thaØnh duy thÖÙc luaÄn du gia 107-4.pdf · soÁ 1585 - thaØnh duy thÖÙc luaÄn (quyeån 1...

LINH SÔN PHAÙP BAÛO ÑAÏI TAÏNG KINHTAÄP 107

THAØNH DUY THÖÙC LUAÄN

SOÁ 1585( QUYEÅN 1 10 )

HOÄI VAÊN HOÙA GIAÙO DUÏC LINH SÔN ÑAØI BAÉC XUAÁT BAÛN

SOÁ 1585

THAØNH DUY THÖÙC LUAÄN Haùn dòch: Tam Taïng Phaùp Sö Huyeàn Trang Vieät dòch : Hoøa Thöôïng Thích Thieän Sieâu

Muøa An cö PL: 2539 - 1995

TÖÏA

- Muoân söï muoân vaät töø ñaâu ñeán vaø seõ ñi veà ñaâu? - Muoân söï muoân vaät laø gì maø laïi töø ñaâu ñeán roài seõ ñi veà ñaâu? - Kia soâng noï nuùi, ñaây ngöôøi ñoù vaät, kìa nhaø kìa xe v.v... ñoù khoâng

phaûi laø muoân söï muoân vaät sao? - Ñaâu phaûi. Haõy theo doõi cuoäc ñaøm ñaïo giöõa vua Di-lan-ñaø vaø Tyø

kheo Na-tieân thöû xem (Vua Di-lan-ñaø ngöôøi goác Hy laïp, moät boä töôùng cuûa AÙ lòch sôn ñaïi (Alexander 356-323 tröôùc Taây lòch), cai trò vuøng Taây Baéc AÁn, taïi thöôïng löu Nguõ Haø, khoaûng giöõa theá kyû thöù hai, ba tröôùc Taây lòch).

Moät hoâm vua ñeán chuøa San-kheâ-ña (Sankheyya) thaêm, gaëp Tyø kheo Na-tieân, toïa chuû chuøa naøy. Vua hoûi:

- Baïch Ñaïi ñöùc, quyù danh laø gì? - Ngöôøi ta goïi baàn Taêng laø Na-tieân. Caùc phaùp höõu cuûa baàn Taêng

cuõng goïi baàn Taêng laø Na-tieân. Nhöng ñoù laø teân suoâng, ñaët ra ñeå phaân bieät ngöôøi noï vôùi ngöôøi kia maø thoâi, chöù trong caùi teân ñoù khoâng heà coù caùi “ta” hay caùi “cuûa ta”.

Vua ngaïc nhieân lieàn phaân bua vôùi ngöôøi chung quanh: - Caùc vò haõy ghi nhôù lôøi cuûa Ñaïi ñöùc Na-tieân vöøa noùi. Ngaøi noùi

khoâng coù caùi ta trong caùi teân Na-tieân, coù tin ñöôïc chaêng? Phaân bua xong, vua hoûi tieáp:

� BOÄ DU GIAØ �

- Baïch Ñaïi ñöùc, neáu khoâng coù caùi “ta” trong ñoù thì khi thí chuû cuùng döôøng y baùt, vaät thöïc v.v... ai thaâu nhaän? Ai baûo toàn luaân lyù, ñaïo nghóa? Ai tham Thieàn nhaäp ñònh? Ai haønh ñaïo nhaäp Nieát-baøn? Ai giöõ giôùi? Ai phaïm giôùi” Ai taïo nghieäp? Ai chòu quaû? Neáu coù keû gieát Ñaïi ñöùc cuõng khoâng phaïm toäi saùt sanh ö? V.v... Traãm chöa roõ, mong Ñaïi ñöùc giaûi cho. Thöa Ñaïi ñöùc, ñaõ nghe roõ chöa?

- Taâu Ñaïi vöông, ñaõ nghe roõ. - Ngöôøi nghe ñoù khoâng phaûi laø Na-tieân sao? Vua hoûi. - Khoâng phaûi. Na-tieân ñaùp. - Theá thì ai laø Na-tieân? Toùc treân ñaàu ngaøi ñoù khoâng phaûi laø Na-

tieân? - Khoâng phaûi. - Maët, maøy, da, thòt ngaøi ñoù khoâng phaûi laø Na-tieân? - Khoâng phaûi. - Maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù ngaøi ñoù khoâng phaûi laø Na-tieân? - Khoâng phaûi. - Taát caû caùc thöù aáy gom laïi khoâng phaûi laø Na-tieân? - Khoâng phaûi. - Hay ngoaøi caùc thöù aáy laø Na-tieân? - Khoâng phaûi? - Theá sao ñoaïn tröôùc Ñaïi ñöùc baûo vôùi traãm raèng ngöôøi ta goïi Ñaïi

ñöùc laø Na-tieân, nhö theá laø Ñaïi ñöùc ñaõ noùi doái? - Ñaïi ñöùc Na-tieân chaäm raõi taâu: - Taâu Ñaïi vöông! Chaúng hay Ñaïi vöông ñeán ñaây baèng ñi boä hay

baèng xe? - Traãm ñeán baèng xe, chæ khi tieán vaøo ñaây, traãm môùi ñi boä. Nghe xong Ñaïi ñöùc Na-tieân lieàn phaân bua vôùi ngöôøi xung quanh,

xin caùc vò nhôù cho, Beä haï noùi Beä haï ñeán ñaây baèng xe, coù theå tin ñöôïc khoâng? Phaân bua xong, Ñaïi ñöùc Na-tieân hoûi tieáp:

- Taâu Ñaïi vöông, Ñaïi vöông baûo raèng ngaøi ngöï ñeán baèng xe, ñoù laø ngaøi noùi thaät chöù?

- Traãm noùi thaät. - Vaäy xin cho baàn Taêng bieát roõ xe cuûa Beä haï. - Goïng coù phaûi laø xe khoâng? - Khoâng phaûi. - Truïc coù phaûi laø xe khoâng? - Khoâng phaûi. - Baùnh coù phaûi laø xe khoâng?

SOÁ 1585 - THAØNH DUY THÖÙC LUAÄN (Quyeån 1 ñeán Quyeån 10 trong baûn Haùn) 5

- Khoâng phaûi. - Caêm, thuøng, aùch, daây caàm, coù phaûi laø xe khoâng? - Khoâng phaûi. - Hay caùc thöù aáy gom laïi laø xe chaêng? - Khoâng phaûi. - Hay ngoaøi caùc thöù aáy, coøn coù moät thöù ñaëc bieät khoâng dính gì caùc

thöù aáy, goïi laø xe? - Khoâng phaûi. Ñaïi ñöùc döøng giaây laùt roài taâu: - Naõy giôø baàn Taêng ñaõ gaïn hoûi töôøng taän caùc thöù, Beä haï ñeàu traû

lôøi laø khoâng phaûi xe. Nhö vaäy sao vöøa roài Ñaïi vöông noùi vôùi baàn Taêng laø Ñaïi vöông ñeán baèng xe. Ñieàu ñoù töôûng ñaùng ngôø vöïc laém! Xin quùi vò xung quanh haõy laøm chöùng cho.

Qua caâu chuyeän ñaøm ñaïo thaâm thuùy, soáng ñoäng, thuù vò ñoù, ñuû ñeå thaáy raèng Na-tieân chæ laø teân suoâng, chöù khoâng coù Na-tieân thaät, xe cuõng laø caùi teân suoâng, chöù khoâng coù xe thaät. Na-tieân nhö vaäy, xe nhö vaäy, thì nuùi, soâng, caây, coû, ngöôøi, vaät cuõng ñeàu nhö theá. Chuùng ñeàu laø giaû töôùng hieän höõu giöõa caùc moái töông quan töông duyeân, chöù khoâng thaät coù.

Ñaõ khoâng thaät coù thì coøn lyù do gì ñeå hoûi, noù coù töø ñaâu vaø seõ ñi veà ñaâu, coù töø bao giôø, vaø bao giôø tieâu maát. Ai laïi ngôù ngaån ñi tìm cho ra moät Na-tieân khoâng thaät, moät chieác xe khoâng thaät, coi thöû coù töø ñaâu vaø ñi veà ñaâu?

Theá nhöng taïi sao ta vaãn thaáy xe, thaáy ngöôøi, vaãn thaáy coù moïi söï taùc duïng?

Ñoù laø do thöùc bieán. Caùc duyeân hôïp laïi laø caùc duyeân hôïp laïi chöù sao laïi thaønh xe, thaønh ngöôøi, thaønh nuùi, soâng, caây coû, thaønh cöïc vi v.v...? Caùc duyeân khoâng phaûi xe, côù sao hôïp laïi, laïi thaønh xe, caùc duyeân khoâng phaûi ngöôøi, côù sao hôïp laïi thaønh ngöôøi? Nhöõng caùi khoâng phaûi xe hôïp laïi thaønh xe, nhöõng caùi khoâng phaûi ngöôøi hôïp laïi thaønh ngöôøi. Vaäy caùc hoøn ñaù hôïp laïi sao khoâng thaønh côm?

Vaû laïi khi nhöõng thöù khoâng phaûi xe hôïp laïi, sao khoâng goïi ñoù laø phi xe maø laïi goïi laø xe? Nhöõng thöù khoâng phaûi ngöôøi hôïp laïi, sao khoâng goïi ñoù laø phi ngöôøi maø laïi goïi laø ngöôøi? Duø noùi thò hay noùi phi ñeàu khoâng ñuùng. Vì coù thò xe môùi coù phi xe, coù thò ngöôøi môùi coù phi ngöôøi, chöù thò xe tìm ñaõ khoâng thaáy, thì laøm sao coù phi xe, thò ngöôøi tìm ñaõ khoâng ra thì laøm sao coù phi ngöôøi? Vaäy thò hay phi ñeàu do thöùc bieán. Na-tieân laø thöùc bieán, xe laø thöùc bieán, nuùi, soâng, ngöôøi, vaät v.v... laø thöùc bieán. Lìa ngoaøi thöùc thì khoâng moät töôùng gì hieän höõu, cho neân kinh

6 BOÄ DU GIAØ �

noùi: “Vaïn phaùp duy thöùc” vaø ñaõ laø thöùc bieán, thì Na-tieân chæ laø thöùc, xe chæ laø thöùc, nuùi, soâng, ngöôøi, vaät chæ laø thöùc. Taát caû chæ laø thöùc. Ñeàu chæ laø thöùc thì bình ñaúng dung thoâng, khoâng trong khoâng ngoaøi, khoâng xöa khoâng nay, khoâng lôùn khoâng nhoû v.v... Nhö Coå ñöùc noùi:” Voâ bieân caùt haûi töï tha baát caùch ö mao ñoan, thaäp theå coå kim thuûy chung baát ly ö ñöông nieäm” (muoân vaøn theá giôùi cuøng ôû treân ñaàu maõy loâng, öùc kieáp xöa nay khoâng lìa ngoaøi moät nieäm).

Nhöng bieán thöùc coù hai caùch: 1. Nhaân duyeân bieán - coù ñuû nhaân duyeân môùi hieän höõu, nhö sôïi

daây hieän höõu ñöôïc do coù duyeân gai keá hôïp laïi, coù töôùng coù duïng, chöù khoâng phaûi nhö loâng ruøa, söøng thoû. Moïi hieän höõu trong theá gian cuõng vaäy, do thöùc phaân bieät danh töôùng, saéc, taâm, huaân taäp vaøo Taïng thöùc nhieàu ñôøi nhieàu kieáp thaønh chuûng töû (taäp khí, thoùi quen) coá höõu, neân khi thöùc moùng khôûi thì lieàn hieän ra ñuû caùc töôùng ñuùng nhö khi ñöôïc huaân taäp vaøo Taïng thöùc, vaø trong ñoù töï phaân bieät ra Kieán phaàn coù naêng löïc nhaän bieát vaø Töôùng phaàn laø ñoái töôïng cuûa nhaän bieát. Kieán, Töôùng phaàn nhö vaäy laø nhaân duyeân bieán. ÔÛ ñaây, taát caû chæ coù thaáy vaø bò thaáy, bieát vaø bò bieát, chöù khoâng gì khaùc. Khoâng coù gì laø nuùi, soâng, ngöôøi, vaät. Ñoù laø nhaân duyeân bieán.

2. Phaân bieät bieán - töùc nhöõng ñieàu do voïng tình phaân bieät bieán ra, hoaøn toaøn chuû quan aûo töôûng, nhö ñi ñaïp nhaèm sôïi daây töôûng laàm laø con raén, hoaëc nhö ngöôøi bò bònh cuoàng loaïn thaáy caûnh giôùi thay ñoåi khaùc vôùi ngaøy thöôøng. Cuõng nhö theá, Kieán phaàn bieát vaø Töôùng phaàn bò bieát noùi treân khoâng phaûi laø ngaõ vaø phaùp; ngöôøi vaø vaät, nhöng taâm phaøm phu phaân bieät sai laàm cho ño laø ngaõ vaø phaùp, laø ngöôøi vaø vaät. Neáu töôùng ngaõ phaùp naøy ñöôïc huaân taäp maõi vaøo Taïng thöùc thaønh chuûng töû coù saün, thì khi thöùc moùng khôûi leân lieàn thaáy ngaõ phaùp.

Nhöõng gì do phaân bieät bieán thì deã thay ñoåi, loaïi boû, nhöõng gì nhaân duyeân bieán thì khoù thay ñoåi loaïi boû. Vaø nhöõng gì do taâm thöùc rieâng cuûa moãi ngöôøi bieán ra, goïi laø bieät bieán, thì deã thay ñoåi, coøn nhöõng gì do nhieàu taâm thöùc cuûa nhieàu höõu tình chung bieán ra, goïi laø coâïng bieán, thì khoù thay ñoåi.

Taát caû moïi töôùng maø ta goïi laø hieän höõu, ñeàu laø töôùng hieän höõu cuûa thöùc theo hai caùch ñoù bieán ra. Ñoù laø Duy thöùc bieán. Noùi Duy thöùc bieán cuõng ñoàng nghóa vôùi noùi “ y thöùc bieán”. Nhö caâu tuïng thöù ba trong luaän naøy noùi: “Bæ y thöùc sôû bieán”, töùc caùc phaùp kia nöông thöùc bieán ra, hay nöông thöùc khôûi leân.

Heát thaûy khoâng töï hieän höõu maø chæ hieän höõu giöõa caùc moái quan heä,

SOÁ 1585 - THAØNH DUY THÖÙC LUAÄN (Quyeån 1 ñeán Quyeån 10 trong baûn Haùn) �

giöõa caùc duyeân, theo Taùnh Khoâng thì goïi ñoù laø Duyeân khôûi hay Duyeân sanh, theo Phaùp Töôùng Duy Thöùc toâng thì goïi ñoù laø “Y tha khôûi”. Duy thöùc bieán, y thöùc bieán cuõng töùc y thöùc khôûi. Noùi y tha laø nöông caùi khaùc, caùi khaùc laø phieám chæ, coøn noùi y thöùc laø chæ ñoù töùc laø thöùc, chæ ñònh cuï theå. Thöùc laø moät trong nhöõng caùi duyeân cho caùc hieän höõu, nhöng thöùc laø caùi duyeân ñaëc bieät, roõ reät bao quaùt hôn caû, cho neân ôû ñaây khoâng noùi Y tha khôûi chung chung maø noùi thaúng “y thöùc bieán, y thöùc khôûi”, hay “A-laïi-da duyeân khôûi”.

Noùi y thöùc bieán coøn coù taùc duïng ñaëc bieät laø ñoái trò caùi bònh voïng ngoaïi tha hoùa, ñeå xoay nhìn laïi mình, thaáy laïi mình voán laø chuû nhaân oâng cuûa moïi hieän höõu, nhö thaáy laïi baûn lai dieân muïc. Töø ñoù chuyeån boû daàn loái thaáy bieát sai laàm gaây ñau khoå, thaønh caùi Trí tueä Baùt-nhaõ, trí Ñaïi vieân caûnh, xaây döïng caûnh giôùi an vui töï taïi.

Ñaïo lyù Duy taâm, Duy thöùc naøy ñöôïc noùi nhieàu trong caùc kinh. Vì ñaïo Phaät laø ñaïo chuù troïng chöõ taâm, laáy taâm truyeàn taâm, taâm laø goác cuûa meâ ngoä, nhö kinh Phaùp Cuù noùi: “Taâm laø chuû, taâm daãn ñaàu caùc phaùp, taâm taïo taùc, noùi hay laøm vôùi taâm oâ nhieãm thì söï khoå seõ keùo ñeán nhö baùnh xe laên theo chaân con vaät keùo...” Hoaëc nhö kinh Hoa Nghieâm noùi” Nhaát thieát duy taâm taïo”. Kinh Laêng Giaø noùi: “Do töï taâm chaáp tröôùc, taâm hieän tôï caûnh beân ngoaøi, caûnh ñöôïc thaáy ñoù chaúng phaûi coù thaät, theá neân noùi Duy taâm”. Kinh Giaûi Thaâm Maät noùi: “ Caûnh sôû duyeân cuûa caùc thöùc, ñeàu do caùc thöùc hieän” vaø bieát bao chöõ taâm chöõ thöùc, nhö chöõ thöùc duyeân danh saéc, A-laïi-da, thöùc thöïc v.v... tham, saân. si, nhó thöùc v.v... trong caùc kinh ñeàu ñöôïc dieãn taû nhö laø nguoàn goác cuûa moïi söï moïi vaät.

Caùc Boä phaùi Phaät giaùo khai trieån vaø heä thoáng Hoùa caùc thöù taâm aáy, roõ neùt nhaát laø phaùi Höõu boä heä thoáng Hoùa thaønh baûy möôi laêm (�5) phaùp, trong ñoù taâm laø chuû yeáu. Ñeán Du-giaø Sö Ñòa Luaän heä thoáng hoùa thaønh hai traêm (200) phaùp, ñeán Duy thöùc toâng thì ruùt laïi coøn moät traêm (100) phaùp, gom vaøo naêm vò, trong ñoù Taâm thöùc laø chuû.

Naêm vò moät traêm (100) phaùp laø: 1. Saéc laø töôùng cuûa thöùc nhaän bieát, ngoaøi thöùc thì khoâng coù töôùng

saéc. 2. Taâm vöông laø töï theå cuûa thöùc. 3. Taâm sôû laø quyeán thuoäc, sôû thuoäc cuûa thöùc. �. Baát töông öng haønh laø caùi boùng cuûa Saéc, Taâm, Taâm sôû hôïp laïi. 5. Voâ vi phaùp laø thöïc taùnh cuûa thöùc. Moät traêm (100) phaùp ñeàu laø thöùc, lieân heä vôùi thöùc môùi coù ñöôïc. Coù ngöôøi ngôø raèng: Soâng kia nuùi noï khi ta chöa sanh noù ñaõ coù, khi

8 BOÄ DU GIAØ �

ta cheát roài noù vaãn coøn, theá sao goïi laø thöùc bieán? Hoaëc nhö chieác maùy vi tính, khi khoa hoïc chöa cheá ra thì khoâng ai bieát, khi khoa hoïc cheá ra roài ngöôøi ta môùi bieát, theá sao goïi laø thöùc bieán?

Ñaâu bieát raèng soâng kia nuùi noï khi ta chöa sanh noù ñaõ coù, khi ta cheát roài noù vaãn coøn, vaäy noù laø coù vôùi ai? Coøn vôùi ai? Ai bieát noù coù? ai bieát noù coøn? Neáu khi ta ñang soáng trong hieän taïi maø bieát ñöôïc nuùi soâng khi ta chöa sanh hay sau khi ta cheát, thì ñoù laø caùi bieát theo töôûng töôïng, maø töôûng töôïng thì ñaâu phaûi ngoaïi thöùc.

Vaû laïi nuùi kia soâng noï laø coù, maùy vi tính laø coù, caùi coù ñoù coù gioáng caùi coù cuûa Na-tieân döôùi maét vua Di-lan-ñaø, hay caùi coù cuûa chieác xe döôùi maét Na-tieân khoâng? Neáu caùi coù ñoù cuõng gioáng caùi coù cuûa Na-tieân döôùi maét vua Di-lan-ñaø, caùi coù cuûa chieác xe döôùi maét Na-tieân, thì ñeàu laø caùi coù do thöùc bieán.

Khoâng phaûi nuùi maø thaáy nuùi, laø thöùc bieán. Khoâng phaûi soâng maø thaáy soâng, laø thöùc bieán. Khoâng phaûi vaäy maø thaáy vaäy, laø thöùc bieán.

Ñeå xieån döông ñaïo lyù Duy thöùc moät caùch heä thoáng chaët cheõ, ñaàu theá kyû thöù naêm Taây lòch, Boà-taùt Thieân Thaân (Vasubandhu) ñaõ döïa caùc kinh Ñaïi thöøa A-tyø-ñaït-ma, Nhaäp Laêng Giaø, Giaûi Thaâm Maät, nhaát laø luaän Du-giaø Sö Ñòa, Hieån Döông Thaùnh Giaùo, Nhieáp Ñaïi Thöøa, Bieän Trung Bieân v.v... maø vieát ra ba möôi baøi tuïng ngaén goïn, nhöng noäi dung heát söùc phong phuù. Coù theå chia laøm boán phaàn sau ñaây:

- Phaàn ñaàu: Phaù chaáp ngaõ phaùp, töùc thuoäc Bieán keá sôû chaáp taùnh. - Phaàn hai: Giaûng kyõ veà Duy thöùc töôùng, töùc thuoäc Y tha khôûi

taùnh. - Phaàn ba: Giaûng veà ba Voâ taùnh, töùc Duy thöùc taùnh, thuoäc Vieân

thaønh thaät taùnh. - Phaàn boán: Giaûng veà söï tu chöùng qua naêm haïnh vò. Hoaëc theo xöa coù nhieàu caùch chia, nhö: Trong ba möôi baøi tuïng,

hai möôi boán baøi ñaàu noùi veà Töôùng Duy thöùc, baøi thöù hai möôi laêm noùi veà Taùnh Duy thöùc, naêm baøi cuoái cuøng noùi Haïnh vò tu chöùng Duy thöùc.

Trong hai möôi boán baøi ñaàu, moät baøi röôõi ñaàu löôïc noùi Töôùng Duy thöùc, hai möôi hai baøi röôõi sau noùi roäng veà Töôùng Duy thöùc.

Ba töï taùnh: Bieán keá sôû chaáp, Y tha khôûi vaø Vieân thaønh thaät coù yù nghóa khoâng khaùc gì yù nghóa “khoâng, giaû, trung” trong baøi tuïng ôû Trung luaän:” Nhaân duyeân sôû danh phaùp, ngaõ thuyeát töùc thò khoâng, thò danh vi giaû danh, dieäc danh Trung ñaïo nghóa”. Bieán keá sôû chaáp ngaõ phaùp, laø “khoâng”, Taâm, Taâm sôû vaø Kieán töôùng phaàn Y tha khôûi huyeãn söï laø “giaû”, Vieân thaønh thaät töùc chôn nhö laø “trung”.

SOÁ 1585 - THAØNH DUY THÖÙC LUAÄN (Quyeån 1 ñeán Quyeån 10 trong baûn Haùn) �

Ngaøi Long Thoï ñöùng treân chôn khoâng voâ töôùng, Vieân thaønh thaät taùnh maø phaù Bieán keá chaáp. Ngaøi Theá Thaân ñöùng treân Duy thöùc Y tha khôûi ñeå phaù Bieán keá chaáp. Hai phöông thuoác cuøng chöõa moät bònh, bònh aûo töôûng veà thaät ngaõ, thaät phaùp.

Luaän sö Thanh Bieän vì phaù voïng tình chaáp coù, cho neân noùi heát thaûy phaùp ñeàu khoâng. Luaän sö Hoä phaùp, vì phaù voïng tình chaáp khoâng, cho neân noùi heát thaûy phaùp Duy thöùc huyeãn coù. Noùi khoâng ñeå phaù coù, noùi coù ñeå phaù khoâng, ñeàu cuøng muïc ñích ñöa tri kieán ngöôøi ta tôùi choã ngoä nhaäp thaät töôùng Trung ñaïo, lìa töù cuù tuyeät baùch phi.

Noùi Duy thöùc khoâng, nhöng yù khoâng phaûi ngöøng laïi nôi khoâng, neáu ngöøng laïi nôi khoâng thì thaønh aùc thuû khoâng. Noùi Duy thöùc coù, nhöng yù khoâng phaûi ngöøng laïi nôi Duy thöùc coù, neáu ngöøng laïi nôi Duy thöùc coù, töùc laø phaùp chaáp. Nhö trong luaän Thaønh Duy thöùc naøy cuoán hai noùi: “Neáu chaáp Duy thöùc laø thaät coù, thì khoâng khaùc gì chaáp ngoaïi caûnh, cuõng laø phaùp chaáp”.

Boà-taùt Thieân Thaân vieát xong ba möôi baøi tuïng Duy thöùc naøy vaøo luùc cuoái ñôøi mình, chöa kòp giaûi thích. Sôû dó coù ñöôïc söï giaûi thích chi ly nhö ngaøy nay coøn thaáy ñöôïc laø do möôøi vò Ñaïi luaän sö noùi nhau chuù giaûi.

Trong möôøi Ñaïi luaän sö naøy, ngaøi Thaân Thaéng, Hoûa Bieän laø ñoàng thôøi Thieân Thaân, caùch hôn moät traêm (100) naêm sau ngaøi Thieân Thaân, coù taùm Ñaïi luaän sö laø Ñöùc Hueä, An Hueä, Nan Ñaø, Tònh Nguyeät, Thaéng Höõu, Traàn Na, Trí Nguyeät vaø ñeä töû ngaøi Traàn Na laø ngaøi Hoä Phaùp, cuøng nhau tieáp tuïc giaûi thích, moãi vò möôøi quyeån, möôøi vò thaønh moät traêm (100) quyeån.

Ngaøi Huyeàn Trang sau möôøi saùu naêm du hoïc AÁn Ñoä veà Trung Hoa ruùt yeáu nghóa cuûa moät traêm (100) quyeån luaän kia, dòch ra Hoa vaên toùm goïn trong möôøi quyeån. Trong möôøi quyeån naøy lyù nghóa chuû yeáu laø cuûa ngaøi Hoä Phaùp, cho neân noùi boä Luaän Thaønh Duy Thöùc möôøi quyeån naøy do Hoä Phaùp v.v... taïo. Chính ngaøi Giôùi Hieàn, chuû trì tröôøng Ñaïi hoïc Phaät giaùo Na lan ñaø luùc ngaøi Huyeàn Trang sang AÁn Ñoä hoïc laø ñeä töû cuûa ngaøi Hoä Phaùp. Ngaøi Giôùi Hieàn ñaõ truyeàn cho ngaøi Huyeàn Trang moân hoïc Duy thöùc naøy.

Noùi ñeán Tam Taïng Phaùp Sö Huyeàn Trang thì ñaïi ña soá ngöôøi ñeàu bieát, hoaëc bieát qua tieåu söû, qua Taây Du Kyù hay bieát qua phim Taây Du, Ñöôøng Tam Taïng thænh kinh. Duø qua caùch naøo ngöôøi ta cuõng thaáy ngaøi laø moät baäc vó nhaân hy höõu. Nhaø hoïc giaû Nguyeãn Hieán Leâ ñaõ vieát veà ngaøi nhö vaày: “Ñoïc xong tieåu söû cuûa oâng, ta môùi thaáy taám göông cuûa oâng ñeå

10 BOÄ DU GIAØ �

laïi cho ta soi khoâng coù moät chuùt veát. Caùc vó nhaân khaùc, tröø vaøi vò Thaùnh, coøn coù theå coù choã cho ta khoâng phuïc, coøn oâng thì suoát ñôøi thanh ñaïm, can ñaûm, caàn cuø, hieáu hoïc, leã ñoä, khieâm toán, trong saïch vaø hy sinh”.

Ngaøi khoâng nhöõng laø moät Thaùnh Taêng, moät Boà-taùt trong Phaät giaùo, maø coøn laø moät nhaø söû hoïc, vaên hoïc, taâm lyù hoïc, trieát hoïc v.v... maët naøo cuõng vó ñaïi.

Theá nhöng coù moät ñieàu ít ngöôøi bieát ñeán, ñoù laø coâng trình dòch thuaät voâ tieàn kHoùang haäu cuûa ngaøi khoâng keùm chi cuoäc maïo hieåm ñi thænh kinh voâ tieàn kHoùang haäu cuûa ngaøi.

Thaät vaäy, vôùi Phaïn vaên khoù nhö theá, Hoa vaên khoù nhö theá, ñaïo lyù khoù nhö theá maø ngaøi ñaõ dòch raát nhieàu kinh saùch Phaät hôn baát cöù ai.

Töø AÁn Ñoä ngaøi mang veà Trung Hoa naêm traêm hai möôi (520) hoøm goàm saùu traêm naêm möôi baûy (65�) boä kinh Phaät baèng Phaïn vaên. Töø khi veà nöôùc cho ñeán khi gaùc buùt quy Taây, suoát möôøi chín naêm roøng aâm thaàm chuyeân dòch, ngaøi ñaõ dòch ñöôïc baûy möôi laêm boä goàm moät ngaøn ba traêm ba möôi laêm (1335) cuoán, trong ñoù chuû yeáu laø kinh Ñaïi Baùt-nhaõ saùu traêm (600) cuoán, Ñaïi Tyø-baø-sa luaän hai traêm (200) cuoán, Du-giaø Sö Ñòa Luaän moät traêm (100) cuoán, Cu-xaù-Luaän ba möôi cuoán, Hieån Döông Thaùnh Giaùo luaän hai möôi cuoán, Thaønh Duy Thöùc Luaän möôøi cuoán v.v...

Giaùo lyù Ñaïi thöøa Phaät giaùo coù ba heä, moät laø heä “Phaùp Taùnh Khoâng Tueä” vôùi caùc boä kinh nhö Ñaïi Baùt-nhaõ saùu traêm (600) cuoán v.v... hai laø heä “Phaùp Töôùng Duy Thöùc” vôùi caùc boä luaän Du-giaø Sö Ñòa moät traêm (100) cuoán, Hieån Döông Thaùnh Giaùo luaän hai möôi cuoán, Thaønh Duy Thöùc Luaän möôøi cuoán v.v... ba laø heä “Phaùp Giôùi Vieân Giaùc” vôùi caùc boä kinh Vieân Giaùc, Hoa nghieâm, Phaùp Hoa, Nieát-baøn v.v...

Trong ba heä ñoù, ngaøi Huyeàn Trang ñaõ dòch ra heát chín phaàn möôøi caùc kinh luaän thuoäc heä “Phaùp Taùnh Khoâng Tueä” vaø “Phaùp Töôùng Duy Thöùc”. Hai heä giaùo lyù naøy tuy caùch trình baøy khaùc nhau raát xa, nhöng cuøng nhaèm moät chuû ñích laø phaù ngaõ phaùp chaáp, hieån baøy Trung ñaïo thaät töôùng. Nhö luaän Thaønh Duy Thöùc naøy cuoán hai noùi: “Caùc Taâm, Taâm sôû, vì laø phaùp Y tha khôûi, neân cuõng nhö huyeãn söï, chaúng phaûi thaät coù. Vì khieán tröø bònh voïng chaáp coù thaät caûnh lìa ngoaøi Taâm, Taâm sôû neân noùi Duy coù Thöùc. Neáu laïi chaáp Duy thöùc laø thaät coù, thì chaúng khaùc gì chaáp ngoaïi caûnh, cuõng laø phaùp chaáp”. Cuoán baûy laïi noùi: “Tröôùc ñaây noùi caùc thöùc töôùng sai bieät laø döïa theo lyù theá tuïc (Tuïc ñeá) maø noùi, chöù khoâng phaûi döïa Chôn thaéng nghóa (Chôn ñeá). Trong Chôn thaéng nghóa thì taâm suy mieäng noùi ñeàu baët döùt”. Nhö theá roõ raøng lyù nghóa cuoái cuøng cuûa heä


Baùt-nhaõ vaø heä Du-giaø coù gì khaùc nhau ñaâu. Chaéc haún ñaõ thaâm ngoä choã ñoù, neân ngaøi Huyeàn Trang ñaõ dòch caû

kinh Ñaïi Baùt-nhaõ laãn luaän Du-giaø moät caùch dung thoâng töï taïi, khoâng vöôùng maéc thieân leäch, naëng beân naøy nheï beân kia.

Thaùi ñoä khoâng thieân leäch naøy, ngaøi ñaõ boäc loä ngay khi coøn hoïc taïi AÁn Ñoä. Khi ñoù coù luaän sö Sö Töû Quang toân Trung Quaùn maø kích baùc Du-giaø, ngaøi ñaõ hoäi thoâng caû Trung Quaùn vaø Du-giaø ñeå vieát ra baøi luaän Hoäi Toâng ba ngaøn (3000) baøi tuïng ñeå phuû chính laïi bònh thieân chaáp khoâng cuûa Sö Töû Quang.

Boä luaän Thaønh Duy Thöùc naøy laø boä luaän Cöông yeáu cuûa moân Duy thöùc hoïc, trình baøy lyù Duy thöùc theo luaän phaùp Nhaân minh vôùi nhöõng töø ngöõ môùi laï, giaûn öôùc, nghóa lyù khuùc chieát, yù kieán cuûa caùc Luaän sö ñan xen chaèng chòt, hoûi ñaùp khoâng phaân ranh giôùi roõ raøng, coù khi caâu hoûi aån trong caâu ñaùp, duøng nhieàu ñaïi danh töø bæ, thöû, do doù thaät khoù loøng hieåu cho chu ñaùo. Ñuùng nhö lôøi taùn thaùn cuûa luaän Duy thöùc xu yeáu: “Vaïn töôïng haøm ö nhaát töï, thieân huaán giaûng ö nhaát ngoân”.

Toâi dòch boä luaän Thaønh Duy Thöùc naøy, tröôùc heát vì loøng ngöôõng moä chaân dung ngaøi Huyeàn Trang, sau laø ñeå goùp phaàn vôùi caùc vò ñang nghieân cöùu hoaëc ñang giaûng daïy Duy thöùc coù saùch cô baûn veà Duy thöùc ñeå tham khaûo deã daøng hôn. Luaän Duy Thöùc hay Caâu Xaù coù khaû naêng laøm saùng nghóa nhöõng caâu Phaät daïy trong caùc kinh Nikaya, A-haøm nhö caâu: “Chuùng sanh nöông boán caùch aên maø toàn taïi. Trong ñoù coù “thöùc thöïc”. Hay “Haønh duyeân thöùc”, hay “Thoï, Noaõn, thöùc”, vaäy thöùc caâu ñoù laø thöùc naøo? Khoâng ñoïc Thaønh Duy Thöùc töôûng khoù noùi cho roõ.

Duø toâi ñaõ ñeå nhieàu coâng phu vaøo baûn dòch naøy, nhöng chaéc chaén khoâng sao traùnh khoûi coøn nhieàu sai soùt. Hy voïng sau naøy khi phaùt hieän ra ñöôïc hoaëc nhôø Thieän tri thöùc chæ cho, toâi seõ ñieàu chænh laïi cho baûn dòch ñöôïc hoaøn bò hôn.

--------------------------------


NGHÓA CHÖÕ THAØNH DUY THÖÙC Duy Thöùc laø duy caùi bieát, do caùi bieát, hoaëc y nôi caùi bieát (bæ y thöùc

sôû bieát). Muoân söï muoân vaät khoâng töï hieän höõu, chæ hieän höõu khi ñuû duyeân,

chæ hieän höõu giöõa moái quan heä, lôùp naøy lôùp khaùc truøng truøng voâ taän, moät laøm duyeân cho taát caû, taát caû duy moät, taát caû laøm duyeân cho moät, moät duy taát caû. Do caùi naøy coù neân caùi kia coù, caùi naøy sinh neân caùi kia sinh, caùi naøy khoâng neân caùi kia khoâng, caùi naøy dieät neân caùi kia dieät. Nhö theá laø duyeân khôûi, Y tha khôûi. Trong ñoù neáu noùi duy thì caùi naøo cuõng duy ñöôïc heát, duy saéc, duy höông, duy voâ minh, duy caên, duy traàn v.v... nhö Coå ñöùc noùi: “Nhaát saéc nhaát höông, voâ phi trung ñaïo”. Ngaøi Thieân Thai Trí Giaû noùi: “Tuøy nieâm nhaát phaùp, giai thò phaùp giôùi”. (Baát cöù ñöa ra moät phaùp naøo, phaùp ñoù ñeàu laø phaùp giôùi muoân phaùp).

Thöùc laø moät trong heát thaûy phaùp, nhöng thöùc coù naêng löïc ñaëc bieät bieát ñöôïc caùi khaùc vaø töï bieát ñöôïc mình, noù laø chuû löïc ôû ngay trong moãi moãi chuùng sanh. Chính caùi bieát naøy laøm cho caùc phaùp trong ñoàng nhaát tính duyeân khôûi, voâ danh voâ töôùng, voâ thæ voâ chung, voâ trung voâ bieân ( khoâng trong khoâng ngoaøi) noåi leân thieân hình vaïn traïng, roài meâ muoäi chaïy theo giaû töôùng thieân hình vaïn traïng ñoù maø ñaém tröôùc, taïo nghieäp, buoäc raøng theo noù, gaây neân khoå ñau.

Laïi, “Duy coù nghóa laø giaûn bieät, ngaên khoâng coù ngoaïi caûnh; Thöùc coù nghóa laø lieãu giaûi, bieåu thò coù noäi taâm”.

Noùi Duy thöùc chính laø ñöa ra lôøi khai thò, thöùc tænh ngöôøi ta haõy töï giaùc, haõy quaùn taâm mình, nhìn laïi caùi naêng löïc thieân bieán vaïn hoùa ôû ngay trong mình ñeå gaïn loïc noù, trau doài noù, söûa chöõa noù phaûi bieán hoùa nhö theá naøo ñeå chæ ñem laïi lôïi laïc, chöù ñöøng gaây ra ñau khoå.

Ñeán khi ñaõ chuyeån ñöôïc taùm thöùc thaønh boán trí, saùng suoát hoaøn toaøn, lyù trí nhaát nhö, saéc taâm baát nhò, khoâng coøn laáy saéc laøm saéc, laáy taâm laøm taâm, ñöôïc töï taïi khoâng coøn vöôùng maéc, sôï haõi, thì baáy giôø khoâng caàn duy, khoâng caàn thöùc, hay caàn duy gì cuõng ñöôïc, voâ ngaïi.

Lyù Duy thöùc tieàm aån trong lôøi Phaät raûi raùc ôû caùc kinh, Boà-taùt Theá Thaân duøng lyù ñoù vieát thaønh luaän, ñoù laø do Lyù thaønh Giaùo, neân goïi laø Thaønh Duy thöùc. Ngöôïc laïi cuõng chính do luaän cuûa ngaøi Theá Thaân maø lyù Duy thöùc ñöôïc phaùt huy thaønh laäp, ñoù laø do Giaùo thaønh Lyù, neân goïi laø Thaønh Duy thöùc. Laïi möôøi vò Ñaïi luaän sö giaûi thích vaên ba möôi baøi tuïng Duy thöùc cuûa ngaøi Theá Thaân taïo thaønh boä luaän Duy thöùc. Ñoù laø do Giaùo thaønh Giaùo, neân goïi laø Thaønh Duy thöùc.


Thaønh Duy thöùc cuõng goïi laø Tònh Duy thöùc, vì boä luaän naøy giaûng giaûi roõ raøng roát raùo ñaïo lyù Duy thöùc.

Tam Taïng Phaùp Sö Huyeàn Trang sau khi du hoïc AÁn Ñoä mang veà Trung Hoa (602 - 6��), ruùt laáy lôøi giaûi cuûa möôøi vò Ñaïi luaän sö doàn laïi vaø dòch ra thaønh boä luaän Thaønh Duy Thöùc möôøi cuoán, löu truyeàn ñeán nay.

------------------------------

1� BOÄ DU GIAØ �

THAØNH DUY THÖÙC LUAÄN

Cuùi laïy Duy thöùc taùnh, Ñaáng thanh tònh troïn, phaàn. Toâi nay giaûi lôøi ngaøi. Vì lôïi laïc höõu tình. (1)

- Nay taïo Luaän naøy coát ñeå laøm cho ngöôøi meâ muoäi vaø hieåu sai lyù “nhò khoâng” (ngaõ khoâng, phaùp khoâng) ñöôïc trôû laïi hieåu ñuùng, hieåu ñuùng ñeå ñoaïn tröø hai troïng chöôùng. Do ngaõ chaáp, phaùp chaáp neân phaùt sinh ñuû hai troïng chöôùng, neáu chöùng lyù ngaõ khoâng, phaùp khoâng thì troïng chöôùng kia lieàn ñoaïn dieät. Chöôùng ñoaïn dieät vì ñeå chöùng ñöôïc hai vò thuø thaéng. Do ñoaïn dieät chöôùng phieàn naõo laø thöù laøm cho sanh töû töông tuïc maø chöùng quaû chôn giaûi thoaùt, do ñoaïn dieät chöôùng sôû tri laø thöù laøm ngaên ngaïi söï lieãu giaûi caûnh sôû tri, maø chöùng ñöôïc quaû Ñaïi Boà-ñeà.

Laïi vì khai thò cho ngöôøi laàm chaáp ngaõ, phaùp thaät coù, meâ lyù Duy thöùc, ñeå khieán hoï ñaït ngoä lyù Nhò khoâng, bieát ñuùng nhö thöïc lyù Duy thöùc.

Laïi coù ngöôøi meâ vaø laàm lyù Duy thöùc, neân hoaëc chaáp ngoaïi caûnh gioáng nhö thöùc chaúng phaûi khoâng, hoaëc chaáp noäi thöùc gioáng nhö caûnh chaúng phaûi coù, hoaëc chaáp caùc thöùc duïng thì khaùc maø theå thì ñoàng, hoaëc chaáp lìa ngoaøi taâm, khoâng rieâng coù Taâm sôû. Vì ngaên chaän caùc thöù dò chaáp nhö theá, khieán hoï hieåu ñuùng nhö thaät lyù Duy thöùc thaâm dieäu, cho neân taïo Luaän naøy. (2)

I. LÖÔÏC NEÂU TÖÔÙNG DUY THÖÙC (*)Hoûi: Neáu chæ coù Thöùc thì taïi sao ngöôøi theá gian vaø trong Thaùnh

giaùo ñeàu noùi coù ngaõ vaø phaùp? Tuïng ñaùp:

Do giaû noùi ngaõ phaùp, Coù töôùng ngaõ phaùp chuyeån, Chuùng nöông thöùc bieán hieän, Thöùc Naêng bieán coù ba, Laø Dò thuïc, Tö löông, Vaø thöùc Lieäu bieät caûnh.

Luaän raèng: Theá gian vaø Thaùnh giaùo noùi coù ngaõ vaø phaùp, chæ laø do giaû noùi, chöù chaúng phaûi coù thaät taùnh. Ngaõ nghóa laø chuû teå, phaùp nghóa laø quûy trì. hai thöù aáy ñeàu coù caùc töôùng chuyeån bieán hieän ra. Ngaõ coù caùc töôùng nhö laø höõu tình, maïng giaû v.v... Döï löu, Nhaát lai v.v... Phaùp coù caùc


töôùng nhö laø Thaät, Ñöùc, Nghieäp v.v.. Uaån, Xöù, Giôùi v.v... Chuyeån nghóa laø tuøy theo duyeân thì thieát ra caùc töôùng khaùc nhau.

Hoûi: Caùc töôùng nhö theá neáu do giaû thuyeát, thì nöông vaøo ñaâu ñöôïc thaønh giaû thuyeát?

Ñaùp: Caùc töôùng ngaõ phaùp nhö theá ñeàu nöông vaøo söï chuyeån bieán cuûa thöùc maø giaû thi thieát.

- Thöùc nghóa laø lieãu bieát, nhaän thöùc. Trong ñaây noùi thöùc cuõng bao goàm caû Taâm sôû, vì noù töông öng nhau vaäy.

- Bieán nghóa laø thöùc theå chuyeån bieán ra hai phaàn töông tôï laø Töôùng phaàn vaø Kieán phaàn. Vì Töôùng vaø Kieán ñeàu nöông Töï chöùng phaàn cuûa thöùc maø khôûi leân, roài nöông hai phaàn Kieán, Töôùng naøy maø thi thieát ngaõ vaø phaùp. Ngaõ vaø phaùp kia lìa hai phaàn Kieán, Töôùng naøy thì khoâng coù choã nöông (töùc phaân bieät giaû).

Hoaëc laïi do noäi thöùc chuyeån bieán thaønh tôï ngoaïi caûnh, vì do naêng löïc phaân bieät huaân taäp veà ngaõ phaùp, neân khi caùc thöùc sanh khôûi lieàn bieán thaønh ra töôùng tôï ngaõ, töôùng tôï phaùp. Töôùng ngaõ phaùp ñoù tuy ôû noäi thöùc, nhöng do phaân bieät maø hieän ra töông tôï nhö laø caûnh ôû beân ngoaøi (nhaân duyeân giaû). Caùc loaïi höõu tình töø voâ thæ ñeán nay, duyeân theo töôùng tôï ngaõ tôï phaùp ñoù, chaáp cho laø thaät ngaõ, thaät phaùp. Nhö ngöôøi chieâm bao, do söùc chieâm bao maø treân taâm hoï hieän ra caùc töôùng tôï nhö laø caûnh ôû beân ngoaøi, roài duyeân theo ñoù hoï chaáp cho laø thaät coù ngoaïi caûnh.

Caùi thaät ngaõ, thaät phaùp cuûa keû ngu phu chaáp tröôùc naøy ñeàu khoâng coù thaät coù, noù chæ tuøy theo voïng tình maø bòa ñaët ra, cho neân noùi noù laø giaû (phaân bieät bieán, phaân bieät giaû). Noäi thöùc bieán ra tôï ngaõ tôï phaùp, tuy coù maø khoâng phaûi thaät coù taùnh ngaõ phaùp, nhöng tôï nhö laø coù ngaõ phaùp hieän ra, neân noùi laø giaû (nhaân duyeân bieán, nhaân duyeân giaû).

Ngoaïi caûnh theo voïng tình maø bòa ñaët chöù chaúng phaûi coù nhö thöùc, coøn noäi thöùc chaéc chaén nöông nhaân duyeân sanh, neân chaúng phaûi khoâng nhö caûnh. Nhôø ñoù beøn ngaên ñöôïc hai thöù chaáp laø chaáp taêng vaø chaáp giaûm (ngaõ phaùp khoâng maø chaáp cho laø thaät coù, ñoù laø chaáp taêng. Noäi thöùc coù maø laïi chaáp cho laø khoâng, ñoù laø chaáp giaûm).

Caûnh nöông noäi thöùc maø giaû laäp, cho neân noù chæ coù treân maët theá tuïc (Tuïc ñeá), coøn thöùc laø choã nöông cuûa giaû caûnh, neân noù cuõng coù treân maët thaéng nghóa (lyù roát raùo). (3)

II. PHAÙ CHAÁP NGAÕ- Laøm sao bieát ñöôïc thaät khoâng coù ngoaïi caûnh, chæ coù noäi thöùc

sanh ra tôï nhö ngoaïi caûnh, neân khoâng theå coù thaät ngaõ, thaät phaùp?


- Theá naøo laø khoâng theå coù thaät ngaõ? - Chaáp thaät ngaõ löôïc coù ba thöù: 1. Chaáp ngaõ theå thöôøng haèng chaâu bieán, löôïng ñoàng vôùi hö khoâng,

tuøy nôi taïo nghieäp maø thoï khoå, thoï vui. 2. Chaáp ngaõ theå tuøy thöôøng maø löôïng thì baát ñònh, tuøy theo thaân

lôùn nhoû maø noù coù daõn ra hoaëc ruùt laïi. 3. Chaáp ngaõ theå thöôøng nhöng raát vi teá nhö moät cöïc vi, noù thaàm

chuyeån dòch trong thaân, taïo taùc söï nghieäp. - Loái chaáp ngaõ thöù nhaát aáy khoâng ñuùng lyù. Vì sao? Chaáp ngaõ laø

thöôøng haèng chaâu bieán, löôïng ñoàng vôùi hö khoâng, thì lyù ñaùng ngaõ aáy khoâng theo chaân ñeå chòu söï khoå vui. Laïi ngaõ laø thöôøng, laø bieán thì lyù ñaùng ngaõ aáy khoâng ñoäng chuyeån, nhö theá laøm sao ngaõ aáy coù theå theo thaân taïo taùc caùc nghieäp?

Laïi caùi ngaõ bò chaáp ñoù laø ñoàng hay laø khaùc giöõa caùc loaøi höõu tình? Neáu noùi ñoàng, thì khi moät ngaõ cuûa höõu tình naøy laøm, lyù ñaùng taát caû ngaõ cuûa caùc höõu tình khaùc ñeàu laøm, khi moät ngaõ thoï quaû thì lyù ñaùng taát caû ngaõ khaùc ñeàu thoï, khi ngaõ cuûa höõu tình naøy ñöôïc giaûi thoaùt, thì lyù ñaùng taát caû cuûa ngaõ cuûa caùc höõu tình khaùc ñeàu ñöôïc giaûi thoaùt? Neáu vaäy, thì maéc loãi lôùn. Coøn neáu noùi khaùc theå, maø caùc ngaõ cuûa caùc höõu tình laïi cuøng bieán khaép, theá thì theå cuûa caùc ngaõ ñoù cuõng laãn loän nhau. Laïi khi moät ngaõ taùc nghieäp, moät ngaõ thoï quaû, maø ngaõ ñoù vì cuøng vôùi caùc ngaõ khaùc ôû moät choã khoâng rieâng bieät, thì lyù ñaùng phaûi goïi laø taát caû ngaõ taùc nghieäp, taát caû ngaõ thoï quaû. Neáu cho raèng taùc nghieäp, thoï quaû ñeàu coù sôû thuoäc rieâng, neân khoâng maéc loãi aáy thì lyù cuõng khoâng ñuùng. Bôûi vì ngaõ theå cuûa caùc höõu tình ñaõ bieán khaép, thôøi nghieäp, quaû vaø thaân ñaõ cuøng vôùi ngaõ theå cuûa caùc höõu tình hôïp laøm moät, maø neáu taùc nghieäp thoï quaû chæ thuoäc ngaõ naøy, chaúng phaûi thuoäc ngaõ kia, thì cuõng khoâng ñuùng lyù.

Khi moät ngaõ cuûa höõu tình naøy giaûi thoaùt, taát caû ngaõ cuûa caùc höõu tình khaùc lyù ñaùng ñeàu ñöôïc giaûi thoaùt, vì phaùp tu chöùng hôïp moät vôùi taát caû ngaõ vaäy.

- Loái chaáp ngaõ thöù hai cuõng phi lyù. Vì sao? Vì chaáp ngaõ theå laø thöôøng truù. Ñaõ thöôøng truù thì khoâng coù theå theo chaân maø coù söï daõn ra vaø ruùt laïi. Neáu noù ñaõ coù söï daõn ra vaø ruùt laïi thì noù khoâng khaùc gioù trong oáng beå, khoâng theå thöôøng truù ñöôïc. Laïi ngaõ ñaõ theo thaân thì ngaõ aáy coù theå chia cheû nhö thaân, nhö vaäy laøm sao coù theå chaáp ngaõ theå laø moät ñöôïc?

- Loái chaáp ngaõ thöù ba cuõng phi lyù. Vì sao? Vì löôïng cuûa ngaõ raát nhoû nhö moät maûy vi traàn, nhö theá thì laøm sao ngaõ coù theå khieán caû thaân to lôùn chuyeån ñoäng? Neáu noùi ngaõ tuy nhoû nhöng tuaàn chuyeån raát nhanh

SOÁ 1585 - THAØNH DUY THÖÙC LUAÄN (Quyeån 1 ñeán Quyeån 10 trong baûn Haùn) 1�

trong thaân, gioáng nhö voøng löûa quay, neân nhö tuoàng noù chuyeån ñoäng trong thaân, theá thôøi caùi ngaõ ñoù chaúng phaûi moät, chaúng phaûi thöôøng, vì caùi gì coù qua laïi chyeån ñoäng thì ñeàu chaúng phaûi thöôøng nhaát vaäy.

- Laïi coù ba thöù chaáp ngaõ: 1. Chaáp ngaõ töùc uaån. 2. Chaáp ngaõ lìa uaån. 3. Chaáp ngaõ chaúng phaûi töùc chaúng phaûi lìa uaån. - Thöù nhaát, chaáp ngaõ töùc uaån, khoâng ñuùng lyù. Vì ngaõ aáy neân gioáng

nhö uaån, chaúng phaûi thöôøng, nhaát. Laïi caùc saéc trong thaân chaúng phaûi laø thaät ngaõ, vì noù gioáng nhö caùc saéc ngoaøi thaân, coù söï chaát ngaïi.

Coøn Taâm, Taâm sôû phaùp cuõng chaúng phaûi thaät ngaõ, vì ñôïi coù caùc duyeân, Taâm, Taâm sôû môùi phaùt sinh, noù khoâng haèng thöôøng töông tuïc ñöôïc.

Caùc phaùp Baát töông öng haønh, caùc saéc thuoäc phaùp xöù nhieáp khaùc, cuõng chaûng phaûi thaät ngaõ, vì noù gioáng nhö hö khoâng, khoâng coù tính giaùc tri (khoâng giaùc tri thì ñaâu phaûi ngaõ).

- Thöù hai, chaáp ngaõ lìa uaån, cuõng khoâng ñuùng lyù. Vì ngaõ lìa uaån thì noù cuõng nhö hö khoâng, khoâng coù taùc nghieäp vaø thoï quaû.

- Thöù ba, chaáp ngaõ chaúng phaûi töùc uaån, chaúng phaûi lìa uaån, cuõng khoâng ñuùng lyù. Vì cho raèng ngaõ nöông uaån môùi laäp, chaúng phaûi töùc uaån lìa uaån thì ngaõ ñoù gioáng nhö caùi bình (bình do daát laøm ra, bình khoâng laø ñaát, cuõng khoâng lìa ñaát maø coù), chaúng phaûi laø thaät ngaõ. Laïi ñaõ khoâng theå noùi ngaõ thuoäc höõu vi hay voâ vi (ngaõ töùc laø uaån thì thuoäc höõu vi, ngaõ lìa uaån thì thuoäc voâ vi. ÔÛ ñaây ngaõ chaúng töùc naêm uaån chaúng phaûi lìa naêm uaån, töùc khoâng theå noùi laø höõu vi hay voâ vi), thì cuõng khoâng theå noùi laø ngaõ hay phi ngaõ.

Theá neân, caùc loái chaáp ngaõ treân khoâng thaønh. - Laïi caùc ngaõ theå ñöôïc chaáp cho laø thaät coù ñoù, laø noù coù tö löï hay

khoâng tö löï? Neáu ngaõ coù tö löï thì voâ thöôøng, vì khoâng phaûi luùc naøo cuõng coù tö löï. Neáu ngaõ khoâng tö löï thì gioáng nhö hö khoâng, khoâng theå taùc nghieäp vaø thoï quaû. Cho neân loái chaáp ngaõ ñoù khoâng thaønh.

- Laïi caùc ngaõ theå ñöôïc chaáp cho laø thaät coù ñoù, noù coù taùc duïng hay khoâng taùc duïng? Neáu coù taùc duïng thì ngaõ gioáng nhö tay chaân, leõ phaûi voâ thöôøng. Neáu khoâng taùc duïng thì ngaõ gioáng nhö söøng thoû, khoâng phaûi laø thaät ngaõ. Theá neân chaáp ngaõ chaúng töùc uaån, chaúng lìa uaån cuõng khoâng thaønh.

- Laïi caùc ngaõ theå ñöôïc chaáp cho coù thaät ñoù, noù coù phaûi laø caûnh sôû duyeân cuûa ngaõ kieán chaêng? Neáu noù khoâng laø caûnh sôû duyeân cuûa ngaõ


kieán thì caùc oâng laøn sao bieát ñoù laø thaät ngaõ? Neáu ngaõ laø caûnh sôû duyeân cuûa ngaõ kieán thì leõ ra ai coù ngaõ kieán laø ngöôøi chaúng thuoäc vaøo haïng ngöôøi ñieân ñaûo, vì hoï bieát ñuùng nhö thaät (neáu coù thaät ngaõ, thì ngöôøi naøo chaáp coù ngaõ, coù ngaõ kieán, laø ngöôøi ñoù bieát ñuùng nhö thaät, chöù khoâng phaûi ñieân ñaûo). Neáu theá, thì taïi sao ngöôøi chaáp coù ngaõ laïi bò keû tin vaøo chæ giaùo voâ ngaõ cheâ bai vaø chæ xöng taùn ngöôøi khoâng chaáp ngaõ raèng: “Khoâng chaáp ngaõ thì coù theå chöùng Nieát-baøn, ngöôøi chaáp ngaõ thì bò traàm luaân sanh töû”, chöù ñaâu coù theå ngöôøi coù taø kieán chaáp ngaõ laïi chöùng Nieát-baøn, coøn ngöôøi chaùnh kieán khoâng chaáp ngaõ laïi bò traàm luaân sanh töû!

- Laïi caùc ngaõ kieán khoâng theå duyeân thaät ngaõ, vì noù ñaõ coù sôû duyeân, gioáng nhö taâm duyeân caùc phaùp khaùc. Laïi sôû duyeân cuûa ngaõ khieán nhaát ñònh khoâng phaûi laø thaät ngaõ, vì noù laø sôû duyeân, nhö caùc phaùp saéc, höông v.v... Theá neân ngaõ kieán khoâng duyeân thaät ngaõ, chæ duyeân caùc uaån do noäi thöùc bieán hieän, roài tuøy theo voïng tình so ño chaáp tröôùc naøy noï. (�)

III. HAI THÖÙ NGAÕ CHAÁP- Nhöng taát caû ngaõ chaáp löôïc coù hai thöù: 1. Caâu sanh. 2. Phaân bieät. - Ngaõ chaáp caâu sanh laø ngaõ chaáp töø voâ thæ ñeán nay do söùc hö voïng

huaân taäp beân trong taâm, noù cuøng moät laàn sinh ra vôùi thaân, chöù khoâng ñôïi coù taø giaùo vaø taø phaân bieät môùi sinh, maø laø nhaäm vaän chuyeån bieán hieän khôûi, neân goïi laø Caâu sanh. Loaïi Caâu sanh naøy coù hai:

1. Thöôøng töông tuïc, töùc thöùc thöù baûy duyeân Kieán phaàn cuûa thöùc thöù taùm, khôûi leân töôùng Kieán phaàn cuûa thöùc thöù taùm aáy treân töï thöùc thöù baûy vaø chaáp laáy töôùng ñoù laøm thaät ngaõ.

2. Coù giaùn ñoaïn, töùc thöùc thöù saùu duyeân vaøo töôùng naêm thuû uaån ñöôïc bieán hieän treân töï thöùc noù, hoaëc duyeân chung caû naêm thuû uaån hoaëc duyeân rieâng töøng thuû uaån, khôûi leân töôùng daïng aáy treân töï thöùc, roài chaáp laáy töôùng ñoù laøm thaät ngaõ. Hai thöù caâu sanh ngaõ chaáp naøy vi teá neân khoù ñoaïn tröø. Veà sau trong giai ñoaïn tu ñaïo, thöôøng thöôøng tu taäp pheùp quaùn sanh khoâng thuø thaéng (nhaân voâ ngaõ, ôû tu ñaïo vò quaùn lyù sanh khoâng saâu hôn ôû kieán ñaïo vò, neân goïi laø thaéng sanh khoâng quaùn) moät caùch trieät ñeå môùi coù theå ñoaïn tröø ñöôïc.

- Ngaõ chaáp phaân bieät cuõng do söùc cuûa duyeân hieän taïi beân ngoaøi, noù chaúng cuøng moät laàn sanh ra vôùi thaân, maø phaûi ñôïi coù taø giaùo vaø taø phaân bieät môùi sanh khôûi ñöôïc, neân goïi laø phaân bieät. Thöù ngaõ chaáp phaân bieät naøy chæ coù ôû yù thöùc. Ñaây cuõng coù hai:


Moät laø duyeân taø giaùo noùi veà töôùng naêm uaån, roài khôûi leân töôùng aáy treân töï taâm vaø phaân bieät so ño chaáp laáy töôùng ñoù laøm thaät ngaõ. Hai laø duyeân taø giaùo noùi veà töôùng ngaõ, roài khôûi töôùng aáy treân töï taâm, vaø phaân bieät so ño chaáp laáy töôùng ñoù laøm thaät ngaõ.

Hai thöù ngaõ chaáp phaân bieät naøy thoâ phuø neân deã ñoaïn tröø. Trong luùc tu töôùng kieán ñaïo, quaùn taát caû phaùp laø sanh khoâng chaân nhö (nhaân voâ ngaõ), töùc coù theå ñoaïn tröø.

Taát caû ngaõ chaáp veà naêm thuû uaån ñaõ neâu treân, ñoái vôùi thuû uaån beân ngoaøi töï taâm thì hoaëc coù, hoaëc khoâng, coøn ñoái vôùi naêm thuû uaån khôûi leân beân trong töï taâm thì ñeàu coù (thuû uaån beân ngoaøi töï taâm hoaëc coù, hoaëc khoâng, laø nhö chaáp coù thaät ngaõ ngoaøi taâm, thì ngaõ theå ñoù hoaøn toaøn khoâng coù, gioáng nhö loâng ruøa, coøn chaáp caùc thuû uaån do nhaân duyeân, Y tha khôûi laøm ngaõ, thuû uaån ñoù laø thaät coù, song taâm duyeân khoâng tôùi, vì noù laø sô sôû duyeân, neân cuõng goïi laø ngoaøi taâm. Nghóa thöù hai laø nhö thöùc thöù baûy duyeân thöùc thöù taùm, chaáp laøm ngaõ, thöùc thöù taùm ôû ngoaøi thöùc thöù baûy, noù coù thaät, coøn thöùc thöù saùu ñoái thöùc thöù taùm thì khoâng duyeân tôùi, töùc laø khoâng. Nhöng baûn chaát thuû uaån sô sôû duyeân thì hoaëc coù, hoaëc khoâng coù thaät; coøn aûnh töôïng töôùng phaàn thuû uaån ñöôïc bieán ra treân töï thöùc ñeå maø duyeân thì aûnh töôïng aáy luoân luoân laø coù).

Theá neân bieát ngaõ chaáp ñeàu duyeân theo töôùng naêm thuû uaån voâ thöôøng maø voïng chaáp ñoù laø ngaõ. Nhöng caùc töôùng uaån aáy ñeàu töø duyeân sanh, chuùng chæ coù moät caùch nhö huyeãn, vì so ño sai quaáy chaáp naêm thuû uaån ñoù laø ngaõ, thì ngaõ ñoù quyeát ñònh chaúng phaûi coù thaät. Cho neân Kheá kinh noùi: “Bí soâ neân bieát, caùc thöù ngaõ kieán cuûa haøng Sa-moân, Baø-la-moân trong theá gian, taát caû ñeàu duyeân theo töôùng naêm thuû uaån maø khôûi ra”. (5)

IV. GIAÛI THÍCH VAÁN NAÏNHoûi: Neáu khoâng coù thaät ngaõ laøm sao coù caùc vieäc nhôù, bieát, tuïng,

taäp, aân, oaùn? Ñaùp: Thaät ngaõ nhö caùc oâng chaáp, noù ñaõ thöôøng haèng khoâng bieán

ñoåi, thì luùc sau gioáng nhö luùc tröôùc, caùc vieäc nhôù, bieát, tuïng, taäp, aân, oaùn chaúng theå naøo coù ñöôïc. Hoaëc luùc tröôùc gioáng nhö luùc sau, caùc vieäc nhôù, bieát, tuïng, taäp, aân, oaùn luoân luoân chaúng luùc naøo khoâng, vì sau vôùi tröôùc, ngaõ theå khoâng sai khaùc vaäy. Neáu cho raèng ngaõ duïng tröôùc sau bieán dòch chöù chaúng phaûi ngaõ theå, lyù cuõng khoâng ñuùng. Vì duïng khoâng lìa theå, duïng neân phaûi thöôøng nhö theå, theå khoâng lìa duïng, theå neân chaúng phaûi thöôøng nhö duïng.


Nhöng caùc höõu tình moãi moãi ñeàu coù baûn thöùc thöù taùm, tröôùc sau nhaát loaïi töông tuïc, töï giöõ gìn chuûng töû, chuûng töû ñoù cuøng vôùi taát caû phaùp hieän haønh laøm nhaân cho nhau, do söùc huaân taäp ñoù maø coù ñöôïc caùc vieäc nhôù, bieát v.v...

Do theá, lôøi caät naïn cuûa oâng vöøa roài laø coù loãi ñoái vôùi toâng chæ cuûa oâng, chöù khoâng phaûi vôùi toâng chæ cuûa toâi.

Hoûi: Neáu khoâng coù thaät ngaõ thì ai taïo nghieäp, ai chòu quaû baùo? Ñaùp: Thaät ngaõ nhö caùc oâng chaáp, noù ñaõ khoâng bieán dòch nhö hö

khoâng, thì laøm sao noù coù theå taïo nghieäp chòu quaû baùo? Neáu ngaõ coù bieán dòch thì laø voâ thöôøng (ñaâu phaûi thaät ngaõ).

Nhöng caùc loaøi höõu tình, do söùc nhaân duyeân cuûa Taâm, Taâm sôû töông tuïc khoâng giaùn ñoaïn, neân coù vieäc taïo nghieäp vaø chòu quaû baùo. Ñieàu naøy ñoái vôùi lyù khoâng traùi.

Hoûi: Ngaõ neáu khoâng coù thì caùi gì sanh töû luaân hoài trong caùc thuù? Ai chaùn khoå ñeå caàu chöùng Nieát-baøn?

Ñaùp: Thaät ngaõ nhö caùc oâng chaáp, noù ñaõ khoâng sanh dieät, nhö theá laøm sao coù theå noùi noù sanh töû luaân hoài. Ngaõ ñaõ thöôøng nhö hö khoâng, thì khoâng bò khoå böùc naõo, coù gì phaûi chaùn boû ñeå caàu chöùng Nieát-baøn. Cho neân lôøi oâng noùi chæ laøm haïi oâng thoâi.

Song caùc loaøi höõu tình, thaân taâm tieáp tuïc do phieàn naõo nghieäp löïc, neân coù söï luaân hoài caùc thuù vaø chaùn boû khoå ñeå caàu chöùng Nieát-baøn.

Do theá neân bieát chaéc chaén khoâng coù thaät ngaõ, chæ coù caùc thöùc, tuø voâ thæ ñeán nay, tröôùc dieät sau sanh, nhaân quaû tieáp noái, do voïng tình huaân taäp, maø coù töôùng ngaõ töông tôï hieän ra, keû ngu ôû trong ñoù chaáp quaáy cho ngaõ laø thaät. (6)

V. PHAÙ CHAÁP PHAÙP- Theá naøo ôû ngoaøi thöùc khoâng coù phaùp thaät? - Vì phaùp ôû beân ngoaøi thöùc nhö cuûa ngoaïi ñaïo vaø caùc thöøa giaùo

khaùc chaáp, ñuùng lyù thì noù chaúng phaûi coù. - Phaùp cuûa ngoaïi ñaïo chaáp taïi sao khoâng coù? Phaùi soá luaän chaáp: “Ngaõ laø tö”, noù thoï duïng hai möôi boán phaùp

nhö Giaùc ñaïi v.v... Ba ñöùc Taùt-ñoûa, Laït-xaø, Ñaùp-ma (duõng, traàn, aùm, hay tham, saân, si) hôïp laïi taïo thaønh v.v... Nhöng phaùp Giaùc ñaïi v.v... ñoù do ba söï goác laø Taùt-ñoûa, Laït-xaø, Ñaùp-ma hôïp thaønh, laø thaät chaúng phaûi giaû, hieän löôïng naém baét ñöôïc.

Loái chaáp kia phi lyù. Vì sao? Vì caùc phaùp Giaùc ñaïi v.v... do ba söï goác nhö vaäy hôïp thaønh, thì noù gioáng nhö ñaïo quaân hay ñaùm röøng, laø giaû


chöù chaúng phaûi thaät, laøm sao coù theå noùi phaùp ñoù laø hieän löôïng naém baét ñöôïc?

Laïi caùc phaùp Giaùc ñaïi v.v... neáu laø thaät coù thì noù nhö ba söï goác ( laø Taùt-ñoûa, Laït-xaø, Ñaùp-ma), chaúng phaûi do ba söï goác hôïp thaønh. Laïi Taùt-ñoûa v.v... cuõng chính laø Giaùc ñaïi v.v... thì ñaùng lyù noù cuõng nhö Giaùc ñaïi v.v... phaûi do ba söï goác hôïp thaønh vaø cuõng chuyeån bieán voâ thöôøng nhö Giaùc ñaïi.

Laïi ba söï goác laø Taùt-ñoûa, Laït-xaø, Ñaùp-ma, moãi caùi coù nhieàu coâng naêng, vaäy theå noù cuõng phaûi nhieàu, vì coâng naêng vaø theå laø moät vaäy. Laïi ba theå ñeàu ñaõ bieán khaép, thì khi ôû moät choã chuyeån bieán thôøi caùc choã khaùc leõ phaûi cuõng chuyeån bieán, vì theå khoâng khaùc nhau vaäy. Coøn nhö ba söï aáy, theå vaø töôùng ñeàu khaùc nhau, theá thì laøm sao hoøa hôïp chung thaønh moät töôùng? Vì khoâng leõ khi hoøa hôïp bieán laøm moät töôùng, cuøng vôùi khi chöa hoøa hôïp, theå khoâng khaùc nhau. Neáu cho raèng ba söï ñoù, theå tuy khaùc maø töôùng ñoàng, thì beøn traùi vôùi toân chæ cuûa oâng chuû tröông theå vaø töôùng laø moät. Theå neân nhö töôùng, aâm thaàm laø moät; töôùng neân nhö theå, roõ reät laø ba. Cho neân khoâng theå noùi ba theå hôïp thaønh moät töôùng.

Laïi ba söï sai bieät, Giaùc ñaïi v.v.. laø toång. Toång vaø bieät chung moät, neân chaúng phaûi moät, chaúng phaûi ba. Khi ba söï ñoù bieán chuyeån neáu khoâng hoøa hôïp thaønh moät töôùng, thì neân nhö khi chöa bieán chuyeån, laøm sao ta laïi hieän thaáy laø moät saéc töôùng v.v...? Neáu ba söï hoøa hôïp thaønh moät töôùng, thì laø maát bieät töôùng goác vaø theå cuõng phaûi theo ñoù maát luoân.

Khoâng theå noùi ba söï ñeàu coù hai töôùng, laø moät toång moät bieät, vì toång töùc laø bieät, toång cuõng phaûi laø ba, nhö theá laøm sao laïi thaáy moät? Neáu cho raèng ba theå ñeàu coù ba töôùng hoøa laãn khoù bieát, neân thaáy laø moät thì cuõng khoâng ñöôïc; vì ñaõ coù ba töôùng thì ñaâu coøn coù theå thaáy laø moät, laïi laøm sao bieát ba söï coù khaùc?

Neáu kia moãi moãi theå ñeàu ñuû ba töôùng, thì neân moãi moãi söï ñeàu coù theå thaønh ñöôïc saéc, thanh v.v... chöù coù thieáu gì maø phaûi ñôïi ba söï hoøa hôïp. Vaø moãi theå cuõng neân coù ba töôùng, vì theå töùc laø töôùng vaäy.

Laïi caùc phaùp Giaùc ñaïi v.v... ñeàu do ba söï hôïp thaønh, laàn löôït ñoái vôùi nhau khoâng coù sai bieät, theá thôøi nhaân quaû, nguõ duy löôïng, nguõ ñaïi, caùc caên moãi moãi ñeàu khoâng sai bieät. Neáu khoâng sai bieät thì moät caên coù theå nhaän bieát ñöôïc taát caû caûnh, hoaëc moät caûnh maø taát caû caên ñeàu nhaän bieát ñöôïc, theå thôøi hieän thaáy baèng hieän löôïng, tyû löôïng caùc vaät tình phi tình, tònh, ueá trong theá gian, ñeàu khoâng sai khaùc nhau. Nhö theá laø coù loãi lôùn.

Cho neân bieát thaät phaùp cuûa phaùi Soá luaän kia chaáp khoâng thaønh, noù


chæ do voïng tình so ño chaáp cho laø coù thoâi. (�) Phaùo thaéng luaän chaáp: “Caùc cuù nghóa nhö Thaät, Ñöùc v.v... phaàn

nhieàu laø coù thaät vaø coù töï taùnh, hieän löôïng naém baét ñöôïc”. - Loái chaáp naøy khoâng ñuùng lyù. Vì sao? Vì trong caùc cuù nghóa,

nhöõng caùi coù tính thöoøng truù, neáu noù coù theå sanh ra quaû thì laø voâ thöôøng (toân), vì noù coù taùc duïng (nhaân) nhö quûa ñöôïc sanh (duï). Neáu noù khoâng sanh ra quaû thì noù khoâng theå lìa thöùc coù töï taùnh thaät, ví nhö söøng thoû.

Laïi caùc caùi voâ thöôøng, neáu coù theå chaát ngaên ngaïi thì laø coù phöông höôùng vaø phaàn vò, neáu coù phöông höôùng vaø phaàn vò thì coù theå phaân tích, nhö ñoäi quaân, ñaùm röøng, chaúng phaûi coù thaät taùnh. Neáu khoâng chaát ngaïi nhö Taâm, Taâm sôû thì noù khoâng theå lìa Taâm, Taâm sôû maø coù thaät taùnh.

Laïi ñaát, nöôùc, löûa, gioù cuûa phaùi Thaéng luaän kia chaáp, chaúng phaûi coù chaát ngaïi, nhieáp vaøo cuù nghóa thaät (toân), vì do thaân caên xuùc chaïm (nhaân) ví nhö cöùng, öôùt, noùng, ñoäng (duï). Vaø chính cöùng, öôùt, noùng, ñoäng cuûa phaùi Thaéng luaän chaáp, chaúng phaûi khoâng chaát ngaïi, nhieáp vaøo cuù nghóa “Ñöùc” (toân), vì do thaân caên xuùc chaïm (nhaân) ví nhö ñaát, nöôùc, löûa, gioù (duï). Ñaát nöôùc, löûa ba thöù nhö ñoái vôùi maøu xanh v.v... ñeâu do maét thaáy, thì chuaån theo lyù leõ ñaây maø khieån traùch. Theá neân bieát khoâng thaät coù tính, ñaát, nöôùc, löûa, gioù cuøng cöùng, öôùt v.v... rieâng bieät, cuõng khoâng phaûi maét thaáy ñaát, nöôùc, löûa, gioù thaät.

Laïi phaùi Thaéng luaän kia chaáp: “Trong thaät cuù nghóa, nhöõng caùi coù chaát ngaïi vaø thöôøng, ñuùng ra laø voâ thöôøng (toân), vì ñeàu coù chaát ngaïi (nhaân), ví nhö ñaát thoâ (duï) v.v... Trong caùc cuù nghóa, nhöõng phaùp khoâng chaát ngaïi, ñöôïc saéc caên nhaän bieát, ñaùng ra ñeàu coù chaát ngaïi (toân), vì hoï cho phaùp ñoù do saéc caên nhaän bieát (nhaân) ví nhö ñaát, nöôùc, löûa, gioù (duï).

Laïi phaùi Thaéng luaän kia chaáp: Naêm cuù nghóa nhö Ñöùc, Nghieäp v.v... khoâng nhieáp vaøo thaät cuù, ñuùng lyù noù chaúng phaûi lìa ngoaøi thöùc maø coù taùnh rieâng (toân), vì noù khoâng nhieáp vaøo thaät cuù (nhaân), ví nhö ñöùa con cuûa ngöôøi con gaùi ñaù (duï). Thaät, Ñöùc cuù v.v... chaúng nhieáp vaøo ñaïi höõu taùnh, thì ñuùng lyù noù chaúng phaûi lìa ngoaøi thöùc rieâng coù töï taùnh (toân), vì noù chaúng nhieáp vaøo ñaïi höõu taùnh (nhaân), ví nhö hoa ñoám giöõa hö khoâng (duï).

Laïi ñaïi höõu taùnh cuûa phaùi Thaéng luaän chaáp: “Lìa ngoaøi Thaät, Ñöùc v.v... khoâng rieâng coù töï taùnh (toân), vì hoï cho raèng ñaïi höõu taùnh chaúng phaûi khoâng (nhaân), ví nhö Thaät, Ñöùc (duï). Neáu lìa Thaät, Ñöùc v.v... thì chaúng phaûi laø ñaïi höõu taùnh (toân), vì hoï cho raèng ñaïi höõu taùnh khaùc vôùi Thaät, Ñöùc, (nhaân) v.v... ví nhö caùi hoaøn toaøn khoâng (duï). Nhö ñaïi höõu


taùnh chaúng phaûi khoâng, (töùc coù) khoâng caàn rieâng coù höõu taùnh ñeå laøm cho noù coù, theá thì taïi sao Thaät, Ñöùc v.v... laïi caàn rieâng coù höõu taùnh ñeå laøm cho noù coù? Neáu lìa ngoaøi phaùp khoâng laïi coøn rieâng coù voâ taùnh. Nhöng kia ñaõ khoâng theá thì sao ñaây laïi theá? Cho neân bieát ñaïi höõu taùnh cuûa phaùi Thaéng luaän kia chaáp chæ laø do so ño hö voïng.

Laïi phaùi Thaéng luaän kia chaáp: “Taùnh ñoàng dò cuûa Thaät, Ñöùc, Nghieäp coù rieâng khaùc vôùi theå Thaät, Ñöùc, Nghieäp”, leõ ñoù chaéc chaén khoâng ñuùng. Chôù noùi taùnh ñoàng dò ñoù cuõng chaúng phaûi laø taùnh ñoàng dò cuûa Thaät, Ñöùc, Nghieäp (toân), vì noù coù theå rieâng khaùc vôùi theå cuûa Thaät (nhaân), ví nhö Ñöùc, Nghieäp (duï).

Laïi lyù ñaùng Thaät, Ñöùc v.v... chaúng phaûi nhieáp vaøo Thaät, Ñöùc (toân) v.v..., vì khaùc vôùi taùnh ñoàng dò cuûa Thaät, Ñöùc (nhaân) v.v..., ví nhö Ñöùc, Nghieäp vaø Thaät (duï).

Caùc taùnh ñoàng dò cuûa ñaát, nöôùc, löûa, gioù ñoái vôùi caùc theå ñaát, nöôùc, löûa, gioù, qua laïi caät naïn, chuaån theo ñaây neân bieát. Nhö taùnh ñoàng dò cuûa Thaät v.v... khoâng rieâng coù taùnh ñoàng dò ngoaøi Thaät v.v... ñeå laøm cho noù thaønh taùnh ñoàng dò, thì ngoaøi “Thaät” v.v... cuõng khoâng neân rieâng coù taùnh ñoàng dò cuûa Thaät ñeå laøm cho Thaät, Ñöùc, Nghieäp thaønh ñoàng dò. Neáu lìa Thaät rieâng coù taùnh ñoàng dò cuûa Thaät, thôøi leõ ra lìa phi Thaät neân rieâng coù taùnh phi ñoàng dò cuûa phi Thaät. Nhöng kia ñaõ khoâng theá, thì sao ñaây laïi theá? Cho neân bieát “ñoàng dò taùnh”, chæ laø giaû bòa ñaët.

Laïi cuù nghóa “hoaø hôïp” cuûa phaùi Thaéng luaän kia chaáp chaéc chaén khoâng phaûi thaät coù (toân), vì noù nhieáp vaøo caùc phaùp phi thaät v.v... (nhaân), ví nhö caùi hoaøn toaøn khoâng (duï).

Phaùi Thaéng luaän kia cho raèng: “Thaät v.v... do hieän löôïng nhaän bieát”, laáy lyù suy xeùt noù coøn chaúng phaûi thaät coù, huoáng chi cuù nghóa “hoøa hôïp” maø theo hoï khoâng phaûi hieän löôïng nhaän bieát, thì ñaâu laïi coù theå thaät coù? Giaû söû cho cuù nghóa hoøa hôïp laø caûnh hieän löôïng nhaän bieát, thì bôûi lyù leõ vöøa noùi, noù cuõng chaúng phaûi thaät coù.

Nhöng caùc cuù nghóa Thaät v.v... kia chaúng phaûi laø töï theå thaät coù ôû ngoaøi thöùc do hieän löôïng nhaän bieát (toân), vì hoï cho noù laø caùi bò bieát (nhaân), ví nhö loâng ruøa (duï).

Laïi trí duyeân “Thaät cuù” chaúng phaûi nhieáp vaøo trí hieän löôïng duyeân töï theå thaät cuù ôû ngoaøi thöùc (toân), vì noù giaû hoøa hôïp sanh (nhaân), ví nhö trí duyeân “Ñöùc cuù” (duï) v.v... noùi roäng cho ñeán trí duyeân “hoøa hôïp cuù” cuõng chaúng phaûi nhieáp vaøo trí hieän löôïng duyeân töï theå “hoøa hôïp cuù” ôû ngoaøi thöùc (toân), vì noù giaû hoøa hôïp sanh (nhaân), ví nhö trí duyeân “Thaät cuù” (duï).

2� BOÄ DU GIAØ �

Do ñoù neân bieát “Thaät cuù nghóa v.v...” cuûa phaùi Thaéng luaän chaáp cuõng chæ laø theo voïng tình bòa ñaët ra. (8)

- Laïi coù ngöôøi chaáp coù moät “Ñaïi Töï Taïi thieân coù thaät theå bieán khaép thöôøng haèng, sanh ra vaïn vaät”. Loái chaáp kia cuõng phi lyù. Vì sao? Vì neáu laø caùi gì naêng sinh thì chaéc chaén caùi ñoù laø voâ thöôøng, caùc caùi voâ thöôøng thì chaéc chaén khoâng theå bieán khaép, caùc caùi khoâng bieán khaép thì khoâng phaûi thaät höõu. Vaø caùi gì theå ñaõ laø thöôøng, bieán khaép, laïi coù ñuû caùc coâng naêng, thì ñaùng lyù caùi ñoù ôû khaép taát caû choã, taát caû luùc, vaø ñoàng loaït sanh ra taát caû phaùp. Coøn neáu ñôïi coù yù muoán vaø coù duyeân khaùc noù môùi coù theå sanh, thì bò traùi vôùi Nhaát nhaân luaän. Hoaëc yù muoán vaø duyeân khaùc cuõng neân ñoàng loaït khôûi leân, vì thöôøng coù vaäy.

- Ngoaøi ra, coù ngöôøi chaáp coù moät “Phaïm thieân”, “thôøi gian”, “phöông höôùng”, “baûn teá”, “töï nhieân”, “hö khoâng”, “ngaõ” v.v... laø thöôøng truù, laø thaät coù, ñuû caùc coâng naêng, sanh ra taát caû phaùp. Nhöõng loái chaáp aáy ñeàu ñöôïc phaù baùc gioáng nhö ñaây.

- Coù ngöôøi chaáp “rieâng thöù aâm thanh” trong Nguõ minh luaän (Veä ñaø luaän”) laø thöôøng, noù coù theå laøm ñònh löôïng ñeå dieãn taû caùc phaùp. Laïi coù ngöôøi chaáp “taát caû aâm thanh ñeàu laø thöôøng”, chæ chôø gaëp duyeân maø phaùt hieän, môùi coù khaû naêng dieãn taû.

Hai loái chaáp aâm thanh treân ñeàu phi lyù. Vì sao? Vì aâm thanh trong Nguõ minh luaän coù khaû naêng dieãn taû, thì noù khoâng phaûi thöôøng truù (toân), vì cho noù coù khaû naêng dieãn taû (nhaân), ví nhö caùc aâm thanh khaùc (duï). Caùc aâm thanh khaùc cuõng chaúng phaûi laø thanh theå thöôøng coøn (toân), vì phaûi chôø duyeân môùi coù (nhaân), ví nhö caùi bình, aùo (duï).

- Coù ngoaïi ñaïo chaáp “cöïc ví cuûa ñaát, nöôùc, gioù, löûa laø thaät coù, thöôøng coøn, coù khaû naêng sanh ra thoâ saéc, caùc thoâ saéc ñöôïc sanh ra khoâng vöôït quaù phaïm vi cuûa nhaân, neân caùc thoâ saéc aáy tuy laø voâ thöôøng, maø coù theå noù thaät coù”.

Loái chaáp naøy cuõng phi lyù. Vì sao? Vì cöïc vi aáy neáu coù phöông höôùng, phaàn vò, ví nhö ñaøn kieán, thì theå noù chaúng phaûi thaät. Neáu khoâng coù phöông höôùng, phaàn vò, ví nhö Taâm, Taâm sôû, thì noù khoâng theå tuï taäp chung quanh sanh ra quaû saéc thoâ. Neáu noù ñaõ sanh quaû (nhaân), thì noù cuõng gioáng nhö quaû ñöôïc sanh (duï), laøm sao coù theå baûo cöïc vi laø thöôøng truù (toân)?

Laïi quaû saéc ñöôïc sanh, khoâng vöôït khoûi phaïm vi cuûa nhaân cöïc vi, thì noù cuõng nhö cöïc vi, khoâng goïi ñoù laø saéc thoâ, thôøi quaû saéc naøy khoâng phaûi caùc saéc caên nhö nhaãn v.v... nhaän bieát, vaø theá laø traùi vôùi chuû tröông cuûa mình. Neáu baûo “quaû saéc laø do löôïng vaø ñöùc hôïp laïi, neân khoâng phaûi


thoâ maø nhö laø thoâ, saéc caên coù theå nhaän bieát”, song quaû saéc ñöôïc chaáp ñoù ñaõ ñoàng vôùi löôïng cuûa nhaân cöïc vi, thì noù nhö cöïc vi, khoâng cuøng vôùi thoâ hôïp ñöôïc. Hoaëc baûo cöïc vi cuøng vôùi tính thoâ hôïp, thì noù nhö quaû saéc thoâ, cuøng ôû chung moät choã. Neáu baûo “quaû saéc bieán khaép ôû töï theå cuûa nhaân cöïc vi, vì nhaân chaúng phaûi moät, neân coù theå goïi laø thoâ”, neáu theá thôøi theå cuûa quaû saéc chaúng phaûi laø moät. Nhö choã ôû cuûa nhaân cöïc vi coù rieâng khaùc vaäy. Ñaõ vaäy thì quaû saéc naøy laïi khoâng thaønh thoâ saéc, do ñoù cuõng khoâng phaûi saéc caên nhaän bieát ñöôïc. Neáu quaû saéc coù nhieàu phaàn hôïp laïi neân thaønh thoâ, nhieàu cöïc vi nhaân hôïp laïi thì chaúng phaûi laø nhoû, ñuû trôû thaønh caên vaø caûnh, thì coøn duøng quaû saéc laøm gì? Ñaõ lo nhieàu phaàn hôïp thaønh, thì khoâng phaûi thaät coù. Theá thôøi bieát loái chaáp cuûa oâng tröôùc sau traùi nhau.

Laïi quaû vaø nhaân ñeàu coù chaát ngaïi, thì khoâng cuøng ôû treân moät vò trí nöu hai cöïc vi. Neáu baûo “quaû” vaø nhaân theå nhaäp vaøo nhau nhö nöôùc nhaäp vaøo caùt, thuoác nhaäp vaøo nöôùc ñoàng, ai chaáp nhaän theå cuûa caùt vaø nöôùc ñoàng thu nhaän nöôùc vaø thuoác ñaâu! Hoaëc nöôùc thu nhaän caùt, thì theå cuûa haït caùt, ñaõ bieán ñoåi rôøi nhau, chaúng phaûi moät, thöôøng, nöôùc ñoàng thu nhaän thuoác, thì theå nöôùc ñoàng bieán thaønh vaøng, chaúng phaûi coøn laø moät, laø thöôøng.

Laïi quaû saéc thoâ, theå noù neáu laø moät, thì khi thöùc bieát ñöôïc moät phaàn naøy laø phaûi thaáy ñöôïc taát caû caùc phaàn khaùc; vì kia, ñaây laø moät, thì kia haún phaûi nhö ñaây. Neáu oâng khoâng chaáp nhaän nhö theá thì traùi söï. Theá laø ñieàu ngöôøi kia chaáp, tôùi lui ñeàu baát thaønh. Ñoù chæ theo voïng tình so ño chaáp tröôùc. (�)

Nhöng caùc ngoaïi ñaïo chaáp tuy coù nhieàu phaåm loaïi, song phaùp theå (höõu phaùp) bò chaáp khoâng ngoaøi boán thöù:

- Moät laø chaáp höõu phaùp (chæ Giaùc ñaïi v.v... cuûa Soá luaän) cuøng vôùi taùnh coù (chæ Minh taùnh cuûa Soá luaän) theå chæ laø moät, nhö phaùi Soá luaän chaáp. Loùi chaáp naøy phi lyù. Vì sao? Vì ñöøng baûo heát thaûy phaùp chính laø taùnh coù. Neáu heát thaûy phaùp chính laø taùnh coù, thì noù ñeàu nhö taùnh coù, theå khoâng sai khaùc, beøn traùi vôùi ba ñöùc (Taùt ñoaû, Laït-xaø, Ñaùp-ma) vaø ngaõ, moãi caùi theå khaùc nhau (theo Soá luaän chaáp) vaø traùi vôùi theá gian hieän thaáy caùc phaùp coù sai khaùc nhau. Laïi neáu saéc v.v... chính laø taùnh cuûa saéc v.v... thì saéc khoâng neân coù xanh, vaøng khaùc nhau.

- Hai laø chaáp höõu phaùp (chæ Thaät, Ñöùc, Nghieäp cuûa Thaéng luaän) cuøng vôùi taùnh coù (chæ Ñaïi höõu taùnh cuûa Thaéng luaän), theå khaùc nhau, nhö phaùi Thaéng luaän chaáp, Loái chaáp naøy cuõng phi lyù. Vì sao? Vì ñöøng baûo heát thaûy phaùp phaûi laø phi taùnh coù. Gioáng nhö vaät ñaõ dieät khoâng coøn gì


ñeå bieát ñöôïc, laø traùi vôùi “Thaät cuù” v.v... töï theå noù khoâng phaûi khoâng, vaø cuõng traùi vôùi theá gian hieän thaáy coù caùc vaät. Laïi neáu saéc khoâng phaûi taùnh saéc, thì saéc neân nhö laø tieáng, khoâng phaûi laø caûnh cuûa maét thaáy.

- Ba laø chaáp höõu phaùp cuøng vôùi taùnh noù cuõng moät cuõng khaùc, nhö phaùi ngoaïi ñaïo Voâ taâm chaáp. Loái chaâp naøy cuõng phi lyù. Vì sao? Vì noùi moät vaø khaùc ñeàu bò loãi nhö moät vaø khaùc ñaõ noùi treân kia. Hai töôùng khaùc nhau, thì theå phaûi sai khaùc nhau. Coøn neáu moät vaø khaùc ñoàng theå, ñeàu khoâng thaønh ñöôïc. Chôù coù baûo heát thaûy phaùp cuøng ñoàng moät theå. Hoaëc moät vaø khaùc chæ laø giaû khoâng phaûi thaät maø chaáp laø thaät, thì lyù khoâng thaønh.

- Boán laø höõu phaùp cuøng vôùi taùnh coù chaúng moät chaúng khaùc, nhö phaùi ngoaïi ñaïo Taø maïng chaáp. Loái chaáp naøy cuõng phi lyù. Vì sao? Vì chaúng moät chaúng khaùc khaùc thì laø ñoàng vôùi moät vaø khaùc.

Lôøi noùi chaúng moät chaúng khaùc laø lôøi noùi giaø hay bieåu (phuû ñònh hay khaúng ñònh). Neáu laø bieåu thì khoâng neân noùi phi caû hai, coøn neáu laø giaø thì laø khoâng chaáp chi heát. Coøn cuõng giaø cuõng bieåu thì laø bò traùi laãn nhau. Coøn phi giaø phi bieåu thì thaønh hyù luaän. Laïi noùi chaúng moät chaúng khaùc laø traùi vôùi söï hieåu bieát chung cuûa theá gian veà caùc vaät coù moät coù khaùc. Vaø cuõng traùi vôùi chuû tröông cuûa mình (caùc phaùp saéc v.v... quyeát ñònh thaät coù”.

Theá neân bieát lôøi noùi cuûa kia chæ laø loái quanh co chaïy loãi, nhöõng ngöôøi coù trí, chôù laàm chaáp nhaän. (10)

VI. PHAÙ CAÙC THÖØA GIAÙO CHAÁP PHAÙP- Caùc thöøa giaùo khaùc chaáp “ lìa ngoaøi thöùc thaät coù caùc phaùp nhö

saéc, höông v.v...” Nhö theá naøo caùc phaùp naøy chaúng phaûi coù? - Vì caùc phaùp saéc, höông, baát töông öng haønh vaø phaùp voâ vi cuûa

Tieåu thöøa kia chaáp, ñuùng lyù chaúng phaûi thaät coù. Vì saéc v.v... ñöôïc Tieåu thöøa chaáp goàm coù hai thöù: Moät laø saéc coù ñoái ngaïi, do cöïc vi taïo thaønh. Hai laø saéc khoâng ñoái ngaïi, chaúng phaûi do cöïc vi hôïp thaønh. Saéc coù ñoái ngaïi kia, chaéc chaén khoâng thaät coù, vì cöïc vi naêng thaønh

ra saéc aáy chaúng phaûi thaät coù. Nghóa laø caùc cöïc vi neáu coù chaát ngaïi thì haún nhö caùi bình, laø giaû chaúng phaûi thaät. Neáu khoâng chaát ngaïi thì haún nhö phi saéc, laøm sao coù theå taäp hôïp thaønh saéc nhö bình, aùo v.v...?

Laïi caùc cöïc vi neáu coù phöông höôùng vaø phaàn vò, thì chaéc chaén coù theå phaân tích, töùc chaúng phaûi thaät coù. Neáu khoâng coù phöông höôùng vaø phaàn vò, thôøi nhö phi saéc, laøm sao hoøa hôïp laïi thaønh thoâ saéc, ñeå khi aùnh


saùng chieáu vaøo thì hieän ra boùng, nhö khi maët trôøi chieáu vaøo caây truï, coù boùng vaø saùng hieän ra hai beân Ñoâng, Taây? Phía Ñoâng tieáp nhaän laáy aùnh saùng, phía Taây phaùt ra boùng, choã nhaän aùnh saùng vaø choã hieän ra boùng ñaõ khoâng ñoàng, thì cöïc vi kia chaéc chaén coù phöông höôùng vaø phaàn vò.

Laïi neáu khi maét thaáy vaø thaân xuùc chaïm caùc vaät nhö vaùch töôøng v.v... thì chæ ñöôïc thaáy vaø xuùc chaïm phaàn beân naøy, chöù khoâng thaáy vaø xuùc chaïm phaàn beân kia, caùc vaät aáy do chính cöïc vi hoøa hôïp thaønh ra. Vaäy cöïc vi aáy chaéc chaén coù phöông höôùng vaø phaàn vò.

Laïi caùc cöïc vi, tuøy ôû choã naøo, chaéc chaén coù treân, döôùi, Ñoâng, Taây sai khaùc nhau. Khoâng nhö vaäy thì cöïc vi nhö phi saéc khoâng coøn coù nghóa hoøa taäp chung. Hoaëc cho raèng cöïc vi thieäp nhaäp vaøo nhau, neân khoâng thaønh thoâ saéc. Do ñoù cöïc vi naøy quyeát chaéc coù phöông höôùng vaø phaàn vò. Laïi ñaõ chaáp saéc coù ñoái ngaïi chính laø caùc cöïc vi. Neáu cöïc vi khoâng coù phöông höôùng vaø phaàn vò, thì saéc coù ñoái ngaïi ñoù cuõng nhö cöïc vi khoâng coù caùch ngaïi, nhöng neáu khoâng caùch ngaïi thì khoâng phaûi saéc coù ñoái ngaïi.

Theá neân, cöïc vi cuûa caùc oâng chaáp quyeát chaéc coù phöông höôùng vaø phaàn vò. Vì coù phöông höôùng vaø phaàn vò töùc coù theå phaân tích, ñaõ coù theå phaân tích thì nhaát ñòng khoâng phaûi thaät coù.

Cho neân chaáp saéc coù ñoái ngaïi vaø thaät coù, khoâng thaønh. hoûi: Nguõ thöùc haù khoâng phaûi coù saéc laøm sôû y, sôû duyeân ñoù sao? Ñaùp: Tuy khoâng phaûi khoâng saéc, nhöng saéc ñoù laø do thöùc bieán.

Nghóa laø thöùc sanh khôûi, do naêng löïc nhaân duyeân beân trong noäi thöùc, bieán hieän ra töôùng töông tôï veà maét vaø saéc, laáy ngay töôùng ñoù laøm caên sôû y vaø caûnh sôû duyeân. Nhöng caùc caên nhaõn, nhó ñaây khoâng theå ñöôïc bieát baèng hieän löôïng, chæ döïa qua taùc duïng phaùt sanh thöùc cuûa noù maø so saùnh bieát noù coù. Vaø noù chæ laø moät thöù coâng naêng, khoâng phaûi do saéc beân ngoaøi taïo neân.

Saéc coù ñoái ngaïi beân ngoaøi, veà lyù ñaõ khoâng thaønh, theá neân noù chæ laø do noäi thöùc bieán hieän. Do coâng naêng phaùt sinh nhaõn thöùc maø goïi noù laø nhaõn caên v.v... Noù laø choã nöông gaù phaùt sanh nhaõn thöùc v.v...

Caùi duyeân veà sôû duyeân beân ngoaøi cuûa nhaõn thöùc, veà lyù chaúng phaûi thaät coù, neân phaûi chaáp nhaän do töï thöùc bieán hieän laøm caùi duyeân veà sôû duyeân, nghóa laø caùi töôùng daãn sanh ra thöùc töông tôï vôùi noù. Caùc oâng chaáp noù laø caùi duyeân veà sôû duyeân laø khoâng ñuùng, vì chaúng phaûi chæ coù khaû naêng laøm phaùt sanh maø cho laø caùi duyeân veà sôû duyeân. Chôù baûo nhaân duyeân v.v... cuõng laø caùi duyeân veà sôû duyeân cuûa thöùc (Sôû duyeân duyeân cuûa thöùc phaûi coù ñuû hai nghóa. Moät laø coù khaû naêng phaùt sanh


thöùc; hai laø laøm ñoái töôïng cho thöùc duyeân. Naêm caên chæ coù khaû naêng phaùt sanh naêm thöùc chöù khoâng laøm ñoái töôïng cho naêm thöùc duyeân, thì khoâng theå goïi naêm caên laø Sôû duyeân duyeân. Neáu naêm caên chæ moät nghóa laø phaùt sanh thöùc maø goïi noù laø Sôû duyeân duyeân, thì Nhaân duyeân, Ñaúng voâ giaùn duyeân cuõng coù khaû naêng phaùt sanh thöùc, voâ leõ cuõng cho ñoù laø Sôû duyeân duyeân caû sao?)

Hoaëc cho khi naêm thöùc nhaõn, nhó v.v... lieãu bieät saéc, thanh, noù chæ duyeân vôùi töôùng saéc thanh hoøa hôïp, töông tôï töôùng cöïc vi kia cuõng khoâng ñuùng, vì khoâng phaûi töôùng saéc, thanh hoøa hôïp laïi coù thaät theå rieâng, khaùc vôùi cöïc vi. Vì khi phaân tích töôùng saéc thanh hoøa hôïp aáy, thì caùi thöùc duyeân caùc töôùng saéc thanh hoøa hôïp töông cöïc vi kia nhaát ñònh khoâng phaùt sanh nöõa.

Töôùng hoøa hôïp kia ñaõ khoâng thaät coù, neân khoâng theå noùi noù laø caùi duyeân cuûa naêm thöùc. Chôù baûo raèng maët traêng thöù hai laïi coù theå laøm duyeân phaùt sanh naêm thöùc, (maët traêng thöù hai do maét loøa maø coù, noù chæ laøm ñoái töôïng troâng thaáy [sôû duyeân] chöù noù khoâng phaûi coù thaät, laøm duyeân phaùt sanh ra thöùc)

Laïi chaúng phaûi caùc cöïc vi ôû vò trí hoøa hôïp nhau laïi laø coù theå laøm sôû duyeân cho naêm thöùc, vì treân naêm thöùc khoâng thaáy coù töôùng cöïc vi (cöïc vi chæ coù vôùi yù thöùc).

Laïi chaúng phaûi caùc cöïc vi saün coù töôùng hoøa hôïp, vì khi noù khoâng hoøa hôïp thì khoâng coù töôùng hoøa hôïp ñoù.

Laïi chaúng phaûi ôû vò trí hoøa hôïp vôùi khi khoâng hoøa hôïp, theå töôùng caùc cöïc vi khaùc nhau. Cho neân ôû vò trí hoøa hôïp cuõng nhö khoâng hoøa hôïp, cöïc vi cuûa saéc v.v... chaúng phaûi laø caûnh sôû duyeân cuûa naêm thöùc.

- Coù ngöôøi chaáp moãi moãi cöïc vi cuûa saéc v.v... khi khoâng hoøa taäp thì khoâng phaûi laø caûnh sôû duyeân cuûa naêm thöùc, nhöng khi ôû vò trí hoøa taäp, laàn löôït giuùp nhau phaùt sanh ra thoâ töôùng thì laøm caûnh sôû duyeân cho thöùc, Töôùng ñoù thaät coù laøm caûnh sôû duyeân.

Loái chaáp naøy khoâng ñuùng. Vì ôû vò trí hoøa taäp cuõng vôùi khi chöa hoøa taäp, theå töôùng cöïc vi laø moät. Vaø vì cöïc vi cuûa caùc vaät bình, boàn, baèng nhau thì thöùc duyeân theo töôùng ñoù phaûi khoâng khaùc nhau môùi ñöôïc. Vaø ôû vò trí hoøa taäp, moãi moãi cöïc vi boû töôùng troøn vi teá saün coù cuûa noù.

Laïi chaúng phaûi thöùc duyeân töôùng thoâ laïi duyeân töôùng vi teá. Chôù baûo raèng thöùc duyeân caùc caûnh naøy laïi duyeân caùc caûnh khaùc, moät thöùc laïi duyeân taát caû caûnh. Chaáp nhaän coù cöïc vi coøn bò loãi nhö theá, huoáng khoâng coù cöïc vi thaät ôû ngoaøi thöùc (maø laïi chaáp coù cöïc vi ôû ngoaøi thöùc sao?).

Do ñoù bieát chaéc töôùng saéc töông tôï töø töï thöùc bieán hieän ra laøm caùi


duyeân sôû duyeân. Vì kieán phaàn nöông nôi ñoù phaùt sanh, ñoàng thôøi mang theo töôùng ñoù.

Nhöng khi thöùc bieán, tuøy löôïng lôùn nhoû, kíp hieän ra moät töôùng, chöù khoâng phaûi rieâng bieán laøm nhieàu cöïc vi roài hôïp laïi thaønh moät vaät.

Vì ngöôøi ta chaáp thoâ saéc coù thaät theå, neân Phaät noùi cöïc vi ñeå khieán hoï phaân tích tröø boû, chöù chaúng phaûi Phaät baûo caùc saéc coù cöïc vi thaät. Caùc vò tu Du-giaø duøng tueä giaû töôûng ñoái vôùi töôùng saéc thoâ, laàn löôït phaân tích, cho ñeán khi khoâng phaân tích ñöôïc nöõa, giaû noùi ñoù laø cöïc vi. Tuy laø cöïc vi vaãn coøn coù phöông höôùng vaø phaàn vò, nhöng khoâng theå phaân tích ñöôïc. Neáu phaân tích tieáp thì seõ coù töôùng gaàn nhö hö khoâng hieän ra, khoâng coøn goïi laø saéc, cho neân noùi cöïc vi laø ranh giôùi cuøng cöïc cuûa saéc.

Do ñoù neân bieát caùc saéc coù ñoái ngaïi ñeàu do thöùc bieán hieän chöù khoâng phaûi do cöïc vi hôïp thaønh.

Caùc saéc khoâng ñoái ngaïi, vì cuøng laø moät loaïi naøy, neân cuõng khoâng phaûi thaät coù. Hoaëc vì khoâng ñoái ngaïi gioáng nhö Taâm, Taâm sôû, quyeát chaéc khoâng phaûi thaät saéc.

Caùc saéc coù ñoái ngaïi, hieän coù saéc töôùng, laáy lyù suy xeùt, lìa thöùc coøn khoâng coù, huoáng saéc khoâng ñoái ngaïi, hieän khoâng coù saéc töôùng maø laïi coù theå baûo ñoù laø saéc phaùp thaät coù ö? (11)

Hoûi: “Bieåu saéc, Voâ bieåu saéc”, haù khoâng phaûi thaät coù? Ñaùp: Chuùng chaúng phaûi thaät coù. Vì sao? Vì nhö bieåu saéc cuûa thaân,

neáu laø thaät coù thì laáy gì laøm theå taùnh? Neáu noùi laáy hình löôïng laøm thaân thì töùc khoâng phaûi thaät coù, vì hình löôïng coù theå phaân tích cho ñeán cöïc vi thì khoâng theå coøn coù daøi ngaén v.v... Neáu noùi laáy ñoäng taùc laøm thaân, cuõng khoâng phaûi thaät coù, vì vöøa sanh lieàn dieät, khoâng coù nghóa ñoäng chuyeån, vì phaùp höõu vi dieät laø töï dieät, khoâng caàn ñôïi nhaân (duyeân) môùi dieät. Dieät neáu coøn phaûi ñôïi nhaân thì khoâng thaønh dieät. Neáu noùi coù saéc maø khoâng phaûi hieån saéc, khoâng phaûi hình saéc, maø laø do taâm daãn sanh cöû ñoäng tay chaân, goïi laø thaân bieåu nghieäp, cuõng khoâng ñuùng lyù. Vì saéc ñoù neáu laø ñoäng, thì bò phaù nhö nghóa tröôùc. Neáu laø nhaân cuûa ñoäng thì töùc laø gioù, song gioù khoâng bieåu thò, khoâng theå goïi laø bieåu. Laïi neáu gioù ñaây laø thaân xuùc, thì xuùc khoâng thoâng coù taùnh thieän aùc (maø thaân nghieäp thì ñuû thieän aùc). Laïi neáu laø höông, vò, thì khoâng phaûi hieån saéc, do vôùi xuùc maø bieát. Theá neân Thaân bieåu nghieäp, chaúng phaûi thaät coù.

Nhöng do taâm laøm nhaân, do baûn thöùc bieán hieän ra saéc töôùng nôi tay chaân, sanh dieät tieáp noái, chuyeån töø vò trí naøy ñeán vò trí khaùc, nhö tuoàng coù ñoäng taùc, bieåu thò caùi taâm, giaû goïi ñoù laø thaân bieåu.

Ngöõ bieåu nghieäp cuõng khoâng phaûi thaät coù taùnh aâm thanh, laáy laøm


ngöõ bieåu, vì aâm thanh trong moät saùt-na khoâng bieåu thò ñöôïc chi heát, coøn nhieàu saùt-na noái tieáp thì laïi khoâng thaät. Laïi saéc coù ñoái ngaïi beân ngoaøi tröôùc ñaây ñaõ phaù. Nhöng nhaân nôi taâm thöù saùu maø baûn thöùc bieán ra tôï aâm thanh, sanh dieät tieáp noái, nhö tuoàng coù bieåu thò, giaû danh noùi laø ngöõ bieåu, thì khoâng traùi lyù.

Bieåu saéc ñaõ khoâng thaät, thì Voâ bieåu saéc ñaâu coù thaät. Nhöng y theo taâm tö nguyeän voïng, coù phaàn haïn giöõa thieän aùc rieâng bieät, giaû laäp teân laø Voâ bieåu. Veà lyù cuõng khoâng traùi. Nghóa laø voâ bieåu ñaây hoaëc y nôi chuûng töû “Tö” taêng tröôûng coù khaû naêng phaùt ra thaân vaø ngöõ thieän aùc maø laäp. Hoaëc y nôi “Tö taâm sôû” hieän haønh trong khi Thieàn ñònh, coù khaû naêng ngaên döùt thaân ngöõ aùc maø laäp. Theá neân ñoù laø giaû coù.

Hoûi: Trong kinh ñöùc Theá Toân noùi coù ba nghieäp. Nay baùc thaân nghieäp nhö theá, haù khoâng traùi kinh?

Ñaùp: Ñaây khoâng phaûi baùc laø khoâng, maø chæ noùi noù khoâng phaûi laø thaät saéc. “Tö taâm sôû” phaùt ñoäng nôi thaân, goïi laø thaân nghieäp, “Tö taâm sôû” phaùt ñoäng ra ngöõ, goïi laø ngöõ nghieäp. “Thaåm tö löï” vaø “Quyeát ñònh tö” töông öng vôùi yù, taùc ñoäng yù, goïi laø yù nghieäp. “Tö taâm sôû” khôûi ra nôi thaân, ngöõ, coù söï taïo taùc, goïi laø nghieäp. Thaân vaø ngöõ laø ñöôøng ñi cuûa Thaåm löï tö vaø Quyeát ñònh tö. Laïi nghieäp nhaân thieän aùc ñoù sanh ra quaû Dò thuïc khoå, laïc, neân cuõng goïi laø ñaïo, goïi chung laø nghieäp ñaïo. Cho neân baûy nghieäp ñaïo (thaân ba nghieäp, mieäng boán nghieäp) tröôùc cuõng ñeàu laáy “Tö” laøm töï taùnh. Hoaëc thaân bieåu, ngöõ bieåu (khoâng phaûi nghieäp ) do “Tö taâm sôû’ phaùt ñoäng, giaû noùi laø nghieäp. Noù laø con ñöôøng cuûa “Tö” ñi qua, neân goïi laø nghieäp ñaïo.

Do ñoù neân bieát thaät khoâng coù saéc beân ngoaøi, maø chæ do noäi thöùc bieán sanh ra tôï nhö saéc beân ngoaøi.(12)

- Baát töông öng haønh phaùp cuõng khoâng thaät coù. Vì sao? Vì phaùp Baát töông öng haønh nhö “ñaéc”, “phi ñaéc” v.v... noù chaúng nhö Saéc, Taâm vaø Taâm sôû, coù theå coù töôùng roõ raøng. Khoâng theå coù phaùp Baát töông öng haønh khaùc vôùi saéc, Taâm vaø Taâm sôû maø töï coù taùc duïng ñöôïc. Do ñoù neân bieát phaùp Baát töông öng haønh, chaúng phaûi thaät coù. Chæ y nôi phaän vò cuûa Saéc, Taâm vaø Taâm sôû maø giaû laäp, noù nhaát ñònh khoâng theå khaùc vôùi saéc, Taâm vaø Taâm sôû maø coù thaät theå thaät duïng (toân), vì noù nhieáp vaøo haønh uaån (nhaân), nhö Saéc, taâm (duï). Hoaëc vì noù khoâng nhieáp vaøo Taâm, Taâm sôû vaø saéc, Voâ vi, thì ví nhö caùi phaùp hoaøn toaøn khoâng, neân noù nhaát ñònh khoâng phaûi thaät coù. Hoaëc vì noù khoâng nhieáp vaøo caùc thaät phaùp khaùc, thì cuõng nhö caùc giaû phaùp khaùc, chaúng phaûi coù thaät theå.

Luaän chuû: Vaû, kia (Tieåu thöøa) nhö theá naøo maø bieát “ñaéc”, “phi


ñaéc” khaùc vôùi saéc, taâm, rieâng coù thaät theå taùc duïng? Tieåu thöøa ñaùp: Do Kheá kinh noùi vaäy. Nhö kinh noùi: “Boå-ñaëc-giaø-

la(phaøm phu, höõu tình) thaønh töïu thieän aùc, Thaùnh giaû thaønh töïu möôøi phaùp voâ hoïc” (Taùm chaùnh ñaïo, theâm chaùnh giaûi thoaùt, chaùnh tri phaøm phu). Laïi noùi: “Haøng Dò sanh khoâng thaønh töïu Thaùnh phaùp, caùc A-la-haùn khoâng thaønh töïu phieàn naõo”. Chöõ “thaønh töïu”, “khoâng thaønh töïu” ôû ñaây, laø hieån toû nghóa “ñaéc” vaø “phi ñaéc”.

Luaän chuû: Kinh khoâng noùi: “ñaéc, phi ñaéc” khaùc vôùi saéc, taâm rieâng coù thaät theå thaät duïng. Neân söï daãn chöùng treân khoâng thaønh. Kinh cuõng noùi: “Luaân Vöông thaønh töïu baûy baùu”. Haù phaûi chính laø thaønh töïu tha nhaân vaø phi tình? (Naêm baùu ñaàu laø tha thaân, hai baùu sau thuoäc phi tình). Neáu baûo ñoái vôùi baûy baùu coù söùc t

thaØnh duy thÖÙc luaÄn du gia 107-4.pdf · soÁ 1585 - thaØnh duy thÖÙc luaÄn (quyeån 1...

Documents