tespit ve Çözüm...

CHTCHT TTEKSTİL KİMYA/ Bursa ŞubesiEKSTİL KİMYA/ Bursa Şubesi 1

Bitim İşlemlerinde Sık Karşılaşılan Problemler

Bitim İşlemlerinde Sık Karşılaşılan Problemler

Tespit ve Çözüm Yöntemleri

Tespit ve Çözüm Yöntemleri


kolay kullanım (sıvı, pompalanabilir, çözeltisi stabil)

kimyasallara dayanıklığı, kimyevilerle kombine edilebilmesi

ısıya dayanıklığı, su buharıyla buharlaşmaması

sararmaması

haslıkları etkilememesi, renk tonunu değiştirmemesi

köpürmemesi, pompa dayanıklılığı, silindirlere çökmemesi

banyoda tamamen ve eşit çektirilmesi

püskürtülebilir olması

zehirli, yakıcı, korozif olmaması

biyolojik parçalanabilir olması

deriyi tahriş etmemesi

taşınabilir ve depolanabilir olması (yanıcı, parlayıcı olmaması)

BİTİM MADDELERİNDEN İSTENİLEN ÖZELLİKLER


SIK KARŞILAŞILAN PROBLEMLER

DikilebilirlikDikilebilirlik problemleriproblemleri

SararmaSararma

Lekeler ve kalıntılarLekeler ve kalıntılar

TermomigraTermomigrasyon (Özelliklesyon (Özellikle PESPES elyafdaelyafda))


Selüloz elyaf Sentetik elyaf

Etkili madde

Hidrofob KısımHidrofilKısım

BİTİM MADDELERİNİN TEKSTİL YÜZEYİNDEKİ DURUMU


DİKİLEBİLİRLİK PROBLEMLERİ

Dikiş prosedürü :

• İğne kumaşa girdiğinde, ipliklersaniyeden daha kısa bir sürede iğneye, iğnenin çapı kadar bir boşluk açmak zorundadırlar

• Bu boşluğun yaratılması için iplikler arasında yeteri kadar hareket mesafesi olmalıdır

Gereksinimler :

İpliklerin kumaş yapısında, gereken yönde, rahatça hareket edebilmesi

İğne ve elyaf arasında düşük sürtünme katsayısı


İĞNE DALIŞ KUVVETİ ÖLÇÜM PRENSİBİ ( ITV-Denkendorf )

Dikiş Makinası

ITV- Denkendorf

Ölçüm Prensibi – Şematik Gösterim

dikilecek kumaş

dikiş platformu

ITV-dikiş platformsensorü

dikiş iğnesidikiş ayağı

dikiş platformu


İĞNE DALIŞ KUVVETLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI (100 % PAMUK, ÖRGÜ KUMAŞ)

bitim işlemi yokortalama iğne dalış kuvveti :

982 cN

2.0 % dikiş kolaylığıbitim işlemi

ortalama iğne dalış kuvveti :162 cN


bitim işlemi yok

2.0 % dikiş kolaylığı bitim işlemi

bitim işlemi yok

2.0 % dikiş kolaylığı bitim işlemi

İplik sürtünme değeriElyaf/ Metal(Zweigle µ-Meter)

İplik sürtünme değeriElyaf/ Elyaf(Rothschild F-Meter)

İPLİK SÜRTÜNME DEĞERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI


DİKİŞ KOLAYLIĞI SAĞLAYAN BİTİMLERİN ETKİLİ MADDELERİ

Etkili maddeEtkili madde KondenzatKondenzat VaksVaks SiliSilikonkon

ÖrnekÖrnek yağasidiaminkondenzasyonürünleri

polietilenleryağasitesterleriparafinler...

PDMSaminosilokzanlarsilikon quatlar...

FFonksiyononksiyon tuşe vermektuşe vermek

yağlı tuşenemli tuşemumsu tuşekauçuk tuşe

KayganlıkKayganlıkDolgunlukDolgunlukHacimHacim

Silikon tuşeSilikon tuşeElastElastikiyetikiyetKayganlıkKayganlık


DİKİŞ KOLAYLIĞI SAĞLAYAN BİTİMLER

ÖRNEK 1

Çok fonksiyonlujet stabil bitim

• Yağasidikondenzatı• Polietilen• PDMS• Hafif katyonik

ÖRNEK 1ÖRNEK 1

Çok fonksiyonluÇok fonksiyonlujjet et stabil bitimstabil bitim

•• YağasidikondenzatıYağasidikondenzatı•• PolPolietilenietilen•• PDMSPDMS•• Hafif kHafif katatyonikyonik

ÖRNEK 2

Dikiş kolaylığı için özel bitim

• Yağasidikondenzatı• Polietilen• Nonyonik

ÖRNEK 2ÖRNEK 2

Dikiş kolaylığı için Dikiş kolaylığı için özel bitimözel bitim

•• YağasidikondenzatıYağasidikondenzatı•• PolPolietilenietilen•• NonNonyonikyonik

ÖRNEK 3

Çok fonksiyonlujet stabil bitim

• Yağasidikondenzatı• Polietilen• Silikon elastomer• Vaks• Hafif katyonik

ÖRNEK 3ÖRNEK 3

Çok fonksiyonluÇok fonksiyonlujjet et stabil bitimstabil bitim

•• YağasidikondenzatıYağasidikondenzatı•• PolPolietilenietilen•• Silikon elastomerSilikon elastomer•• VaksVaks•• Hafif katyonikHafif katyonik


DİKİLEBİLİRLİK PROBLEMLERİNİN GENEL SEBEPLERİ

Ön terbiye proseslerinden kaynaklanan yıpranma, dP değerindeki düşüş

Kumaşa uygun olmayan; çok kalın dikiş iğnesi kullanımı

Kumaşın iyi kondisyonlanmamasından dolayı yetersiz rutubet (pamuk elyaf için 6-8 %)

Dikiş kolaylığı sağlayan bitimlerin yetersiz aplikasyonu (özellikle çektirme metodunda)

Uygun olmayan (vaks, polietilen...vs içermeyen) bitim maddelerinin kullanımı


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5

pH-Değeri

Ban

yo ç

ekim

i (%

)

BİTİM MADDESİBİTİM MADDESİ

BANYO ÇEKİMİ ile pH DEĞERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ


FARKLI pH DEĞERLERİNDEKİ BANYO ÇEKİMİ

pH 5.0 6.0 7.0 8.0

aplikasyon öncesi

aplikasyon sonrası

2 % 2 % Bitim maddesiBitim maddesi




SararmaSararma




KUMAŞLAR NEDEN SARARIR ?

Isıl İşlem sırasında sararmaIsıl İşlem sırasında sararma- kumaşın ramda beklemesi (parti değişimi, temizlik...vs)- kumaştaki bitim maddesinin havanın oksitlemesi ile renk değiştirmesi- kumaştaki artık alkalinin sararması

Floresans bozunması- anyonik optik beyazlatıcı ile katyonik bitim maddesinin iyonik etkileşimi

NONOX X veyaveya 0033 gazlarının sebep olduğu sararmagazlarının sebep olduğu sararmaYeşillenmeYeşillenme

- asit ortama hassas optik beyazlatıcılar- optik beyazlatıcının fazla dozajlanması

Işık hasarları- optik beyazlatıcıların yetersiz ışık haslığı- ışık etkisiyle sararma

Su kalitesiSu kalitesi- mikroorganizmalar, deniz yosunu, ...vs

Depo sararması


katyonikbitim maddesi

nonyonikbitim maddesi,azot ihtiva eden

nonyonik bitim maddesi,azot ihtiva etmeyen

R CO

NC2H4OOCR

C2H4OHN

C2H4NHCOR

C2H4NHCORH

H+

CCH 2H OH 2C

H OH 2C CH 2

O C

O

R

O C

O

R

2 h, 150°C 2 h, 150°C 2 h, 150°C

ORGANİK BİTİM MADDELERİNİN SARARMASI


Diaminofonksiyonelsilokzan

AMİNOSİLOKZANLARIN SARARMASI

Si O

CH3

X

CH3

Si

CH3

(CH2)3

O Si

CH3

O Si

CH3

CH3

O Si

CH3

CH3

X

nm

NH

(CH2)2

NH2

CH3

Oksidasyon Oksidasyon

Kendikendine kondenzasyon Kondenzasyon

AzoAzo bileşiğibileşiğisarısarı

AzoAzoksi bileşiğiksi bileşiğisarısarı

R-N+-O-R-NHOHR-NH2

R-N=N-R R-N+=N-RO-


Konvansiyonelaminosiloksan Özel bitim maddesiÖzel bitim maddesi

Sterik önlenmiş polidimetilsiloksan

150°C’ de 2 saat 150°C’ de 2 saat

AMİNOSİLOKZANLARIN SARARMASI


İYONİK ETKİLEŞİM SONUCU FLORESANS BOZULMASI

CH CH NHN

NN

R1

R2-O3SSO3

-

N HN

NN

R1

R2

NC2H 4OCOR

C2H 4OCOR

H 3C

H 4C2OH

+

Optik beyazlatıcı(anyonik)

Bitim maddesi (katyonik)

bitim maddesi yok

katyonik bitim var


SARARMA PROBLEMİ İÇİN ÇÖZÜMLER

Mümkün olduğunca nonyonik bitim maddeleri kullanılmalınonyonik organik bitim maddesinonyonik organik bitim maddesi

Silikon-quat yapılı bitim maddeleri de ısıl işlem sararmalarına dayanıklıdırsilikonsilikon--quat yapılı, jet stabil, hidrofilik mikro silikonquat yapılı, jet stabil, hidrofilik mikro silikon

Dikkat : Silikon-quat’ ların yüksek afiniteli optik beyazlatıcılarla çektirme metodunda kullanımına dikkat etmelidir !

Eğer tuşe yeterli değilse : hafif katyonik bitim maddeleri, organik quatlarveya az sararan silikon emülsiyonları ya da bileşikleri kullanılmalı ve düşük sıcaklıkta kurutma yapılmalıdırÖrnek 1Örnek 1 : : SiliSilikon mikroemülsiyon, nonyonikkon mikroemülsiyon, nonyonikÖrnek 2 Örnek 2 : Silikonlu bileşikler, hafif katyonik/ nonyonik: Silikonlu bileşikler, hafif katyonik/ nonyonikÖrnek 3 Örnek 3 : Organik yumuşatıcı, hafif katyonik: Organik yumuşatıcı, hafif katyonik


FENOLİK SARARMA

Hangi şartlarda oluşur ?Hangi şartlarda oluşur ?

• Ortamda bulunan fenol bileşikleri

• Hafif alkali bir ortam

Nasıl anlaşılır ?Nasıl anlaşılır ?

• çok parlak sarı renk

• asitle muamelede sarılığı azalır

• alkali ile muamelede sarılık koyulaşır

• etanol ve metanol’ de çok kolay çözünür

• narin bir yıkama ile uzaklaşır

• güneş ışığına tutulduğunda kaybolur

•• AAzotoksit gazları ile temas

• Fenol bileşiğinin elyafa veüstündeki kimyevilere afiniteleri


FENOLİK SARARMAYI ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPILMALI ?

Uçucu olmayan bir asitle nötralizasyon yapmalı. Eğer asetik asit kullanılırsa, nötralizasyon arkasından oluşan tuzlar mutlaka durulanmalı zira alkali yapıdadırlar

Fenol içermeyen ve hava geçirmeyen ambalaj malzemesi seçilmeli,

Azotoksit gazlarının depolama ortamına girmesi önlenmeli,

Fenolik sararmaya karşı eğilimin çok fazla olduğu durumlarda (sentetik elyaf), özel bitim maddeleri kullanılmalı




SararmaSararma




LEKELER VE KALINTILAR

Tekstil bitim maddeleri genellikle emülsiyon veya süspansiyonlar halinde hazırlanır.

Bir emülgatör sistemi ile bitim maddesinin aktif maddesi, suda çok ince bir şekilde dağıtılır. Böylece, su içinde yağ emülsiyonu elde ederiz. Eğer aktif madde katı ise süspansiyon elde etmiş oluruz.

yağ/ su/ emülgatör

emülsiyon/ süspansiyon

Mekanik etkiyağ

susu yağ

Yağ/ su emülsiyüonu Su/ yağ emülsiyonu

Hidrofil kısım Hidrofob kısım


3 Makroemülsiyon beyaz 1 - 10 µ

2 Semi-mikroemülsiyon

1 Mikroemulsiyon şeffaf 0,01 µ den küçük

Görünüm Ortalama Zerre büyüklüğü

Opal-Şeffafarası 0,1 µ den küçük

1 2 3

BİTİMDE KULLANILAN EMÜLSİYON TİPLERİ


Makro emülsiyonMakro emülsiyon Mikro emulsiyonMikro emulsiyon

MAKRO/ MİKRO EMÜLSİYONLARDA EMÜLGATÖR MİKTARLARI


Makro emulsiyonMakro emulsiyon MikroemulsiyonMikroemulsiyon

Yağlı, kaygan tuşe Naturel tuşe(iç kısmı da yumuşak)

EMÜLSİYON TİPİNİN TUŞEYE ETKİSİ


LEKELER VE KALINTILAR

Emülsiyon ve süspansiyonların stabilitesini etkileyen parametreler :Emülsiyon ve süspansiyonların stabilitesini etkileyen parametreler :

•• MeMekanik etkilerkanik etkiler((karıştırma, çırpma, pompalamakarıştırma, çırpma, pompalama))

•• pHpH--değerideğeri

•• SıcaklıkSıcaklık

•• Elektrolit miktarı (su sertliği, tuzlar)Elektrolit miktarı (su sertliği, tuzlar)


MEKANİK ETKİLERE KARŞI STABİLİTE TESTİ

ULTRA-TURRAXTest

ULTRAULTRA--TURRAXTURRAXTestTest

Değerlendirme- köpük yüksekliği- köpük yoğunluğu- köpüğün sönme süresi- kumaşdaki/ siyah filtredeki kalıntı

Değerlendirme- köpük yüksekliği- köpük yoğunluğu- köpüğün sönme süresi- kumaşdaki/ siyah filtredeki kalıntı

Test Şartları

Sabit parametreler- banyo miktarı : 400 ml- karıştırma hızı : 20 000 d/ dak

Değişken parametreler- banyonun pH-değeri ve sıcaklığı- kimyasalların konsantrasyonu- karıştırma süresi

Test Şartları

Sabit parametreler- banyo miktarı : 400 ml- karıştırma hızı : 20 000 d/ dak

Değişken parametreler- banyonun pH-değeri ve sıcaklığı- kimyasalların konsantrasyonu- karıştırma süresi

Motor

Rotorlu şaft

Banyo


Ultra Turrax Test

pH 5.0 pH 8.0

FARKLI pH DEĞERLERİNDEKİ STABİLİTE


Filtre Testi

Co-trikodaki köpük

pH 5.0 pH 8.0

FARKLI pH DEĞERLERİNDEKİ STABİLİTE

Siyah filtre kağıdındaki köpük


Emiş kanalı

Düse

Sıçratmatablası

Sızdırmaz bağlantı

JET-SİMÜLASYON TESTİJET-SİMÜLASYON TESTİ

MEKANİK ETKİLERE KARŞI STABİLİTE TESTİ


pH DEĞERİSadece çektirme metodunda değil fular aplikasyonlarında da pH-değerinin doğru ayarlanması önemlidir. Özellikle silikon emülsiyonları ile çalışıldığında çok dikkat edilmelidir.

Aminofonksiyonel silikonlu bitim maddesi :

Si

OSi

O

H3CH3C CH3

(CH2)3HN

H2N

Si

O

H3C CH3

Si

O

CH3

(CH2)3HN

H3N

Proton almış amino grupAmino grup

pH > 7pH > 7 pH < 7pH < 7

- H+

+ H+

Emülgatör banyoyu stabil tutarStabilite yok → lekeler


Ca(HCO3)2 CaCO3 + H2O + CO2

Kalsiyum- Kalsiyum- Su Karbon-hidrojen- karbonat dioksitkarbonat

çözünürçözünür çözünmez !çözünmez !

∆ H

SERT SUDA CaCO3 ÇÖKMESİ İLE LEKE OLUŞUMU


LEKELER VE KALINTILAR NASIL ÖNLENİR ?

Yüksek türbülanslı boyama makinalarında sadece bu makinalar için imal edilmiş, stabilitesi yüksek bitim maddeleri kullanılmalıdır

pH-değeri çok hassas bir şekilde ayarlanmalı ve işletme suyu, bitim maddesi ilavesinden önce hafif asidik değere getirilmelidir

İyi nötralize edilmemiş kumaşın, banyonun pH dengesini bozacağı unutulmamalıdır !

Soğuk (30-40°C) banyolarla ve iyice soğutulmuş kumaşlarla çalışılması bitim banyosunun stabilitesi açısından gereklidir




SararmaSararma




TERMOMİGRASYON

•• Boyarmadde konsantrasyonuBoyarmadde konsantrasyonu•• Boyarmadde tipiBoyarmadde tipi•• FiFikse sıcaklığıkse sıcaklığı•• Avivaj maddeleriAvivaj maddeleri•• Bitim maddesi miktarıBitim maddesi miktarı•• Süblimasyon haslığıSüblimasyon haslığı

Termomigrasyonu etkileyen parametrelerTermomigrasyonu etkileyen parametreler


TERMOMİGRASYONU AZALTMAK İÇİN NE YAPMALI ?

Boyarmadde seçimitermomigrasyona eğilimi daha az olan boyarmadde kullanılmalı

Boyama prosesiBoyama prosesipolyester elyafın içine nüfuz eden kimyasallar tercihen kullanılmamalı

Bitim reçetesiBitim reçetesifikse sıcaklığı ve bitim maddesi miktarı mümkün olduğunca düşük tutulmalı

Etki

yüksek

test gerekli

orta


BİTİM MADDELERİNİN TERMOMİGRASYONA ETKİLERİ

yüksek oranda emülgatör içeren emülsiyon yüksek oranda emülgatör içeren emülsiyon sistemleri, daha az içerenlere göre termomigrasyonu sistemleri, daha az içerenlere göre termomigrasyonu negatif etkilernegatif etkiler

makroemülsiyonlar emülgatör miktarı ve cinsine bağlı makroemülsiyonlar emülgatör miktarı ve cinsine bağlı olarak mikroemülsiyonlardan daha az olarak mikroemülsiyonlardan daha az termomigrasyon oluştururtermomigrasyon oluşturur

vakslar ve yağ asidi esterlerivakslar ve yağ asidi esterleri yağ asidi amin yağ asidi amin kondenzatlarına göre daha pozitif etki gösterirlerkondenzatlarına göre daha pozitif etki gösterirler


SÜRTME HASLIĞI TESTİ

kuru yaş kuru yaş

fikseli (190°C, 2 dak)

kuru yaş kuru yaş

fikseli (190°C, 2 dak)

bitim yok bitim yok

10 g/l Özel bitim maddesi 20 g/l Özel bitim maddesi

10 g/l mikroemülsiyon 20 g/l katyonik apre


Dinlediğiniz için

teşekkür ederiz !!!

Vizeler, finallerMezun

olabilecek

miyim ?

tespit ve Çözüm...

Documents