the commodification of the candle festival of...

วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา ปท 3 ฉบบท 1 (ม.ค.-ม.ย. 2557)

[137]

กระบวนการกลายเปนสนคาของประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน

The Commodification of The Candle Festival of Ubonratchathani

กฤตยภรณ ตนตเศรษฐ Krittayaporn Tantiset

บทคดยอ

งานวจยชนนมวตถประสงคเพอศกษากระบวนการกลายเปนสนคาของประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน เปนการวจยเชงคณภาพซงไดจากการศกษาวเคราะหขอมลจากเอกสาร บทความและงานวจยตางๆ ทเกยวของ รวมถงการศกษาเกยวกบประวตศาสตรเชงวฒนธรรมของงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน ตงแตอดตจนถงปจจบนและการสมภาษณเชงลกกบผร ภมปญญาทองถน นกทองเทยว และผทมสวนเกยวของกบงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน เพอใหทราบถงกระบวนการกลายเปนสนคาของประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน ทอยภายใตความเ ชอ ความศรทธาตามแนวพระพทธศาสนาทสบทอดกนมาแตโบราณ ซงจดเปนวตถดบทางวฒนธรรมทส าคญและแฝงอยในเรองเลาตามแนวพทธชาดกทวา การสรางแสงสวางเปนทาน ทมงหวงในการถวายเทยนพรรษาเพอสรางบญกศลแกตนเองและครอบครว โดยใชแนวคด

นสต หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตรการเมอง จฬาลงกรณมหาวทยาลย; Email: [email protected]


[138]

กระบวนการท าใหเปนสนคาของส านกมารกซสต ในการวเคราะหเชอมโยงกบทนวฒนธรรมเพอศกษาการเกดกระบวนการกลายเปนสนคา ผลการวจยพบวา วฒนธรรมของงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน มลกษณะแตกตางตามยคสมยซงมความสอดรบกบโครงสรางและบรบททางสงคมไทยในขณะนน ค าส าคญ: สนคาทางวฒนธรรม, อตสาหกรรมวฒนธรรม, การท าใหเปนสนคา

Abstract

This research concerns dynamics of commodification of candle festival of Ubonratchathani. The research has done by using qualitative approach research documents related including the study about cultural history and the origin of candle festival up to the present and structure interview guideline, participatory non-participatory observations, tourism and the relative of candle festival Ubonratchathani up to now to understand about commodification of candle festival which is in belief, adoration of Buddhism which have been since the old Age. They are cultural material and hide in the Buddha story that putting the light up for giving alms by using an idea of process to make a produce of Marxist Institution for analyzing and linking to culture capital by the result of the research finding that the culture of candle festival Ubonratchathani is different in each Age which is relevant with the structure and Thai social context at that moment.


[139]

Key Word: Commodification, Cultural material, Culture capital

บทน า

สงคมไทยในปจจบนมการเปลยนแปลงวถชวตเปนไปตามกระแสสงคมโลกมากขน เปนยคแหงเทคโนโลยทกสงทกอยางลวนเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา สงทเคยมคณคากลบกลายเปนสงทถกลดทอนคณคาใหนอยลง และสาเหตนนมาจากสงคมมนษยทเปลยนแปลงไปจากเดม เนองจากความเจรญกาวหนาทางดานเทคโนโลยและการคมนาคมภายใตระบบทนนยมโลกนนกลบกลายมาเปนหวใจส าคญของโลกยคปจจบนมากขน ผลทตามมาหลงจากนนกคอ การเปลยนแปลงทางดานวธคดของบคคล วธการมองความจรงและเกดการเปลยนแปลงในดานแบบแผนในการใชชวตประจ าวนของปจเจกบคคล และเปลยนแปลงแบบแผนขนบธรรมเนยมประเพณตางๆ ทเคยปฏบตสบทอดตอกนมา อนเปนสาเหตส าคญทท าใหเยาวชนในยคปจจบนเกดการปฏเสธวฒนธรรมดงเดมของตนเองพรอมกบความทนสมยไดเขามา ท าใหสายใยแหงการพงพาอาศยซงกนและกนของคนในชมชนลดลง ท าใหเกดชองวางระหวางผคนในชมชนมากขน กระบวนการกลายเปนสนคาของผลผลตตางๆ เรมท าใหเกดการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจการเมองจากแบบระบบเศรษฐกจพอยงชพไปสระบบทนนยม ซงไมใชเปนการแลกเปลยนสนคา แตเปนการสะสมทนจากการผลตและการคาขายสนคาเกดขน

สมยกอนผคนด ารงชวตแบบเรยบงายมชวตแบบพงพาอาศยซงกนและกน มความเปนอยโดยอาศยธรรมชาตเปนหลก มระบบเศรษฐกจแบบพอเพยง เศรษฐกจแบบพอยงชพ ผลตเพอกนเพอใชคงอยและผลตซ าไดดวยตนเอง ไมตองพงพาโลกภายนอกมการผกพนภายในสง ครอบครองทดนผานการเปนสมาชกของชมชน ชวยเหลอซงกนและกนในการผลต มความพอเพยงในตวเอง หตถกรรมรวมอยกบเกษตรกรรมคอทอผาและปลกขาวในครวเรอนเดยวกน มความเชอรวมกน คอนบถอผ


[140]

ปยาตายายเดยวกนของหมบาน นบญาตและท ากจกรรมรวมกน ยงไมมการแบงชนชน ความสมพนธทางการผลต มลกษณะคลายชมชนสงคมนยมบพกาล เปนชมชนขนาดเลกทสมาชกตางเหนอกเหนใจ ชวยเหลอเพอนมนษยดวยกน ชมชนมเทคโนโลยการผลตต า หาอาหารโดยตรงจากธรรมชาต ตองพงความอดมสมบรณของธรรมชาต เพราะเครองมอการผลตเปนแบบโบราณ ผลตไดเพยงเพอยงชพแทบไมเหลอสวนเกน(ฉตรทพย นาถสภา, 2553: 169) กอปรกบเปนสงคมแหงพระพทธศาสนา ไมวาจะท าอะไรตองปฏบตตามกฎเกณฑ ความเชอ จารต ประเพณ ดงเชนวถชวตของผคนชาวอสานมประเพณ ความเชอ ทศนคต และ วฒนธรรมตางๆ มากมายทสบทอดกนมาแตโบราณ วถชวตของสงคมอสานเปนแหลงรวมของคนชนชนหลากหลายวฒนธรรมทตงถนฐานสอดแทรกผสมผสานกนอยางกลมกลน แมชาวอสานจะประกอบไปดวยกลมชนหลายๆ เผาทมวฒนธรรมและจารตเฉพาะกลมของตน แตการทชาวอสานอยในเบาหลอมวฒนธรรมรวมกนคอ “ฮตบานคองเมอง และ ฮตสบสองคองสบส” นนเปนการสรางความเชอและวฒนธรรมอนดงามทหลอรวมชาวอสานตลอดมา จากความหมายของ ฮตสบสองคองสบสนนตความวา “ฮต” เปนภาษาถนของคนไทยในภาคอสาน มความหมายเปนภาษากลางวา “จารต” ซงหมายถงประเพณทตองยดถอโดยเครงครด ค าวา “ฮตสบสอง” หมายถง ประเพณทชาวอสานยดถออยางเครงครดอนมทงหมด 12 ประการ “คอง” เปนภาษาไทยอสาน ตรงกบภาษาไทยกลางวา “ครอง” หมายถงระบบการปกครองไดแก ตวบทกฎหมาย 14 ขอ ทพระเจาแผนดนจะตองปฏบตตอไพรฟาขาแผนดน ตลอดจนแนวการปฏบตอก 14 ขอ ทราษฎรจะตองปฏบตตอราษฎรดวยกน (สมคด สอนอาจ, 2548: 8) ชนเผาเหลานนจงไมเกดกรณขดแยงกนขนในระหวางเผาเหลาน สงเหลานลวนเปนธรรมเนยมทตองปฏบตสบทอดตอกนมาทางพระพทธศาสนา

จงหวดอบลราชธานเปนจงหวดทมวดเปนจ านวนมากและมความสวยงามทางด านสถาปตยกรรมท ม ชอ เสย ง งดงาม และม ว ถ ช ว ตท เ ก ย วของกบพระพทธศาสนามาชานาน และเปนแหลงทองเทยวเชงทรพยากรทมคณคาทงทเปน


[141]

สถานท วตถ และกจกรรมทสบเนองจากวฒนธรรมประเพณ สงหนงในจ านวนน นไดแก งานประเพณแหเทยนพรรษา ดงปรากฏในค าขวญของจงหวดอบลราชธานทวา “เมองแหงดอกบวงาม แมน าสองส มปลาแซบหลาย หาดทรายแกงหน ถนไทยนกปราชญ ทวยราษฎรใฝธรรม งามล าเทยนพรรษา ผาแตมกอนประวตศาสตร” ชาวอบลราชธานโดยสวนใหญมวถชวตอยบนพนฐานของความเชอทางพระพทธศาสนา พราหมณ ผสาง และธรรมชาตอยางกลมกลน เชนเดยวกบชาวอสานโดยทวไป ดงเชนประเพณแหเทยนพรรษาทถอเปนงานประเพณทยงใหญประจ าจงหวดอบลราชธานทมมาแตครงโบราณ เนองจากจงหวดอบลราชธานมรวงผงจ านวนมากและไดชอวาเปนเมองดงอผง ซงในตอนตนมการรจกท าเทยนผงไปถวายวดเพอเปนการใหแสงสวางเปนทาน ไมมการแหเทยนเหมอนในปจจบน แตเปนการท าบญแกพระสงฆในอดตเพอใชแสงสวางในการศกษาพระธรรมในยามกลางคน เพอใหมความรทางธรรมแลวน ามาเผยแพรแกประชาชน การท าเทยนโบราณในอดตนนเกดจากการฟนเทยนยาวรอบศรษะไปถวายพระเพอจดบชาในชวงจ าพรรษา นอกจากเทยนแลวยงมน ามน เครองไทยทาน และผาอาบน าฝนไปถวายดวย (ประดบ กอนแกว, 2531: 26) ในเวลาตอมามการพฒนาเปนเทยนไขในการน าไปถวาย แตยงคงไมพอใจทไดแสดงความศรทธาเพยงเทานน จงคดท าเทยนทใหญขนโดยมลกษณะเปนพมเทยน แตกยงไมเปนทพอใจมากนก จงไดคดวธการท าตนเทยนขนาดใหญแลวน าไปถวายวดในเทศกาลเขาพรรษา ซงในการน าไปถวายวดนนจะมการแหเปนขบวนเรยกวา “การแหเทยนพรรษา” โดยมการท าตนเทยนพรรษากนในหลายจงหวด แตทท ากนเปนขนาดใหญมเพยงบางจงหวดในแถบภาคอสานเทานน จดมงหมายของการจดท าเทยนพรรษากเพราะเปนความเชอประการหนง ทสบทอดกนมาแตโบราณวา หากใครน าเทยนไปถวายวด เมอเกดชาตใหม ผนนจะไดเสวยสขในสวรรค โดยเฉพาะความเชอในเรองขผงทมมาแตครงพทธกาล ดงนทานชาดกในธรรมบทเรองวานรถวายรวงผงแดพระพทธองคทปาชายเมองโกสมพ ท าใหวานรไดรบผลานสงสไดไปเกดในสวรรคชนดาวดงส มนางอปสรนบพนเปนบรวาร คนโบราณเชอกนมากจากค าบอกเลาทบอกตอๆ กนมา โดย


[142]

อานสงสของการถวายเทยนนนคอ หากมไดเกดในสรวงสวรรคถาเกดในโลกมนษยผนนจะมความเฉลยวฉลาด มสตปญญาไหวพรบประดจดงแสงเทยนอนสวางไสวเฉกเชนพระอนรทธะในสมยพทธกาล

ชาวจงหวดอบลราชธานทงฝายวดและชาวบานตางถอกนวาการแหเทยนพรรษาเปนประเพณทส าคญอยางมากประเพณหนง และถอเปนโอกาสทดในการสรางกศลผลบญครงใหญ เปนการชวยสบสานวฒนธรรมอนมคาและงดงามใหคงอยตอไป และเปนการชวยสงเสรมปลกฝงสรางความกลมเกลยวของผคนและสรางความกาวหนาของบานเมอง การท าตนเทยนและการจดขบวนแหเทยนพรรษาของจงหวดอบลราชธาน ไดมววฒนาการมาเปนล าดบ ซงมความวจตรงดงามตระการตาในการจดการตกแตงแกะสลกตนเทยน และมความยงใหญมโหฬารมากขนในทกๆ ป มการจดขบวนแหกนอยางสนกสนานของคนในทองถน เพอเปนการสะทอนถงวถชวตอนงดงามของชาวอสาน โดยเฉพาะในปหลงๆ ทมการสงเสรมการทองเทยวของการทองเทยวแหงประเทศไทย จงไดมการดงดดนกทองเทยวมากขนเรอยๆ ท าใหประเพณแหเทยนพรรษาไดรบการสนบสนนมากขนกลายเปนการเปลยนแปลงของวฒนธรรมเปนสนคา เพอเปนการตอบสนองใหกบนกทองเทยว การจดการประกวดตนเทยนกไดรบความนยมมากขน โดยมการสงเสรมทนและเงนรางวลใหแกผเขาประกวดมากมาย ซงแตเดมเปนเพยงงานประเพณประจ าจงหวด แตปจจบนไดกลายเปนงานระดบประเทศ

วทยานพนธฉบบนจงตองการศกษาวเคราะหการเปลยนแปลงทางประเพณและวฒนธรรมจากอดตถงปจจบนเปนจดส าคญ ดงเชน ประเพณแหเทยนพรรษาทเปนประเพณอนเกาแกทเกดจากวฒนธรรมพนบานอยางหนงทถกพฒนาขนจากการรวมตวกนของกลมคนทตองการแสดงออกถงความเชอและความศรทธาของตนทมตอพระพทธศาสนา โดยเฉพาะการรวมตวโดยการสมครใจของผคนทศรทธาท าใหเกดความสามคคแกชาวจงหวดอบลราชธาน กอปรกบการทผวจยไดมความผกพนและเหนความเปลยนแปลงของประเพณแหเทยนพรรษามาตงแตวยเดก จงเปนมลเหต


[143]

ส าคญในการตดสนใจท าการศกษาเรองของกระบวนการท าใหเปนสนคาของประเพณแหเทยนพรรษาจงหวดอบลราชธาน โดยใชแนวคดกระบวนการท าใหเปนสนคาของส านกมารกซสตในการวเคราะหเปนหลก โดยการเชอมโยงถงการเปลยนแปลงในดานเศรษฐกจการเมอง และสงคม โดยอาศยทนทางวฒนธรรมทมผลตอการเปลยนแปลงวฒนธรรมกลายเปนสนคา

วตถประสงค

ศกษากระบวนการกลายเปนสนคาของงานประเพณแหเทยนพรรษาจงหวดอบลราชธาน

วธการวจย

งานวจยชนนเปนการวจยโดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ โดยมงไปทการศกษาวเคราะหกระบวนการทท าใหวฒนธรรมกลายเปนสนคา กรณศกษากระบวนการกลายเปนสนคาของประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน โดยใชทฤษฎของส านกมารกซสตเปนหลก แตจะน าเอาแนวคดทนทางวฒนธรรมของอาจารยรงสรรค ธนะพรพนธ มาใชเปนกรอบในการศกษาวเคราะห ในการอธบายกระบวนการกลายเปนสนคาของประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานภายใตการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม โดยการแสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงของการจดงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานในฐานะวฒนธรรมประเพณไปสการกลายเปนสนคาเพอสะทอนถงอทธพลของระบบทนนยมทเปนพนฐานความคดของกจกรรมตางๆ ทเกดขนในสงคมปจจบน ซงผวจยมขนตอนการวจย 2 ลกษณะคอ


[144]

1) การวเคราะหจากเอกสาร (Documentary Research) โดยการศกษาถงประวตศาสตรความเปนมาตงแตอดตถงปจจบนในเรองของประวตเมองอบลราชธานและววฒนาการการเปลยนแปลงจากเอกสารตางๆ ทปรากฏนบตงแตการจดงานประเพณแหเทยนพรรษาทเปนประเพณวฒนธรรมพนบาน มาเปนงานประเพณทรจกกนเปนอยางมากในระดบประเทศ และขยายสระดบนานาชาตทมความผกพนกบชวตวฒนธรรมของชาวจงหวดอบลราชธาน โดยศกษาจากรปแบบการจดงาน วตถประสงคการจดงาน การตความหมายของตนเทยนในแตละยคสมยทอาศยการรวมมอจากภาครฐ เอกชน ชมชน ทองถนและสวนตางๆ ทเกยวของ เพอใหเหนถงปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมการจดงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน

2) การสมภาษณแบบเจาะลก (In Depth Interview) โดยการสมภาษณบคคลทเกยวของในการจดงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน และบคคลทรจกและคนเคยกบประเพณมาเปนเวลานาน เพอน าขอมลทไดจากการสมภาษณมาใชประกอบการวเคราะหเอกสาร จากนนน าขอมลทไดมาท าการบนทกขอมลภาคสนามคอการบนทกขอมลทไดจากการลงศกษาพนทในแตละชวงเวลา โดยการเกบขอมลในชวงระยะเวลาทลงสนามและมการถายภาพและบนทกเสยงและถอดเทปออกมาแยกรายละเอยดในแตละกลมตวอยางของเปาหมายทไดก าหนดไว เพอใชในการท าความเขาใจในการชวยวเคราะหขอมล สรปอยางละเอยดและน าเสนอตามกรอบแนวคดทฤษฎ

ผลการวจย

ประเพณทองถนทส าคญอยางมากในชวงเดอนแปดของชาวอสาน โดยเฉพาะจงหวดอบลราชธานนนคอประเพณแหเทยนพรรษาทมววฒนาการมาชานานตงแตสมยสโขทย สมยอยธยา จนกระทงกลายเปนงานประเพณแหเทยนพรรษาประจ า


[145]

จงหวดอบลราชธาน แมจะมหลายจงหวดในประเทศไทยไมใชเฉพาะเพยงภาคอสานเทานนทตางยดประเพณแหเทยนพรรษานเปนประเพณประจ าทองถนตน แตประเพณแหเทยนพรรษาจงหวดอบลราชธานกยงไดชอวาเปนตนแบบของงานประเพณแหเทยนพรรษาของชาวพทธทยงคงเนนภมปญญาของชางเทยนและการเลาเรองราวทางพระพทธศาสนาเปนส าคญ ผวจยไดศกษาวเคราะหโดยใชทฤษฎเศรษฐศาสตรการเมองของมารกซเปนแนวทางในการวเคราะห เพอชใหเหนวาประเพณแหเทยนพรรษามการเปลยนแปลงวถการผลตตงแตในอดตจนถงปจจบนอยางไรโดยแบงการศกษาออกเปน 3 ชวง

1. ชวงกอนการเปนสนคาของประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน พบวา ในสมยกอนนนการมเทยนนนเพอเปนการจดใชจรงๆ เพราะตนเทยนมขนาดเลกไมตองลงทนมากนก โดยแตละครวเรอนตางน าเทยนมาฟนรอบศรษะเทากบคนในครอบครวแลวน ามาถวายพระเพอความเปนสรมงคลตอตนเองและครอบครว อกทงเพออาชพทางเกษตรกรรมในชวงฤดแหงการเพาะปลก ไมเนนความสวยงาม เนนประโยชนเพอการใชสอยแกพระภกษสงฆในการศกษาเลาเรยนในชวงระหวางจ าพรรษา และใชในการประกอบพธกรรมทางพระพทธศาสนาเปนหลก

2. ชวงน าไปสการกลายเปนสนคาของประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน พบวา ตงแตในระยะหลงถงปจจบนเนนการท าตนเทยนทมขนาดใหญ สวยงามอลงการ และยงใหญมากขน ประกอบกบเนนความประณต สวยงามดานศลปะการท าเทยนอนเปนภมปญญาทองถนทเนนความทนสมยมากขน เชน ไสเทยนทเคยท าจากไจฝาย ทมคณสมบตในการจดไฟใหลกไหมชาๆ กลบไมเปนทนยมอกตอไป แตหนไปใชแทงไมเปนแกนแทนไสเทยนทท าจากฝาย ท าใหไสเทยนทท าดวยไมไมเหมาะในการจดไฟ ดงนนในชวงหลงๆ จงไมมการจดเทยนไวเพอใชเปนส าคญ เนองจากปจจบนมไฟฟาใชและเสยดายความสวยงาม โดยเนนการท าตนเทยนขนเพอไวโออวดกนระหวางคมวด เทยนทใชจดจรงเปนเทยนเลมเลกๆ ราคาถก เชน เทยนไขหรอเทยนขผง เทยนจงไมมวตถประสงคส าหรบใชใหแสงสวางอกตอไป โดยในชวง


[146]

น าไปสการกลายเปนสนคาของประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานนกลบกลายเปนบทบาทของวดและชางเทยน ซงประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานไดเปลยนแปลงไปในการไดมาซงปจจยในการท าตนเทยน โดยการเรยไรหรอการบรจาคทานทมผลทางดานจตใจแกผบรจาคดวยความเชอความศรทธาของผเขารวมงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานทเปลยนแปลงไปจากอดต และถอเปนภาษสงคมทอาจหวงผลทางต าแหนงหนาททางการเมอง สงคม และเศรษฐกจเขามาเกยวของมากขน

ในชวงน าไปสการกลายเปนสนคาของประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานนน การทองเทยวแหงประเทศไทยในขณะนน ไดมการประชาสมพนธทงในสวนภายในประเทศและตางประเทศใหเปนทรจกมากขน ท าใหงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานกลายเปนเทศกาลทมความยงใหญมโหฬาร มการยกระดบจากงานในระดบทองถนเปนงานระดบชาต และกลายเปนงานระดบนานาชาตในทสด ท าใหจากเดมทมการลงทนลงแรงลงเวลาในการท างานเปนทนเดมอยแลวกมการระดมก าลงความคด และก าลงทรพยในการทมเทในการจดตนเทยนและขบวนแหเทยนพรรษากนมากขน โดยมวตถประสงคใหเปนงานประเพณประจ าป และใหเปนงานระดบชาตซงตอนรบนกทองเทยวจากทวทกสารทศเพอมาเยยมชมเปนจ านวนมากในทกๆ ป

3. ชวงปจจบนทประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานกลายเปนสนคา จากการทประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานไดรบการสนบสนนจากภาครฐ ภาคเอกชน หนวยงานตางๆ ทเกยวของรวมถงรายไดจากเงนบรจาคของนกทองเทยวทน ามาชวยท าใหกระบวนการกลายเปนสนคาด าเนนตอไป กระบวนการกลายเปนสนคาไดรบการสงเสรมสนบสนนจากกลมราชการ ซงประกอบไปดวยหนวยงานรฐวสาหกจ กลมการเมองทองถน และการทองเทยวแหงประเทศไทยภาคตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน กลมเอกชนทประกอบไปดวย บรษท หางราน รวมถงองคกรตางๆ ในจงหวดอบลราชธาน เนองมาจากทางจงหวดอบลราชธาน


[147]

ไดมนโยบายทจะเดนหนาสงเสรมแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมของภาคอสานเพอสรางจดขายทางการทองเทยวของจงหวดจนกระทงคอยๆ ปรบเปลยนมาเปนพนทการทองเทยวหรอเปนสนคาวฒนธรรมประเภทหนง ซงเปนพนทในการแสดงออกถงดานความเชอความศรทธาทมตอพทธศาสนา เปนการดงดดความสนใจในดานทางพทธศาสนา ซงแนวคดของผวจยไดสอดคลองกบแนวคดในการศกษาเรอง กระบวน การกลายเปนสนคา ซงแสดงใหเหนถงมลคาทางสนคาทงในแบบใชสอยและแบบแลกเปลยน ทอยภายใตพนฐานแรงกดดนโครงสรางทางสงคมทมลกษณะทนนยม ซงชาวบานในทองถนไดน าทนวฒนธรรมมาสรางเปนรายไดอยางมหาศาล เพอน าเสนอตอนกทองเทยวภมภาคทงชาวไทยและชาวตางชาต

อภปรายผลการวจย

“สนคา” ในทนหมายถงรปแบบอยางหนงของผลผลตทมนษยไดสรางขน ซงเปนสงทมมากอนหนาระบบทนนยม แตในชวงกอนหนาของทนนยมนนจะมเพยงบางสงเทานนทเปนสนคา แตในโลกแหงทนนยมทไดกอใหเกดการแขงขนในอตราทสงมากขน และการทจะธ ารงรกษาระบบนไว ระบบทนนยมกไดใช “กระบวนการแปลงทกสงทกอยางใหเปนสนคา” มาเปนเครองมอหลกในการท างาน ซงภายใตโลกแหงทนนยมนเองแมวฒนธรรมเองกมอาจหลดพนจากการกลายเปนสนคา โดยผผลตอนหมายถง ผประกอบการจะมองหาถงความตองการของตลาด โดยมองวาผคนสวนใหญในสงคมคอผบรโภคนนมความรสกตองการหรอความปรารถนาอะไร จากนนผผลตกจะจดการแปลงสงๆ นนเพอน ามาเสนอตอผบรโภค เชนเดยวกบ แนวคดของคารล มารกซทกลาววา สนคา (commodity) เปนรปแบบหนงของผลผลตทมนษยสรางขน ซงคารล มารกซ ไดแยกอยางชดเจนระหวางค าวา “ผลผลต” กบค าวา “สนคา” ซงผลผลตไมจ าเปนตองเปนสนคา เพราะอาจจะผลตไวใชบรโภคเองหรอผลผลตจะกลายเปนสนคา เมอผลผลตนนถกสงออกขายในตลาด หรออาจกลาวไดวา


[148]

สงทจะเปนสนคานนจะตองเปนการแลกเปลยนกนเกดขนในระหวางผซอกบผขาย ซงเกดจากการเปลยนแปลงมลคาในการใชสอยของผลผลตไปสมลคาในการแลกเปลยนท าใหผลผลตกลายมาเปนสนคา ซงสนคาทถกผลตนจะถกก าหนดโดยระบบตลาด เพอตอบสนองตอความตองการของผซอ (ผบรโภค) โดยทผขาย (ผผลต) จะท าการผลตเพอแสวงหาก าไรและสะสมทน ซงหากวเคราะหจากแนวคดของคารล มารกซนนท าใหพบวาประเพณแหเทยนพรรษาจงหวดอบลราชธาน ไดเกดววฒนาการและเกดการเปลยนแปลงจากมลคาใชสอยไปสมลคาในการแลกเปลยน ดงน

1. มลคาใชสอย ในอดตเกดมลคาการใชจรง เพราะเทยนพรรษาทท านนสามารถกอใหเกดประโยชนในแงการใชสอยตอพระภกษสงฆในดานการประกอบพธกรรมทางพระพทธศาสนาอยางแทจรง

2. มลคาในการแลกเปลยน เกดขนเมอในภายหลงทประเพณแหเทยนพรรษาไดกาวเขาสการเปนสนคา ทถกผลตขนมาเพอตอบสนองตอความตองการของผบรโภคประเพณแหเทยนพรรษาจงไดเปลยนบทบาทหนาทของตนเอง กลายเปนสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมในการเปดตอนรบนกทองเทยวจากทวทกสารทศทงชาวไทยและชาวตางชาต จนกระทงสามารถสรางมลคาเพมทางการตลาด

ในเรองของ ทนวฒนธรรมนนในความหมายของ รงสรรค ธนะพรพนธ หมายถง ทนทใชไปในการผลตสนคาและบรการทมนยทางวฒนธรรม สนคาบรการใดทมวฒนธรรมฝงตวอยสนคาและบรการเหลานนคอสนคาวฒนธรรม จงมขอสรปในการอธบายถงกระบวนการแปรวฒนธรรมเปนสนคา (Commodification of Culture) ไดความวากระบวนการแปรเปนสนคานน (Commodification or Commoditiza tion) นบเปนเหตปจจยทเกอกลการกอเกดและการเตบโตของทนวฒนธรรม หากวฒนธรรมไมไดถกแปรสภาพกลายเปนสนคา อตสาหกรรมสนคาวฒนธรรมยอมไมกอใหเกดขนได และทนวฒนธรรมยอมยากทจะงอกงามได ตามแตเปนเพราะวฒนธรรมกลายเปนสนคา จงมอตสาหกรรมสนคาวฒนธรรม และหนอทนวฒนธรรมคอยๆ เตบโต แตเพราะเหตใดวฒนธรรมจงกลายเปนสนคาไดนน เนองจากสงทเปน


[149]

สนคาตองมมลคาและราคา วฒนธรรมจะมราคากตอเมอมความตองการซอเกดขน เมอความตองการซอมมากพอ จนคมทจะมการผลตอตสาหกรรมสนคาวฒนธรรมยอมกอเกดขนได เชนเดยวกบการศกษาวจยประเพณแหเทยนพรรษาจงหวดอบลราชธาน พบวาประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานนนสามารถน าวฒนธรรมทตนเองมอยเดมและมคณคาในตวเองอยแลวมาปรบกระบวนทศน เพอน าเสนอใหมกลายเปนทนวฒนธรรมทชวยน ามาซงรายไดใหเกดขนแกคนในชมชน มผลตอการพฒนาทางดานเศรษฐกจ ดานสงคมนนสงผลใหเกดกลมใหม นกทองเทยวใหมทเปนวยรนเพมมากขน และในดานวฒนธรรมทสงผลในการชวยพฒนากลอมเกลาจตใจใหเกดความรกความออนโยนทมตอศลปวฒนธรรมอนงดงามของคนในทองถน

ขอเสนอแนะ

ในการศกษาวจยครงตอไป ผวจยมความเหนวาในแงของกระบวนการท าใหเปนสนคาของประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน ยงมแนวทางอนๆ ทนาสนใจอกมากมาย ประกอบกบยงไมมคนศกษาวจยในแงนมากนก โดยเฉพาะการน าแนวคดดานวฒนธรรมมาใชประกอบการวจยในแงมมตางๆ เนองจากในปจจบนแนวคดทนวฒนธรรมถอเปนบรบททส าคญทสามารถน าไปวจยไดมากมายหลายแงมม ดงนนงานวจยในครงตอไปควรทจะศกษาถงกระบวนการกลายเปนสนคาทสงผลกระทบตอสงคม การเมอง การทองเทยว วถชวตของคนในชมชน หรอในสวนของผเกยวของอยางไรบางหรอการน าทฤษฎทางเศรษฐศาสตรการเมองมาวเคราะหในแงของพฤตกรรมการบรโภคหรอในแงของการเปรยบเทยบกบจงหวดอนๆทจดงานประเพณแหเทยนพรรษาเชนเดยวกน เปนตน


[150]

เอกสารอางอง

กาญจนา แกวเทพ และ สมสข หนวมาน. 2551. เศรษฐศาสตรการเมองกบสอสารศกษา. กรงเทพมหานคร: ภาพพมพ.

ฉตรทพย นาถสภา. 2553. เศรษฐกจหมบานไทยในอดต. พมพครงท 6. กรงเทพ มหานคร: สรางสรรค.

ประดบ กอนแกว. 2531. เทยนพรรษาจงหวดอบลราชธาน: ประวตการจดท าและการประกวด. อบลราชธาน: กรงไทย กราฟฟค.

รงสรรค ธนะพรพนธ . 2549. สบศลปเสรมศาสตรสราง เสกสรรค . นครปฐม: มสเตอรกอปป.

สมคด สอนอาจ. 2548. เลาขานต านานเทยน. อบลราชธาน: ยงสวสดอนเตอรกรป.

the commodification of the candle festival of...

Documents