gemaakt hebben.

Terroristische aanslagen

Page 64: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

122

Terrorisme ontrafeld

123

3 Terrorismebestrijding Terrorismebestrijdinglijktopditmomentéénvandebelangrijkstethema’sop-hetgebiedvandeinternationaleennationaleveiligheid.DeNederlandseover-heiddoeterveelaanomdieveiligheidtewaarborgen.Nederlandinvesteerdefors indecapaciteit van inlichtingen-enveiligheidsdienstennadeaanslagenvan11september2001.Erisookveelgedaanaanhetverbeterenvandein-formatie-uitwisselingtussendiensten.InNederlandzijnongeveer20instantiesbetrokkenbijdebestrijdingvanterrorisme.Omdesamenwerkingtussendezeinstanties teverbeteren, isdeNationaalCoördinatorTerrorismebestrijding(NCTb) ingesteld. Deze regisseert terrorismebestrijding in Nederland. Decoördinatorisverantwoordelijkvoordeontwikkelingvanbeleid,deanalysevaninformatieenderegieoverbeveiligingsmaatregelen.Decoördinatorzorgtvoorsamenwerkingbijdebestrijdingvan terrorismeenvoorhetdelenvaninformatie. De NCTb valt rechtstreeks onder verantwoordelijkheid van deministervanJustitieendeministervanBinnenlandseZaken.Alshetomter-rorismegaatheeftdeministervanJustitiehetuiteindelijkvoorhetzeggen.

3.1 InlichtingenTerrorismebestrijding is in hoofdzaak een aangelegenheid van inlichtingen-diensten. Natuurlijk is de politie ook een belangrijke schakel, net zoals ge-meente-instellingenenopenbaarministerie.Maar,deinlichtingendienstenzet-tendetoon.ZoisinNederlanddeAlgemeneInlichtingen-enVeiligheidsdienst(AIVD)éénvandebelangrijkstespelersophetveld.DeAIVDheeft, inhetbelangvandenationaleveiligheid,de taak om onderzoek te doen naar organisaties en personen die door de doelen die zij nastreven, of door hun activiteiten het vermoe-den bevestigen dat zij een gevaar vormen voor het voortbestaan van de democratische rechtsorde, voor de veiligheid of voor andere gewichtige belangen van de staat.DeanderespelersondersteuneneigenlijkdecentraletaakenrolvandeAIVDophetgebiedvanterrorismebestrijding.Overhetalgemeenvindtdepolitiehetnietleukom´volgend´tezijn.Rechercheurswillenterroristenvangenenvoorlangetijdachterslotengrendelzientekrijgen.Rechercheafdelingenwillenditsoortzakengraagzelfvoorbereiden.NietzeldenishetuiteindelijktochzodatdeAIVDeenvolledigerbeeldheeftvandreigingen.DaardoorkandeAIVDsturenopdeopsporing.Daarbij isopsporingnietmeerdaneenhandigstukgereedschapomeenaanslagtevoorkomen.Andereinstrumentendanrecher-cherenzoalsverstoren,kunnenookeffectiefzijn.Denkhierbijookaanhetuitzetten van potentiële terroristenop grond van de vreemdelingenwet.Het inlichtingenbelang kan boven het recherchebelang uitstijgen. Anders

gezegd:alsdeAIVDmetgoedeinformantenineenterroristischeorganisatieziteneris(nog)geensprakevanacutedreiging,dankanhetbelangrijkerzijnomdieinformatiepositietebehoudeninplaatsvaneenpaarpersonenaantehoudenendaarmeehetzichtopdedreigingverliezen.

SamenwerkingDeAIVDmoetsamenwerkenmeteengrootaantalorganisaties,zowelnatio-naalalsinternationaal.AlleendoorsamentewerkenkandeAIVDeenwaarde-volleinformatiepositieopbouwenenslagkrachtgenereren.Deaardenomvangvandezesamenwerkingsverbandenverschiltechter.Ditkomtdoorverschillentussenpartijenendoorverschilleninwettenenregels.Somslijktheteropdatpartners informatiemoeilijk kunnen uitwisselen als gevolg van dezewettenenregels.Tochvaltditwelmee.Hetisnietdewetgeverdiesamenwerkenendelenmoeilijkmaakt,maardecultuur.ZoisdesamenwerkingmetdeMilitaireInlichtingen- enVeiligheidsdienst (MIVD) geregeld in artikel 58 van deWetInlichtingen-enVeiligheidsdiensten(Wiv).Desamenwerkingmetdepolitie,deregionaleinlichtingendiensteneneenaantalmedewerkersvandeDienstNa-tionaleRechercheisgeregeldinartikel60en62vandeWiv.MetdeKonink-lijkeMarechaussee,debelastingdienstendedouanewerktdeAIVDsamenopgrondvandezelfdeartikelen.InformatieaanhetopenbaarministerieverstrektdeAIVDopgrondvanartikel38vandeWiv,terwijlhetOMdeAIVDinforma-tiekanleverenopgrondvanartikel61vandeWiv.Depolitie,deKoninklijkeMarechausseeendebelastingdienstwerkenoverhetalgemeenmetdeAIVDsamenopbasisvanartikel60.Indepraktijkwordendezeambtenaren‘artikel-60ambtenaren’genoemd.DeAIVDbeschouwtzealsAIVD-ersinhetveld.DepolitiedaarentegenzietzealspolitiemensendiealsinlichtingenrechercheursdeAIVDafentoehelpen.Gelukkigiseenveranderingincultuuraanbeidezij-denzichtbaar,waarbij‘artikel60ambtenaren’steedsvakergezienwordenalsdebruggenbouwers.Formeelvoerenzehunwerkuitopgrondvanartikel60,opaanwijzingvanhethoofdvandeAIVDenonderpolitiekeverantwoordelijk-heidvandeministervanBZK.

Elkregionaalpolitiekorps,ookhetKLPD,heefteenregionaleinlichtingendienst(RID).Dezezijnontstaanuitdeverplichtingvoordekorpsenomwerkzaam-hedenvoordeAIVD(Wiv)uittevoeren.Hetgaathierbijomwerkzaamhedenronddebeschermingvandedemocratischerechtsorde,deveiligheidvandestaatenanderegewichtigebelangenvandestaat(onderandereeconomischeenmaatschappelijkebelangen). Inlichtingenrechercheurs vandeRIDhebbendevolgendetaken:

3 Terrorismebestrijding

Page 65: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

124

125

Terrorisme ontrafeld

Algemene taakInlichtingenrechercheurs, ook wel RID-rechercheurs genoemd, vormen deregionaleogenenorenvandeAIVDophetterreinvandeopenbareorde.Zijmoetenbijvoorbeeldradicaliseringvroegtijdigsignaleren.

Informatie inwinnen Inlichtingenrechercheursmoetenookinformatieinwinnenophetterreinvandeopenbareordeenveiligheid,volgensartikel2vanPolitiewet.Deburge-meesterishiervoorverantwoordelijk.RID-rechercheurswordeningezetalsersprakeisvanopenbareordeproblemen.Denkhierbijaandemonstraties,stakingenenvoetbalvandalisme.Deingewonneninformatiekanwordenge-bruiktomdepolitie-inzet te bepalen en eventuele anderemaatregelen tetreffen.

AIVD-taakRID-rechercheursverrichtenookwerkzaamhedenopaanwijzingvanhethoofdAIVDenonderverantwoordelijkheidvandeministervanBZK.

ViadeRID-enheeftdeAIVDdemogelijkheidomtoegangtekrijgen‘totdesamenleving’.DeomvangvanRID-enverschiltperregiokorps(vantweetot34medewerkers).DeviergrotestedenhebbenrelatiefgroteRID-en.Deove-rigekorpsenhebbenvoornamelijkkleineRID-en. Indepraktijk iservrijweldagelijkscontacttussendeRID-enendeAIVD,voornamelijkopoperationeelniveau.DoordatdeaandachtvandeAIVDindeafgelopenjarenisverschovenrichtinghetradicaal-islamitischterrorismeisookdeaandachtvanRID-mede-werkersverschoven.EenRID-medewerkerspeeltgeenoperationelerolbijdeopsporing.Hijzietinformatieenverzameltdeze.Alsdieinformatierelevantisvooreenrechercheonderzoek,kanhijdatechternietrechtstreeksdelenmethetrechercheteam.DeAIVDkanviaeenambtsberichtinformatieverstrekkenaanhetrechercheteam:eenproceduredienietaltijdevenslagvaardiguitge-voerdwordt,doorlangoverleg,bureaucratieenhetnietkennenofbegrijpenvanwederzijdsebelangen.

Samenwerking AIVD - KLPDEenbelangrijkepartnervandeAIVDbijdebestrijdingvanterrorismeishetKorpslandelijkepolitiediensten(KLPD).HetKLPDisvoordeAIVDhetaan-spreekpuntvandepolitieoplandelijkniveau.BijzonderetakenvandeKLPD:

Dienst Nationale Recherche DeDienstNationaleRecherche(DNR)draaitonderhetgezagvandelandelijke

officier terrorismebestrijding rechercheonderzoeken. De DNR coördineerthierbijallezakenophetgebiedvanterrorismebestrijding.HetisnietzodatdeDNRalleterrorismeonderzoekendraait.WelishetzodatdeDNRweetwaterspeeltopditvlak.

Dienst Internationale Netwerken DeDienstInternationaleNetwerken(DINPOL)verzorgtenonderhoudteeninternationaal netwerkwaarvandeNederlandsepolitie gebruik kanmaken.HetgaathierbijomeennetwerkvanNederlandseenbuitenlandseliaisonsencontactpersonenbijEuropolenInterpol.

Dienst Nationale Recherche InformatieDeDienstNationaleRechercheInformatie(DNRI)beschiktoverveelpolitie-informatie: eenprachtige bron voordeAIVDwaarmeededienst zicht kanhoudenopallerelevanteinformatiebinnendepolitie.OverigensishetnognietzodatdeNederlandsepolitieééninformatiehuishoudingheeft.

Dienst Specialistische Recherche Toepassingen De Dienst Specialistische Recherche Toepassingen (DSRT) kan de AIVDondersteunenmettechnischeentapfaciliteiten.

CT-infoboxDeCT-infoboxiseensamenwerkingsverbandtussenonderanderedeAIVD,hetOM,depolitie,deMIVDendeImmigratie-enNaturalisatiedienst(IND).DoelvandeCT-infoboxisominformatievandezedienstenophetgebiedvanradicaal-islamitischterrorismeenradicaliseringinsamenhangtebekijkenenteanalyseren.CT-infoboxiseengemeenschappelijkintelligeceinstrument.Dein-foboxadviseertoveraandachtspunten,maatregelenenonderzoek.Inhoudelijkverstrektdeinfoboxgeeninformatie.HoeweldeCT-infoboxzichnuvoorhetgrootstedeelrichtopradicaal-islamitischterrorisme,wordtnietuitgeslotendatindetoekomstanderevormenvanterrorismebijdeinfoboxwordenon-dergebracht.DeCT-infoboxbundelt informatieenbevordert informatieuit-wisseling.Hetiseenstapvoorwaartsominformatievanverschillendedienstenbijelkaartebrengen,tematchenenomvandaaruitverantwoordekeuzestemaken.Hetiseenstapdiemoetvoorkomendatdienstenlangselkaarheenwerken.Doorinelkaarssystementekijkenkunnendedienstenterrorismeopdezemanieroptimaalbestrijden.Specialistenvandebetrokkeninstantiesana-lyserenenveredelendeinformatie.Hierdoorisinformatieovereenpersoonsnellerbeschikbaarenvollediger.DeCT-infoboxkanzowel informatieoverpersonenalsovernetwerkenbundelen.Demultidisciplinairesamenstellingvan

3 Terrorismebestrijding

Page 66: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

126

127

Terrorisme ontrafeld

deCT-infobox zorgt erook voordat zowel strafrechtelijke als bestuurlijkeaspectenwordenmeegenomen.

Samenwerking AIVD - bijzondere opsporingsdienstenInNederlandisrelatiefgrootaantalbijzondereopsporingsdienstenactiefdietemakenhebbenmetterrorismebestrijding.HetgaatbijvoorbeeldomdeAl-gemeneInspectieDienst(AID),deSocialeInlichtingen-enOpsporingsdienst(SIOD), de Inlichtingen- en Opsporingsdienst (IOD) van het ministerie vanVolkshuisvesting,RuimtelijkeOrdeningenMilieu, de Fiscale Inlichtingen- enOpsporingsdienst (FIOD) die samen met de Economische Controledienst(ECD) de opsporingsdienst van de belastingdienst vormt (FIOD/ECD) ende Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Met de AID, de SIOD en deIODwerktdeAIVDoverhetalgemeenalleeninbijzonderegevallensamen.FIOD/ECDvoertzelfstandigrechercheonderzoekenuit:rechercheonderzoe-kengerichtopdefinancieringvanterrorisme.DeINDneemteenbelangrijkeplaats inophetgebiedvanterrorismebestrijding.Doordeaanslagenvan11septemberwerddenoodzaakomnauwsamentewerkenmetverschillendeinstantiesindevreemdelingenketensteedsgrotervoordeAIVD.HetisnietalleenvanbelangdatdeAIVDgegevenskanverstrekkenaandeIND,bijvoor-beeldvoorhetuitzettenofongewenstverklarenvanpotentiëleterroristen.HetisookvanbelangdatdeINDgegevensverstrektaananderepartijendiebezigzijnmetdebestrijdingvanterrorisme.HetdelenvaninformatietussenallepartijendiebijdebestrijdingvanterrorismebetrokkenzijnisgeregeldviadeCT-infobox.

Samenwerking AIVD – CIECriminele inlichtingeneenheden (CIE-en) en tactische rechercheteams vandepolitiedoenregelmatigonderzoeknaarpersonendiemogelijkbetrokkenzijnbijterroristischemisdrijven.IndepraktijkkunnendeAIVDendeCIE-en elkaarmakkelijk voor de voeten lopen. Beide vissen in dezelfde vijver,bijvoorbeeldalszeinformantenzoekenenonderzoekdoennaarpersonenofgroepen.Hetisechtergoedomtewetendatbeidehunwerkdoenvanuitverschillende invalshoeken. De AIVD kijkt naar de nationale veiligheid ennaarhetvoorkomenvanschadedaaraan.DeCIE-envandepolitiezijnoverhetalgemeengerichtophetopsporenenveroordelenvanpotentiële ter-roristen.DeAIVDgrijptinhetgevalvanacuutgevaarsteedsvakernaarhetmiddelverstoringdoorhetlatenarresterenvanpersonen.Nietaltijdleidtdittotklinkendeveroordelingen,maarhet stukmakenof voorkomenvaneenaanslag isopdatmomentbelangrijker.DeCIE-enhoudenzichmeerbezigmetmisdrijvenindesfeervanvoorbereidingshandelingen.Steedsvakergaat

hetomhetvoorkomenvanstrafbarefeiteninplaatsvanhetbewijzenervan.TotvoorkortzagdeAIVDzichzelfnogvaakalsdeorganisatiediealsenigezichtkonkrijgenoptoekomstigeterroristischegebeurtenissenendreigingen.Inmiddelskandepolitieviainformanten,telefoontaps,hetkoppelenvaninfor-matie,inlichtingenenkennisookzichtkrijgenoptoekomstigegebeurtenissen.Daaromissamenwerkingtusseninlichtingendienstennoodzakelijk.

Samenwerking AIVD – MIVDNederland kent naast de AIVD en de CIE-en ook nog een Militaire Inlich-tingen-enVeiligheidsdienst (MIVD).TaakvandeMIVD ishetadviserenvanhetministerievanDefensie.DaarnaastzorgtdeMIVDvoorrisicoanalysesalsNederlandsemilitairenopmissiemoetennaarhetbuitenland.DeMIVDisookactiefophetgebiedvanterrorismebestrijding,bijvoorbeeldophetterreinvanmassavernietigingswapensenbuitenlandsespionage.

OokdeMIVDondersteuntdeAIVD.DeMIVDverstrektinformatieenver-leenttechnischeenanderevormenvanondersteuning.AfsprakentussendeMIVDendeAIVDgaanbijvoorbeeldoverhetbenuttenvanelkaarsinforman-ten.Beidedienstenkrijgenjaarlijkseenaanwijzingmetonderwerpenwaaraanzeoperationeelaandachtmoetenzebesteden.MIVDenAIVDzijnsterk inontwikkelingalshetom‘SignalsIntelligence’(Sigint)gaat.Sigintisinformatiedieverkregenwordtuitdeonderscheppingvantelefoon-,radio-,fax-enin-ternetverkeer.

3.2 OpsporenDeopsporingvan terrorisme isnietdemakkelijkste takvan sportbinnenhetrecherchewerk.Eigenlijkwillenalleorganisatiesterrorismealleenmaarvoorkomen.Demeesterechercheonderzoekenrichtenzichdanookopver-meendeterroristen:jongens,meisjes,mannenofvrouwenwaarvanweden-kendatzevanplanzijneenterroristischeaanslagteplegen.Maar,hoebewijsjedatiemandietsvanplanis?Wachtentothetmomentdatzedebommenengranatenklaarhebbenliggen,levertteveelrisicoop.Maar,watisdanwelhet juistemoment?Vooreenveroordeling iswettigenovertuigendbewijsnodig.Hetiseenvreemdebalansdiewetelkenszoeken.Hetvoorkomenvanaanslagen is het belangrijkste. Maar, terroristen moeten ook veroordeeldworden.Inonzedemocratiemoetenwedaarbijderechtenvandeindividurespecteren.Degemiddeldeburgerwilmaximalevrijheidengelijktijdigmaxi-maleveiligheid.Eenutopie?Ofeenblijvendezoektochtnaarprofessioneleresamenwerkingtusseninlichtingendienstenenrecherchediensten?

3 Terrorismebestrijding

Page 67: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

128

129

Terrorisme ontrafeld

Rechercheonderzoeken naar terroristische activiteiten worden altijd uitge-voerdondergezagvanhetopenbaarministerie.Ditisnietandersbijnormalemisdrijvenwaarbijdeofficiervanjustitieookhetgezagheeftoverhetrecher-cheonderzoek.Deofficiervan justitiegaatmetnameoverdevraagwatderecherchemoetdoen.Depolitiehoudtzichmetnamebezigmetdevraaghoezehetrechercheonderzoekmoetverrichten.Inveelgevallenleidteenofficiervan justitievanhetLandelijkParkethetrechercheonderzoek.Ditomdatbijterrorismemeestalsprakeisvanregio-overschrijdendeenzelfsinternationalenetwerken.OpnationaalniveauheeftdeDienstNationaleRecherche(DNR)vanhetKorpslandelijkepolitiediensten(KLPD),detaakomrechercheonder-zoekenuittevoerennaarterrorismeenactivisme.Bijkleinschaligeofregio-naalgebondenterroristischeincidentenvindthetopsporingsonderzoekondergezagvanhetlokaleopenbaarministerieplaats.AlshetnodigiskaneenlokaalonderzoekaltijdovergedragenwordenaanhetLandelijkParket.

AmbtsberichtenInnormalerechercheonderzoekenmoeteenrechercheursteedsvakerreke-ninghoudenmetdekansdathetinzijnzaakkangaanomhetfaciliterenvanterrorisme.Denkbijvoorbeeldaaneenonderzoeknaarvervalsingoffraude.Natuurlijkkanhet gaanom ‘gewone’misdrijven,maarook terroristenge-bruikenregelmatigvalsepaspoortenofidentiteitsbewijzen.Alsersprakeisvan‘eenconnectie’danishetvanbelanginlichtingendienstenzoalsdeAIVDofMIVDdaarvanopdehoogtetestellen.InformatievandeAIVDofMIVDkanimmerseenbelangrijkerolspelenbijditsoortrechercheonderzoeken.Dit soort informatiewordtoverhet algemeenneergelegd inde vormvanambtsberichten. Een inlichtingendienst stelt een ambtsbericht ter beschik-king aan het openbaarministerie, dat zo’n berichtweer doorgeeft aan derecherche.Indepraktijkstartenveelterrorismeonderzoekennaaraanleidingvanambtsberichten.

BekladdingHetzijnnatuurlijknietalleendegroterechercheonderzoekendievanbelangzijn bij de bestrijding van terrorisme. Het kunnen kleine, vaak onbelangrijklijkendeonderzoekenzijn,die van grootbelang zijn.Denkbijvoorbeeld aanbekladdingenmetradicaliserendeteksten.Wiezithierachter?Hoeverishijofzijgeradicaliseerd?Radicaliseringuitzichinhetbeginvaakdoorrelatiefkleinezakenzoalsbekladding,vernielingenbrandstichting.Steedsvakerzijnactivitei-tenvandepolitiebewustergerichtophetverkrijgenvaninformatie.DaarmeevormendezeactiviteiteneenaanvullingophetwerkvandeAIVD.Alswena-melijkbegrijpenhoeterrorismeeruitziet,wiepotentiëleterroristenzijn,waar

zewonen,werkenenrecreëren,dankomenwesteedsdichterindebuurtvandejuistebeslissingen.Pasdankunnenweonzeenergierichtenophetbestrij-denvanterrorismeinalzijnverschijningsvormen.Ditkandoorhetaanhoudenvangeradicaliseerde jongeren.Ditkandoorhet aanhoudenenveroordelenvanterroristenophetmomentdatzeeenaanslagvoorbereiden.Hetkanookdoorhunhandelenwandel teverstoren.Doorradicalisering ingevangenis-senaantepakken.Doorvolopgebruiktemakenvandemogelijkhedendiedevreemdelingenwetgevingbiedt.Doorinlichtingenenopsporingsbelangenbeteropelkaaraantelatensluiten.

Kortom:hetgaatnietzozeeromklinkendeveroordelingen.Hetgaatomhetoptimaalbestrijdenvanterrorismemetallemiddelenenmogelijkhedendiewealssamenlevinghebben.

3.3 Verstoren Verstoreniseenvormvantegenhouden.Hetiseenrelatiefnieuwetermbin-nendeopsporing.MetstrategischenotitiesalsMisdaad laat zich tegenhoudenenTegenhouden troef,werddepolitieophet spoorvanhetvoorkomenvanzwaregeorganiseerdecriminaliteitgezet.Hiermeewildepolitieeenantwoordgevenaandeburgerdiezich,ondanksbetereopsporingsresultaten,onveiligervoelt.

TegenhoudenA Verstorenvanhetcrimineleproces.B Verstorenvanterrorisme.C Aanpakvanschijnbaaronaantastbarecriminelen.D Aanpakvanveelplegers.E Versterkenenverbeterenvancontroleposities.F Bestuurlijkepreventie.

VerstorenVerstorenlijkthetultiememiddelbijterrorismebestrijding.Eenaanslagmagim-mersnooitgebeuren.Makkelijkergezegddangedaan.Honderdwijzenkunnennooit voorkomenwatééndwaaskanbedenken.Daarnaast zijn ermeerderespelersophetveld,dieallemaalvanuitverantwoordelijkheidmoetenzorgendatergeenaanslagenplaatsvindeninNederland.Metverstorenbedoeltdepolitiehetzodanig‘indegatenhouden’vaniemand,dathemenzijnomgevingduidelijkwordtdathijhetonderwerpisvaneenvormvanoverheidsoptreden.Depoli-tiehaalteenpotentiëleterroristopdezemanieruitdeanonimiteit.Daarnaast

3 Terrorismebestrijding

Page 68: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

130

131

Terrorisme ontrafeld

maaktdepolitiegebruikvananderewettelijkebevoegdheden,waardoordeper-soongeenrolmeerkanspelenbijaanterrorismegerelateerdezaken.Depolitievoorkomthiermeedeverdereontwikkelingvaneenpotentiëleterroristtoteenbruikbarepartnerbijterroristischeactiviteiten.Belangrijkbijverstoringsactiesisdatzesnelendaadkrachtigwordenuitgevoerd.Ditkandeprioriteitenvande politieof andereorganisaties doorkruisen.Omvertraging door bureau-cratieofaansturingsproblementevoorkomen,heefthetkabinetdeministervanJustitieverantwoordelijkgemaaktvoorverstoringsacties.Ditbetekentdatdeministervan Justitieanderebewindsliedenkanvragendeonderhenres-sorterendedienstenintezettenvoordeaanpakvanbepaaldepotentiëleter-roristen.DeministervanJustitiesteldevoor‘dezeklus’deNCTbaan.Dezehoudthetoverzicht en stuurt verschillende acties enmaatregelen aan.Hetgaatomhetbewakenvandesamenhangtussenverschillendeverstoringsacties.Deuitvoeringvanelkeactieafzonderlijk,blijftnatuurlijkeenverantwoordelijk-heidvanderegiokorpsen.OrganisatieszoalsdeINDendeSIODkunnenookhelpenomhetpotentiëleterroristenmoeilijktemaken.

De keerzijde van verstorenToch zit er ook een keerzijde aan het aanpakken van geradicaliseerde po-tentiëleterroristen.Doorhetopjagenvanpotentiëleterroristenzoudenze‘versneldgedwongen’kunnenwordenomdeenigeuitweg tezoekendiezekennen:eenzelfmoordaanslagmetinzijnofhaarovertuigingheteeuwigepa-radijsalsstipopdehorizon.Daaromblijfthetbelangrijktebekijkenwatdebesteoplossingisomaanslagentevoorkomen.Alsdeverstoringsaanpakzouleiden tot verdere radicalisering, hebben we het verkeerde gereedschap tepakken.Tegelijkertijdmoetenwedeproportionaliteitindegatenhouden.Datwilzeggendatweonsafvragenofonzemaatregeleninverhoudingstaantotdepersoonenwathijgedaanheeftofvanplanistedoen.Daarnaastblijvenwebijalleskijkennaarderechtmatigheidvanonseigenhandelen:wettenenregelsgebruikenwevoorhetdoelwaarvoordewetgeverzegemaaktheeft.Daarmogenwecreatiefmeeomgaan,maarwelmeteenintegeregrondhou-ding.Geenwillekeurenniettenkostevanalles.Juistbijterroristenishetvanbelangteonderzoekenhoehetkomtdatzezo’nhaathebbenontwikkeldtegendewestersemaatschappij.Hetiseenvraagdienogweiniggesteldwordt.Hetantwoordzouonsverderkunnenhelpen.

3.4 Wet- en regelgeving ZowelinNederlandalsopEuropeesniveauofvanuitinternationaalperspec-tiefbekekeniserveeltevertellenoverwettenenregelsophetgebiedvanterrorisme.Terrorismebestrijders lijken soms wet- en regelgeving te willenvergeten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Guantánamo Bay in Cuba: een ge-vangenisvanhetAmerikaanseministerievanDefensiewaarhonderdenver-meende‘terreurverdachten’wordenvastgehouden,meestalzonderaanklachtofproces.Degevangenen inGuantánamoBay,zijnvoorhetovergrotedeelopgepaktinAfghanistanenzijnvolgensdeAmerikaanseregering‘vijandelijkestrijders’voorwienietalleonderdelenvandeconventiesvanGenéve(overkrijgsgevangenschap)gelden.Dezegevangenenhebbennauwelijkstoegangtotadvocatenenwetenvaaknietwaaromzevastzitten.Naveel internationaalverzettegendezemaniervanhandelenmogendegevangenennuderechtma-tigheidvanhungevangenschapaanvechtenvoorAmerikaanserechters.AlswedeverhalenmogengelovenwordeneronderhetregimevandeCIAnogveelmeergeheimegevangenissenbeheerd.Degroepgevangenendiehierbijvastge-houdenwordt,zouzichvolledigbuitenhetgezichtsveldvandeinternationalegemeenschapbevinden.Waarofnietwaar,feitblijftdatterrorismebestrijdershetsomsnietzonauwnemenmetderegels.

Terrorisme laat zich niet tegenhoudendoor eenwet in één bepaald land.Islamitischterrorismemaaktduidelijkdatmensenbereidzijnhunlevenopteofferenomhunidealenteverwezenlijken.Hoewelhetgaatomhetvoor-komenvanterrorisme,ishetnatuurlijkookbelangrijkdat(potentiële)ter-roristenaangehoudenenvervolgdkunnenworden.Hierbijmoetenechter(nog) steeds aanknopingspunten worden gezocht bij ‘normale’ delicten. Insommigelanden(Spanje,Groot-Brittannië)wordenstrafbarefeitenvanter-roristischeaardwelapartomschreven.Na11september2001zijnerveelregelstotstandgekomenenzijnproceduresversneld.Nietalleenininter-nationaal verband zoals inhet kader vandeVerenigdeNaties (VN)endeEuropeseUnie(EU),maarookinNederlandwerdalvrijsneleenactieplanTerrorismebestrijding en VeiligheidbijdeTweedeKameringediend.

Internationale verdragen Bijdebestrijdingvanterrorismezijninternationaleverdragenvangrootbe-lang.Samenwerkingen samenhangvanregelsophetgebiedvan strafbaar-stelling,vervolging,rechtshulpenuitleveringzijndehoofdonderwerpenvaninternationaleovereenkomsten.

3 Terrorismebestrijding

Page 69: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

132

133

Terrorisme ontrafeld

Belangrijke verdragen• Verdrag inzake strafbare feiten en bepaalde andere handelingen begaan

aanboordvanluchtvaartuigen(Tokio, 14 september 1963, Trb. 1964, 186).• Verdragtotbestrijdingvanhetwederrechtelijkinzijnmachtbrengenvan

luchtvaartuigen(’s-Gravenhage, 16 december 1970, Trb. 1971, 50).• Verdragtotbestrijdingvanwederrechtelijkegedragingengerichttegendevei-

ligheidvandeburgerluchtvaart(Montreal, 23 september 1971, Trb. 1971, 218).• Verdraginzakedevoorkomingenbestraffingvanmisdrijventegeninterna-

tionaalbeschermdepersonen,metinbegripvandiplomaten(New York, 14 december 1973, Trb. 1981, 69).

• Verdragtegenhetnemenvangijzelaars(New York, 17 december 1979, Trb. 1981, 53).

• Verdrag inzake de fysieke beveiliging van nucleair materiaal (Wenen, 3 maart 1980, Trb. 1981, 7).

• Protocol tot bestrijding van wederrechtelijke gedragingen van geweld opluchthavens voor de internationale burgerluchtvaart, in aanvulling op hetVerdrag terbestrijding vanwederrechtelijke gedragingen gericht tegendeveiligheidvandeburgerluchtvaart(Montreal, 24 februari 1988, Trb. 1988, 88).

• Verdragtotbestrijdingvanwederrechtelijkegedragingengerichttegendeveiligheidvandezeevaart(Rome, 10 maart 1988, Trb. 1989, 17).

• Protocol tot bestrijding vanwederrechtelijke gedragingen gericht tegendeveiligheidvanvasteplatformsophetcontinentaleplat(Rome, 10 maart 1988, Trb. 1989, 18).

• Verdrag inzakehetmerken van kneedspringstoffen tenbehoeve vandeopsporingervan(Montreal, 1 maart 1991, Trb. 1992, 80).

• VerdraginzakedeveiligheidvanVN-personeelengeassocieerdpersoneel(New York, 9 december 1994, Trb. 2002, 61).

• VNverdrag inzakedebestrijding van terroristischebomaanslagen (New York, 15 december 1997, Trb. 1999, 161).

• VNverdragterbestrijdingvandefinancieringvanterrorisme(New York, 9 december 1999, Trb. 2001, 62).

De Verenigde Naties hebben meerdere resoluties aangenomen die betrek-kinghebbenopdebestrijdingvanterrorisme.ZonamdeVeiligheidsraadop15oktober1999resolutie1267aan,waarinonderanderedetalibanwordenverzochtomOsamaBinLadenuitte leveren.Op28september2001werdresolutie1373aangenomen,waarindenadruk ligtophet verbiedenvandefinancieringvanterrorisme.

VN Verdrag inzake de bestrijding van terroristische bomaanslagenHet verdrag over de bestrijding van terroristische bomaanslagen kwam op15december1997totstandensinds9maart2002geldtdezeinternationaleovereenkomst ook voor Nederland. De staten die dit verdrag hebben on-dertekendwordenverplichteenaantalfeitenstrafbaartestellenenbepalin-genoptenemenmetbetrekkingtotrechtsmacht,uitleveringenvervolging.Artikel2isdebelangrijkstebepalingvanhetverdrag.Hierin staat dat een per-soon een strafbaar feit pleegt als hij wederrechtelijk en opzettelijk een springstof of ander dodelijk instrument aflevert, plaatst, tot ontlading of ontploffing brengt op, bij of in een openbare plaats, een staats- of regeringsvoorziening, een openbaar ver-voerssysteem of een infrastructurele voorziening met de bedoeling de dood of ernstig lichamelijk letsel te veroorzaken of met de bedoeling grootschalige vernieling aan te richten van een dergelijke plaats, voorziening of systeem, waarbij de vernieling leidt of waarschijnlijk zal leiden tot grote economische schade.

De aanslagen van 11 september 2001 zijn een voorbeeld van terroristischebomaanslagenbedoeldinditverdrag.AlsgevolgvanditverdragisdeNeder-landsewetop een aantal punten gewijzigd.ZoheeftNederland secundaireuniverselerechtsmachtgevestigd,watinhoudtdatNederlandbijvoorbeeldeenverdachtezoukunnenvervolgendiezichinNederlandophoudteneenfeitinhetbuitenlandheeftgepleegd.Nederlandisditzelfsverplichtalszezo’nper-soonnietwordtuitgeleverd.

Bestrijding van de financiering van terrorismeVaakhebbenterroristenfinanciëlemiddelennodigomaanslagenuittevoerenofomdraagvlak tekrijgenvoorpolitieke idealen.Ookdoorfinancieringengeldstromenvoorterroristischeactiviteitentesignalerenenvermogeninbe-slagtenemenkanterrorismemetsucceswordenbestreden.

Europeesrechtelijke initiatieven OndanksinternationaleverdragenbestaanerbinnendelidstatenvandeEuro-peseUnie (EU) nog aanzienlijke verschillen in terrorismewetgeving. Sommigelandenhebbengeenspecifiekeregels.Inanderelandenkomendetermenter-rorismeenterroristuitdrukkelijkvoorindewet.BinnenEuropabestaanveelinitiatievenomterrorismegezamenlijktebestrijden.DeEUheeftveelveror-deningen en gemeenschappelijke standpunten ter bestrijding van terrorisme.Ookophetgebiedvandefinancieringvanterrorismebestaanmaatregelenomtegoedenenmiddelenvanaanterrorismegelieerdepersonenoforganisatiestebevriezen.TerrorismebestrijdingisookéénvandetakenvanEuropol.EuropolheeftsindskorteenspecifiekeTaskforceTerrorismebestrijding.DeEuropese

3 Terrorismebestrijding

Page 70: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

134

135

Terrorisme ontrafeld

Unieheeft inhetkadervanterrorismebestrijdingookeenkaderbesluitge-nomenomde lidstaten tebewegenpassendemaatregelen tenemen tegenterrorisme.ZodringtdeEUaanopharmonisatievanrechtsmacht,strafbaar-stellingenaansprakelijkheid.Hetkaderbesluit schrijftvoordatde lidstatenop31december2003hunnationalerechtaangepastmoestenhebbenaanhetkaderbesluit.InantwoordhieroptradinNederlandop10augustus2004deWetterroristischemisdrijveninwerking.

Andere Europese initiatievenDein1986opgerichtewerkgroepCoter (cooperationterreure)valtonderdeEuropeseministersvanBuitenlandseZakenendoetaanbevelingenomterroris-metebestrijden.Na11september2001richtCoterzichophetverkrijgenvaninzichtinlandendieterrorismeondersteunen.CotergaatnauwsamenwerkenmetdeEuropesewerkgroepterreur,dievaltonderdeministersvanJustitieenvanBinnenlandseZaken.

DeRaadvandeEuropeseUnieheeftop13juni2002eenkaderbesluitgeno-mentotinstellingvangemeenschappelijkeonderzoekteamsomdrugshandel,mensenhandelenterrorismetebestrijden.Bijdebestrijdingvanterrorismeisimmersgoedeinternationalesamenwerkingvereist.EenJointInvestigationTeamkandezesamenwerkingbevorderen,omdatvooralinformatie-uitwisse-lingsnellerenbeterplaatsvindt.EenJointInvestigationTeamkanhieraaneenbelangrijkebijdrageleveren.

Nationale wetgevingHoewelNederland invergelijkingmetandere landenweinig temakenheeftgehadmetterrorisme, isons land inhetverledenniethelemaalgevrijwaardgeblevenvanterrorisme.Kortnadegebeurtenissenvan11september2001stelde Nederland daarom een actieplan terrorismebestrijding en veiligheid op,waarin 43 actiepunten staan. Er staanmaatregelen in over de bewaking enbeveiligingvanobjecten,overopsporingvanterroristischemisdrijvenenoveronderzoeknaarverdachtegeldstromen.

FreezelijstenIninternationaalverbandzijn‘freezelijsten’opgesteld,waaroppersonenofor-ganisatiesstaandieinverbandwordengebrachtmetterrorisme.Aandelidsta-ten,waaronderNederland,hetverzoekomdetegoedenvandezepersonenofentiteitentebevriezen.Opdelijstenstaanpersonendiebandenhebbenmetdetaliban,AlQaidaenOsamaBinLaden.Na11septemberiserwereldwijdmeerdan100miljoendollarbevrorenopbasisvanVN-resolutie1267/1390(financiëlesanctiestegenAlQaida,BinLadenendetaliban).

Nieuwe wetgevingMetdeWetterroristischemisdrijvenvoldeedNederlandaandeharmonisatie-plichtdiehetEU-kaderbesluitoplegtaandelidstaten.Terroristischemisdrij-venmoestenbenoemdenstrafbaargesteldworden,misdrijvengepleegdmethetoogopeenvoorgenomenterroristischmisdrijfmoestenmeteenhogerestrafbedreigdwordenendeelnemingaaneenorganisatiediehetplegenvanterroristischemisdrijventotoogmerkheeft,moestbestraftwordenmeteenmaximumgevangenisstraf van acht jaar ofmeer en in het geval van een lei-dinggevende‘taak’metvijftienjaarofmeer.Naastdezeverplichtewijzigingenwerdooksamenspanningtotdeernstigsteterroristischemisdrijvenstrafbaargesteld,evenalshetwervenvanpersonenvoordegewapendestrijd(‘rekrute-ringvoordejihad’).

Terroristisch oogmerkKernbepalingenvandeWetterroristischemisdrijvenzijnartikelen83en83avanhetWetboekvanStrafrecht.Inartikel83wetboekvanstrafrechtwordteenopsomminggegevenvan terroristischemisdrijven.Denkhierbijbijvoor-beeldaanbrandstichting.Ditiseen‘normaal’misdrijf,maarkanalsersprakeisvaneenterroristischoogmerkalsterroristischmisdrijfgezienworden.Artikel83ageefteendefinitievanterroristischoogmerk.‘Onder terroristisch oogmerk wordt verstaan het oogmerk om de bevolking of een deel van de bevolking van een land ernstige vrees aan te jagen, dan wel een overheid of internationale organisatie wederrechtelijk te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden, dan wel de funda-mentele politieke, constitutionele, economische of sociale structuren van een land of een internationale organisatie ernstig te ontwrichten of te vernietigen.’

Terroristische organisatieVrijuniekishetapartstrafbaarstellenvandeelnemingaaneenterroristischeorganisatieinartikel140avanhetWetboekvanStrafrecht.Netzoalsinartikel2vanhetkaderbesluiteninderechtspraakvandeHogeRaad,isdeelnemingaaneenterroristischegroep,deelnemingaan‘eensindsenigetijdbestaande,gestructureerdeverenigingvanmeerdantweepersonendieinoverlegoptre-denomterroristischemisdrijventeplegen’.Demaximumstrafvoordeelnemingaaneenterroristischeorganisatieisvijftienjaarenvooroprichters,leidersofbestuurdersvaneenterroristischeorganisatielevenslangegevangenisstrafofeentijdelijkevantenhoogstetwintigjaar.Metartikel140awordtookuitdruk-kelijk aangegeven dat het financieren van terroristische organisaties en hetronselenvanpersonenvoordezeorganisatieswettelijkverbodenis.

3 Terrorismebestrijding

Page 71: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

136

Terrorisme ontrafeld

137

AIVD

NaamAlgemene Inlichtingen- en Veligheidsdienst (AIVD).

ProfielInlichtingen- en veiligheidsdienst.

Taken• Onderzoek doen naar organisaties en personen. • Inlichtingen over het buitenland inwinnen. • Beveiligingsmaatregelen bevorderen. • Veiligheidsonderzoeken uitvoeren.

LandNederland. De AIVD is de veiligheidsdienst van Nederland. Voor 29 mei 2002 heette de AIVD de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD). De BVD is in 1949 opgericht. De AIVD werkt op basis van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv). De wetgever heeft de vier hoofdtaken voor de AIVD vastgesteld.

1 Het verrichten van onderzoek naar organisaties en personen waarvan om wat voor reden dan ook het vermoeden bestaat dat zij een gevaar vormen voor de democratische rechtsorde, de veiligheid van de staat of voor andere gewichtige belangen van de staat.

2 Het verrichten van veiligheidsonderzoeken naar kandidaten voor vertrou-wensfuncties. Denk bijvoorbeeld aan politici, politiemensen of andere ‘kwetsbare’ functies zoals medewerkers van luchthavens. Deze taak is uit-gewerkt in de Wet veiligheidsonderzoeken.

3 Het bevorderen van beveiligingsmaatregelen, waaronder maatregelen ter be-veiliging van die onderdelen van overheid en bedrijfsleven die van vitaal belang zijn voor de instandhouding van het maatschappelijk leven. Denk bijvoorbeeld aan energiecentrales, havens, luchthavens en overheidsinstellingen.

4 Het verrichten van onderzoek naar andere landen naar onderwerpen die door de minister-president, de minister van Binnenlandse Zaken en Konink-rijksrelaties en de minister van Defensie gezamenlijk zijn aangewezen.

De taken worden uitgevoerd op de aandachtsgebieden:• terrorisme;• radicaliseringstendensen; • politiek gewelddadig activisme; • ongewenste bemoeienis van vreemde mogendheden;• proliferatie van massavernietigingswapens; • inlichtingen buitenland; • beveiligingsbevordering, waaronder: - bewaken en beveiligen; - veiligheidsonderzoeken; - evaluatie informatiebeveiligingsproducten.

Inlichtingendiensten

Page 72: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

138

Terrorisme ontrafeld

139

CIA

NaamCentral Intelligence Agency (CIA).

ProfielBuitenlandse inlichtingendienst.

Taken • Inwinnen, analyseren van informatie over regerigen. • Inwinnen, analyseren van informatie over bedrijven.• Inwinnen, analyseren van informatie over personen.

LandVerenigde Staten. De CIA is de buitenlandse inlichtingendienst van de Verenigde Staten. De CIA is verantwoordelijk voor het verkrijgen en analyseren van informatie over regerin-gen, bedrijven en personen. De CIA levert deze informatie aan de verschillende onderdelen van de Amerikaanse overheid. De CIA werd in 1947 opgericht door president Harry Truman. Het hoofdkantoor van de CIA is in Langley, Virginia. De dienst valt direct onder het bevel van de president van de Verenigde Staten.De CIA bezit een uitgebreid geheim militair apparaat, dat tijdens de Koude Oor-log verantwoordelijk was voor vele pogingen om regeringen omver te werpen. Het ging voornamelijk om regeringen, bedrijven of personen die bekend ston-den als pro-Sovjet. Voorbeelden van personen die als ‘dreiging’ werden gezien waren Jacobo Arbenz in Guatemala, Soekarno in Indonesië, Patrice Lumumba in de Democratische Republiek Congo en Salvador Allende in Chili. De CIA was de drijvende kracht achter het oprichten van een stay behind-netwerk in Europa, dat actief zou moeten worden na een Sovjetinvasie in Europa (operatie gladio).

Kort na de terroristische aanslag op het World Trade Centre presenteerde George Tenet tijdens een briefing op 15 september 2001 de Worldwide Attack Matrix. Aan de hand van de World Wide Attack Matrix bracht de CIA het slag-veld in kaart. De CIA zou volgens sommige bronnen in de jaren daarna, in tach-tig landen, operaties uitvoeren. CIA-medewerkers zouden verdachte terroristen mogen vermoorden. Alles uiteraard in het geheim. Gebeurtenissen en nieuws rondom bijvoorbeeld Abu Ghraib, Guantánamo Bay en de Oost-Europese CIA-gevangenissen zouden deze ‘theorie’ bevestigen.

Dienst Nationale Recherche

NaamDienst Nationale Recherche (DNR).

ProfielNationale recherchedienst.

TakenBestrijding zware georganiseerde criminaliteit, nati-onaal en internationaal op de aandachtgebieden ter-rorisme en politiek gewelddadig activisme, heroïne, cocaïne, synthetische drugs, witwassen, vuurwapens en explosieven, mensensmokkel, mensenhandel, high tech crime, oorlogsmisdrijven. LandNederland.

Rechercheonderzoeken die zich richten op terroristen of terroristische organi-saties worden over het algemeen uitgevoerd door de DNR. Deze dienst is on-derdeel van het Korps landelijke politiediensten (KLPD) dat samen met de 25 regiokorpsen de Nederlandse politie vormt. De DNR heeft ongeveer 850 me-dewerkers en houdt zich bezig met de bestrijding van zware en georganiseerde criminaliteit met een landelijk of internationaal karakter. Ideologische misdaad of terrorisme en gewelddadig activisme is één van de aandachtsgebieden van de DNR. Op het gebied van terrorismebestrijding werkt de DNR veel samen met andere diensten binnen het KLPD zoals de Dienst Nationale Recherche In-formatie (DNRI), die zich steeds verder ontwikkelt als het intelligence platform voor de Nederlandse politie.

Op het moment dat er sprake is van aanhoudingen in terrorismeonderzoe-ken, werkt de DNR samen met de Dienst Speciale Interventies (DSI) van het KLPD. De DSI heeft tot taak verdachten van terroristische misdrijven of grof geweld onder alle omstandigheden aan te houden, tegen te houden of in het uiterste geval uit te schakelen. De DSI maakt samen met de unit Interven-tie van het korps Mariniers en de arrestatie- en ondersteuningseenheden (AOE’n) van de politie en de Koninklijke Marechaussee deel uit van het stel-sel van speciale eenheden.

Inlichtingendiensten

Page 73: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

140

Terrorisme ontrafeld

141

FSB

NaamVeiligheidsdienst van de Russische Federatie.

ProfielBinnenlandse inlichtingendienst.

Taken• Inwinnen, analyseren van informatie over corruptie.• Inwinnen, analyseren van informatie over terrorisme. • Inwinnen, analyseren van informatie over georgani- seerde misdaad.

LandRusland. FSB, de Russische inlichtingendienst, houdt zich onder meer bezig met het te-gengaan van corruptie, terrorisme en georganiseerde misdaad. De FSB is opge-zet in 1995 als opvolger van de FSK, die de vervanger was van de KGB. De FSB kreeg bevoegdheden die veel verder gaan dan die van de FSK. Ze doen denken aan de bevoegdheden van de KGB. Tussen juli 1998 en augustus 1999 was Vla-dimir Poetin, de latere president van Rusland, hoofd van de FSB. Sinds 1999 is Nikolaj Patroesjev hoofd van de FSB. Na de nodige veranderingen heeft de FSB vrijwel alle taken die de KGB had, weer terug. De enige uitzondering is de buitenlandse inlichtingentaak die ten tijde van de KGB onder het roemruchte eerste hoofddirectoraat viel en nu nog door de SVR wordt uitgevoerd.

De FSB bestaat uit afdelingen in elk van de 89 regio’s van de Russische Fede-ratie en functionele afdelingen op federaal niveau in Moskou. De functionele centrale structuur is sinds de reorganisatie van september 2004 opgebouwd uit acht diensten en vele afdelingen:

1 dienst contra-spionage; 2 dienst grensbewaking;3 dienst contraterrorisme;4 dienst economische veiligheid;5 dienst analyse, prognose en strategische planning; 6 dienst personeel en organisatie;7 dienst interne controle; 8 dienst wetenschap en techniek.

Mossad

NaamHa-Mossad le-Modiin ule-Tafkidim Meyuhadim, insti-tuut voor informatie-inwinning en speciale taken.

ProfielIsraëlische geheime dienst.

Taken• Inwinnen informatie.• Uitvoeren geheime operaties. • Terrorismebestrijding. • Terugbrengen joodse vluchtelingen.

Land Israël. De Israëlische geheime dienst is opgericht in december 1949. Het bleek bit-tere noodzaak nadat David Ben-Gurion op 14 mei 1948 de staat Israël uitriep. Een dag later vielen al ongeveer 30.000 strijders uit zeven Arabische landen de nieuwe staat aan. De Mossad moest in eerste aanleg zorgen voor samenwer-king met andere militaire en ‘gewone’ inlichtingendiensten. De Mossad heeft als voornaamste taak voor de veiligheid van de staat te zorgen door het inwin-nen van informatie. Eén van de belangrijkste taken was de strijd tegen het ter-rorisme. Daarnaast richtte de Mossad zich ook op andere bedreigingen voor de staat. Een andere taak die de Mossad heeft, is het helpen van vluchtelingen uit bepaalde landen die naar Israël willen komen.

De Mossad heeft de reputatie één van de meest efficiënte geheime diensten ter wereld te zijn. Dit imago komt vooral voort uit een aantal spectaculaire acties die de Mossad op haar naam heeft staan. Een hiervan is de zeer succesvolle bliksemaanval van het Israëlische leger op een gekaapt vliegtuig in Entebbe (Oeganda) in 1976. Een andere actie is de arrestatie van Adolf Eichmann in Argentinië in 1960. Toen oud-concentratiekampgevangene Simon Wiesenthal de oorlogsmisdadiger Eichmann wist op te sporen woonde Eichmann in Ar- gentinië. Hij leefde daar onder de naam Ricardo Clement. De Mossad heeft Eichman tijdens een spectaculaire geheime operatie ontvoerd en vervolgens ge-drogeerd aan boord van een vliegtuig weten te smokkelen.Voordat iemand het in de gaten had werd hij naar Israël gebracht en berecht. Twee jaar later werd

Inlichtingendiensten

Page 74: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

142

Terrorisme ontrafeld

143

Eichmann schuldig bevonden aan oorlogsmisdaden en op 1 juni 1962, enige minuten na middernacht, opgehangen.

Toch waren het niet allemaal briljante acties die de Mossad verrichtte. Zo werd in 1973 per ongeluk een onschuldige Arabische ober in Lillehammer geliqui-deerd door de Mossad. Hij werd verward met Ali Hassan Salameh, een van de leiders van Zwarte September. Toch is het bijna onomstreden dat de Mossad één van de beste geheime diensten van de wereld is en dat ze niet onder doet voor de CIA van de Verenigde Staten, de Russische FSB en de Britse MI-6.

De Mossad heeft haar hoofdkwartier in Tel-Aviv.

Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding

NaamNationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb).

ProfielNederlandse overheidsdienst voor coördinatie terrorismebestrijding.

TakenAnalyse van informatie, beleidsontwikkeling, regie over beveiligingsmaatregelen bij de bestrijding van terrorisme.

LandNederland.

In Nederland zijn ongeveer twintig instanties betrokken bij terrorisme-bestrijding. Dit varieert van verschillende inlichtingendiensten tot politie en bijzondere opsporingsdiensten. Denk bijvoorbeeld aan de AIVD, MIVD, de Koninklijke Marechaussee en de IND. De NCTb moet de samenwerking tussen deze instanties verbeteren. De NCTb bestaat uit:

1 Directie Kennis en Analyse.2 Directie Beleid en Strategie.3 Directie Regie Eenheid Bewaking en Beveiliging.4 Directie Beveiliging Burgerluchtvaart. 5 Inspectie Beveiliging Burgerluchtvaart.6 Bureau Communicatie.7 Bureau Algemene Zaken.8 Programmabureau Informatievoorziening.

De NCTb moet het risico van terroristische aanslagen in Nederland zoveel mogelijk verkleinen. De NCTb probeert schade als gevolg van een moge-lijke aanslag te beperken. De NCTb heeft de centrale regie over terrorisme-bestrijding en zorgt ervoor dat de samenwerking tussen alle betrokken partijen op een structureel hoog peil komt en blijft.

Inlichtingendiensten

Page 75: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

144

Terrorisme ontrafeld

145

SIS

Naam Secret Intelligence Service (SIS, beter bekend als MI-6 (Military Intelligence, Section 6).

ProfielBuitenlandse inlichtingendienst.

TakenInwinnen en analyseren van buitenlandse informatie met als doel de nationale en eco-nomische veiligheid te waarborgen.

LandEngeland.

De SIS, in de volksmond bekend als MI-6, is de Britse buitenlandse inlich-tingendienst, de zusterdienst van MI-5. Deze inlichtingendienst is opgericht door Mansfield Cumming, die zichzelf C noemde en tekende met groene inkt. Deze traditie is overgenomen door de SIS-leiders van vandaag. De Engelse geheime dienst wordt internationaal gezien als één van de meest professio-nele inlichtingendiensten ter wereld. Ze vindt haar oorsprong in het Secret Service Bureau van het leger, waarvan zij de zesde afdeling was. Overste Cum-ming (Sir Mansfield) hield zich bezig met het vergaren van buitenlandse in-lichtingen. Er waren in totaal 19 secties waarvan MI-5 en MI-6 als enige zijn overgebleven. Deze secties werden gezien als de belangrijkste secties. De rest vulde taken aan.

Het hoofdkantoor van MI-6 is te vinden aan de Vauxhall Cross in Londen en kijkt uit over de Theems. MI-6 kreeg wereldwijde bekendheid door de James Bondfilms. Veel van MI-secties zijn opgeheven en ondergebracht bij MI-5 en MI-6. Voormalige secties van de SIS zijn:

MI-1 MI-1 is niet meer actief. Het was een Britse inlichtingenorganisatie, opgezet tijdens de Eerste Wereldoorlog, verantwoordelijk voor het kraken van codes.

MI-2 MI-2 is niet meer actief. Het was de Britse militaire inlichtingendienst die Russische en Scandinavische inlichtingen te verwerkte.

MI-3 MI-3 is niet meer actief. Het was de Britse militaire inlichtingendienst die zich bezighield met het verzamelen van inlichtingen uit Oost-Eu-ropa (exclusief Scandinavië en Rusland).

MI-4 MI-4 is niet meer actief. Het was de Britse militaire inlichtingendienst die zich in de Tweede Wereldoorlog bezighield met de ondersteuning van het Britse leger door het te voorzien van kaarten.

MI-5 De Security Service MI-5 is de Britse contraspionage- en inlichtingen-dienst, evenals MI-6 nog steeds actief. Het doel van MI-5 is om de Brit-se parlementaire democratie te beschermen en de Britse economische belangen veilig te stellen. MI-5 is verantwoordelijk voor het bestrijden van zware criminaliteit, zoals militant separatisme, terrorisme en spio-nage binnen de grenzen van het Verenigd Koninkrijk. MI-5 houdt zich voornamelijk met de interne veiligheid bezig, terwijl MI-6 zich bezig-houdt met de externe veiligheid. MI-5 is ook bekend onder de naam BOX, omdat het officiële oorlogsadres BOX 500 was. Het huidige adres is PO BOX 3255, Londen SW1P AE. We kunnen MI-5 vinden in het Thames House in Millbank, Londen.

MI-7 MI-7 is niet meer actief. Het was de Britse militaire inlichtingendienst die zich bezighield met propaganda en censuur.

MI-8 MI-8 is niet meer actief. Het was de Britse militaire inlichtingendienst die zich in de Tweede Wereldoorlog bezighield met het verzamelen van inlichtingen die via de ether werden uitgezonden. De tegenwoordige ‘Signals Intelligence’ in Engeland is ondergebracht in de Government Communications Headquarters (GCHQ).

MI-9 MI-9 is niet meer actief. MI-9 werd opgezet in december 1940. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hield MI-9 zich voornamelijk bezig met het plaatselijk verzet in de bezette Duitse gebieden. Daarnaast haalde MI-9 geallieerde soldaten en piloten terug, die achter de Duitse linies terecht waren gekomen. MI-9 onderhield ook contact met geallieerde Britse militairen die door de Duitsers gevangen genomen waren. Ze deden dit door het sturen van informatie, advies en uitrusting.

MI-10 MI-10 is niet meer actief. Het was de Britse militaire inlichtingendienst die zich bezighield met wapens en technische analyses tijdens de Tweede Wereldoorlog. De groep werd onderdeel van de GCHQ.

Inlichtingendiensten

Page 76: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

146

Terrorisme ontrafeld

147

MI-11 MI-11 is niet meer actief. Het ging om Field Security Police.

MI-12 MI-12 is niet meer actief. Het ging om Duitse specialisten.

MI-14 MI-14 is niet meer actief. Het ging om Duitse specialisten.

MI-17 MI-17 is niet meer actief. Het ging om het secretariaat van de MI- departementen.

MI-18 MI-18 is niet meer actief. Het ging om de debriefing van geallieerde krijgsgevangenen.

MI-R MI-R is niet meer actief. MI-R was verantwoordelijk voor de geheime Home Guard Auxiliary Units. MI-R ging op in Special Operations Exe-cutive (SOE).

Op dit moment verzamelt de Defence Intelligence Staff, een onderdeel van het Britse ministerie van Defensie met ondersteuning van de SIS (MI-6) en de GCHQ de meeste inlichtingen, samen met bevriende inlichtingendiensten uit andere westerse landen.

SVR

NaamSloezjba Vnesjnej Razvedki (SVR).

ProfielBuitenlandse inlichtingendienst.

TakenInwinnen, analyseren van informatie over regeringen, organisaties en personen.

LandRusland.

De SVR is de belangrijkste Russische buitenlandse inlichtingen- en veiligheids-dienst. De SVR verzamelt en onderzoekt zaken die belangrijk zijn voor de vei-ligheid van de Russische staat. De SVR richt zich hierbij vooral op dreigingen van andere staten, organisaties en personen. Voorbeelden zijn dreigingen zoals Al Qaida of de islamitische Beweging van Oezbekistan. Verder ondersteunt de SVR staatsmaatregelen op het gebied van veiligheid. De SVR werkt op het ge-bied van terrorismebestrijding, samen met de binnenlandse inlichtingen- en veiligheidsdienst van Rusland, de FSB. De SVR is ontstaan uit de KGB, na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. In oktober 1991 nam de Tsentralnaja Sloezjba Razvedki of TSSR (centrale inlichtingendienst) de inlichtingenverzamelingsta-ken en onderzoekstaken over van het Eerste Hoofddirectoraat van de KGB. In november 1991 werd de directeur van het Eerste Hoofddirectoraat, Jevgeni Pri-makov, benoemd tot directeur van de CSR, in december hernoemd tot SVR.

Inlichtingendiensten

Page 77: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

148

Terrorisme ontrafeld

149

4 De toekomst van terrorismebestrijding

Erisgeenaanleidingomzelfsmaarvoorzichtigteveronderstellendatterro-rismeverdwijnt.Onzesamenlevingenookdetoekomstigeledenervanmoetenerrekeningmeehoudendatterrorismeéénvandedreigingenis.Netzoalsheteenillusieisdatconflictenuitdewereldverdwijnen,blijftterrorismealswapenvansommigegroepenmetradicaleideeënbestaan.Tochkunnenweerallesaandoenomditprobleemtebestrijdenentebeheersen.Alsweproberentebe-grijpenhoeterrorismeontstaat,hoeterroristengeronseld,opgeleidengetraindworden,danwetenweookhoeweditkunnenvoorkomen.Wemoetennietalleenbegrijpenhoeterrorismewerkt,maarwemoetenookactiefinformatieverzameleneninlichtingenbijelkaarbrengen.

Terrorismezalzichookindetoekomstmetpiekenendalenmanifesteren.Bijdebestrijdingenbeheersingervanmoetenweconstantwaakzaamzijn.DeEngelsenhebbendaareenmooie termvoor:be prepared and get orga-nized! Ineendemocratischesamenleving isdithetmaximaalhaalbare.Wehopendatmetdeze instellingdegeschiedenisvanaanslagenzichnietvaakmeerherhaalt.

4.1 Nieuw terrorismeNieuwterrorismerichtzichopwereldwijdeangst.Daardoor laathet feno-meen zich niet beperken door landsgrenzen, tijd of andere zaken. Nieuwterrorismekentonwillekeurigedoelen.Nieuweterroristen lijkenveelwille-keurigeslachtofferstewillenmaken.Hetstaatinmiddelswelvastdatnieuwterrorisme internationaal georiënteerden actief is. Een ander kenmerk vannieuwterrorismeisdathetgeenstrakkeorganisatiestructurenkent.Ditgeldtnietvooralleterroristischeorganisaties.Ookisermogelijksprakevannieuwewapensinhandenvanterroristen.Denkbijvoorbeeldaanchemische,biologi-sche,radiologischeennucleairemiddelen.WenoemenditdeCBRN-dreiging.Derisico svanhetgebruikvanzulkemiddelenmoetennietonderschatworden,maarooknietoverschat.

Kortom:erzalindetoekomstsprakezijnvanoudevormenvanterrorisme,maarookvannieuwevormen.Ditbetekentdatterrorismebestrijdingeenstra-tegiemoethebben,diezichrichtop,dezeverschillendeverschijningsvormen.Ditvraagtcreativiteit,leiderschapenlef.Hetisdekunstvanhetvasthoudenwatgoedwasenaandeslagdurvengaanmetnieuwemethodenentactieken.Erzijnhandvattengenoeg.Denkaandekansoponderhandeling.Regelmatig

haddenonderhandelingensucces,zoalsdiemetdeIRAendeETA.Denkookaan het professioneel verstoren van terrorisme. Denk aan de mogelijkheidvanrepressieenrechercheonderzoek.Uitonderzoekblijktdatereensteedsintensievererelatiebestaattussenterrorismeengeorganiseerdecriminaliteit.Terroristischeorganisatiesmakenopgroteschaalgebruikvanvormenvange-organiseerdecriminaliteit,vooralvandehandelinensmokkelvanverdovendemiddelen.

Tegelijkertijdzijnerookzakendieterrorismebestrijdingindewegkunnenstaan.Zowordener steedsmeerorganisatiesbetrokkenbijdebestrijdingvan ter-rorisme.Ditkanleidentotoeverlozepolitieke,bestuurlijkeenorganisatorischediscussiesoverheteigendomvaninformatieofbeperkingeninhetdelenvanin-formatie.Juisthetuitwisselenvankennis,informatieeninlichtingeniscruciaal.

4.2 Inlichtingen, informatie en kennisNatuurlijk is het optimaal uitwisselen van informatie een voorwaarde vooreeneffectievebestrijdingvanterrorisme.Maar,erismeer.Steljeeensvoordatjemeteenbedragvanenkeletientallenmiljoeneneuro´sdeopdrachtzoukrijgenomeengrotesupermarktketenteelimineren.Binneneen jaarmoetdiesupermarktketenuithetstraatbeeldenvandebeursverdwenenzijn.Watgajedoen?Jegaatdirectnadenkenoverdevraaghoediesupermarktgigantpreciesgeorganiseerdis.Waarzithethoofdkantoor?Waarzittenvestigingen?Hoegaathetmetdebevoorrading?Wiezijndeklanten?Wiewerkener?Watvoorrolspelendezemensen?Wieisdegroteman?Wiezittenerinderaadvanbestuur?Waarenwanneerkomenzebijelkaar?Hoezithetinkoop-enverkoopproces in elkaar?Hoe lopen de financiële stromen?Waar blijft hetgeld?Methetantwoordopdezevragenbegrijpenwewieonzetegenstanderis.Daarnakunnenweeigenlijkpaseenstrategiebedenken,waarmeewehetconcerndegenadeklapgaangeven.

Alshetgaatomhetbijelkaarbrengenvankennis,inlichtingeneninformatiezienwetevaakdatditversnipperdgebeurtisbijinlichtingendiensten,politie-korpsenenandereorganisaties.Hierligtookeenkans.Eengoedeencompleteinformatiehuishouding kan aanslagen voorkomen. Deze uitdaging vraagt omverdereprofessionaliseringvananalisten.Wekrijgensteedsmeerinlichtingen,informatieenkennis.Daarmeewordthetsteedsbelangrijkeromtezoekennaardejuisteverbanden.Verbandentusseninformatie,kenniseninlichtingen.

Terrorismebestrijdingbegintmet‘intelligence’!

4 De toekomst van terrorisme bestrijding

Page 78: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

150

151

Terrorisme ontrafeld

4.3 Need to share Kort voor 11 september omarmden we de slogan ‘need tot know, nice toknow’.Daarnawerdhetalsnel‘needtoshare’.Hetisnoodzakelijkominfor-matie,kenniseninlichtingentedelen.Opnationaalniveau,maarbelangrijkernogopinternationaalniveau.Nieuwterrorismerichtzichimmersopwereld-wijdeangst.Willekeurigedoelenenwillekeurigeslachtoffers.Alleendoorken-nisinternationaaltedelen,kunnenweterrorismebestrijden.Inlichtingendien-stenzijnhierbijvannatureterughoudend inhetdelenvan informatie.Somsmetredelijkeargumenten,zoalshetbelangvandeveiligheid,vaninformantenofagenten.Tochisditnietzeldeneenexcuusinplaatsvaneenreden.Negenvandetienkeerkandekernvaninformatiegedeeldworden,zonderbronnenin gevaar te brengen. Dit vraagt om professionalisering, leiderschap en lef.Het is zoekennaareen verantwoordebalans tussenpersoonlijke, nationaleeninternationalebelangen.Mogelijkvraagtdithierendaaromuitbreidingvanbevoegdheden,mogelijkookomeenorganisatorischeverandering.Maar,waarhetmetnameomgaatiscultuurverandering.

4 De toekomst van terrorisme bestrijding

Page 79: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

152

153

Terrorisme ontrafeld

Epiloog

Hoe kunnen we samenleven?Terrorisme isnietnieuw.Er is alontzettendveelbekend. Inditboekbe-schrijvenweslechtseenfragmentvanallekennisenervaringenopditgebied.Opgeschrikt dooreen aanslag, hebbenmensendeneigingomvan alles tewillenveranderen.Onsdenkenenhandelenwordtopzo’nmomentbepaalddoorangstenonwetendheid.Datisgoed.Maar,veranderenhoeftnietaltijd.Eenvoorbeeldopbasisvandeaanslagenop11september2001indeVer-enigdeStaten:dewereldwasverbijsterd.Hoekonditgebeuren?Wiewarendemannenachterdeaanslagen?Hoekondenterroristenzoveelhaatont-wikkelentegenhetWesten,datzebereidwarenhunlevenendatvanduizen-denonschuldigemensentevernietigen?Hetantwoord(ofdeverandering)waseentegenoorlog:deoorlogtegenterrorisme.EenoorlogdiestartteinAfghanistan en zich uitbreidde naar Irak en andere plaatsen. Deze oorlogheeftinmiddelszijntolgeëist.Duizendenverlorenhunlevenindestrijd.Detegenoorlogkostdesamenlevingmiljarden.Miljardenvoorhetontwikkelenvaninlichtingendienstenenantiterreureenheden.Miljardenvoorhetverbe-terenvaninformatiemanagementen-uitwisseling.

Acht uitgangspuntenNa de aanslagen op de Twin Towers en het Pentagon, schreef een grotegroepislamitischegeleerdenenacademiciuitSaoedi-Arabiëeenopenbriefmetdetitel;‘Hoewekunnensamenleven’.Tweehonderdmensenonderte-kendendezebrief.Hetzijnmensenmetaanzien inde islamitischewereld.Bekendeartsen, auteurs, professorenen rechters, voornamelijk afkomstiguitSaoedi-Arabië.Deopenbriefisgebaseerdopachtuitgangspunten.

1Demensisheiligenonschendbaar.2Hetisverbodeneenmensongerechtvaardigdtedoden.3Hetisverbodeneenreligieaanwiedanookopteleggen.4Menselijkebetrekkingendienenopdehoogstemorelewaardente berusten.5Allerijkdommenvandeaardezijnvoordemensheidgeschapen.6Verantwoordelijkheidvooreenmisdaadberustalleenbijdedader.7Gerechtigheidvooriedereeniseenonvervreemdbaarrecht.8Dialoogenuitnodigingmoetenopdebestmogelijkewijzegeschieden.

Nietalleuitgangspuntenindeopenbriefgeveneenantwoordopdevragenge-steldnadegruwelijkeaanslagenvan11september.Tochgaatereenduidelijke

Epiloog

oproepachterschuil:eenoproepaandewesterseenislamitischewereldomelkaarbetertebegrijpen.Eenuitnodigingommetelkaarindiscussietegaan.Pasalswewetenwaaroverwepraten,kunnenwederisico’sindesamenlevinginschatteneninactiekomen.

Misschienmetuitzonderingvandeterroristzelf,isiedereengebaatbijmeerkennis en inzicht in de achtergronden van radicalisering en terrorisme.Wehopendatwemetditboekeenbijdragehebbengeleverdaandezevormvanbewustwording.Weroepeniedereenopomalerttezijn.Tegelijkertijdroepenweiedereenopomdedialoogaantegaan.

Page 80: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

154

155

Terrorisme ontrafeld

Begrippenlijst

Allah HetArabischewoordvoorGod.

Al Qaida Deterroristischeorganisatieopgerichtdoorenonder lei-dingvanOsamaBinLaden.Letterlijkebetekenis:debasis.

Amanullah, EerstekoningnadatAfghanistanin1926eenmonarchiewerd.Emir

Amin President van Afghanistan tijdens de Sovjetoverheersing.ToenhetRodeLegerAfghanistanbinnenvielin1979,

executeerdendeRussenhem.

Amirs Charismatischeleidersdievolgensradicaalislamitischefun-damentalisten zijn uitverkoren om vanwege hun karakter,vroomheid en zuiverheid leiding te geven aan een nieuwesamenleving.

Anti-taliban- Bewegingdiezichindetijdvandetalibantegenhenver-beweging zette. De beweging was voornamelijk gepositioneerd in

het noorden van Afghanistan en stond onder leiding vandeTadzjiekMassoed.Deanti-talibanbewegingwerdindietijdookwelmujahedin (vrijheidsstrijders)ofNoordelijkeAlliantiegenoemd.

Arakan Devijfzuilen,waarophetislamitischegeloofberust.

Azam, Abdullah Palestijnse partner van Bin Laden en lid van het moslim-broederschapBadalBloedwraak.

Badhaksjan GebiedinhetnoordoostenvanAfghanistan.

Baloetsjistan ProvincieinZuid-Pakistanwaarveelmadrassa’sgevestigdwaren.

Bamiyan PlaatsinAfghanistanwaarhistorischbekendeboeddhabeel-den in de rotsen uitgehakt waren. Deze beelden werdendoordeTalibanopgeblazen.

Boerka Sluiervantoptotteen,gedragendoordeAfghaanse vrouwengedurendehettalibanregime.

Chadidja DevrouwvandeProfeetMohammed.Hijleerdehaar kennenalsrijkeweduwe,voorwiehijkaravaanleiderwas.

CIA AmerikaanseInlichtingendienst.DeCIAzousamenmetdePakistaansegeheimedienst(ISI)eenbelangrijkerolgespeeldhebbenbijhetopzettenvandemadrassa’senhetopleidenvanmujahedin.DoelwashetverjagenvandeSovjetsenhetcreërenvaneenveiligeroutevoorolievanuitCentraalAzië.LaterspeeldedeCIAsamenmetdeISIeenbelangrijkerolbijdeopkomstenondergangvandetaliban.

Clinton, Bill AmerikaansepresidenttijdenshetregimevandetalibaninAfghanistan.

Clinton, Hillary Echtgenote vanpresidentClinton.Zij speelde eenbelang-rijkerolbijhetverkrijgenvanaandachtvoordepositievandevrouweninAfghanistantijdenshettalibanregime.

Cole, USS Amerikaans oorlogsschip. Op 5 oktober 1999 pleegde AlQaidaeenaanslagophetschip.

Dar es Salaam StadinTanzania,waarAlQaidain1998eenaanslagpleegdeopdeAmerikaanseambassade.

Dari AfghaansdialectvanhetPerzisch.

Darius I PerzischekoningdieindeoudheidAfghanistanprobeerdeteveroveren.

Delta Oil Amerikaanseoliemaatschappijbetrokkenbijoliewinningin CentraalAzië.

Desert Storm NaamvandemilitaireoperatievandeAmerikaneninIrak beginjarennegentig.

Djalallabad StadinhetoostenvanAfghanistan.

Begrippenlijst

Page 81: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

156

157

Terrorisme ontrafeld

Djama’at-i EenislamitischfundamentalistischepartijinPakistan.

Oelema-i Zijhebbendeleidingoverdemadrassa’s.

Djirga Raadvanstamoudsten(binnendePashtun)omtepratenoverpolitiekeenjuridischekwesties.

Dunshanbe PlaatswaarSergejev(Rusland),Kharrazi(Iran)enRahmonov(Tadzjikistan)op26oktober2000overleghieldenoverdedreigingvandetaliban.ZekwamenovereenomuitgebreidefinanciëleenmilitairesteunteverlenenaanhetverzettegendetalibanvanuithetnoordenonderleidingvanRabanniendeTadzjiekMassoed.

Egyptische ExtremistischeislamitischeorganisatiedieindejarenIslamitische negentigopgegaanisinAlQaida.Jihad

Emir al-Moe Arabischvoor‘Leiderdergelovigen’.Minien Nazijnsuccessenindestrijdtegenhetbanditismeinlokale

gebieden in Afghanistan, werd Mullah Mohammed Omardoorzijnaanhangersuitgeroepen totEmiral-MoeMinien.Hierbijgebruiktehijdemantelvandeprofeet,deKherqa-yiMoebaraka.

ETA Spaansepolitiekextremistischeorganisatiedieverantwoor-delijkgehoudenwordtvooreengrootaantalterroristischeaanslagen.

Faqih Islamitischrechtsgeleerde.Hijgeeftdegelovigemoslimhulpenadvies.

Fatima DochtervandeProfeetMohammed.ZijismetAliIbnAbi

Talib,Mohammedsneef,getrouwd.AlleenhijenzijnzonenuithethuwelijkmethaarzijnvoordesjiietenrechtmatigeopvolgersvanMohammedendekaliefen.

Fatwa Juridischebeslissing,uitgevaardigddooroelema’s.

Feisel Dein1975vermoordevorstvanSaoedi-Arabië.

Feisel, Turki, Ibn PersoonlijkevriendvanOsamaBinLaden,chefvandege-heimedienstinSaoedie-ArabiëenzoonvankoningFeisel.

Grote, WesterseveroveraardieindeoudheidzijnrijktotaanAlexander de Afghanistanwistuittebreiden.

Hadj Devijfdezuilvande islam:debedevaartnaarMekka.ElkemoslimmoetminstenséénkeerinzijnlevenopbedevaartgaannaarMekka,alshijgezondisendefinanciënenveilig-heid het toelaten. De bedevaart bevestigt Mekka als cen-trumvoorallemoslimsindewereld.

Hamas Palestijnseextremistischeorganisatiedieeenlos-vastrela-tielijktteonderhoudenmetAlQaida.HamasenHezbollahgavenbijhetontstaanvanAlQaidafinanciëlesteungegeven.Ditwerdlateromgedraaid.

Hassan DeoudstezoonvanAliIbnAbiTalibuithethuwelijkmetFa-tima.Hijisdetweederechtvaardigeopvolgervandeprofeetendekaliefenbijdesjiieten.

Hazaradjat LeefgebiedvandeHazareninhetbergachtigecentrumvanAfghanistan.

Hazaragi TaalvandeHazaren.HetiseigenlijkDari,maarzijhebbenereeneigennaamvoor:Hazaragi.

Hazaren BevolkingsgroepinhetcentrumvanAfghanistan.

Hekmetyar, EénvandeleidersvandePashtun-stam.HijwasleidervanGoelboeddin éénvandebelangrijksteislamitischeverzetsorganisaties:de

Hiz-I-Islami.

Herat StadinhetwestenvanAfghanistan.

Hezbollah ExtremistischeorganisatieinLibanon.

Hidjra VluchtvandeProfeetMohammedenenkeleaanhangersuit MekkanaarMedinain622.Mekkavondzijnleerbedreigenden

duswerdhijverjaagd.Deislamitischejaartellingistoenbegonnen.

Begrippenlijst

Page 82: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

158

159

Terrorisme ontrafeld

Hindoe Koesj BergruginhetnoordoostenvanAfghanistan.

Hoessein JongerebroervanHassan,zoonvanAliIbnAbiTalibuithethuwelijkmetFatima.Hijisdederderechtmatigeopvolgerinhetrijtjevandesjiieten.

Imami Sjia’s Stroming binnen de sjiietische islam. Zij worden ook weltwaalversgenoemd,omdathunreeksrechtvaardigeimamstwaalf personen telt. Hun laatste imam is Mohammed AlMahdj,deverdwenenimam,dieeenszalterugkomen.DezestromingisvooraldominantinIranenonderdeHazaren.

Indus-rivier Rivier

ISI Pakistaansegeheimedienst.DeISIzousamenmetdeAmeri-kaanseinlichtingendienst(CIA)eenbelangrijkerolgespeeldhebbenbijhetopzettenvanmadrassa’senhetopleidenvandemujahedin.HetdoelwashetverjagenvandeSovjetsenhetcreërenvaneenveiligeroutevoorolievanuitCentraalAzië.LaterspeeldedeISIsamenmetdeCIAeenbelangrijkerolbijdeopkomstenondergangvandetaliban.

Islam OnderwerpingofovergaveaandewilvandeenigeechteGod.

Islamitische EenislamitischfundamentalistischeorganisatieinBeweging Oezbekistan.VeelOezbekeninAfghanistanhangendezeOezbekistan groepaan.Zeheeftnauwebandenmetdetaliban.Hun(IBO) trainingskampenlageninAfghanistan.Omhundoelteberei-

kengebruikenzeterroristischeaanslagen.ZewillendehuidigemachthebbervanOezbekistan,presidentKarimov,verdrijven.

Ismaël LaatsteopvolgervandeIsmaëllieten.Hijisdezoonvandezesdeimam,diedoorhemtotopvolgerwerdbenoemd.Hijstierfeerderdanzijnvader(rond760).

Ismaëllieten Stroming binnen de sjiietische islam. Zij worden ook welzeveners genoemd,omdat hun reeks rechtvaardige imamsuitzevenpersonenbestaat. Ismaël ishun laatsteopvolger.IsmaëllietenzijnvooraltevindenonderdeTadzjiekenenindeanti-talibanbeweging.

Jihad Inspanningofstrijdomeengoedemoslimteworden.Tevensheiligeoorlogomdeislamteverdedigenofteverbreiden.

Grote jihad Innerlijkestrijdomalsmoslimeenbetermensteworden.Strijdtegeneigentekortkomingeneneentestvangehoor-zaamheidaanGod.

Kleine jihad Hetbewegenvanmensentoteenpolitiekeensocialestrijd.Oorspronkelijkgaathethieromeengevechttegencorrup-tieineensamenleving.Hethoeftnietperdefinitiesamentegaanmetgeweldofmilitantemiddelen.

Jihad Innerlijkestrijd,zoalsbedoeldindegrotejihad.van het hart

Jihad ‘Strijd’omdeovertuiginguittedrageninallefacettenvanvan het woord hetleven.

Jihad Geweldgebruikenbijdestrijdtegende‘ongelovigen’.van het zwaard

Ka’ba Het centrale heiligdom van de islam, ook wel bekend alsBaytAllah(HuisvanGod).HetstaatindegrotemoskeeinMekka.

Kabul HoofdstadvanAfghanistan.

Kaliefen Bestuurdersbinnendeoemma,doorMohammedaangesteld.Deoemmawerdtegrootomdooréénpersoonbestuurdteworden.Daaromwerddezeverdeeldindynastieëndiewer-denbestuurddoorkaliefen.Zijnamendereligieuzeleidingenorganisatievandeuitbreidendestaatopzich.

Kandahar StadinAfghanistan.HoofdstadvandegelijknamigeprovincieKandahar.HetwordtookwelgespeldalsQandahar.

Karimov HuidigepresidentvanOezbekistan.DeIBOwilhemverdrijven.

Karmal Communistischemarionet:doorMoskouin1979aangesteldalspresidentvanAfghanistan.

Begrippenlijst

Page 83: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

160

161

Terrorisme ontrafeld

Karzai, Hamid Pashtunleider.Hij tradopals leider inde interimregeringvan 2001-2002. Daarna werd hij door de Loya Djirga alsvoorlopigleideraangesteld.

Khaltaqah Speciale ruimtes waar broederschappen of ordes van desoefibewegingbijelkaarkomen.

Khan, Djenghiz WaarschijnlijkevoorvadervanHazaren.Inhetbeginvandedertiendeeeuwdronghij tot inAfghanistandoormetzijntroepen.

Kharrazi, Kamal IraanseministervanBuitenlandseZaken.

Khartoum Hoofdstad van Saoedi-Arabië. Hierheen bracht Bin LadenzijnAfghanenvanaf1990voorzijnorganisatieAlQaida.

Kherqa-yi De(heilige)mantelvandeProfeetMohammed.Moebaraka DezeisindeachtiendeeeuwnaarKandahargebracht.Mullah

MohammedOmargebruiktedezemantelomzijnstatusalsEmiral-MoeMinien,leiderdergelovigen,tebenadrukken.

Koran Hetheiligeboekvandemoslims.DefinitieveuitgavevanhetwoordvanGodvolgensdemoslims.

Laden, ‘s-Wereldsmeestgezochteterrorist.Mohammed, LeidervanhetterroristischeAlQaida.Bin Laden, Osama, Bin

Loya Djirga GroteRaad.TraditionelevergaderingvanAfghaansestam-hoofden, oelema’s en andere vertegenwoordigers om eennieuweAfghaansekoning te kiezen.OokhetbelangrijkstewetgevendelichaaminAfghanistan.

Ma’asadat TrainingskampdoorBinLadenopgerichtinAfghanistanAl Ansar eind1980.Hierwerdenzowelplaatselijkealsinternationale

rekrutenopgeleid.

Madrassa Islamitischeschoolwaarreligieusonderwijswordtgegeven.

Mahdj Deverwachtingvandeterugkomstvandeverdwenenimam,MohammedAlMahdj.

Mahdj, LaatsteopvolgervandeImami-sjia’s.ZegelovendathijzichMohammed, Al rond94heeftteruggetrokkenuitdezewereldeneensweer

zalterugkomen.

Maktab al Logistiekcentrumvoordestrijdtegendecommunisten.InKhidamat 1980opgerichtdoorOsamaBinLadenenAbdullaAzzam.

Masjid MoskeeinAfghanistan.

Massoed, LeidervandeTadzjieken:demachtigsteoppositiegroepAhmed Sjah tegende taliban.Hijwas eenhelduit de tijd vande jihad

tegendeSovjet-Unie.

Mazhar-i Sjarif BelangrijkstestadvandeOezbeken.

Medina MedinaisdetweedeheiligestadvandeislamgelegeninhetwestenvanSaoedi-Arabië.DeProfeetMohammedishiergestorven.

Mekka Mekka(Arabisch:Makkaal-Mukarrama)isdeheiligstestadbinnendeislam.HetisdehoofdstadvandeprovincieMekkainSaoedie-Arabië.Dehadj(pelgrimstocht)naarMekka,isverplichtvooriederemoslim,diehetzichfinan-cieelenquagezondheidkanveroorloven.InMekkastaatdeal-Masjidal-Haram,demoskeemetdeKa’aba.Zoweldestadalsdemoskeezijnstrengverbodenvoorniet-moslims.

Moerid VolgelingenvandePir,deleidervandesoefibeweging.

Moesjarraf, GeneraalPervezMusharraf,geboren11augustus1943,isPervez sindsdestaatsgreepvan1999heerserensinds2001 presidentvanPakistan.

Mohammed Oprichtervandeislam.LaatsteafgezantvanGod.

Moslim Iemanddiehetislamitischegeloofbelijdt.

Begrippenlijst

Page 84: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

162

163

Terrorisme ontrafeld

Muezzin Gebedsroeper.Hijroeptdegelovigenvanafdeminaretvandemoskeeoptothetgemeenschappelijkegebed,desalat.

Mujahedin Heiligekrijgersdieeenjihadofheiligeoorloguitvechten.

Mullah Traditioneleleidervanhetgebedineenplaatselijkemoskee.

Nadjiboellah MarxistischepresidentvanAfghanistantijdensdetalibanop-mars.Toendetalibanin1996Kabulwisttebezettenwerdhijdoorhen,samenmetzijnbroer,opgehangenaandeloopvaneentank.

Nairobi HoofdstadvanKenia(Afrika).AlQaidaheeftin1998aansla-gengepleegdopdeAmerikaanseambassadeindezestad.

Namangani LeidervandeterroristischeislamitischeBewegingJuma Oezbekistan(IBO)inOezbekistan.

Nanawati NanawatiiséénvandenormenuitdePastunwali:hetstam-menrechtvandePathanen.Denormisnauwverbondenmetgastvrijheid.Ditwordtalséénvandebelangrijkstenormenbeschouwd.Bijnanawatigaathetomvergeving,hetbiedenvanonderdak en asielrecht.De nanawati moet aan ieder-eenverleendworden,zodrahetwoordwordtuitgesproken,zelfsaandegrootstevijand.

Nang Nangistebeschouwenalsdemannelijkeeer,diedoor‘tura’(letterlijk:zwaard),isnatestreven.Wie‘tura’naleeftwordt‘turyalay’genoemd.Hijvervulteendienstvoordegemeenschap,bijvoorbeelddoordeverdedigingvanhetvaderland.Inhetverlengdehiervanwordteenman

‘nangyalay’genoemd.

Oelema’s Islamitischegeleerden.

Omar, Mullah LeidervandetalibaninAfghanistan.Mohammed

Pashtun PathanenvormeneenbevolkingsgroepdieinAfghanistanenPakistanwoont.GedurendedeBritseoverheersing

werdenzijdoordeBrittenPathansgenoemd.ZewordenookwelPashtunofPakhtungenoemd.

Pashtunwali PashtunwaliishetnormensysteemvandePathanenenwordtgerekendtotdezogenaamdestammenwetten.Hetisgerichtopdebeschermingvandefamilie,destam,denatieendeeer.

Peshawar PeshawariseenstadaandeoostkantvandeKhyberpasinhetnoordwestenvanPakistan.Destadheeftcirca570.000inwonerseniséénvandebelangrijkstetoegangspoortentotAfghanistan.

Pir Eretitelgegevenaanhethoofdvaneensoefibeweging.

Rahmonov PresidentvanTadzjikistan.

Ramadan Vastenmaandindeislamitischekalender.DemaandwaarindeKoranaanMohammedwerdgeopenbaard.

Reagan, Ronald PresidentvandeVerenigdeStatentijdensdeSovjet-over-heersinginAfghanistan.MetzijnsteunslaagdehetAfghaansverzetdeRussenin1989teverjagen.

Riad HoofdstadvanSaoedi-Arabië.

Salat Tweedezuilvandeislam,hetverplichtegebed.Dezemoetvijf keer per dag met het gezicht naar de ka’ba in Mekkawordenbeoefend.

Saud, Ibn KoningvanSaoedi-Arabië.

Saudi Bin FamiliebedrijfvandeBinLadens.Eenmetselbedrijf.Laden Group

Saum Vierdezuilvandeislam,devastentijd.Indemaandramadanonthoudendemoslimszichvaneten,drinken,seksueleom-gangenonzinnigtaalgebruik,omdichterbijGodtekomenenzichtebezinnen.

Begrippenlijst

Page 85: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

164

165

Terrorisme ontrafeld

Sayyid BeduidingvoorafstammingvandeProfeetMohammed.

Sergejev, Igor Russischeministervandefensie.

Shahada Deeerstezuilvandeislam,degeloofsbelijdenis:‘ErisgeenandereGodbuitendeeneen ikgetuigdatMohammeddegezantvanGodis’.

Sharia Islamitischrechtssysteem.Hetdraagtdegemeenschapvanmoslimsenhoudthenbijeen.Doorradicaalislamitisch

fundamentalistenwordtdeshariavaakmetverkeerde bedoelingeningesteld,omregelsopteleggenaande bevolkingovergedragenkleding.

Sjiietish Sjiietenmakendeeluitvaneenbelangrijkestromingbinnenmoslim deislam.Zestellendathetleiderschapnadedoodvande(sjiieten) ProfeetMohammedovergenomenmoestwordendooreenlid

vanzijnfamilie,zijnschoonzoonAli.SjiietenlevenvooralinIranenZuid-Irak,waarzedemeerderheidvormen.ZevormeneenminderheidinPakistan,India,LibanonenenkeleGolfstaten.

Soef Arabischwoordvoorwol.

Soefibeweging Mystieketakvandeislam.

Soenna Debelangrijksterolvandeislam,waarinMohammedschrijfthoe jedeKoranmoet interpreterenenhoe jehet geloofmoettoepasseninhetdagelijksleven.

Soennitisch Denaamvoordezestromingbinnnendeislamisafgeleidmoslim vanhetArabischewoordsunnahdatgewoontebetekent.(soennieten) Soennietenvormendegrootstestromingbinnende islam.

DesoennietengelovendatmoslimsdeProfeetMohammedzogetrouwmogelijkmoetennavolgeninondermeereet-enleefgewoonten en ethisch gedrag. De overgrote meerder-heid,circa85%,vandemoslimsissoenniet.

Tadzjieken Tadzjiekenzijndetweedegrootsteetnischegroepin Afghanistan.ZelevenrondhetmiddenvanAfghanistanenin

hetnoordoosten.

Talib Arabischwoordvoorstudent.

Talib, Abu OomvanMohammed.BijdezeoomgroeidedeProfeet Mohammedopvanwegedevroegedoodvanzijnouders.

Talib, Ali DeneefenschoonzoonvanMohammed.VolgensdeIbn Abi sjiietenwashijdeeersterechtmatigeopvolgervan Mohammed.AlleenzijnzonenuithethuwelijkmetFatima,

dedochtervanMohammedzijnrechtmatigekaliefen.

Taliban Taliban(PasjtoeenFarsi)ishetmeervoudvantalibdat student(vantheologie)betekent.Dezestromingvanstreng

orthodoxemoslimstudentenontwikkeldezichdoortoteenregiemdatonderleidingvanMohammedOmarAfghanistanomvormdetoteenstrengislamitischland.Detaliban

stichttenhetislamitischEmiraatAfghanistanengingnauwebandenaanmetAlQaidaenOsamaBinLaden.

Taraki Marxistischeleiderdiein1978demachtkreegin Afghanistan.

Tjadori Zieboerka.

Twaalvers ZieImamiSjia’s.

Oemma Gemeenschapvanallemoslims,deislamitischewereldin ruimerezin.

Verenigd Front NaamvoordeNoordelijkeAlliantie,naarmatedestrijdenbezettingenvorderden.

Vijvers ZieZaïdieten.

Zaïd DelaatsteimambijdeZaïdieten,vijvers,onderdesjiieten.Zaïdwasdezoonvandevierdeimam,diesneuveldetijdenseenopstandtegendeUmajjaden.

Zaïdieten Stromingbinnendesji’itischeislam.Zijerkenneneenreeksvanvijfrechtmatigeimams,ofkaliefen.Daaromwordenzeookwelvijversgenoemd.

Begrippenlijst

Page 86: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

166

167

Terrorisme ontrafeld

Zakat Derde zuil van de islam, het uitdelen van aalmoezen. Eenreligieuze plicht omdeminderbedeelde geloofsgenoten tedeleninjerijkdom(2,5%vaniemandspersoonlijkbezit).

Zeveners ZieIsmaëllieten.

Begrippenlijst

Page 87: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

168

Terrorisme ontrafeld

169

Logo’s

Terroristische organisaties Opsporings- en inlichtingen instanties

ETA Nationalistisch terroristische organisatie. Beschreven op pagina 61 en 62

HAMAS Religieus/nationalistisch gemotiveerd terrorisme. Beschreven op pagina 63

IRA Nationalistisch terroristische organisatie. Beschreven op pagina 66 rn 67

PKK Nationalistisch terroristische organisatie. Beschreven op pagina 68 en 69

Hezbollah Religieus gemotiveerd terrorisme. Beschreven op pagina 64 en 65

PLO Religieus gemotiveerd/nationalistisch terrorisme. Beschreven op pagina 70

RAF Politiek gemotiveerd terrorisme, links extre-mistisch.Beschreven op pagina 73, 74 en 75

AIVD Inlichtingen- en veiligheidsdienst.Beschreven op pagina 136 en 137

CIA Amerikaans inlichtingendienst. Beschreven op pagina 138

FSB Russische Binnenlandse inlichtingen-dienst. Beschreven op pagina 140

Mossad Israëlische geheime dienst. Beschreven op pagina 141

DNR Nationale recherchedienst. Beschreven op pagina 139

SVR Russische Buitenlandse inlichtingen-dienst. Beschreven op pagina 147

Page 88: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

L

Londen13,44,60,97,120,121,144,145

M

Madrassa90,91,154,155,156,158,160

Madrid60,62,87,97,116

MilitaireInlichtingenenVeiligheidsdienst(MIVD)

123,125,127,128,143

Molukseactivisten108

Moskee23,35,48,49,50,79,81,88,93,94,97,

98,99,100,159,161,162

Moskou13,26,90,91,114,140,159

Moslimbroederschap85,88,93

Moslimfundamentalisme84,85,86

Mujahedin20,21,22,25,58,59,89,90,93,94,

154,155,158,162

München14,74,75,76,77,104

N

NationaalCoördinatorTerrorismebestrijding

(deNCTb)122,130,143,172,173

Nationalistischterrorisme38,39,70

NegenV’s33,34,35

P

PalestineLiberationOrganization(PLO)39,53,67,

70,76,77,78,100,104,

PartiyaKarkerênKurdistan(PKK)39,54,68,69,

78,168

Pashtun81,83,90,92,156,157,160,161,164

Politiekgemotiveerdterrorisme39,73,76,168

ProfeetMohammed80,82,86,155,156,157,160,

161,164

ProvisioneleIrishRepublicanArmy(PIRA)66

R

Radicalisering46,47,48,50,51,52,99,109,124,

125,128,129,130,137,153

RegionaleInlichtingenDiensten(RID)35,123,124

RevolutionaireAnti-RacistischeActie(RaRa)39,

71,72,101,102

Religieusgemotiveerdterrorisme78

RoteArmeeFraktion(RAF)39,42,73,74,101,168

S

Salat79,162,163

Salafisme86,87

SamirA.18,23,24,103

Schurkenstaat40,41

SecretIntelligenceSevice(SIS)144,146

Shahada47,79,80,164

Sharia50,58,63,84,91,95,164

ShokoAsahara30

SjamilBasajev25,118

Sjiieten81,83,92,156,157,158,164,165

SloezjbaVnesjnejRazvedki(SVR)140,147,169

Soefibeweging81,82,160,161,163,164

Soennieten81,83,164

Staatsterrorisme40,41

T

TakfirwalHijra78,87,88,89

Taliban21,49,78,81,83,84,89,90,91,92,94,95,

132,134,154,155,156,158,161,162,165

Terrorisme32,33,35,38,39,40,41,42,43,44,

45,46,55,58,63,64,65,70,73,76,78,85,95,

96,97,98,99,100,102,103,111,122,124,125,

126,127,128,129,130,131,132,133,134,137,

139,140,141,143,145,147,148,149,150,153,

153,168

Terrorismealsgereedschap55

Terrorist13,16,18,20,21,23,25,26,27,29,30,

32,33,34,35,36,38,39,40,41,42,43,44,46,

47,49,50,52,53,54,55,56,64,73,74,75,76,

77,86,87,89,96,97,101,104,105,106,110,

111,112,114,115,116,117,118,119,120,122,

126,127,128,129,130,131,133,138,139,148,

152,153,160

A

AbuNidal77

Afghanistan16,20,21,25,41,49,58,78,81,83,

84,87,88,89,90,91,92,93,94,97,111,117,

131,152,154,155,156,157,158,159,160,162,

163,164,165,173

AlFatah70,76

AlgemeneInlichtingen-enVeiligheidsdienst(AIVD)

23,32,122

AlQaida16,20,21,40,41,42,46,49,53,58,59,

60,62,65,78,83,84,89,93,94,95,96,102,

110,111,116,117,120,121,134,147,154,155,

156,157,160,162,165,172

AumShinrikyosekte30

B

Bali112,113

Barajev114,115

Beslan26,118,119

Bomaanslag(en)13,14,22,29,40,59,60,63,64,

66,71,74,75,87,96,101,102,112,113,116,

120,132,133,

C

CentralIntelligenceAgency(CIA)138,169

ChizuoMatsumoto30

ContraTerrorismeinfobox(CT-Infobox)125,126

Crimineleactiviteiten44

Crimineleinlichtingeneenheid(CIE)126,127

D

DePunt101,108

DienstNationaleRecherche123,124,125,128,

139,169

E

EuskadiTaAskatasuna(ETA)38,39,42,61,62,

95,101,102,116,149,156,168

EUkaderbesluit134,135

F

Fatwa22,94,95,156

FederaleVeiligheidsdienstvandeRussischeFede-

ratie(FSB)140,142,147,169

Financieringterrorisme43

G

GroupeIslamiqueCombattantMaroccain(GICM)

41,89,116,117

H

Hadj47,79,157,161

Halal47,48

Hamas41,43,46,63,65,70,78,85,95,157,168

Haram47,48,161

Hezbollah21,41,43,64,65,78,95,157,168

I

Indicatoren(GEVAAR)47

Individueelterrorisme38

Internationaalterrorisme99

IrishRepublicanArmy(IRA)38,39,42,54,61,66,

67,101,102,149,168

Islamisme78,85

Islami(s)tischterrorisme11,33,41,78,96,124,

125,130

IslamitischeBewegingOezbekistan(IBO)22,84,

158,159,162

J

Jihad21,41,42,50,51,58,65,78,82,83,84,88,

89,91,95,97,98,99,100,135,156,159,161,

162,172

Jakhals13

K

Kalief80,81,156,157,159,165

KorpsLandelijkePolitiediensten(KLPD)123,124,

128,139

Index

Index

170

171

Terrorisme ontrafeld

Page 89: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

Terroristischoogmerk23,32,102,135

Terroristischeorganisatie13,20,21,32,33,38,39,

40,42,43,44,45,52,53,55,61,63,64,66,68,

69,76,77,78,86,88,93,95,105,121,123,135,

139,148,149,154,168

Terroristischedoelwitten55

TerroristischeincidenteninNederland100

TheodoreKaczynski27,38

TheovanGogh18,23,86,102

TimothyMcVeigh29,38

Treinkaping101,106,108,109

Tsjetsjeenserebellen114

Tsjetsjenië23,25,26,50,88,89,97,99,114,115,

118,119

TwinTowers87,110,111,152

U

Unabomber27,38

V

VierA’s36

Vijfzuilen47,48,79,154

VNverdrag123,133

W

Wahabisme86,87

Y

YasserArafat70,76

Z

Zakat47,79,166

Zelfmoordterrorist16,19,53,54,87

ZevenW’s37

ZwarteSeptember76,77,104

Index

172

Page 90: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

174

Terrorisme ontrafeld

175

Bronnen

Alexander,Y.,SwetnamM.S.,Osma Bin Laden’s Al Qaida,2001.

AlgemeneInlichtingen-enVeiligheidsdienst,Van dawa tot jihad, de diverse drei-gingen van de radicale islam tegen de democratische rechtsorde,2004.

AlgemeneInlichtingen-enVeiligheidsdienst,De AIVD in verandering,2004.

Barten,K.,Politie en Terrorisme,2005.

Corbin,J.Al-Qaeda, het netwerk van Osama Bin Laden,2002.

DepartmentofHomelandSecurity,website:http://www.dhs.gov,2006.

Engelen,D.,Geschiedenis van de Binnenlandse Veiligheidsdienst SDU,1995.

Frerichs,R.,Schildmeijer,R.,Verkennend onderzoek terrorisme,2005.

Gunaratna,R.,Inside Al Qaeda, global network of terror,2002.

Hoogenboom,B.,Inlichtingenwerk en ethiek. Een wildernis van spiegels, 2004.

Fouda,Y.,Fielding,N.,Masterminds of Terror,2003.

Fijnaut,C.,Inlichtingendiensten in Europa en Amerika.2004.

Jansen,J.J.G.Dr.,Nieuwe inleiding tot de islam,1998.

MinisterievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelaties,Terrorisme aan het begin van de 21e eeuw,2001.

MinisterievanJustitie,Nota radicalisme en radicalisering,2005.

Muller,E.R.,Spaaij,R.F.J.,Ruitenberg,A.G.W.,Trends in terrorisme,2003.

NationaalCoördinatorTerrorismebestrijding,tweede voortgangsrapportage ter-rorismebestrijding,2005

Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding, Terrorismebestrijding op lokaal niveau,handreiking,2006.

Rashid.A.,Taliban,2002.

Tamerus,J.,Horsten,P.,Bogert,E.,vanden,Tegenhouden ontrafeld,2005.

Vogelsang,W.,Afghanistan een geschiedenis,2002.

Wetenschappelijk onderzoeks en documentatiecentrum,Eerste inventarisatie van contraterrorismebeleid,2006.

Wikipediahttp://www.wikimedia.org,2006.

Bronnen

Page 91: Terrorisme ontrafeld - zwarte · PDF fileIn de strijd tegen het terrorisme ... partners die dagelijks een bijdrage leveren aan de bestrijding van terrorisme. ... 2.6 Islamitisch terrorisme

Colofon

AuteursJohnTamerusPeterHorstenEdwinvandenBogert

RedactieMaureenMotta,EgmondaandenHoef

Fotografieomslag JoostvandenBroek/HollandseHoogte pagina104 NeilLeifer/SportsIllustrated/HollandseHoogtepagina106 HansvandenBogaard/HollandseHoogtepagina108 BertVerhoeff/HollandseHoogtepagina110 RickFaocl/BlackStar/HollandseHoogtepagina112 JustinGuariglia/ContactPress/HollandseHoogtepagina114 MichaelYassukovich/CameraPress/HollandseHoogtepagina116 JonSantaCruz/HollandseHoogtepagina118 LukeTchalenko/CameraPress/HollandseHoogtepagina120 AubreyWade/Panos/HollandseHoogtepagina121 JamesVeysey/CameraPress/HollandseHoogte

VormgevingIDZ,AartGeesink,Assendelft

Bewerking logo’sMetteCorsèl

Uitgave ©2007Kluwer,AlphenaandenRijn

Oplage10.000