รายงานการวจย

เรอง

การจดการคอกแมวนาและเพนกวน สวนสตวนครราชสมา

The Captive Management of Cape Fur Seal and Humboldt Penguin at Nakhonratchasima Zoo

โดย นายสตวแพทยวชต กองคา ยพเยาว โตครองคการองค การสวนสตวแหงประเทศไทย มหาวทยาลยราชภฏสรนทร

พ.ศ. 2548

รายงานการวจย

เรอง

การจดการคอกแมวนาและเพนกวน สวนสตวนครราชสมา

The Captive Management of Cape Fur Seal and Humboldt Penguin at Nakhonratchasima Zoo

โดย

นายสตวแพทยวชต กองคา องคการสวนสตวแหงประเทศไทย นางสาวยพเยาว โตคร มหาวทยาลยราชภฏสรนทร

พ.ศ. 2548

ก

บทคดยอ

นายสตวแพทยวชต กองคา และยพเยาว โตคร : การจดการคอกแมวนาและเพนกวน สวนสตวนครราชสมา : 54 หนา

การวจย เ รอง การจดการคอกแมวน าและนกเพนกวนสวนสตวนครราชสมา ไดทาการศกษาลกษณะทวไปของอาคารแสดงแมวนาและเพนกวน ศกษาการจดการคอก การดแลสตว การฝก รวมถงศกษาคณภาพสงแวดลอมบางประการในพนท โดยมวตถประสงคเพอทราบสถานการณปจจบนของการจดการคอกแมวน าและเพนกวน ศกษาสภาพแวดลอมบางประการภายในคอกแมวน าและเพนกวน และเพอนาขอมลทไดไปเปนฐานขอมลในการจดการคอกแมวน าและเพนกวนในสวนสตวนครราชสมา โดยมระยะเวลาในการศกษาวจย 1 ป

ผลการศกษา พบวา ลกษณะทวไป ของพนทอาคารแสดงแมวนาและเพนกวน ประกอบดวย 4 สวน คอ คอกกกเลก คอกกกใหญ สวนแสดงแมวนา และคอกแสดงเพนกวน โดยคอกกกใหญมแมวนาอาศย 5 ตว คอกกกเลก 3 ตว เมอไมมการแสดงแมวนาจะอาศยในคอกกก ผชมดแมวนาไดในสวนแสดงแมวนา ซงมการแสดงวนปกตวนละ 2 รอบ วนหยดวนละ 4 รอบ สาหรบเพนกวนชมไดตลอดเวลาผานหองกระจก ทภายในออกแบบใหคลายธรรมชาต และมการปรบสภาพอากาศใหเยน เหมาะสมกบการดารงชวตของนก มเพนกวนอาศยอย 10 ตว

การจดการคอก การปฏบตงานดแลคอกน นทาไดด พนกงานมการแบงงานทาและรบผดชอบในหนาท ทงการสรางพนท มความสอดคลองกบหลกวชาการ แตกยงมพนทบางสวนทไมสะดวกตอการปฏบตงานทาความสะอาด ซงเกดจากการออกแบบทตองการใหใกลเคยงธรรมชาต และการตอเตมพนทภายหลง

การใหอาหารและการฝก แมวน า ใหเปนปลาท วนละ 30 กโลกรม ตอแมวน า 8 ตว โดยแมวน าทยงไมฝกจะใหทงตว สวนแมวน าทฝกแลวจะหนเพอใหตามโปรแกรมการฝก เพนกวนจะใหปลาทขางเหลอง วนละ 2.5 กโลกรม ตอนกเพนกวน 10 ตว โดยจะวางปลาทงตวไวในถาดใหนกมากนเอง ปลาเปนปลาสดแชแขง มการใหวตามนเพอบารงสตว โดยการยดไวในอาหารดวย สาหรบการฝกสวนสตวมบคลากรทไดผานการอบรม และสามารถฝกสตวได

ในดานคณภาพสงแวดลอมยงไมไดมาตรฐานเทาทควร เพราะคณภาพนายงไมไดมาตรฐาน โดยคณภาพน าในคอกกกแมวน าใหญมคณภาพตาทสด รองลงมา คอ คอกกกแมวน าเลก และคอก

ข

แสดงเพนกวน ตามลาดบ สวนพนทแสดงแมวน ามคณภาพน าดมาก เนองจากมการบาบดน าอยางมประสทธภาพ สาหรบลกษณะอากาศ พบวา อณหภมและความชนอยในสภาวะปกต แตแสงสวางในคอกกกแมวนาใหญ คอกแมวนาเลกและสวนแสดงเพนกวนยงมแสงสวางไมเพยงพอ

ดงนน ในการจดการคอกแมวน าและเพนกวน เพอใหคณภาพสงแวดลอมดดวยนน ตองคานงถงวธการจดการในหลายสวน ไดแก การปรบเปลยนการใหอาหาร โดยใหสตวกนอาหารบนบกแลวทาการกวาดเศษอาหารมใหตกคางอยนาน การพจารณาเตมอากาศลงในบอน าทมออกซเจนตา หรอปรบปรงระบบบาบดน าใหสามารถใชงานไดด ควรจดระบบระบายอากาศใหหอง สงเสรมความรเกยวกบระบบบาบดน าเสยใหกบพนกงาน และควรมผเชยวชาญไว และหากตองกอสรางเพมเตมควรคานงถงผลกระทบตอระบบเดม เพอใหสามารถจดการคอกแมวน าและเพนกวนอยางมประสทธภาพในอนาคต

ค

ABSTRACT

Wichit Kongkam and Yuppayao Tokeeree : The Captive Management of Cape Fur Seal and Humboldt Penguin at Nakhonratchasima Zoo : 54 page

The Captive Management of Cape Fur Seal and Humboldt Penguin at Nakhonratchasima Zoo studied about the generalization of cape fur seal and penguin exhibited building, the captive management, the animal take-caring, the animal training, and some environment qualities in the area. The purpose of this research is to find out the present situation about cape fur seal and penguin captive management. The study also investigates some environments qualities inside the cape fur seal and penguin captive. Data obtained will be used as a data resource for the management of cape fur seal and penguin captive at Nakhonratchasima Zoo.

The study found that the generalization of cape fur seal and penguin exhibited building consists of 4 parts; the small captive, the big captive, cape fur seal exhibit, and penguin exhibit. The big captive consists of 5 cape fur seals while the small captive consists of 3 cape fur seals. The cape fur seal lives in the captive when it has no show. People can see the cape fur seal through the cape fur seal exhibit. Normally, there are 2 rounds per each day for the cape fur seal show except for a holiday which has 4 rounds per day. For penguins, people always see them through the glass room which is well naturally designed for penguin. There are 10 penguins living inside the penguin captive.

Regarding to the captive management, the study found that the captive was well managed by the staffs of the zoo. The area was constructed through the theoretical framework. However, some areas caused a difficulty in cleaning because of the designed and the additive construction. With reference to the nourishment, the staff gave 30 kg. of a fish of the mackerel kind for 8 cape fur seals per day. For the un-trained cape fur seal, the staff gave them all a fish of the mackerel kind, but the staff gave a slice of a fish of the mackerel kind to the trained cape fur seal according to the training program. For penguins, the staff gave 22.5 kg. of a fish of the mackerel kind to 10 penguins per day by put it in a tray and let the penguins ate by themselves. The staff also gave some vitamins by put it inside a fish of the mackerel kind in order to nourish them.

ง

According to the training, the zoo has staffs which were already trained. So, those staffs have the ability to train the cape fur seal and penguin. For the environment qualities, the study found that the cape fur seal and penguin captive had an insufficient standard about the environment quality because the water quality was not in a standard. From the study, the big cape fur seal captive had the lowest water quality, and followed by the small cape fur seal captive and the penguin exhibited captive in order. However, from the study, the cape fur seal exhibit had a very good water quality because of in this area had an efficiency water treatment system. According to the air condition, the study found that the temperature and the humidity was in normal condition but there were insufficient light in the big and small cape fur seal captives and the penguin exhibit. Thus, in order to manage the captive to have good environment, we should consider to many processes in the captive management. Firstly, we should change the nourished practice by let the animals have there foods in land areas and then clean up the areas. Secondly, give more air into a pond which has low oxygen, overhaul the water treatment system to work more efficiency. We also should make a ventilate system in the room, giving a knowledge about the water treatment to the staffs, and find out some specialists to work there. Finally, if we need to make an additional construction, we should care about the ex-system in order to make an efficient management of the cape fur seal and penguin captives in the future.

จ

กตตกรรมประกาศ

การวจยเรอง การจดการคอกแมวน าและเพนกวน สวนสตวนครราชสมา ไดดาเนนการจนสาเรจ ลลวงไปดวยดในครงนนน ขอขอบคณสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ทไดใหทนสนบสนนการวจย ตลอดการวจยครงน

ขอขอบคณองคการสวนสตวแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ ผอานวยการองคการสวนสตว นายโสภณ ดานย ทใหการสนบสนนในการทาวจย ขอขอบคณนายสตวแพทยสเมธ กมลวรนารถ ทไดใหการสนบสนน และใหคาแนะนา และขอขอบคณผอานวยการสวนสตวนครราชสมา นาวาอากาศโทกระว กรฑาพล ซงไดอานวยความสะดวกในการเขาไปเกบขอมลของนกวจย และสนบสนนการทาวจยครงน เชนกน

ขอขอบคณ เจาหนาทดแลเพนกวนและแมวน าของสวนสตวนครราชสมาทกทาน ทไดอานวยความสะดวกในการเกบขอมล และใหความชวยเหลอในการจดบนทกขอมลตางๆ ในภาคสนาม ทงยงใหความรวมมอในการใหสมภาษณขอมลตางๆ เปนอยางดยง

และขอขอบคณโปรแกรมวชาวทยาศาสตรสงแวดลอม ศนยวทยาศาสตรและวทยาศาสตรประยกต คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสรนทร ไดอนเคราะหเครองมอในการเกบและตรวจวดตวอยาง จงขอขอบคณมา ณ โอกาสน

ฉ

สารบญ หนา

บทคดยอ ก ABSTRACT ค กตตกรรมประกาศ จ สารบญ ฉ สารบญภาพ ช สารบญตาราง ซ บทท 1 บทนา 1 บทท 2 ตรวจเอกสาร 3 บทท 3 อปกรณและวธการ 25 บทท 4 ผลการทดลองและวจารณ 28 บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 50 เอกสารอางอง 53

ช

สารบญภาพ ภาพท หนา

1 ลกษณะและสวนตางๆ ของอาคารแสดงแมวนาและเพนกวนในสวนสตวนครราชสมา

29

2 ลกษณะกระเบองโมเสคแกวทใชปพนสวนแสดง และคอกกกแมวนา 30 3 ลกษณะภายในหอง ของคอกกกแมวนา 30 4 ลกษณะของสวนตางๆ ในบรเวณสวนแสดงแมวนา และการมองผานกระจก

ใสเพอชมแมวนาใตน า 31

5 ลกษณะภายในคอกแสดงนกเพนกวน และการดารงชวตภายในคอกแสดง 33 6 การเตรยมปลาเพอใหอาหารแมวนาและเพนกวน 37 7 การฝกแมวนาของครฝก สวนสตวนครราชสมา 39 8 ตวอยางการแสดงความสามารถของแมวนาในสวนสตวนครราชสมา 40

ซ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 คณภาพนาในคอกกกแมวนาใหญ 42 2 คณภาพนาในคอกกกแมวนาเลก 43 3 คณภาพนาในสวนแสดงแมวนา 45 4 คณภาพนาในสวนแสดงแมวนา 46 5 ลกษณะของอากาศบางประการในคอกกกแมวนาใหญ คอกกกแมวนาเลก

สวนแสดงแมวนา และสวนแสดงเพนกวนทตรวจวดในชวงเวลา 40 วน 48

บทท 1

บทนา

สวนสตวนครราชสมา ไดกอตงขนเพอรวบรวมและจดแสดงสตวนานาชนด ใหผทสนใจไดเขาชม ศกษา ทาความรจกกบชวตสตว ในการนาสตวตามธรรมชาตเขามาเลยงในคอก หรอกรงเลยงนน จาเปนอยางยงทจะตองมการสรางคอกใหสอดคลองกบชวตความเปนอยของสตวชนดนนๆ โดยการเลยนแบบสงแวดลอมของคอกหรอกรงใหคลายกบธรรมชาตมากทสด โดยเฉพาะอยางยงปจจยทมผลโดยตรงกบชวตสตว เพอใหผชมไดสมผสกบสตวเหมอนเชนทอยในธรรมชาต

อยางไรกตาม ในสมยกอนนน การนาสตวมาแสดงในสวนสตว ทงในและตางประเทศมไดใหความสนใจตอการดแลสภาพแวดลอม แตอยางใด ใหความสนใจเพยงตวสตว ซงทาใหสตวตองอยในสภาพแวดลอมทไมดเทาทควร สงผลเสยตอการดารงชวตของสตว ตอมานกวชาการไดใหความสนใจสงทอยรอบตวสตวมากขน ทงเรองอาหาร น า ทอยอาศย และปจจยแวดลอมอนๆ มากขน มการบาบดสงแวดลอม และปรบสภาพใหเหมาะกบสตวแตละชนด

สวนสตวนครราชสมาไดตระหนกถงการนาสตวเขามาแสดง ซงเพนกวนและแมวน า กเปนสตวททางสวนสตวไดเหนถงความสาคญและนามาจดแสดง เพอใหผสนใจไดชม และศกษา ซงทงสองชนดเปนสตวตางถนทนาเขามาจากตางประเทศ ดงนน การนาเขามาเลยงหรอแสดงจะตองมการดแลเปนพเศษ สราง จดการทอยอาศยและสงแวดลอมใหสตวเหลานนสามารถอยอาศยไดอยางปกต

ในการนสวนสตวนครราชสมาเองกไดใหความสาคญ เชนกน ดงนน ในการวจยครงนจงทาการวจยการจดการคอกเพนกวนและแมวน าทเลยงในสวนสตวนครราชสมา รวมถงการศกษาถงสงแวดลอมบางประการทมผลตอชวตสตวดวย ทงนเพอใหสามารถเลยง ดแลสตวเหลานไดอยางเหมาะสม และจะไดนาผลการวจยไปประยกตใชในการปรบปรงและพฒนากรงเลยงของแมวน าและเพนกวนตอไป

2

วตถประสงคของการวจย-

1. เพอศกษาสถานการณปจจบนของการจดการคอกแมวนาและเพนกวนในสวนสตวนครราชสมา

2. เพอศกษาสภาพแวดลอมบางประการทอยภายในคอกแมวนาและเพนกวนในสวนสตวนครราชสมา

3. เพอนาขอมลทไดไปประยกตใชเปนฐานขอมลในการจดการคอกแมวนาและเพนกวนของสวนสตวนครราชสมา

ขอบเขตการศกษา

ศกษาสภาพการจดการและคณภาพสงแวดลอมบางประการ ของคอกแมวนาและเพนกวนในสวนสตวนครราชสมา โดยมระยะเวลาศกษาวจย 1 ป

3

บทท 2

การตรวจเอกสาร

1. สวนสตวนครราชสมา

สวนสตวนครราชสมา ตงอยทเลขท 111 หม 1 ถนนราชสมา – ปกธงชย ตาบลไชยมงคล อาเภอเมอง จงหวดนครราชสมา เปนสวนสตว 1 ใน 5 แหง ขององคการสวนสตวในพระบรมราชปถมภ สงกดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จดตงขนตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 23 พฤษภาคม 2532 ในสมยพลเอกชาตชาย ชณหวณ เปนนายกรฐมนตร จนกระทงมพธเปดอยางเปนทางการ เมอวนท 14 ธนวาคม 2539 โดยม ฯพณฯ พลเอกเปรม ตณสลานนท ประธานองคมนตรและรฐบรษ เปนประธานในพธเปด ดวยแนวความคดและรปแบบการจดสรางสวนสตวททนสมย สะดวกสบายและปลอดภยในการเทยวชม ทาใหไดรบความสนใจจากนกทองเทยว ทงชาวไทยและชาวตางประเทศ รวมแลวปละกวา 450,000 คน

โดยสวนสตวมการจดรวบรวมสตวปานานาชนด เพอประโยชนในการศกษา อานวยความสะดวกและบรการในการเทยวชม แกประชาชน ทงยงสงเสรม บารง อนรกษและขยายพนธสตวปาไว เพอมใหสญพนธไป มการจดดาเนนการเกยวกบสถานทเลยงสตวใหเหมาะสมกบสตวเลยงแตละชนด โดยใหมสภาพใกลเคยงกบธรรมชาตความเปนอยของสตวนน ๆ จดทาตกแตงและปรบปรงบรเวณสถานทภายในสวนสตว ใหเหมาะสมกบเปนทพกผอนหยอนใจของประชาชนอยางแทจรง ซงจะเปนการสงเสรมการทองเทยวทไดทงความรและอนรกษสงแวดลอมดวย

นอกจากจะเปนแหลงทองเทยวเชงอนรกษ โดยเนนใหสตวทนามาเลยงและจดแสดงไดอยอยางสบายใกลเคยงกบธรรมชาตเดมแลว ยงไดจดสรรพนทเปนสวนสาธารณะ(Public Area) ซงประกอบไปดวยลานน าพ พลาซา ลานความร อาคารขอมลขาวสารนทรรศการ(Zoo Information) อทยานสตวโลกลานป สวนสตวเดกและสวนสตวศกษา(Children ‘s Zoo & Zoo School) ไดเนรมตโลกของเดกและสงแปลกใหมทมากไปกวาคาวา “สวนสตว” ไวในเนอทกวา 15 ไร เปดบรการทกวนไมเวนวนหยดราชการ

ปจจบนสวนสตวนครราชสมา มสตวปาชนดตาง ๆ ในความดแล ทง 3 ประเภท (สตวปก, สตวเลอยคลาน, สตวเลยงลกดวยนม) กวา 1,180 ชวต ซงสวนใหญเปนสตวปาจากตางประเทศมากมายหลายชนดทนาสนใจ คอ คอกสตวแตละคอกกวางไมนอยกวา 4 ไร ทาใหสตวปาสวนใหญมชวตอยอยางสบายคลายถนเดม (www.koratzoo.or.th)

2. แมวนา

4

แมวน าเปนสตวเลยงลกดวยน านม ทอาศยอยบรเวณชายฝงในมหาสมทรตอนใตและแอฟรกาใต ซงแมวน าทสวนสตวนครราชสมานามาแสดงนน คอ แมวน าเคปเฟอรซล (Cape Fur Seal) หรอมชอวทยาศาสตรวา Arctocephalus pusillus pusillu (www.chiamaizoo.com) มถนทอยอาศยแถบชายฝงทะเลของประเทศนามเบย ชายฝงตะวนตกและตอนใตของแอฟรกาใต เปนแมวน าทมขนาดเลก ลกษณะของตวผทโตเตมทมความยาวของลาตว ประมาณ 2.15 เมตร มน าหนกเฉลย 274 กโลกรม ขนตามลาตวสเทา สวนตวเมยจะมขนาดเลกกวา เมอโตเตมท ขนาดของลาตวมความยาวประมาณ 1.2-1.6 เมตร นาหนกเฉลย 57.4 กโลกรม (40-80 กโลกรม) ขนตามลาตว มสน าตาลปนเทา ดานทองมสจางลง ในชวงฤดรอนกอนจะถงฤดผสมพนธตวผอาจมน าหนกมากกวา 360 กโลกรม มอายขยประมาณ 25 ป (ดภาพในภาคผนวก ข)

มถนทอยอาศยในเขตมหาสมทรตอนใต คอ ออสเตรเลย แทสมาเนย แอฟรกาใตและ แองโกลา ซงแมวน าออสเตรเลยเฟอรซล ถนทอยมอาณาเขตตามชายทะเลในเกาะแทสเนยและทวปออสเตรเลย สวนแมวนาเคบเฟอรซล อยตามเกาะและชายฝงของแอฟรกาใตตงแตทางตอนใตของประเทศแองโกลา ตามชายฝงของประเทศนามเบย ในเขตจงหวดเคบจนถงอาวอลกอร

โดยถนทอยจะเปนเกาะทอยไกลจากชายฝง ซงเกาะทเปนทรจกกนแพรหลายเชน The Seal Island in Algoa และ The Seal and False Bay เปนตน ซงลกษณะเกาะจะเปนเกาะขนาดเลกทเปนโขดหน ทเกดขนจากการขนลงของนา หรอเปนแหลมทยนเขาไปในทะเลทมการขนลงของนาสง

การเคลอนทของแมวน าบนพนดนโดยใชครบหนาและครบหลงทหนไปดานขางลาตว เหลยมของฝามอทครบหนาจะชวยในการยดโดยเฉพาะในหนทลน นอกจากนแมวน ายงเปนสตวทปนปายไดดและสามารถโดดทงตวจากทสง ซงสวนหนาอกจะรบแรงกระแทกจากการกระโดดได

อาหารของแมวน า พบวา 80 เปอรเซนตของอาหารจะไดจากการกนฝงปลาขนาดเลก เชน ปลาซารดน แองโชว เมคเคอเรล ฯลฯ สวนสตวทะเลชนดอนทแมวนากนเปนอาหาร เชน ปลาหมก กง ในการกนอาหารแมวน าจะกระจายกนออกหากนและกนอาหารตางกน มกรณทแมวน า 2-3 ตวจะกนอาหารรวมกน ในแมวน ารนหนม-สาวจะกนกอนกรวดเขาไปในพนทกระเพาะอาหารประมาณ 25 เปอรเซนต

การสบพนธของแมวน า บรเวณทมการขยายพนธ จะมลกษณะเปนโขดหนหรอบางแหงเปนหาดทราย บรเวณเหลานจะใชในชวงฤดผสมพนธ ตวผจะมาประกาศอาณาเขต แลวตวเมยจะตามมา ตวผจะทาหนาทปกปองอาณาเขตของตวเองไมใหตวอนลาเขามาในอาณาเขตจนกวาตวเมยทอยในอาณาเขตของตนจะถกผสมทงหมด

5

ในชวงหลายสปดาหกอนทจะถงฤดกาลผสมพนธ จานวนของแมวน าทเขามาบนพนทชายฝงจะลดลงอยางเหนไดชด ตวผทเปนตวเตมวยจะหาแหลงผสมพนธ โดยกอนหนาน ตวผ จะตองกนอาหารเพอสะสมไวในรปของไขมนทชนใตผวหนง และกลามเนอ ซงอาหารนนจะตองเพยงพอสาหรบการอยในชายฝงโดยไมออกไปหากนเปนเวลา 6 เดอน โดยพลงงานสวนใหญจะใชในประกาศและรกษาอาณาเขตและกจกรรมอนๆทเกยวของกบการสบพนธ

ตวผทโตเตมทจะมาเรมประกาศและปกปองอาณาเขตในชวงเดอนตลาคม ตวเมยจะตามมาในสปดาหตอมาและออกลก ลกทออกสวนใหญจะออกมาในชวงตอนปลายพฤศจกายนและชวงตนเดอนธนวาคม โดย 90 เปอรเซนต จะออกภายในชวง 34 วน

ลกแมวน าทออกใหมมความยาว 0.6-0.7 เมตร โดยมน าหนก 4.5-7.0 กโลกรม สขนลาตวเปนสดา มการผลดขนในชวงแรกในชวงเดอนมนาคม-เมษายน เปนสออกเงนปนน าตาลทคลายกบตวเตมวย ลกทเกดใหมจะกนนมแมในชวงชวโมงแรกของการเกดและแมจะอยกบลกประมาณ 1 สปดาห ซงภายหลงออกลกแลวตวเมยสามารถกลบเปนสดไดภายใน 5-6 วน หลงจากทลกเกด

ระยะเวลาตงทองของแมวน านนมระยะเวลาประมาณ 1 ป หลงจากทออกลกประมาณ 1 สปดาห แมของลกแมวน าจะออกทะเลเพอหาอาหารกน ซงอาจใชระยะเวลาหลายวน เมอกลบมาทชายหาดแมแมวน าจะตะโกนเรยกลกของตวเองซงจะมเสยงตอบรบทหลากหลายจากลกแมวน าหลายตวจนในทสดแมวนาจะรโดยกลนของลกทเปนกลนเดยวกบกลนบรเวณทเคยอย

แมวน ามศตรตามธรรมชาต คอ ปลาฉลามและวาฬเพชฌฆาต สวนลกแมวน าจะถกลาโดย หมาในหลงสน าตาล(Brown Back Jackal) และไฮยนาสน าตาล

สถานภาพของแมวน าในปจจบนเปนสตวในภาคผนวกท 2 ของอนสญญาไซเตส มการประมาณประชากรของแมวน าแอฟรกาใตท 1.5-2 ลานตว โดยท 2 ใน 3 ของประชากร อยในประเทศนามเบย การฆาแมวน าเคปเฟอรซล ไดทากนอยางตอเนองตงแตป ค.ศ. 1600 และมตวเลขประมาณวาตงแตป ค.ศ. 1900 เปนตนมามการฆาแมวน าชนดนประมาณ 2.7 ลานตวซงสวนใหญเกดขนในนามเบย และตงแตป 1980 เปนตนมามความตองการอวยวะเพศของแมวน าตวผ เพอทาเปนยากระตนทางเพศในกลมผบรโภคคนจน(Far Eastern) ซงบางครงพบวามการฆาแมวน าแอฟรกาใตเพยงเพอเอาอวยวะเพศเพยงอยางเดยว และมแมวน าจานวนเลกนอยทตายเนองจากสภาวะมลภาวะทเกดในทะเล

มการลาแมวน าแอฟรกาใตเพอผลประโยชนทางการคา ซงทาเปนประจาทกป โดยฤดการลาแมวนาจะทาในชวงเดอนสงหาคมถงพฤศจกายน ในป ค.ศ. 1988 มการกาหนดจานวนแมวน าท

6

จะถกลาเพอการน เปนลกแมวนา 35,000 ตว แมวน าทโตเตมทแลว 5,000 ตว ไดมแผนการทจะสรางโรงงานสาหรบการแปรรป สงตางๆทไดจากแมวน า เชน แปรรปไขมน โรงงานทารองเทา โรงงานฟอกหนง เนออดกระปอง รานขายผลตภณฑ พพธภณฑ และทไดราคามากคอ อวยวะเพศของแมวนาตวผ ซงโรงงานนมความตองการเพมจานวนสาหรบแมวนาทจะลาในแตละป

ในป 1994 มการคาดกนวามแมวนาประมาณ 200,000 ตว ทตายในบรเวณชายฝงทะเลของนามเบยโดยสาเหตการตายเกดจากการขาดอาหารและอดอาหาร ทงนการทจานวนปลาลดลงอยางมากกเนองมาจากการเกดมลภาวะสงแวดลอมในทองทะเลนนเอง

อยางไรกตามการลาแมวน าในแอฟรกาใตถกหยดไวตงแตป 1990 โดยทมความพยายามทจะปกปองแมวน านนมมาตงแตป ค.ศ. 1973 โดย The Sea Birds and Seal Protection Act ซงมงหวงทจะปกปองสตวอยางสมบรณ และใหรฐบาลอนญาตในการลาแมวน าเปนครงคราว ในบางกลมของแมวน า ในชวงป ค.ศ. 1973 ถง ค.ศ. 1982 มการฆาแมวน ารนลก 18,750 ตว และตวเตมวย 530 ตว โดยเฉลยตอป จากป ค.ศ.1983 จนถงปจจบนโดยเฉลยแลวจะฆาแมวน ารนลกปละ 3,500 ตว และในรนโตเตมทแลว 4,300 ตว นอกจากนยงมแผนการทจะจากดจานวนของแมวน าเคปเฟอรซล ทอยรอบๆ เกาะ The Island of Malgas ในป ค.ศ. 1999 เพอเปนการปกปองนกเคบเจนเนท ทพ งฟกออกจากไขใหมๆ บนเกาะ ซงมกจะโดนลาจากแมวน าเคปเฟอรซล (www.south African and Australia fur seal.com)

3. เพนกวน

นกเพนกวนเปนชอสามญ (Common Name) สาหรบนกทบนไมไดทมถนทอยในทะเล ซงสวนใหญจะเปนน าทเยน ตามชายฝงใน ซกโลกตอนใต (Southern Hemisphere) เปนนกทวายน าเกง มรปรางเปนรปลกปนตอปโด ซงจะชวยลดแรงเสยดทานทาใหเหมาะกบการเคลอนทในน า มปกทมการเปลยนรปเปนครบทมลกษณะบางแขง เพอใชในการสรางแรงขบเคลอนในการวายน า กระดกของนกเพนกวนจะมความแตกตางจากนกทวไปคอกระดกจะแขงแนน ไมมโพรงอากาศเพอชวยในการเพมน าหนกตวเพอชวยในการคงระดบใตน าในชวงการดาน า เมออยบนพนดนการเดนของนกเพนกวนจะเดนเตาะแตะคลายเปด นกเพนกวนจะเขามาทฝงเพอผสมพนธ แตชวตสวนใหญของนกเพนกวนจะใชเวลาประมาณ 80 เปอรเซนต อยในทะเล

รปรางและลกษณะของนกเพนกวนมหลายขนาดตงแตขนาดเลกทสด คอนกเพนกวนลตเตล (Little Penguin , Eudyptula minor) ทหนก 1.1 กโลกรม ความสงท 40 เซนตเมตร และขนาดใหญทสดคอ นกเพนกวนเอมเพอเรอ (Emperor Penguin, Aptenodytes forsteri) เมอโตเตมทจะหนก 30 กโลกรมและความสง 115 เซนตเมตร

7

นกเพนกวนทกชนดมสวนหลงสดา สวนหวและหนาอกสขาว อยางไรกตามแตละชนดของนกเพนกวนกจะมลกษณะทแตกตางกนไป เชน นกเพนกวนในจนส Eudyptes จะมขนเปนแผงสเหลองสดบนหว นกเพนกวนอะดเลยจะมวงแหวนสขาวรอบตาทงสองขาง ลกษณะอนทมความแตกตางกน เชน ทสวนหวและคอจะไมมขนเปนสชมพ ลกษณะเปนจดหรอเปนแถบสดา ทหนาอกสขาว ลกษณะของจะงอยปากจะมความหลากหลาย เชน สดาหรอแดง ขนาดจะมตงแตสนและทไปจนถงยาวและโคง ทนวเทาของนกเพนกวนจะมพงพด ลกษณะของทงสองเพศจะคลายกน ถงแมวาแนวโนมของตวผจะนาหนกมากกวาตวเมยและขนาดของจะงอยปากจะเลกกวา

นกเพนกวนเปนนกทสามารถปรบตวกบอากาศทหนาวได โดยมขนทสน แขงและแนนเพอชวยในการกนนาทชวยลดการสญเสยความรอนออกจากรางกาย

อาณาเขตและถนทอย ถงแมวานกเพนกวนเปนนกทอยในสงแวดลอมทหนาวเยน แตมนกเพนกวนอย 2 ชนดทอยในถนทอยทเปนน าแขงของขวโลกใต คอ อะดเลยเพนกวน (Adelie Penguin , Pygoscelis adeliae) และนกเพนกวนเอมเพอเรอ(Aptenodytes forsteri) โดยสวนใหญจะอยทางตอนเหนอหรอรอบขวโลกใต หรอในเขตทอบอนทหางจากขวโลกใตออกมาอก

บรเวณทมความหลายหลายของชนดนกเพนกวน คอ ทางตอนใตของประเทศนวซแลนดมนกเพนกวนอย 7 ชนดและทเกาะฟอคแลนดมนกเพนกวน 5 ชนด

บรเวณทมประชากรของนกเพนกวนอยหนาแนนมากทสด คอ บรเวณชายฝงของ แหลมแอนตารคตก (The Antarctic Peninsula) ทางตอนเหนอของทวปแอนตารกตก

นกเพนกวนทมขนาดเลกพนธหนงทอยในเกาะกาลาปากอส อยทางใตของเสนศนยสตรลงมา คอ นกเพนกวนกาลาปากอส (Galapagos Penguin, Spheniscus mendiculus) ยงมนกเพนกวนอกหลายพนธทอยในถนทอยตามชายฝงทะเลตอนใตของทวปอเมรกาใตและตอนใตของแอฟรกาใต ทมอากาศคอนขางรอนแตอาศยกระแสนาเยนเพอชวยใหดารงชวตอยได

นกเพนกวนเปนนกทวายนาเกงและใชเวลาสวนใหญอยในนา การเดนทางในระยะทางยาวโดยการดาน า การเคลอนทโดยการใชครบทมลกษณะคลายใบพายและใชเทาทมพงพดทาหนาทเปนหางเสอ การกระโดดเคลอนตวเหนอผวนาเพอหายใจ การเคลอนทบนบกโดยการเดนเตาะแตะ สวนบนพนหมะบางครงอาจใชสวนทองแลวไถลตวไปขางหนาโดยใชครบปกชวย

นกเพนกวนทกชนดจะกนอาหารในนา อาหารทกนเชนปลา ปลาหมกและกง โดยการหาอาหารกนจะวายนาใกลผวนาและเคลอนตวอยางรวดเรวเพอจบเหยอ

8

การผสมพนธ การสรางรง การวางไข พฤตกรรมการจบค ผสมพนธ สงเหลานเกดขนบนพนดน พฤตกรรมทงหมดจะเกดขนเปนระยะเวลาประมาณมากกวา 100 วนซงในชวงนนกเพนกวนจะไมกลบไปททะเลเพอหาอาหาร มนกเพนกวนบางชนด เชน นกเพนกวนอะดเลยทสามารถสญเสยนาหนกถง 30 เปอรเซนต นกเพนกวนหลายชนดทจะมการสรางรงรวมกนตงแต นอยกวา 100 คจนถงหลายพนคในบรเวณเดยว ซงพบวาในหนงตารางเมตรจะมคนกสรางรงวางไขถง 3 ค แตนกเพนกวนบางชนดจะวางไขแยกอยคเดยวคอ Fiordland Penguin (Eudyptes pachyrhynchus) และ นกเพนกวนตาเหลอง (Yellow–eyed Penguin, Megadyptes antipodes)

การทนกเพนกวนอยรวมกนเปนกลมเพอดาเนนพฤตกรรมเพอขยายพนธ ทาใหนกเหลานไดเรยนรพฤตกรรมในฝงและการกระตนจากพฤตกรรมของตวอนในฝง นกเพนกวนจะมการแสดงทาทางและเสยงรองหลากหลายเพอปกปองรงวางไขของตวเองและเพอหานกทเปนคของตน

นกเพนกวนสวนใหญจะทารงวางไขบนพนดนในทโลง ซงรงจะเปนแองทอยระหวางกอนหนขนาดใหญหรอหญา รองรงดวยหนกอนเลกหรอหญา ในนกเพนกวนขนาดเลกเชน นกเพนกวนฮมโบลท และนกเพนกวนแมคเจนเลนนค จะขดเปนโพรงลงไปในดนซงมความยาวประมาณ 1 เมตร ซงอาจเปนบรเวณใตพมไม หรอเปนรในชองหน นกเพนกวนคงสและนกเพนกวนเอมเพอเรอจะไมสรางรง แตจะวางไขไวทดานบนของเทาและปกคลมไขดวยสวนลางสดของทอง

นกเพนกวนสวนใหญจะวางไขทมขนาดเทากนซงอาจเปนสขาวหรอเขยว มนกเพนกวนคงสและนกเพนกวนเอมเพอเรอทวางไขครงละ 1 ฟอง นกเพนกวนทมหงอนทหว (The Crest penguin) จะวางไข 2 ฟอง โดยฟองแรกจะใหญกวาฟองทสองและลกนกฟองทสองจะเตบโต แตลกนกทเกดจากฟองแรกมกจะตาย

ลกนกทออกจากไขใหมจะมขนเสนเลกๆ ลกนกไมสามารถสรางความรอนใหกบรางกายของตวเองอยางเพยงพอ รวมทงตองรบอาหารจากพอแม พอและแมนกจะสารอกอาหารทยอยแลวปอนใหทปากลก ลกนกจะอยทรงเพอรบความอบอน รบอาหารและการปกปองจากพอและแมนก ซงจะกนเวลาหลายสปดาห โดยชวงของการปกปอง (Guard period) จะมความแตกตางกน เชน นกเพนกวนลตเตลจะใชเวลา 15 วน ในนกเพนกวนคงสและนกเพนกวนเอมเพอเรอจะใชเวลา 40-50 วน ในชวงนแมและพอนกจะสลบกนกกลกนกเพอใหความอบอนแกลกนก และลงทะเลเพอหาอาหารใหลกนก ในนกเพนกวนอะดเลย นกเพนกวนเกนโตจะแบงเวลาเทากนตวละหนงถง สองวน สวนในเครทดเพนกวนจะมเฉพาะตวผ และนกเพนกวนเอมเพอเรอจะมเฉพาะตวเมยททาหนาทกกลกนก

9

ในนกเพนกวนทมขนาดกลาง พอและแมนกจะเรมกลบไปหากนในทะเลเมอลกนกอายได 20-30 วน เหลาลกนกจะมการรวมตวกนอยางหลวมๆ ทเรยกวา “Creches” ซง พอและแมนกจะกลบมาปอนอาหารแกลกนกทกวนหรอทก 2-3 วน เมอพอแมนกมาทฝงกจะสงเสยงรองหาลกและรอการตอบกลบจากลกนก ซงทงพอ แมนกและลกสามารถรบรซงกนและกนไดจากเสยงรอง ทาใหทงสองฝายมาหากนไดอยางถกตองถงแมวาจะมลกนกนบเปนพนตวทอยรวมกนกตาม

ชวงตอมาคอระยะทพอและแมนกจะเรมลดปรมาณอาหารทปอนนกลงจนกระทงหยดปอนอาหาร ตอมากจะเปนชวงระยะลกนกหมดชวงอยรวมใน Creche ซงลกนกจะมอายในราว 20-30 วน ขน down หลดไปและขนชดแรกขนเตมกอนทลกนกจะลงทะเลเพอหาอาหารกนดวยตนเอง

มนกเพนกวนหลายชนด ทเมออาย 1 หรอ 2 ป จะกลบมาทฝงนกเดมเพอผสมพนธ ในนกเพนกวนพนธ Macaroni และ King จะเรมผสมพนธเมออาย 5-8 ปและอายขยของนกเพนกวนอยท 15-20 ป

เมอลกนกออกจากฝงทเกดแลว นกทโตแลวเชนพอและแมนกจะกลบไปหากนในทะเล และเกบสะสมไขมนในรางกายเพอทจะกลบมาทฝงเดมของตวเองอกครงเพอผลดขน นกเพนกวนจะใชเวลาประมาณ 2-4 สปดาหทขนจะงอกใหมจนกระทงขนเตมตวอกครง ในชวงทมการผลดขนนกเพนกวนจะยนนงไมคอยเคลอนไหว ไมลงน าเพอหาอาหารกน บางครงอาจเสยน าหนกไป 50 เปอรเซนต

สถานการณของจานวนประชากรนกเพนกวน ประชากรของนกเพนกวนสวนใหญมจานวนมาก ยกเวน นกเพนกวน Erect-crested, นกเพนกวนตาเหลองและนกเพนกวนกาลาปากอส ทอยใน Red List of Threatened of The World Conservation Union

นกเพนกวนมศตรตามธรรมชาตไมมากนก บนพนดนจะมนกนางนวล นกพทรล จะมากนไขและลกนกเพนกวน ในทะเลจะโดน แมวน าเสอดาว(Leopard seal) ลานกเพนกวนทโตเตมทแลว หรอในบางพนทรงของนกเพนกวนอยในพนเดยวกนกบพนทผสมพนธของแมวน า ซงแมวนาตวผจะทาลายรงหรอแมกระทงฆานกเพนกวนทโตเตมท

เนองดวยบรเวณทเปนแหลงผสมพนธของนกเพนกวน มกจะเปนเกาะทไมมผคนอาศยอย ในครงอดตทผานมากลาสเรอจะฆานกเพนกวนโดยเฉพาะนกเพนกวนคงสทอยบนเกาะฟอคแลนด เกาะ Macquarie เพอใชเปนน ามนหลอลนและเปนเชอเพลง ในบางเกาะซงแตเดมเปนเกาะทไมมคนอย แตในเวลาตอมามคนเขาไปอยอาศย เชน เกาะกาลาปากอสและบางสวนของนวซแลนด ม

10

การนาเอาสตวเลยงเขาไป เชน สนข แมว หน จะเขาไปกนไขและลกนกของนกเพนกวนหรอเขาไปรบกวนฝงนกเพนกวน

ในปจจบนปญหาทคนสรางขน เชน ปญหาจากน ามนจากเรอขนสงน ามนรว โลกรอน การทาประมงทมากเกนไป ซงปญหาเหลานสงผลกระทบตอจานวนของนกเพนกวน

เพนกวนทแสดงในสวนสตวนครราชสมาเปนเพนกวนชนดทเรยกวา ฮมโบลดเพนกวน หรอมชอวทยาศาสตรวา Spheniscus humboltdi เปนเพนกวนทมรปราง ลาตวรปกระสวย หรอลกปนตอรปโด มขนสขาวทหนาทองและอก สวนดานขางลาตวและหลงเปนสดา ซงขนจะสนและกนน าได โดยสวนปกจะมการพฒนามาเปนครบเพอเหมาะกบการวายน า มครบอกทแขง และแคบยาว มนวเทาทมหนงเปนพงพดคลายเทาเปด ไมสามารถแยกเพศไดจากการดจากลกษณะภายนอก (ดภาพในภาคผนวก ข)

การเคลอนท นกเพนกวนฮมโบลดสามารถวายน าไดอยางคลองแคลว โดยความเรวปกตอยท 7 กโลเมตรตอชวโมง แตในกรณทวายอยางรวดเรวความเรวจะอยท 14 กโลเมตรตอชวโมง เนองจากรปรางทเหมาะกบการเคลอนทในน า แตการเคลอนทบนบกจะชาซงจะเดนเตาะแตะเหมอนเปด แตความสามารถในการกระโดดจะทาไดดอยางไมนาเชอโดยสามารถกระโดดไดเทากบความสงเมอนกอยในลกษณะยน

ถนทอย จะอาศยอยในชายฝงทะเลดานตะวนตกของทวปอเมรกาใต ในประเทศเปร และตอนเหนอของประเทศชล

พฤตกรรม จะอยกนเปนฝงใหญ รวมกบนกน าชนดอนๆ โดยนอกฤดผสมพนธจะอาศยอยในทะเลเปนสวนใหญ ขนมาบนฝงนอยมาก

อาหารทนกเพนกวนฮมโบลด กนเปนปลาขนาดเลกทอยรวมกนเปนฝง เชน ปลากระตก ปลาซารดน โดยหากนใกลชายฝงไมออกไปไกลถงทะเลลก การหาอาหารจะลาเหยอเปนกลมเลกๆ โดยการดาน าอยางรวดเรวเพอจบปลา ความลกทนกชนดนดาลงไปคอท 15 เมตร สามารถอยในนาไดนาน 2 นาท

การสบพนธ เรมผสมพนธ เมออาย 3 ป จะผสมพนธกบคนกเดมในปกอน ตวผจะมาถงบรเวณทผสมพนธกอนตวเมยเพอสรางรง ทารงเปนโพรงดนหรอโพรงหนทอยใกลทะเล โดยการสรางรงจะทารงใกลกบสมาชกตวอนในฝง และตวเมยจะมาถงพอดในชวงทสรางรงเสรจ ตวเมยจะฟกไขนาน 39 วน โดยทงสองตวชวยกนฟกไข ลกนกทออกมาใหมจะเปนสเทา ทงตวผและ

11

ตวเมยจะชวยกนดแลลกทเกดใหม เมออายได 6 สปดาห สขนจะเรมเปลยนไปคลายกบตวเตมวย และสมบรณเตมทเมออาย 1 ป ลกนกจะอยกบพอ แมตวเองจนกระทงอาย 3 เดอน

4. การจดการคณภาพนาในสวนแสดงสตวเลยงลกดวยนม (Water Quality in Management in Aquatic Mammal Exhibit)

คณภาพน าในสวนพนทสาหรบการแสดงสตวถอวาเปนสงสาคญ เพราะเปนแหลงน าใหสตวไดใชประโยชนในชวตประจาวน นอกจากคณภาพน าแลวสภาพภมทศนทสวยงามไดถกออกแบบใหเหมาะสมกบการใชงาน เชน การทาคน าหรอลาธารเพอกนสตวหลดออกมานอกบรเวณ หรอสวนแสดง กเปนสงสาคญดวย อนจะทาใหเหลงนาสามารถใชงานไดหลายอยาง

การจดการคณภาพน าในชวง 10-15 ปกอนทผานมา การบาบดน าในสวนแสดงนนยงไมเปนทรจก จะใชการเปลยนถายน า โดยปลอยน าเกาออกทงหมดและเตมน าใหมเขาไป ซงการเปลยนน านน ไมไดมการตรวจวดคณภาพน า แตใชวธการสงเกตดวยสายตา เมอน าเรมเปนสเขยวมาก หรอไดกลนของน าวาเหมนเนา และเหนวาสมควรทจะตองเปลยน จงทาการเปลยน นอกจากนน ยงไมรถงวธการประเมนคณภาพนานนทาดวยวธการใด (Daryl J. Boness,1996)

ในอดต การนาสตวมาแสดงในสวนสตว จะเนนใหความสาคญกบชนดสตวเปนหลก แตการใหความสาคญกบสขภาพ การจดการสวนแสดง และสงแวดลอมรอบรอบตวสตว เปนเรองรองลงมา แตในปจจบนสวนสตวจานวนมากทไดใหความสาคญกบการจดการสวนแสดงและสงแวดลอมสตว ซงรวมทงการจดการทจะใหน าในสวนแสดงสตวมคณภาพดทจะสงผลดตอสขภาพของสตวและสรางความพงพอใจแกผเทยวชมดวย ในสวนแสดงทมคน า บอน าเพอใชตกแตงสวนแสดง มการใชไมบอยครงนกจากสตว ปรมาณเชอโรคทสะสมอยจะไมมาก การใชงานสวนใหญจงอยทการเปนสวนตกแตงมากกวา แตหากการดารงชวตของสตวมกจกรรมทตองใชงานแหลงนาบอยครง การสะสมของเชอโรคและของเสยกจะมากขนดวย มสงแวดลอมหลายดานทมผลตอสตวดงจะไดกลาวตอไป

4.1 เชอโรคทมผลตอสขภาพสตว

ในการจดการพนทแสดงสตวใหมคณภาพจาเปนตองคานงถงการจดการสงแวดลอมใหเหมาะสม เพอใหสตวมสขภาพดคอการจดการสงแวดลอมใหปราศจากเชอโรค นอกจากนยงตองเลยนแบบธรรมชาตโดยการจดสภาพแวดลอม ใหสารเคม สภาพทางกายภาพ เชน (แสง อณหภม) ใกลเคยงกบถนทอยเดม

12

ในกรงเลยงการเกดเชอโรคอาจไมเหมอนกบการเกดเชอโรคในปา ตวอยางเชน เชอรา Fusarium solani ซงมอยท วไปในนา แตปรากฏวาไมทาใหเกดโรคผวหนง แตถาน ามอณหมทอนขนพบวาเชอราชนดนจะทาใหเกดโรคขนได เมอมาพจารณาชนดของเชอโรคตางๆแลว เรายงไมสามารถคาดเดาวาเชอโรคใดจะทาใหเกดโรคได ดงนนจงเปนการยากทเราจะกาหนดตววดคณภาพนาวาควรจะใชแบคทเรยตวใดเปนตวบงชได

จากขอกาหนดโดยกระทรวงสาธารณสข กาหนดมาตรฐานคณภาพน าสาหรบสระวายน า ไดกาหนดใหใชแบคทเรยโคลฟอรมเปนตวชวดวามเชอโรคมากถงระดบททาใหเกดโรคหรอไม โดยการทดสอบสปดาหละหนงครง ในระดบคณภาพน าทยอมรบไดคอไมเกน 1,000 โคโลนตอน า 100 ลตร (Daryl J. Boness,1996) ซงตวของแบคทเรยชนดนเองกยงมขอสงสยเชนเดยวกนวามเหตผลเพยงพอทจะใชเปนตววดหรอไม แตเนองจากยงไมมตวบงชตวอนทดกวา

ในสวนสตวบางแหงไดนาเอาแบคทเรยโคลฟอรมไปใชวดในสตวเลยงลกดวยนมทอยในนาตลอดเวลาหรออยบางเวลา รวมทงในบอนาหรอคนาทมสตวถายของเสยลงไป

4.2 สารเคมและดชนทางกายภาพ

ในขอกาหนดทออกโดย USDA ไมไดมการระบถงระดบมาตรฐานของสารเคมและตวชวดทางกายภาพ รวมทงขอมลในดานสารเคมทมผลเปนอนตรายตอตวสตวยงมนอยอย (ในสตวเลยงลกดวยนมทอยในนา)

มสารเคมหลายตวทเชนแอมโมเนย ไนเตรท ไนไตรท ทเราพบในน าธรรมชาตทจะนามาเปนน าดมหรอน าในสระน า เราตองมการตรวจวดเสยกอนเนองจากตองทราบ ถงระดบของมลภาวะหรอระดบของความเปนพษวาสงเกนไปหรอไม

The U.S Environmental Protection Agency’s recommend ไดกาหนดระดบสงสดของสารทง 3 ตวทผสมในน าไวทแอมโมเนย 0.05 มลลกรมตอลตร ไนเตรท 10 มลลกรมตอลตร และไนไตรทท 1 มลลกรมตอลตร ซงสารเหลานเกดจากสงปฏกลทสตวขบถายออกมา สงเนาเปอยทเกดตามธรรมชาต ยงไมมขอมลทแสดงวาสารเหลานมผลอยางไรกบสตวเลยงลกดวยนมทอยในน า และในสวนสตวสวนใหญกไมไดมการตดตามทจะวดปรมาณสารเคมเหลาน (Daryl J. Boness,1996)

ตวอยางของสารเคมทมพษตอตวสตว เชน ทองแดง ซงมกรณทเกดขนในแหลงน าธรรมชาต และมการใชทองแดงในสระนาเพอใชเปนตวกาจดสาหราย

13

ในการใชคลอรนเพอทาน าประปา เปนวธการทปฏบตกนมานานและเปนทยอมรบ แตกมคาถามเกดขนเชนกนในกรณสารเคมทเปนอนตรายทเกดขนจากตวของคลอรนเองทาปฏกรยากบสารทมอยสงแวดลอมนน การใชคลอรนในสระน า โดยทวไปจะควบคมไมใหสงกวา 1.0 มลลกรมตอลตร (ในชวงทมคนมาใชบรการ) ซงถาสงกวานจะเกดการระคายเคองตอผงหนงและดวงตาได ในสวนของสตวทอยในน าอาจใชระดบทสงกวานได เนองจากสตวอยในน าเปนระยะเวลานาน สามารถปรบตวได ซงนอกจากทกลาวมานจะไดนาเสนอขอมลตางๆ ของดชนทางกายภาพ และเคมทมผลตอสงมชวตในนาดงจะไวในขอตอไป

4.3 ปรมาณของเกลอของนาและความเคม

ความเคม ของน าหมายถง ปรมาณของของแขง(Solid) หรอเกลอแรตางๆโดยเฉพาะโซเดยมคลอไรดทละลายอยในน า การวดคดเปนหนวยน าหนกของสารดงกลาว เปนกรมตอกโลกรมของน าหรอสวนในพนสวน (part per thousand , ppt) (สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตลาปาง, มปป) ความเคมของน ามคาแตกตางกนไป ทางดานการประมง แบงประเภทน าตามระดบความเคมดงน

นาจด (Fresh water) มความเคมระหวาง 0-0.5 ppt

นากรอย (Brackish water) มความเคมระหวาง 0.5-30 ppt

นาเคม (Sea water) มความเคมมากกวา 30 ppt ขนไป (ชาญยทธ คงภรมยชน, 2533)

ปรมาณความเคมของนามผลตอระบบการควบคมปรมาณน าภายในรางกาย เนองจากผลของความแตกตางของแรงดนออสโมตค ระหวางภายในตวสตวน าและน าภายนอก สตวน าจดจะมแรงดนออสโมตคภายในตวสงกวาน าทอยภายนอก ดงนน น าภายนอกจงสามารถแทรกซมเขาสรางกายไดงาย สตวน าจดจงตองพยายามขจดน าสวนเกนออกไป ในทางตรงกนขามกบสตวน าเคมทอยในทะเลจะมแรงดนออสโมตคตากวาน าทะเล ดงนน นาภายในตวกจะออกนอกรางกายไดงาย สตวทะเลจงตองพยายามเกบรกษาปรมาณน าไวใหมาก สาหรบสตวน าทอาศยบรเวณน ากรอยจะมการปรบตวใหทนทานกบสภาพความเคมไดหลากหลาย หรอมชวงความทนทานทกวาง จงมความสามารถในการปรบตวและทนทานตอการเปลยนแปลงแรงดนออสโมตคไดด โดยปกตสตวน าจดจะมเลอดทมความเขมขนสงกวาน าภายนอกประมาณ 6 เทาของแรงดนออสโมตค หรอเทากบความเขมขน 7 ppt ของเกลอโซเดยมคลอไรด ดงนนสตวน าจดทวไปจะสามารถอยในน าท

14

มความเคมไดประมาณ 7 ppt และบางชนดสามารถอาศยอยในน าทมความเคมสงกวานได (ไมตร ดวงสวสด และคณะ, 2528)

มรายงานการเกดกระจกตาหรอแกวตาขนในสตวกลมแมวน า (Pinniped) ทอยในน าจด ความขนของตาจะลดลงทอยในน าทมการผสมของเกลอทะเลลงไป มรายงานอกวาม 67 เปอรเซนต คอ 100 ตวใน 149 ตวทแสดงอาการตาขนเมออยในน าจดและ 22 เปอรเซนต แสดงอาการตาขนเมออยในน าเคม ในสวนสตว 5 ใน6 แหงทมบอขนาดเลกผสมเกลอทะเลลงไปพบวามผลในการลดอาการขนของตาได

แตปญหาการเกด กระจกตาขน ในสตวกลม Pinniped ทอยในกรงเลยงยงเปนปญหาทเกดขนจากหลายปจจยรวมกน อกปจจยทพดถงคอ แสงสะทอนทเกดจากกนสระและผนงดานขางของสระ จงมคาแนะนาใหใชสทมดทากนสระเพอลดแสงสะทอน

อณหภมกเปนสงทมผลตอตวสตว ถงแมเราจะทราบอณหภมของน าในถนทอยของสตวชนดน นๆ แตเราไมทราบถงความทนทานของสตวแตละชนดวามมากนอยเพยงใด ตวอยางเชนถานาหมขาวมาเลยงในสถานททอณหภมสงกวาถนทอยเดมจะเกดอาการขนรวง

4.4 ความโปรงแสงและความขนของนา

ความโปรงแสงของน าจะชวยใหการมองตวสตวขณะอยในน าชดเจนขน และแสดงถงปรมาณของสารแขวนลอยทมอยในน า ความขน เปนวธการวดเชงปรมาณของของวตถทมการแขวนลอยอยในน า โดยการวดม 2 วธคอ Nephelometric turbidity unit (NTU) และ Jackson turbidity unit (JTU)

สงทเกยวของททาใหการมองผานน าดดขนคอ การแยกเอาสารแขวนลอยออกจากน า มมทมอง ความเขมของแสงทสองผานลงมา การมองจากดานบนลงลางตองการระดบของความใสของนานอยกวาการมองจากดานขางผานกระจกเขามา

มการวดในสระนาทมภาพการมองผานนาทสวยงามโดยมองเหนกนสระทลก 6 เมตรท National Zoo รฐวชงตน ประเทศสหรฐอเมรกา วดระดบของความขนพบวามคาท 3-4 NTU และในมมมองดานขางทมองผานกระจกระดบของความขนจะตองไมมากกวา 2 NTU (Daryl J. Boness,1996)

4.5 ความนาไฟฟา

15

จากการรวบรวมของสถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตลาปาง กลาววา ความนาไฟฟาเปนการวดความสามารถของน าทจะใหกระแสไฟฟาไหลผาน คณสมบตขอนขนอยกบความเขมขนชนดของอออนทมอยในน า และอณหภมททาการวด สารตางๆ ทใหอออนแกน า ไดแก สารประกอบอนนทรยสาร เชน กรดอนนทรย เกลอและดาง

ความนาไฟฟาไมไดเปนคาเฉพาะอออนตวใดตวหนงแตเปนคารวมของอออนทงหมดในน า คานไมไดบอกใหทราบถงชนดของสารในน า บอกแตเพยงวามการเพมหรอลดของอออนทละลายน าเทานน กลาวคอ ถาคาความนาไฟฟาเพมขนแสดงวาสารทแตกตวในน าเพมขน หรอคาความนาไฟฟาในนาลดลงแสดงวาสารทแตกตวไดในนาลดลง

คาความนาไฟฟาสามารถชวดถงความเขมขนของแรธาตหรอสารประกอบ หรอปรมาณของแขงทละลายน า (Total Dissolved Solids, TDS) อยางไรกตามคาความนาไฟฟาไมไดแสดงใหทราบถงชนดของสารในนา เพยงแตแสดงใหเหนวามการเพมขนหรอลดลงของสารอออนทละลายในนาเทานน คาความนาไฟฟาจะเปนสดสวนและเปนปฏภาค โดยตรงกบปรมาณของแขงทงหมดทละลายนา ในแหลงนาแหลงใดแหลงหนงจะมคาความนาไฟฟาทคอนขางคงท

นอกจากนยงทาใหทราบถงความเปลยนแปลงของความเขมขนของสารละลายทมอยในน า ซงจะมการเปลยนแปลงตามฤดกาล หากมการเปลยนแปลงเรวเกนไป กแสดงวามสงผดปกตเกดขน

ถาในแหลงน าธรรมชาตมคาความนาไฟฟาสงจะมผลทงทางตรงและทางออมตอการบรโภค การเพาะปลกและการเลยงสตว โดยจะไปทาใหโครงสรางและหนาทของระบบนเวศในแหลงน านนๆเปลยนแปลงไปดวย กลาวโดยสรปแลวคาความนาไฟฟามความสมพนธกบปรมาณความเขมขนของของแขงทงหมดทละลายนา (TDS) รวมทงความเคมของนาดวย

4.6 ไนโตรเจน (Nitrogen)

สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตลาปาง (มปป.) กลาววา สารประกอบไนโตรเจนในแหลงน า มความสาคญในวงจรชวตของพชและสตว เคมของไนโตรเจนคอนขางยงยาก เนองจากไนโตรเจนมวาเลนซไดหลายคา การเปลยนวาเลนซน เกดขนโดยสงทมชวต แบคทเรยสามารถเปลยนแปลงวาเลนซของไนโตรเจนใหมากขนหรอนอยลงขนอยกบสภาวะทมออกซเจนหรอไมมออกซเจน ในแงของอนนทรยเคมสารประกอบไนโตรเจนไดมากมายหลายรปในวาเลนซทแตกตางกนถง 7 คา คอ NH3 (-3), N2 (0), N2O (+1), NO (+2), N2O3 (+3), NO2 (+4), N2O5 (+5)

16

สาหรบทางดานสตวน ามการศกษาไนโตรเจนใน 3 รปแบบ คอ แอมโมเนย (NH3) ไนไตรท (NO-

2) และ ไนเตรท (NO-3)สารประกอบพวกนอยในรปปยหรอเกลอปสสาวะ สวน

สารประกอบพวกอนทรยไนโตรเจน ไดแก โปรตน กรดอะมโน กรดนวคลอค ซง เปนสวนประกอบของรางกายพชและสตว ในอจจาระ ในปยคอก

ซงแอมโมเนย (NH3) มกพบอยในรปของเกลอแอมโมเนยมคลอไรด และเกลอของแอมโมเนยมซลเฟต ซงเมอถกยอยสลายจะใหกาซแอมโมเนย รปแบบของแอมโมเนยทเปนพษตอสตวน า จะอยในรปทไมแตกตว(NH3) สวนแอมโมเนยในรปทแตกตวนน(NH+

4) จะไมมพษตอสตวน า นอกจากจะมความเขมขนสงมากๆ สาหรบแอมโมเนยในรปไมแตกตวนน จะสามารถในการแพรกระจายผานผนงเซลลไดด เนองจากไมมประจไฟฟา และสามารถละลายไดดในไขมน ซงเปนองคประกอบสวนหนงของผนงเซลล

ไนไตรท (NO-2) พบในรปของ สารประกอบโซเดยมไนเตรท หรอแคลเซยมไนเตรท

สารประกอบเหลานเปนผลพลอยไดจากการยอยสลายแอมโมเนย ไนไตรทเปนสารทเกดขนจากกระบวนการ Nitrification โดยมการเปลยนแปลงมาจากแอมโมเนย ในสภาวะทม pH ตาหรอเปนกรด จะมปรมาณไฮโดรเจนอออนสง ซงไฮโดรเจนอออนจะทาปฏกรยากบไนไตรทไดกรดไนตรส (Nitrous acid) ซงจะมพษตอสตวน าสง

ไนเตรท (NO-3) ไนเตรท ไนเตรทมความสาคญตอการเจรญของแพลงกตอนพชและ

พชน า ดงนนปรมาณไนเตรทจงสามารบอกกาลงการผลต (Productivity) ของแหลงน าได ซงแพลงกตอนพชจะใชไนเตรทในการสรางโปรตน การเกดไนเตรท เกดจากกระบวนการออกซเดชนไนไตรทเปนไนเตรท นอกจากนยงไดมาจากการใสปยซงมธาตไนโตรเจนเปนองคประกอบ จากการชะลางซงจะพบวาบรเวณปากอาวหรอปากน าจะพบไนเตรทในปรมาณทสง ทางดานประมงไนเตรทไมถอวามความเปนพษตอสตวน าโดยตรงนอกเสยจากมความเขมขนสงมาก สาหรบการบรโภคนาทมไนเตรทสง จะกอใหเกดอนตรายตอรางกาย โดยจะทาใหเกดโรคตอระบบโลหต ซงเรยกวา Methemoglobinemia (ชาญยทธ คงภรมยชน, 2533)

ปฏกรยาเคมของสารเหลานจะผานกระบวนการ Mineralization เพอเปลยนรปจากสารอนทรยไปเปนอนนทรยสาร ซงมแบคทเรยเปนตวสาคญในการทาใหเกดการเปลยนแปลง และอาจเปลยนกลบไปมาไดโดยแบคทเรย โดยกระบวนการ Ammonification, Nitrification และ Denitrification กระบวนการดงกลาวมความสาคญเกยวกบวฏจกรเคมของน า เพราะทาใหมสารอาหารของพชน าและสงมชวตเลกๆ สามารถนาไปใชได ในสภาพกรดโดยกลมแบคทเรยทเรยกวา Nitrifying bacteria จะทาการยอยสลายแอมโมเนยโดยแบคทเรย เรยกวา กระบวนการ

17

Nitrification และจากไนไตรทไมสามารถอยในสภาพคงท เพราะถกแบคทเรยยอยสลายตอ กลายเปนไนเตรท ดงนนจงมกพบไนไตรทในปรมาณตา ดงสมการ

NH3 Acid solution NH+4

2NH+4+3O2 Nitrosomonas 2NO-

2+4H+ + energy + 2H2O

2NO-2+ O2 Nitrobacter 2NO-

3 + energy

เมอมสภาพขาดออกซเจน (Anaerobic) หรอในสภาพทมออกซเจนแตมอนทรยวตถมากพอ จะเกดกระบวนการ Denitrification เนองจากแบคทเรย ซงทาหนาทลดออกซเจนในไนเตรทใหเปนไนไตรท จากไนไตรทใหเปนไนตรกออกไซด และกาซไนโตรเจน ตามลาดบ กาซไนโตรเจนจะระเหยขนสอากาศ ดงสมการ

NH3 Acid solution NH+4

2NH+4 + 3O2 Nitrosomonas 2NO-

2 + 4H+ + energy + 2H2O

2NO-2 + O2 Nitrobacter 2NO-

3 + energy

นอกจากนน าจะสญเสยไนโตรเจน โดยการะเหยในรปของกาซแอมโมเนย ซงแอมโมเนยเราจะพบได 2 แบบ คอแอมโมเนยมอออนซงแตกตวไดงาย (Ionized Ammonia) สวนใหญจะพบในสภาพน าเปนกรด กบกาซแอมโมเนย ซงไมแตกตว (Unionized Ammonia) ซงมกจะพบในสภาพนาเปนดาง ดงสมการ

NH3 + H2O 2 NO+4 + OH-

การใหอาหารทมโปรตนสงในบอเลยงปลา เศษอาหารหรอของเสยทมอย จะทาใหปรมาณแอมโมเนยในน าสงขน ซงจะเปนพษตอสตวน าได โดยจะมผลทาใหการเจรญเตบโตของปลาลดลงเนองจากเหงอกถกทาลาย คอบรเวณเหงอกจะมการเพมจานวนของเซลล (Hyperplasia) เซลลบางเซลลจะมการขยายใหญขน มการรวมตวกน(Hypertrophy) เซลลบวมน า(Edema) และการเสอมสภาพของเซลล(Cellular degeneration) ทาใหความสามารถในการนาออกซเจนเขาสรางกายนนลดลง โดยฮโมโกลบนของเลอด จะสญเสยความสามารถในการรวมกบออกซเจน และมผลทาใหการกาจดคารบอนไดออกไซดของรางกายไดนอยลง (ชาญยทธ คงภรมยชน, 2533)

4.7 คลอรน (Chlorine)

18

ปกตในแหลงน าธรรมชาตจะไมมคลอรนปะปนอย แตในการเพาะเลยงสตวน า บางครงมความจาเปนตองมการใชคลอรนในการฆาเชอโรค หรอโรคพยาธในบอปลา หรอบางครงผเพาะปลาจะใชน าประปาซงมคลอรนปะปนอยเพอฆาเชอโรค ปรมาณคลอรนเพยงเลกนอยสามารถฆาเชอโรคได จากการทดลองในหองปฏบตการกบปลากะพงขาว และกงกามกราม พบวาคลอรนในระดบความเขมขนประมาณ 0.2-0.5 มลลกรม/ลตร สามารถทาใหสตวทดลองตายภายใน 48 ชวโมง และถาอณหภมสงขน ความเปนพษของคลอรนกจะสงขนดวย ดงนน นาทจะนามาเพาะเลยงสตวน า จงไมควรหลงเหลอคลอรนอยเลย ถาหากมกไมควรเกนกวา 0.01 มลลกรม/ ลตร การกาจดคลอรนทาไดโดยพกน าไวซกระยะหนง และมการใหอากาศ คลอรนทหลงเหลออยจะทาปฏกรยากบสารประกอบอนๆ ในน าและจะถกทาลายโดยแสงสวางหรออาจะกาจดโดยการเตมสารโซเดยมไทโอซลเฟต (Na2S2O3) คลอรนสามารถละลายน าไดและเกดกรดไฮโปรคลอรส (Hypochlorous acid) ดงสมการ

Cl 2 + H2 O HOCl + H+ + Cl-

Hypochlorous acid จะแตกตวออกไปไดอกเปน Hypochlorite ion ดงสมการ

HOCl H+ + OCl-

ปฏกรยาดงกลาวถกควบคมโดยความเปนกรดเปนดาง(pH) และอณหภมของน าแตปฏกรยาดงกลาวเกดขนอยางรวดเรว (ไมตร ดวงสวสด และคณะ, 2528)

นอกจากนการเตมคลอรนลงไปเพอการกาจดเชอโรคในกระบวนการบาบดน า ยงคงมสวนทตกคางอย ซงตองมความเชยวชาญและระมดระวงในการเตม เนองจากการใชคลอรนในปรมาณทมากอาจทาปฏกรยากบอนทรยวตถ ซงในการใชคลอรน สามารถบาบดแบคทเรยได การใชคลอรนในสระนา โดยทวไปจะควบคมไมใหสงกวา 1.0 มลลกรมตอลตร

4.8 อณหภม

Leslie A. Dierauf (1990) กลาววา อณหภมมาตรฐานสาหรบสตวกลม Pinniped ใน คอกกกจะไมมการกาหนดแตอณหภมทสงเกนไปเปนสงทตองใหความสาคญ ในพนทนอกอาคารเชน สระน าสาหรบสวนแสดง การเตรยมรมเงา เชน หลงคาคลม หรอการลดอณหภมอนๆ เชน การพนละอองนาฝอย ระดบอณหภมทเรมเปนอนตรายสาหรบสตวกลมนคอ มากกวา 79 องศาฟาเรนไฮต

19

การแสดงพฤตกรรมของสตวกลมนบนพนทบนบกในระดบของอณหภมตาง เชน ชวงอณหภมทเปนชวงสบายคอ 10-15 องศาเซลเซยส ในชวงอณหภม15-20 องศาเซลเซยสจะเรมใชครบยกลาตวขน ถาอณหภมมากกวา 30 องศาเซลเซยสแมวนาชอบทจะดาน าเลน

5. ปลาและการใหอาหารแมวนา

การใหอาหารจะตองคานวณปรมาณอาหารทจะใหกบสตวกลม Pinniped (กลมพวกแมวนา วอลรส สงโตทะเล) ซงจะคดเปนประมาณ 8-10 เปอรเซนตของนาหนกตว โดยแบงอาหารออกเปน 2-3 มอ และอาจตองเพมเปน 5-6 มอ สาหรบสตวทอายยงนอยรวมทงปรมาณทใหตองใหเปน 12-15 เปอรเซนต และเนองจากวตามนและเกลอสญเสยไปในชวงการละลายนาแขงจงจาเปนตองมการเพมเกลอและวตามนเขาไปดวย ไดแก ใหวตามนบ 1 ไทอามนทปรมาณ 100-500 มลลกรมตอวน หรอให 25-39 มลลกรมตอปลา 1 กโลกรม โดย Thiaminase activity จะทาลายวตามนบหนง 25 มลลกรมตอปลา 1 กโลกรม

อาจการเพมเกลอใหสาหรบสตวในกลม Pinnipeds ทอยในน าจด มบางรายงานทกลาววา Northern Fur Seal ไมตองเตมเกลอแมวาอาศยอยในน าจด แตมรายงานกอนรายงานฉบบดงกลาวนนใหขอมลโดยใหคาแนะนาวาตองเตมเกลอในปลาทจะเปนอาหารแกแมวน าในปรมาณ กรมของเกลอตวปลาหนงกโลกรมตอวน

ปลาทใหควรเปนปลาหลายชนดคละกนจะดกวาการใหปลาเพยงชนดเดยว ปลาเฮอรง(Herring) ปลาเมคเคอเรล(Mackerel) ปลาสเมลท(Smelt) และปลาหมก คอ ชนดของปลาท ใหกบสตวในกลมแมวนา (Pinnipeds) อาจจะใหไดตอเนอง กน 4-5 วน และควรจะมการการเปลยนชนดอาหารเพอใหการยอยอาหารของแมวนาเปนปกต

สาหรบคณภาพของปลา ปลาทมคณภาพด มลาดบในการพจารณา คอ มปรมาณของไขมนสง ลาดบตอมาเปนพลงงาน หมายถงความมากหรอนอยของแคลอรตอนาหนก 1 กรม และถดมาคอปรมาณของนาทไดจากกระบวนการออกซเดชน เปอรเซนตของไขมนทมในปลาแตละชนดจะมความผนแปรไปตามชนดของปลา ฤดกาล อาย เพศ สงแวดลอมของถนทอยของปลาชนดนนๆ อณหภมทหนาวเยนของนาจะยงทาใหไขมนทไมอมตวทมในปลามมากขน

มสตวในกลม Penniped ทมความไวตอคารโบไฮเดรต โดยเฉพาะกบไดแซคคาไลดแลคโตส (Disaccharide Lactose) ในสงโตทะเลแคลฟอรเนย(California Sea Lion) ทกนอาหารทมปรมาณของคารบอไฮเดรตสง เชน ปลาหมก จะทาใหเกดอาการถายเหลว เนองจากอาหารดงกลาวม

20

ปรมาณของแลคโตส ซงสงโตทะเลชนดดงกลาวไมมเอนไซมแลคเตส ดงนน การเลอกชนดปลาทมปรมาณของคารโบไฮเดรตนอยจงเปนอกปจจยทตองใหความสาคญ

การเตรยมปลา ซอปลาทมการควบคมคณภาพ ซงเปนมาตรฐานเดยวกบนามาใหคนกน ปลาสดเกบในถงพลาสตคทมปรมาณของอากาศนอย เกบไวในอณหภม -20- -30 องศาเซลเซยส ไมควรเกบอาหารไวนานเกน 6 เดอน และในปลาเมคเคอเรล ไมควรเกบไวนานเกน 3 เดอน

ในขนตอนการเตรยมปลาเพอใหสตวกน เชนในการละลายนาแขงออกจากตวปลา ตองทาใกลเคยงกบเวลาทใหอาหารมากทสด การละลายน าแขงใหใชหองทมความเยนหรอแชในน าเยน ไมควรแชในน าระดบอณหภมหอง การเกบปลาทสตวไมกนแลวใหรบเกบภายใน 24 ชวโมงหลงการใหปลา

อาการอาหารเปนพษจากการกนเนอปลาทมสดา (Scombroid Poisoning) เนองจากการเกบปลาทไมดพอ อาการทแสดงคอ กระหายนา วงเวยนศรษะ ปวดทอง อาเจยน ถายเหลว คน บวมนาทวตว การหายใจผดปกต เยอเมอกคลา ชอกและตายตดตามมา ซงอาการทเกดขนในคนจะเปนอาการเชนเดยวกนกบทเกดในแมวนาทกนปลา Atlantic Mackerel ทคณภาพไมด แนวทางการปองกนการเกด Scrombroid Poisoning จากปลา Mackerel เชน เกบปลาออกจากคอกสตวภายใน 12 ชวโมงหลงจากทละลายนาแขงออกจากตวปลา ในกระบวนการละลายนาแขงออกจากตวปลาไมควรใชวธการละลายทปลอยใหกระบวนการละลายถงอณหภมหอง

สงสาคญอกอนหนงในการนาปลาเมคเคอเรล คอ การตดเอาครบตางๆ ออก ซงครบเหลานจะทาใหเกดการเจบภายในปากของสตวและอาการทเกดตามมาคอการเบออาหาร

การใหอาหารสาหรบแมวน าซงอยรวมกนเปนฝง ตองมนใจวาน าในสระสะอาดและพนสะอาด ชงน าหนกปลาทงหมดและใสไวในถง ยดวตามนตามปรมาณทคานวณโดยใสทเหงอกของปลา โยนปลาทละตวโดยใหตวจาฝงกอน พยายามทจะใหแมวน าแตละตวไดรบอาหาร โยนปลาทเหลอทงหมดลงทพนหรอลงในสระน า โดยกระจายหลายทเพอใหทกตวไดรบอาหาร ซงการใหอาหารดวยวธนใชการสตวทมสขภาพด ซงจะใชเวลาไมนาน หลงจากนนเกบเศษปลาทเหลอเปนชนแลวชง ทาความสะอาดถงนาใหเรยบรอย บนทกการใหอาหารเชนปรมาณอาหารทให ปรมาณทเหลอ พฤตกรรมทสงเกตได

สวนการใหอาหารกบสตวเฉพาะตว ในกรณการใหอาหารกบสตวฝง และมสตวบางตวทลงเลทจะออกจากสระน า เพอมากนอาหาร ซงอาจโดนขมจากสตวตวอนหรอความแขงแรงไมเพยงพอทจะแยงชงอาหารได ควรตองใชวธการใหอาหารแบบเฉพาะตว โดยกาหนดปรมาณปลาทจะ

21

ใหสตวกนโดยดจากประวตการกนอาหารของสตว จากนนชงน าหนกของปลาทละลายน าแขงออกแลว ใสอาหารไวในถาดอาหารซงตองใชถาดเดม สาหรบสตวตวเดม ใสเกลอ หรอวตามน หรอในกรณสตวปวยการใสยาเมดไวทเหงอกของปลา ใชน าเยนราดทตวปลาเพอเพมความนากนมากขน ผทจะนาอาหารไปใหสตวกนใหสวมถงมอและนาอาหารยนใหสตวกน ถาสตวรบอาหารไปกน ปลาตวถดมาจงยนตวทสอดยาไวใตครบเหงอก ถาสตวกนอาหารใหเอาอาหารทงหมดวางลงในน าบรเวณทสตวอย ถาสตวลงเลทจะกนอาหารอาจจบตวปลาไปมาเพอใหแมวน าสงเกตเหนอาหาร ถาสตวไมกนอาหารตอแลวกเกบปลาท งหมดขนมา แลวนาปลาทเหลอไปชงน าหนก จดบนทกปรมาณอาหารทสตวกน พฤตกรรทสตวแสดงสาหรบน าสตวในกลม Pinniped ไดน าจากสองแหลง คอ หนงจากปลาทกนเขาไปโดยทประมาณน าทไดจากปลาประมาณ 60-85 เปอรเซนต สองจากกระบวนการเบตาออกซเดชนไขมน (beta oxidation of dietary fats) การกนน าทะเลจงมใชแหลงน าสาคญทสตวไดรบ สตวทเลยงในกรงเลยง เชน California sea lion และ northern elephant seal จะกนน าจากพนของคอกกกหรอ ดงนน การเตรยมน าจดไวใหสตวกนจงเปนสงทจาเปนดวย

6. สภาพแวดลอมของ Aquatic Birds

สาหรบสภาพแวดลอมของนกน า (Aquatic birds) นนประกอบดวย 6 ออเดอร 23 แฟมล Michale K. Stoskopf และ Suzanne Kennedy-Stoskopf(1986) ไดศกษาและกลาวไวดงตอไปน

สงแวดลอมของนกนาขนาดของพนท สวนใหญของนกในออเดอรนจะเปนนกทอยเปนฝง พฤตกรรมการทารงอยภายในฝง พฤตกรรมการผสมพนธจะมสวนในการกระตนนกตวอนๆ ภายในฝง ความตองการพนทในสวนแสดงน นมความแตกตางกบตามชนดของนกและการออกแบบพนทของสวนแสดง โดยสวนประกอบทสาคญ เชน บรเวณทารงวางไข(Nesting Area) บรเวณทกาบงสายตาจากผเทยวชม (Sight Barrier) ทางลงไปยงสระน าของนก(Water Access Route) ซงถาทาไดอยางเหมาะสมจะเปนการลดพฤตกรรมการถอครองพนทระหวางนกได มสตรการคานวณบรเวณทใชเปนทวางไขในนกเพนกวน (The smallest appropriate area for nesting) ดงน

SA = (1.5 h)2 x N/2

โดยท SA เปนพนททตองการ

h เปนความสงของนกชนดนนๆ

N เปนจานวนนกเพนกวนทมสงสดในสวนแสดงนนๆ

22

ความตองการพนทน าในสวนแสดงในนกเพนกวน ตองการความลกอยางนอย 1 เมตร และตองการพนทน ามากกวาพนทบนบก 2-3 เทา

พนผว (Substrate) น าเปนพนผวทมความสาคญในสวนแสดง ถงแมวานกเพนกวนจะสามารถดารงชวตในน าจดได แตการเพมเกลอทะเลในอาหารทใหแกนกเปนสงทตองปฏบต เพอใหตอมเกลอ (Salt Gland) ยงทางานเปนปกต

ปญหาทมกเกดขนในมมมองภาพใตน าผานกระจก คอ นกเพนกวนเปนนกทมการถายมลจานวนมากและมการปลอยขนเสนเลกๆ ออกเกอบตลอดเวลา การแกไขปญหา เพอใหไดภาพทสวยงามตองมการจดการกบสงทเกดขนจากตวสตว เชน การทาใหตกตะกอน การทาใหรวมกนเปนกอน ความถทเพยงพอในการหมนเวยนน าเพอเขาสกระบวนการกรองดวยระบบแบบอดแรงดน

นอกจากนน ยงมน ามนทออกจากตวปลาซงจะลอยอยเหนอผวน า ซงน ามนนจะทาใหการปกกนการเปยกน าของตวนกลดลง ถาปลอยใหน ามนของปลามการสะสมมากขน จะสงผลตอระบบการรกษาอณหภมของรางกายนก การใชสกมเมอรเพอดดเอาน ามนทอยทผวน านออกไปจะเปนวธการชวยทด

นามนทเกดจากมลของนก เศษปลาทนกกนไมหมดจะมผลกระทบตอระบบกรองทงแบบทกรองดวยทรายหรอกรองดวยปะการง ทาใหการเปลยนตวกรองตองทาบอยครงขนซงเปนคาใชจายทสง หรอแมแตในระบบกรองทมคณภาพการเปลยนน าทงหมด(ประมาณสปดาหละหนงครงเปนสงทตองทาเพอคงคณภาพนาทดไว

พนทบนบกเปนสงทจาเปนตองมไวเพอใหนกตวแหงอยางสมบรณ รวมทงสวนของเทาดวย พนทปกกนการเกดบาดแผลทเทาไดดเชน กรวดกอนเลก ทราย ทรายสาหรบใหแมวถายปสสาวะ บรเวณทนกจะลงสน าตองมความชนทพอเหมาะ ซงตองทาไวหลายๆจด

อณหภมทมากกวาเกน 30 องศาเซลเซยสจะมผลกระทบตอตวนก ถงแมวาจะเตรยมรมเงา นาทพนเปนละอองฝอย นาสาหรบวายนาทปรบอณหภมใหเยน

เนองจากนกชนดนตองมการควบคมอณหภม ทาใหนกเพนกวนตองอยในหองทคอนขางมดชดเพอใหรกษาอณหภมในไวได นกเพนกวนเปนนกทมการถายมลเปนจานวนมาก ถาหองดงกลาวมการระบายอากาศทไมด การระบายอากาศจงเปนปญหาทเกดขน และทจะสรางปญหาแกนกเพนกวนและผเลยงสตวคอสปอรของเชอรา การใชเครองกรองอากาศจงเปนทางเลอกทจะเปนตวชวยได โดยตองเปนแบบ 95 เปอรเซนต Effective Biological HEPA Filter แตถาหองมการ

23

ระบายอากาศทเพยงพอและมการจดการเรองการทาความสะอาดทเพยงพอ เครองกรองอากาศอาจไมจาเปนตองใชกได

ในการตดตงเครองกรองอากาศตองตดตงในจดทจะสามารถทจะเปลยนแผนกรองอากาศไดงาย โดยเฉพาะในพนทบกทใชดนเหนยว เครองกรองอากาศตองสามารถจบแอมโมเนย เพอควบคมระดบของแอมโมเนย ซงจะเปนสาเหตของทางเดนหายใจเรอรงทจะเกดกบนกทอยในหองและผเลยงสตว

แสงและเสยง นกทอยในทะเลทกชนดจะมความไวกบชวงแสงในบางชวงแสง ในชนดทอาศยอยทขวโลกชวงแสงจะมความสาคญอยางมาก ตอความสาเรจในการสบพนธ ในสวนของเสยงไมวาจะเปนเสยงของคนหรอเสยงอนๆ เชนเครองจกรจะมผลตอนกกลมนทกชนด

การสขาภบาล สงทตองระวงมากในการจดการนกกนปลาคอ การเตรยมปลาทจะเปนอาหารแกนกเนองจากอาหารจะเปนสาเหตสาคญในโรคตดเชอในระบบทางเดนอาหาร

ในการทาความสะอาดสวนตางผเลยงสตวตองสวมถงมอและใสหนากากปดปากจมก และในชวงทกาลงทาความสะอาดอยตองทาดวยความนมนวลเนองจากมนกบางชนดทตนตกใจไดงาย สาเหตการเกดโรคระบาดสวนใหญในนกเพนกวนคอบรเวณทนกวางไขและนาทมในคอก

อาหาร อาหารเปนเรองทมความสาคญ เนองจากเปนสาเหตประการหนงททาใหเกดการปวยพรอมๆ กนของนกหลายๆ ตว พบวาในถนทอยตามธรรมชาตการตายของนกกลมนจะมสาเหตเรมตนจากเรองของอาหาร โดยปจจยในเรองของอาหารเชน คณคาทางอาหารของชนดปลาทใหกบนก การใหชนดปลาทหลากหลายจะทาใหคณคาทางอาหารทใหกบนกมความสมดลมากกวาจากปลาชนดใดชนดหนง สงทมกเกดขนกบการใหปลาชนดใดชนดหนงตดตอกนเปนชวงเวลานาน จะทาใหนกตดปลาชนดนนเมอมการเปลยนชนดปลาทาใหนกไมยอมกนปลาชนดอนๆ ซงอาจเกดในกรณทปลาบางชนดจะมปรมาณมากหรอนอยทขนกบฤดกาลเชนกน

การใหวตามนและเกลอแรเสรมเขาไปในอาหารเปนเรองทมความจาเปน มตวอยางกรณเกดปญหาการปวยเนองจากผลเรองอาหารเชน การขาดวตามนในกลมทละลายในไขมนได (Fat-soluble Vitamins) มผลใหเกดโรคกลามเนอตาย (Muscular Necrosis)ในฝงนกกระทงสนาตาล

ในนก Alcids การตายของลกนกเนองจากการขาดวตามนบ โดยทลกนกเหลานกนปลา Smelt และนกชนดนตายเนองจากน าหนกทลดลง เนองจาก ปลา Smelt จะขาดกรดไขมน 2 ตว ทมความจาเปนในการผลดขนและตอระบบสบพนธของนกเพนกวนและเกดขนกบนกชนดอนอกหลายชนด

24

การจดบนทกขอมล นกเพนกวนเปนนกทอยกนเปนฝง การจดบนทกขอมลและตดตามการเปลยนแปลงในนกแตละตวเปนสงทเปนปญหา โดยปญหาคอการทจะสามารถรวานกตวใดคอตวใดโดยมองจากระยะไกล เมอไมสามารถวานกตวใดคอตวใดการจะตดตามผลเรองการรกษา เรองราวในระยะยาวจงไมเกดขน ในนกทมขายาวการใชหวงขาเหนอสวน Tibiotarsal Joint แตนกเพนกวนเปนนกทขาสนและอวน การใชหวงทขาจงไมเหมาะ การทาหวงทครบจงเปนบรเวณทเหมาะสมกวา ซงแบบหวงททาใหการมองจากระยะไกลชดเจนมากขนคอการใชหวงทมแถบส

เมอเราสามารถบอกไดวานกตวใดเปนตวใดแลว เราจะสามารถตดตามสขภาพนกแตละตวได การจดบนทกปรมาณอาหารทสตวกนไดแตละวน กจะเปนตวเลขทชวยใหเราสามารถคานวณปรมาณปลาทจะตองสงในแตละวน เมอเราทาการวเคราะหอาหารทใหกบนก กจะเปนการตดตามสภาพของนกในฝงวามการเปลยนแปลงวาเปนอยางไรบาง

การจดบนทกในเรองพฤตกรรม เรองการเปลยนแปลงของรางกายสตว ทาใหสามารถจดการกบสตวไดถกตองมากขน เชนวงจรการผลดขน การฟกไข การเลยงลกออน และทสาคญอกหวขอหนงคอน าหนกของนกแตละตว ซงควรทาสปดาหละหนงครง การทาทชงน าหนก โดยใหพนทสวนหนงสามารถสามารถวางแทนทดวย เครองชงน าหนก ไดและไลนกใหรวมอยจดหนงและใหนกผานจดตาชงครงละ 1 ตว การชงน าหนกซงทาสปดาหละหนง โดยทาในชวงทเขาไปทาความสะอาด น าหนกจะเปนตวบงชทสาคญเนองจาก น าหนกจะไมมความเกยวเนองกบการผลดขนและชวงฤดผสมพนธ ซงถาน าหนกนกลดลงแสดงถงความผดปกต ทอาจเรมเกดขนกบตวนกแลว ซงแนวทางการแกไขกอาจจะมามองทสภาพสงแวดลอมภายในคอกและอาหารทใหปลากนทกวน (Michale K. Stoskopf และ Suzanne Kennedy-Stoskopf,1986)

25

บทท 3

อปกรณและวธการ

อปกรณ

1. เครองวดความเขมแสง

2. เครองวดความชนสมพทธ

3. เทอรโมมเตอร

4. เครองมอ Multifunction analysis

5. เครองมอ UV Visible spectrophotometer

6. เครองมอ Turbidity meter

7. เครองแกววทยาศาสตร

8. สารเคมสาหรบการวเคราะห บโอด ดโอ ไนไตรท แอมโมเนย คลอรน และโคลฟอรมแบคทเรย

9. ขวดเกบตวอยางนาพลาสตก และขวดแกวปลอดเชอ

10. กระดาษกรอง

11. ลงนาแขง/กลองโฟม

12. ถงพลาสตกและยางรด

13. กระดาษกาวยน และปากกาเคมชนดถาวร

14. เครองเขยน

26

วธการ

ในการศกษาการจดการคอกแมวนาและเพนกวนของสวนสตวนครราชสมาไดมวธการศกษาดงน

1. ทาการศกษาสภาพทวไปของคอกแมวนาและเพนกวน โดยการศกษาจากลกษณะพนท การกอสราง และการศกษาจากเอกสารการดาเนนงานทผานมา

2. การศกษาการจดการทวไป เชน การใหอาหาร การเลยง การฝก ทาการศกษาโดยใชวธการสมภาษณจากผเลยงประจาคอกตางๆ

3. การศกษาดานคณภาพสงแวดลอม ทาการศกษาโดยการเกบตวอยางและตรวจวดคณภาพสงแวดลอม โดยมวธการดงน

3.1 การตรวจวดคณภาพนา

3.1.1 ตรวจวดคณภาพนาในสวนของแมวนา ทาการเกบตวอยางคณภาพนาในบอกกแมวนาทง 2 บอ ตามระยะเวลาการกกและปลอยนา โดยคอกกกใหญมระยะเวลาการกกและปลอยทระยะเวลา 2 วน และคอกกกเลก ทระยะเวลา 3 วน เพอใหทราบวาน ามความสกปรกมากหรอนอยเมอมกจกรรมของแมวนา และสวนแสดงจะทาการเกบตวอยางเพอวเคราะหคณภาพนาเชนเดยวกนกบคอกกก แตทาการตดตามเปนระยะเวลา 7 วนครง เนองจากในสวนแสดงไมมการเปลยนนา แตจะใชการบาบดนาและนาทบาบดแลวจะหมนเวยนกลบเขาบอแสดงเชนเดม

3.1.2 การตรวจวดคณภาพนาในสวนของเพนกวน ทาการเกบตวอยางคณภาพนาในสวนแสดงเพนกวน ตามระยะเวลาการกกและปลอยนาเชนกน โดยมระยะเวลาการกกและปลอยทระยะเวลา 7 วน

3.1.3 ดชนทตรวจวด ไดแก คาออกซเจนทละลาย ความเปนกรด-ดาง คาความนาไฟฟา คาบโอด อณหภม ไนไตรท แอมโมเนย ความเคม ความขน โคลฟอรม และคลอรน ซงจะวดในสวนแสดงแมวนาเทานน เนองจากมการเตมเพอการบาบด แตในสวนอนๆ มไดมการใชคลอรนแตอยางใด

3.2 การตรวจวดสภาพอากาศ การวดอากาศจะทาการเกบขอมลดานอณหภม ความชนในบรรยากาศ และความเขมของแสง โดยทาการเกบทกวนของชวงระยะเวลาททาการศกษา จากนนกนาไปวเคราะหขอมลตอไป

27

4. ทาการวเคราะหและประมวลผลการศกษา

5. เขยนและจดทารายงานการวจย

28

บทท 4

ผลการทดลองและวจารณ

ในการศกษาการจดการคอกแมวนาและเพนกวนในสวนสตวนครราชสมาครงนนน ไดทาการเกบขอมลในดานตางๆ ไมวาจะเปนดานสภาพทวไปของพนทคอกแมวนา และนกเพนกวนททางสวนสตวไดจดสรางขนใหสตวไดอาศย ทงในสวนคอกกก และสวนแสดง นอกจากนยงมการศกษาเกยวกบการ ดานการจดการคอก การดแลทาความสะอาด ดานการดแลสตว การใหอาหาร รวมถงการศกษาดานสภาพแวดลอมทสตวไดอาศยอย ทงสภาพอากาศ นา เปนตน ซงสงตางๆ เหลานลวนสาคญกบการดารงชวตของสตวทไดนามาแสดงไวในอาคารหรอคอก อนจะนาไปสการจดการทเหมาะสมกบสตวเหลานในอนาคตดวย ทงน การวจยครงนไดแสดงผลการศกษาดงตอไปน

1. การศกษาสภาพทวไป

สวนทใชแสดงแมวน าและเพนกวนนน ทางสวนสตวนครราชสมาไดสรางเปนอาคารทออกแบบมาเพอเปนทอยอาศยและแสดงโดยเฉพาะ มการจดบรเวณพนทเปนหลายสวนดวยกน โดยจะแยกสวนเปนสวนของแมวน าและเพนกวนคนละสวนแตอยในอาคารหลงเดยวกน ซงในสวนของแมวนานนจะประกอบไปดวยสวนทเปนคอกกกเลก คอกกกใหญ และสวนแสดง นอกจากนยงมทางเดนอยระหวางกลางดวย สวนของนกเพนกวนกจะมสวนแสดงและหองกกขนาดเลกทเชอมตอกน ดงแสดงแบบกอสรางอาคารในภาพท 1 และมรายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก ก ซงสามารถแสดงลกษณะของพนทแตละสวนดงน

1.1 คอกแมวนา

คอกแมวนาแบงออกเปน 3 สวนดวยกน ไดแก คอกกกแมวนาเลก คอกกกแมวนาใหญ และสวนแสดง ซงแตละสวนกมความแตกตางกน ดงตอไปน

1.1.1 คอกกกแมวนาเลก เปนหองมประตเขาออก มขนาด พนท 4 x 4 ตารางเมตร มพนทสวนทเปนบอนา 2 x 2 ตารางเมตร สามารถกกเกบน าไดประมาณ 4 ลกบาศกเมตร ในน ามการเตมเกลอเพอปรบระดบความเคมของน า บอน าในคอกกกเลกจะมการเปลยนน าทก 3 วน เปนพนททแมวน าใชอาศยอยในชวตประจาวน พนของคอกปดวยกระเบองโมเสคแกว ดงแสดงในภาพท 2เพอใหแมวนาเคลอนทไดงายและไมระคายผวของแมวน า มเครองปรบอากาศจานวน 1 เครอง และพดลมดดอากาศ จานวน 1 เครอง ซงพดลมดดอากาศจะเปดเฉพาะตอนทพนกงานเขาไปทาความสะอาด เปนระยะเวลาประมาณ 10 นาท สวนในชวงเวลาอน ไมเปด เนองจากตองควบคมอณหภม

29

ในหอง ซงการเปดพดลมดดอากาศจะทาใหความเยนลดลง และสนเปลองพลงงานไฟฟา แตการทไมระบายอากาศจะทาใหระบบการหมนเวยนอากาศไมด ดงนน การพจารณาตดพดลมดดอากาศขนาดเลกอาจจาเปนตองทา ดงแสดงภาพลกษณะภายในหองในภาพท 3

ภาพท 1 แปลนกอสรางอาคารแสดงแมวนาและเพนกวนในสวนสตวนครราชสมา

30

ภาพท 2 ลกษณะกระเบองโมเสคแกวทใชปพนสวนแสดง และคอกกกแมวนา

ภาพท 3 ลกษณะภายในหอง ของคอกกกแมวนา

1.1.2 คอกกกแมวนาใหญ ลกษณะภายในหองจะคลายกบคอกกกเลก แตมขนาดใหญกวา โดยเปนหองมประตเขาออก ขนาดพนท 8 x 4 ตารางเมตร มพนทสวนทเปนบอน า 2.5 x 4 ตารางเมตร สามารถกกเกบน าไดประมาณ 10 ลกบาศกเมตร ในน ามการเตมเกลอเพอปรบระดบความเคมของน า บอน าในคอกกกเลกจะมการเปลยนน าทก 2 วน เปนพนททแมวน าใชอาศยอยใน

31

ชวตประจาวน พนของคอกปดวยกระเบองโมเสคแกว และในคอกกกใหญมเครองปรบอากาศ จานวน 2 เครอง และพดลมดดอากาศ 1 เครอง เชนกน ตงอณหภมไวท 20 องศาเซลเซยส ทาใหภายในหองมอณหภมเฉลยท 24.8 องศาเซลเซยส การเปดพดลมดดอากาศจะเปดเฉพาะในชวงทพนกงานเขาไปทาความสะอาด ประมาณวนละ 30 นาท

1.1.3 สวนแสดง สวนแสดงเปนสวนทใชในการแสดงความสามารถของแมวน า เปนบอนา และลานแสดงซงลานแสดงนนออกแบบเพอใหการเคลอนไหวของแมวนาเปนไปตามธรรมชาตจงปพนดวยกระเบองโมเสคแกว มการสรางหนเทยมเพอเลยนแบบธรรมชาตและสรางความสวยงามขณะทชมการแสดง สวนบอน า เปนบอทรปรางไมแนนอนแตโคงมน เพอไมใหเกดอนตรายตอแมวน า ทงยงชวยลดแรงกระแทกไดอกดวย ซงการกอสรางนสอดคลองกบขอมลของ J.R. GERACI(1986) ทกลาววาสระน าทเปนรปทรงกลมจะดกวามเหลยมมม ซงมผลดตอการตอการไหลของน า โอกาสทจะเกดการเสยดสกบผนงสระจะนอยลง และการเลอกวสดและวธการกอสรางทตองเกบนาได ไมระคายเคองสรางบาดแผลแกตวสตว ทาความสะอาดไดงาย ทนตอแรงกระแทก

สวนแสดงมพนทบกประมาณ 80 ตารางเมตร พนทน าประมาณ 90 ตารางเมตร มความลกประมาณ 2.3 เมตร ซงสวนแสดงนสรางใหชมไดทงการนงชมบนอฒจรรย และเคลอนไหวใตน าทสามารถชมผานกระจกได เมอดจากทางเดนดานลาง ดงแสดงในภาพท 4 นอกจากนมระบบบาบดน าตดตงไวเพอใหน ามคณภาพด และมโปรแกรมการแสดง โดยในวนปกตมการแสดง 2 รอบ และวนหยด เสารอาทตยมการแสดง 4 รอบ

ภาพท 4 ลกษณะของสวนตางๆ ในบรเวณสวนแสดงแมวนา และภาพจากการมองผานกระจกใสขณะชมแมวนาใตน า

ลานแสดง

ลานแสดง

ลานแสดงและบอนา

อฒจรรยนงชมการแสดง ภาพใตนาขณะแสดง

จดชมภาพใตนาขณะแสดง

32

การสรางสวนแสดงของสตวนน Leslie A. Dierauf (1990) กลาววา ขนาดของสระน า ของสตวในกลม Pinniped จะใชความยาวลาตวเฉลยเปนตวเลขทใชคานวณขนาดของสระน าและพนทบก (Dry Resting Area , DRA ) จากสตรตอไปน

DRA สาหรบสตวหนงตวคอ ความยาวเฉลยของตวเตมวยยกกาลงสอง x 1.5

DRA สาหรบสตวตวทสองคอ ความยาวเฉลยของตวเตมวยยกกาลงสอง x 1.4

DRA สาหรบสตวตวทสามคอ ความยาวเฉลยของตวเตมวยยกกาลงสอง x 1.3

พนทของสระนา = 2/3 ของ DRA

ขนาดเสนผานศนยกลางของสระนาอยางนอย = 1.5*ความยาวลาตวเฉลย

พนทบก (DRY RESTING AREA)

ยกตว อยางเชน Northern fur seal ( NFS ) ขนาดความยาวลาตวเฉลยท 5.5 ฟต

DRA สาหรบ NFS = 36.3+33.3+30.2 = 268 ตารางฟต

สระนาควรมเสนผานศนยกลางอยางนอย 12 ฟต ความลกของสระนาอยางนอย 3 ฟต ความลกของสระนาอยางนอย 3 ฟต หรอ ½ ของความยาวลาตวโดยเฉลย แตถาลกกวานก ได

ซงหากเมอเปรยบเทยบกบแมวน าในสวนสตวนครราชสมาทมแมวน า จานวน 8 ตว ขนาดลาตวเฉลยเมอโตเตมท 1.2 เมตร หรอ 4 ฟต จากการคานวณ พบวา แมวน าตองการพนทบก (DRA)เทากบ 147.2 ตารางฟต หรอ 13.25 ตารางเมตร พนทสระน า เทากบ 98.13 ตารางฟต หรอ 8.83 ตารางเมตร มขนาดเสนผาศนยกลาง 6 ฟต หรอประมาณ 1.8 เมตร ซงพนทททางสวนสตวออกแบบมานนมพนทบกประมาณ 80 ตารางเมตร พนทน าประมาณ 90 ตารางเมตร มสวนแหลงน าทกวางทสด 10.3 เมตร สวนทแคบทสด 6.5 เมตร ดานยาว มสวนทยาวทสด 18.0 เมตร ซงเมอเปรยบเทยบกบขนาดทแมวนาตองการถอวา การออกแบบนนสามารถออกแบบไดอยางเหมาะสม

1.2 คอกแสดงเพนกวน สาหรบคอกเพนกวน เปนหองระบบปด ทมกระจก เพอใหผเขาชมไดมองผานเขาไปได หองมขนาดประมาณ 5x12 ตารางเมตร พนทในหองมทงสวนทเปนบก และแหลงน า ซงเมอกกน าสงสดสวนทลกทสดจะลกประมาณ 2.8 เมตร มการตดตงเครองปรบอากาศขนาด 25,000 บทยพรอมระบบฟอกอากาศจานวน 3 ชด ซงจะทาใหมการปรบอณหภมภายในหองใหเหมาะสมกบการอยอาศยของเพนกวน ซงภายในหองจาลองลกษณะสภาพแวดลอม เชน โขดหน แหลงน า เพอใหสภาพแวดลอมทอาศยของนกมความใกลเคยงกบธรรมชาตมากทสดดงแสดงใน

33

ภาพท 5 นอกจากนยงเชอมกบหองกก แตในการดาเนนชวตสวนใหญของเพนกวนจะอยในหองแสดงสาหรบแสดง สวนหองกกในขณะนไมคอยไดใชงาน เนองจากตองการใหนกเพนกวนผสมพนธจงใหอยแตในสวนแสดง ซงมการตดตงเครองปรบอากาศขนาด 12,000 บทย พรอมระบบฟอกอากาศ และพดลมดดอากาศไว เพอใหอากาศถายเทไดสะดวกดวย

อยางไรกตาม ภายในหองยงตองประสบปญหาอยบาง อนไดแก การสรางหนเทยมทมความลาดชนสง ทาใหไมสะดวกในการปนปายของนก และการสรางหนเทยมจะทาใหทาความสะอาดไดยาก เนองจากพนไมเรยบ และเมอนกถายมลออกมาจะทาใหเกดการขงของมลในรองหนเทยม ทาใหเกดการสะสม หมกหมม และสงกลนเหมน ซงการเปดพดลมดดอากาศเฉพาะในชวงทาความสะอาดพอชวยลดกลนไดบาง หากเปดทงวนจะทาใหอากาศด แตสนเปลองพลงงาน

ภาพท 5 ลกษณะภายในคอกแสดงนกเพนกวน และการดารงชวตภายในคอกแสดง

คอกนกเพนกวนมการออกแบบใหสอดคลองกบหลกวชาการ ทนกตองการแหลงน าทลกมากกวา 1 เมตร และมพนทพอเพยง เมอพจารณาเปรยบเทยบกบการศกษาของ Michale K. Stoskopf and Suzanne Kennedy-Stoskopf (1986) แตอยางไรกตามการออกแบบยงไมไดคานงใหมพนทน า เปน สองในสามสวนของพนททงหมด

34

2. การจดการคอก

ในสวนของการจดการคอกนนทาการศกษาการบาบดของเสย การทาความสะอาดคอกรวมถงการปฏบตงานในพนท ซงสามารถแสดงผลการศกษาไดดงตอไปน

2.1 การบาบดนาในแตละคอก ในพนทแตละสวนมการบาบดของเสยทสตวปลดปลอยออกมา ซงมทงการใชเทคโนโลยในระดบสง และระดบอยางงาย ดงน

2.1.1 การบาบดนาในคอกกกแมวนาใหญ ไมมระบบบดน าแตจะใชการเปลยนน าทก 3 วน เนองจากวา น าในคอกกกใหญจะปนเปอนดวยมลจาปรมาณมาก ในขณะทเครองกรองน า มขนาดเลกและจะตนเมอผานนาเขาไป จงประยกตใชระบบทอและเครองสบน าในกรณทสบน าออกแทนการผานถงกรอง มการเตมเกลอทะเลเพอปรบความเคมของน า ในการปลอยน าออกจะปลอยออกสบอเกรอะเพอรองรบนากอนระบายทง

2.1.2 การบาบดนาในคอกกกแมวนาเลก จะมการเปลยนน าทก 2 วน ไมมการบาบดน า เนองจากเปนคอกทมลกษณะของของเสยเชนเดยวกนกบคอกกกใหญ ในการปลอยน าออกจะปลอยออกสบอเกรอะเพอรองรบนากอนระบายทง

2.1.3 การบาบดนาในบอแสดงแมวนา มระบบบาบดทด โดยมระบบบาบด จะดดน าจากบอ เขาสตะกรากรองกอนจากนนน าจะไหลเขาสถงกรองซงเปนระบบการกรองดวยทราย จากนนน าจะไหลเขาไปปรบอณหภมของน าดวยชลเลอร แลวผานระบบการเตมคลอรนเพอฆาเชอโรคและสาหราย จากนนเขาสระบบการปรบพเอช ใหอยในชวง 7.4-7.6 จากนนน ากจะถกปลอยกลบเขาสบอดงเดม ซงสามารถดลกษณะของระบบบาบดไดในภาคผนวก ข ซงจะประมวลภาพการวจยไว

2.1.3 การบาบดนาในคอกแสดงนกเพนกวน ในชวงแรกยงไมมระบบการบาบดใชการถายน าทงอยางเดยว ทก 3 วน ในชวงป 2545 ไดทาการปรบปรงระบบการบาบดน าโดยเพมถงกรองขนาดเลก 1 ถง และเพมโอโซน ทาใหยดการถายน าเปน 7 วน โดยน าจากบอในสวนแสดงเพนกวนจะถกดดไปผานตะกรากรองกอนแลวจงไหลเขาสถงกรองทราย จากนนจงไหลเขาระบบโอโซนเพอฆาเชอโรค แลวจงไหลกบเขาสบอเพนกวนดงเดม ซงสามารถดลกษณะของระบบบาบดไดในภาคผนวก ข เชนกน

อยางไรกตามในการปลอยนาทงจากคอกกกเลก คอกกกใหญและสวนคอกแสดงเพนกวนสสงแวดลอม โดยทมไดผานการบาบดนนจะทาใหมผลตอสงแวดลอมภายนอก โดยเฉพาะอยางยงคณภาพน าในบรเวณใกลเคยง ซงจะสงกลนเนาเหมนและรบกวน ผลกระทบตอดน ทงยงเปน

35

ผลกระทบตอเนองถงสตวประเภทอน และการเกดโรคได ดงนนควรมการบาบดกอนทจะปลอยออกไป หรอสรางระบบบาบดในสวนทจะปลอยออกมาดวย ซงหากมการบาบดทดน าจะสามรถนาไปหมนเวยนใชใหมได หรออาจใชในการทารดนาตนไมได

2.2 การทาความสะอาดคอก

ในแตละคอกจะมพนกงานทเปนทงผเลยง ครฝก ดแลพนท ทจะคอยปฏบตหนาทของตนโดยมตารางการปฏบตงานในวนปกต ดงตอไปน

เวลา การปฏบตงาน

08.00-08.15 นบจานวนสตว 08.15-09.00 กวาดทางเทา ถนน 09.00-09.30 ลางคอกเพนกวน 09.30-09.45 ลางคอกแมวนา เตรยมอาหาร หนปลา 09.45-10.00 ทาความสะอาดสวนแสดง ดดตะกอน ดระบบเครอง

กรอง 10.00-11.00 แสดงรอบแรก 10.30-11.00 ฝกแมวนาชดเลก 14.00-14.30 โชวแมวนารอบท 2 14.30-15.00 ฝกแมวนารอบท 2 15.00-15.30 เปลยนนา 15.30-16.30 ตกแตงสถานทภายนอก 16.30-16.40 นบจานวนสตว สบเปลยนแอร เปดไฟ สลบเครอง

กรอง

สาหรบในการทาความสะอาดคอกนนจะทาโดยเกบมลหรอเศษอาหารออก จากนนลางบรเวณนนดวยน าทมแรงดน ใชน ายาฆาเชอโรคราดทพนซงเปนระดบความเขมขนทเหมาะสมรออยางนอย 10 นาท หรอขนกบชนดและความเขมขนของน ายาฆาเชอโรคแลวลางพนอกครงดวยน าสะอาด ซงคนททาความสะอาดตองระวงละอองของน าทกระเดนขนมาตองใชผาปดจมกใหเรยบรอย

และในการเลอกน ายาฆาเชอโรค ตองคานงถง ประสทธภาพในการฆาเชอโรค พษตกคาง การกดกรอนวสดในคอก ราคา ความกวางขวางในการฆาชนดของเชอโรค ความเขมขนท

36

พอเหมาะในการใช สามารถใชไดอยางตอเนองโดยไมทาใหเชอโรคเกดการดอยา ซงการทาความสะอาดนสอดคลองกบวธการของ Leslie A. Dierauf(1990) และนอกจากนสวนสตวนครราชสมาม สตวแพทยคอยดแลอยางสมาเสมอ

จากรายละเอยดทาใหทราบถงลกษณะการจดการคอกซงเจาหนาทไดมการแบงงานกนทาอยางเปนระบบทาใหสตวทอยในพนทมความคนเคย และสามารถใชชวตอยในคอกไดอยางปกต

3. การใหอาหาร

การใหอาหารจะทาโดยการเลอกซอปลาทมการควบคมคณภาพ ไดมาตรฐาน และเปนมาตรฐานเดยวกบนามาใหคนกน เกบปลาสดในถงพลาสตกทมปรมาณของอากาศนอย เกบไวในหองเยนอณหภม -20- -30 องศาเซลเซยส ในขนตอนการเตรยมปลาเพอใหสตวกน ตองทาในชวงทใกลกบการใหอาหารปลามากทสด โดยการละลายน าแขงออกจากตวปลา ทาการละลายน าแขงในน าเยน โดยพนกงานจะละลายน าแขงในกระตก เมอละลายจะทาความสะอาดปลาแลวจงนาไปใหสตวกน เมอสตวกนอาหารเสรจแลว จะทาการเกบปลาทสตวไมกนแลวใหรบเกบภายใน 24 ชวโมงหลงการใหปลา

ในการใหอาหารแมวน าจะใหอาหาร 30 กโลกรมตอวน สาหรบแมวน า 8 ตว ททางสวนสตวมอย ซงในการใหอาหารเมอละลายอาหารเสรจแลวจะใหอาหารโดยแมวน าทยงไมผานการฝกจะใหโดยโยนปลาทงตวให สวนแมวน าทฝกแลวจะใหอาหารตามโปรแกรมการฝกโดยจะหนปลาเปนทอนกอน ซงชวงเวลาการใหอาหารจะ ม 2 ชวงคอ เวลา 10.30 นาฬกา และ 16.00 นาฬกา นอกจากน มการใหวตามนโดยการยดไวในปลาทจะใหดวย

การใหอาหารเพนกวน สวนสตวมนกเพนกวน จานวน 10 ตว จะใหอาหารโดยการใหปลาทงตว วางใสถาด แลวนาไปไวในสวนแสดงนกเพนกวน โดยปรมาณอาหาร 2.5 กโลกรมตอวน มระยะเวลาการใหอาหาร 2 ครง คอ เวลา 10.30 นาฬกา และ 15.00 นาฬกา ซงวธการเตรยมปลา ดงแสดงในภาพท 6 ก-ช ตอไปน

37

ภาพท 6 การเตรยมปลาเพอใหอาหารแมวนาและเพนกวน

ก. ตแชปลาในคลงอาหาร ข. ปลาแชแขงกอนละลายนาแขง ค. การละลายนาแขงในกระตกนาแขง

ง. ปลาภายหลงแช ตวบนปลาทสาหรบแมวนา ตวลางปลาทขางเหลองสาหรบเพนกวน จ. การหนปลาสาหรบฝกแมวนา ฉ. วตามนเสรม ช. การยดวตามนในปลากอนใหสตว

กน

ก.

ค. ง.

จ. ฉ.

ช.

38

4. การฝกและการแสดง

การฝกแมวนาทาไดโดยการใชวธ บรช ใชอาหารเปนตวกระตนใหแมวนาทางาน ซงเปนวธการสอสารกบสตวเลยงลกดวยนม จะเปนตวบอกและควบคมพฤตกรรมทถกตองทผฝกตองการใหสตวทา ซงในวธการจะตองมสญญาณบอกวาสตวทาถกตองกอน จงจะใหรางวล จะไมใหเลยในขณะททาถก สญญาณนจะเปนตวถวงเวลาในชวงทแมวนาแสดงพฤตกรรมและครฝกใหอาหาร เรยกสญญาณนวา สญญาณบรช เพราะมนเปนตวททาใหแมวนาไดเรยนรพฤตกรรม สตวจะเรยนรสญญาณวาเมอมนทาถกจะตองกลบไปหาครฝกเพอรบรางวล วธทจะสอนใหสตวเรยนรสญญาณนกอนทจะใหอาหารนน จะแนะนาใหสตวไดรถงสญญาณนน เชน เปานกหวด หลงจากนนเวลาเราใหสญญาณกบสตวเราจะใชสญญาณควบไปดวย ในเวลาไมนานสตวจะเรมเรยนรวาเมอไดยนสญญาณนมนจะไดทาใหถกตองและไดรบรางวล

การฝกใหสตวมพฤตกรรมใหม เรมจากการการใชมอฝกพฤตกรรมในระยะใกลๆ กอนจากนนเพมระยะเปาหมายใหไกลออกไปโดยการใชไมตอแลวแขวนเปาหมายไว เรมโดยการแตะเปาหมายบนสตวเบาๆ หลงจากนนจากนนกเปานกหวดพรอมกบใหสญญาณ และกใหรางวล ทาอยางนหลายๆ รอบ ขนตอไปถอเปาหมายใหหางไกลขนแลวรอใหสตวเขามาแตะเปาหมายพอถงชวงนแลวสตวจะรวาเมอมนมาแตะเปาหมายแลวจะไดรางวล ดงนนมนจะเขามาแตะเปาหมาย แลวครฝกจงเปานกหวดทนทแลวใหรางวลกบสตวทนท ฝกหลายหลายหน แลวคอยๆ เพมระยะทาง สตวกจะปรบพฤตกรรมไปเรอย ๆ

การฝกทซบซอนขน เชน การฝกใหแมวนากระโดด เรมจากการทครฝกใชไมแตะทปลายจมกแลวเพมความสงขนเรอยๆ เมอแมวนากระโดดสงขน และสงถง 3 เมตร ใหนาลกบอลไปแขวนไว พอสนสดการฝกแลวแมวนาควรทจะมายนบนกอนหนขางครฝกได การฝกตองอาศยระยะเวลา และตองคอยปรบพฤตกรรมไปเรอย ๆ หากมการผดพลาดกจะเรมจากขนตอนแรกใหม ในการแสดงสตวจะตองมการแสดงทหลากหลาย เพราะฉะนน การฝกจงจาเปนตองใหสตวเรยนรสญญาณของพฤตกรรมดวย ใหสตวรวาเมอเหนสญญาณทครฝกแสดงออกและอาจใชอปกรณชวยควบคกนไป เมอสตวจาได กจะแสดงพฤตกรรมและทาการแสดงทถกตองออกมา และในการทสตวไมตอบโตจะไมบงคบหรอลงโทษสตว จะเรมฝกใหมเชนกน ดงแสดงภาพการฝกในภาพท 7

39

ภาพท 7 การฝกแมวนาของครฝก สวนสตวนครราชสมา

สวนการแสดงของแมวน า ในการแสดงแมวน า ทผานการฝกแลวของสวนสตวนครราชสมาประกอบดวยแมวน า 4 ตว จากแมวน า 8 ตว ไดแก แมวน าชอ ฟาฟา แดง อวน และปกก ซงในการแสดงนนมความยาวประมาณ 30 นาท ประกอบดวยการแสดง หลายรายการ อาทเชน แมวน าเลยงบอล โดยแมวน าชอฟาฟา โดยครฝกจะโยนบอลลงน าแลวใหแมวน าไปเกบลกบอลแลวเลยงลกบอลมาสงใหครฝก ทาเลยงตะกรอ โดยแมวน าชอฟาฟา เชนกนโดยแมวน ายนอยทแทนแลวครฝกจะโยนลกตะกรอใหแมวน ารบและสงกลบมาใหครฝก ทาหาของใตน าโดยแมวน าชออวน ครฝกจะโยนของลงไปในน าโดยกอนโยนจะแตะของทจมกแมวน ากอนแลวจงโยนลงไปในน าใหแมวน าไปหาของมาให ทาหามกนปลา โดยแมวน าชออวน ครฝกจะใหแมวน านอนดชนปลาทวางไวบนโขดหน แตหามกนจนกวาครฝกจะสง และทานใหผชมมสวนรวมในการสงดวยการปรบมอ แตแมวนาจะไมกนจนกวาครฝกจะปรบมอ 1 ครง ทาแขงเกบบอลโดยแมวนาปกก อวนและฟาฟา โดยครฝกจะโยนบอลลงน าแลวใหทง 3 ตวลงไปเกบบอลแขงกน ทารบจานรอนของแมวน าชออวน ครฝกจะโยนจานรอนใหแมวน ารบมาคนคร โดยจะรบทงบนบกและในน า ทาเลยงลกบอลขามสงกดขวาง ทาการเลนวอลเลยบอลกบครฝก การรบหวง การกระโดดลอดหวง การยนสองขาโดยใชครบหาง ซงการแสดงตางๆ จะแสดงประกอบการบรรยายทสรางบรรยากาศสนกสนาน ทาใหผชมไดรบความบนเทงอยางเตมท ในการแสดงนนไดแสดงภาพการแสดงในภาพท 8 ในการเขาชมการแสดงแมวนามคาเขาชมในราคาเดก คนละ 5 บาท ผใหญคนละ 20 บาท

40

ภาพท 8 ตวอยางการแสดงความสามารถของแมวนาในสวนสตวนครราชสมา

5. คณภาพสงแวดลอมในคอกแมวนาและเพนกวน

การศกษาคณภาพสงแวดลอมแบงออกเปน 2 ดานดวยกน ได แกการศกษาคณภาพนา และการศกษาลกษณะอากาศบางประการดงตอไปน

41

5.1 คณภาพนา

5.1.1 คณภาพนาในคอกกกแมวนาใหญ

จากการศกษาคณภาพสงแวดลอมในคอกกกแมวนาใหญโดยการศกษาคณภาพนา พบวามผลการศกษาดงน

คณภาพน า พบวาน าในคอกกกแมวน าใหญมคณภาพน าทปลอยเขาคอนขางด เนองจากเปนน าใหม ทยงไมมกจกรรมใด ๆ ของแมวน า แตภายหลงจากกกน าไวตามระยะเวลาพบวาน ามคาความสกปรกมากขน โดยพบวาคามคาไนโตรเจน-แอมโมเนย คาแบคทเรยโคลฟอรม คาบโอด และคาความขนของน าสงขนจนเกนคามาตรฐานของแหลงน าผวดนประเภทน าทะเล คาออกซเจนละลายกลดตาลงมากจนแทบไมเหลออยเลย จงทาใหคณภาพน าในคอกกกมคณภาพตา และอาจเปนอนตรายตอแมวนาได ดงแสดงคาคณภาพนาในตารางท 1

ซงจากตารางท 1 จะพบวาคาออกซเจนละลายทเหลออยมคาเฉลยเพยง 0.24 มลลกรมตอลตรเทานน ในขณะทปรมาณออกซเจนละลายน าควรมไมตากวา 3 มลลกรมตอลตรจงจะทาใหสงมชวตสามารถดารงชวตอยได อยางไรกตาม แมวน าเปนสตวทไมไดใชชวตอยในน าตลอดเวลา ดงนน การขาดออกซเจนของนาจงไมมผลตอการหายใจ แตจะมผลกบความสกปรกของนาทอาจทาใหเกดความเปลยนแปลงในดชนอนๆ เชน ปรมาณกาซ แบคทเรย เปนตน

สาหรบคาไนโตรเจนในรปของไนไตรทน นไมเกนคามาตรฐาน เนองจากกระบวนการทแบคทเรยนาไปใชประโยชน แตพบวามปรมาณ ไนโตรเจน-แอมโมเนยทสงมาก ซงคาทควรพบกาหนดไวไมเกน 0.05 มลลกรมตอลตร ในขณะทคาเฉลยของแอมโมเนยทพบสงถง17.69 มลลกรมตอลตร รปแบบของแอมโมเนยทเปนพษตอสตวน า จะอยในรปทไมแตกตว(NH3) ซงสามารถในการแพรกระจายผานผนงเซลลไดด เนองจากไมมประจไฟฟา และสามารถละลายไดดในไขมนซงเปนองคประกอบสวนหนงของผนงเซลล สวนแอมโมเนยในรปทแตกตวนน(NH+

4) จะไมมพษตอสตวน า นอกจากจะมความเขมขนสงมากๆ

ขอควรระมดระวงอกประการสาหรบไนโตรเจนในน า คอ หมนตรวจคาความเปนกรด-ดางของน า ไมใหน าเปนกรด เพราะจะทาใหเกดพษได ซงเมอพจารณาจากตารางท 1 แลว ถอวาน า ยงมคณภาพด เนองจากมสภาวะคา pH ใกล 7 คอเปนดางออน และกรดออน

42

ตารางท 1 คณภาพนาในคอกกกแมวนาใหญ

ดชน รอบท 1 รอบท 2 รอบท 3 เฉลย

นาเขา นาออก นาเขา นาออก นาเขา นาออก นาเขา นาออก

อณหภม ( C) 28.20 24.80 27.10 24.10 28.00 24.10 27.77 24.33

ความเปนกรด-ดาง 6.92 8.49 6.77 7.77 6.51 8.24 6.73 8.17

ออกซเจนละลาย (มก./ล.)

6.40 0.24 3.51 0.36 4.14 0.34 3.51 0.24

ความนาไฟฟา (ไมโครซเมนต)

31900 147400 172800 97600 93800 106100 99500 117030

ของแขงละลายทงหมด (มก./ล.)

>2000 >2000 >2000 >2000 >2000 >2000 >2000 >2000

ความเคม(ppt) 20.00 35.00 126.60 140.00 68.80 70.00 71.80 81.67

บโอด(มก./ล.) 9.64 9.70 3.70 20.00 1.60 20.50 4.98 16.73

ไนไตรท(มก./ล.) 0.25 0.03 0.08 0.17 0.11 0.01 0.11 0.07

แอมโมเนย(มก./ล.) 7.25 0.26 0.30 32.47 2.25 20.35 2.52 17.69 ความขน (NTU) 8.16 1.44 1.76 9.89 4.08 12.30 4.67 7.88 โคลฟอรม แบคทเรย (MPN/100ml)

14000 490000 3300 49000 1100 4900 6133 181300

นอกจากนปรมาณโคลฟอรมแบคทเรยทพบในนา พบวามคาสง ซงเกดจากการทนามความ

สกปรก มการปนเปอนของอจจาระของสตว และเศษอาหาร ซงแบคทเรยพวกนจะกอใหเกดโรค เชนโรคทองรวง โรคไขไทฟอยด และอหวาตกโรค ฉะนนการมโคลฟอรมแบคทเรยสงจงเปนสงไมดตอสขภาพสตวดวย หากพจารณาตามมาตรฐานน าทะเลแลวควรมไมเกน 20,000 เอมพเอนตอ 100 มลลตรในน าผวดนทมใชทะเล และไมเกน 1,000 เอมพเอนตอ 100 มลลลตรในน าทะเล (กรมอนามย,2539) ดงนน ในการดแลคอกตองมการจดการทสะอาดมากขน

43

5.1.2 คณภาพนาในคอกกกแมวนาเลก

จากการศกษาคณภาพสงแวดลอมในคอกกกแมวน าเลกโดยการศกษาคณภาพนาพบวา ผลการศกษาใกลเคยงกนกบคอกกกแมวน าใหญ ทงนเนองจากทง 2 บรเวณมกจกรรมของแมวนาทคลายกน แตอยางไรกตามในภาพรวมคอกกกแมวนาใหญมแนวโนมความสกปรกทสงกวา ทงนอาจเปนเพราะในคอกกกใหญมกจกรรมมากวา เนองจากมแมวน าอาศยอย ถง 5 ตว แตในคอกกกเลกมแมวนาเพยง 3 ตวเทานน ดงไดแสดงขอมลคณภาพนาในตารางท 2

ตารางท 2 คณภาพนาในคอกกกแมวนาเลก

ดชน รอบท 1 รอบท 2 รอบท 3 เฉลย

นาเขา นาออก นาเขา นาออก นาเขา นาออก นาเขา นาออก

อณหภม ( C) 27.30 - 28.10 23.10 28.20 22.30 27.87 22.70

ความเปนกรด-ดาง 6.28 - 6.04 8.12 6.48 8.25 6.27 8.19

ออกซเจนละลาย (มก./ล.)

7.83 - 3.31 0.92 3.38 2.02 4.84 1.47

ความนาไฟฟา (ไมโครซเมนต)

20900 - 90100 91100 86300 90600 65770 90850

ของแขงละลายทงหมด (มก./ล.)

>2000 - >2000 >2000 >2000 >2000 >2000 >2000

ความเคม(ppt) 12.60 - 65.30 65.70 61.90 65.50 46.60 65.60

บโอด(มก./ล.) 0.78 - 3.90 18.80 3.30 11.83 2.66 15.32

ไนไตรท(มก./ล.) 0.04 - 0.01 0.20 0.00 0.24 0.02 0.22

แอมโมเนยม(มก./ล.)

4.85 - 0.42 4.02 0.00 20.31 1.76 12.16

ความขน (NTU) 5.56 - 0.87 31.70 3.00 8.43 3.14 20.07 โคลฟอรม แบคทเรย (MPN/100ml)

16000 - 7900 23000 2300 11000 11633 17000

44

5.1.3 คณภาพนาในสวนแสดงแมวนา

จากการศกษาคณภาพนาในสวนแสดงแมวนา ซงเปนสวนทประชาชนจะไดชมการแสดงและการปรากฏตวของแมวน า ดงนน บอน าจงมความจาเปนตองดดอยเสมอ ทาใหน าในบอนจะมการบาบดและหมนเวยนอยตลอดเวลา ซงจากการตรวจสอบคณภาพนา พบวานามคณภาพดมาก ทกดชนอยในสภาวะปกตและไมเกนคามาตรฐานแหลงน าผวดน ยกเวนคาแอมโมเนยทมคาเฉลยเทากบ 1.32 มลลกรมตอลตร นอกจากนในคอกแสดงยงไดทาการตรวจสอบปรมาณคลอรนเนองจากมการเตมจากระบบบาบดน าเสย โดยคาทพบมคาเฉลยเทากบ 0.11 มลลกรมตอลตร ซงเปนปรมาณทสง จากการศกษาของสถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตลาปาง (มปป.) พบวาคลอรนในระดบความเขมขนประมาณ 0.2-0.5 มลลกรมตอลตร สามารถทาใหสตวทดลองตายภายใน 48 ชวโมง และถาอณหภมสงขน ความเปนพษของคลอรนกจะสงขนดวย ดงนน นาทจะนามาเพาะเลยงสตวน า จงไมควรหลงเหลอคลอรนอยเลย ถาหากมกไมควรเกนกวา 0.01 มลลกรมตอลตร ซงการกาจดคลอรนทาไดโดยพกน าไวซกระยะหนง และมการใหอากาศ อยางไรกตาม แมวน าอาจทนทานตอคลอรนไดสงกวาน เนองจากมไดใชชวตในน าตลอดเวลา แตมการใชในลกษณะของสระวายน า ซงการใชคลอรนในสระวายน า โดยทวไปจะควบคมไมใหสงกวา 1.0 มลลกรมตอลตร ซงถาสงกวานจะเกดการระคายเคองตอผงหนงและดวงตาได และสตวทอยในน าอาจใชระดบทสงกวานได เนองจากสามารถปรบตวได ซงในกรณของสวนสตวนครราชสมาการมคลอรนในน านน ยงไมเกนมาตรฐานของสระวายน า แตเกนมาตรฐานของการเพาะเลยงสตวน า ดงนน จงไมสงผลตอแมวน า อกทงพนทเปนลกษณะเปด มลมพดผาน การระเหยของคลอรนในสระนาจงเปนไปไดงาย ดงนน โดยสภาพพนทกสามารถลดปรมาณคลอรนไดในระดบหนง

45

ตารางท 3 คณภาพนาในสวนแสดงแมวนา

ดชน รอบท 1

รอบท 2 รอบท 3 เฉลย

อณหภม ( C) 28.60 27.30 27.10 27.67

ความเปนกรด-ดาง 6.72 6.74 6.89 6.78

ออกซเจนละลาย (มก./ล.) 9.97 6.84 5.82 7.54

ความนาไฟฟา (ไมโครซเมนต) 10970 52000 49500 37490

ของแขงละลายทงหมด (มก./ล.)

>2000 >2000 >2000 >2000

ความเคม(ppt) 6.30 34.30 32.50 24.37

บโอด(มก./ล.) 6.70 0.50 2.31 3.17

ไนไตรท(มก./ล.) 0.121 0.155 0.137 0.14

แอมโมเนยม(มก./ล.) 1.431 1.176 1.344 1.32 ความขน (NTU) 0.78 0.50 0.43 0.57

โคลฟอรม แบคทเรย (MPN/100ml)

>2 >2 >2 >2

คลอรน (มก./ล.) 0.13 0.12 0.09 0.11

5.1.4 คณภาพนาในคอกเพนกวน

สาหรบคอกเพนกวนนนเนองจากมการขงน าเปนระยะเวลานานถง 7 วนตอ รอบการเปลยนถายน า จงทาการเกบตวอยางขณะทน าเขาในวนแรก เมอระยะเวลาผานไปถงชวงกลางของการกกเกบคอในวนท 4 ของรอบ และวนท 7 ซงเปนวนปลอยน าออก พบวา คณภาพน าในบอแสดงเพนกวนนนมคาออกซเจนในชวงแรกคอนขางสง ทงนเนองจากการปลอยน าเขาไปจะปลอยในลกษณะทน ากระเซน ตกกระทบพน ทาใหปรมาณออกซเจนในน าเพมขน ภายหลงจากกกน าไวแลวออกซเจนลดลงเหลอนอยตงแตในชวงวนท 4 ทงนเนองจากออกซเจนในน าถกใชไปกบกระบวนการยอยสลายสารอนทรยทปนเปอนมากบการใหอาหาร เศษอาหาร อกทงน ายงเปนน านง อยภายใตหองปด ทาใหโอกาสการไดรบออกซเจนลดลงดวย

นอกจากนในบอน าของคอกเพนกวนยงพบวามปรมาณแอมโมเนยทสง ควรไดรบการบาบดออกไป เพราะอาจทาใหเกดอนตรายตอสงมชวตได ซงการทาความสะอาดพ น

46

คอกโดยลางมลบนบกอยางระมดระวงมใหไหลลงไปในสระนากมสวนชวยในการลดความสกปรกได สวนในคาดชนคณภาพนาดานอนยงถอวาอยในภาวะทปกต ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4

ตารางท 4 คณภาพนาในสวนแสดงเพนกวน

ดชน รอบท 1 รอบท 2 รอบท 3 เฉลย

นาเขา กลาง นาออก

นาเขา กลาง นาออก

นาเขา กลาง นาออก

นาเขา กลาง นาออก

อณหภม ( C) 28.40 25.60 24.30 27.50 25.00 24.10 27.80 25.30 27.00 27.90 25.30 25.13 ความเปนกรด-ดาง 6.50 7.00 7.67 7.06 6.98 7.51 6.56 7.19 7.13 6.71 7.06 7.44 ออกซเจนละลาย (มก./ล.)

6.33 1.39 1.17 5.68 1.32 0.64 4.53 1.60 0.91 5.51 1.44 0.91

ความนาไฟฟา (ไมโครซเมนต)

2630 15520 23000 16740 22000 28000 16960 21000 18970 12110 19507 23323

ของแขงละลายทงหมด (มก./ล.)

264.0 >2000 >2000 1664.

0 >2000 >2000

1685.0

>2000 1895.

0 1204.

3 - -

ความเคม (ppt) 0.70 0.70 1.10 0.80 1.10 1.40 0.80 1.10 0.90 0.77 0.97 1.13 บโอด(มก./ล.) 1.00 1.44 2.20 1.60 2.70 7.20 2.00 4.20 5.00 1.53 2.78 4.80 ไนไตรท(มก./ล.) 0.052 0.320 0.035 0.238 0.330 0.236 0.063 0.200 0.153 0.12 0.28 0.14 แอมโมเนยม(มก./ล.) 0.703 1.926 3.930 1.505 5.227 9.577 0.505 3.818 5.423 0.90 3.66 6.31 ความขน (NTU) 0.68 0.91 0.58 0.84 1.40 1.54 0.49 0.98 1.64 0.67 1.10 1.25 โคลฟอรม แบคทเรย (MPN/100ml)

11000 - 8000 2300 - 8000 800 - 14000 4700 - 10000

อยางไรกตามจากผลการศกษาของทง 4 บรเวณ คอ คอกกกใหญ คอกกกเลก สวนแสดงแมวนา และสวนแสดงเพนกวน พบวาคาความนาไฟฟามคาสง ซงมผลทาใหคาของแขงละลายมคาสงตามไปดวย ซงคาความนาไฟฟามความสมพนธกบปรมาณความเขมขนของของแขงทงหมดทละลายน า (TDS) รวมทงความเคมของน าดวย การวดคาความนาไฟฟาเปนการวดความสามารถของน าทจะใหกระแสไฟฟาไหลผาน คณสมบตขอนขนอยกบความเขมขนของอออนทมอยในน า และอณหภมททาการวด สารตางๆ ทใหอออนแกน า ไดแก สารประกอบอนนทรย เชน กรดอนนทรย เกลอและดาง

47

ความนาไฟฟาไมไดเปนคาเฉพาะอออนตวใดตวหนงแตเปนคารวมของอออนทงหมดในน า คานไมไดบอกใหทราบถงชนดของสารในน า บอกแตเพยงวามการเพมหรอลดของอออนทละลายน าเทานน กลาวคอ ถาคาความนาไฟฟาเพมขนแสดงวาสารทแตกตวในน าเพมขน หรอคาความนาไฟฟาในน าลดลงแสดงวาสารทแตกตวไดในน าลดลง(สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตลาปาง,มปป.)

นอกจากน นาทแมวนาและเพนกวนใชประโยชนยงมการเตมเกลอเพอใหมความสอดคลองหรอเปนการเลยนแบบสภาพแวดลอมทใหคลายพนทธรรมชาต คอทาใหน ามความเคมดวย ความเคมทวดไดนนเทยบเทากบความเคมของน าทะเล ยกเวนในสวนคอกเพนกวนเทานนทน ามความเคมตา จงควรพจารณาเพมปรมาณเกลอลงไปอก เพอใหใกลเคยงธรรมชาต ทงนการเตมเกลอลงไปทาใหน ามความเคมจะชวยทาใหสตวมสขภาพด และลดอาการตาฝาของแมวน าดวย นอกจากการเตมเกลอลงในน าแลวทางสวนสตวยงมการใสเกลอลงไปในอาหาร เพอใหสตวยงคงอยในสภาพแวดลอมทใกลเคยงเดม

5.2 ลกษณะอากาศ

นอกจากการตรวจวดคณภาพน าแลวยงไดทาการศกษาลกษณะอากาศบางประการในพนททง 4 สวน โดยการตรวจวดเปนระยะเวลาตดตอกน จานวน 40 วน ซงพบวามผลการศกษา ดงตารางท 5 ซงจากตารางจะเหนวา อณหภมของสวนทเปนคอกกกแมวนาทงสองแหงมอณหภมทไมสงนก โดยมคาเฉลยท 24.8 และ 23.9 องศาเซลเซยส มความชนคอนขางสง แตมแสงนอย ทงนเนองจากเปนพนททอยในหอง อยางไรกตามการทมความชนคอนขางสงตองมการระบายอากาศใหด มเชนนนอาจทาใหเกดเชอราในพนทได สาหรบในพนทสวนแสดงแมวน า อณหภมคอนขางสง ทงน เนองจากทบรเวณดงกลาวเปนพนทคอนขางเปดโลงทาใหไดรบแสดงและอณหภมเตมท สวนพนทในคอกแสดงเพนกวนนนเนองจากมการตดตงเครองปรบอากาศทาใหอากาศคอนขางคงท และมความชนนอยกวาพนทอน เพราะมการระบายอากาศและตดตงเครองฟอกอากาศทาใหมการหมนเวยนภายในหองด แตอยางไรกตามเนองจากการเปนหองทาใหไดรบแสงนอยจงมคาของแสงสวางทตาดวย เชนกน

48

ตารางท 5 ลกษณะของอากาศบางประการในคอกกกแมวนาใหญ คอกกกแมวนาเลก สวนแสดงแมวนา และสวนแสดงเพนกวนทตรวจวดในชวงเวลา 40 วน

บรเวณ อณหภม ( C) ความชน(%) แสงสวาง ตาสด สงสด เฉลย ตาสด สงสด เฉลย ตาสด สงสด เฉลย

คอกกกแมวนาใหญ 22 27 24.8 67 95 76.92 3 7 3.6 คอกกกแมวนาเลก 21 27 23.9 53 92 75.38 3 7 3.7 สวนแสดงแมวนา 26 38 31.5 60 95 82.05 44 1265 515.4 สวนแสดงเพนกวน 22 25 23.9 51 91 68.64 3 9 6.2

ดงนน จากผลการศกษาจะพบวาในหองมขอควรปรบปรง คอ หองคอนขางมด ซงอาจมผลตอการดารงชวตของสตว โดยเฉพาะอยางยงเพนกวนซงใชชวตอยในบรเวณนนตลอดเวลา จงควรมการคานงถงปรมาณแสงทเหมาะสมดวย แตอยางไรกตามนกเพนกวนทสวนสตวกยงมสขภาพรางกายแขงแรง ทงยงมพฤตกรรมการจบคผสมพนธ ซงแสดงถงการใชชวตตามปกตของนก อาจสนนษฐานไดวา ภาวะแสงนอยยงไมมผลตอนก

6. ปญหาและอปสรรคจากการจดการ

จากการศกษานอกจากทง 5 ดานทไดรายงานมา ยงพบวาในการดาเนนการตองประสบปญหาหลายประการอนเนองมาจากการกอสรางทเพมเตมขนภาพหลง การออกแบบทตองการใหคลายธรรมชาต แตขาดความสะดวกในการทางาน การทระบบไมทางาน ดงจะไดกลาวตอไปน

6.1 ปญหาจากการไมมผเชยวชาญดแลระบบบาบดอยางตอเนอง จงทาใหระบบบางสวนใชการไมได เชน บอเกรอะ ถงกรองทราย เมอเกดปญหาจากการเปลยนทราย การอดตน ซงเมอปรบระบบการกรองใหม หากขาดผชานาญ หรอมความรเพยงพอ กทาใหระบบทออกแบบมาเปนการสญเปลา

6.2 ปญหาการกอสรางเพมเตม เปนอปสรรคตอการทาความสะอาด และทาใหการทาความสะอาดเปนไปไดยากยงขน โดยเฉพาะในสวนของกระจกทสวนแสดงแมวน า การเกดรอยคราบบนกระจกเกดจาก คราบนาทกระเดนขนมา การแกไขตองลงไปขดดวยแปรงพลาสตก ซงเดมยนขอบบนแลวใชแปรงดามยาวขดลงมา เมอมการสรางอฒจรรยเพม ทาใหโครงสรางมการเปลยนแปลง ยนบนผนงปนเหนอกระจกไมได ตอนนถาจะทาความสะอาดตองลงในน าอยางเดยว ใชหวงยาง

49

ไมได เมอออกแรงขดหวงยางจะหนออกจากกระจก ตองใชคนลงไปในน าแลวจบทหวนอต เปลองแรงงานมากกวางานจะเสรจ ดงนน การออกแบบตองมองถงการทางานใหสะดวก

6.3 ปญหาจากการรวซมของโครงสราง เชน ทรอยตอของกระจก บรเวณสวนแสดงเพนกวนและแมวนา ซงทาใหมผลตอปรมาณนาภายใน การปนเปอน และทศนยภาพทไมสวยงาม

6.4 ปญหาทตองประสบอกประการกคอการมโครงสรางทแมจะไมมผลตอการดารงชวตของแมวนา กเปนอปสรรคตอการแสดง เชน การทบรเวณของบอแสดงมกอนหนเทยม ทาใหทศนะการชม ไมชดเจน บดบงผชมทเขาชมการแสดงแมวน า หรอการทอฒจรรยแคบเกนไป เทาของผชม ดานบนชดกบผทนงดานลาง เปนตน

ซงจากการศกษาทงหมดทไดกลาวมานน ผวจยไดนาเสนอภาพและขอมลการนาเสนอไวในภาคผนวก ข เพอใหผทสนใจไดเหนภาพชดเจน ยงขน

50

บทท 5

สรปผลและขอเสนอแนะ

จากผลการศกษาทงลกษณะทวไป การจดการคอก การใหอาหาร การฝกและแสดง และคณภาพสงแวดลอม จะพบวาทกดานมความสมพนธซงกนและกน และสามารถสรปผลการศกษาไดดงน

ลกษณะทวไปของพนทอาคารแสดงแมวน าและเพนกวน ประกอบดวย 4 สวน ดวยกน คอ พนทคอกกกเลก พนทคอกกกใหญ พนทสวนแสดงแมวน า และพนทสวนของคอกเพนกวน ซงในการชมเพนกวนผชมสามารถชมไดตลอดเวลา ในพนท สวนคอกเพนกวนทเปนหองกระจก ภายในจาลองสภาพภมประเทศพนนา และพนบก ใหคลายกบธรรมชาต และมการปรบสภาพอากาศใหเยน เหมาะสมกบการดารงชวตของนกได สาหรบการชมแมวน าผชมปกตจะไดเหนเมอแมวน ามการแสดงในสวนแสดงแมวน า โดยวนปกตจะมการแสดงวนละ 2 รอบ วนหยดจะมการแสดงวนละ 4 รอบ มคาธรรมเนยมในการชม สาหรบผใหญ คนละ 20 บาท เดกคนละ 5 บาท หรอมองผานหองกระจกดานลางของสวนแสดง โดยไมตองเสยคาใชจาย แตจะไมไดชมการแสดง สวนในคอกกกใหญและคอกกกเลก เปนทอยอาศยของแมวน า โดยคอกกกใหญมแมวน า 5 ตว คอกกกเลก 3 ตว ในขณะทไมไดแสดง แมวนา จะใชชวตสวนใหญในคอกกก

ดานการจดการคอกของแมวน าและเพนกวนนน มการจดระบบบาบดน าเสยทดในสวนแสดงแมวน า สวนในคอกกกทง 2 หอง และสวนคอกนกเพนกวนยงไมดเทาทควร เนองจากขาดผเชยวชาญดแลระบบ ทาใหระบบทางานไมเตมท อยางไรกตามถอวาทาไดมประสทธภาพในระดบหนง เนองจากสอดคลองกบหลกวชาการ สวนการออกแบบคอก การเลอกใชวสดตางๆ การจดสวนใหแมวน าและเพนกวนอยนนมความเหมาะสม เนองจากไดพจารณาใชวสดอปกรณทไมเกดอนตรายตอสตว เชนการปพนดวยกระเบองโมเสคแกว เพอลดการระคายเคองผว การออกแบบใหมพนทขนาดเหมาะสม เปนตน แตอยางไรกตามกยงมโครงสรางบางสวนทไมสะดวกตอการปฏบตงานทาความสะอาด เนองจากการตอเตมในภายหลง เชน กระจกของสวนแสดงแมวน า เปนตน

การใหอาหารแมวนาและเพนกวนมการใหอาหาร แมวน าเปนปลาท วนละ 30 กโลกรม ตอแมวน า 8 ตวโดยแมวน าทยงไมฝกจะใหทงตว สวนแมวน าทฝกแลวจะหน เพอใหตามโปรแกรมการฝก สวนเพนกวนจะใหปลาทขางเหลอง วนละประมาณ 2.5 กโลกรม ตอนกเพนกวน 10 ตวโดยจะวางปลาทงตวไวในถาดใหนกมากนเอง โดยปลาทใหเปนปลาสดแชแขง นอกจากนมการใหวตามนเพอบารงสตว โดยการยดไวในอาหารดวย

51

การฝกและการแสดงแมวนา สาหรบการฝกแมวนาใชการฝกทเรยกวา บรช โดยใชอาหารเปนตวกระตนใหแมวน าทางาน ซงเปนวธการสอสารกบสตวเลยงลกดวยนม จะเปนตวบอกและควบคมพฤตกรรมทถกตองทผฝกตองการใหสตวทา ซงในวธการจะตองมสญญาณบอกวาสตวทาถกตองกอน จงจะใหรางวล และเมอควบคมทางายๆ ทใหฝกได กจะเพมความยากและสลบซบซอนขน ซงในขณะนสวนสตวนครราชสมามครฝกทสามารถฝกแมวน าเองได สวนการแสดงของแมวนา ในการแสดงแมวน า ทผานการฝกแลวของสวนสตวนครราชสมาประกอบดวยแมวน า 4 ตว ไดแก แมวน าชอ ฟาฟา แดง อวน และปกก ซงในการแสดงนนมความยาวประมาณ 30 นาท วนธรรมดาแสดงวนละ 2 รอบ วนหยด แสดงวนละ 4 รอบ

ในดานคณภาพสงแวดลอมยงไมไดมาตรฐานนก ซงพบวาคณภาพน ายงไมไดมาตรฐาน โดยคณภาพน าพนทคอกกกแมวน าใหญ เปนคอกทมคณภาพน าตาทสด พนทรองลงมาเปนคอกกกแมวน าเลก ถดมาเปนคอกแสดงเพนกวน ซงน าทง 3 บอตองมการปรบปรงคณภาพน า ในเกอบทกดาน ดงนน ควรพจารณาการปรบปรงระบบบาบดทมอยใหมประสทธภาพ และเพมระบบบดเขาไปเพอชวยในสวนของระบบทมอยแลวบาบดไมได สวนในพนทสวนแสดงแมวน าเนองจากมการบาบดน าทมประสทธภาพหมนเวยนตลอดเวลา จงทาใหน ามคณภาพดมาก แตตองมการกาจดคลอรน ทตกคางอยเนองจากมปรมาณสงเกนไป

สาหรบลกษณะอากาศ พบวาอณหภมและความชนอยในภาวะปกต แตปรมาณแสงในหองทเปนคอกกกแมวนาใหญ และคอกกกแมวนาเลก และสวนแสดงเพนกวนนนคอนขางมอ ควรมการจดแสงสวางใหพอเพยง

สาหรบในการจดการทกดานนน หากมการจดการทด กจะทาใหปจจยอนดตามไปดวยโดยจากการศกษาจงมขอเสนอแนะในแนวทางการจดการดงตอไปน

1. มขอเสนอแนะในการปรบเปลยนการใหอาหารจากทเคยใหสตวกนในน ามากนบนบกและการทาความสะอาดอยางดกอนจะทาใหคณภาพนาดขน

2. การกวาดเศษอาหารทตกคางจะทาใหลดเศษสงตกคางบนพนทลง พรอมทงชวยลดการทางานของจลนทรย อนทาใหมสงทเกดผลดตามมาคอการทออกซเจนจะเหลออยในน ามากขน เนองจากกจกรรมการยอยสลายของจลนทรยลดลง ดงน น ควรเกบเศษอาหารใหเรวยงขน โดยเฉพาะอยางยงในพนทเขตโซนรอน เชนในประเทศไทย จลนทรยจะทางานไดเรวมาก เนองจากอณหภมเหมาะสม เพราะฉะนน การเนาของซากสตวจะเปนไปอยางรวดเรว จงตองรบเกบเศษอาหารกอนทจะเนา นอกจากนการลางทาความสะอาดพนผว ตองระมดระวงอยาใหน าชะสงปฏกลลงในสระนา กจะชวยลดการปนเปอนได

52

3. หากมการเตมอากาศลงในน าทบอน าในคอกกกใหญ กกเลก และเพนกวน จะทาใหคณภาพน าดขน ซงการเตมอากาศอาจทาไดดวยวธการอยางงาย เชน การนากงหนน าขนาดเลกเขาไปใช หรอสบน าใหหมนเวยนน าออกมารบออกซเจนแลวปลอยใหไหลยอนกลบเขาไปใหม ทงยงชวยลดปรมาณกาซทเปนพษในน าไดดวย หรอพจารณาเพมระบบบาบดเขาไป แตอยางไรกตาม การเพมระบบบาบดเขาไปตองศกษารายละเอยดอกครง เพอหาระบบทเหมาะสมทสด และตองใชผ ทมความชานาญดวย

4. ในบอน าของสวนแสดงแมวน า มปรมาณคลอรนสง ซงมผลตอสขภาพตาของแมวน า กอนทแมวน าจะมการแสดงควรพกน าไวซกระยะหนง และมการใหอากาศเพอลดปรมาณคลอรน หรอควรเตมอากาศเพอเรงการระเหยได ทงในการเตมคลอรนเพอบาบดน า ควรเตมในปรมาณทเหมาะสมดวยเพอไมใหมเหลอตกคางมากเกนไป

5. และเนองจากระบบระบายอากาศในคอกกกแมวน าทงคอกกกเลกและใหญ ไมคอยดนกจงควรจดระบบระบายอากาศใหด เพอปองกนปญหาการเกดเชอรา การสะสมของเชอโรคและ จะชวยใหภายในหองไมมกลนเหมน และปองกนกาซบางชนดทเปนอนตรายตอสขภาพสตวและคนได

6. ควรมการสงเสรมความรเกยวกบระบบบาบดน าเสยใหพนกงานใหมากยงขน ทงนถาเปนไปไดควรจดพนกงานทมความชานาญเฉพาะดานไว

7. หากจาเปนตองมการกอสรางเพมเตม ควรคานงถงการจดการระบบเดม มการตดตามตรวจสอบ ปรบปรงพนทอยางสมาเสมอ และในสวนทชารดควรมการแกไขเพอสวนแสดงมประสทธภาพมากยงขน ควรมทปรกษาดานวศวกรรมสงแวดลอมมาชวยดแลระบบบาบด หากทางสวนสตวไมมผเชยวชาญดานนโดยตรง

53

เอกสารอางอง

กรมอนามย. 2539. คมอการตรวจวเคราะหคณภาพสงแวดลอม. กระทรวงสาธารณสข, กรงเทพฯ. 363 น.

เกรยงศกด อดมสนโรจน. 2542. การบาบดนาเสย ( WATER TREATMENT ). หจก.สยามสเตชนนาร ซพพลายจากด, กรงเทพฯ.

ชาญยทธ คงภรมยชน. 2533. คมอปฏบตการคณภาพนาทางการประมง. คณะเกสตรศาสตรบางพระ สถาบนเทคโนโลยราชมงคล, ชลบร. 85 น.

ไมตร ดวงสวสด และจารวรรณ สมศร. 2528. คณสมบตของนาและวธวเคราะหสาหรบการวจยทางการประมง. ฝายวจยสงแวดลอมสตวน า สถาบนประมงนาจดแหงชาต, กรงเทพฯ. 115 หนา .

สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตลาปาง. มปป. คณภาพนาทางการประมง. แผนกประมง สถาบนเทคโนโลยราชมงคล, ลาปาง. 87 น.

แบบงานกอสรางสวนแสดงแมวนาเพนกวน โดย อ.วรพนธ ไพศาลนนท บ.พแอลดไซน

Daryl J Boness . 1996. Wild Mammals in Captivity, Chapter 23, Water Quality in Aquatic Mammals Exhibits. University of Chicago Press, USA. P 231-240.

J.R. Geraci.1986. Marine Mammals (Cetacea, Pinnipedia, and Sirenia ), chapter 47 Zoo and Wild Animals Medicine, 2 edition, W.B. Saunder company, Philadelphia. P 750-797.

J.D. Skinner and RHN Smithers. 1990. Cape Fur Seal, The Mammals of The South African Subregion. The University of Pretoria, Republic of South Africa. P 523-526.

Leslie A. Dierauf. 1990. CRC Handbook of Marine Mammal Medicine: Health, Disease, and Rehabilitation. Boca Ratom, Fla. CRC Press. 735 p.

Michael K. Stoskopf and Suzanne Kennedy-Stoskopf. 1986. Aquatic Bird, chapter 23, Zoo and Wild Animals Medicine. 2 edition. W.B. Saunder company, Philadelphia. P 294-309

www.chiamaizoo.com

54

www.koratsoo.or.th

www.south African and Australia fur seal.com

www.zoothailand.org