thai colour rice - acfs · มาตรฐานสินค้าเกษตร มกษ....

มาตรฐานสนคาเกษตร มกษ. 4006-2560

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 4006-2017

ขาวสไทย

THAI COLOUR RICE

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ICS 67.060 ISBN 978-974-403-674-2

มาตรฐานสนคาเกษตร

มกษ. 4006-2560

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 4006-2017


THAI COLOUR RICE


กระทรวงเกษตรและสหกรณ

50 ถนนพหลโยธน เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

โทรศพท 0 2561 2277 โทรสาร 0 2561 3357

www.acfs.go.th

ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศและงานทวไป เลม 134 ตอนพเศษ 221 ง

วนท 8 กนยายน พทธศกราช 2560

(2)

คณะกรรมการวชาการพจารณามาตรฐานสนคาเกษตรทเกยวของกบสนคาขาว

1. อธบดกรมการขาว หรอผทอธบดมอบหมาย ประธานกรรมการ

นายกฤษณพงศ ศรพงษพนธกล รองอธบดกรมการขาว

2. ผแทนกรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย

ผอ านวยการกองมาตรฐานสนคาน าเขาสงออก

นายเอกรนทร อนกองงาม

กรรมการ

3. ผแทนกรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย

นางสาวพชร พยควงษ

นางสาวจนทร ควรสมบรณ


4. ผแทนกรมสงเสรมการเกษตร

นายส าราญ สาราบรรณ

นายวโรจน จนทรขาว


5. ผแทนกรมสงเสรมสหกรณ

นางสาวปรานอม จนทรใหม

นางสาวรงทพย แดนรกษ


6. ผแทนส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข

นางมาล จรวงศศร


7. ผแทนกองตรวจสอบรบรองมาตรฐานขาวและผลตภณฑ กรมการขาว

นายประสงค ทองพนธ


8. ผแทนสภาเกษตรกรแหงชาต

นางลดดาวลย กรรณนช


9. ผแทนสภาหอการคาแหงประเทศไทย

นายวชย อศรสกร


10. ผแทนสมาคมผสงออกขาวไทย

นายวชย ศรประเสรฐ

นางมยรา มานะธญญา

นายพษณ แสงอย


11. ผแทนสมาคมโรงสขาวไทย

นายเกรยงศกด ตาปนานนท

นายมานส กจประเสรฐ

นายสรตน โชคประจกษชด

นายหสดน สวฒนะพงศเชษฎ


(3)

12. ผทรงคณวฒดานการวเคราะหและตรวจสอบคณภาพขาว

นางสาวกญญา เชอพนธ


13. ผทรงคณวฒดานการผลตขาวบรรจถง

นายวชย ศรนวกล


14. ผทรงคณวฒดานการผลตขาวเปลอก

นายสามารถ อดทอง


15. ผแทนส านกก าหนดมาตรฐาน


นางสาวณมาพร อตถวโรจน

นางสาวมนทชา สรรพอาสา

นางสาววรชน โลหะชมพล

กรรมการและเลขานการ

(4)

ขาวเปนพชเศรษฐกจทส าคญของประเทศไทย ปจจบนผบรโภคหนมาใสใจดานสขภาพและบรโภคขาวส

มากขนเนองจากขาวสมความโดดเดนดานสและคณคาทางโภชนาการ ประกอบกบกระทรวงเกษตรและ

สหกรณ มนโยบายยกระดบมาตรฐานการเกษตรสความยงยน และแผนยทธศาสตรขาวไทย (ดานการผลต)

ป 2558-2562 ทสงเสรมใหมมาตรฐานการผลตขาวทมคณภาพและความปลอดภย รวมทงการเพม

มลคาสนคาขาว ดงนน คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตร จงเหนสมควรจดท ามาตรฐานสนคาเกษตร

เรอง ขาวสไทย เพอสรางมลคาใหสนคาขาวสของไทย และสรางการยอมรบของผบรโภคทงภายในประเทศ

และตางประเทศใหมากขน

มาตรฐานสนคาเกษตรนก าหนดขนโดยใชเอกสารตอไปนเปนแนวทาง

กระทรวงพาณชย. 2559. ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง ก าหนดใหขาวหอมมะลไทยเปนสนคา

มาตรฐาน และมาตรฐานสนคาขาวหอมมะลไทย (ฉบบท 3) พ.ศ. 2559.

กระทรวงพาณชย. 2559. ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง มาตรฐานสนคาขาว พ.ศ. 2559.

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. 2546. ขาวหอมมะลไทย. มกษ. 4000-2546.

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. 2551. ขาวหอมไทย. มกษ. 4001-2551.

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. 2555. ขาว. มกษ. 4004-2555.

International Organization for Standardization. 2009. Cereals and cereal product-Sampling, Section

5.2 Sampling of bulk products and Section 5.3 Sampling of milled and other products in packed

units. ISO 24333:2009.

Joint FAO/WHO Food Standards Programme. 1995. Rice. CODEX STAN 198-1995.

มกษ. 4006-2560

มาตรฐานสนคาเกษตร


1. ขอบขาย

1.1 มาตรฐานสนคาเกษตรนใชกบขาวสไทย ซงไดมาจากพชทมชอวทยาศาสตรวา Oryza sativa L.

วงศ Gramineae หรอ Poaceae พนธทผลตเปนการคาทเยอหมเมลดมสตามพนธกรรม และ

เปนขาวทผลตในประเทศไทยส าหรบการบรโภค มาตรฐานนรวมขาวเจาและขาวเหนยวทอย

ในรปของขาวเปลอก ขาวกลอง และขาวซอมมอ ทบรรจหบหอ ยกเวนขาวเปลอกอาจไมบรรจ

หบหอกได

1.2 มาตรฐานสนคาเกษตรนไมครอบคลมขาว ดงตอไปน

ก) ขาวทผานการแตงส เชน ขาวทยอมสดวยดอกอญชน

ข) ขาวเปลอกและขาวกลอง ทไดก าหนดไวตามมาตรฐานสนคาเกษตร ดงน

- มกษ.4000 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง ขาวหอมมะลไทย

- มกษ.4001 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง ขาวหอมไทย

- มกษ.4004 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง ขาวไทย

2. นยาม

ความหมายของค าทใชในมาตรฐานสนคาเกษตรนมดงตอไปน

2.1 ขาวส (colour rice) หมายถง ขาวทเยอหมเมลดมสตามพนธกรรม เชน สแดง สน าตาล สมวง

สมวงด า เนองจากมรงควตถกลมฟลาโวนอยดทมคณสมบตตานอนมลอสระ และเมลดขาวยงม

เยอหมเมลดอย

2.2 พนสของขาว (colour of kernels or colour classification) หมายถง สของเยอหมเมลดขาวส

ทเปนสของเมลดขาวสวนใหญของขาวสในกลมสนน (กรณจ าหนายตามกลมส) หรอพนธนน

ตามลกษณะประจ าพนธ (กรณจ าหนายโดยระบพนธ)

2.3 ขาวเมลดคละส (mixed colour kernel) หมายถง เมลดขาวในกลมสหรอพนธเดยวกน

ทเยอหมเมลดมสมากกวาหนงสคละกนในเมลดเดยวกน เชน เมลดขาวสมวงด าแตมสมวง

หรอสน าตาลคละอย

2.4 ขาวเมลดสตางจากพนสของขาว (off colour kernels) หมายถง ขาวเมลดคละส ซงแตกตางไป

จากพนสของขาว หรอเมลดขาวทมเยอหมเมลดสเขมหรอออนกวาพนสของขาว

รางเสนอ คกก.กมษ. 25 พ.ค. 60

2 มกษ. 4006-2560

2.5 ขาวเจา (non glutinous rice or non waxy rice) หมายถง ขาวซงเปนพนธทเมลดขาวขาว

มลกษณะใส อาจมหรอไมมจดขนขาวของทองไขปรากฏอย

2.6 ขาวเหนยว (glutinous rice or waxy rice) หมายถง ขาวซงเปนพนธทเมลดขาวเหนยวขาว

มลกษณะขนขาวทงเมลด เมอนงสกเมลดจะเหนยวและจบตดกน

2.7 ขาวเปลอก (paddy or rough rice or unhusked rice) หมายถง ขาวทยงไมผานการกะเทาะ

เอาเปลอกออก

2.8 ขาวเปลอกสด (wet paddy or wet unhusked rice) หมายถง ขาวเปลอกทเกบเกยวและ

นวดทนทโดยไมผานกระบวนการลดความชน

2.9 ขาวเปลอกแหง (dry paddy or dry unhusked rice) หมายถงขาวเปลอกทผานกระบวนการ

ลดความชนจนมความชนไมเกน 15%

2.10 ขาวกลอง (husked rice or brown rice or cargo rice or loonzain rice) หมายถง ขาวทผาน

การกะเทาะเปลอกออกเทานน

2.11 ขาวซอมมอ (partially milled rice or semi milled rice) หมายถง ขาวทไดจากการน าขาวกลอง

ไปขดเอาร าออกบางสวน

2.12 ขาวขาว (white rice or milled rice or polished rice) หมายถง ขาวทไดจากการน าขาวกลอง

เจาไปขดเอาร าออกแลว

2.13 ขาวเหนยวขาว (white glutinous rice or white waxy rice) หมายถง ขาวทไดจากการน า

ขาวกลองเหนยวไปขดเอาร าออกแลว

2.14 สวนของเมลดขาว (parts of rice kernels) หมายถง สวนของขาวเตมเมลดแตละสวนทแบง

ตามความยาวของเมลดออกเปน 10 สวนเทาๆ กน

2.15 ขาวเตมเมลด (whole kernels) หมายถง เมลดขาวทอยในสภาพเตมเมลดไมมสวนใดหก

และใหรวมถงเมลดขาวทมความยาวตงแต 9 สวนขนไป

2.16 ตนขาว1/(head rice) หมายถง เมลดขาวหกทมความยาวมากกวาขาวหกแตไมถงความยาวของ

ขาวเตมเมลด และใหรวมถงเมลดขาวแตกเปนซกทมเนอทเหลออยตงแต 80% ของเมลด

2.17 ขาวหก (brokens or broken rice) หมายถง เมลดขาวหกทมความยาวตงแต 2.5 สวนขนไป

แตไมถงความยาวของตนขาว และใหรวมถงเมลดขาวแตกเปนซกทมเนอทเหลออยไมถง

80% ของเมลด

2.18 ขาวเมลดลบ (undeveloped kernels) หมายถง เมลดขาวทไมเจรญเตบโตตามปกตทควรเปน

มลกษณะแฟบ แบน

1/ตนขาวหรอทเรยกวาขาวตนกได


3 มกษ. 4006-2560

2.19 ขาวเมลดเสย (damaged kernels) หมายถง เมลดขาวทเสยอยางเหนไดชดแจงดวยตาเปลา

ซงเกดจากความชน ความรอน เชอรา แมลง หรออนๆ

2.20 ขาวเมลดออน (immature kernels) หมายถง เมลดขาวทไดจากขาวเปลอกทยงไมสกแก

2.21 ขาวเมลดสอน (other colour kernels) หมายถง เมลดขาวทมเยอหมเมลดสอนทอาจมปนมา

ในกลมสหรอพนธทระบ

2.22 วตถอน (foreign matter) หมายถง สงอนๆ ทมใชขาวรวมทงแกลบและร าทหลดจากเมลดขาว

2.23 แอมโลส (amylose) หมายถง แปงชนดหนงทมอยในเมลดขาวซงมผลท าใหเมอหงเปน

ขาวสวยจะมความออนนมหรอกระดางแตกตางกนไปตามปรมาณแอมโลส ทงนปรมาณ

แอมโลสทสงขนจะท าใหขาวมความกระดางมากขน

2.24 คาการสลายเมลดในดาง (alkali spreading value) หมายถง อตราการสลายของแปงในเมลดขาว

เมอแชทขดสเยอหมเมลดออกแลวในสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดเขมขน 1.7%

นาน 23 h ทอณหภม 30C

3. การแบงประเภทและกลม

3.1 ขาวสไทยแบงตามระดบการแปรสภาพเปน 3 ประเภท ดงน

ก) ขาวเปลอก ข) ขาวกลอง

ค) ขาวซอมมอ

3.2 ขาวกลองของขาวสไทยแบงตามสของเยอหมเมลดตามลกษณะประจ าพนธเปน 2 กลม ดงน ก) กลมขาวกลองทมเยอหมเมลดสมวงหรอสมวงด า เชน ขาวเจาพนธมะลนลสรนทร ขาวเจา

พนธหอมนล ขาวเจาพนธไรซเบอรร ขาวเหนยวพนธลมผว ขาวเหนยวพนธชอไมไผ 49

ขาวเหนยวพนธขาวเหนยวด าหมอ 37

ข) กลมขาวกลองทมเยอหมเมลดสแดง เชน ขาวเจาพนธสงขหยดพทลง ขาวเจาพนธ กข69

(ทบทมชมแพ) ขาวเจาพนธหอมกหลาบแดง ขาวเจาพนธหอมแดง ขาวเจาพนธ

หอมกระดงงา 59 ขาวเจาพนธมะลโกเมนสรนทร

3.3 ขาวสไทยแบงตามปรมาณแอมโลสเปน 4 กลม ดงน ก) กลมขาวเจานม แปงของขาวขาวมปรมาณแอมโลสต า (ไมเกน 20.0% โดยน าหนก

ทระดบความชน 14%) เมอหงสกเปนขาวสวยแลวเมลดจะออนนม คอนขางเหนยว ข) กลมขาวเจารวน แปงของขาวขาวมปรมาณแอมโลสปานกลาง (มากกวา 20.0% ถง

25.0% โดยน าหนก ทระดบความชน 14%) เมอหงสกเปนขาวสวยแลวเมลดขาวจะรวน

คอนขางนม


4 มกษ. 4006-2560

ค) กลมขาวเจาแขง แปงของขาวขาวมปรมาณแอมโลสสง (มากกวา 25.0% ขนไป

โดยน าหนก ทระดบความชน 14%) เมอหงสกเปนขาวสวยแลวเมลดขาวรวนและแขง

ง) กลมขาวเหนยว แปงของขาวเหนยวขาวมปรมาณแอมโลสต ามากหรอไมมเลย ขาวม

คาการสลายเมลดในดาง ระดบ 6 ถง ระดบ 7 เมอนงสกเมลดขาวจะเหนยวและจบ

ตดกน

ตวอยางรายชอพนธและลกษณะประจ าพนธของขาวสไทยทจดอยในแตละกลมขางตน

มรายละเอยดตามภาคผนวก ก

4. คณภาพ

4.1 ขอก าหนดทวไป

ขาวสไทย ทงขาวเปลอก ขาวกลอง และขาวซอมมอ ตองมคณภาพทวไป ดงตอไปน

ก) มความปลอดภยและคณภาพเหมาะสมตอการบรโภค (อยางนอยตามขอ 7 ขอ 8

และ ขอ 9)

ข) มสของเยอหมเมลดและความยาวของเมลดขาวกลองทตรงตามพนธ (รายละเอยดตาม

ภาคผนวก ก) ทงนเมลดขาวจะมเยอหมเมลดสเขมหรอออนขนอยกบปจจยตางๆ เชน

อณหภม พนทเพาะปลก ฤดกาลผลต และการจดการในระบบการผลต

ค) ไมมกลนผดปกต เชน กลนเหมนเปรยว

4.2 ขอก าหนดเฉพาะ

4.2.1 ขาวเปลอกของขาวสไทย

ตองมลกษณะเฉพาะ ดงตอไปน

ก) มคณลกษณะตรงตามพนธ (รายละเอยดตามภาคผนวก ก) หรอมเอกสารหลกฐานทท าให

เชอมนไดวาเปนขาวเปลอกพนธนน

ข) มความชนไมเกน 15% กรณขาวเปลอกทจะน าไปเกบรกษาตองมความชนไมเกน 14%

การทดสอบใหเปนไปตามวธวเคราะหขอ 10.2

ในทางปฏบตการซอขายขาวเปลอกสดของขาวสไทย ตามปรมาณความชนสามารถท าได

ในระดบทต ากวาหรอสงกวาเกณฑความชนทก าหนด 15% ขนกบขอตกลงระหวางผซอ

และผขาย ทมการค านวณการตดราคาหรอตดน าหนก หรอเพมราคาซอขายตามปรมาณ

ความชนของขาวเปลอกสดของขาวสไทยนน


5 มกษ. 4006-2560

ค) กรณขาวเปลอกแหง ใหมคณภาพการกะเทาะเปลอกทไดขาวเตมเมลดและตนขาว

ของขาวกลองตงแต 40% ขนไปโดยน าหนก การทดสอบใหเปนไปตามวธวเคราะห

ขอ 10.2

ในทางปฏบตการซอขายขาวเปลอกแหงของขาวสไทย ตามคณภาพการกะเทาะเปลอก

สามารถท าไดในระดบทต ากวาหรอสงกวาเกณฑคณภาพการกะเทาะเปลอกทก าหนด

40% โดยน าหนก ขนกบขอตกลงระหวางผซอและผขาย ทมการค านวณการตดราคา

หรอตดน าหนก หรอเพมราคาซอขายตามคณภาพการกะเทาะเปลอกของขาวเปลอกแหง

ของขาวสไทยนน

ง) มขาวและวตถอนทอาจมปนไดในขาวเปลอกสด ไมเกนตามทระบในตารางท 1

จ) มขาวและวตถอนทอาจมปนไดในขาวเปลอกแหง ไมเกนตามทระบในตารางท 2 และ

ตารางท 3

ฉ) มลกษณะปรากฏของขาวกลอง เปนไปตามชนคณภาพตามขอ 4.3.1 (กรณมการจด

ชนคณภาพ)

ตารางท 1 ขาวและสงทอาจมปนไดในขาวเปลอกสดของขาวสไทย

(ขอ 4.2.1 ง))

ขาวและสงทอาจมปนได เกณฑการยอมรบ

(เปอรเซนตโดยน าหนก)

ขาวเมลดสอน*

<2.0

ขาวเมลดเสย* และขาวเมลดลบรวมวตถอน

** <3.0

ขาวเมลดออน** <6.0

หมายเหต การทดสอบใหเปนไปตามวธวเคราะหขอ 10.2

*ทดสอบจากขาวกลอง

**ทดสอบจากขาวเปลอกและ/หรอ ขาวกลอง


6 มกษ. 4006-2560

ตารางท 2 ขาวและสงทอาจมปนไดในขาวเปลอกเจาแหงของขาวสไทย

(ขอ 4.2.1 จ))



ขาวเมลดสอน* <2.0

ขาวเมลดเสย***และขาวเมลดลบรวมวตถอน

** <3.0


ขาวเหนยว**** <2.0



**ทดสอบจากขาวเปลอก และ/หรอ ขาวกลอง

***

ทดสอบจากขาวกลอง และ/หรอ ขาวขาว

****

ทดสอบจากขาวเปลอก และ/หรอ ขาวกลอง และ/หรอ ขาวขาว

ตารางท 3 ขาวและสงทอาจมปนไดในขาวเปลอกเหนยวแหงของขาวสไทย

(ขอ 4.2.1 จ))



ขาวเมลดสอน* <2.0

ขาวเมลดเสย***และขาวเมลดลบรวมวตถอน

** <3.0


ขาวเจา****

<5.0



**ทดสอบจากขาวเปลอก และ/หรอ ขาวกลอง

***

ทดสอบจากขาวกลอง และ/หรอ ขาวขาว

****

ทดสอบจากขาวเปลอก และ/หรอ ขาวกลอง และ/หรอ ขาวขาว


7 มกษ. 4006-2560

4.2.2 ขาวกลองของขาวสไทย


ก) ปราศจากแมลงและไรทมชวต

ข) กรณจ าหนายเปนขาวสเฉพาะพนธและมการระบชอพนธขาว ตองมคณลกษณะ

ตรงตามพนธ (รายละเอยดตามภาคผนวก ก) หรอมเอกสารหลกฐานทท าใหเชอมนไดวา

เปนขาวสไทยพนธทระบชอและสามารถตรวจสอบไดวาเปนขาวตรงตามพนธทระบไว

ค) มความชนไมเกน 14%

ง) มลกษณะปรากฏสม าเสมอ เปนไปตามชนคณภาพตามขอ 4.3.2

4.2.3 ขาวซอมมอของขาวสไทย


ก) ปราศจากแมลงและไรทมชวต

ข) กรณจ าหนายเปนขาวสเฉพาะพนธและมการระบชอพนธขาว ตองมคณลกษณะ

ตรงตามพนธ (รายละเอยดตามภาคผนวก ก) หรอมเอกสารหลกฐานทท าใหเชอมนไดวา

เปนขาวสไทยพนธทระบชอและสามารถตรวจสอบไดวาเปนขาวตรงตามพนธทระบไว

ค) มความชนไมเกน 14%

4.3 การแบงช นคณภาพ

4.3.1 ช นคณภาพขาวเปลอกของขาวสไทย

แบงตามความเขมและความสม าเสมอของสของเยอห มเมลดขาวกลองไดตามท ระบ

ในตารางท 4 และ 5

ตารางท 4 ช นคณภาพขาวเปลอกในกลมขาวกลองทมเยอหมเมลดสมวงหรอมวงด า และ

เกณฑการยอมรบ

(ขอ 4.3.1)

ช นคณภาพ เกณฑการยอมรบ*****


ขาวทมเยอหมเมลดสมวงหรอ

มวงด าตรงตามพ นสของขาว

ขาวเมลดคละส

ดพเศษ > 80 < 20

ด 60 ถง < 80 > 20 ถง 40

มาตรฐาน < 60 > 40

หมายเหต *****

การทดสอบพจารณาเฉพาะขาวเตมเมลด ไมรวมขาวหก


8 มกษ. 4006-2560

ตารางท 5 ช นคณภาพขาวเปลอกในกลมขาวกลองทมเยอหมเมลดสแดงและเกณฑการยอมรบ

(ขอ 4.3.1)

ช นคณภาพ

เกณฑการยอมรบ*****


ขาวทมเยอหมเมลด

สแดงตรงตามพ นสของขาว


สแดงออนกวาพ นสของขาว

ดพเศษ > 80 < 20

ด 60 ถง < 80 > 20 ถง 40

มาตรฐาน < 60 > 40

หมายเหต *****

การทดสอบพจารณาเฉพาะขาวเตมเมลด ไมรวมขาวหก

4.3.2 ช นคณภาพขาวกลองของขาวสไทย

ชนคณภาพของขาวกลอง ขอก าหนดสของขาว สวนผสม สวนของตนขาว สวนของขาวหก

ขาวและสงทอาจมปนไดในแตละชนคณภาพ ใหเปนไปตามตารางท 6, 7, 8 และ 9


9 มกษ. 4006-2560

ตารางท 6 ขาวกลองเจาทมเยอหมเมลดสมวงหรอสมวงด า

(ขอ 4.3.2)


ขาวกลอง

สของขาว (เปอรเซนตโดยน าหนก) สวนผสม (เปอรเซนตโดยน าหนก)

สวนของตนขาว สวนของขาวหก

ขาวและสงทอาจมปนได


สมวงหรอมวงด า

ตรงตามพ นสของขาว

ขาวเมลดสตางจากพ นส

ของขาว ขาวเตมเมลด ตนขาว ขาวหก

เมลดลบ เมลดออน

เมลดพชอน วตถอน

(เปอรเซนต

โดยน าหนก)

เมลดเสย



ขาวเมลดสอน

และขาวเหนยว



ขาวเปลอก

(เมลด/กก.)

ดเลศ ≥85% ≤15% ≥80.0 สวนทเหลอ ≤7.0 ≥7.5 ≥3.5 ถง <7.5 ≤6.0 ≤1.0 ≤4.5 ≤10

ดพเศษ 65% ถง <85% 15% ถง 35% ≥80.0 สวนทเหลอ ≤7.0 ≥7.5 ≥3.5 ถง <7.5 ≤7.0 ≤1.0 ≤5.0 ≤12

ด 65% ถง <85% 15% ถง 35% ≥80.0 สวนทเหลอ ≤7.0 ≥ 7.5 ≥3.5 ถง <7.5 ≤8.0 ≤1.5 ≤5.5 ≤15

มาตรฐาน <65% 35% ≥70.0 สวนทเหลอ ≤12.0 ≥7.5 ≥3.5 ถง <7.5 ≤8.0 ≤1.5 ≤5.5 ≤15

ตารางท 7 ขาวกลองเหนยวทมเยอหมเมลดสมวงหรอสมวงด า (ขอ 4.3.2)







สมวงหรอมวงด า

ตรงตามพ นสของขาว




เมลดพชอนวตถอน







และขาวเจา





ดพเศษ ≥65% ≤35% ≥60.0 สวนทเหลอ ≤25.0 ≥7.0 ≥3.5 ถง <7.0 ≤7.0 ≤1.0 ≤5.0 ≤10

ด 30% ถง <65% 35% ถง 70% ≥60.0 สวนทเหลอ ≤25.0 ≥7.0 ≥3.5 ถง <7.0 ≤8.0 ≤1.5 ≤5.5 ≤12



10 มกษ. 4006-2560

ตารางท 8 ขาวกลองเจาทมเยอหมเมลดสแดง

(ขอ 4.3.2)







สแดงตรงตามพ นส

ของขาว











และขาวเหนยว





ดเลศ ≥85% ≤15% ≥80.0 สวนทเหลอ ≤7.0 ≥7.5 ≥3.5 ถง <7.5 ≤6.0 ≤1.0 ≤4.5 ≤10


ด 65% ถง <85% 15% ถง 35% ≥80.0 สวนทเหลอ ≤7.0 ≥ 7.5 ≥3.5 ถง <7.5 ≤8.0 ≤1.5 ≤5.5 ≤15


ตารางท 9 ขาวกลองเหนยวทมเยอหมเมลดสแดง

(ขอ 4.3.2)

ช นคณภาพขาว

กลอง





สแดงตรงตามพ นส

ของขาว











และขาวเจา





ดเลศ ≥85% ≤15% ≥70.0 สวนทเหลอ ≤12.0 ≥7.0 ≥3.5 ถง <7.0 ≤6.0 ≤1.0 ≤4.5 ≤10


ด 65% ถง < 85% 15% ถง 35% ≥60.0 สวนทเหลอ ≤25.0 ≥7.0 ≥3.5 ถง <7.0 ≤8.0 ≤1.5 ≤5.5 ≤15



11 มกษ. 4006-2560

5. การบรรจหบหอ

5.1 ขาวเปลอกของขาวสไทย

หากมการบรรจ เชน บรรจกระสอบ กระสอบควรจะสะอาด แขงแรงและมการเยบ

หรอปดผนกแนน เพอปองกนการปนเปอน การปนของขาวอนจากภายนอก และปองกน

ความเสยหายทอาจเกดขน

5.2 ขาวกลองและขาวซอมมอของขาวสไทย

ตองบรรจในภาชนะบรรจทเกบรกษาเมลดขาวไดเปนอยางด วสดทใชตองสะอาด มคณภาพ

ทสามารถปองกนการปนเปอนจากภายนอก มคณสมบตทนทานตอการขนสง และสามารถ

ปองกนความเสยหายอนจะมผลตอคณภาพของเมลดขาว หากมการใชกระดาษหรอตราประทบ

ทมขอมลทางการคาตองใชหมกพมพหรอกาวทไมเปนพษ

6. การแสดงฉลากและเครองหมาย

6.1 สนคาทจ าหนายโดยตรงตอผบรโภค

ตองมขอความแสดงรายละเอยดทหบหอ หรอสงหอหม หรอปายสนคา โดยขอความ

ตองมองเหนไดงาย ชดเจน ไมหลดลอก ไมเปนเทจหรอหลอกลวงหรอทอาจจะท าใหเขาใจผด

เกยวกบลกษณะสนคา อยางนอยดงตอไปน

ก) ชอสนคา

ใหแสดงขอความวา “ขาวสไทย” และอาจแสดงขอความภาษาองกฤษวา “THAI COLOUR

RICE” หรอชออนทสอถงสของขาว

ข) พนธขาว (กรณทจ าหนายเปนขาวสเฉพาะพนธและตองการระบชอพนธขาว)

ตองมขาวพนธทระบชอไมนอยกวา 90% โดยปรมาณ หรอมเอกสารหลกฐานทท าให

เชอมนไดวา เปนขาวสไทยพนธทระบชอและสามารถตรวจสอบไดวาตรงตามพนธทระบไว

ค) ประเภทสนคาตามขอ 3.1

ใหแสดงขอความวาเปนขาวกลอง หรอขาวซอมมอ

ง) ชนดของขาว

ใหแสดงขอความวาเปนขาวเจา หรอขาวเหนยว

จ) น าหนกสทธเปนระบบเมตรก

ฉ) ชนคณภาพส าหรบขาวกลอง ยกเวนขาวกลองชนมาตรฐานอาจไมระบชนคณภาพกได

ช) วน เดอน ป ทควรบรโภคกอน และ/หรอ วน เดอน ป ทผลต หรอบรรจ ทงนใหเปนไปตาม

กฎหมายทเกยวของ


12 มกษ. 4006-2560

ซ) ขอมลผผลต หรอผบรรจ หรอผจ าหนาย หรอผสงออก

ใหระบชอ ทตงของผผลตหรอผบรรจหรอผจ าหนายหรอผสงออก ทงนใหเปนไป

ตามกฎหมายทเกยวของ

ฌ) ประเทศทเปนแหลงก าเนด ใหระบชอประเทศไทย ยกเวนกรณทผลตเพอจ าหนายในประเทศ

ญ) ค าแนะน าการใชหรอการหงตม

ฎ) ภาษา

กรณทผลตเพอจ าหนายในประเทศตองใชขอความเปนภาษาไทยแตจะมภาษาตางประเทศ

ดวยกได กรณทผลตเพอการสงออกใหแสดงขอความเปนภาษาตางประเทศได

6.2 สนคาทไมไดจ าหนายโดยตรงตอผบรโภค (non-retail container) หรอ

ผลตภณฑทจ าหนายเปนปรมาณมาก โดยไมไดบรรจหบหอ

ตองมขอความทระบในเอกสารก ากบสนคา หรอฉลาก หรอแสดงไวทหบหอ โดยขอความ

ตองมองเหนไดงาย ชดเจน ไมหลดลอก ไมเปนเทจหรอหลอกลวง หรอทอาจจะท าใหเขาใจผด

เกยวกบลกษณะของสนคา อยางนอยดงตอไปน

ก) ชอสนคา

ใหแสดงขอความวา “ขาวสไทย” และอาจแสดงขอความภาษาองกฤษวา “THAI COLOUR

RICE” หรอชออนทสอถงสของขาว

ข) พนธขาว (กรณทจ าหนายเปนขาวเฉพาะพนธและตองการระบชอพนธขาว)

ตองมขาวพนธทระบชอไมนอยกวา 90% โดยปรมาณ หรอมเอกสารหลกฐานทท าให

เชอมนไดวา เปนขาวสไทยพนธทระบชอและสามารถตรวจสอบไดวาตรงตามพนธทระบไว

ค) ประเภทสนคาตามขอ 3.1

ใหแสดงขอความวาเปนขาวเปลอก หรอขาวกลอง หรอขาวซอมมอ

ง) ชนดของขาว

ใหแสดงขอความวาเปนขาวเจา หรอขาวเหนยว

จ) น าหนกสทธ เปนระบบเมตรก

ฉ) ชนคณภาพส าหรบขาวกลอง ยกเวนขาวกลองชนมาตรฐาน อาจไมระบชนคณภาพกได

ช) วน เดอน ป ทผลตหรอบรรจ ทงนใหเปนไปตามกฎหมายทเกยวของ

ซ) ขอมลผผลต หรอผบรรจ หรอผจ าหนาย หรอผสงออก

ใหระบชอทตงของผผลตหรอผบรรจหรอผจ าหนาย หรอผสงออก ทงนใหเปนไป

ตามกฎหมายทเกยวของ


13 มกษ. 4006-2560

ฌ) ประเทศทเปนแหลงก าเนด ใหระบชอประเทศไทย ยกเวนกรณทผลตเพอจ าหนายในประเทศ

ญ) ภาษา

กรณทผลตเพอจ าหนายในประเทศตองใชขอความเปนภาษาไทยแตจะมภาษาตางประเทศ

ดวยกได กรณทผลตเพอการสงออกใหแสดงขอความเปนภาษาตางประเทศได

6.3 เครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร

การแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร ใหเปนไปตามกฎกระทรวง เรอง ก าหนด

ลกษณะของเครองหมาย การใชเครองหมาย และการแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐาน

สนคาเกษตร และประกาศส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตทเกยวของ

7. สารปนเปอน

ปรมาณสงสดของสารปนเปอนในสนคาขาวสไทยใหเปนไปตามกฎหมายหรอขอก าหนดของ

มาตรฐานสนคาเกษตรทเกยวของ

8. สารพษตกคาง

ปรมาณสารพษตกคางสงสดในสนคาขาวสไทยใหเปนไปตามกฎหมายทเกยวของ และ มกษ. 9002

มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง สารพษตกคาง:ปรมาณสารพษตกคางสงสด และ มกษ. 9003

มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง สารพษตกคาง: ปรมาณสารพษตกคางสงสดทปนเปอนจาก

สาเหตทไมอาจหลกเลยงได

9. สขลกษณะ

9.1 การผลตและการปฏบตตอสนคาขาวสไทยในขนตอนตางๆ รวมถงการเกบรกษา การบรรจ

และการขนสง ตองปฏบตอยางถกสขลกษณะ เพอปองกนการปนเปอนทจะกอใหเกด

อนตรายตอผบรโภค

9.2 การปฏบตในระดบแปลงนา ตองไดรบการรบรองหรอผานการประเมนตาม มกษ. 4401

มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง การปฏบตทางการเกษตรทด (Good Agricultural Practices:

GAP) ส าหรบขาว หรอมาตรฐานอนทเทยบเทาหรอทท าใหมนใจไดวาปลอดภยและ

มลกษณะตรงตามพนธ


14 มกษ. 4006-2560

9.3 การปฏบตในการสและการบรรจขาว ตองไดรบการรบรองตาม

- มกษ. 4403 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง การปฏบตทดส าหรบโรงสขาว หรอ

- มกษ. 9023 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง หลกเกณฑการปฏบต: หลกการทวไปเกยวกบ

สขลกษณะอาหาร หรอ

- มกษ. 9024 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง ระบบการวเคราะหอนตรายและจดวกฤต

ทตองควบคมและแนวทางการน าไปใช หรอ

- ระบบการปฏบตทดส าหรบการผลต (Good ManufacturingPractices: GMP) และ/หรอ

ระบบการวเคราะหอนตรายและจดวกฤตทตองควบคม (Hazard Analysis and Critical

Control Point: HACCP) ตามมาตรฐาน General Principles of Food Hygiene

(CAC/RCP 1-1969) หรอ

- มาตรฐานอนทเทยบเทา หรอ

- ประกาศส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรอง ก าหนดหลกเกณฑ

และเงอนไขของผขอรบใบอนญาตเปนผประกอบการตรวจสอบมาตรฐาน หลกเกณฑ

เฉพาะส าหรบการรบรองผลตภณฑตามมาตรฐานสนคาขาว

10. วธวเคราะหและชกตวอยาง

10.1 วธชกตวอยาง

10.1.1 วธชกตวอยางขาวไทยส าหรบการตรวจวเคราะหตามรายการในขอ 10.2 ใหเปนไปตาม

ภาคผนวก ข

10.1.2 วธชกตวอยางทจ าเปนนอกเหนอจากทระบ ใหเปนไปตามกฎหมายหรอขอก าหนดของ

มาตรฐานสนคาเกษตรทเกยวของ

10.2 วธวเคราะห

10.2.1 ใหเปนไปตามวธทก าหนดในตารางท 10

10.2.2 วธวเคราะหทจ าเปนนอกเหนอจากทระบ ใหเปนไปตามกฎหมายหรอขอก าหนดของมาตรฐาน

สนคาเกษตรทเกยวของ


15 มกษ. 4006-2560

ตารางท 10 วธวเคราะห

(ขอ 10.2)

ขอก าหนด วธวเคราะห หลกการ

1. ปรมาณแอมโลส (ขอ 3.3) ภาคผนวก ค.1 สเปกโทรโฟโตเมตร

(spectrophotometry)

2. ปรมาณความชน (ขอ 4.2.1 ข)

และขอ 4.2.2 ค))

ภาคผนวก ค.2 และ/หรอ ภาคผนวก ค.3

แกรวเมตร (gravimetry) และ/หรอ

อเลกทรอเมตร (electrometry)

3. วตถอนปนในขาวเปลอก

(ขอ 4.2.1 ง) และขอ 4.2.1 จ))

ภาคผนวก ค.4 แกรวเมตร (gravimetry)

4. คณภาพการกะเทาะเปลอก

(ขอ 4.2.1 ค))

ภาคผนวก ค.5 แกรวเมตร (gravimetry)

5. คาการสลายเมลดขาวในดาง

(ส าหรบก ลมข าวเจ านมและ

กลมขาวเหนยว) (ขอ 3.3)

ภาคผนวก ค.6 การสลายดวยดาง (alkali hydrolysis )

6. ปรมาณขาวเจารวนและขาวเจาแขง

ในขาวเจานมหรอปรมาณขาวอนปน

(ขอ 3.3)

ภาคผนวก ค.7

และ/หรอ ภาคผนวก ค.8

ปฏกรยาทท าใหเกดส (colour reaction)

และ/หรอ การท าใหสก (cooking)


16 มกษ. 4006-2560

ภาคผนวก ก

ตวอยางรายชอพนธและลกษณะประจ าพนธขาว

(ขอ 3 และ 4)

ตวอยางพนธขาวของสนคาขาวสไทย สมวงหรอสมวงด าหรอสแดง ในกลมขาวเจานม กลมขาวเจารวน

และกลมขาวเหนยว และลกษณะประจ าพนธ มรายละเอยดตามตารางท ก.1, ก.2, ก.3 และ ก.4

ตารางท ก.1 ตวอยางพนธขาวสไทยเยอหมเมลดสมวงหรอมวงด าในกลมขาวเจานม

ลกษณะประจ าพนธ พนธขาว

หอมด าสโขทย 2 มะลนลสรนทร หอมนล ไรซเบอรร

ปรมาณแอมโลส

(เปอรเซนตโดยน าหนก) 14 ถง 18 13 ถง 16 14 ถง 18 14 ถง 18

ความไวตอชวงแสง ไมไวตอชวงแสง ไวตอชวงแสง ไมไวตอชวงแสง ไมไวตอชวงแสง

สของขาวเปลอก ฟางขดน าตาล ฟางรองด า ฟางอมมวงออน ฟางอมมวง

ความยาวเมลดขาวเปลอก

(มลลเมตร) 9.1 ถง 10.3 9.9 ถง 11.3 9.5 ถง 10.8 9.6 ถง 10.8

ความยาวเมลดขาวกลอง

(มลลเมตร) 6.7 ถง 8.1 6.3 ถง 7.7 6.1 ถง 7.6 6.3 ถง 7.7

อตราสวนความยาวตอความกวาง

ของเมลดขาวกลอง 2.9:1 ถง 4.0:1 2.6:1 ถง 3.5:1 2.9:1 ถง 3.8:1 3.1:1 ถง 3.9:1

น าหนกของขาวเปลอก 100 เมลด

(กรม) 2.0 ถง 2.8 2.4 ถง 3.2 1.9 ถง 2.7 1.8 ถง 2.6

ระดบคาการสลายเมลดในดาง 6.0 ถง 7.0 6.0 ถง 7.0 5.0 ถง 6.0 5.0 ถง 6.0

ตารางท ก.2 ตวอยางพนธขาวสไทยเยอหมเมลดสมวงหรอมวงด าในกลมขาวเหนยว


ด าหมอ 37 เหนยวด าชอไมไผ 49 ลมผว

ความไวตอชวงแสง ไวตอชวงแสง ไวตอชวงแสง ไวตอชวงแสง

สของขาวเปลอก ฟางกระน าตาล ฟาง ฟางแถบด า

ความยาวเมลดขาวเปลอก (มลลเมตร) 10.1 ถง 11.3 9.6 ถง 10.8 10.1 ถง 11.3

ความยาวเมลดขาวกลอง (มลลเมตร) 6.6 ถง 8.0 6.5 ถง 7.9 7.2 ถง 8.6

อตราสวนความยาวตอความกวางของ

เมลดขาวกลอง 2.6:1 ถง 3.4:1 2.2:1 ถง 3.0:1 2.4:1 ถง 3.2:1

น าหนกของขาวเปลอก 100 เมลด (กรม) 2.7 ถง 3.5 3.2 ถง 4.0 3.8 ถง 4.6

ระดบคาการสลายเมลดในดาง 6.0 ถง 7.0 6.0 ถง 7.0 6.0 ถง 7.0


17 มกษ. 4006-2560

ตารางท ก.3 ตวอยางพนธขาวสไทยเยอหมเมลดสแดงในกลมขาวเจานม

ลกษณะประจ าพนธ

พนธขาว

ขาวหอมแดง หอมแดง

สโขทย 1

ขาวหอม

กหลาบแดง

สงขหยด

พทลง

กข69

(ทบทมชมแพ)

ปรมาณแอมโลส

(เปอรเซนตโดยน าหนก) 15 ถง 18 15 ถง 17 13 ถง 16 13 ถง 17 11 ถง 14

ความไวตอชวงแสง ไวตอชวงแสง ไวตอชวงแสง ไมไวตอ

ชวงแสง ไวตอชวงแสง ไมไวตอชวงแสง

สของขาวเปลอก ฟาง ฟาง ฟาง ฟาง ฟาง

ความยาวเมลดขาวเปลอก

(มลลเมตร) 10.4 ถง 11.6 10.1 ถง 11.3 10.1 ถง 11.3 8.7 ถง 9.9 9.5 ถง 10.7

ความยาวเมลดขาวกลอง

(มลลเมตร) 6.4 ถง 7.8 6.5 ถง 7.9 6.5 ถง 7.9 6.0 ถง 7.4 6.8 ถง 8.2

อตราสวนความยาวตอ

ความกวางของเมลดขาวกลอง 2.9:1 ถง 3.7:1 2.7:1 ถง 3.5:1 3.0:1 ถง 3.8:1 3.3:1 ถง 4.1:1 3.2:1 ถง 4.0:1

น าหนกของขาวเปลอก 100 เมลด

(กรม) 2.5 ถง 3.3 2.8 ถง 3.6 2.9 ถง 3.7 1.7 ถง 2.5 2.3 ถง 3.1

ระดบคาการสลายเมลดในดาง 6.0 ถง 7.0 6.0 ถง 7.0 6.0 ถง 7.0 4.0 ถง 5.0 4.0 ถง 5.0

ตารางท ก.4 ตวอยางพนธขาวสไทยเยอหมเมลดสแดงในกลมขาวเจารวน


หอมกระดงงา 59

ปรมาณแอมโลส (เปอรเซนตโดยน าหนก) 20 ถง 23

ความไวตอชวงแสง ไวตอชวงแสง

สของขาวเปลอก ฟาง

ความยาวเมลดขาวเปลอก (มลลเมตร) 8.1 ถง 9.3

ความยาวเมลดขาวกลอง(มลลเมตร) 5.4 ถง 6.7

อตราสวนความยาวตอความกวางของเมลดขาวกลอง 2.4:1 ถง 3.2:1

น าหนกของขาวเปลอก 100 เมลด (กรม) 2.1 ถง 2.9

ระดบคาการสลายเมลดในดาง 6.0 ถง 7.0


18 มกษ. 4006-2560

ตารางท ก.5 ตวอยางพนธขาวสไทยเยอหมเมลดสแดงในกลมขาวเหนยว


ขาวเหนยวแดง

ความไวตอชวงแสง ไวตอชวงแสง

สของขาวเปลอก ฟาง

ความยาวเมลดขาวเปลอก (มลลเมตร) 10.7 ถง 11.9

ความยาวเมลดขาวกลอง (มลลเมตร) 6.7 ถง 8.1

อตราสวนความยาวตอความกวางของเมลดขาวกลอง 2.9:1 ถง 3.7:1

น าหนกของขาวเปลอก 100 เมลด (กรม) 3.2 ถง 4.0

ระดบคาการสลายเมลดในดาง 6.0 ถง 7.0


19 มกษ. 4006-2560

ภาคผนวก ข

การชกตวอยางขาว

(ขอ 10.1)

ข.1 นยาม

ข.1.1 รน (lot) หมายถง สนคาทสงมอบมาพรอมกนในแตละครง และตงสมมตฐานวามคณลกษณะ

เหมอนกน เชน แหลงก าเนด ชนด การบรรจ ตวแทนบรรจ ผสงมอบ

ข.1.2 ตวอยางขนตน (primary sample) หมายถง ขาวทไดจากการชกตวอยางจากต าแหนงใด

ต าแหนงหนงในรน โดยจ านวนต าแหนงทเกบตวอยางขนตนในแตละรน ค านวณตามค าแนะน า

ในตารางท ข.1 และตารางท ข.2

ข.1.3 ตวอยางรวม (aggregate sample or composite sample) หมายถงขาวทไดจากการรวม

ตวอยางขนตนในแตละรน

ข.1.4 ตวอยางสงหองปฏบตการ (laboratory sample) หมายถง ขาวทไดจากการลดปรมาณตวอยาง

จากตวอยางรวมทผสมกนเปนอยางดในแตละรนลงอยางเหมาะสมเพยงพอส าหรบ

การวเคราะหหรอตรวจสอบในหองปฏบตการ

ข.2 ข นตอนการปฏบต

การชกตวอยางสนคาขาว ควรด าเนนการเพอใหไดตวอยางทเปนตวแทนของรนมากท สด

เทาทจะปฏบตได โดยชกตวอยางขนตนในจ านวนต าแหนง ตามความถการชกตวอยาง

ทค านวณได และพยายามใหต าแหนงกระจายทวถงทงรน น าตวอยางขนตนทไดทงหมด

มารวมกน ผสมใหเขากนดเปนตวอยางรวม และน าตวอยางรวมมาลดปรมาณลงจนเหลอ

น าหนกสองเทาของตวอยางสงหองปฏบตการทก าหนด แบงตวอยางดงกลาวเปนสองสวน

บรรจในถงปดสนทเพอสงหองปฏบตการ และเกบตวอยางอกสวนทเหลอไวเพอใชในการ

ทวนสอบ กรณเกดปญหา

ข.2.1 การชกตวอยางสนคาทบรรจในหบหอ

การระบความถในการชกตวอยางขนตนจากสนคาในรนทบรรจในหบหอ ใหใชสตรค านวณ

เพอเปนแนวทางในการก าหนดความถในการชกตวอยางขนตนตอรน F(n) ดงน

F(n) = mBmI mAmp


20 มกษ. 4006-2560

F(n) คอ ความถในการชกตวอยาง ทกๆ n ถง เพอท าการเกบตวอยางขนตน

n คอ จ านวนของหนวยบรรจตอการชกตวอยางแตละครง

mB คอ น าหนกของรนสนคา หนวยเปนกโลกรม

mI คอ น าหนกของตวอยางขนตน ก าหนด 0.1 kg

mA คอ น าหนกของตวอยางรวม หนวยเปนกโลกรมโดยทวไปใชประมาณ 3 kg

mp คอ น าหนกบรรจในแตละหบหอ หนวยเปนกโลกรม

ตารางท ข.1 ตวอยางของความถในการชกตวอยางข นตนของสนคาทบรรจในหบหอ

เพอหาตวแทนไปทดสอบในหองปฏบตการ โดยตวอยางทชกมขนาดรนท 25, 50 และ 100 ตน

และก าหนดน าหนกตวอยางข นตน 0.1 kg

(ขอ ข.1.2 และ ข.2.1)

น าหนกรนสนคา

(กโลกรม)

น าหนกตอหนวยบรรจ


ความถในการชกตวอยางข นตน

(เกบตวอยางจากทกๆ n ถง)

25,000 1 833

25,000 5 167

25,000 25 33

25,000 40 21

25,000 50 17

50,000 1 1,667

50,000 5 333

50,000 25 67

50,000 40 42

50,000 50 33

100,000 1 3,333

100,000 5 667

100,000 25 133

100,000 40 83

100,000 50 67

หมายเหต สามารถชกตวอยางขนตนเพมเตมไดในกรณทจานวนตวอยางรวมมนาหนกไมเพยงพอ

หรอไมถง 3 kg หรอไมพอสาหรบการวเคราะหหรอตรวจสอบในหองปฏบตการ


21 มกษ. 4006-2560

ข.2.2 การชกตวอยางสนคาจากกอง

การตดสนจ านวนตวอยางทชกเพอไปวเคราะหในหองปฏบตการ จะอยภายใตขอตกลง

ระหวางผเกยวของ โดยปรมาณและขนาดของตวอยางขนตนแสดงในตารางท ข.2 โดยหาก

น าหนกของตวอยางทจะสงหองปฏบตการไมเปนไปตามน จ านวนของตวอยางขนตนทชก

จะเพมขน

ตารางท ข.2 จ านวนจดชกตวอยางข นตนส าหรบสนคาขาวเปนกองขนาดใหญ

(เชน รถบรรทก เรอ ตรถไฟ โกดงสนคา) (ขอ ข.1.2 และ ข.2.2)

น าหนกตอรน

(ตน)

น าหนก

ตวอยาง

ข นตน

(กรม)

จ านวนจด

ทชก

ตวอยาง

ข นตน

(จด)

ปรมาณนอยทสดทใชสง

หองปฏบตการเพอ

วเคราะหสารปนเปอน


ปรมาณตวอยางท

นอยทสดทสง

หองปฏบตการ

เพอวเคราะหอนๆ


≤15

400-3,000

3 - อะฟลาทอกซน: 10

- สารพษตกคาง โลหะหนก

และไดออกซน: 1

- สารปนเปอน: 3

1-3

ตามขอก าหนดใน

การวเคราะห

15-30 8

30-45 11

45-100 15

100-300 18

300-500 20

500-1,500 25

ข.2.3 การใชเครองมอชกตวอยาง วธชกตวอยาง และวธการลดปรมาณตวอยางรวม

รายละเอยดขอแนะน าการใชเครองมอชกตวอยาง วธชกตวอยาง และวธการลดปรมาณตวอยางรวม

เพอใหไดตวอยางสงหองปฏบตการ ใหใชแนวทางตาม ISO 24333:2009 Cereals and

cereal product-Sampling


22 มกษ. 4006-2560

ภาคผนวก ค

วธวเคราะห

(ขอ 10.2)

ค.1 การวเคราะหปรมาณแอมโลส

ค.1.1 เครองมอ

ค.1.1.1 สเปกโทรโฟโตมเตอร (spectrophotometer)

ค.1.1.2 เครองชง ทชงไดละเอยดถง 0.0001 g

ค.1.1.3 เครองปนกวนระบบแมเหลก (magnetic stirrer) พรอมแทงแมเหลก

ค.1.1.4 เครองบดเมลดขาวทบดใหละเอยดไดถง 80 mesh ถง 100 mesh

ค.1.1.5 ขวดแกวปรมาตร (volumetric flask) ขนาดความจ 100 ml

ค.1.1.6 ปเปต แบบ volumetric pipette ขนาดความจ 1 ml, 2 ml, 3 ml, 4 ml, และ 5 ml

ค.1.1.7 ปเปต แบบ measuring pipette ขนาดความจ 1 ml ถง 10 ml

ค.1.2 สารเคม

ค.1.2.1 เอทลแอลกอฮอล (ethyl alcohol: C2H5OH) 95%

ค.1.2.2 สารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด (sodium hydroxide: NaOH)

ค.1.2.3 กรดเกลเชยลแอซตก (glacial acetic acid: CH3COOH)

ค.1.2.4 ไอโอดน (iodine: I2)

ค.1.2.5 โพแทสเซยมไอโอไดด (potassium iodide: KI)

ค.1.2.6 แอมโลส (potato amylose) มความบรสทธไมนอยกวา 95%

ค.1.3 วธการเตรยมสารละลาย

ค.1.3.1 สารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด เขมขน 2 N

ชงโซเดยมไฮดรอกไซดตามขอ ค.1.2.2 จ านวน 80.0 g ละลายในน ากลนประมาณ 800 ml

ในขวดแกวปรมาตรขนาดความจ 1,000 ml ทงไวใหเยน แลวปรบปรมาตรดวยน ากลนใหเปน

1,000 ml


23 มกษ. 4006-2560

ค.1.3.2 สารละลายกรดแอซตกเขมขน 1 N ละลายกรดเกลเชยลแอซตกตามขอ ค.1.2.3 ปรมาตร 60 ml ใสลงในน ากลนประมาณ 800 ml

ในขวดแกวปรมาตรขนาดความจ 1,000 ml ปรบปรมาตรดวยน ากลนใหเปน 1,000 ml

ค.1.3.3 สารละลายไอโอดน ชงไอโอดนตามขอ ค.1.2.4 จ านวน 0.20 g และโพแทสเซยมไอโอไดดตามขอ ค.1.2.5 จ านวน

2.00 g ละลายในน ากลนประมาณ 80 ml ในขวดแกวปรมาตรสชาขนาดความจ 100 ml

ทงไวขามคนในทมด หรอจนไอโอดนละลายหมด ปรบปรมาตรดวยน ากลนใหเปน 100 ml

เกบสารละลายนไวในขวดสชา

ค.1.4 วธวเคราะห

ค.1.4.1 บดเมลดขาวขาวดวยเครองบดตามขอ ค.1.1.4 ใหเปนแปง ชงแปงมา 0.1000 + 0.0005 g

ใสในขวดแกวปรมาตรขนาดความจ 100 ml ตามขอ ค.1.1.5 ทแหงสนท พยายามไมใหแปง

ตดบรเวณคอขวดแกว

ค.1.4.2 เตมเอทลแอลกอฮอล 95% ตามขอ ค.1.2.1 ปรมาตร 1 ml เขยาเบาๆ เพอเกลยแปงให

กระจายออก

ค.1.4.3 เตมสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดตามขอ 3.1 ปรมาตร 9 ml

ค.1.4.4 ใสแทงแมเหลกลงในขวดแกว ปนกวนตวอยางดวยเครองปนกวนระบบแมเหลก นาน 10 min

ใหเปนน าแปง จากนนน าแทงแมเหลกออกจากขวดแกว แลวปรบปรมาตรดวยน ากลนใหเปน

100 ml ปดจก เขยาใหเขากน

ค.1.4.5 เตรยมขวดแกวปรมาตรขนาดความจ 100 ml ชดใหม เตมน ากลนประมาณ 70 ml เตมสารละลาย

กรดแอซตก ตามขอ ค.1.3.2 ปรมาตร 2 ml และสารละลายไอโอดน ตามขอ ค.1.3.3 ปรมาตร

2 ml

ค.1.4.6 ดดน าแปงตามขอ ค.1.4.4 ปรมาตร 5 ml ใสในขวดแกวปรมาตรทเตรยมไวตามขอ ค.1.4.5

ปรบปรมาตรดวยน ากลนใหเปน 100 ml ปดจก เขยาใหเขากน แลวตงทงไว 10 min

ค.1.4.7 วดความเขมของสของสารละลายตามขอ ค.1.4.6 ดวยเครองสเปกโทรโฟโตมเตอร โดยอานเปน

คาการดดกลนแสง (absorbance) ทความยาวคลนแสง 620 nm หลงปรบเครองดวย blank

ใหไดคาการดดกลนแสงเทากบศนย

ค.1.4.8 ท า blank โดยเตมสารละลายกรดแอซตกตามขอ ค.1.3.2 ปรมาตร 2 ml และสารละลาย

ไอโอดนตามขอ ค.1.3.3 ปรมาตร 2 ml ปรบปรมาตรดวยน ากลนใหเปน 100 ml

ค.1.4.9 น าคาการดดกลนแสง ไปหาปรมาณแอมโลส (เปอรเซนตโดยน าหนก) โดยเทยบกบกราฟมาตรฐาน

ทเตรยมไวตาม ขอ ค.1.5


24 มกษ. 4006-2560

ค.1.4.10 ปรบปรมาณแอมโลสในแปงขาวทวเคราะหไดใหเปนทระดบความชน 14% โดยน าหนก จากสตร

ปรมาณแอมโลสในแปงขาวทความชน 14% โดยน าหนก = A x 86

100 – M

เมอ A = ปรมาณแอมโลสในแปงขาวทวเคราะหไดเปนเปอรเซนตโดยน าหนก

M = ปรมาณความชนของแปงขาวทวเคราะหไดเปนเปอรเซนตโดยน าหนก

ค.1.5 การเขยนเสนกราฟมาตรฐาน

ค.1.5.1 ชงแอมโลส 0.0400 g ใสในขวดแกวปรมาตรขนาดความจ 100 ml ตามขอ ค.1.1.5 ทแหง

สนทแลว ด าเนนการเชนเดยวกบตวอยางตามขอ ค.1.4.2 ถงขอ ค.1.4.4 และใชเปนสารละลาย

มาตรฐาน

ค.1.5.2 เตรยมขวดแกวปรมาตรขนาดความจ 100 ml จ านวน 5 ขวด เตมน ากลนขวดละ 70 ml

เตมสารละลายกรดแอซตกตามขอ ค.1.3.2 ปรมาตร 0.4 ml ในขวดท 1 ปรมาตร 0.8 ml

ในขวดท 2 ปรมาตร 1.2 ml ในขวดท 3 ปรมาตร 1.6 ml ในขวดท 4 และปรมาตร 2.0 ml

ในขวดท 5 ตามล าดบ แลวเตมสารละลายไอโอดนตามขอ ค.1.3.3 ปรมาตร 2 ml ลงในแตละขวด

ค.1.5.3 ดดสารละลายมาตรฐานตามขอ ค.1.5.1 ปรมาตร 1 ml, 2 ml, 3 ml, 4 ml และ 5 ml

ซงเทยบเทาปรมาณแอมโลส 8%, 16%, 24%, 32% และ 40% โดยน าหนกตามล าดบ ใสในขวด

ทเตรยมไวในขอ ค.1.5.2 ปรบปรมาตรดวยน ากลนใหเปน 100 ml และวดคาการดดกลนแสง

ทความยาวคลนแสง 620 nm หลงปรบเครองดวย blank ใหไดคาการดดกลนแสงเทากบศนย

เชนเดยวกบขอ ค.1.4.7

ค.1.5.4 น าคาการดดกลนแสงกบปรมาณแอมโลสในสารละลายมาตรฐานตามขอ ค.1.5.3 มาเขยน

เปนเสนกราฟมาตรฐาน

ค.1.5.5 น าเสนกราฟมาตรฐานทไดตามขอ ค.1.5.4 มาใชแปลงคาการดดกลนแสงใหเปนปรมาณ

แอมโลส (เปอรเซนตโดยน าหนก)

ค.2 การวเคราะหปรมาณความช นดวยการอบในตอบลมรอน


ค.2.1.1 ตอบ (oven)

ค.2.1.2 เครองชงทชงไดละเอยดถง 0.0001 g

ค.2.1.3 เดซกเคเตอร (desiccator) พรอมซลกาเจล (siliga gel)

ค.2.1.4 เครองบดเมลดขาวทบดใหละเอยดไดถง 80 mesh ถง 100 mesh

ค.2.1.5 ถวยอบอะลมเนยมพรอมฝาปด ขนาดเสนผานศนยกลาง 5 cm หรอมากกวา


25 มกษ. 4006-2560


ค.2.2.1 บดเมลดขาวขาวดวยเครองบดตามขอ ค.2.1.4 ใหเปนแปง

ค.2.2.2 เปดฝาถวยอะลมเนยมตามขอ ค.2.1.5 โดยเอาฝาซอนไวใตถวยแลวน าไปอบในตอบตามขอ

ค.2.1.1 ทอณหภม 130 ± 3 C เปนเวลา 2 h ปดฝาถวย แลวทงใหเยนในเดซกเคเตอร

ชงน าหนกทแนนอนทศนยม 4 ต าแหนงและบนทกไว

ค.2.2.3 ชงแปงตามขอ ค.2.2.1 น าหนกประมาณ 1 g ใสในถวยอะลมเนยมตามขอ ค.2.2.2 แลวบนทก

น าหนกทแนนอนทศนยม 4 ต าแหนง

ค.2.2.4 อบถวยแปงตามขอ ค.2.2.3 ในตอบทอณหภม 130 ± 3 C โดยเปดฝาไวเปนเวลา 2 h

แลวปดฝา ทงไวใหเยนในโถดดความชน ชงใหไดน าหนกทแนนอนและบนทกไว

ค.2.2.5 ค านวณหาปรมาณความชน (เปอรเซนตโดยน าหนก) จากสตร

ปรมาณความชน (เปอรเซนตโดยน าหนก) = (B - C) x 100

(B - A)

เมอ A = น าหนกถวยอะลมเนยมพรอมฝา (กรม)

B = น าหนกถวยอะลมเนยมพรอมฝาและแปงกอนอบ (กรม)

C = น าหนกถวยอะลมเนยมพรอมฝาและแปงหลงอบ (กรม)

ค.3 การวเคราะหปรมาณความช นดวยเครองวดความช นแบบวดปรมาณ

ความจไฟฟา (Electrical Capacitance Type)

ใชเครองวดความชนแบบวดปรมาณความจไฟฟา ทผานการรบรองจากส านกชงตวงวด

กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย และเปนไปตามพระราชบญญตมาตราชงตวงวด พ.ศ. 2542

ค.4 การตรวจสอบวตถอนปนในขาวเปลอก


ค.4.1.1 เครองท าความสะอาดโดยใชลม

ค.4.1.2 ตะแกรงรอน


26 มกษ. 4006-2560


ค.4.2.1 ชกตวอยางขาวเปลอก ชงน าหนก ประมาณ 100 g และบนทก

ค.4.2.2 น าตวอยางขาวดงกลาว ผานตะแกรงรอนเพอแยกสงเจอปนทหนก เชน เศษดน ทราย กรวด

และเมลดทแตกหก ออก

ค.4.2.3 น าตวอยางทผานตะแกรงรอน เขาเครองเปาท าความสะอาด เพอแยกสงเจอปนทมน าหนกเบา

เชน เศษฟาง ระแง และขาวลบ ออก

ค.4.2.4 หากยงมสงเจอปนเหลออย แยกดวยสายตาอกครง บนทกน าหนกขาวเปลอกทสะอาดแลว

ค านวณปรมาณสงเจอปน ดงน

เปอรเซนตโดยน าหนกของสงเจอปน = (น าหนกขาวเปลอก+วตถอน) – น าหนกขาวเปลอก x100 (น าหนกขาวเปลอก+วตถอน)

ค.5 การตรวจสอบคณภาพการกระเทาะเปลอก

(วธน ใชเฉพาะขาวเปลอกทมความช นไมเกน 15%)


ค.5.1.1 เครองท าความสะอาดโดยใชลม

ค.5.1.2 เครองกะเทาะขาวเปลอก

ค.5.1.3 เครองคดแยกขาวหก


ค.5.2.1 ท าความสะอาดขาวเปลอก ดวยเครองท าความสะอาดโดยใชลม เพอก าจดเมลดลบ ระแง

และวตถอน (วตถหนกควรเลอกออกดวยมอ)

ค.5.2.2 ชงขาวเปลอกทท าความสะอาดแลว 125 g

ค.5.2.3 กะเทาะขาวเปลอกดวยเครองกะเทาะ จนเปลอกออกหมด ชงน าหนกขาวกลอง และบนทก

ค.5.2.4 น าขาวกลองทงหมดไปแยกขาวหกออกจากขาวเตมเมลดและตนขาว ดวยเครองคดแยกขาวหก

ค.5.2.5 เมอขาวผานตะแกรงหมดแลว ตองคดเลอกขาวเตมเมลด ตนขาว และขาวหกของขาวกลอง

ดวยวธตรวจพนจอกครง

ค.5.2.6 ชงน าหนกขาวเตมเมลด/ตนขาวของขาวกลอง และบนทก


27 มกษ. 4006-2560

ค.5.2.7 น าน าหนกขาวเปลอก ขาวกลอง และขาวเตมเมลด ตนขาว ไปค านวณหาปรมาณแกลบ

และขาวเตมเมลดและตนขาวของขาวกลอง (เปอรเซนตโดยน าหนก) ดงตอไปน

เปอรเซนตโดยน าหนกของแกลบ = น าหนกขาวเปลอก – น าหนกขาวกลอง X 100

น าหนกขาวเปลอก

เปอรเซนตโดยน าหนกของขาวเตมเมลดและตนขาวของขาวกลอง = น าหนกขาวเตมเมลดและตนขาวของขาวกลอง X 100

น าหนกขาวเปลอก

หมายเหต การใชเครองกะเทาะขาวเปลอกตดตอกนนานๆ จะทาใหเครองรอน จงควรพกเครอง

ทกๆ 10 ตวอยาง

ค.6 การวเคราะหคาการสลายเมลดขาวในดาง

การวเคราะหคาการสลายเมลดขาวในตาง เพอการตรวจสอบสนคาขาวเปลอก ขาวกลอง

และขาวซอมมอ ตองน าไปขดสเปนขาวขาวกอน


ค.6.1.1 เครองชง ทชงไดละเอยดถง 0.0001 g

ค.6.1.2 ตอบ (oven)

ค.6.1.3 ขวดแกวปรมาตร (volumetric flask) ขนาดความจ 1,000 ml

ค.6.1.4 จานพลาสตกใสพรอมฝาปด (petri dish) ขนาดเสนผานศนยกลาง 14.5 cm

ค.6.1.5 บกเกอรแกว (beaker) ขนาด 1 L ถง 2 L

ค.6.1.6 เดซกเคเตอร (desiccator) พรอมซลกาเจล (silica gel)


ค.6.2.1 โพแทสเซยมไฮดรอกไซด (potassium hydroxide: KOH) 85%

ค.6.2.2 โพแทสเซยมไฮโดรเจนพทาเลท (potassium hydrogen phthalate: C8H5KO4)

ค.6.2.3 ฟนอลฟทาลน (phenolphthalein: C20H14O4)

ค.6.3 การเตรยมสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซด เขมขน 1.7% 0.05%

ค.6.3.1 การเตรยมสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซด อาจท าได 2 วธ

ก) การเตรยมสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดโดยตรง

ชงโพแทสเซยมไฮดรอกไซด 20.00 g ละลายในน ากลนทผานการตมใหเดอดแลวปดฝา

ทงไวใหเยน เตมน ากลนเพอปรบปรมาตรใหเปน 1,000 ml


28 มกษ. 4006-2560

ข) การเตรยมสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดจาก stock solution

(1) ชงโพแทสเซยมไฮดรอกไซด 600.00 g ละลายในน ากลนทผานการตมใหเดอดแลว

ปดฝาทงไวใหเยน เตมน ากลนเพอปรบปรมาตรเปน 1,000 ml เกบไวเปน stock solution

ส าหรบเจอจางตอไป (2) น า stock solution จากขอ ค.6.3.1 ข) (1) ปรมาตร 33 ml มาเจอจางดวยน ากลน

ใหไดปรมาตร 1,000 ml ส าหรบใชเปนสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซด

ค.6.3.2 การหาความเขมขนของสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซด

ก) อบสารโพแทสเซยมไฮโดรเจนพทาเลททอณหภม 130+3C เปนเวลา 1 h แลวทงไวใหเยน

ในเดซกเคเตอร

ข) ชงสารโพแทสเซยมไฮโดรเจนพทาเลทตามขอ ค.6.3.2 ก) ประมาณ 0.5 g โดยอานใหได

น าหนกทแทจรงทศนยม 4 ต าแหนง และบนทกไว ค) ละลายสารโพแทสเซยมไฮโดรเจนพทาเลทตามขอ ค.6.3.2 ข) ในน ากลนปรมาตร 50 ml

หยดสารละลายฟนอลฟทาลนเขมขน 0.1% ลงไป 3 หยด ไทเทรตกบสารละลาย

โพแทสเซยมไฮดรอกไซดจนสารละลายเปลยนจากไมมสเปนสชมพ และบนทกปรมาตร

ของสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดทใชไปเปนมลลลตร

ง) ท า blank ตามวธการเดยวกบขอ ค.6.3.2 ค) โดยไมใชสารโพแทสเซยมไฮโดรเจนพทาเลท จ) ค านวณหาความเขมขนของสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดดงน

เปอรเซนตความเขมขนของโพแทสเซยมไฮดรอกไซด = P x 56.109 x 100 204.23 V - B

เมอ V = ปรมาตรของสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดทใชในการไทเทรตกบ

โพแทสเซยมไฮโดรเจนพทาเลท (มลลลตร)

B = ปรมาตรของสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดทใชไทเทรตกบ blank (มลลลตร)

P = น าหนกของสารโพแทสเซยมไฮโดรเจนพทาเลท (กรม)


ค.6.4.1 ชกเมลดขาวขาวมา 100 เมลด แบงใสในจานพลาสตกใสตามขอ ค.6.1.4 จ านวน 4 จาน

จานละ 25 เมลด แลววางบนพนราบสด า

ค.6.4.2 เตมสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซด ตามขอ ค.6.3 ลงในจานพลาสตกตามขอ ค.6.4.1

ประมาณจานละ 100 ml ใหเมลดขาวทกเมลดจมอยในสารละลาย และใหแตละเมลดอยหางกน

พอสมควร แลวปดฝาทงไวทอณหภมหอง (30 + 5C) โดยไมขยบเขยอนเปนเวลา 23 h

ค.6.4.3 ตรวจเมลดขาวตามขอ ค.6.4.2 โดยพจารณาระดบการสลายของเมลดขาวในดางแตละเมลด

ตามลกษณะการสลายตามตารางท ค.1

ค.6.5 การวนจฉย

เมลดขาวทมระดบการสลายในดาง ตงแตระดบ 1 ถงระดบ 5 เปนเมลดขาวทไมใชขาวสไทย

กลมขาวเจานม


29 มกษ. 4006-2560

ตารางท ค.1 ระดบของการสลายของเมลดขาวในดางแตละเมลด

(ขอ ค.6.4.3)

ระดบการสลายของเมลดขาว ภาพลกษณะการสลายของเมลดขาว ลกษณะของเมลดขาวทสลายในดาง

1

ลกษณะของเมลดขาวไมเปลยนแปลงเลย

2

เมลดขาวพองตว

3

เมลดขาวพองตวและมแปงกระจาย

ออกมาจากบางสวนของเมลดขาว

4

เมลดขาวพองตวและมแปงกระจาย

ออกมารอบเมลดขาวเปนบรเวณกวาง

5

ผวของเมลดขาวปรทางขวางหรอทางยาว

และมแปงกระจายออกมารอบเมลดเปน

บรเวณกวาง

6

เมลดขาวสลายตวตลอดทงเมลด

มลกษณะเปนเมอกขนขาว

7

เมลดขาวสลายตวทงเมลดและมลกษณะ

เปนแปงเมอกใส


30 มกษ. 4006-2560

ค.7 วธการยอมสดวยสารละลายไอโอดน

การวเคราะหโดยวธการยอมส เพอการตรวจสอบสนคาขาวเปลอก ขาวกลอง และขาวซอมมอ

ตองน าไปขดสเปนขาวขาวกอน


ค.7.1.1 บกเกอรแกว (beaker) ขนาด 100 ml หรอ ถวยพลาสตกใสทมขนาดใกลเคยงกน

ค.7.1.2 หลอดหยด (dropper) พลาสตก ขนาด 1 ml

ค.7.1.3 ขวดปรมาตร (volumetric flask) ขนาด 100 ml และ 2,000 ml

ค.7.1.4 ปเปต (pipette) ขนาดความจอานได 1 ml ถง 10 ml

ค.7.1.5 ขวดใสสารละลายสชา ขนาดประมาณ 100 ml

ค.7.1.6 กระบอกตวง (cylinder) ขนาด 50 ml

ค.7.1.7 ปากคบ (forcep)

ค.7.1.8 กระดาษทชช หรอกระดาษซบ

ค.7.1.9 เครองชงอานไดละเอยด 0.01 g


ค.7.2.1 โซเดยมไฮดรอกไซด (sodiumhydroxide: NaOH)

ค.7.2.2 กรดเกลเซยลแอซตก (glacial acetic acid: CH3COOH)

ค.7.2.3 ไอโอดน (iodine: I2)

ค.7.2.4 โพแทสเซยมไอโอไดด (potassiumiodide: KI)

ค.7.2.5 ไอโซโปรปลแอลกอฮอส (isopropyl alcohol) 70%

ค.7.2.6 น ากลนหรอน ากรองทมคณภาพส าหรบใชในหองปฏบตการ

ค.7.3 วธการเตรยมสารละลาย

ค.7.3.1 สารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดเขมขน 1 N

ละลายโซเดยมไฮดรอกไซดตามขอ ค.7.2.1 จ านวน 4.00 g ในน ากลนประมาณ 80 ml

ในขวดปรมาตร 100 ml ทงใหเยน แลวปรบปรมาตรใหเปน 100 ml


31 มกษ. 4006-2560

ค.7.3.2 สารละลายกรดแอซตกเขมขน 1 N

ตวงกรดเกลเซยลแอซตกตามขอ ค.7.2.2 ปรมาตร 6 ml ใสลงในน ากลนประมาณ 80 ml

แลวปรบปรมาตรดวยน ากลนใหเปน 100 ml

ค.7.3.3 working solution ผสมสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด เขมขน 1 N ตามขอ ค.7.3.1 ปรมาตร 10 ml กบสารละลาย

กรดแอซตก เขมขน 1 N ตามขอ ค.7.3.2 ปรมาตร 10 ml แลวปรบปรมาตรดวยน ากลน

ใหเปน 2,000 ml

ค.7.3.4 สารละลายไอโอดน ชงไอโอดนตามขอ ค.7.2.3 จ านวน 0.20 g และโพแทสเซยมไอโอไดดตามขอ ค.7.2.4

จ านวน 2.00 g ละลายในน ากลนประมาณ 80 ml ในขวดแกวปรมาตรขนาดความจ 100 ml

ทงไวขามคนในทมด หรอจนไอโอดนละลายหมด ปรบปรมาตรดวยน ากลนใหเปน 100 ml

เกบสารละลายนไวในขวดสชา หมายเหต สารละลายไอโอดนนไมควรเกบนานเกน 2 เดอน


ค.7.4.1 การเตรยมสารละลายส าหรบยอมสเมลดขาว

(1) ตวงสารละลาย working solution ตามขอ ค.7.3.3 ปรมาตร 30 ml

(2) เตมสารละลายไอโอดน ตามขอ ค.7.3.4 จ านวน 1.5 ml คนใหเขากน สารละลายทได

จะใชส าหรบยอมสเมลดขาว (ควรยอมทนท)

ค.7.4.2 วธการยอมสเมลดขาว

(1) ชกตวอยางขาวขาว 3.0 g ใสในบกเกอร ขนาด 100 ml หรอ ถวยพลาสตกใสทม

ขนาดใกลเคยงตามขอ ค.7.1.1

(2) เตมไอโซโปรปลแอลกอฮอล 70% ตามขอ ค.7.2.5 ปรมาตร 15 ml แกวงบกเกอร หรอ

ถวยพลาสตกใส นาน 45 s แลวรนแอลกอฮอลทง (แอลกอฮอลทใชแลวควรรวบรวมไว

ในขวดปดฝา)

(3) เตมน ากลน ปรมาตร 15 ml แกวงนาน 30 s แลวรนน าทง

(4) เตมสารละลายส าหรบยอมสเมลดขาว ตามขอ ค.7.4.1 ปรมาตร 15 ml แกวงนาน 45 s

แลวรนสารละลายทง

(5) เตมน า ปรมาตร 15 ml รนน าทงจนแหง

(6) เทเมลดขาวลงบนกระดาษทชช หรอ กระดาษซบ ตามขอ ค.7.1.8 เอากระดาษทชช

อกแผนมาซบดานบน แลวพลกกลบ เพอเขยเมลดขาวลงบนกระดาษทชชแผนหลง

ปลอยใหขาวแหงนานประมาณ 5 min


32 มกษ. 4006-2560

(7) คดแยกเมลดขาวดวยปากคบ ตามขอ ค.7.1.7 แยกออกเปน 2 สวน คอ

สวนท 1 เมลดขาวตดสชมพออนถงไมตดส เปนขาวแอมโลสต าอยในกลมขาวเจานม

เชน ขาวพนธขาวมะลนลสรนทร ขาวหอมกหลาบแดง

สวนท 2 เมลดขาวตดสน าเงนหรอมวงเขม เปนขาวแอมโลสปานกลาง หรอแอมโลสสง

ในกลมขาวเจารวน หรอขาวเจาแขง เชน ขาวหอมกระดงงา 59

(8) น าขาวทคดแยกไดไปชงน าหนกทง 2 สวน

(9) ค านวณหาเปอรเซนตขาวกลมอนปนในขาวกลมขาวเจาประเภทนม

เปอรเซนตขาวกลมอนปน = น าหนกขาวสวนท 2 X 100

น าหนกขาวสวนท 1 + น าหนกขาวสวนท 2

ค.8 การวเคราะหปรมาณขาวอนปนโดยวธการตมส าหรบการตรวจสอบเบ องตน

วธตรวจสอบเมลดขาวสกตมในน าเดอด เปนวธการตรวจสอบเบองตนอยางงาย ทงนใชกบ

ขาวขาว เพอเปนแนวทางในการบงชเทานน


ค.8.1.1 หมอตมน าไฟฟา

ค.8.1.2 ตะกราตะแกรงลวดไรสนม

ค.8.1.3 ชอนหรอพายส าหรบเขยเมลดขาว

ค.8.1.4 กระจกส าหรบกดเมลดขาว 2 แผน


ค.8.2.1 ชกเมลดขาวขาวมา 100 เมลดใสในตะกรา

ค.8.2.2 ตมน ากลนดวยหมอตมน าไฟฟาใหเดอดเตมท

ค.8.2.3 หยอนตะกราพรอมเมลดขาวขาวลงตมในน าเดอดตามขอ ค.8.2.2 เปนเวลาทไดจากการ

เทยบคาการสลายเมลดขาวในดาง ในระหวางนนระวงอยาใหเมลดขาวเกาะตดกน

ค.8.2.4 เมอตมครบตามเวลาทไดจากการเทยบคาตามขอ ค.8.2.3 แลวใหยกตะกราขนจากน าเดอด

จมลงในน าเยนทเตรยมไวทนทแลวยกขนใหสะเดดน า

ค.8.2.5 เทเมลดขาวในตะกราลงบนกระจก เกลยเมลดขาวใหกระจาย น ากระจกอกแผนมาวางทบ

เมลดขาวและกดใหแบน เพอตรวจดภายในของเมลดขาวทง 100 เมลด ถาปรากฏวา

ขาวเมลดใดยงเปนไตโดยมลกษณะเปนจดขนขาวของแปงดบปรากฏภายในเมลด ใหถอวา

เปนขาวทยงไมสกสมบรณ


33 มกษ. 4006-2560

ค.8.3 การวนจฉย

เมลดขาวทยงไมสกสมบรณ ใหถอวาเปนขาวทไมใชขาวสไทยกลมขาวเจานม


34 มกษ. 4006-2560

ภาคผนวก ง

ภาพตวอยางขาวสไทยและขาวทอาจปนได

ง.1.1 ตวอยางเมลดขาวทมสตามพนสของขาว ง.1.2 ตวอยางขาวเมลดสตางจากพนสของขาว

ประเภทขาวเมลดคละส

ง.1.3 ตวอยางขาวเมลดสอนทอาจปนได

ภาพท ง.1 ตวอยางเมลดขาวเจาพนธมะลนลสรนทรทอยในกลมขาวกลองทมเยอหมเมลดสมวง


35 มกษ. 4006-2560




ภาพท ง.2 ตวอยางเมลดขาวเจาพนธไรซเบอรรทอยในกลมขาวกลองทมเยอหมเมลดสมวง


36 มกษ. 4006-2560




ภาพท ง.3 ตวอยางเมลดขาวเจาพนธหอมนลทอยในกลมขาวกลองทมเยอหมเมลดสมวง


37 มกษ. 4006-2560




ภาพท ง.4 ตวอยางเมลดขาวเหนยวพนธลมผวทอยในกลมขาวกลองทมเยอหมเมลดสมวง


38 มกษ. 4006-2560


ประเภทเมลดขาวทมเยอหมเมลดสเขมหรอออนกวา

พนสของขาว

ง.5.3 ขาวเมลดสอนทอาจปนได

ภาพท ง.5 ตวอยางเมลดขาวสพนธสงขหยดพทลงทอยในกลมขาวกลองทมเยอหมเมลดสแดง


39 มกษ. 4006-2560


ประเภทเมลดขาวทมเยอหมเมลดสเขมหรอออนกวา

พนสของขาว

ง.6.3 ขาวเมลดสอนทอาจปนได

ภาพท ง.6 ตวอยางเมลดขาวสพนธ กข69 (ทบทมชมแพ) ทอยในกลมขาวกลองทมเยอหมเมลดสแดง


40 มกษ. 4006-2560

ภาคผนวก จ

หนวย

หนวยและสญลกษณทใชในมาตรฐานน และหนวย SI (International System of units หรอ Le

Système International d’ Unitès) ทยอมรบใหใชได มดงน

รายการ ชอหนวย สญลกษณหนวย

มวล กโลกรม (kilogram) kg

กรม (gram) g

ปรมาตร ลตร (liter) L

มลลลตร (milliliter) ml

ความยาว เซนตเมตร (centimeter) cm

มลลเมตร (millimeter) mm

นาโนเมตร (nanometer) nm

เวลา วนาท (second) s

นาท (minute) min

ชวโมง (hour) h

อณหภม องศาเซลเซยส (degree Celsius) C

ความเขมขนของ

สารละลาย นอรแมลลต (normality) N

thai colour rice - acfs · มาตรฐานสินค้าเกษตร มกษ....

Documents