TESTER.PL

Strona 1 z 24

Serdecznie witam Drogich Czytelników po wakacyjnej przerwie.

Dla SJSI nie był to jednak „martwy” okres.

W ciągu trzech miesięcy od ukazania się ostatniego numeru Testera, mieliśmy kilka znaczących wydarzeń.

Zapewne najwaŜniejszym i najbardziej doniosłym z punktu widzenia działalności SJSI na najbliŜszych kilka lat, było Walne Zebranie Członków SJSI w dniu 29 czerwca 2006. Istotność spotkania wynika z faktu, Ŝe było to pierwsze tego typu zgromadzenie po pełnej kadencji Zarządu, trwającej trzy lata.

Chciałbym poniŜej przytoczyć kilka faktów z ponad trzyletniej działalności SJSI:

- na koniec czerwca 2006 SJSI liczyło 84 członków

- członkami wspierającymi SJSI jest 7 firm

- w tym czasie mieliśmy ponad 20 cyklicznych (comiesięcznych) spotkań merytorycznych na Politechnice Warszawskiej

- odbyły się równieŜ spotkania w Krakowie, Gdańsku, Częstochowie, Wrocławiu

- kilkanaście firm współpracuje stale z SJSI umieszczając m.in. na naszej stronie www oferty pracy

- słownik Glossary of Software Testing Terms (BS 7925-1) został przetłumaczony na język polski i opublikowany na www.sjsi.org.

- ukończyliśmy tłumaczenie Syllabusa (we wrześniu 2006)

- słownik i sylabus stanowi bazę dla polskiej wersji szkolenia i certyfikatu „ISTQB Certified Tester Foundation Level”

- prowadzimy warsztaty i certyfikację „Certyfikowany test manager”, w oparciu o własny materiał oraz zestaw pytań egzaminacyjnych

- zorganizowaliśmy 3 edycje konferencji Jakości Systemów Informatycznych (ostatnią wspólnie z Computerworld)

- byliśmy partnerem merytoryczny wielu, wielu imprez krajowych i zagranicznych (III Światowy Kongres Jakości w Monachium, III edycja konferencji Software Quality Assurance Management, VI Kongres TELEINFO, Konferencja ITIL - Zarządzanie usługami IT, II edycja Konferencji SQS - Software and Systems Quality Conferences, VERIFY International Software Testing Conference – Waszyngton)

- SQAM Praga – wrzesień 2006 – SJSI było organizatorem ogólnoświatowego spotkania przedstawicieli ISTQB ( z ponad 20 krajów).

- ukazało się siedem numerów „Testera”

W trakcie czerwcowego Walnego został wybrany równieŜ nowy Zarząd i Komisja Rewizyjna.

W skład Zarządu SJSI II kadencji wchodzą:

•••• Prezes: Wojciech Jaszcz •••• V-ce Prezes: Joanna Nowakowska •••• V-ce Prezes: Krzysztof Jakubowski

TESTER.PL

Strona 2 z 24

•••• V-ce Prezes: Piotr Ślęzak •••• Skarbnik: Jan Sabak •••• Sekretarz: Piotr Kałuski

Skład Komisji Rewizyjnej przedstawia się następująco:

• Przewodniczący: Lucjan Stapp • Członek Komisji: Adam Suskiewicz • Członek Komisji: Łukasz śebrowski

Kolejnym wydarzeniem było podpisanie z Software Mind dnia 21 czerwca 2006 r.

umowy o współpracy. Dzięki temu ta krakowska firma stała się Członkiem Wspierającym SJSI. Jednym z działów Software Mind jest Quality Lab - specjalistyczne laboratorium, którego zadaniem jest przeprowadzanie na rzecz innych firm testów i audytów systemów przy uŜyciu nowoczesnych narzędzi.

Jednym z najwaŜniejszych zadań SJSI jeszcze przed końcem roku jest zorganizowanie

polskiej wersji warsztatu i egzaminu ISTQB Certified Tester Foundation Level. Powołana została juŜ Komisja Egzaminacyjna i Akredytacyjna. Wkrótce rozpoczniemy akredytację zainteresowanych firm szkoleniowych.

Z pozdrowieniami

Wojciech Jaszcz Prezes SJSI

TESTER.PL

Strona 3 z 24

Od redaktora Minęło lato. A wraz z nim cały szereg ciekawych konferencji. W tym numerze zdajemy

Wam sprawozdanie z kilku z nich, na których byli nasi współpracownicy:

• Joanna Nowakowska i Lucjan Stapp o spotkaniu w maju w Dusseldorfie

• Piotr Ślęzak o konferencji IBM Rational Software Development w Orlando na Florydzie

• Joanna Nowakowska o wrześniowym SQAM w Pradze – w tym roku SQAM był połączony z plenum ISTQB i o tym tez moŜna przeczytać w artykule Joanny.

Prócz tego Kamila Dec pisze o odpowiedzialności i pewności siebie.

Obiecywaliśmy w poprzednim numerze nowe typy do biblioteki testera, chcemy stworzyć cykl publikacji na ten temat. W tym numerze nie wyszło – wina leŜy po stronie pięknego lata, które kilka osób zdecydowanie rozleniwiło ☺. Ale do tego tematu na pewno wrócimy - zachęcam wszystkich czytelników do dodawania swoich typów.

Nie zamieszczamy w tym numerze relacji z III Konferencji Systemów Informatycznych, wspólnego „produktu” tygodnika Computerworld i naszego Stowarzyszenia – zamieścił je juŜ jakiś czas temu tygodnik Computerworld

W numerze jak zawsze kilka zaproszeń: na konferencję poświęconą CMMI w Warszawie, do Berlina na CONQUEST’2006. JeŜeli macie trochę czasu, warto się wybrać się na jedną z nich – zapowiadają się bardzo ciekawie. PoniewaŜ SJSI jest organizacją wspierającą tych konferencji – moŜemy liczyć na istotne zniŜki wpisowego

Równocześnie chciałbym – kolejny raz - gorąco zachęcić wszystkich czytelników tego periodyku do aktywnej współpracy. Cały czas czekamy na Państwa uwagi, artykuły, felietony – wszystko, co Was interesuje, co chcielibyście przeczytać, czego się dowiedzieć. JeŜeli tylko będziemy mogli, postaramy się zrealizować Państwa postulaty.

TESTER.PL

Strona 4 z 24

TESTER.PL

Strona 5 z 24

Czy rzeczywi ście…? Czy na pewno…?

Kilka słów o odpowiedzialno ści i pewno ści siebie

Kamila Dec

WINUEL SA

Absolwentka Wydziału Elektrycznego Politechniki Poznańskiej, kierunek Informatyka. Obecnie jest pracownikiem firmy WINUEL SA. Jako analityk – konsultant uczestniczyła w wielu przedsięwzięciach zarządzając nimi, pełniąc rolę analityka, projektanta, biorąc udział w testowaniu funkcjonalnym dostarczanych rozwiązań, wdraŜaniu ich oraz szkoleniach uŜytkowników końcowych. W 2003 roku zdobyła ISEB Software Testing Foundation Certificate. Interesuje się analizą biznesową, testowaniem oraz projektowaniem interakcji.

TESTER.PL

Strona 6 z 24

Czy rzeczywi ście…? Czy na pewno…?

Kilka słów o odpowiedzialno ści i pewno ści siebie

Kamila Dec

WINUEL SA

Kiedy podczas ślubu wygłosiłam przysięgę małŜeńską, ksiądz nie zapytał „Czy na

pewno?”. Co więcej (dla niektórych – co gorsza) nie było teŜ Ŝadnej mowy o odwoływaniu tak zakomunikowanej światu decyzji (choć podobno jest to moŜliwe). Stało się.

Alan Cooper w swojej ksiąŜce „Wariaci rządzą domem wariatów”1 pisze, Ŝe grzeczne oprogramowanie jest pewne siebie. Oznacza to, Ŝe gdy wydaję mu polecenie usunięcia pliku, usuwa go, bez zbędnych pytań. Jeśli natomiast ma jakiekolwiek wątpliwości co do słuszności mojej decyzji, jest gotowe na wycofanie jej skutków. Wszystko to dlatego, Ŝe rzeczą normalną dla człowieka jest skłonność do zmiany zdania i wycofywania się z podjętych wcześniej decyzji. Co więcej - w rzeczywistym świecie bardzo często jest to moŜliwe, a „interfejs uŜytkownika jest dobrze zaprojektowany wówczas, gdy program zachowuje się dokładnie tak, jak oczekuje tego uŜytkownik”.2

Kiedy czytałam tę ksiąŜkę po raz pierwszy, nie zastanowiło mnie to jakoś szczególnie (a szkoda, bo kiedy projektuję graficzny interfejs uŜytkownika zawsze mam nieodpartą potrzebę wstawiania wszędzie gdzie to moŜliwe komunikatów typu „Czy na pewno?”, bo przecieŜ kaŜdy ma prawo się mylić, a juŜ uŜytkownik myli się na pewno). Słowa Alana Coopera wróciły jednak do mnie jak bumerang, podczas lektury ksiąŜki „The Rational Unified Process Made Easy, A Practitioner’s Guide to the RUP”3, gdzie autorzy przytaczają przykładową specyfikację przypadku uŜycia, a w niej następujące kroki scenariusza:

1. Student wybiera „usuń” 2. System prosi Studenta o potwierdzenie decyzji 3. Student zatwierdza usunięcie 4. System usuwa plan zajęć4

Abstrahując od tego czy Alan Cooper uznałby takie rozwiązanie za poprawne, czy teŜ skrytykował je w swojej kolejnej ksiąŜce, postanowiłam sprawdzić co na ten temat sądzą inni, a w szczególności normy ISO.

Norma ISO 9241-105 porusza te kwestie biorąc pod uwagę róŜne aspekty, dając jednocześnie ogromną swobodę interpretacji6, np.:

1 Wariaci rządzą domem wariatów. Dlaczego produkty wysokich technologii doprowadzają nas do szaleństwa i co zrobić, Ŝeby tego uniknąć, Alan Cooper, WNT, 2001 2 Projektowanie interfejsu uŜytkownika. Poradnik dla programistów, Joel Spolsky, MIKOM 2001 3 The Rational Unified Process Made Easy, A Practitioner’s Guide to the RUP, Per Kroll, Philippe Kruchten, Pearson Education Inc., 2003 4 Tłumaczenie kroków scenariusza według ksiąŜki „Jak pisać efektywne przypadki uŜycia”, Alistair Cockburn 5 ISO 9421-10, Ergonomic requirements for Office work with visual display terminals (VDTs) – Part 10: Dialogue principles

TESTER.PL

Strona 7 z 24

1. UŜytkownik powinien otrzymywać informację zwrotną po kaŜdym swoim działaniu. Jeśli natomiast z działaniem uŜytkownika związane są powaŜne konsekwencje, system powinien zapewniać dodatkowe wyjaśnienia oraz Ŝądać potwierdzenia przed wykonaniem akcji. Przykład: Jeśli operacja usunięcia jest nieodwracalna, system Ŝąda potwierdzenia przed jej wykonaniem.

2. Podczas zmiany danych, jeśli wymaga tego zadanie, powinna istnieć moŜliwość wycofania zmian. Przykład: Po wciśnięciu klawisza [Esc] zawartość pola jest przywracana do stanu sprzed zmiany.

3. Jeśli zadanie na to pozwala, musi istnieć moŜliwość cofnięcia się o co najmniej jeden krok w interakcji z systemem. Przykład: System zapewnia moŜliwość dostępu do usuniętych obiektów.

4. System powinien być tak zaprojektowany, aby oszczędzić uŜytkownikowi konieczności wykonywania niepotrzebnych czynności. Przykład: UŜytkownik moŜe zapisać dokument i zamknąć program w jednym kroku. Usunięcie pliku nie jest działaniem o powaŜnych konsekwencjach, bo moŜna go po tej

operacji odzyskać z kosza. Nie ma więc powodu, aby Ŝądać od uŜytkownika potwierdzenia usunięcia pliku. Pewnie dlatego teŜ program Microsoft Office Word nie Ŝąda ode mnie potwierdzenia usunięcia kaŜdej kolejnej literki – zmiany mogę odwrócić, uŜywając funkcji Cofnij (uff, w przeciwnym razie napisanie tak krótkiego artykułu zajęłoby pewnie kilka długich dni).

Cały problem w tym, Ŝe „powaŜne konsekwencje”, rozumiane jako brak moŜliwości wycofania zmian, moŜe mieć zarówno trwałe usunięcie maila ze skrzynki odbiorczej, jak i usunięcie jednej literki w treści maila, jeśli taka jest wola projektantów i programistów naszego programu pocztowego („projektancie GUI – w tej technologii naprawdę nie da się zaimplementować funkcji przywrócenia ostatnio usuniętej literki; w końcu to ja tu jestem programistą, nie ty”).

Jeśli właśnie toczycie bój z programistami o jeden z tysiąca komunikat „Czy jesteś pewien”, moŜe pomoŜe Wam (jako argument o podłoŜu ambicjonalnym) przykład pewnego programu pocztowego. Program ten ma menu Folder, a w nim opcję Utwórz folder. Ma równieŜ menu Opcje folderu, a w nim opcję Usuń folder (tak, tak, wiecie ile frajdy sprawiło mi znalezienie wreszcie tej opcji i moŜliwość usunięcia przypadkowo utworzonego folderu?). Mimo to – kiedy usuwam maila ze skrzynki odbiorczej program ten nie prosi mnie o potwierdzenie decyzji tylko bez zbędnych komentarzy przenosi go do kosza, a gdy usuwam maila z kosza, uprzejmie pyta „czy na pewno”, bo tym razem to juŜ faktycznie nie przelewki – mail znika na zawsze.

Zaraz, zaraz… – znika na zawsze? Trudność polega na tym, Ŝe zawsze w systemie zdarzają się operacje, które muszą mieć „powaŜne konsekwencje”. Wyobraźcie sobie, Ŝe po usunięciu Waszego pliku z kosza, trafia on do kosza’, po usunięciu z kosza’ trafia do kosza’’, po usunięciu z kosza’’… , szkoda miejsca na dysku, prawda? Zwłaszcza, Ŝe ten plik naprawdę nie jest juŜ nikomu potrzebny. Co tu duŜo kryć – umiejętność znajdowania złotego środka przyda się i tym razem, a niewątpliwie jest sztuką.

Jeśli, Drogi Testerze, weźmiesz sobie do serca słowa Alana Coopera i zdecydujesz, Ŝe następnym razem dokładnie sprawdzisz testowaną przez siebie aplikację pod tym kątem, nie łudź się – gdyby implementacja moŜliwości wycofania zmian kosztowała mniej niŜ kolejne okienko „Czy rzeczywiście”, z całą pewnością nie znalazłbyś Ŝadnego w testowanym programie. A to oznacza, Ŝe trudno Ci będzie przekonać kogokolwiek, Ŝe tak jest grzeczniej.

6 Muszę w tym miejscu zaznaczyć, Ŝe jestem autorem wszystkich tłumaczeń fragmentów normy ISO przytaczanych w tym artykule. MoŜe więc się zdarzyć, Ŝe tekst stracił na swojej konkretności po nieumiejętnym tłumaczeniu.

TESTER.PL

Strona 8 z 24

Ten kij ma jeszcze drugi koniec. Od lat uŜywam oprogramowania i odpowiadanie na pytania „Czy na pewno?” weszło mi w krew. Gdybym któregoś razu, po wybraniu opcji Usuń plik, nie zobaczyła Ŝadnego komunikatu, a mój plik zniknąłby z bieŜącego katalogu, przestraszyłabym się7. Branie ślubu i korzystanie z oprogramowania ma więc jednak coś wspólnego – i w jednym, i w drugim przypadku, prędzej czy później, wpada się w panikę.

7 I w ten sposób doszliśmy do kolejnej trudnej kwestii – do problemu zgodności. Jest to dobry temat na następny artykuł.

TESTER.PL

Strona 9 z 24

TESTER.PL

Strona 10 z 24

(Wielki) Koncert w tempie allegro orlandoso

Relacja z konferencji IBM Rational Software Development Conference 2006.

Piotr Ślęzak

Starszym Konsultant w firmie Premium Technology Sp.z o.o., która od wielu lat profesjonalnie zajmuje się systemami i procesami wspierającymi wytwarzanie oprogramowania. Firma m.in. wprowadziła na polski rynek Rational Unified Process (RUP) oraz narzędzia Rational.

Jest wiceprezesem SJSI.

TESTER.PL

Strona 11 z 24

(Wielki) Koncert w tempie allegro orlandoso

Relacja z konferencji IBM Rational Software Development Conference 2006.

Piotr Ślęzak

Scenografia W nieco bajkowej scenerii

centrum rozrywki Walt Disney World Swan and Dolphin w Orlando na Florydzie dniach 4-8 czerwca odbyła się kolejna edycja konferencji IBM Rational Software Development Conference. Podobnie do poprzednich Rational User Conference, takŜe i tym razem samo miejsce robiło wraŜenie. Dwa ogromne hotele jeden Swan a drugi Dolphin połączone ze sobą szerokim deptakiem, sale konferencyjne na 7000 osób i ogromna ilość miejsc rozrywki - plaŜa z wiklinowymi koszami i rowerami

wodnymi, baseny z mini wodospadami, pole do minigolfa, boisko do koszykówki, statki wycieczkowe i wiele innych a wszystko to na terenie tych dwóch hoteli robiło wraŜenie.

Jak wszystko w Stanach takŜe i konferencja była ogromna pod wieloma względami.

Sala, na której odbywały się ogólne prezentacje mieściła 3000 osób i aby kaŜdy mógł dobrze widzieć prowadzącego prezentacje były obsługiwane przez 7 kamer i dziesięcioosobową ekipę realizatorską.

Stołówka pozwalała pomieścić 2000 osób jednocześnie, ale prawdziwym wyzwaniem logistycznym było przetransportowanie prawie dwóch i pół tysiąca ludzi (wraz z organizatorami konferencji z IBM) do oddalonego o prawie 30 km centrum rozrywki Universal Studio gdzie w ostatni wieczór konferencji zorganizowana została impreza dla wszystkich jej uczestników. Wyzwanie było tym większe, Ŝe czas trwania całej imprezy to zaledwie 4,5 godziny wraz z przejazdem z hotelu do Universal Studio.

TESTER.PL

Strona 12 z 24

Uwertura Tegoroczna

konferencja była zatytułowana „Software In Concert” co moŜna by przetłumaczyć na „koncertowe wytwarzanie oprogramowania”.

Dlaczego właśnie taki wyjaśniał w trakcie otwarcia wiceprezes IBM Rational Software Roger Oberg mówiąc, Ŝe „budowanie systemów informatycznych w obecnych czasach jest jak granie koncertu. KaŜdy członek zespołu projektowego ma swoją określoną rolę, nuty i takty do zagrania, jak w zespole muzyków. I tak perkusja to programista, nadający rytm całemu przedsięwzięciu. Klawisze to architekt ogarniający całość kompozycji, gitara to tester uzupełniający całość brzmienia a wokalista to analityk odpowiedzialny za kontakt z odbiorcą”.

Tematem przewodnim było więc zespołowe wytwarzanie oprogramowania wspomagane przez jeszcze bardziej zintegrowane środowisko i jeszcze lepsze procesy.

Inspiracje Kluczową kwestią poruszaną w trakcie całej konferencji było IT Governance

wykorzystujące praktyki i doświadczenia z innych przedsięwzięć wykonanych w przeszłości. Mówili o tym John Wiegand i Erich Gamma z IBM Rational Software przedstawiając w jaki sposób budowali zespół i zarządzali projektem Eclipse. Głównym celem było określenie zasad współpracy między poszczególnymi rolami w projekcie oraz ujawnienie kodu źródłowego, lecz przy bardzo mocnych obwarowaniach co do jego modyfikacji. Z takich właśnie doświadczeń i na takich zasadach działają zespoły wytwarzające oprogramowanie z rodziny Open Source.

Motyw przewodni Bardzo duŜy nacisk w trakcie wielu wystąpień był połoŜony na budowanie

oprogramowania w zespołach rozproszonych geograficznie. Jak zapewnić komunikację, jak udostępniać repozytoria zmian i błędów, w jaki sposób przekazywać wymagania do realizacji i dodatkowo wykonywać to jak najmniejszym nakładem dodatkowej pracy?

IBM zaproponował tu wykorzystanie środowiska Eclipse oraz narzędzi IBM Rational.

Przedstawione nowe środowisko dla zarządzania procesem testowym ClearQuest Test Management, w którym dobrze znany obecnie IBM Rational TestManager słuŜący do planowania wykonywania i analizowania testów został zastąpiony równieŜ znanym narzędziem do zarządzania zmianami IBM Rational ClearQuest. JednakŜe w nowej wersji ClearQuest posiada równieŜ elementy pozwalające na zarządzanie testami w sposób rozproszony, czego nie miał IBM Rational TestManager i dodatkowo pozwala na zdefiniowanie własnego procesu przygotowania i przeprowadzania testów wraz z formularzami, akcjami, stanami, sposobami powiadomień, elementami elektronicznego zatwierdzania (eSignature) oraz przeglądania tego co się z danym przypadkiem testowym działo (Audit Trail).

Rozwiązanie to, jak większość rozwiązań z rodziny IBM Rational oparte jest na Eclipse, co zapewnia integrację z IBM Rational Manual Tester, IBM Rational Functional Tester, IBM Rational Performance Tester i wieloma innymi narzędziami opartymi na tym środowisku.

TESTER.PL

Strona 13 z 24

Aplauz PowyŜszy remiks ClearQuest’a i TestManager’a spotkał się z duŜym entuzjazmem

wśród uczestników konferencji i moŜna spodziewać się, Ŝe będzie hitem na listach przebojów tego typu rozwiązań.

Podobnie wielkim zainteresowaniem cieszyły się propozycje firm partnerskich IBM’a bazujące na Eclipse lub integrujące się z nim. Środowisko Eclipse stało się „sztandarowym rozwiązaniem” firmy IBM słuŜącym do integracji zespołów wytwarzających oprogramowanie. Co ciekawe, jest to środowisko całkowicie darmowe udostępniane na zasadzie Open Source. Poza prezentacjami poświęconymi produktom firmy IBM pokazano takŜe wiele studiów dotyczących wdroŜenia tych narzędzi w róŜnych dziedzinach gospodarki.

JuŜ nie awangarda Na uwagę zasługuje teŜ fakt, Ŝe w wielu prezentacjach i dyskusjach panelowych

dotyczących procesu przewijało się stwierdzenie „agile” (zwinny, elastyczny, szybki). Wielu prezenterów mówiło wręcz, Ŝe w obecnych czasach i przy obecnej konkurencji nie ma miejsca na bardzo sformalizowane procesy bez ich ciągłej zmiany i dostosowywania do nowych oczekiwań rynku czy biznesu.

Kompozytorzy partytur „na Ŝądanie” W tym teŜ kierunku podąŜa wiele firm partnerskich IBM’a, które na konferencji miały

swoje stoiska pokazując swoje własne rozwiązania wspierające lub udoskonalające rodzinę IBM Rational Software. Jedną z najciekawszych była firma Ivara Jacobsona (jednego z twórców firmy Rational Software oraz guru UML’a znanego jako jeden z trzech amigos), która prezentowała Essential Unified Process (EssUP). Po 15 latach doświadczeń z Rational Unified Process specjaliści z firmy Ivara Jacobsona sięgnęli do esencji, na której RUP powstał i ponownie opracowali proces nowej generacji, określając go mianem smart. Essentials Unified Process ma jednak uniknąć przerostu poza granice zarządzania, która stała się przypadłością swojego poprzednika. Dodatkowo został on wzbogacony o szereg interesujących technik ułatwiających jego implementację w zespole wytwórczym. EssUP będzie miał oficjalną prezentację pod koniec czerwca 2006 roku.

Audytorium Liczba uczestników to

ponad 2300 osób z całego świata. Cała konferencja podzielona była na 13 równolegle prowadzonych wątków, gdzie kaŜdy związany był z inną tematyką

wytwarzania oprogramowania począwszy od modelowania biznesowego a na zagadnieniach Open Source skończywszy.

Większość wątków miało po kilka jednocześnie prowadzonych prezentacji co wspólnie dawało około 25 jednocześnie prowadzonych prezentacji.

TESTER.PL

Strona 14 z 24

Prezentacje z poszczególnych dziedzin dotyczyły róŜnego poziomu abstrakcji: od bardzo ogólnych dla osób zainteresowanych daną dziedziną do bardzo szczegółowych przeznaczonych dla osób z duŜym doświadczeniem w wykorzystaniu danego rozwiązania.

Równolegle odbywały się czterogodzinne warsztaty z kaŜdego prawie narzędzia z rodziny IBM Rational, na których moŜna było „dotknąć” i samemu przekonać się jak to działa.

Antrakt Cała konferencja była przygotowana z duŜym rozmachem, ale równieŜ z perfekcyjną

organizacją. Pomimo wielu jednoczesnych prezentacji, Ŝadna z nich nie opóźniła się, Ŝadna nie trwała za długo, i nikt nie błądził po hotelowych korytarzach w poszukiwaniu odpowiedniej sali czy wykładu.

Poziom poszczególnych wykładów oraz sposób ich prowadzenia był równieŜ bardzo wysoki, a kaŜdy z uczestników mógł – a wręcz musiał – dokonać samodzielnej oceny prelegenta i samej prezentacji.

Wszystko to dało bardzo dobry efekt, przynajmniej w moim odczuciu i osób, z którymi tam rozmawiałem, co utwierdziło mnie w przekonaniu, Ŝe warto było się tam wybrać.

Jeden z moich rozmówców powiedział mi, Ŝe jest to jedna z największych konferencji informatycznych w USA i to dało się odczuć.

Kolejna konferencja juŜ za rok 10-14 czerwca 2007 w tym samym miejscu. Serdecznie polecam i zachęcam do uczestnictwa aby zobaczyć to na własne oczy i móc porozmawiać z twórcami i organizatorami tak wielkiej imprezy. Ale przede wszystkim zachęcam po to aby zobaczyć co jest obecnie waŜne i trudne w inŜynierii oprogramowania i jak moŜna sobie z tym poradzić.

TESTER.PL

Strona 15 z 24

Konferencja ICSTEST w Dusseldorfie Joanna Nowakowska

Lucjan Stapp

TESTER.PL

Strona 16 z 24

Konferencja ICSTEST w Dusseldorfie Joanna Nowakowska

Lucjan Stapp

ICSTEST to jedna z największych konferencji regionalnych poświęconych jakości i testowaniu oprogramowania. Konferencje z tej serii odbywają się co roku, w tym roku w maju, w Dusseldorfie miała miejsce juŜ szósta edycja ICSTEST.

Na te trzy dni (10 – 12 maja) zjechało się do Dusseldorfu ponad 800 uczestników i ponad 40 wystawców. Sama ta liczba mówi o olbrzymim zainteresowaniu problemami jakości na rynku niemieckim (większość uczestników konferencji pochodziła z Niemiec). Sam rozstrzał branŜ zainteresowanych testowaniem musi wzbudzić zainteresowanie; pokazuje jak wiele róŜnych branŜ buduje własne zespoły zapewnienia jakości – obecnie głównie do testów akceptacyjnych.

Oczywiście poza Niemcami na ICSTEST przyjechała spora liczba osób z innych krajów europejskich. Zdarzyło mi się – w czasie jednej z przerw – brać udział w rozmowie 4 osób, dla których jedynym wspólnym językiem był angielski, trzy z nich mogły się jednak porozumieć po polsku, trzy – po niemiecku, dwie po francusku. Spotkaliśmy tez Włochów, Hiszpanów, Brytyjczyków.

Ciekawie wypadły wykłady plenarne; najbardziej w pamięci utkwiły mi dwa z nich. Pierwszy, Paula Schwefera z firmy Continental, zatytułowany „The Business of Culture as the Future of Business” przedstawiał problemy pracy w firmie globalnej i próby ich rozwiązania poprzez wprowadzenie kultury organizacji. Same rozwiązania nie były moŜe zbyt oryginalne, ale w pamięci utkwiło mi jedno ciekawe określenie, tj. „low cost countries” – na określenie krajów, gdzie płace zdecydowanie odbiegają od średniej niemieckiej. Drugim z tej serii referatów był wykład prof. Guntera Duecka z IBM Monachium, zatytułowany „Excellence - Not Averyware”. Prelegent, w bardzo ciekawy sposób, rozpatrywał pojecie jakości z punktu widzenia odbiorcy, pokazywał teŜ związki pomiędzy podejściem do jakości oprogramowania a jakością Ŝycia w ogóle.

Trzy dni wypełniały jednak głownie prelekcje prowadzone w trzech sesjach, cześć z tych wykładów prowadzona była w języku niemieckim. Sesje dotyczyły m.in. outsourcingu, zarządzania projektami, automatyzacji testów, procesu testowego, testowania „zwinnego” (agile testing), testów na róŜnych poziomach. W tej ostatniej sekcji bardzo ciekawy referat „Why and How to Test Integration?” przedstawił znany nam z prelekcji w Warszawie Hans Schaefer z Norwegian Testing Board. Hans obiecał nam, Ŝe – gdy będzie w Warszawie - przedstawi go równieŜ na jednym z cyklicznych spotkań SJSI.

TESTER.PL

Strona 17 z 24

Prelekcję na konferencji przedstawiliśmy teŜ my, tzn. Joanna Nowakowska i Lucjan Stapp. Mieliśmy referat An Integrated Open Source Test Environment for Unit Tests in Java. Nasza prelekcja miała miejsce trzeciego dnia rano (a drugiego dnia do późnej nocy trwał bankiet w wytwornej restauracji Rheinterrasse Duesseldorf nad brzegiem Renu), więc mięliśmy nadzieję, ze prawie nikt nie wstanie wcześnie rano, by nas słuchać ☺. Jak się jednak okazało, na naszej prelekcji była pełna sala osób zainteresowanych tego typu tematyką.

Słuchając róŜnych referatów doszliśmy do wniosku, ze wiedza testerów w Polsce jest na podobnym poziomie, co naszych kolegów w Niemczech. Warto było jednak być w Dusseldorfie, by przekonać się o tym. NaleŜy teŜ zdawać sobie sprawę, Ŝe wielkość testerskiego rynku niemieckiego i jego gwałtowny rozwój będzie wpływać na rozwój tej branŜy i u nas. Wielokrotnie spotkaliśmy się ze stwierdzeniem, ze brakuje analityków testowych, specjalistów od testów automatycznych, a nawet dobrze wyszkolonych testerów.

I na koniec jedna uwaga do organizatorów podobnych konferencji. Mają oni zawsze kłopot z zapewnieniem sobie zwrotu ankiet z opiniami uczestników konferencji o poszczególnych referatach. Organizatorzy ICSTEST rozwiązali ten problem, „wymieniając” wypełnione ankiety na zabawkę – zdalnie sterowany samochodzik. Ostatniego dnia kolejka chętnych do oddania ankiet stała przy stoisku organizatorów ☺

TESTER.PL

Strona 18 z 24

Software Quality Assurance Management SQAM Conference

Praga Joanna Nowakowska

TESTER.PL

Strona 19 z 24

Software Quality Assurance Management SQAM Conference

Praga Joanna Nowakowska

W dniach 5 – 8 września, w stolicy Czech, miały miejsce dwa waŜne wydarzenia w dziedzinie zarządzania i zapewnienia jakości oprogramowania.

5 września odbyło się spotkanie przedstawicieli ISTQB (International Software Testing Qualifications Board), organizacji skupiającej 28 narodowych jednostek zajmujących się szerzeniem wiedzy na temat zarządzania jakością i testowania (do ISTQB, z jednego kraju moŜe naleŜeć tylko jedna organizacja, Polish Testing Board jest reprezentowane przez SJSI). Na spotkaniu pojawili się przedstawiciele 17 organizacji narodowych: USA, Korei, Niemiec, Norwegii, Szwajcarii, Brazylii, Europy Południowo-Wschodniej, Francji, Finlandii, Wielkiej Brytanii, Australii i Nowej Zelandii, Izraela, Kanady, Danii, Austrii, Holandii. Polskę reprezentowali Joanna Nowakowska (Wiceprezes SJSI) oraz Jan Sabak (Skarbnik SJSI).

Rysunek 1 Spotkanie ISTQB

TESTER.PL

Strona 20 z 24

Spotkanie rozpoczęto od podsumowania dotychczasowych osiągnięć ISTQB. Z wyliczeń wynika, Ŝe na całym świecie mamy juŜ ponad 39.000 certyfikowanych testerów (Foundation Level) i aŜ 88 akredytowanych dostawców kursów. Liczba wydanych certyfikatów ciągle rośnie, a w wielu państwach certyfikat jest jednym z podstawowych kryteriów wyboru pracowników. Coraz więcej krajów chce uczestniczyć w tworzeniu wspólnoty testerskiej – do grona państw stowarzyszonych przyjęto Turcję, przystąpieniem do ISTQB zainteresowane są równieŜ Czechy i Słowacja.

W ramach ISTQB istnieją tzw. working parties, czyli zespoły złoŜone z przedstawicieli róŜnych państw, którzy wspólnie pracują nad rozwojem róŜnych obszarów działalności organizacji, takich jak: certyfikaty Foundation, Advanced i Expert Level, słownik pojęć związanych z dziedziny testowania, proces akredytacji firm szkoleniowych itp.

Rysunek 2 Spotkanie ISTQB trwało 12h i zakończyło się o godzinie 21.

Kierunek rozwoju certyfikacji dla testerów oraz tematów pokrewnych jest wyznaczany przez ekspertów z całego świata, i to pewnie dlatego m.in. sylabus dla poziomu Foundation okrzyknięty został najlepszym materiałem z podstaw testowania dla testerów na całym świecie.

Spotkania ISTQB mają miejsce 2-3 razy do roku, kaŜde z nich odbywa się w innym kraju. Tym razem gospodarzami spotkania były 2 jednostki narodowe: Polska i Europa Południowo-Wschodnia. Organizacją spotkania zajęła się firma Software Konferencje, za co chcielibyśmy bardzo podziękować!

Więcej informacji o ISTQB na stronie http://www.istqb.org. Zainteresowanych współpracą w ramach ISTQB prosimy o kontakt z Joanną Nowakowską (j.nowakowska@sjsi.org).

TESTER.PL

Strona 21 z 24

W dniach 6 – 8 września miała miejsce kolejna edycja konferencji Software Quality Assurance Management Conference, organizowanej przez firmę Software Konferencje. Konferencję rozpoczął wykład prezesa ISTQB Rex’a Black’a (USA), który podsumował zmiany jakie mają miejsce na rynku produkcji oprogramowania i opisał jaki mają one wpływ na to, co się dzieje w branŜy zapewnienia jakości. Globalizacja oraz znaczne róŜnice w kosztach wynagrodzeń na świecie (patrz rysunek 3) powodują redukcję zatrudnienia w państwach charakteryzujących się wyŜszym średnim wynagrodzeniem pracownika i otwieranie działalności w rejonach tańszych, takich jak Indie czy Filipiny.

Rysunek 3 Średnie roczne wynagrodzenie pracownika na stanowisku Software Engineer na świecie (na podstawie prezentacji Rex’a Black’a).

Czy ten problem nie zacznie dotykać równieŜ wkrótce zespołów testowych? Kolejnym

zauwaŜalnym trendem, wg. Rex’a Black’a, jest automatyzacja testowania, i nie mówimy tutaj wyłącznie o automatyzacji testów regresji przez GUI, lecz przede wszystkim o silnym nacisku na testowanie modułowe (m.in. test driven development). Pojawia się więc kolejne pytanie – czy kaŜdy tester nie powinien posiadać przynajmniej podstawowej wiedzy umiejętności programowania? Jedno jest pewne, rosnące wymagania na lepsze i tańsze zapewnienie jakości, a takŜe stale zwiększająca się konkurencja na rynku światowym, zmuszają do ciągłego, szybkiego uczenia się ludzi pracujących w tej dziedzinie, a przed ISTQB, która określa ścieŜki rozwoju testerów, stawiają coraz to większe wyzwania.

Podczas konferencji zaprezentowane zostały tematy z zakresu zarządzania jakością,

dotyczące jakości w całym cyklu wytwarzania (Michael Lundblad, IBM, Software Quality is A Full Lifecycle Concern), oceny poziomu dojrzałości organizacji (Adam Wolszczak, HP, CMMI and Quality Assurance:Validation and Verification explained) i psychologii zarządzania zespołem testowym (Yaron Tsubery, Psychology Behind Test Management).

Drugiego dnia konferencji, John Watkins, IBM Rational, w wykładzie Improving the Testing Process – A Practical Approach to Test Metrics zaprezentował najbardziej popularne

TESTER.PL

Strona 22 z 24

miary proste (np. bezwzględna liczba błędów znalezionych podczas testowania/przez klienta, pracochłonność, postęp prac itp.) i miary złoŜone (gęstość błędów – np. liczba błędów na liczbę linii kodu/na fazę wytwarzania, defect detection effectiveness percentage, defect removal effectiveness percentage). Podczas prezentacji przedstawione zostały równieŜ cztery przykładowe zestawy miar dla firm, które chciałyby zacząć zbierać miar, a takŜe zalecenie do ich implementacji.

Nie zabrakło jednak równieŜ zagadnień interesujących “statystycznego” testera, np. automatyzacji testów przez GUI aplikacji Java (Jiri Sjrivanek UI Automated Testing of Java Applications) oraz narzędzi wspierających testy modułowe w systemach wbudowanych (Miroslaw Zielinski Unit Testing in embedded environments with Parasoft’s C++ test).

SJSI reprezentowali Lucjan Stapp, który przedstawił ogólne zalety automatyzacji testów oraz Jan Sabak prezentujący wykorzystanie modelu Test Process Improvement do oceny procesu testowego w organizacji

Rysunek 4 Tom Gilb wraz z małŜonką.

Trzeciego dnia konferencji uczestnicy konferencji mieli do wyboru trzy tutoriale:

• Advanced Test Design, Rex’a Black’a traktujący na temat technik projektowania przypadków testowych, bardziej zaawansowanych niŜ ma to miejsce na kursie ISTQB/ISEB Foundation

• How to be Successful with Automated Testing Tools, John’a Watkins’a

• The Most Advanced and Agile Disciplines for Softare Quality Management, w wykonaniu specjalisty światowej sławy – Tom’a Gilb’a, który z właściwym sobie dowcipem i krytycznym podejście do kaŜdego tematu, zaprezentował podstawowe załoŜenia metod agile a takŜe przedstawił ich własny nurt, zwany Evo.

TESTER.PL

Strona 23 z 24

Rysunek 5 Spacer po Pradze, od lewej: Stephan Goericke (iSQI, Niemcy), Jan Sabak (Polish Testing Board), Wonil Kwon (Korean Testing Board), Joanna Nowakowska (Polish Testing Board), Yaron

Tsubery (Israeli Testing Certification Board), Piotr Kałuski (PZU, Polska)

Rysunek 6 Spacer po Pradze, od lewej: Jan Sabak (Polish Testing Board), Michał Kun (Oracle, Polska),

Wonil Kwon (Korean Testing Board)

Trzy dni wykładów na wysokim poziomie przeplatane były zwiedzaniem Pragi oraz wieczornymi spotkaniami w gronie jej uczestników.

TESTER.PL

Strona 24 z 24

Rysunek 7 Spacer po Pradze, od lewej: Lucjan Stapp (Polish Testing Board), Piotr Kijewski (PZU,

Polska), Yaron Tsubery (Israeli Testing Certification Board), Stephan Goericke (iSQI, Niemcy