ผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกสเพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอายในชมรมผสงอายแหงหนง

THE EFFECTS OF ELECTRONIC BOOK MEDIA ON PROMOTING HEALTHY SELF-CARE ATTITUDE OF THE ELDERLY IN AN ELDERLY CLUB.

วรรษา กลตงวฒนา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 2562

ผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกสเพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอายในชมรมผสงอายแหงหนง

วรรษา กลตงวฒนา

ปรญญานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาพฒนาการ คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ปการศกษา 2562 ลขสทธของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

THE EFFECTS OF ELECTRONIC BOOK MEDIA ON PROMOTING HEALTHY SELF-CARE ATTITUDE OF THE ELDERLY IN AN ELDERLY CLUB.

WANSA KULTANGWATTANA

A Thesis Submitted in partial Fulfillment of Requirements for MASTER OF ARTS (Developmental Psychology)

Faculty of Humanities Srinakharinwirot University 2019

Copyright of Srinakharinwirot University

ก

ปรญญานพนธ เรอง

ผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกสเพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอายในชมรมผสงอายแหงหนง

ของ วรรษา กลตงวฒนา

ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาพฒนาการ ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

(รองศาสตราจารย นายแพทยฉตรชย เอกปญญาสกล)

คณบดบณฑตวทยาลย

คณะกรรมการสอบปากเปลาปรญญานพนธ

.............................................. ทปรกษาหลก (อาจารย ดร.ชาญ รตนะพสฐ)

.............................................. ประธาน (ผชวยศาสตราจารย ดร.วรพงษ พวงเลก)

.............................................. กรรมการ (อาจารย ดร.ภญญาพนธ เพยซาย)

ง

บทคดยอภาษาไทย

ชอเรอง ผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกสเพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอายในชมรมผสงอายแหงหนง

ผวจย วรรษา กลตงวฒนา ปรญญา ศลปศาสตรมหาบณฑต ปการศกษา 2562 อาจารยทปรกษา อาจารย ดร. ชาญ รตนะพสฐ

การวจยครงนมวตถประสงค เพอศกษาผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอ

สงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ทมอาย 60 ปขนไป ในกลมชมรมผสงอายชมชนอยรวย กลมตวอยางในการวจยครงนแบงออกเปน 2 กลม ไดแก กลมทดลอง 15 คน และกลมควบคม 15 คน เครองมอทใชในการวจยคอ สอหนงสออเลกทรอนกสและแบบวดทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ทผวจยสรางขนเองโดยสรางและออกแบบจากแนวคดทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM) ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบองคประกอบของทศนคต และการดแลสขภาพตนเอง ผลการวจยพบวา หลงจากเขารวมการวจยกลมผเขารวมการวจย ทใชสอหนงสออเลกทรอนกสมทศนคตทดในการดแลสขภาพตนเองเพมมากขน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และพบวากลมทดลองมทศนคตทดในการดแลสขภาพตนเองสงกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ดงนนจงเหนไดวาสอหนงสออเลกทรอนกสมประสทธภาพ นนแสดงใหเหนวาแนวคดทฤษฏทน ามาใชมความสอดคลองกบสอหนงสออเลกทรอนกส เพอกอใหเกดทศนคตทดในการดแลสขภาพของผสงอาย

ค าส าคญ : ผสงอาย, ทศนคต, สอหนงสออเลกทรอนกส, การดแลสขภาพตนเอง

จ

บทคดยอภาษาองกฤษ

Title Author WANSA KULTANGWATTANA Degree MASTER OF ARTS Academic Year 2019 Thesis Advisor Charn Rattanapisit

The purpose of this research was to study the effects of electronic book

media on promoting healthy self-care attitudes among the elderly, aged sixty years and older at the Yu Ruay at Community Elderly Club. The sample group in this research is divided into two sections, an experimental group of fifteen people and a control group of fifteen people. The research instruments included electronic book media and an attitude scale for self-care among the elderly. The researcher created and designed the electronic book media based on the Health Belief Model (HBM) and studied research related to the components of attitude and self-care. The research results after took part in the research by using electronic books had more positive attitudes towards self-care at a significant level of 0.01. It was also found that the experimental group had better attitudes towards self-care than the control group at a statistically significant level of 0.01. Therefore, it can be seen that electronic book media is effective. It showed that the theoretical concepts were consistent with electronic media in order to create a good attitude to self-care regarding the health of the elderly.

Keyword : elderly attitude electronic book media self-care

ฉ

กตตกรรมประก าศ

กตตกรรมประกาศ

ปรญญานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดดวยด ดวยความเมตตา สนบสนน และการใหความชวยเหลอของ อาจารย ดร.ชาญ รตนะพสฐ อาจารยทปรกษาปรญญานพนธ ผซงใหค าปรกษา และค าแนะน าในการจดท าปรญญานพนธฉบบน ผวจยรสกซาบซงและกราบขอบพระคณเปนอยางยง

ผวจยขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาตราจารย ดร. วรพงษ พวงเลก ทใหเกยรตมาเปนประธานในการสอบปากเปลาปรญญานพนธ ขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร. ภญญาพนธ เพยซาย ทใหเกยรตมาเปนกรรมการสอบปากเปลาปรญญานพนธ ขอขอบพระคณ อาจารย ดร. ชญญา ลศตรพาย รองศาสตราจารย ดร.ฉฐวร สทธศรอรรถ และผชวยศาสตราจารย ดร.วธญญา วณโณ ทใหเกยรตมาเปนกรรมการสอบเคาโครงปรญญานพนธ

ผวจยขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร.ชญญา ลศตรพาย อาจารย ดร. ไตรภพ จตรพาณชย อาจารย ดร. นรตม พรประสทธ คณบณฑตา ศรพนธ คณประสพโชค สขทอง และคณวระกตต โฆษตบณยรตน ทใหเกยรตมาเปนผทรงคณวฒในการตรวจเครองมอในการวจยฉบบน

ผวจยขอกราบขอบพระคณคณาจารย ภาควชาจตวทยาพฒนาการทกทาน ทมอบวชาความร รวมไปถงใหค าแนะน า ความใสใจ ใหก าลงใจในทกเรอง รวมไปถงเรองการท าปรญญานพนธใหส าเรจลลวงตลอดมา

ผวจยขอขอบพระคณ กลมชมรมผสงอายชมชนอยรวย ทสนใจเขารวมการท าวจยในครงน และตลอดการท าวจยผสงอายใหความรวมมอเปนอยางด มความสนใจและตงใจท ากจกรรมในทกครง

สดทายผวจยขอขอบพระคณ ครอบครว รนพ เพอนๆรวมรน รวมไปถงเพอนสมยเรยนปรญญาตร และมธยมทกทานทคอยรบฟงปญหา คอยชวยเหลอ สนบสนน และคอยใหก าลงใจทดเสมอ ท าใหผวจยสามารถผานอปสรรคตางๆไปได และสามารถท างานวจยน ใหส าเรจลลวงไปไดดวยด

งานวจยฉบบนจะส าเรจโดยสมบรณไมได หากไมเกดจากความเมตตา สนบสนน ชวยเหลอ ของผทไดกลาวมาขางตนทกทาน ผวจยขอกราบขอบพระคณอกครง ณ โอกาสน

วรรษา กลตงวฒนา

ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ................................................................................................................ ง

บทคดยอภาษาองกฤษ ........................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ .................................................................................................................. ฉ

สารบญ ................................................................................................................................. ช

สารบญตาราง ........................................................................................................................ ฎ

สารบญรปภาพ ...................................................................................................................... ฏ

บทท 1 บทน า ........................................................................................................................ 1

ภมหลง ............................................................................................................................. 1

วตถประสงคของการวจย .................................................................................................... 5

ความส าคญของงานวจย .................................................................................................... 5

ขอบเขตของการวจย .......................................................................................................... 5

ขอบเขตดานประชากร ................................................................................................. 5

ประชากร .................................................................................................................... 5

กลมตวอยาง ............................................................................................................... 5

ตวแปรทศกษา ............................................................................................................ 6

นยามศพทเฉพาะ ............................................................................................................... 6

นยามปฏบตการ ................................................................................................................ 7

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ................................................................................... 9

1. แนวคดเกยวกบผสงอายและสขภาพของผสงอาย ........................................................... 10

1.1 ความหมายของผสงอาย ...................................................................................... 10

1.2 โรคและแนวโนมสงทสงผลกระทบตอสขภาพของผสงอาย ...................................... 11

ซ

1.3 แนวทางการเสรมสรางสขภาพและวธการดแลตนเองของผสงอาย .......................... 14

1.4 ความหมายสขภาพ และการดแลตนเอง ................................................................ 16

1.5 ลกษณะของผทมสขภาพทด ................................................................................ 18

1.6 แนวคดและทฤษฏพฒนาสขภาพ ......................................................................... 19

1.7 การวดและการประเมนผลสขภาพ ........................................................................ 25

2. แนวคดเกยวกบทศนคตตอการดแลสขภาพของผสงอาย ................................................. 27

2.1 ความหมายของทศนคต ....................................................................................... 27

2.2 องคประกอบของทศนคต ..................................................................................... 28

2.3 การเกดทศนคต ................................................................................................... 29

2.4 ทศนคตในวยผสงอาย .......................................................................................... 31

2.5 การวดและการประเมนทศนคต ............................................................................ 33

3. สอหนงสออเลกทรอนกส เพอเสรมสรางกระบวนการเรยนรสขภาพ .................................. 34

3.1 ความหมายของหนงสออเลกทรอนกส ................................................................... 34

3.2 คณลกษณะจดเดนและประโยชนของหนงสออเลกทรอนกส ................................... 35

3.3. ผสงอายกบปญหาดานการเรยนร ........................................................................ 38

3.4 การใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอเสรมสรางกระบวนการเรยนร ........................... 39

3.5 การออกแบบสอหนงสออเลกทรอนกส .................................................................. 41

4. การประยกตใชแบบแผนความเชอดานสขภาพและทฤษฏการเรยนรทางสงคม ในการจดท าสอหนงสออเลกทรอนกส เพอสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพ .................................. 43

5. งานวจยทเกยวของ ...................................................................................................... 50

5.1 งานวจยเกยวกบทศนคตและการดแลสขภาพ ........................................................ 50

5.2 งานวจยเกยวกบการใชสออเลกทรอนกสกบการเรยนรของบคคล ............................ 51

6. กรอบแนวคดในการวจย ............................................................................................... 52

ฌ

7. สมมตฐานในการวจย ................................................................................................... 53

บทท 3 วธด าเนนการวจย ..................................................................................................... 54

1. ประชากรและการก าหนดกลมตวอยาง .......................................................................... 54

ประชากร .................................................................................................................. 54

การก าหนดกลมตวอยาง ............................................................................................ 54

2. การด าเนนการทดลอง .................................................................................................. 55

3. การสรางเครองมอทใชในการวจย.................................................................................. 56

3.1 สอหนงสออเลกทรอนกส ...................................................................................... 56

3.2 แบบสอบถามทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย .................................. 60

4. การเกบรวบรวมขอมล .................................................................................................. 64

5. บทบาทของผวจยในการท าวจย .................................................................................... 65

6. การวเคราะหขอมล....................................................................................................... 67

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล .............................................................................................. 68

สญลกษณและอกษรยอทใชในการวเคราะหขอมล ............................................................. 68

ตอนท 1 คาสถตพนฐานของกลมตวอยาง .......................................................................... 69

ตอนท 2 ผลการวเคราะหสถตตามวตถประสงคและสมมตฐานการวจย ............................... 71

ตอนท 3 การพฒนาสอหนงสออเลกทรอนกส ทผวจยไดสรางขนและน ามาใชกบกลมตวอยาง ................................................................................................................................ 73

ตอนท 4 ขอสงเกตทผวจยพบระหวางการใชสอหนงสออเลกทรอนกสของกลมตวอยาง ......... 75

บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ ........................................................... 77

สรปผลการวจย ................................................................................................................ 77

อภปรายผลการวจย ......................................................................................................... 79

1. การพฒนาสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ...................................................................................................................... 79

ญ

2. ผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย .................................................................................................................... 81

ขอเสนอแนะจากการวจย .................................................................................................. 83

ขอเสนอแนะในการน าผลวจยไปใช .................................................................................... 83

ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป.................................................................................. 85

ภาคผนวก ............................................................................................................................ 87

ภาคผนวก ก ........................................................................................................................ 88

ภาคผนวก ข ........................................................................................................................ 97

ภาคผนวก ค ........................................................................................................................ 99

ภาคผนวก ง ....................................................................................................................... 102

บรรณานกรม ..................................................................................................................... 107

ประวตผเขยน ..................................................................................................................... 114

ฎ

สารบญตาราง

หนา ตาราง 1 แนวทางในการดแลสขภาพของผสงอาย 12 ประการ ................................................. 15

ตาราง 2 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางหนงสออเลกทรอนกส และหนงสอทวไป ................ 36

ตาราง 3 สรปประโยชนของหนงสออเลกทรอนกส ................................................................... 37

ตาราง 4 การประยกตใชแบบแผนความเชอดานสขภาพและทฤษฏการเรยนรทางสงคม ในการจดท าสอหนงสออเลกทรอนกสเพอสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพ ..................................... 45

ตาราง 5 แบบแผนการทดลองทใชในการวจย ......................................................................... 55

ตาราง 6 โครงสรางเนอหาภายในสอหนงสออเลกทรอนกส เพอสงเสรมทศนคตในการดแลตนเองของผสงอาย ........................................................................................................................ 58

ตาราง 7 ตวอยางแบบวดทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย .................................. 63

ตาราง 8 คารอยละ (Percentage) ขอมลลกษณะทวไปของกลมตวอยางซงเปนผสงอายชมชนอยรวย (n=30) ......................................................................................................................... 69

ตาราง 9 คาเฉลยของระดบทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอายของกลมทดลองและกลมควบคมทงกอนและหลงการเขารวมโครงการวจยน........................................................... 70

ตาราง 10 การเปรยบเทยบความแตกตางของ การมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ระหวางกลมทดลองทไดท าการเรยนรการดแลตนเองผานสอหนงสออเลกทรอนกส และกลมควบคมทไมไดเรยนรการดแลตนเองผานหนงสออเลกทรอนกส กอนเขารวมการวจย ................. 71

ตาราง 11การเปรยบเทยบความแตกตางของ การมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ระหวางกลมทดลองทไดท าการเรยนรการดแลตนเองผานสอหนงสออเลกทรอนกส และกลมควบคมทไมไดเรยนรการดแลตนเองผานหนงสออเลกทรอนกส หลงเขารวมการวจย ................. 71

ตาราง 12 การเปรยบเทยบระดบคาเฉลยของทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย กอนและหลงการใชสอหนงสออเลกทรอนกสของกลมทดลองและกลมควบคม ................................ 72

ฏ

สารบญรปภาพ

หนา ภาพประกอบ 1 ทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM) ............... 20

ภาพประกอบ 2 แบบจ าลองการวางแผนสงเสรมสขภาพ (PRECEDE-PROCEED Model) ....... 22

ภาพประกอบ 3 ทฤษฏพฤตกรรมตามแผน (Theory of planned behavior) ............................. 23

ภาพประกอบ 4 แบบจ าลองการสงเสรมสขภาพเพนเดอร (Pender’s Health Promotion Model) ........................................................................................................................................... 24

ภาพประกอบ 5 กรอบแนวคดในการวจย ............................................................................... 53

1

บทท 1 บทน า

ภมหลง

ประเทศไทยในปจจบน ไดเขาสสงคมผสงอายมาตงแตป พ.ศ. 2548 แลว คอมประชากรผสงอาย 60 ปขนไป รอยละ 10.5 ของประชากรทงประเทศ (ชมพนท พรหมภกด, 2556; อนนต

อนนตกล, 2560) และจากผลส ารวจลาสดของส านกงานสถตแหงชาต รวมถงมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายพบวา ประชากรประเทศไทยในป พ.ศ. 2560 ตอเนองในป พ.ศ. 2561 มจ านวนผสงอาย 11.3 ลานคน หรอ รอยละ 16.7 ของประชากรทงหมด โดยประเทศไทยมผสงวยเปนอนดบท 2 ในอาเซยนรองจากประเทศสงคโปร (ภชพงศ โนดไธสง, 2561) (ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ , 2560) ซงจากขอมลดงกลาวท าใหมการคาดการณเกยวกบสถานการณของผสงอายของไทยวาจะเขาสสงคมผสงอายอยางสมบรณในป พ.ศ. 2564 (พวงชมพ โจนส, 2561; ส านกงานสถตแหงชาต, 2557b)

ในขณะทสงคมไทยก าลงจะเปลยนเขาสสงคมผสงอายโดยสมบรณนนจะสงผลกระทบตอระบบโครงสรางของประชากร เนองจากประชากรผสงอายจะเพมขนอยางรวดเรวมากกวาประชากรเดกแรกเกดในอตราสวนถง 5 ตอ 1 สงผลใหคนทอยในวยแรงงานลดต าลงอยางมาก เกดปญหาทางดานสงคม เศรษฐกจ และดานการสาธารณสขตามมา เพราะเมอเรมเขาสสภาวะสงวย รางกายจะมความเสอมถอยลง เกดโรคตางๆ และโรคเรอรงมากมาย (กรมกจการผสงอาย, 2560) (สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล.ภาวะสงวยของประชากร, 2560; ส านกงานสถตแหงชาต, 2557a; ส านกงานส ารวจสขภาพประชาชนไทย, 2551) โดยขอมลจากสถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสขและส านกงานสถตแหงชาตในป พ.ศ. 2550 พบวา ผสงอายไทยมปญหาสขภาพ ทเปนปญหาส าคญจากมากไปหานอย ตามล าดบคอ ความดนโลหตสงรอยละ 31.7 โรคเบาหวานรอยละ 13.3 โรคหวใจรอยละ 7.0 โรคอมพาต/อมพฤกษรอยละ 2.5 โรคหลอดเลอดสมองตบรอยละ 1.6 และโรคมะเรงรอยละ 0.5 ตามล าดบ ซงมกมาจากสาเหตดานพนธกรรม การเสอมถอยตามธรรมชาต รวมถงมพฤตกรรมหรอวถชวตทไมเหมาะสม นนคอ ขาดการออกก าลงกาย การรบประทานอาหารจ าพวก หวาน มน และเคมจด นอกจากความเสอมถอยทางดานสขภาพกายแลว ผสงอายมกรสกวาตนเองดอยคณคาลง และเปนภาระตอผอนมากขนจากการทสมรรถภาพทางดานรางกายดอยลง การสนบสนนทางสงคมตางๆ ขาดหายไปตามชวงเวลา สงผลกระทบตอการเกดโรคทเกยวของทางดานจตใจ เชน โรคเครยด วตก

2

กงวล ซมเศราตามไปดวย ใหกระทบกบการด าเนนชวต ไมสามารถปฏบตกจวตรประจ าวนไดเหมอนคนวยหนมสาว และจะรนแรงขนเมอมอายเพมขนรวมถงการขาดการรกษาดแลอยางถกวธ (ศรสภา มวงษ, 2552; สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข.สภาวะทางสขภาพของผสงอายไทย, 2550)

จากปญหาดงกลาวทไดกลาวไปในขางตน จงควรมมาตรการและโครงการทจดท าเพอผสงอาย ไมวาจะเปนเรองความเปนอยท วไป การพฒนาศกยภาพดานตางๆ โดยเฉพาะอยางยงแนวทางในการสงเสรมสขภาพของผสงอายซงเปนพนฐานทผสงอายสามารถกระท าไดดวยตนเองอกทงจากสถตยงพบวา ผสงอายใหความส าคญในเรองของสขภาพมาเปนอนดบหนง มากถงรอยละ 84.8 ทเหนวาสขภาพเปนเรองทมความส าคญกบชวตมากทสด (ศรวฒน แดงซอน มลนธนโยบายสขภาวะ, 2555) โดยหนทางหนงทจะชวยใหผสงอายมสขภาพด คอ การสงเสรมทศนคตทดในการดแลสขภาพของตนเองในผสงอาย เนองจากการคนควางานวจยทเกยวของกบการวางแผนหรอโปรแกรมในการพฒนาทศนคตทดกยวกบการดแลสขภาพจะท าใหผสงอายมสขภาพทด สามารถทเลาอาการและปองกนโรคเรอรงในผสงอาย เพอยดเวลาทจะเจบปวยเรอรงออกไปกอนจะเขาสภาวะทพพลภาพไดอยางมประสทธภาพ (วราพรรณ วโรจนรตน วนส ลฬหกล พสมณฑ คมทวพร และ วฒนา พนธศกด, 2555) ซงการพฒนาทศนคตทดของผสงอายนนจ าเปนทจะตองท าควบคกนใน 3 ดาน ทงดานการใหความร ท าใหผสงอายเกดความเขาใจเกยวกบการรกษาสขภาพทถกตอง ดานการกระตนอารมณความรสกทจะท าใหผสงอายอยากทจะมสขภาพทด อนจะน าไปสดานสดทาย คอ ดานแนวโนมทบคคลจะมพฤตกรรมในการดแลสขภาพตนเองใหดขนอยางเปนรปธรรม (ออนศร ปราณ, 2559)

เมอผวจยท าการศกษางานวจยเพมเตมเกยวกบแนวทางการสงเสรมทศนคตในการรกษาสขภาพแลวจะพบวามแนวคด ทฤษฎในการดแลสงเสรมสขภาพทมกถกน ามาใชรวมกนในการดแลสงเสรมสขภาพอยเสมอ นนคอ โมเดลความเชอทางสขภาพ (The Health Belief Model-HBM) ซงม 7 องคประกอบ คอ 1) การท าใหบคคลรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค (Perceived susceptibility) 2) การสรางการรบรความรนแรงของโรค(Perceived severity) ทจะกระทบตอสขภาพ 3) การรบรประโยชนทจะไดรบเมอบคคลเรมตนดแลสขภาพอยางจรงจง (Perceived benefits and costs/ barriers) 4) เมอบคคลตดสนใจทจะดแลสขภาพแลว กจ าเปนทจะตองการรบร ภาวะคกคาม (Perceived threat) ทมารบกวนการดแลสขภาพนน 5) สงจงใจกระตนใหบคคคลปฏบตพฤตกรรมดแลรกษาสขภาพ (Cues to action or health motivation) 6) ปจจยรวมอนๆ ทเกยวของกบการชวยสงเสรมสขภาพ (Modifying factors) ทเปนปจจยพนฐานสงผลตอการ

3

รบรและปฏบต เชน บคลกภาพ สภาพสงคม ระดบการศกษา ประสบการณตรงตอการเปนโรค เปนตน และ 7) การรบรความสามารถของตนเอง (Self-efficacy) ซงเปนการทบคคลเหนวาตนเองมศกยภาพเพยงพอทจะด าเนนการดแลสขภาพไดดวยตนเอง

จากแนวทางการในการสงเสรมสขภาพผานทางการสรางทศนคตทดในการดแลสขภาพรวมกบโมเดลความเชอดานสขภาพนน จ าเปนทจะตองมสอกลางทชวยใหผสงอายสามารถท าความเขาใจ เกดแรงจงใจและประพฤตปฎบตไดอยางถกตอง โดยในปจจบนสอดจตอลและสารสนเทศไดเขามามบทบาทในชวตประจ าวนของคนในสงคม ไมวาจะเปนการใชสออนเตอรเนต ในการน าเสนอขาวสารจ าพวก ภาพนง คลปวดโอ และเสยง ไมวาจะเปนสอดจตอลจาก แอพพลเคชน เกมส สารคด ภาพยนตรขนาดสนในการดแลสขภาพ ซงมหลกฐานการศกษางานวจยเพมเตมทพบวา ในการสรางโปรแกรมการดแลสขภาพของบคคลในวยตางๆ รวมถงผสงอาย มการใชสอดจตอลในรปแบบทหลากหลายตามทไดกลาวไปในขางตนจนสามารถสรางกจกรรมตางๆ ในการสงเสรมสขภาพชวยใหผทเขารวมโปรแกรมมสขภาพรางกายทแขงแรงขนได(Rana Mostaghel, 2016; ฟสกส ฌอณ บวกนก และ เกษตร วงศอปราช , 2560; วรนารถ ดวงอดม, 2555) แตอยางไรกดสอดจตอลบางประเภทกยงมขอจ ากดในเรองของความซบซอนในการใชงานเนองจากผสงอายสวนใหญขาดความเคยชนในการใชเครองมอดจตอลนน

จากปญหาดงกลาวผวจยจงเหนวาการใชสอการเรยนรดวยตนเองประเภทหนงสออเลกทรอนกส (Electronic Book) หรอทนยมเรยกวา อบก (E-book) ซงเปนหนงสอทสรางขนดวยโปรแกรมคอมพวเตอร มลกษณะเปนเอกสารอเลกทรอนกส สามารถอานผานคอมพวเตอร แทบเลต และสมารทโฟน ไดทงในระบบออนไลน คอเชอมตอกบอนเทอรเนต และแบบออฟไลน คอ ไมตองเชอมตอกบอนเตอรเนต (ไพฑรย ศรฟา, 2551; ภาสกร เรองรอง, 2557) สามารถใสเนอหาของขอมล แทรกภาพนง เสยง ภาพเคลอนไหว คลปวดโอ จะเปนสอรปแบบหนงทชวยสงเสรมการเรยนรของผสงอายไดเปนอยางด เนองจากผสงอายมความเคยชนกบการอานหนงสอหรอชมวดทศนตางๆ อยแลว และการใชงานหนงสออเลกทรอนกสนนไมมความซบซอน สามารถเรยนรการใชงานไดงาย และสามารถทบทวนเน อหารวมถงการท าแบบทดสอบในการประเมนผลความกาวหนาในการดแลรกษาสขภาพจองตนเองไดอยางสม าเสมอ ซงถอเปนปจจยส าคญในการเรยนรดวยตนเองเพอการสงเสรมสขภาพ (จตตมา บญเกด พชต สขสบาย ธเนศ แกนสาร อญญพร สทศนวรวฒ กลญารตน รามรงค และ รชนวรรณ รอส, 2558; พชาน แหลงสทาน และ รจรา ดวงสงค, 2560; สมาล จนทรรกษ, 2560)

4

ในการประยกตใชโมเดลแบบแผนความเชอดานสขภาพรวมกบการพฒนาทศนคตทดในการดแลสขภาพโดยใชหนงสออเลกทรอนกสไดอยางมประสทธภาพนน จ าเปนทจะตองท าใหบคคลมความพรอมทางดานกระบวนการทางปญญาและจตใจ ทไดตระหนกรวาพฤตกรรมดงกลาวมผลตอสขภาพตนเองอยางไร Rosenstock และคณะ อางใน (องศนนท อนทรก าแหง, 2560) โดยตองค านงถงปจจยอนๆดวย จงจะน าไปสการเกดแนวโนมทางพฤตกรรมของบคคล ทเปนการกระตนเพอเปลยนความเชอหรอพฤตกรรม แตไมไดหมายความวาเมอท าตามขนตอนขององคประกอบ ภายใตโมเดลแบบแผนความเชอสขภาพ (Health Belief Model: HBM) แลวจะสามารถเปลยนพฤตกรรมได (Taylor et al., 2007) ยงจ าเปนทจะตองประยกตใชทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนดรา (Bandura’s Social Learning Theory) ในสวนของการเรยนรผานตวแบบโดยใชการเลยนแบบในกระบวนการสงเกตทง 4 กระบวนการ ไมวาจะเปน กระบวนการความตงใจ (Attentional process) ทเนนการสรางแรงดงดดใหผสงอายจดจอกบเนอหาทตองการน าเสนอ กระบวนการจดจ า (Retention process) กระบวนการสรางพฤตกรรมทางอวยวะการเคลอนไหว (Motor reproduction process) จากการจดจ าตวอยางการดแลสขภาพจากตวแบบทมความนาเชอถอ และกระบวนการจงใจ (Motivational process) ทจะเนนเนอหาทมความนาสนใจ สรางความตระหนกรถงความส าคญและอยากทจะดแลสขภาพ มาประยกตในเนอหาของสอหนงสออเลกทรอนกสดวย โดยการยกตวอยางการใสสอทเปนรปแบบของภาพเคลอนไหว เชน วธการออกก าลงกายทเหมาะสมแกผสงอาย หรอมภาพประกอบเพอใหเขาใจไดงายขน และสามารถน าไปปฏบตตามไดเปนอยางด

ดงนนในการท าวจยครงน ผวจยตองการทจะใชสอเทคโนโลยประเภทสอหนงสออเลกทรอนกส มาประยกตใชในการใหความรสรางทศนคตในการดแลสขภาพของผสงอาย โดยมการสรางเนอหาภายใตโมเดลแบบแผนความเชอดานสขภาพ(Health Belief Model) ตามทไดกลาวมาในขางตน โดยมเนอหาเกยวของกบสขภาพกายและสขภาพจต วธการดแลตนเองของผสงอาย เปนตน ทจะน าไปสการปองกนการเกดโรคเรอรงรวมไปถงการดแลสขภาพทวไปดวย โดยกลมตวอยางในการศกษางานวจยครงนคอ ผสงอายทเขารวมกลมชมรมผสงอายชมชนอยรวย ในเขตกรงเทพมหานคร ซงเปนพนททมผสงอายอาศยอยเปนจ านวนคอนขางหนาแนน ซงจากการสมภาษณในเบองตนพบวา ผสงอายในชมชนมโรคประจ าตวหลากหลายโรค ทมกจะเกดขนในชวงวยนเชน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคเกาต และทางชมชนรวมถงชมรมผสงอายนมความตองการทจะไดเครองมอทมความสะดวก งายตอการใชงาน เขาถงผสงอายจ านวนมากไดอยางมประสทธภาพในการดแลสขภาพ ผวจยจงเลงเหนวากลมตวอยางดงกลาวมความเหมาะสม

5

แกการท าการวจยครงน เพอทจะไดสงเสรมใหผสงอายไดมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองทมากขน และเปนผทมความรความเขาใจ ความรสกและมแนวโนมพฤตกรรมทจะดแลสขภาพตนเองทงทางดานกายและจตใจอยางถกตองตอไป วตถประสงคของการวจย

1. เพอพฒนาสอหนงสออเลกทรอนกส ส าหรบใชในการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย

2. เพอศกษาผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส ส าหรบสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ความส าคญของงานวจย

ผลจากการศกษาการท าวจยในครงน ท าใหทราบถงผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกสเพอการเสรมสรางทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ส าหรบสอหนงสออเลกทรอนกสน จะมความแตกตางจากงานอนโดยจะมการออกแบบใหทนสมย ซงจะมภาพประกอบ ภาพเคลอนไหว คลปวดโอสอดแทรกลงไปดวย เพอใหผสงอายไดใชงานอยางเพลดเพลนนอกเหนอไปจากการไดความรอกดวย อกทงสอหนงสออเลกทรอนกสจะเปนขอมลเพอใหผทเกยวของในการใชนน น าไปเปนขอมลหรอแนวทางในการใชก าหนดแผน หลกสตร หรอโครงการฝกอบรมตางๆ โดยใชสอนในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย รวมถงสามารถเผยแพรองคความรในการดแลสขภาพตนเอง ทเกดจากสอหนงสออเลกทรอนกสนใหเขาถงผสงอายไดโดยสะดวก และมแนวโนมทจะมสขภาพทดขนได อกทงยงสามารถน าไปพฒนาตอยอดรวมกบการใชเทคโนโลยตางๆในอนาคตเพอบรณาการการดแลสขภาพตนเองในมตอนๆ ทจะชวยใหเกดการเรยนรทหลากหลายมากยงขน รวมไปถงสามารถน าไปประยกตใชกบกลมตวอยางในชวงวยอนไดอกดวย

ขอบเขตของการวจย

ขอบเขตดานประชากร ประชากร ประชากรทใชในการวจยคอ ผสงอายทมอาย 60 ปขนไป ทงเพศชายและ

เพศหญงทเขารวมโครงการของกลมชมรมผสงอายชมชนอยรวย แขวงอนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพมหานคร จ านวน 54 คน

กลมตวอยาง กลมตวอยางในการวจยครงน คอ ผสงอายทมอาย 60 ปขนไป ทงเพศชายและเพศหญงทเขารวมโครงการของกลมชมรมผสงอายชมชนอยรวย ซงผานเกณฑการคดกลม

6

ตวอยางเขาในเบองตนโดยการสมตวอยางตามคณสมบตคอ เปนผทสามารถใชเทคโนโลยดจทลและการสอสารผานอปกรณคอมพวเตอร โทรศพทสมารทโฟน หรอแทบเลตได และเปนผทมความยนด เตมใจเขารวมและลงนามแสดงความยนยอมในการวจย โดยผวจยไดค านวณขนาดกลมตวอยางโดยใชโปรแกรม G*Power (Faul F Erdfelder, E Lang, & Buchner A, 2007) ไดกลมตวอยางทเหมาะสมจ านวนประมาณ 30 คน และสมตวอยางอยางงาย (Simple Random Sampling) จากรายชอของผเขารวมโครงการของกลมชมรมผสงอายชมชนอยรวยใหไดผสงอายจ านวน 30คนตามทก าหนดไว จากนนท าการเกบขอมลโดยการสมเขากลมเงอนไขการทดลอง (Randomized Assignment) แบงเปนกลมทดลองจ านวน 15 คน และกลมควบคมจ านวน 15 คน

ตวแปรทศกษา ตวแปรอสระ ไดแก การใช/ไมไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส ตวแปรตาม ไดแก ทศนคตในการดแลสขภาพของผสงอาย ครอบคลมองคประกอบ

3 ดาน ไดแก 1) องคประกอบการสรางความรความเขาใจ (Cognitive component) 2) องคประกอบการสรางอารมณและความรสก (Affective component) 3) องคประกอบแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม (Behavioral

component) นยามศพทเฉพาะ

สอหนงสออเลกทรอนกส เรองการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย หมายถง หนงสอทอยในรปแบบของสออเลกทรอนกส ยอมาจากค าวา Electronic Book ภายในหนงสออเลกทรอนกสสามารถใสเสยง รปภาพ และคลปวดโอได โดยอานผานคอมพวเตอร สมารทโฟนหรอแทบเลต ไดทงระบบออนไลนคอเชอมตออนเทอรเนตและออฟไลนแบบไมไดเชอมตออนเทอรเนต โดยเนอหาแบงออกเปน 7 บท ครอบคลมเนอหาเกยวกบการดแลสขภาพกายและสขภาพจต โรคทส าคญตางๆ ของวยสงอาย ผลกระทบตอสขภาพจากโรคตางๆ ประโยชนของการปองกนโรคและดแลรกษาสขภาพ แนวทางในการดแลสขภาพของตนเองทงเชงของการใหความรและตวอยางแนวทางวธการปฎบต ซงในตอนทายของบทเรยนจะมแบบทดสอบทายบท เพอใหผสงอายไดความร สามารถตรวจสอบแนวทางการดแลสขภาพของตนเองตนเองไดอยางตอเนอง เกดแรงจงใจ และเกดแนวโนมทจะแสดงออกทางพฤตกรรมสขภาพในทางทด โดยหนงสอ

7

อเลกทรอนกสเรองการดแลสขภาพตนเองของผสงอายในการวจยครงน ใชกบผสงอายทมอาย 60 ปขนไป กบชมรมผสงอายชมชนอยรวย

นยามปฏบตการ

ทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง หมายถง การเกดความคด ความรสก อยากทจะเรยนรหรอหาแนวทางการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย เกยวกบการเกดโรคเรอรงและโรคทวไป และการรถงประโยชนในการดแลสขภาพตนเอง เกดความโนมเอยงหรอไดรบแรงจงใจทอยากจะมสขภาพทด ท าใหผสงอายมแนวโนมหรอพรอมทจะท าพฤตกรรมทจะสงผลดในการดแลสขภาพของตนเอง โดยสามารถแบงออกเปน 3 ดาน ดงน

1) ทศนคตในการดแลสขภาพดานการสรางความรความเขาใจ (Cognitive component) หมายถง ผสงอายสามารถเหนไดวาการดแลสขภาพตนเองมประโยชน และเหนวาการเกดโรค แนวทางวธการปองกนโรค รวมไปถงการดแลจตใจตนเอง มความส าคญตอการดแลสขภาพตนเอง

2) ทศนคตในการดแลสขภาพดานอารมณและความรสก (Affective component) หมายถง ผสงอายมความรสกทด เกดแรงจงใจอยากจะดแลตนเอง หรอรสกหวาดกลวกบผลกระทบทจะเกดขนกบตน

3) ทศนคต ในการดแลสขภาพดานแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม (Behavioral component) หมายถง ผสงอายมแนวโนมหรอพรอมทจะปฏบตพฤตกรรมเพอกอใหเกดผลดแกการดแลสขภาพของตนเอง

การวดทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย จะใชมาตรวดทผวจยสรางขนเองจ านวน 30 ขอ ลกษณะเปนมาตรแบบประมาณคา (Rating Scale) ของลเครท (Likert) มลกษณะ ซงมทงหมด 5 ระดบ เกณฑในการใหคะแนน ตงแต เหนดวยอยางยง ได 5 คะแนน จนไปถง ไมเหนดวยอยางยง ได 1 คะแนน หากไดคะแนนสง แสดงวาผสงอายมทศนคตทดในการดแลสขภาพตนเองมากกวาคนทไดคะแนนต ากวา

9

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงนผวจยไดศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และไดน าเสนอดง

หวขอตอไปน 1. แนวคดเกยวกบผสงอายและสขภาพของผสงอาย

1.1 ความหมายของผสงอาย 1.2 โรคและแนวโนมสงทสงผลกระทบตอสขภาพของผสงอาย 1.3 แนวทางการเสรมสรางสขภาพและวธการดแลตนเองของผสงอาย 1.4 ความหมายของสขภาพและการดแลตนเอง 1.5 ลกษณะของผทมสขภาพทด 1.6 แนวคดและทฤษฏพฒนาสขภาพ 1.7 การวดและการประเมนผลสขภาพ

2. แนวคดเกยวกบทศนคตตอการดแลสขภาพของผสงอาย 2.1 ความหมายของทศนคต 2.2 องคประกอบของทศนคต 2.3 การเกดทศนคต 2.4 ทศนคตในวยผสงอาย 2.5 การวดและการประเมนทศนคต

3. สอหนงสออเลกทรอนกส เพอเสรมสรางกระบวนการเรยนรสขภาพ 3.1 ความหมายของหนงสออเลกทรอนกส 3.2 คณลกษณะจดเดนและประโยชนของหนงสออเลกทรอนกส 3.3 ผสงอายกบปญหาดานการเรยนร 3.4 การใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอเสรมสรางกระบวนการเรยนร 3.5 การออกแบบสอหนงสออเลกทรอนกส

4. การประยกตใชแบบแผนความเชอดานสขภาพและทฤษฏการเรยนรทางสงคม ในการจดท าสอหนงสออเลกทรอนกส เพอสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพ

5. งานวจยทเกยวของ

9

5.1 งานวจยเกยวกบทศนคตและการดแลสขภาพ 5.2 งานวจยเกยวกบการใชสออเลกทรอนกสกบการเรยนรของบคคล

6. กรอบแนวคดในการวจย 7. สมมตฐานในการวจย

10

1. แนวคดเกยวกบผสงอายและสขภาพของผสงอาย 1.1 ความหมายของผสงอาย

จากการทบทวนเอกสารและงานวจยตางๆ พบวา ไดมผใหความหมายของผสงอายไวอยางหลากหลายตามแตชวงอาย ซงสามารถนยามแนวทางของการก าหนดนยามของผสงอายออกไดเปน 2 แนวทาง พอจะสรปไดตามรายละเอยดดงตอไปน

แนวทางแรก คอ ผสงอาย หมายถง บคคลทมอาย 60 ปขนไป เปนวยทเขาสวยชรา ซงเปนชวงวยสดทายในชวงชวตของมนษย ซงสมาคมผสงอายแหงประเทศไทยผสงอายแหงประเทศไทย ไดบญญตค าวา “ผสงอาย” ขนใชในประเทศไทย (อรรถสทธ สทธสนทร, 2512 อางใน (กลยา ตนตผลาชวะ, 2556) โดยไดก าหนดวาบคคลทเปนผสงอายตองมลกษณะดงน 1) เปนผทมอาย 60 ปขนไป 2) เปนผทมความเสอมตามสภาพ มก าลงถดถอยเชองชา 3) เปนผทสมควรใหความอปการะ 4) เปนผทมโรคควรไดรบความชวยเหลอ สอดคลองกบศภนตย คงสบ (2549) ทเหนวาผสงอายเปนผมอายตงแต 60 ปขนไป โดยเอาอายเปนหลกในการเรยก แตเมอเอาลกษณะทางกายภาพเปนหลกในการเรยกจะใชค าวาคนชราหรอคนแก แตในปจจบนนยมใชค าวาผสงอายแทนค าวาคนชราหรอคนแก นอกจากน วรชย ทองไทย (2549) และประณต เคาฉม (2549) ผสงอาย คอ วยผใหญตอนปลายหรอวยชรา (Late adulthood or Old age) เปนวยสดทายในชวงชวตของมนษย โดยทวไปแลวจะใชอายตงแต 60 ป ขนไปเปนเกณฑ แตอาจสามารถแยกยอยไดอก เปนชวงอาย 60-70 ป เปนวยผสงอายตอนตนหรอวยชราตอนตน ชวงอาย 70-79 ป เปนเปนวยผสงอายตอนกลางหรอวยชราตอนกลาง สวนผทมอาย 80 ปขนไปจนเมอสนชวต จะเปนผสงอายหรอวยชราตอนปลาย

อยางไรกดมนกวชาการบางทานทเหนวาการก าหนดเกณฑของผสงตามแนวทางแรกอายอาจไมใชหลกการทดนก เนองจากบคคลทเขาสวยชรามความแตกตางกนทางพนธกรรม พฤตกรรมและสภาพแวดลอม ขนอยกบการดแลเอาใจใสสขภาพตนเอง ท าใหผสงอายบางทานไมคอยมลกษณะของความชรามากนกจนกระท งอาย 65-70 ป จงท าใหมนกวชาการบางทานก าหนดใหวยชราเรมตนเมออาย 65 ป ตามหลายประเทศทพฒนาแลวเปนแนวทางทสอง โดย Hanlon John J. & George E. Pickett (1979) กลาววาผสงอาย คอ ผทมอายตงแต 65 ปขนไป ซงแบงออกเปน 3 ชวงคอ ผสงอายระยะเรมตน (Young-old) อาย 65-74 ป ผสงอายระยะกลาง (Middle-old) อาย 75-85 ป และผสงอายระยะสดทาย (Old-old) อาย 85 ปขนไป

ซงแนวคดนใกลเคยงกบแนวคดของศรเรอน แกวกงวาล (2549) กลาววา ผสงอายแบงออกเปน 4 ชวง ตามรปแบบของการด าเนนชวต คอ 1) ชวงไมคอยแก (the young-old) ในชวง

11

นจะอายประมาณ 60-69 ป เปนชวงทบคคลจะประสบกบความเปลยนแปลงของชวต ทเปนภาวะวกฤตในหลายดาน เชน รายไดลดลง การเกษยณอาย การจากไปของมตรสนท คครอง เปนตน ในชวงน บคคลยงเปนคนทแขงแรง แตอาจจะตองพงพาคนอนบาง แตหากรจกการปรบตว สมรรถภาพในดานตางๆกมความใกลเคยงคนหนมสาว จงควรท ากจกรรมทางสงคมอยเสมอ 2) ชวงแกปานกลาง (the middle-aged old) อายตงแต 70-79 ป ชวงนจะเรมเจบปวย เพอนสมาชกในครอบครวทอายใกลกนอาจลมหายตายจาก และเรมเขาสงคมนอยลง ไมคอยรวมกจกรรมทางสงคม 3) ชวงแกจรง (the old-old) อายประมาณ 80-90 ป ผสงอายในวยนจะปรบตวใหเขากบสงแวดลอมไดยากขน เพราะสงแวดลอมทเหมาะสมส าหรบบคคลในวยน มความเปนสวนตวมากขน ไมวนวาย แตตองอยในสงแวดลอมทด สามารถกระตนพฒนาการสมรรถภาพในแงตางๆตามวยได นอกจากนนผสงอายในชวงนตองการความชวยเหลอจากผอนมากกวาในวยทผานมา และเรมนกถงอดตมากขน และ 4) ชวงแกจรงๆ (the very old-old) อายประมาณ 90-99 ป ผมอายยนถงระดบน มคอนขางนอย ความรตางๆดานชววทยาสงคมและจตใจของคนในวยน ยง ไมมการศกษามากนก แตในระยะนมกจะมปญหาดานสขภาพ ผสงอายในวยนควรท ากจกรรมทไมตองแขงขน ไมบบคนเรองเวลา ควรท ากจกรรมทตนพงพอใจและสบายใจทอยากจะท า และในผสงอายในกลมนผานชวงวกฤตมาแลว จงจะเปนระยะแหงความสขสงบและพอใจในชวตของตนเอง

จากการศกษาแนวทางการก าหนดนยามของผสงอายทไดกลาวไปในขางตน ผวจยจงสรปไดวา ผสงอาย หมายถง บคคลทมอาย 60 ปขนไป ซงมการเปลยนแปลงทางดานรางกาย และจตใจ หนาทการงานและสงคม ซงแตละบคคลจะมความชราทแตกตางกนตามลกษณะทางพนธกรรม พฤตกรรมและสภาพแวดลอม น ามาซงการเกดความเสอมถอยท าใหเกดโรคภยไขเจบความเจบปวยตามมา จงเปนบคคลทควรไดรบการดแลและชวยเหลอ เพอชะลอความเสอมถอยหรอบรรเทาอาการเจบปวยจากโรคตางๆ น าไปสการมความสขและพงพอใจในชวตของตนเอง จนบนปลายสดทายของชวต

1.2 โรคและแนวโนมสงทสงผลกระทบตอสขภาพของผสงอาย ดานสขภาพของผสงอาย เมอเขาสวยสงอาย รางกายจะเกดการเปลยนแปลงตาม

ธรรมชาต ซงตามจรงแลวการเปลยนแปลงตางๆไดเรมเกดขนตงแตอายประมาณ 30-40 ปแลว ไมวาจะดานก าลงของกลามเนอ การท างานของไต ความคลองแคลวและปราดเปรยวของสมองจะเรมเสอมถอยลง เปนตน อวยวะตางๆยงสามารถคงทนรองรบการเปลยนแปลงเหลานได แตเมอเขาสวยสงอายหากถงจดทเกดขดจ ากดของรางกายแลว กจะน ามาซงโรคภยและอาการเจบปวย

12

(วรศกด เมองไพศาล, 2553) ซงความเสอมทางดานรางกายจะขนอยกบกรรมพนธ การใชชวตตงแตวยเยาว การดแลตนเองและอทธพลจากสภาพแวดลอมดวย (Belsky, 1999; วนด โภคะกล, 2547)

อกทงเมอเขาสวยชราการเรยนรของผสงอายจะลดลง อนเนองมาจากรางกายและจตใจทจะเกดความเสอมถอยลงไปตามอาย (Salthouse T. A, 2006) จากทเคยสามารถท ากจกรรมไดหลายอยาง กไมสามารถท าไดแบบเดม เกดขอจ ากดในการใชชวตประจ าวน ทเหนไดชดคอ ผวหนงมความเหยวยนมากขน ความแขงแรงของกลามเนอนอยลง กระดกเสอม ระบบการรบรตางๆเสอมลง เชน ดานสายตา ดานการไดยน การรบรกลนและรสชาตของอาหาร ทส าคญคอระบบประสาทและสมองทมความเสอมลง และยงสงผลกระทบตอการคด ความรและความเขาใจของตนเองดวย

โรคในผสงอาย จะแบงเปน 2 ประเภทคอ ความผดปกตหรอโรคทเกดจากการมอายเพมขน (Age dependent) เชน ตอกระจกในผสงอาย หตง โรคกระดกพรน ถงลมพองจากความชรา เปนตน และ ความผดปกตหรอโรคทสมพนธกบการมอาย (Age related) เชน โรคหลอดเลอดแขง โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคอลไซเมอร เปนตน ซงจะเกดขนในวยสงอายและเมอบคคลเรมเขาสวยน (โรงพยาบาลกรงเทพ, 2545; รชนภรณ ภกร, 2542)

ปญหาทางสขภาพทพบบอยในผสงอาย ไดแก 1) ความเสอมของสตปญญา สาเหตส าคญคอ ภาวะสบสน สมองเสอม และภาวะซมเศรา

2) อาการซมเศรา เกดขนได 5-10% ของผสงอาย โดยเฉพาะผทมอาการเจบปวยทางกายรวมดวย เชน อมพาต ผสงอายทไมมใครดแล โดยจะมอาการเหลานคอ รสกผด ความผดปกตในการนอน ขาดสมาธ เบออาหาร อาการกระวนกระวายหรอนงเฉย และตองการฆาตวตาย

3) อาการกลนปสสาวะไมไดชวคราว ซงพบไดบอยเนองจากการขบปสสาวะตองอาศยปจจยหลายประการ ไดแก การเคลอนไหว ความรสกตว และยาบางชนดมผลท าใหปสสาวะไมทน

4) การหกลม ซงเพศหญงมอตราการหกลม 30% ในแตละป เมออายมากขนจงท าใหเสยการทรงตวไดงาย

5) การเคลอนไหวล าบาก อนเนองมาจากอาการปวด ออนแอ การเสยการทรงตวและปญหาทางดานจตใจ ท าใหผสงอายเกดอาการออนแรง ซงอาจเกดจากโรคกลามเนอ โรคพารกนสน หรออาการเจบปวดจากปจจยอนๆ จงท าใหไมอยากเคลอนไหว

13

6) ผลกระทบจากการใชยา มโอกาสท าใหผสงอายไดรบผลขางเคยง เนองจากการก าจดของเสยท างานชาลงมาก การท างานของไตและตบเสอมลง การตอบสนองตางจากคนวยอน ดงนนการเลอกใชยาจงส าคญมาก จงควรใสใจเพอหลกเลยงผลกระทบดงกลาว

ดานปญหาสขภาพจตของผสงอาย มความสมพนธกบการเปลยนแปลงกบโรคทางกายอยางมาก เชน อาการเศราในผสงอาย ซงอาการทจะพบไดบอยยกตวอยางเชน อาการหลงลม (forgetfulness), อาการกระวนกระวายและวตกกงวล (agitation and anxiety), อาการเศราและซม (depression and apathy) เปนตน ซงการเปลยนแปลงทางดานจตใจมผลอนเนองมาจากเหตการณหลายอยางทมากระทบกระเทอนตอจตใจ คอ

1) การเปลยนแปลงทางรางกายในดานตางๆ ผสงอายจะรสกสญเสยสงส าคญอยางหนง

2) มการสญเสยชวตหรอพลดพรากจากกนของ คครอง บตร พนอง ญาต และเพองสนท

3) ตองออกจากงานอนเนองจากเกษยณอาย การเปลยนแปลงดงกลาวมผลตอสภาพจตใจของผสงอายอยางมาก เนองจากรสกคณคาของตน (Self-esteem) ลดนอยลง ท าใหเกดความเศรา เปนทกข และเครยด

นอกจากนแลวยงมปจจยดานอนทสงผลกระทบตอสขภาพนนคอ ปจจยทางดานชววทยา เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ซงจะมผลตอชวตความเปนอยของผสงอายแตกตางกนออกไปในแตละบคคล ลวนแลวสาเหตมาจากการเปลยนแปลงในชวตและสภาพแวดลอม ดานความสมพนธกเปนสงส าคญ มผลกบสขภาพของผสงอายเชนกน หากผสงอายสามารถอยในสงคมไดอยางมความสข มสมพนธไมตรทดกบคนรอบขาง ไมวาจะรนเดยวกน หรอตางวยกตาม จะท าใหผสงอายเกดการปรบตว ไมรสกโดดเดยว และยงกระตนใหเกดผลดแกสขภาพดานรางกายและจตใจอกดวย (รชนภรณ ภกร, 2542; ศภนตย คงสบ, 2549)

รายละเอยดทกลาวไปในขางตนนน มความสมพนธกบเนอหาภายในสอหนงสออเลกทรอนกส โดยผวจยสนใจทจะศกษา ในดานความผดปกตหรอโรคทสมพนธกบการมอาย (Age related) เชน โรคหลอดเลอดแขง โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคอลไซเมอร เปนตน รวมไปถงปญหาดานสขภาพของผสงอาย เชน ภาวะสมองเสอม ซมเศรา และปญหาดานสขภาพจต อกทงปจจยในดานอนๆดวย ไมวาจะเปนดานการใชชวตประจ าวน การเขาสงคมเพอใหผสงอายรจกการปรบตว เปนตน และจะน าไปสการศกษาแนวทางการเสรมสรางสขภาพในผสงอาย โดยจะกลาวอยในหวขอถดไป

14

1.3 แนวทางการเสรมสรางสขภาพและวธการดแลตนเองของผสงอาย

จากการเปลยนแปลงทางดานรางกายของผสงอาย ท าใหปรากฏอาการเจบปวยและตองเผชญกบโรค ท าใหในวยนจ าเปนตองมการเตรยมตวเพอใหเหมาะสมกบสภาพรางกาย ไมวาจะเปนการออกก าลงกายเปนประจ าสม าเสมอ มภาวะของโภชนาการทดงดอาหารประเภทไขมน ลดการรบประทานน าตาล และพวกเนอสตว ควรจะรบประทานอาหารจ าพวกผกและผลไมหรอเมนทมประโยชน ทส าคญการด าเนนชวตอยางมคณภาพ จะชวยชะลอและถนอมมสขภาพได (ชศกด เวชแพศย, 2532; อบลรตน เพงสถต, 2554a)

ส าหรบแนวทางการเสรมสรางสขภาพนน ผสงอายควรไดรบค าแนะน าเรองการดแลสขภาพดานตางๆ เชน การกนอาหาร การออกก าลงกาย การเลกเหลาและบหร การระมดระวงอบตเหต โดยเฉพาะการหกลม การไมใชยาทไมจ าเปน การฉดวคซนปองกนโรคทเปนปญหาแกผสงอาย การตรวจสขภาพประจ าปไปพบแพทยอยางสม าเสมอ ซงถอวาส าคญอยางมาก(วรศกด เมองไพศาล, 2553) และรจกยอมรบความเปนจรง มองทกสงตามความจรง พอใจในชวตของตนเองทผานมา อกทงท าตนเองใหทนสมย ทนตอเหตการณของโลกทเปลยนแปลงไปตามยคสมย เพอทผสงอายจะด ารงชวตอยไดอยางผาสข (อบลรตน เพงสถต, 2554b)

อกทงควรสงเสรมการท ากจกรรมสรางสรรคสมวย หาแนวทางปองกนการเกดโรคเรอรง น าไปสการปรบพฤตกรรม และฟนฟสขภาพดานกายดานใจ และพฒนาสมองเพอปองกนโรคสมองเสอมในวยผสงอาย (เพญแข ลาภยง, 2552) การพกผอนกถอเปนเรองส าคญ ควรพกผอนอยางพอด ไมควรนอนมากเกนไปหรอนอยเกนไป เนองจากจะท าใหเกดอาการออนเพลย งวงเหงา ควรพกผอนทงกายและใจ ไมคดอะไรปลอยวาง เพอใหไดพกผอนอยางเตมท (รชนภรณ ภกร, 2542) และมผเสนอแนวทางการดแลสขภาพของผสงอายโดยหลก 12 ประการ(ชาตร บานชน, 2548) ดงตารางตอไปน

15

ตาราง 1 แนวทางในการดแลสขภาพของผสงอาย 12 ประการ

แนวทางในการดแลสขภาพของผสงอาย 1. มองโลกในแงด ท าจตใจใหสดใส หลกเลยงอารมณโกรธ ไมใชอารมณ 2. ใชเวลาวางใหเกดประโยชนเพอตนเองและผอน เชน ท างานบาน ชวยงานสาธารณะประโยชน อานหนงสอ ฟงขาวสาร หาความรเพมเตม เปนตน 3. ควรหาโอกาสพบปะสงสรรคกบญาตมตร เพอนบาน หรอเปนสมาชกชมรมตางๆ เชน ชมรมผสงอาย 4. ตรวจสขภาพประจ าป และเมอเจบปวยตองไปพบแพทย 5. ดแลสขภาพ ชองปาก เหงอก และฟนอยเสมอ 6. รบประทานอาหารทมประโยชนใหครบ 5 หม ในปรมาณทเพยงพอและเหมาะสม 7. ควรดมน าอยางนอยวนละ 6-8 แกว 8. ออกก าลงกายอยางสม าเสมอใหเหมาะสมกบสภาพรางกาย 9. อยในสภาพแวดลอมทด อากาศถายเทสะดวก ลดปจจยเสยงในการหกลมในบาน เชน พนไมลน ไฟสวาง 10. ลดหรองดสงเสพตดทบนทอนสขภาพ เชน บหร แอลกอฮอล หรอยาบางชนด เชน ยานอนหลบ 11. ฝกขบถาย ปองกนไมใหทองผก โดยรบประทานอาหารประเภทผกและผลไม 12. พกผอนนอนหลบใหเพยงพอ ประมาณวนละ 6-8 ชวโมง

จากการศกษาแนวทางการเสรมสรางสขภาพและวธการดแลตนเองของผสงอาย ผวจยสนใจทจะน าไปใชเปนขอมลและเลงเหนถงความส าคญ เนองจากเปนแนวทางหรอวธการดแลตนเองทผสงอายควรไดร เกดความรสกทอยากจะดแลตนเอง และน าไปสแนวโนมทจะปฏบตตาม โดยรายละเอยดทไดกลาวไปนน จะไปสอดแทรกอยในองคประกอบของแบบแผนความเชอสขภาพ (Health Belief Model-HBM) ทง 7 องคประกอบ เปนเนอหาทจะน าเสนอสรางเปนสอหนงสออเลกทรอนกส ดงทจะกลาวในเนอหาตอไป

16

1.4 ความหมายสขภาพ และการดแลตนเอง สขภาพคอ ความสขทปราศจากโรค หรอความสบายนนเอง ในชวงกอนป พ.ศ. 2500

มใชค าวาสขภาพกนนอยมาก เพราะขณะนนจะใชค าวาอนามยเปนค าศพทพนฐาน แตในสมยตอมาจนถงปจจบนจะมการใช “สขภาพ” แทน “อนามย” เนองจากค าอนามย (อน+อามย) ซงตามรปศพท หมายถง “ความไมมโรค” ซงเมอเปรยบเทยบกนแลว จะเหนวาสขภาพมความหมายกวางและสมบรณกวาอนามย เพราะสขภาพเนนความสข ซงมความหมายในเชงบวก ตรงขามกบอนามย ทเนนความทกขเปนหลกซงมความหมายในเชงลบ (สชาต โสมประยร, 2538) จากการคนควาเอกสารตางๆ ไดมผใหความหมายของสขภาพไว ดงน

Williams Jesse Feiring and Ruth Abernathy (1949) ไดนยามสขภาพไววา เปน สภาวะทสามารถท าใหบคคลสามารถปฏบตงาน ท าหนาทของตนไดมากทสด ด ารงชวตไดอยางสมบรณในสงคม สอดคลองกบสรย กาญจนวงศ (2551) ไดสรปวา สขภาพ หมายถงความสมบรณทงรางกาย จตใจ สงคมวฒนธรรม เศรษฐกจ และจตวญญาณ ไมใชเพยงแคความเจบปวยเทานน สวนปญญา สมบรณศลป (2558) เหนวาวาสขภาพคอ สภาวะทบคคลแตละคนสามารถระดมทรพยากรทมอย ทงทางดานสตปญญา อารมณ และกาย เพอน ามาด ารงชวตอยใหดทสด ซงค าวาสขภาพมทงบวกและลบ เรามกจะใชค าวาสขภาพดหรอสขภาพไมด แสดงวา สขภาพมลกษณะเชอมตอกนระหวางขวทงสองนนคอ ขวความสมบรณ (wellness) กบความเจบปวย (illness) จะเหนไดวาการใหค านยามแบบนจะเปนการใหนยามเกยวกบสขภาพในเชงของสภาวะ หรอความสามารถในการด ารงชวตอยางเปนปกตสขของบคคล จากการมทรพยากรหรอปจจยตางๆ ทชวยสงเสรมใหบคคลมความสมบรณแขงแรง

นอกจากนองคการอนามยโลก (World Health Organization : WHO ป 2004 อางใน ศทรา เอออภสทธวงศ ดษฎ จงศรกลวทย และ พนธนภา กตตรตนไพบลย (2560) ไดนยามความหมายของ สขภาพไววา สภาวะแหงความสมบรณทางรางกาย จตใจ และสขภาวะทางสงคม ไมใชเพยงการปราศจากโรคภยไขเจบเทานน โดยไดใหรายละเอยดเพมเตมไววา สขภาพกาย คอ สภาพของรางกายทมความเจรญเตบโตและพฒนาการสมกบวย สะอาด แขงแรงสมบรณ ปราศจากโรคภยไขเจบ และทพพลภาพ พรอมทงมภมคมกนโรคหรอความตานทานโรคเปนอยางด สวนสขภาพจต คอ สภาพสขภาวะทบคคลรบรศกยภาพของตน สามารถรบมอกบความเครยดในชวต เกดการปรบตวของคนเราใหเขากบสถานการณปจจบน รวมทงสถานการณในอดตและอนาคตดวย สงผลใหสามารถด าเนนชวตหรอท างานใหเกดประโยชนตอตนเอง และสงคมไดอยางสรางสรรค Jadad A. R. and O’Grady L (2008) กไดใหความหมายของสขภาพไวสอดคลองกบ

17

องคการอนามยโลกวา สขภาพ หมายถงสภาวะความเปนปกต ปลอดโรคทางดานกายภาพ และการมสภาวะของจตใจทสมบรณ สามารถรบมอกบความเครยด หรอความไมแนนอนตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ ท าใหสามารถด ารงสภาพจตใจทมนคงแจมใสไดอยเสมอ ซงเปนการใหนยามของสขภาพครอบคลมทงสขภาวะทางกายและสขภาวะทางจตใจ ซงเกดจากความสามารถของบคคลในการด าเนนชวตใหมความปลอดโรค และเปนปกตสข

ดงนน สขภาพ จงสรปไดวาหมายถง สภาวะทบคคลสามารถด าเนนชวตไดอยางปกตมประสทธภาพ รบมอกบปญหาทเกดขนไดไมวาจะดานรางกาย จตใจ หรอสงคม สงเหลานจะน ามาซงความสมบรณ การมสขภาวะทดในดานตางๆ และการมสขภาพดยงเชอมโยงกบการมสขภาพไมด ท าใหเกดความเจบปวยตางๆตามมา

โดยปกตแลวการทบคคลจะมสขภาพทดหรอไมนน ขนอยกบแนวทางหรอวธในการดแลตนเองดวย สงผลใหในการศกษาเกยวกบสขภาพจงตองมการศกษาควบคกบการดแลตนเองอยเสมอ ซง Pender (1987) รวมทง Levine และ Smith 1985 อางใน องศนนท อนทรก าแหง (2552) ใหรายละเอยดของนยามของการดแลตนเองไววา การดแลตนเองเปนความพยายามของบคคลในการกระท า และด าเนนชวตในแนวทางทท าใหตนเองมความเปนอยทดอนจะน าไปสการมสขภาพทด ในเชงของการปองกนและสงเสรมสขภาพตลอดจนการสบคนหาโรคและการรกษาขนตนดวยตนเอง

ในขณะเดยวกน Meleis (2012 อางใน พารณ วงษศร และ ทปทศน ชนตาปญญากล (2561) กมแนวคดวาการดแลตนเอง หมายถง การทบคคลมเปาหมายความตองการดวยตนเองทจะด ารงไวซงชวต สขภาพและความผาสก ซงบคคลทกระท าการดแลตนเองนน เปนผทตองใชความสามารถหรอพลงในการกระท าทจงใจ ท าใหเหนวาการดแลตนเองนนเปนกระบวนการภายในทเกดขนจากแรงจงใจภายในทบคคลรเรมเกดขนเองเพอใหตนเองมความผาสข สอดคลองกบ สมจต หนเจรญกล วลลา ตนตโยทย และ รวมพร คงก าเนด (2543) ทกลาววา การดแลตนเองคอการปฏบตกจกรรมตางๆ โดยบคคลรเรมกระท า เพอทจะน ามาสการรกษาไวซงชวต สขภาพและสวสดภาพของตน และการดแลตนเองจะตองกระท าอยางตงใจโดยมเปาหมาย และเมอบคคลกระท าอยางมประสทธภาพจะน าไปสการชวยใหโครงสรางและพฒนาการของแตละบคคลด าเนนไปไดถงอยางราบรนถงทสด

จากการศกษาความหมายของการดแลตนเอง ผวจยจงไดสรปความหมายวา การดแลตนเอง คอการปฏบตหรอการท าหนาทโดยตนเองและท าเพอตวเอง โดยมเปาหมายและตงใจ

18

ทจะรกษาชวตใหด าเนนอยอยางผาสก มชวตความเปนอยทด และหาแนวทางการปองกนการเกดโรค การดแลรกษาสขภาพของตนเองใหด

1.5 ลกษณะของผทมสขภาพทด

สขภาพเปนพนฐานทส าคญทสดของชวต เพราะสขภาพดคอการกนอยดมความสข โดยทกษะทบคคลควรพงมคอ การดแลสขภาพขนพนฐาน บ ารงดแลรกษารางกายใหแขงแรง ท าจตใจใหเบกบาน อกทงควรจะตรวจสขภาพประจ าปอยสม าเสมอ(กลยา ตนตผลาชวะ, 2556; จรวยพร ธรณนทร, 2538) หลกการส าคญ 4 ประการของการมสขภาพทดมดงตอไปน คอ

1. กนเปน หมายถงการกนอาหารทถกตอง ไดสดสวนกบความตองการของรางกายทไมมากเกนไปไมนอยเกนไป หลกเลยงการรบประทานอาหารประเภททท าใหเกดผลเสยตอสขภาพ เชน อาหารไขมน เครองดมประเภท ชา กาแฟ และสรา

2. นอนเปน คอการนอนมความส าคญตอสขภาพ เนองจากการนอนหลบอยางเตมทและเพยงพอจะท าใหบคคลตนขนมาอยางมประสทธภาพ และพรอมด าเนนชวตในการท ากจกรรมตางๆ การอยในสภาพแวดลอมทด ไมเครงเครยด ทานอนสบายเพราะการนอนผดทา จะท าใหการไหลเวยนของโลหตไมด ท าใหกลามเนอเกรง

3. อยเปน หมายถงการรจกรกษาสขภาพทด และรจกออกก าลงกายสม าเสมอเพอใหรางกายมความตนตวและสดชน รกษาน าหนกตวใหอยในเกณฑมาตราฐาน เพอหลกเลยงการเปนโรค และรจกวธลดความเครยดทางจตใจ มอารมณทด มองโลกในแงด รจกการด าเนนชวตทจะไมเกดอนตรายแกตนเอง

4. สงคมเปน หมายถงการปรบตวใหเขากบสภาพสงคมตามวยและโลกรอบตว ซงในระยะแรกๆการปรบตวของผสงอายมกจะยากล าบาก ซงตองอาศยความเขาใจ การยอมรบตวเองจะท าใหปรบตวดขน สามารถอยในสงคมไดอยางมความสข

จากการศกษาลกษณะของผทมสขภาพทดในขางตน สงเหลานเปนความรพนฐานทบคคลควรไดรและปฏบตตาม เพอใหตนเองมสขภาพทด ปราศจากโรคภยมรางกายทแขงแรง และการ กนเปน นอนเปน อย เปน และสงคมเปนลวนแลวแตอยในการด าเนนชวตของมนษย เชนเดยวกบกลมตวอยางในงานวจยน ทเปนกลมของผสงอาย จงมความส าคญอยางยง ทจะใชหลกการสงเสรมสขภาพตางๆ มาประยกตใชรวมกนเพอท าใหเกดลกษณะของการมสขภาพทดทง 4 ประการทไดกลาวไปขางตน

19

1.6 แนวคดและทฤษฏพฒนาสขภาพ 1) ทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM)

แบบแผนความเชอดานสขภาพ ตามท Rosenstock, 1974 อางใน องศนนท อนทรก าแหง (2560) ไดตงสมมตฐานไววา บคคลจะตดสนใจกระท าพฤตกรรมกตอเมอบคคลนนไดรบการเตรยมความพรอมทางดานกระบวนการทางปญญาและจตใจทไดตระหนกรถงพฤตกรรมทจะเกดขน ซงมผลตอสขภาพของตนเอง กลาวคอบคคลไดทราบความเสยงในการเกดโรค ความรนแรงของโรค เมอบคคลเชอวาสงเหลานมมาตรการทมประสทธภาพมากเพยงพอในการดแลสขภาพของตนเองได บคคลนนๆกจะเชอในประโยชนทจะไดรบจากการกระท าพฤตกรรมนนๆ

จากนนไดพฒนาทฤษฏ Health Belief Model-HBM โดยเพมปจจยอนนอกจากการรบรในการเกดโรค ซงไดแก ปจจยกระตนชกจงน าไปสการปฏบตและปจจยรวมทเกยวของ และ Health Belief Model-HBM ม 7 องคประกอบดวยกน ไดแก 1) การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค(Perceived susceptibility) คอ ความเชอของบคคลทมผลโดยตรงตอการปฏบตตามค าแนะน าดานสขภาพ โดยแตละบคคลจะมความเชอในระดบทไมเทากน ดงนนบคคลเหลานจงหลกเลยงการเปนโรค ซงจะปฏบตตามเพอปองกนการเกดโรคและรกษาสขภาพ เพอไมใหเกดโรคกบตนเองอก 2) การรบรความรนแรงของโรค (Perceived severity) คอเปนการประเมนการรบร ความรนแรงของโรค วาปญหาสขภาพหรอผลกระทบจากการเกดโรค เมอบคคลเกดการรบรความรนแรงของโรคหรอการเจบปวยแลว จะมผลท าใหบคคลปฏบตตามค าแนะน าเพอเปนการปองกนโรค จากผลการวจยจ านวนมากพบวา การรบรความรนแรงของโรคมความสมพนธในทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรค เชน การปฏบตตนเพอปองกนการเกดอบตเหต 3) การรบรประโยชนทจะไดรบ(Perceived benefits and costs/ barriers) คอการทบคคลแสวงหาวธการปฏบตใหหายจากโรคหรอปองกนไมใหเกดโรค โดยการปฏบตนนจะตองมความเชอวาเปนการกระท าทดมประโยชนและเหมาะสมทจะท าใหหายหรอไมเสยงตอการเปนโรคนนๆ 4) การบรภาวะคกคาม(Perceived threat) คอการคาดการณลวงหนาของบคคล ตอการปฏบตพฤตกรรมทเกยวของกบสขภาพอนามยของบคคลในทางลบ ซงอาจไดแก คาใชจาย หรอผลทเกดขนจากการปฏบตกจกรรมบางอยาง เชน การตรวจเลอดหรอการตรวจพเศษท าใหเกดความไมสขสบาย เปนตน ดงนนการรบรอปสรรคเปนปจจยส าคญตอพฤตกรรมการปองกนโรค และพฤตกรรมของผปวยนสามารถใชท านายพฤตกรรมการใหความรวมมอในการรกษาโรคไดอกดวย 5) สงจงใจกระตนใหปฏบต(Cues to action or health motivation) คอสงชกน าใหเกดการปฏบตเปนเหตการณหรอสงทมากระตนบคคลใหเกดพฤตกรรมทตองการออกมา ซงสงชกน าใหเกดการปฏบตม 2 ดาน คอ สงชกน า

20

ภายในหรอสงกระตนภายใน (Internal Cues)ไดแก การรบรสภาวะของรางกายตนเอง เชน อาการของโรคหรอการเจบปวย สวนสงชกน าภายนอกหรอสงกระตนภายนอก (External Cues) ไดแก การไดรบขาวสารผานทางสอมวลชนหรอการเตอนจากบคคลทสนทหรอเปนทนบถอ เชน สาม ภรรยา บดา มารดา เปนตน 6) ปจจยรวมทเกยวของ(Modifying factors) คอปจจยทไมมผลโดยตรงตอพฤตกรรมสขภาพ แตเปนปจจยพนฐานทจะสงผลไปถงการรบรและการปฏบต ไดแก 1. ปจจยดานประชากร เชน อาย ระดบการศกษา เปนตน 2. ปจจยทางดานสงคมจตวทยา เชน บคลกภาพ สถานภาพทางสงคม กลมเพอน คานยมทางวฒนธรรมซงเปนพนฐานท าใหเกดการปฏบตเพอปองกนโรคทแตกตางกน 3. ปจจยโครงสรางพนฐาน เชน ความรเรองโรค ประสบการณเกยวกบโรค เปนตน และ 7) การรบรความสามารถของตนเอง(Self-efficacy) เพมขนมาเพอใหเหมาะกบพฤตกรรมการด ารงอย ในการกระท าเพอปองกนและสงเสรมสขภาพ โดยไมจ ากดเฉพาะการศกษาพฤตกรรมการเกดโรคตดตอเทานน

ภาพประกอบ 1 ทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM)

2) แบบจ าลองการวางแผนสงเสรมสขภาพ (PRECEDE-PROCEED Model)

PRECEDE-PROCEED Model เปนของ Green และ Krueter (2005) อางใน สรย กาญจนวงศ (2551) เปนแบบจ าลองทนยมน ามาประยกตใชในการวางแผนและประเมนโครงการสงเสรมสขภาพ ซงม 5 ระยะ โดยเรมตนของ PRECEDE ดงน

21

ระยะท 1 การวนจฉยดานสงคม (Social diagnosis) เปนการเรมวเคราะหผลกระทบส าคญตอปญหาสขภาพและคณภาพชวตสงผลตอปญหาดานสงคม

ระยะท 2 การวนจฉยดานระบาดวทยา (Epidemiological diagnosis) เปนการมงหาสาเหตของปญหา และจดล าดบของปญหาเพอเปนแนวทางในการพฒนาโครงการ เมอวเคราะหถงสาเหตของปญหาแลว จงดวาจะเกดผลลพธอะไรบาง มากนองแคไหน ทส าคญในระยะนสามารถก าหนดวตถประสงคของโครงการได

ระยะ ท 3 การวน จฉยดานพฤตกรรมและส งแวดลอม (Behavioral and environmental diagnosis) มงเนนไปทตวบงชพฤตกรรมและสาเหตทไมไดเกดจากพฤตกรรมเพยงอยางเดยว เชน พนธกรรม เพศ อาย การเจบปวย เปนตน

ร ะ ย ะ ท 4 ก า ร ว น จ ฉ ย ด า น ก า รศ ก ษ า แ ล ะ อ ง ค ก ร (Education and organizational diagnosis) เป น ก า รป ระ เม น 3 ส า เห ต ข อ งพ ฤ ต ก รรม ค อ ป จ จ ย น า (Predisposing factors) เชน ความร ความเชอ คานยม ทศนคต เปนตน ถดมาคอปจจยเอ อ(Enabling factors) เชน สงแวดลอมทางกายภาพ สงคมวฒนธรรม เปนตน และสดทายปจจยเสรมแรงใหเกดพฤตกรรมตอเนอง(Reinforcing factors) เชน รางวล การลงโทษจากครอบครว ผลตอบแทน เพอน สอมวลชน เปนตน

ระยะท 5 การวนจฉยดานนโยบายและการบรหาร(Administration and policy diagnosis) เปนการวเคราะหจดประสงคของโครงการเพอใหสอดคลองกบนโยบาย ระเบยบกฏเกณฑ ทรพยากร

ส าหรบ PROCEED Model ม 4 ระยะ เรมจากระยะท 6 น าไปด าเนนการ (Implementation) คอ เปนการน าโครงการสงเสรมสขภาพไปด าเนนการในพนทจรง ระยะท 7 ประเมนกระบวนการ(Process evaluation) คอ โครงการตางๆมผลตอการเปลยนแปลงของปจจยความโนมเอยงภายในตวบคคล ปจจยเสรมแรง ปจจยความสามารถ ระยะท 8 ประเมนผลกระทบ (Impact evaluation) คอ เปนการประเมนการเปลยนแปลงพฤตกรรมและสงแวดลอม และระยะท 9 ประเมนผลลพธ (Outcome evaluation) คอ ประเมนวาโครงการทด าเนนอยนนมผลตอการเปลยนแปลงปญหาสขภาพหรอสงเสรมสขภาพ เพอจะน าไปสการมคณภาพชวตทดอยางไร

22

ภาพประกอบ 2 แบบจ าลองการวางแผนสงเสรมสขภาพ (PRECEDE-PROCEED Model)

3) ทฤษฏพฤตกรรมตามแผน (Theory of Planned Behavior: TPB)

หลกการของ TPB กลาววา พฤตกรรมมนษยถกก าหนดโดยตวแปร เจตนาเชงพฤตกรรม และการรบรการควบคมพฤตกรรม และไดรบอทธพลมาจาก 3 ปจจย ดงตอไปน 1) ทศนคตตอการกระท าพฤตกรรม (Attitude toward behavior) ซงถกก าหนดโดยความเชอ เปนผลรวมของผลคณระหวางความเชอเกยวกบผลของการกระท าพฤตกรรม และประเมนผลของการกระท าพฤตกรรมนนวาจะเปนผลบวกหรอลบ ความเชอเกยวกบพฤตกรรมนจะสงผลทางออมตอเจตนาในการกระท าพฤตกรรม โดยผานทศนคตตอการกระท าพฤตกรรม 2) การคลอยตามกลมอางอง(Subjective norm) เปนการรบรวาบคคลนนหรอส งๆนนมความส าคญตอเขา ซงจะเปนตวก าหนดวาจะกระท าพฤตกรรมนนหรอไมท า เปนการคลอยตามโดยความเชอเกยวกบกลมอางอง และ 3) การรบรการควบคมพฤตกรรม(Perceived behavioral control) เปนการประเมนความยากงายทจะกระท าพฤตกรรมนนๆ และความเชอวาจะสามารถควบคมพฤตกรรมนนไดอยางไร Ajzen, 1991 อางใน (จกรพนธ เพชรภม, 2560; สรย กาญจนวงศ, 2551)

23

ภาพประกอบ 3 ทฤษฏพฤตกรรมตามแผน (Theory of planned behavior)

4) แบบจ าลองการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร (Pender’s Health Promotion

Model) แบบจ าลองการสงเสรมสขภาพนม 3 องคประกอบหลก ไดแก 1) ลกษณะและ

ประสบการณรายบคคล (Individual characteristic and experiences) ซงประกอบดวย 1.1) พฤตกรรมเดมทเกยวของ (Prior related behavior) ปฏบตจนกลายเปนนสย ซงมอทธพลทงทางตรงและทางออมตอพฤตกรรมสขภาพ โดยผานการรบรความสามารถและการรบร ประโยชน 1.2) ปจจยสวนบคคล (Personal factors) ประกอบดวยปจจยดานชวภาพ เชน อาย เพศ ความแขงแรง เปนตน ปจจยดานจตใจ เชนแรงจงใจในตนเอง ความ รสกมคณคาในตนเอง ความสามารถของบคคล เปนตน และปจจยดานสงคมและวฒนธรรม เชน เชอชาต ภมล าเนา วฒนธรรม การศกษา เปนตน

2) ความคดและอารมณตอพฤตกรรม (Behavior-specific cognition and affect) เปนตวแปรทเกยวของกบแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมทสงเสรมสขภาพ ไดแก 2.1) การรบรประโยชนของการกระท า (Perceived benefits of action) คอ การรบรผลลพธเชงบวกทเกดจากการกระท าพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ 2.2) การรบร อปสรรคในการกระท า (Perceived barriers of action) คอ การรบรวาการกระท าพฤตกรรมสขภาพจะกอใหเกดปญหา ความยากล าบาก และความยงยากในการหาแหลงสนบสนน 2.3) การรบรความสามารถของตนเอง (Perceived self-efficacy) คอ การรบรถงความสามารถของตนในการวางแผนและการ

24

จดการเกยวกบพฤตกรรมสขภาพเพอใหบรรลเปาหมาย 2.4) อารมณทเกยวของกบพฤตกรรม(Activity related affect) คอ อารมณ ความรสกทเกดขนกอน ขณะหรอหลงการกระท าพฤตกรรมสขภาพ 2.5) อทธพลระหวางบคคล (Interpersonal influences) คอ การรบรเกยวกบพฤตกรรม ความเชอ หรอทศนคตของบคคลอนตอการกระท าพฤตกรรมสขภาพของตน และ 2.6) อทธพลสถานการณ (Situational influences) คอ การรบรบรบทและปจจยเออตอการกระท าพฤตกรรมสขภาพ

3) พฤตกรรมผลลพธ(Behavioral outcome) เปนตวก าหนดความตงใจทจะกระท าพฤตกรรม ไดแก 3.1) ความมงมนตอแผนการกระท า (Commitment to a plan of action) เปนความตงใจทจะกระท าตามแผนทก าหนดไว ซงประกอบดวย วธการปฏบต เวลา สถานท และเปาหมายทเปนไปได รวมทงการเสรมแรงทจงใจใหเกดความอยากปฏบต 3.2) ทางเลอกทสอดคลองกบความตองการในขณะนน ซงเปนพฤตกรรมอนทเกดขนโดยทนท เชน ตงใจจะไปหาเพอน แตพอผานรานอาหารเกดหวขนมา จงเลอกทจะไปกนขาวแทนไปหาเพอน เปนตน 3.3) แบบแผนการด าเนนชวตทสงเสรมสขภาพ (Health promoting lifestyles) เปนการกระท าทแสดงออกมาในการสงเสรมสขภาพใหดขน และคงไวซงสขภาพทแขงแรง Pender,1996 อางใน (จราภรณ ตงกตตภาภรณ, 2559; องศนนท อนทรก าแหง, 2560)

ภาพประกอบ 4 แบบจ าลองการสงเสรมสขภาพเพนเดอร (Pender’s Health Promotion Model)

25

จากการศกษาทฤษฏสงเสรมสขภาพ ซงมหลากหลายแบบทมความเหมอนและตางกน แตละทฤษฏลวนมประโยชนในดานการสงเสรมสขภาพ แตผวจยเลงเหนถงความเหมาะสม และความสอดคลองกบตวแปรตามในทางดานทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย จงไดเลอกใชทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM) เนองจากมองคประกอบทครบและชดเจน สามารถน ามาประยกตใชในสอหนงสออเลกทรอนกสได เนองจากแบบแผนความเชอสขภาพน กลาววาบคคลจะปฏบตพฤตกรรมใดนน จะตองมความพรอมดานกระบวนการทางปญญาและจตใจทจะท าใหตระหนกถงผลดหรอผลเสยทจะน าไปสการมแนวโนมทจะกระท า ซงกอใหเกดการมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ทง 3 องคประกอบ ไดแก 1) องคประกอบการใหความรและความเขาใจ(Cognitive Component) 2) องคประกอบอารมณและความรสก(Affective component) และ 3) องคประกอบแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม(Behavioral component) ดงนนจงจะท าเน อหาในหนงสออเลกทรอนกสทอยภายใตแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM)

1.7 การวดและการประเมนผลสขภาพ องคการอนามยโลก ส านกงานภมภาคยโรป ณ กรงโคเปนเฮเกน (World Health

Organization Regional Office for Europe Copenhagen) อ า ง ใ น Pilar Garcia and Mark McCarthy (2000) ไดกลาววา เครองมอวดสขภาพทวไปนน เปนเครองมอทมความนาเชอถอจงเปนเกณฑทส าคญ และน ามาใชในการวดสขภาพ ซงดชนสขภาพสวนใหญจะเปนรปแบบการบนทกค าตอบจากการอธบายของบคคลทท าแบบประเมนสขภาพ ซงจะน ามาเปนคาตวเลขเพอแปลผลเปนคาความรนแรงของโรคตางๆ และน าคะแนนมารวมกนเรยกวา “ดชนสขภาพ” ซงเปนแบบแผนทจะท าใหสามารถเปรยบเทยบสถานะสขภาพของแตละบคคลหรอแตละกลมคนได แบบวดสวนใหญจะอยในรปแบบเดยวกน เชน น าหนก สวนสง ทค านวณทางสถตได

ก า รป ระ เม น ส ข ภ าพ ผ ส ง อ า ย แ บ บ อ งค ร ว ม (Comprehensive Geriatric Assessment: CGA) กลมสหสาขาวชาชพมาตงแตป ค.ศ. 1973 อางใน ววฒน พทธวรรณไชย (2553) เปนตนมา ซงมการพฒนารปแบบการประเมนผสงอายทงในชมชน ในแผนกผปวยนอก และผปวยใน ในบางประเทศยงมการพฒนารปแบบการประเมนไปใชในกลมผสงอาย โดยมเปาหมายหลกเพอพฒนาคณภาพชวตของผสงอาย สมาชกในครอบครวของผสงอาย และผดแล โดยองคประกอบของการประเมนผสงอายแบบองครวม (CGA) มดงตอไปน

1. การประเมนสขภาพกาย (Physical assessment)

26

1.1 การซกประวตทวไปเกยวกบสขภาพ คอ ประวตทางสขภาพของผสงอาย ไมวาจะเปนประวตความเจบปวยในอดต ประวตการผาตด ประวตการแพยาหรอการใชยา รวมไปถงพฤตกรรมสขภาพ ความเสยงทจะกอใหเกดโรค

1.2 การซกประวตท วไป เพอใหไดรจกผสงอายมากยงขน เชน ประวตความเปนมา ประวตเกยวกบการสมรส ภมล าเนา จ านวนบตร ความสมพนธภายในครอบครว การสญเสย ลกษณะทอยอาศย อาชพทท าอยหรอเคยท า และรายได

1.3 การซกประวตทบทวนระบบตางๆ เชน ประวตการเบออาหาร น าหนกลด การขบถาย การกลนปสสาวะ ปญหาตางๆทเกดขนกบผสงอาย เชน เรองความจ า การไดยน การมองเหน เรองเหนอยงาย เปนตน

2. การประเมนสภาวะการรบร (Cognitive assessment) จากการส ารวจคนไทยทมอาย 60 ปขนไป พ.ศ. 2550 เกยวกบสขภาวะทางจตพบวา มปญหา 3 อนดบดวยกนคอ ภาวะเบออาหาร เครยด และอารมณขนมว ซงสาเหตหลกมาจากความเสอมถอยของการรบร (Cognitive impairment) คอ ภาวะสมองเสอม และภาวะซมเศรา ดงนนจงควรประเมนสขภาพจตของผสงอาย ดวยเครองมอมาตรฐานส าหรบคนไทย เชน Thai Mental State Examination (TMSE) หรอMini-Mental State Examination-Thai Version (MMSE) ซงมไวประเมนสขภาพจต เหมาะแกการใชคดกรองเบองตนและตดตามการรกษา

3. การประเมนสภาพแวดลอม (Environmental and social assessment) ผสงอายบางรายมความบกพรอง หรอทพพลภาพ ซงควรจดการกบทอยอาศย จดการสภาพแวดลอมใหเหมาะสมกบการพกอาศยของผสงอาย เชน แสงสวางในบานเพยงพอตอการใชชวตประจ าวน พนภายในบานควรเรยบ ไมมลกษณะตางระดบ ควรมราว ใหผสงอายยดเกาะได บรเวณทอยควรมอากาศถายเทสะดวก เปนตน

4. การประเมนความสามารถในการท าหนาท ด ารงชวตประจ าวน (Functional assessment) ผสงอายทมสขภาพกายด มกจะไมมปญหาในการด ารงชวตประจ าวน แตส าหรบผสงอายทมปญหาดานสขภาพ หรอมโรคประจ าตว อาจมขอจ ากดในการท ากจวตรประจ าวนบางอยาง ซงตองการความชวยเหลอ การประเมนความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนสามารถประเมนไดดวยเครองมอมาตรฐาน เชน ดชนบารเธล (The Modified Barthel Activities of Daily Living Index: MBAI) และการป ระ เม น ก จก รรมป ระจ าวน ท ใช เค ร อ ง ม อช วย (Instrumental of Daily Living) โดยใชดชนจฬา เปนตน (จตตมา บญเกด, 2552)

27

จากการศกษาการวดและการประเมนผลสขภาพ พบวามความส าคญทจะตองศกษา เนองจากเปนหวขอทเกยวของกบสขภาพ และผวจยจะน ารายละเอยดในบางสวนไปใชในการสรางแบบวดทศนคตในการดแลสขภาพ เนองจากจะมการสอบถามขอมลของผสงอายดวย ในเรองของการประเมนสขภาพกาย(Physical assessment) ซงเปนการซกประวตทวไป และเพอใหรขอมลเบองตนเกยวกบสขภาพของผสงอายมากยงขน เชน เพศ สถานภาพสมรส โรคประจ าตว เปนตน และเพอเปนการศกษากลมตวอยางวามปญหาสขภาพมากหรอนอยแคไหน เพอทผวจยจะสามารถน ามาประเมนความเหมาะสม ในการใหผสงอายใชสอหนงสออเลกทรอนกส 2. แนวคดเกยวกบทศนคตตอการดแลสขภาพของผสงอาย

ทศนคตเปนตวแปรส าคญทมกมการหยบยกมาศกษากนในประเดนตางๆ อยางตอเนอง โดยเชอวาเปนตวแปรทมความส าคญตอการมแนวโนมทจะกระท าพฤตกรรมตางๆ ของบคคล ซงรายละเอยดเกยวกบทศนคตทจะกลาวถงในงานวจยชนน มรายละเอยดดงน

2.1 ความหมายของทศนคต

ตงแตอดตจนถงปจจบนนนมผใหนยามเกยวกบทศนคตไวอยางหลากหลาย ซงสามารถสรปแนวทางของการก าหนดนยามทศนคตออกไดเปน 3 แนวทาง โดยมรายละเอยดดงตอไปน

แนวทางแรกคอ วเชยร วทยอดม (2554) กลาววาทศนคตหมายถง ความโนมเอยงหรอแนวโนมของบคคลในการจะประเมนคาสงตางๆ หรอสญลกษณของสงนนในทางใดทางหนง ซงจะกระตนใหเกดพฤตกรรมและมผลตอแบบของพฤตกรรมทแสดงออกมาสอดคลองกบแนวคดของ Katz และ Scotland (1959) อางใน ประภาเพญ สวรรณ (2520)

แน วท าง ท ส อ ง William Gibson (2000) ก ล า วว าท ศน คต ค อ ก า ร เรย น ร ประสบการณ ทกอใหเกดความรสกตอบสนองตอบคคล สถานการณ ทจะแสดงพฤตกรรมออกมาในเชงบวกและลบ ซงไดสอดคลองกบแนวคดของ กมลรตน หลาสวงษ (2527) ทไดกลาววาทศนคต คอ การเรยนรจากประสบการณ แลวแสดงภาวะของรางกายและจตใจในดานความพรอมทจะตอบสนองตอบคคลหรอสงตางๆ ในลกษณะใดลกษณะหนง ซงม 2 ลกษณะนนคอ ความรสกชอบ โดยจะมทศนคตทดในทางบวก หรอถารสกไมชอบจะเปนทศนคตทไมดในทางลบ และ

แนวทางทสามมนกวจยใหความหมายในแนวทางน จ านวนมาก Syracuse Schermerhorn (2000) รวมไปถง John W. Newstrom Keith Davis (2002) โดยกลาววาทศนคต

28

หมายถง ทศนคตเปนความรสกและความคดเหนทบคคลมตอสงของ บคคล สถานการณ ซงมผลใหบคคลพรอมทจะแสดงปฏกรยาตอบสนองดวยพฤตกรรม ทแสดงออกมาในเชงบวกหรอลบตอบคคล สงของ สภาพแวดลอมตางๆ โดยจะมความยนยงคงทน น าไปสความพรอมของการตอบสนองเฉพาะของบคคล และกระตนใหเกดพฤตกรรมตางๆตามมา ซงสอดคลองกบแนวคดของ Munn (1962) อางใน สถต วงศสวรรค (2529) กบ พชน วรกวน (2522) รวมไปถง ธระพร อวรรณโณ (2535) กบ พงศ หรดาล (2540) อกดวย

จากการศกษาความหมายทศนคตของนกวชาการแตละทาน ผวจยสรปไดวาทศนคต

หมายถง ความโนมเอยงของความคด ความรสกและอารมณ ของบคคลทไดจากการเรยนรและประสบการณ ทจะสงผลไปยงการประเมนสงตางๆ ทงวตถ สญลกษณ หรอบคคล ในเชงบวกและลบ ในเชงของความชอบและไมชอบ ซงมความคงทนถาวรในระดบหน ง และจะสงผลตอเจตนาและแนวโนมทจะแสดงการตอบสนองทางพฤตกรรมของบคคลออกมา

2.2 องคประกอบของทศนคต

จากการทบทวนเอกสารและงานวจยตางๆ พบวามนกวจย และนกจตวทยาทใหแนวทางในการพยายามระบองคประกอบของทศนคตทแตกตางกนอย 3 แนวทาง มรายละเดยดดงตอไปน

กลมท 1 เหนวาทศนคตสามารถแบงไดเปน 3 องคประกอบดวยกน (Richard Eiser, 1994; Rod Plotnik และ Haig Kouyoumdjian, 2008) นนคอ

1) องคประกอบดานสตปญญา (Cognitive component) ความเชอ ความร ความคด และความคดเหน ทบคคลมตอสงนนๆ กลายเปนทศนคต

2) องคประกอบดานอารมณและความรสก (Affective Component) เปนความรสกทชอบ ไมชอบ ท าหรอไมท า ตอเปาหมายของทศนคต

3) องคประกอบดานพฤตกรรม (Behavioral Component) เปนแนวโนมของพฤตกรรมสงทจะแสดงออกมา หรอสงทจะปฏบตตาม ซงเกดจากทศนคตตอสงนนๆ

กลมท 2 สรปวาองคประกอบของทศนคตสามารถแบงออกเปน 2 องคประกอบ (Rosenberg, 1956; Katz, 1960) อางใน (รววรรณ องคนรกษพนธ, 2533) คอ

1) องคประกอบดานสตปญญา เปนความเชอทบคคลมตอเปาหมายของทศนคต

29

2) องคประกอบดานอารมณ ความรสก ทบคคลมตอเปาหมาย ซงเกดขนจากทศนคต

กลมท 3 ทศนคตมเพยงองคประกอบเดยว คอ อารมณและความรสกวาชอบหรอไมชอบของบคคล ทมตอเปาหมายเกดจากทศนคต (Insko,1967; bem, 1970; Fishbein & Ajzen, 1975) อางใน (ธระพร อวรรณโณ, 2528)

จากการสรปองคประกอบของทศนคต ผวจยมความเหนวา ทศนคตทง 3 กลม มความคลายคลงและเกยวของกนอยางยง เนองจากทศนคตลวนเกดจาก ความรหรอสงทไดเรยนรจากสงตางๆ จงเกดเปนอารมณและความรสกเปนสงทสรางแรงจงใจ ใหเกดเปนความชอบหรอไมชอบตอสงนนๆ ทจะสงผลไปยงแนวโนมทจะเกดพฤตกรรม เพราะฉะนนองคประกอบของทศนคต จงแบงออกเปน 3 องคประกอบ คอ

1) องคประกอบความร ความคด สตปญญา (Cognitive Component) 2) องคประกอบอารมณและความรสก (Affective Component) 3) องคประกอบแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม (Behavioral

Component) 2.3 การเกดทศนคต

ทศนคต สวนใหญเกดขนจากการเรยนร ในวยเดกมกจะไดรบอทธพลจากพอแม พนองและญาต เปนตน ในการสรางทศนคตตอสงตางๆ และเมอเขาสวยเรยนกจะไดรบอทธพลจากคณคร และเพอน ในการสรางหรอเปลยนทศนคต เมอโตขนเขาสวยผใหญ ประสบการณสวนตวและจากสอมสวนส าคญตอทศนคตเปนอยางมาก (ธระพร อวรรณโณ , 2529) โดยปจจยทมอทธพลตอการกอรปของทศนคตของบคคลนนมดงน

1) อทธพลจากพอแม เปนแหลงทมอทธพลสงสดในวยเดก เดกจะพฒนาคานยม ความเชอ และความรสก ซงมพอแมเปนหลกเปนศนยกลางของครอบครว ในการจะท าสงใดหรอคดอะไรกตาม เชน พอแมมอ านาจทจะลงโทษถาลกท าผด หรอสงทพอแมไมเหนดวย

2) อทธพลจากกลมตางๆ กลมในโรงเรยนคอคณครและเพอนซงมอทธพลในการสรางทศนคตของเดก โดยคณครกสรางกฏระเบยบเพอใหเดกปฏบตตาม หรอการสอนหนงสอเพอเพมองคความร การอบรมสงสอนและเปนแบบอยางทถกตอง เพอใหเดกมทศนคตในทางทด เพราะการเปนแบบอยางจะสามารถท าใหเดกเขาใจไดดกวาการอบรมสงสอนอยางเดยว ดานกลมเพอนเปนกลมทมอทธพลอยางมากในการเกดทศนคต โดยเฉพาะในวยรน ดานกลมอางองเปน

30

อทธพลอกทางหนงในการสรางทศนคตซงบคคลจะผานกลมอางองไปตามวยตางๆในชวงชวต เรมจากในวยเดกจากพอแมญาตพนอง เมอเขาสวยรนจะเปลยนเปนกลมเพอน และในวยท างานจะเปนกลมทท างานดวยกน หรอกลมคนทมความสนใจในเรองเดยวกน รวมไปถงการไดรบอทธพลจากสงคม วฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณ สงเหลานมผลตอการเกดและเปลยนทศนคตอยางมาก เพราะเปนสงทก ากบทศนคตไมวาจะเพศหรอในชวงวยไหนกตาม

3) อทธพลจากประสบการณสวนตว เมอบคคลไดเคยผานเหตการณหรอประสบเจอปญหาใดๆแลว กจะมทศนคตในทางทดและไมดตอสงๆนนๆ ซงประสบการณเหลานนจะตองรนแรงฝนแนนในจตใจของบคคลไดนานหรอกระทบกระเทอนใจ เชน บคคลทขบรถชนจนไดรบบาดเจบ อาจจะมทศนคตทไมดในการขบรถ จงท าใหไมอยากจะขบรถอกตอไป สวนสงทจะมามอทธพลท าใหเกดทศนคตทดไดนน ประสบการณนนจะตองเปนสงทด

4) อทธพลจากสอมวลชน รวมไปถงวทย โทรทศน ภาพยนตร หนงสอพมพ และนตยสารตางๆ สวนสงทเหนไดชดนาจะเปนการโฆษณาประชาสมพนธ ทพยายามจะเปลยนทศนคตของคน ใหไปนยมในสงทท าโฆษณาขนมา

นอกจากปจจยทมอทธพลตอการเสรมสรางทศนคตของบคคลทง 4 ขอทกลาวไปขางตนแลว สามารถจ าแนกการเกดทศนคตตามองคประกอบของทศนคตได (ประภาเพญ สวรรณ, 2520) ดงน

1) การเกดทศนคตองคประกอบความร ความคด สต ปญญา (Cognitive component) มกเกดจากสงแวดลอมในชวตประจ าวน บคคลรบและสมผสสงตางๆรอบตว และจะแบงกลมของสงทผานเขามา เพอใหเกดความงายในการเขาใจสงตางๆ หรอความเชอบางอยางทจะท าใหเกดทศนคตตอสงนน โดยบคคลนนจะตองไดรบขอมลทถกตอง เพราะการรบรเปนสวนประกอบของทศนคต

2) การเกดทศนคตองคประกอบอารมณความรสก (Affective component) คอความรสกหรออารมณทเปนไปในดานบวกหรอลบ ในทาวสรรวทยา “อารมณ” จะเกยวของโดยตรงกบภาวการณทมาเรา หลงจากบคคลแปลความหมายสงนนแลว กจะเกดเปนอารมณ ความรสก วาจะเปนไปในทางบวกหรอทางลบ

3) การเกดทศนคตองคประกอบแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม (Behavioral component) บรรทดฐานทางสงคม จะมอทธพลอยางมากกบดานพฤตกรรม เพราะเปนสงทคนในสงคมมองวาอะไรเปนสงทถกตองและไมถกตอง เชน เดกๆ มกจะถกพอแมหามใหท าในบางสง หรอมบางอยางทสงคมมองวาไมดไมควรท า

31

จากการศกษาการเกดทศนคต ผวจยจงสรปไดวา 1) ทศนคตเกดจากกลมคนทอยรอบตวหรอคนในสงคมตางๆ ทเปนสงเรา กระตนใหบคคลเกดการสรางหรอเปลยนทศนคตทมตอสงของ วตถ สญลกษณ และเหตการณตางๆ โดยเกดขนจากกลมคนในครอบครว ในโรงเรยน เพอน หรอกลมคนตางๆตามชวงวยทมนษยจะตองพบเจอระหวางการเตบโต ซงกจะท าใหทศนคตเราเปลยนแปลงไปเชนกน 2) ทศนคตเกดจากประสบการณสวนตวการฝงใจตอสงนนๆ หรอเหตการณทเคยเกดขนกบบคคล ไมวาจะเปนในดานทดและไมด หรอการไดรบรจ ากสงทเคยเกดขนแลว เชน เคยถกสนขกดกจะเกดทศนคตทไมดท าใหไมอยากเขาใกลสนขอก หรอเคยไดรบความรในเรองการเรยนท าขนมไทยและรสกชอบ เมอตองท าอกครงกจะลงมอท าเกดเปนทศนคตทด 3) ทศนคตเกดจากการรบสอในประเภทตางๆ เนองจากสอเปนการเชญชวน ท าใหบคคลเกดความเชอ เกดแรงจงใจ และความรสกตอสงนนๆ และจะเหนไดวาการเกดทศนคตมความสมพนธกบองคประกอบทง 3 องคประกอบของทศนคต ไมวาจะเปน 1) องคประกอบความร ความคด สตปญญา(Cognitive component) 2) องคประกอบอารมณความรสก(Affective component) และ 3) องคประกอบแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม(Behavioral component) เพราะอทธพลทไดรบสวนใหญลวนเกดจากการไดรบความรหรอไดรบรขอมล เกดเปนความรสก และสงผลไปยงแนวโนมการเกดเปนพฤตกรรม ทงในทางทดและไมด หรออาจจะไมเกดขนกได ขนอยกบสงเรานนวาสอดคลองกบพฤตกรรมหรอไม

2.4 ทศนคตในวยผสงอาย

เมอเรมเขาสวยชรา มกจะมการเปลยนแปลงหลายอยางไปตามสภาวะของอาย ไมวาจะเปนดาน รางกาย สภาพจตใจอารมณ และสงคม ในทนจะกลาวถงทศนคตของผสงอาย นนคอจตใจ อารมณ รวมไปถงการเขาสงคม ผสงอายจะนกยอนคดถงเรองราวในอดต เมอมองยอนกลบไปจะรสกภมใจหรอเสยใจในสงทเคยเกดขนของชวตทผานมา แตในบางคนกลบรสกหวาดกลว ทอแทสนหวงไมกลาเผชญกบความชรา เกดความกลวทจะเกดโรคราย หรอกลวความตาย จนอาจท าใหเกดความเครยด ทลวนมาจากการสญเสย มความรสกวาคณคาในตนเองลดลง (อบลรตน เพงสถต, 2554b)

หากเขาสการเกดการเปลยนแปลงทางดานครอบครว ตองอยล าพง กจะรสกถกทอดทง ขาดทพง และไมเปนทพงพาในดานตางๆ เชน ความร อาชพ และประสบการณเหมอนในวยหนมสาว นนเปนสาเหตทท าใหผสงอายแยกตวเองออกมาจากสงคม และอาจจะมพฤตกรรมทเปลยนไป เชน มอารมณออนไหวไดงาย มความรสกไมมนคง ไมปลอดภย นกถงแตตนเอง มความ

32

วตกกงวลสง และพงพาคนอนมากขน ทส าคญผสงอายมความคดเหนทคงท ยดตดกบคตนยมของตนเอง หรอขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมดงเดม ตอตานความคดใหมๆ กอใหเกดปญหาชองวางระหวางวยมากขน (คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล; อภรต พลสวสด, 2560)

การเปลยนแปลงทศนคตในวยสงอายมความสอดคลองกบทฤษฏพฒนาการบคลกภาพของอรกสนโดยแบงออกเปน 8 ขน ซงในวยผสงอายจะมความสมพนธอยในขนท 8 ความรสกม นคงและความรสกทอดอาลย (Ego Integrity and despair) (อาย 40 ปข นไป ) เนองจากผสงอายเปนผทมอาย 60 ปขนไปจงถกจดอยในขนน โดยพฒนาการขนนกลาวไววา เปนวยทบคคลควรจะไดรบความส าเรจในชวตขนสงสด ถาเขาเปนผทมพฒนาการทางบคลกภาพทดมาเรอยๆ เขากจะประสบความส าเรจในวยน เปนบคคลทยอมรบการเปลยนแปลงทจะเกดขน ยอมรบการ เกด แก เจบ ตาย และมความสขกบชวตทเหลออย แตถาหากเขามพฒนาการทไมด กจะเกดความรสกไมพอใจในชวตทผานมา ไมยอมรบการเปลยนแปลง หวาดกลวสงทจะเกดขน ทอแทสนหวง และกลวความตาย (พรรณทพย ศรวรรณบศย, 2551; วลาสลกษณ ชววลล, 2548; ศรเรอน แกวกงวาล, 2546)

จากการศกษาทศนคตในผสงอายนน ผวจยเหนวามความเกยวของกบการเกดทศนคตทง 3 องคประกอบ โดยองคประกอบดานความร ความคด สต ปญญา(Cognitive component) หากผสงอายไดรบความร หรอมองคความรทดในการด าเนนชวต ผสงอายกจะเปนบคคลทมทศนคตทดในการด ารงชวต ถดมาองคประกอบดานอารมณความรสก (Affective component) ผสงอายจะตองเกดความรสกทด มสภาพจตใจทเขมแขง มองโลกอยางเขาใจ และยอมรบสงทจะเกดขน หากเปนเชนนนผสงอายกจะมอารมณความรสกทมนคง ไมทอแทสนหวง และสดทายองคประกอบดานแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม(Behavioral component) หากไดเรยนร มสภาพจตใจทด สามารถยอมรบการเปลยนแปลงทจะเกดขนได ผสงอายกมแนวโนมทจะมพฤตกรรมทแสดงออกมาในทางทด สามารถพงพาตนเองได เปนทยอมรบของคนตางวยและสามารถเขากบผอนไดงาย ดงทกลาวไปในขางตนวาการเปลยนแปลงทศนคตของผสงอายมความสอดคลองกบทฤษฏพฒนาการบคลกภาพของอรกสน ในขนท 8 ความรสกมนคงและความรสกทอดอาลย (Ego Integrity and despair) ซงในงานนเกยวของกบผสงอายจงจ าเปนทจะตองศกษาในหวขอน

33

2.5 การวดและการประเมนทศนคต วธการวดทศนคตเปนสงทอยภายในจตใจของบคคล ยากทจะอธบาย ก าหนด แยก

ระดบความรสกออกมาได วาอยในระดบใดอยางชดเจน ซงวธการวดทศนคตมหลายวธในสถานการณทตางกน การเลอกใชวธวดทศนคตจะตองพจารณาถงคณลกษณะของสงทตองการจะวด สารสนเทศทตองการ รวมไปถงลกษณะของผถกวด โดยอาจมตงแตดานการวดทศนคตผ านการวดทางกายภาพ (Physiological measures of attitudes) เปนการวดการตอบสนองทางดานกายภาพของมนษย เชน การวดการเตนของหวใจ การเปดเปลอกตา ความดนเลอด และอนๆ อาจใชประเมนทศนคตสวนของความรสกไดเชนกน การสงเกตพฤตกรรมทแสดงออก การหยงความคดเหนโดยการสมภาษณ ซงในการเกบขอมลดานทศนคตทเปนทนยม และถกน ามาใชในงานวจยเชงปรมาณคอนขางมาก คอ การใชแบบประเมน หรอมาตรวดทศนคตในประเดนใดประเดนหนง (สภมาส องศโชต, 2539) อางใน (เอกณรงค วรสหะ, 2560) ซงลกษณะของการประเมนดวยแบบประเมนและมาตรวดทศนคต มกมลกษณะของรปแบบในการวด ดงตอไปน

1. การใหอนดบ (Ranking technique) และการเรยงล าดบ (Sorting technique) เปนการวดทตองการใหผตอบใหตวเลขอนดบเกยวกบกจกรรม สถานการณ หรอสงทเปนโจทยของการประเมน และในบางกรณอาจใหมการเรยงล าดบกอน-หลงตามความชอบหรอความพอใจ ความคดเหน หรอตามเกณฑในเรองทตองการวดการประเมน

2. การประเมนระดบคะแนน (Rating technique) เปนการวดเพอใหผตอบพจารณาขอบเขต หรอลกษณะทางคณภาพของสงหนงสงใด และประเมนออกมาเปนระดบคะแนนตามเกณฑทก าหนดไว

3. เทคนคการเลอกจากตวเลอกทก าหนด (Choice technique) เปนการวดทก าหนดความพอใจในประเดนเปาหมายโดยตองการใหผตอบเลอกระหวางตวเลอกทก าหนดจากเกณฑหรอมโจทยให ตงแต 2 ตวเลอกขนไป

การวดทศนคตนนจะตองดวา ผท าแบบสอบถามสามารถเปดเผยขอมลไดหรอไม หรอมเหตขดของในการศกษามากนอยเพยงใด เพอน ามาพจารณากบการท าแบบสอบถามหรอแบบประเมน จากนนดกลมตวอยางวามความสามารถในการอาน เขยนด และประสบการณเกยวกบประเดนทางทศนคตในเรองนนๆ สดทายคอเรองระยะเวลาในการเกบขอมล (วรรณด แสงประทปทอง, 2536) ซงในการเกบขอมลกบบคคลท วไปโดยเฉพาะผสงอายนนการใชวธการประเมนโดยการใชแบบสอบถาม แบบประเมนจะมความงายและสะดวกเพราะผสงอายนนมขอจ ากดในการตอบสนองทางกายภาพ และมความลาชาในการนกจ า ดงนนการมตวชวยในการ

34

ระลกถงลกษณะในการตอบสนอง หรอแสดงออกผานโจทยหรอขอกระทงทเปนขอความเฉพาะประเดนทตองการวด มความสนกระชบ ชดเจนในประเดนนนๆ จะสามารถเกบขอมลไดงายกวา(ฐณฐ วงศสายเชอ, 2554) ซงการวดทศนคตทนยมใชกน คอ มาตรประมาณคาแบบลเครด (Likert scale) เปนระดบการวด 5 ระดบ หรอมากกวา ซงขอค าถามจะเปนการถามความเหนของผท าแบบประเมน วาเหนดวยหรอไม เชน เหนดวยอยางยง ให 5 คะแนน การตอบเหนดวย ให 4 คะแนน เรยงล าดบจนถง ไมเหนดวยอยางยง ให 1 คะแนน

ดวยรปแบบของการประเมนทศนคต ตามแนวทางทกลาวมาในขางตนแลว ผวจยเหนวาการเกบขอมลดวยแบบประเมนทศนคตคอนขางมความเหมาะสมสงสดเนองจากมความสะดวก และงายตอการใหผสงอายไดท าการระลกถงความคดเหนของตนเองในเรองเกยวกบสขภาพภายหลงจากการเรยนรดวยสอหนงสออเลกทรอนกสแลว ดงนนในการวจยในครงน ผวจยจะสรางแบบวดเอง โดยเลอกใชมาตรประมาณคาแบบลเครด (Likert scale) เปนระดบการวด 5 ระดบจะม เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย และ ไมเหนดวยอยางยง สาเหตทเลอกใชมาตราวดแบบลเครด เนองจากเปนการวดทศนคต และเปนเรองทถามเกยวกบความคดเหน อกทงยงท าใหผสงอายสามารถเขาใจไดงายในการท าแบบสอบถาม โดยจะเกบขอมลทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ทประกอบดวย 3 องคประกอบคอ ดานความรความเขาใจ (Cognitive component) ดานอารมณ และความรสก (Affective component) และดานแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม (Behavioral component) ซงแบบวดมขอค าถามทงหมด 30 ขอ 3. สอหนงสออเลกทรอนกส เพอเสรมสรางกระบวนการเรยนรสขภาพ

3.1 ความหมายของหนงสออเลกทรอนกส หนงสออเลกทรอนกส (E-book) เปนค าภาษาตางประเทศ ยอมาจากค าวา

Electronic Book ซงถอเปนสอดจทลรปแบบหนงทถกใชกนอยางแพรหลายในปจจบน เพอน ามาใชทดแทนรปแบบสงพมพตางๆ ทเปนรปแบบของกระดาษแบบดงเดม ซงมผใหความหมายของอบค ไวดงตอไปน

Barker (1996) ไดใหความหมายของสอหนงสออเลกทรอนกส คอ เปนสงทแตกตางกนระหวางหนงสออเลกทรอนกสกบหนงสอทวไปอยางเดนชด ซงสอดคลองกบ ไพฑรย ศรฟา (2551) ทไดสรปวา หนงสออเลกทรอนกส คอ สอทใชทดแทนหนงสอ ทสรางขนดวยโปรแกรมคอมพวเตอร มลกษณะเปนเอกสารอเลกทรอนกส โดยปกตมกจะเปนแฟมขอมลทสามารถอาน

35

เอกสารผานทางหนาจอคอมพวเตอร หรออปกรณคอมพวเตอรตางๆ ทงในระบบออฟไลน และอ อ น ไล น อ ก ท ง Gardiner Eileen and Ronald G Musto (2010) ไ ด ก ล า ว ว า ห น ง ส ออเลกทรอนกส หมายถง หนงสอทสรางขนดวยโปรแกรมคอมพวเตอร หรอเรยกวาหนงสออเลกทรอนกสอบค มลกษณะเปนเอกสารอเลกทรอนกส ทสามารถเผยแพรบนระบบเครอขาย และดาวนโหลดลงมาใชไดในเครองคอมพวเตอร รวมไปถงโทรศพทแบบสมารทโฟน (Smartphone) อปกรณคอมพวเตอรแทบเลต (Tablet PC) โดยสามารถอานเอกสารไดทงในระบบออนไลน คอ เชอมตอกบอนเตอรเนต และแบบออฟไลน คอไมตองเชอมตอกบอนเตอรเนต โดยมแนวคดสอดคลองกบ ภาสกร เรองรอง (2557) กลาววา หนงสออเลกทรอนกส คอ หนงสอหรอเอกสารอเลกทรอนกส ผทอานสามารถ อานผานทางอนเตอรเนต หรออปกรณ อเลกทรอนกสพกพาอนๆ

จากการศกษาความหมายของหนงสออเลกทรอนกส ผวจยสามารถสรปไดวา

หนงสออเลกทรอนกส เปรยบเสมอนหนงสอทใหความร แตสรางขนดวยโปรแกรมคอมพวเตอร สามารถสรางเนอหาหรอใสขอมลไดหลากหลายทแตกตางจากหนงสอโดยทวไป และเผยแพรบนระบบเครอขายได อานผานทางสมารทโฟน (Smartphone) อปกรณคอมพวเตอรแทบเลต (Tablet PC) ไดทงระบบออนไลนและออฟไลน

3.2 คณลกษณะจดเดนและประโยชนของหนงสออเลกทรอนกส หนงสออเลกทรอนกส สามารถเชอมโยงไปยงเวบไซตตางๆ และสามารถใสขอมลท

ผสรางตองการน าเสนอได อกทงลกษณะเดนของหนงสออเลกทรอนกสสามารถแทรกภาพ เสยง ภาพเคลอนไหว อกทงยงสามารถสรางแบบทดสอบได ทส าคญหนงสออเลกทรอนกส ยงสามารถปรบปรงขอมลใหมความทนสมยไดตลอดเวลา ซงจะแตกตางจากหนงสอท วไป เนองจากไมสามารถแกไขเนอหาภายในหนงสอได(ไพฑรย ศรฟา, 2551) โดยความแตกตางของหนงสออเลกทรอนกส กบหนงสอทวไปมรายละเอยดดงตารางตอไปน

36

ตาราง 2 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางหนงสออเลกทรอนกส และหนงสอทวไป

หนงสออเลกทรอนกส หนงสอทวไป - ไมใชกระดาษ - ใชกระดาษ - ใสเสยงประกอบลงในหนงสอได - ไมสามารถใสเสยงได - สามารถสรางภาพเคลอนไหวได - เปนภาพปกต ไมสามารถเคลอนไหวได - ตนทนการผลตต า ประหยดสรรพยากร - ตนทนการผลตสง ราคาแพง - ส า ม า ร ถ ป รบ ป ร ง แ ก ไ ข ข อ ม ล ไ ดตลอดเวลา

- ไมสามารถปรบปรงแกไขขอมลได

- สามารถสงพมพ (print) ไดทนท - ไมสามารถสงพมพ (print) ได - ไมมขดจ ากดในการจดพมพ ท าไดหลายชด

- มขดจ ากดในการพมพ

- สามารถเกบขอมล เปดอานไดสะดวก - พกพาล าบาก ตองหาสถานทและเวลาทเหมาะสมในการอาน

- หนงสออเลกทรอนกส 1 เลม สามารถอานพรอมกนไดหลายคน

- สามารถอานได 1 เลมตอ 1 คน

- เปดอานจากโปรแกรมหรอ ผานหนาจอสมารทโฟน (Smartphone) และ อปกรณคอมพวเตอรแทบเลต(Tablet PC)

- เปดอานจากเลมหนงสอเทานน

นอกจากความแตกตางทไดกลาวไปแลวนน ดานประโยชนของหนงสออเลกทรอนกส

สามารถน าไปใชในการท ากจกรรมตางๆ ไมวาจะเปนท าการเรยนการสอน หรอน าไปใชเพอการศกษาอนๆ (ภาสกร เรองรอง, 2557) ซงการอบรมดวยหนงสออเลกทรอนกส จะชวยในเรองตางๆ สามารถสรปไดดงตารางตอไปน

37

ตาราง 3 สรปประโยชนของหนงสออเลกทรอนกส

ประโยชนทจะไดรบจากการใชหนงสออเลกทรอนกส 1. ทบทวนความร ผใชสามารถน าหนงสออเลกทรอนกสมาทวนซ า

ไดทกเมอ ตามทผเรยนมความสนใจ สามารถท าแบบทดสอบไดเองทกเมอ เพอทบทวนความร

2. แกปญหาหากขาดผเชยวชาญ ในการเรยนการสอน ผสอนมความเชยวชาญทแตกตางกน และเวลาอาจจะไมสะดวกในเวลาท าการเรยนการสอน ดงนนสามารถท าการบนทกจดท าการสอนเปนสอลงบนหนงสออเลกทรอนกสได

3. น าเทคโนโลยมาใชใหเกดประโยชน หนงสออเลกทรอนกส จะตองใชผานระบบเครอขาย จงเปนอกหนทางทจะชวยสงเสรมใหใชสออเลกทรอนกสใหเกดประโยชน

4. การประยกตใชกบการสอนหรอท ากจกรรม ผสอนหรอการจดอบรมตางๆ สามารถจดกจกรรมแบบผสมผสานไดโดยทงในเวลาและนอกเวลา เนองจากสอหนงสออเลกทรอนกสสามารถศกษาไดในเวลาเรยนและสามารถน าไปใชไดนอกเวลาเรยน เชน หากมขอสงสย กสามารถเปดอานไดทนท

5. การผนวกเนอหาเชอมโยงเวลา เหตการณ สถานท

หนงสออเลกทรอนกสสามารถใส เน อหาทเ ช อม โย งกน ในดาน ต า งๆ ได โดย ม ภ าพ เหตการณจรง ภาพเคลอนไหว ทผใชจะไดรบความเขาใจและความสะดวกมากข น เชน เหตการณประวตศาสตรไทย สามารถใส link

ขอมลบนเครอขายลงไปได หรอภาพเหตการณทเคยเกดขน ภาพเคลอนไหวจากเหตการณจรง เปนตน

38

จากการศกษาคณลกษณะจดเดนและประโยชนของหนงสออเลกทรอนกส ท าใหผวจยไดทราบถงการน าสอหนงสออเลกทรอนกสมาท าใหเกดประโยชน โดยเรยนรจดเดนน ามาสรางเพอใหเหมาะแกงานวจยน ซงผวจยจะน าประโยชนดานน ามาประยกตกบกจกรรม เพอใหผสงอายมทศนคตในการดแลสขภาพของตนเองมากขน ตระหนกถงเนอหาทอยภายในหนงสออเลกทรอนกส และไดรบความแปลกใหมในการใชงานจากจดเดน ทมขอแตกตางจากหนงสอโดยทวไป แตผวจยเองจะตองศกษาถงปญหาทางดานการเรยนรของผสงอายดวย โดยจะกลาวในหวขอถดไป

3.3. ผสงอายกบปญหาดานการเรยนร ภาวะสมองเสอมเปนอาการทเกดจากความผดปกตของสมอง อนเนองมาจากการ

ท างานของสมองเสอมลง ดวยการเขาสภาวะสงวย หรอเกดจากโรคตางๆ เชน ความดนโลหตสง โรคไขมนในเลอดสงในสวนทไปเลยงสมองอาจจะมไขมนสะสมในเสนเลอดท าใหเลอดไปเลยงสมองนอยลง หรอการไดรบบาดเจบทางสมอง โรคซมเศรา และโรคทางระบบประสาท เปนตน จงท าใหคณภาพในการท างานของสมองเสอมลง ท าใหจ าไดยากขน เรยนรสงใหมๆไดชากวาคนในวยหนมสาว ซงทกลาวมานนไดสงผลใหเกดปญหาดานการเรยนรของผสงอาย แตถาหากผสงอายยงคงท างานหรอกจกรรม ใชสมองในการคดอยเสมอ สมองจะเสอมชาลงหรออาจจะไมเสอมเลย (Arking, 1991) อางใน (ศรเรอน แกวกงวาล, 2549)

นอกจากนนภาวะสมองเสอมยงสงผลในดานการรบร และความรความเขาใจ (perception & cognition) คอความสามารถในการแปลผลจากสงเราจากการรบความรสก ไดแก การมองเหน การไดยน การสมผส การไดกลน การรบรส และการเคลอนไหวเมอเกดการรบรจะสงผลไปยงความรและความเขาใจ คอเปนกระบวนการทวเคราะหขอมลสงตอไปเกบเปนความจ า ซงความจ ารวมอยในกระบวนการนดวย รวมไปถงการตดสนใจ การแกไขปญหาตางๆ (ศศชา จนทรวรวทย, 2560)

ดานวธการสงเสรมทกษะการรบรและความรความเขาใจ เพอชะลออาการสมองเสอมในวยผสงอายนน ควรจะฝกใหมการจดจ า มความตงใจ มสมาธ เพราะทกษะเหลานจะสงผลตอการรบรและความเขาใจในสงตางๆ เชน การฝกคดเรยงล าดบ การเลนเกมจบค การเลนหมากรก เปนตน รวมไปถงการสงเสรมใหผสงอายท ากจกรรมออกก าลงกาย เชน ไทเกก แอโรบกผสงอาย การท าสวน เปนตน (มกดา หนยศร, 2559) เนองจากผสงอายยงคงมความตองการทจะเรยนรในดานตางๆ ไมวาจะเปนดาน การรบร การจ า การใชความสามารถผานประสาทสมผสดาน

39

ตางๆ ทศนคตในการปรบตว รวมไปถงปจจยดานอนๆทจะสามารถชวยสงเสรมสขภาพทงดานกายและจตใจของผสงอาย (สธรา บวทอง สทธพงศ สภาพอตถ และ ศรณา จตตจรส, 2558)

จากการศกษาปญหาการเรยนรในผสงอายพบวาผสงอายมปญหาดานการรบรและความเขาใจปญหาดานการเรยนร น ามาสภาวะสมองเสอม ดงนนผวจยจงสนใจ ทจะน าสอหนงสออเลกทรอนกส มาจดท าเพอเปนการสงเสรมใหผสงอาย มทกษะดานการรบรและการเขาใจ มพฒนาการทดเนองจากสอหนงสออเลกทรอนกสจะน าเสนอการดแลสขภาพตนเอง มแบบทดสอบทายบทใหผสงอายไดทบทวน อกทงการใชงานจะชวยในเรองของการจดจ า การรบร เพอน าไปสการชะลอภาวะสมองเสอมของผสงอายได ถงแมผสงอายจะเรยนรไดชาลง แตถาหากท ากจกรรมหรอใชสมองเสมอ กจะน าไปสการมสขภาพทดและแขงแรงได โดยรายละเอยดจะกลาวในหวขอถดไป

3.4 การใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอเสรมสรางกระบวนการเรยนร

จากปญหาดานการเรยนรของผสงอายทกลาวไปนน ผวจยไดศกษากระบวนการสรางหนงสออเลกทรอนกส ซงมคณสมบตทสามารถน ามาสงเสรมการเรยนรของผสงอายได โดยจะสรางเนอหาทเกยวของกบการดแลสขภาพตนเอง เพอใหผส งอายเกดความร แรงจงใจทอยากจะดแลตนเอง หรอเปนการเพมองคความรทมากขน ภายในหนงสออเลกทรอนกส จะเปนโปรแกรมหนงทเปนสวนชวยใหผสงอายมพฒนาการทดในดานการเรยนร ฝกความจ าและความเขาใจ เนองจากทายเนอหาในหนงสออเลกทรอนกส จะมแบบทดสอบทสรางขนมาตามรปแบบของหนงสออเลกทรอนกส เพอเปนการทบทวนองคความรตางๆทไดจากการอาน และไมสรางความนาเบอในการอานเพราะภายในเนอหา จะมภาพ เสยง ภาพเคลอนไหว สสนภายในหนงสออเลกทรอนกส และตวอกษรทสามารถปรบขนาดใหญได เ พอเหมาะแกการอานของผสงอาย เนองจากมปญหาทางดานสายตา ทส าคญผสงอายจ าเปนจะตองฝกใชสมองอยเสมอดวยการ อาน ฟง คด พด และจ า (เฉก ธนะสร, 2550) อกทงเมอน าหนงสออเลกทรอนกส มาเปนโปรแกรมสงเสรมแลว ในดานของทฤษฏพฒนาการ ตามหลกทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนดรา (Bandura’s social learning theory) ทกลาววา พฤตกรรมของมนษยอาจเกดจากการเรยนรโดยตวแบบ (learning through modeling) ซงเกดจากการเลยนแบบในกระบวนการสงเกตม 4 กระบวนการดงตอไปน

1) กระบวนการความตงใจ (Attentional process) ไดแก การตงใจสงเกตเพอใหไดการรบรทถกตอง เพราะคนเราจะไมสามารถเลยนแบบจากการสงเกตได ถาขาดความตงใจท

40

เกยวของกบลกษณะของตวแบบและกจกรรมของตวแบบ เพราะจะท าใหไมสามารถเกดแบบแผนในการเลยนแบบตวแบบได

2) กระบวนการจดจ า (Retention process) ไดแก การคงความจ าในกจกรรมทเลยนแบบ การเรยนรโดยการสงเกตซงประกอบดวยการวาดภาพในใจ (imaginal) และค าพด (verbal) การเรยนรจากการสงเกตทดนน ผสงเกตจะตองทบทวนดแบบอยางพฤตกรรมของตวแบบอยางมระบบ แลวจงลอกเลยนพฤตกรรมใหถกตอง จงเกดเปนการเรยนร

3) กระบวนการสรางพฤตกรรมทางอวยวะการเคลอนไหว (Motor reproduction process) กระบวนการน ทส าคญคอ การแปรสภาพพฤตกรรมของตวแบบเปนการกระท า พฤตกรรมทแสดงออกสามารถแยกตามกระบวนการความรความเขาใจในการตอบสนองตามพนฐานขอมลทปอนกลบ

4) กระบวนการจงใจ (Motivational process) มนษยนนไมจ าเปนตองเกดพฤตกรรมทกอยางทตนเรยนรเสมอไป ฉะนนการจงใจใหเกดการเรยนรจงมบทบาทส าคญในการเลยนแบบจากการสงเกต มนษยจะเลยนแบบพฤตกรรมทใหผลดกบเขามากกวาพฤตกรรมทใหโทษกบเขา และเขามแนวโนมจะเลยนแบบพฤตกรรม ทเขาพอใจมากกวาพฤตกรรมทเขาท าแลวไมสบายใจ (Bandura, 1997; จราภรณ ตงกตตภาภรณ, 2559; พรรณทพย ศรวรรณบศย, 2551; วลาสลกษณ ชววลล, 2548)

จากทไดกลาวถงทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนดรา (Bandura’s Social Learning Theory) เนองจากจะมความเชอมโยงกบเนอหาภายในหนงสออเลกทรอนกส ทผสงอายจะไดรบการเสรมสรางกระบวนการเรยนรจากเนอหา โดยการยกตวอยางการใสสอทเปนรปแบบของภาพเคลอนไหว เชน การออกก าลงกายทเหมาะสมแกผสงอาย การดแลตวเองใหถกวธ หรอมภาพประกอบเพอใหผสงอายเขาใจไดงายขน เปนตน และสามารถน าไปสการมแนวโนมทจะปฏบตตาม

จากการศกษาการใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอเสรมสรางกระบวนการเรยนรนน ผวจยจะจดท าหนงสออเลกทรอนกสทสามารถเปนกระบวนการหนง ในการสงเสรมใหผสงอายมทศนคตในการดแลสขภาพของตนเอง และภายในเน อหาจะเปนการเสรมสรางการเรยนร ทเกยวของกบสขภาพ เพอทจะชวยลดปญหาการเรยนรของผสงอาย จากหวขอทไดกลาวไปในขางตน โดยผวจยเลงเหนประโยชนจากการใชสอหนงสออเลกทรอนกสจากการศกษางานวจยตางๆ และผสงอายจะไดรบประโยชนจากการใชงานในการเสรมสรางการเรยนร ผนวกกบการน าทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนดรา (Bandura’s Social Learning Theory) โดยใชการ

41

เลยนแบบมาเปนตวสงเสรมการเรยนรดวย เชน การใสคลปวดโอ ภาพนง ขอมลจากแพทยผเชยวชาญหรอผสงอายดวยกน เปนตวแบบเพอใหเกดการเรยนร เปนตน และการออกแบบสอหนงสออเลกทรอนกสในงานวจยนจะพดถงในหวขอถดไป

3.5 การออกแบบสอหนงสออเลกทรอนกส

ส าหรบงานวจยน ผวจยสนใจทจะจดท าสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ดงนนแลวจงจ าเปนตองออกแบบสอหนงสออเลกทรอนกส เพอใหผอานเขาใจงานนมากยงขน โดยมรายละเอยด ดงตอไปน

1) รปแบบของหนงสออเลกทรอนกส สามารถแบงออกเปน 4 ประเภท(จนตวร คลายสงข, 2555) อางใน (อทตยา พมพาเพยร และ ขาม จาตรงคกล, 2560) ไดแก 1.1) หนงสออเลกทรอนกสแบบเนนขอความ (Text-Based e-book) คอ เปนรปแบบทเหมอนหนงสอโดยทวไป ประกอบดวยขอความและภาพเทานน แตน ามาดดแปลงใหเขาถงไดงายยงขน 1.2) หนงสออเลกทรอนกสแบบมลตมเดย (Multimedia e-book) คอ เปนรปแบบของเอกสารอเลกทรอนกสซงในรปแบบนไดน าคณสมบตของสอมลตมเดยมาใชซงประกอบดวย ภาพนง ภาพเคลอนไหว คลปวดโอ เสยง รวมไปถงภาพแอนเมชนและภาพกราฟฟก เพอใหผอานไดเพลดเพลนเกดการเรยนร อกทงยงสามารถปรบปรงแกไขไดตลอดเวลาหรอเพมเตมขอมล 1.3) หนงสออเลกทรอนกสทเนนคณสมบต ปฏสมพนธระหวางเอกสารและผอาน คอ มวธในการเกบขอมลในลกษณะพเศษคอการไดไฟลหนงแลว ยงสามารถเขาดขอมลอนๆไดอกดวย ซ งเปนขอความทเปนตวอกษร เรยกการเชอมโยงนวา ขอความหลายมต (Hypertext) นนเอง และ 1.4) หนงสออเลกทรอนกสแบบเนนแหลงขอมล (Resource-Based e-book) คอ เปนเอกสารอเลกทรอนกสทเชอมโยงแหลงขอมลทมาจากเวบไซตตางๆ

จากการศกษารปแบบของสอหนงสออเลกทรอนกส ผวจยจะใชรปแบบหนงสออเลกทรอนกสแบบมลตมเดย (Multimedia e-book) ผนวกกบรปแบบหนงสออเลกทรอนกสแบบเนนแหลงขอมล (Resource-Based e-book) เนองจากกลมตวอยางในงานวจยนคอ ผสงอาย จงเลงเหนวารปแบบหนงสออเลกทรอนกสแบบมลตมเดย มรปแบบทไมจ าเจ ไมนาเบอในการเขาใชงาน เพราะสามารถใสภาพ ภาพเคลอนไหว คลปวดโอ เพลง เปนตน จงเหมาะทจะน ามาใชเพอสรางอรรถรสใหแกผสงอาย และอกหนงรปแบบคอหนงสออเลกทรอนกสแบบเนนแหลงขอมล สาเหตทเลอกใชรปแบบนดวย เพราะผวจยตองการน าเสนอขอมลจากแหลงอนดวย เพอเพมความ

42

นาเชอถอใหแกผสงอาย ในเนอหาทเกยวของกบสขภาพ และเผอผสงอายคนใดสนใจในหวขอนนๆเปนพเศษ กสามารถไปตดตามเพมเตมได

นอกจากรปแบบของสอหนงสออเลกทรอนกส ผวจยตองการน าเสนอการออกแบบในดานเนอหา และ ดานเทคนค โดยไดสรปรายละเอยดดงตอไปน

2) การออกแบบเนอหา ส าหรบสอหนงสออเลกทรอนกสจะเปนเนอหาเกยวกบการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ทงทางดานสขภาพกายและสขภาพจต โดยสรางเนอหาภายใตการรววงานวจยเกยวกบ ผสงอาย สขภาพของผสงอาย โรคตางๆ และใชแบบแผนความเชอดานสขภาพและทฤษฏการเรยนรทางสงคม ในการจดท าเนอหาภายใตสอหนงสออเลกทรอนกส เพอสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย โดยผวจยค านงถงปจจยดงตอไปน

2.1) ความสนใจ คอ ผวจยตองการใหผสงอายสนใจเนอหาทไดสรางขนในหนงสออเลกทรอนกส จงจ าเปนจะตองใสรายละเอยดในเนอหา และตองมขอมลททนสมย และถกตอง ทส าคญจะตองเกยวของกบผสงอาย เปนเรองทใกลตวจะสรางความสนใจแกผสงอายได

2.2) ความเขาใจ คอ เมอท าหนงสออเลกทรอนกสขน ผวจยหวงใหผสงอายเกดความเขาใจในเนอหา ดงนนแลวการสรางเนอหาทครอบคลม ชดเจน และกระชบจงเปนสงส าคญ เนองจากจะสามารถท าใหเขาใจเนอหาไดงายยงขน

2.3) การจดจ า คอ ผวจยตองการใหผสงอายเกดการเรยนรในเนอหา และน าไปสการจดจ าเนอหา เพราะแสดงใหเหนถงการทผสงอายไดรบความรแลว

3) การออกแบบดานเทคนค จะประกอบไปดวย การเลอกใชส รปภาพ ภาพเคลอนไหวหรอภาพยนตรและเสยงประกอบ กรอบ การใชขอความ และโครงสรางหนาจอ (ดเรก ธระภธร, 2555 ) โดยมรายละเอยดดงตอไปน

3.1) การเลอกใชส ในสอหนงสออเลกทรอนกสน จะเลอกใชสวรรณะเยน (cool tone) ประกอบไปดวย สเขยว สเหลอง สน าเงน ซงสเหลานท าใหรสก สบายตา สงบ สดชน เพอใหผสงอายรสกผอนคลาย และจะเลอกใชพนหลงทเขม และตวอกษรออนเพอใหสตดกน แตถาหากเลอกพนหลงสออน ตวอกษรจะตองสเขมสลบกน และหลกเลยงการใชภาพพนหลงทมลวดลาย เนองจากอาจรบกวนสายตาในการมองของผสงอายได

3.2) รปภาพ (Graphic or Photo) ในหวขอนผวจยจะเลอกใชภาพเพอใหผสงอายเขาใจเน อหาไดงายขน จงจ าเปนอยางยงทจะมภาพประกอบอยในเน อหาหนงสออเลกทรอนกส โดยรปจะเนนไปทรปจรง ไมใชรปทวาดขนมาใหม

43

3.3) ภาพยนตรและเสยงประกอบ (Movie and Sound) ในหวขอนผวจยจะน าภาพเคลอนไหว คลปวดโอ ใสไปในหนงสออเลกทรอนกส เนองจากระยะเวลาของคลปวดโอมขนาดสนกวาภาพยนตร ท าใหผสงอายรบชมไดงาย ไมเปลองเวลา และเกดความเพลดเพลน ในดานเสยงประกอบ ผวจยจะใสเสยงโดยจากการเลอกหนาทเลงเหนแลววาสมควรใสลงไป และมความสอดคลองกบเนอหานนๆ

3.4) กรอบ (Frame) ส าหรบกรอบจะจดท าแยกใสเนอหา สลบปรบเปลยนไป บางหนาอาจจะไมมกรอบ เพอใหผสงอายไมเบอ และปวดสายตา

3.5) การใชขอความ ส าหรบหวขอน ผวจยจะออกแบบตวอกษร ใหมขนาดใหญพอเหมาะ เพอทผสงอายจะสามารถอานไดอยางสบายตาและสะดวกในการเขาใช และในแตละหนานน ขอความจะไมอดแนนจนเกนไป เพราะจะท าใหยากในการอาน

3.6) โครงสรางหนาจอ ขอมลหรอรปภาพควรจะอยตรงกลาง เพอสรางจดสนใจ และสามารถท าใหผสงอายมองเหนขอมลไดในทกสวน ในหนาเดยวกน

จากการสรปการออกแบบสอหนงสออเลกทรอนกสในงานวจยน พบวาในแตละสวนลวนมความส าคญทผวจยจะตองตระหนกถง เนองจากจะตองออกแบบสอใหเหมาะแกกลมตวอยางและใหเขากบเนอหาทตองการน าเสนอ อกทงยงสอถงงานวจย ทจดท าขนมา ในรปแบบงานของเราซงมขอแตกตางจากผอน และในหวขอถดไปจะกลาวถงเรอง การประยกตใชแบบแผนความเชอดานสขภาพและทฤษฏการเรยนรทางสงคมในการจดท าสอหนงสออเลกทรอนกส ซงเปนโครงสรางหลกในการจดท าเนอหาภายในหนงสออเลกทรอนกสอกดวย 4. การประยกตใชแบบแผนความเชอดานสขภาพและทฤษฏการเรยนรทางสงคม ในการจดท าสอหนงสออเลกทรอนกส เพอสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพ

จากทผวจยไดศกษาแบบแผนความเชอดานสขภาพ(Health Belief Model-HBM) ซงม

องคประกอบดงน 1) การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค (Perceived susceptibility) 2) การรบร ความรนแรงของโรค (Perceived severity) 3) การรบรประโยชนทจะไดรบ (Perceived benefits and costs/ barriers) 4) การรบรภาวะคกคาม (Perceived threat) 5) สงจงใจกระตนใหปฏบต (Cues to action or health motivation) 6) ปจจยรวมทเกยวของ (Modifying factors) และ 7) การรบร ความสามารถของตนเอง (Self-efficacy) เนองจากการจดท าหนงสออเลกทรอนกส เกยวของกบการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ผวจยจงน าโมเดลสขภาพมาประยกตสรางเนอหา

44

ภายในหนงสออเลกทรอนกส และนอกจากนนองคประกอบของแบบแผนความเชอสขภาพน สอดคลองกบองคประกอบของทศนคตทง 3 องคประกอบ ทสามารถแยกองคประกอบออกมาไดทงดานความรความเขาใจ ดานอารมณและความรสก และดานแนวโนมการแสดงออกทางพฤตกรรม อกทงแบบแผนสขภาพเปนโมเดลสงเสรมสขภาพ ทเปนการกระตนเพอเปลยนความเชอหรอพฤตกรรม แตไมไดหมายความวาเมอท าตามขนตอนขององคประกอบ ภายใตโมเดลแบบแผนความเชอสขภาพ(Health Belief Model: HBM) แลวจะสามารถเปลยนพฤตกรรมได เนองจากการเปลยนพฤตกรรมขนอยกบปจจยอนดวยทมสวนเกยวของกบโมเดลน นนหมายความวาแบบแผนความเชอสขภาพเปนเพยงการสงเสรมใหบคคลมแนวโนมทจะมสขภาพทดเทานน (Taylor et al., 2007) เชน การลดพฤตกรรมการสบบหร ไมเพยงแคท าตามแบบแผนความเชอสขภาพแลวจะลดพฤตกรรมหรอปรบเปลยนพฤตกรรมได แตมปจจยอนมาเกยวของดวย เชน อทธพลทางสงคม สงแวดลอม จากนนบคคลจะประเมนวาควรสบบหรตอไปหรอลดพฤตกรรมน(Galvin Kathleen T, 1992)

ในดานทฤษฏพฒนาการ ผวจยไดศกษาทฤษฏคอการเรยนรทางสงคมของแบนดรา(Bandura’s Social Learning Theory) ซ งจะน ามาประยกตสรางในเน อหาของสอหนงสออเลกทรอนกส โดยใชการเลยนแบบในกระบวนการสงเกตทง 4 กระบวนการ ไดแก 1) กระบวนการความตงใจ (Attentional process) 2) กระบวนการจดจ า (Retention process) 3) กระบวนการสรางพฤตกรรมทางอวยวะการเคลอนไหว (Motor reproduction process และ 4) กระบวนการจงใจ (Motivational process) ผสงอายจะไดรบการเสรมสรางกระบวนการเรยนรจากเนอหาในสอหนงสออเลกทรอนกส โดยการยกตวอยางการใสสอทเปนรปแบบของภาพเคลอนไหว เชน วธการออกก าลงกายทเหมาะสมแกผสงอาย หรอมภาพประกอบเพอใหเขาใจไดงายข น รวมไปถงค าแนะน าจากแพทยผเชยวชาญ ผสงอายดวยกนเอง เปนตน เพอเปนการเรยนรผานตวแบบ และเกดแนวโนมในการน าไปปฏบตตามได

ดงนนแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model: HBM) และทฤษฏคอการเรยนรทางสงคมของแบนดรา(Bandura’s Social Learning Theory) เปนตวแปรทจะน ามาสรางเนอหาภายในสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง ของผสงอายและผวจยจงไดสรปการจดท าเนอหาในหนงสออเลกทรอนกส และลกษณะของสอทจะน าเสนอ โดยสามารถจ าแนกไดตามตารางดงตอไปน

45

ตาราง 4

การประยกตใชแบบแผนความเชอดานสขภาพและทฤษฏ

การเรยนรทางสงคม ใน

การจดท

าสอหนงสออเลกทรอนกสเพอสงเส

รมทศนคตในการดแล

สขภาพ

46

ตาราง 4

(ตอ)

47

ตาราง 4

(ตอ)

48

ตาราง 4

(ตอ)

49

ตาราง 4

(ตอ)

50

5. งานวจยทเกยวของ

5.1 งานวจยเกยวกบทศนคตและการดแลสขภาพ Kaisa Backman (2001) ศกษาความรทมเกยวกบการดแลตนเองของผสงอาย ใน

เมอง Oulu ซงเปนเมองขนาดกลางในภาคเหนอของฟนแลนดโดยการสมภาษณผสงอาย จ านวน 40 คน พบวาผสงอายมทศทางในเชงบวกและมประสบการณทดในการเขาสวยชราพรอมทจะดแลตนเอง แตในผสงอายบางคนกมทศนคตในดานลบเหตเพราะคดวาถกทอดทง ไรอ านาจ ท าใหรวาการดแลตนเองเปนปจจยหนงทส าคญ และตองมปจจยอนรวมดวยซงเกยวของกบชวตในอดตและอนาคตดวย จงท าใหสะทอนถงทศนคตของผสงอายโดยรวมในแตละบคคลทมตอการดแลสขภาพ

Sabau Elena Niculescu Georgeta Gevat Cecilia & Lupu Elena (2011) งานวจยนศกษาทศนคตของผสงอายตอกจกรรมสขภาพกาย กลมตวอยางคอผสงอาย โดยเขารวมโครงการดวยความสมครใจ และผลการวจยพบวา ผสงอายตระหนกถงผลดของการออกก าลงกาย และผวจยยงไดใหกลมตวอยางเลอกกจกรรมในการเคลอนไหวรางกาย สวนใหญผสงอายรดถงผลกระทบของสขภาพ และมทศนคตในเชงบวกตอการดแลสขภาพกายดวย

รชราวไล สวางอรณ (2556) ศกษาการสงเสรมทศนคต โดยการจดโปรแกรมนนนทนาการ เพอกระตนใหแสดงพฤตกรรมหรอแนวโนมการแสดงออกทางพฤตกรรม เพอใหมสขภาพทด โดยเปรยบเทยบคาเฉลยในการเขาโปรแกรมนนทนาการของกลมทดลองและกลมควบคมพบวา ทศนคตในดานความร ความรสก และพฤตกรรม กลมทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยส าคญทางสถต .05 สอดคลองกบสมมตฐานทตงไว

องศนนท อนทรก าแหง (2556) จดท าโปรแกรมเพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ และศกษาทศนคตตอพฤตกรรมสขภาพ โดยมตวแปรตามคอ การรบรความสามารถตนเอง การก ากบตนเอง และ พฤตกรรมดแลสขภาพ ซงกลมทดลองและกลมควบคม และไดสรางเครองมอโดยมแบบสอบถามทศนคตตอพฤตกรรมสขภาพ พบวา ตวแปรการก ากบตนเองมทศนคตทดตอพฤตกรรมสขภาพมากทสด

ออนศร ปราณ (2559) ศกษาความร ทศนคต และพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ โดยจดท าโปรแกรมกจกรรมสงเสรมสขภาพ เครองมอทใชในการวจย คอแบบสอบถามความร แบบวดทศนคตและแบบสอบถามพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ กบกลมตวอยางจ านวน 148 คน พบวาการจดกจกรรมหรอโครงการสงเสรมสขภาพ เปนการกระตนดานความร ทศนคต และพฤตกรรม และรณรงคอยางตอเนอง

51

จากการศกษางานวจยทเกยวกบทศนคตและการดแลสขภาพ พบวา ดานทศนคตและการดแลสขภาพมความส าคญทควรจะเพมพนใหบคคลมทศนคตทดและการดแลตนเองใหมากขน เชน ในดานสขภาพหรออนๆ นนกเพอใหเกดการมทศนคตทดไมวาจะเปนดานความร ความรสก และการปรบเปลยนพฤตกรรม สามารถน าไปสการมสขภาพทดได ผนวกกบการดแลสขภาพซงมความส าคญทบคคลควรพงม โดยอาจจะหากจกรรมหรอการอบรมเพอสงเสรมทศนคต หรอการดแลตนเองแกบคคลใหมากยงขน ซงในงานวจยนไดจดท าสอหนงสออเลกทรอนกสขนมา กเพอตองการทจะสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพของผสงอายเชนกน

5.2 งานวจยเกยวกบการใชสออเลกทรอนกสกบการเรยนรของบคคล

Lieberman D. A. Fisk M. C. & Biely E (2009) ศกษาการใชสอเกมดจทลเพอสงเสรมในการเรยนร เนองจากในปจจบนสอเกมเขามามบทบาทอยางมาก ตงแตในวยเดก ซงผวจยมองวาสามารถน าเกมมาพฒนาได นอกจากจะไดความเพลดเพลนสนกสนานแลว ยงไดพฒนาดานความคดอกดวย ผลการวจยพบวา เกมทไดรบการออกแบบมาเปนอยางดนน สามารถใหประสบการณทสนกสนานได ซงสามารถสงเสรมการเรยนรใหมพฒนาการดานความคดในทางทดได แตถาหากเกมทไมไดรบการออกแบบมาเปนอยางดนนพบวา เนอหาทมความรนแรงอาจน าไปสความกลว ความรสกไมด และมพฤตกรรมกาวราว ดงนนตองระวงเนอหาภายในสอเกมตองไมใหมความรนแรง หากสามารถน าเกมไปสการสงเสรมในดานตางๆไดกจะเปนประโยชนอยางมากในการพฒนา

Rana Mostaghel (2016) ศกษาในกลมผสงอายเกยวกบการทบทวนวรรณกรรมของเทคโนโลยและนวตกรรมทจดท าขนเพอผสงอายพบวา มการวดทศนคตของผสงอายกบเทคโนโลยมความสอดคลองกนตามทฤษฏกบการวดทศนคต และผสงอายยอมรบเทคโนโลย

สนองพร ขาวบาง (2543) ศกษาพฤตกรรมการดแลสขภาพของผสงอายทมอายยนกวาอายขยเฉลยตามเกณฑการปฏบตตวเพอสงเสรมสขภาพกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข และน าผลการศกษาพฤตกรรมและวถชวตของผสงอาย มาผลตสอวดทศน เพอใชประกอบการสงเสรมสขภาพของผสงอาย กลมตวอยางทศกษาคอ ผสงอายชายทมอายตงแต70 ปขนไป และหญง 72 ปขนไป พบวา มผสงอายทมอายยนนานถง 100 ป อายเฉลย 76 ป กลมตวอยางม ความร ทศนคต และการปฏบตตวในการดแลสภาพอยในเกณฑดมากกวารอยละ 80 ขนไป และจากทน าสอวดทศนไปเผยแพรและประเมนความคดเหนตอสอน พบวา เปนประโยชนตอการสงเสรมสขภาพของผสงอาย

52

จตตมา บญเกด พชต สขสบาย ธเนศ แกนสาร อญญพร สทศนวรวฒ กลญารตน รามรงค และ รชนวรรณ รอส (2558) ไดจดท าสอสงเสรมสขภาพ เพอเปลยนแปลงทศนคตและความตระหนกรในการดแลสขภาพของผสงอาย ทมอาย 60 ปขนไป และเพอเปรยบเทยบกอนและหลงไดรบการอบรมจากสอสขภาพ พบวา ความตระหนกรและทศนคตเพมขนอยางมนยส าคญจาการไดรบสอการสงเสรมหลงเขาการอบรม

สมาล จนทรรกษ (2560) ศกษาพฒนาหนงสออเลกทรอนกส เรองการสรางเสรมสขภาพ สมรรถภาพ และการปองกนโรค ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 จ านวน 60 คน 2 หองเรยน จากนนท าการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน พบวา 1) หนงสออเลกทรอนกสมคณภาพอยในระดบดมาก 2) ผลสมฤทธทางการเรยน ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทเรยนรดวยหนงสออเลกทรอนกส สงกวาทเรยนรดวยวธสอนแบบปกต

จากการศกษางานวจยในขางตน พบวา สอหรอเทคโนโลยมบทบาทในสงคมอยางมาก จากงานวจยทไดมการศกษาและพฒนาสออเลกทรอนกส เพอเปนการเสรมสรางกระบวนการเรยนร เสรมสรางสขภาพ ไมวาจะเปนสอประเภท เกม สอวดทศน หนงสออเลกทรอนกส ท าใหผวจยพบวา สอในดานตางๆนนลวนแตมประโยชนและสามารถน ามาสงเสรมในเรองตางๆได อยางเชนการมทศนคตทด การมสขภาพทด เกดความร การมความคดสรางสรรค เปนตน ซงท าใหผวจยเลงเหนถงประโยชนจากสอในประเภทตางๆ หากน ามาใชสงเสรมในทางทดกจะไดรบผลในเชงบวก ดงนนแลวจงเลอกสอหนงสออเลกทรอนกสมาเปนตวแปรในการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย 6. กรอบแนวคดในการวจย

จากการศกษาปญหาของผสงอายพบวา ผสงอายเปนกลมคนทส าคญ เนองจากประเทศไทยของเราก าลงจะเขาสสงคมสงวยอยางสมบรณ จงควรตองสงเสรมผสงอายในดานตางๆ เนองจากผสงอายใหความสนใจในเรองสขภาพมาเปนอนดบแรก และสอดจตอล สารสนเทศเขามามบทบาทอยางมากในสงคมของเรา ผวจยจงไดน าสอหนงสออเลกทรอนกส มาจดท าเนอหาเกยวกบการดแลสขภาพตนเอง โดยใชแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM) ม 7 องคประกอบ ไดแก 1) การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค 2) การรบรความรนแรงของโรค 3) การรบรประโยชนทจะไดรบ 4) การบรภาวะคกคาม 5) สงจงใจกระตนใหปฏบต 6) ปจจยรวมทเกยวของ และ 7) การรบรความสามารถของตนเอง และไดน าทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนด รา (Bandura’s Social Learning Theory) ใน เร อ งของการเรยน รจ ากตวแบบท ง 4

53

กระบวนการ ไดแก 1) กระบวนการความตงใจ (Attentional process) 2) กระบวนการจดจ า (Retention process) 3) กระบวนการสรางพฤตกรรมทางอวยวะการเค ลอนไหว (Motor reproduction process และ 4) กระบวนการจงใจ (Motivational process) น ามาประยกตใชดวย เนองจากแบบแผนสขภาพและทฤษฏน มความสอดคลองทตองการจะสงเสรมใหผสงอายมทศนคตทดในการดแลสขภาพของตนเอง ซงทศนคตประกอบดวย 3 องคประกอบ ดงน 1) องคประกอบการสรางความรความเขาใจ (Cognitive component) 2) องคประกอบการสรางอารมณและความรสก(Affective component) 3) องคประกอบแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม(Behavioral component) โดยผวจยแสดงกรอบแนวคดในการวจยดงภาพ 1 ตอไปน

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

ภาพประกอบ 5 กรอบแนวคดในการวจย

7. สมมตฐานในการวจย

1. ผสงอายทใชสอหนงสออเลกทรอนกส (กลมทดลอง) มทศนคตทดในการดแลสขภาพตนเองของมากกวา ผสงอายทไมไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส (กลมควบคม)

2. ผสงอายกลมทดลองหลงจากใชสอหนงสออเลกทรอนกส มทศนคตทดในการดแลสขภาพของตนเองมากกวา กอนใชสอหนงสออเลกทรอนกส

54

บทท 3 วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปนงานวจยในรปแบบของการทดลอง (Experimental research) โดยม

วตถประสงคเพอศกษาผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส ในการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ระหวางกลมทดลองและกลมควบคม การวจยนมขนตอนและวธการด าเนนการวจย ดงน

1. ประชากรและการก าหนดกลมตวอยาง 2. การด าเนนการทดลอง 3. การสรางเครองมอทใชในการวจย 4. การเกบรวบรวมขอมล 5. บทบาทของผวจยในการท าวจย 6. การวเคราะหขอมล

1. ประชากรและการก าหนดกลมตวอยาง

ประชากร ประชากร ประชากรทใชในการวจยคอ ผสงอายทมอาย 60 ปขนไป ทงเพศชายและ

เพศหญงทเขารวมโครงการของกลมชมรมผสงอายชมชนอยรวย แขวงอนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพมหานคร จ านวน 54 คน

การก าหนดกลมตวอยาง

กลมตวอยาง กลมตวอยางในการวจยครงน คอ ผสงอายทมอาย 60 ปขนไป ทงเพศชายและเพศหญงทเขารวมโครงการของกลมชมรมผสงอายชมชนอยรวย ซงผานเกณฑการคดกลมตวอยางเขาในเบองตนโดยการสมตวอยางตามคณสมบตคอ เปนผทสามารถใชเทคโนโลยดจทลและการสอสารผานอปกรณคอมพวเตอร โทรศพทสมารทโฟน หรอแทบเลตได และเปนผทมความยนด เตมใจเขารวมและลงนามแสดงความยนยอมในการวจย โดยผวจยไดค านวณขนาดกลมตวอยางโดยใชโปรแกรม G*Power (Faul F Erdfelder et al., 2007) จากรปแบบการใชสถตการเปรยบเทยบคาเฉลยระหวางสองกลม และการเกบขอมลกอน -หลงความคลาดเคลอนในการวเคราะหทระดบ .05 คาขนาดอทธพล .80 ไดกลมตวอยางทเหมาะสมจ านวนประมาณ 30 คน และสมตวอยางอยางงาย (Simple Random Sampling) รายชอของผเขารวมการวจย ใหไดกลม

55

ตวอยางจ านวน 30 คน ตามทไดก าหนดไว จากนนท าการเกบขอมลโดยการสมเขากลม (Randomized Assignment) จากรายชอของผเขารวมการวจยอกครงหนง แบงเปนกลมทดลองจ านวน 15 คน และกลมควบคมจ านวน 15 คน

2. การด าเนนการทดลอง

ตวแปรในงานวจยแบงออกเปน 2 กลม ดงตอไปน ตวแปรอสระ ไดแก การใช/ไมไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส ตวแปรตาม ไดแก ทศนคตในการดแลสขภาพของผสงอาย ครอบคลมองคประกอบ

3 ดาน ไดแก 1) องคประกอบการสรางความรความเขาใจ (Cognitive component) 2) องคประกอบการสรางอารมณและความรสก (Affective component) 3) องคประกอบแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม (Behavioral

component) ในการวจยครงนเปนการวจยแบบการทดลอง (Experimental research) ผวจยได

ด าเนนการทดลองโดย ใชแบบแผนการทดลองทมกลมทดลอง กลมควบคมและมการทดสอบกอนการทดลองและหลงการทดลอง (Randomized Control Group Pretest-Posttest Design) เนองจากแผนการทดลองรปแบบน จะชวยใหกลมตวอยางในกลมทดลอง (ไดใชสอหนงสออเลกทรอนกสในการสรางทศนคตในการดแลสขภาพทด) และกลมตวอยางทเปนกลมควบคม (ไมไดใชสอหนงสออเลกทรอนกสในการสรางทศนคตในการดแลสขภาพทด) ซงผวจยไดท าการสมมานนมลกษณะไมแตกตางกน เพอควบคม 2 กลมเพอไมใหเกดปญหาจากตวแปรแทรกซอน และอคตในตวแปรทศกษา โดยแบบแผนการวจยมรายละเอยดดงตารางตอไปน ตาราง 5 แบบแผนการทดลองทใชในการวจย

กลม การทดสอบกอน การทดลอง การทดสอบหลง RE O1 X O2 RC O1 ~X O2

เมอ R แทน การสมตวอยาง

56

E แทน กลมทดลอง C แทน กลมควบคม O1 แทน ทศนคตของผสงอายในการดแลสขภาพของตนเองกอนการทดลอง O2 แทน ทศนคตของผสงอายในการดแลสขภาพของตนเองหลงการ

ทดลอง X แทน การใชสอหนงสออเลกทรอนกส ~X แทน ไมไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส การทดลองครงนด าเนนการในเดอนกนยายน เปนเวลา 3 สปดาห ในป 2562 โดยกลม

ทดลองเขารวมกจกรรมทงหมด 9 ครง กลมควบคมด าเนนการปกตตามกจกรรมของทางโรงเรยนก าหนดไวโดยไดมการตกลงกบทางตวแทนชมรมวาจะไมมกจกรรมใดทเกยวของกบการพฒนาทศนคต หรอการดแลสขภาพทด และในการปฐมนเทศผวจยจะด าเนนการท าการทดสอบกอนท าการทดลอง (Pretest) ทงในกลมทดลองและกลมควบคม กอนทจะเรมใชสอหนงสออเลกทรอนกส โดยเมอสนสดการทดลองแลว ผวจยไดด าเนนการทดสอบหลงการทดลอง(Posttest) ในชวงเวลาหลงสนสดกจกรรมครงสดทาย ซงเปนแบบทดสอบชดเดยวกนกบการทดสอบกอนท าการทดลอง(Pretest) ทงในกลมทดลองและกลมควบคมเชนเดยวกน

3. การสรางเครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยครงนประกอบดวย สอหนงสออเลกทรอนกสและแบบวดทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย รายละเอยดมดงตอไปน

3.1 สอหนงสออเลกทรอนกส ในการสรางสอหนงสออเลกทรอนกส ผวจยไดแนวคดเบองตนมาจากการศกษา

เอกสารของ (Richard Eiser, 1994; Rod Plotnik และ Haig Kouyoumdjian, 2008) โด ย ไดก าหนดแนวคดในการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ครอบคลมองคประกอบ 3 ดาน ไดแก ดานการสรางความรความเขาใจ (Cognitive component) ดานการสรางอารมณและความรสก (Affective component) แล ดานแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม (Behavioral component) โดยขนตอนการสรางสอหนงสออเลกทรอนกสนน มรายละเอยดดงน

57

1) สรางและออกแบบจากแนวคดทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM) ซงมองคประกอบดงน 1.1) การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค (Perceived susceptibility) 1.2) การรบรความรนแรงของโรค (Perceived severity) 1.3) การรบรประโยชนทจะไดรบ (Perceived benefits and costs/ barriers) 1.4) การบ ร ภ าวะคกคาม (Perceived threat) 1. 5) สงจงใจกระตนใหปฏบต (Cues to action or health motivation) 1.6) ปจจยรวมทเกยวของ (Modifying factors) และ 1.7) การรบรความสามารถของตนเอง (Self-efficacy)

2) ศกษาทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนดรา (Bandura’s Social Learning Theory) ในเรองตวแบบ และศกษาเอกสาร งานวจยทเกยวของกบสขภาพกายและสขภาพจต เพอน ามาเปนแนวทางในการออกแบบสอหนงสออเลกทรอนกส

3) สรางและออกแบบสอหนงสออเลกทรอนกส จากนนน าไปใหผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน ท าการตรวจสอบและประเมนความเหมาะสมของเน อหาภายในหนงสออเลกทรอนกส และดความสอดคลองของเนอหากบการออกแบบ

4) ท าการปรบปรงเนอหาและรปแบบตามค าแนะน าของผเชยวชาญ จากนนจงน าไปทดลองเกบขอมล (Try Out) กบกลมทมความคลายคลงกบกลมตวอยาง จ านวน 20 คน นอกจากน ผวจยไดท าการประเมนและสมภาษณเบองตน เกยวกบลกษณะของกลมตวอยางพบวา ผสงอายสวนใหญมโรคประจ าตว ซงเปนโรคทมกเกดในวยผสงอาย เชน โรคเบาหวาน โรคเกาต โรคความดนโลหตสง เปนตน ดงนนอเลกทรอนกสดวยเพอน าความคดเหนทไดจากการการทดลองเกบขอมลมาเพอใชปรบปรงสอหนงสออเลกทรอนกสใหมความสมบรณมากยงขนกอนการเกบขอมล

5) น าไปใชงานจรงในการเกบขอมลกบกลมตวอยางผสงอายทเปนกลมทดลองในการวจย

58

ตาราง 6 โครงสรางเนอหาภายในสอหนงสออเลกทรอนกส เพอสงเสรมทศนคตในการดแลตนเองของผสงอาย

บทท ชอบท เนอหาในการเรยนร 1 โรคส าคญในผสงอาย

(การรบรโอกาสเสยง และ ตวแบบในเรองของ กระบวนการการจงใจ)

- โรคยอดฮตในผสงอายมอะไรบาง ทงโรคทางกายและจตใจ - โรคทวไป - ความเสยงทจะเกดขนมอะไรบาง - ปญหาสขภาพทพบบอยทงสขภาพกายและสขภาพจต

2 โรครายนากลวแคไหนกน (การรบร ความรนแรงของโรค ,การรบรภาวะคกคามของโรค และ ตวแบบในเรองของ กระบวนการการจงใจ)

- โรคจะสงผลกระทบตอสขภาพของผสงอายอยางไร - ความรนแรงของโรคทงโรคทางกายและจตใจ - ผลกระทบหรอปญหาเมอเกดโรค - ผลกระทบหรอปญหาเมอเขาสวยสงอาย

3 อายบวกขน ความคดกบวกได (ปจจยกระตนสรางแรงจงใจ และ ตวแบบในเรองของ กระบวนการการจงใจ)

- การเสรมสรางสขภาวะทางจต - การเป ลยนแปลงของจ ตใจ เม อ เขาส วยผสงอาย - ว ธลดความเสยงความคดดานลบ หรอวธรบมอกบภาวะทางลบของจตใจ

4 ท าอยางไร ใหหางโรคภย (การรบรประโยชน และ ตวแบบในเรองของ กระบวนการการจงใจ)

- วธการปองกนโรคเรอรงและโรคทวไป - การรบประทานอาหารทมประโยชนและถกหลกอนามย อาหารทเหมาะส าหรบผสงอาย - วธลดความเสยงทจะเกดโรค - การใชชวตประจ าวนอยางถกตอง

59

ตาราง 6 (ตอ)

บทท ชอบท เนอหาในการเรยนร 5 ปองกนโรคมนดยงไงกนนะ

(อปสรรคในการปองกน โรค ,ประโยชนทจะไดรบ ,การรบ ร ความสามารถของตนเอง และ ตวแบบในเรองของ กระบวนการการจงใจ)

- ขอดของการปองกนโรค และอปสรรคทจะตามมา - ผลดหรอประโยชนทจะเกดขนหากหนมาดแลสขภาพ - วธการปรบตวเมอเขาสการดแลตนเอง - วธการดแลตนเองทผสงอายสามารถท าได

6 มองโลกและ“โรค”ใหกวางขน (สงจงใจทกระตนใหปฏบต ไดรบค าแนะน า แรงเสรม และ ตวแบบในเรองของ กระบวนการการจงใจ)

- การสรางแรงจงใจหรอการใหก าลงใจเมอเขาสวยสงอาย หรอก าลงเผชญปญหาทางสขภาพกายและจตใจ - ค าแนะน าการดแลสขภาพใหผสงอายเหนคณคาในตนเอง - ค าแนะน าทจะท าใหการมองโลกในแงดและการรจกโรคไมใชเรองยาก

7 กจกรรมด สขภาพกดไปดวย (สงจงใจทกระตนใหปฏบต ไดรบค าแนะน า แรงเสรม และ ในเรองตวแบบคอ 1)กระบวนการความตงใจ 2) กระบวนการจดจ า

3) กระบวนการสรางพฤตกรรม

ทางอวยวะการ

4) กระบวนการจงใจ)

- กจกรรมทเหมาะสมแกผสงอาย ทจะชวยกระตนพฒนาการและเสรมสรางการมสขภาพทด - วธการออกก าลงกายทถกตอง

60

*ตวแบบ ทกลาวไปในตาราง 6 คอกระบวนการการสงเกต ในทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนดรา (Bandura’s Social Learning Theory)

หมายเหต: 1) ขอบเขตของเนอหาในการใชสอหนงสออเลกทรอนกส อยางนอยครงละ 1 บทตอวน

2) ระยะเวลาในการท ากจกรรมโดยประมาณ 1 ชวโมง 3) ระยะเวลาในการท าแบบทดสอบทายบท 10 นาทโดยประมาณ จ านวน 3-4 ขอ เนองจากผสงอายบางทาน อาจจะมปญหาดานความเขาใจ การอาน หรอปญหา

ทางดานสายตา เนองจากความสามารถในการท าแบบทดสอบจะลดลงตามวย การท าแบบทดสอบในกลมผสงอาย จงควรค านงถงสมรรถภาพตามธรรมชาตของผสงอายดวย (ศรเรอน แกวกงวาล, 2549)

3.2 แบบสอบถามทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย แบบสอบถามในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย จะมเนอหาครอบคลม

เกยวกบทศนคตในก 3 องคประกอบ เชนเดยวกบแนวทางในการพฒนาสอหนงสออเลกทรอนกส ไดแก องคประกอบการสรางความรความเขาใจ (Cognitive component) องคประกอบอารมณและความรสก (Affective component) และองคประกอบแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม (Behavioral component) ซงผวจยไดสรางขนเอง โดยประยกตการสรางแบบวดโดยใชแนวคดของลเครท (Likert) มลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) มทงหมด 5 ระดบ ตงแตเหนดวยอยางยง คอ 5 คะแนน จนถงไมเหนดวยอยางยง คอ 5 คะแนน

หากไดคะแนนสง แสดงวาผสงอายมทศนคตทดในการดแลสขภาพตนเอง มากกวาผทไดคะแนนต ากวา โดยขนตอนการสรางและตรวจสอบคณภาพของแบบสอบถามทศนคตในการดแลสขภาพของผสงอาย มรายละเอยดดงตอไปน

1) ศกษาเอกสารและงานวจย ทเกยวของกบองคประกอบของทศนคต และการดแลสขภาพตนเอง รวมไปถงศกษาแนวทางรปแบบในการสรางแบบสอบถาม เพอใหครอบคลมตามนยามปฏบตการทใชในการวจย

2) ออกแบบแบบสอบถาม ทจะน าไปประเมน โดยก าหนดเน อหาและวตถประสงคของแบบสอบถามใหสอดคลองกบนยามปฏบตการทใชในการวจย และสอดคลองกบองคประกอบของทศนคตและการดแลตนเอง โดยลกษณะของเครองมอ เปนแบบสอบถามใหเลอกตอบ และมาตรวดเปนแบบประมาณคา (rating scale)

61

3) น าแบบสอบถามใหผทรงคณวฒตรวจพจารณาตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (content validity) โดยใหผทรงคณวฒ 3 ทาน ซงเปนผทรงคณวฒดานทศนคตและสขภาพในผสงอาย

4) พจารณาความตรงเชงเนอหาของแบบสอบถาม ค านวณคาดชน IOC (Item Objective Congruence) โดยใหคะแนน +1 เมอเนอหาของแบบประเมนสอดคลองกบนยาม องคประกอบ และคณลกษณะตวแปรทตองการวด คะแนน 0 คอ เมอไมแนใจวาเน อหาของแบบสอบถามสอดคลองกบนยาม องคประกอบ และคณลกษณะตวแปรทตองการวด และคะแนน -1 คอ เมอเนอหาของแบบสอบถามไมสอดคลองกบนยาม องคประกอบ และคณลกษณะตวแปรทตองการวด ซงผวจยจะเลอกขอทมคะแนนผานเกณฑ คอ มคา IOC ตงแต .50 ขนไป มาท าการปรบปรงและน าไปทดลองใชตอไป

5) ท าการปรบปรงแกไขแบบสอบถามตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ จากนนน าไปทดลองใช (try out) กบกลมตวอยางในขนพฒนาเครองมอ คอ ผสงอายทมอายตงแต 60 ปขนไป ซงมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยางในขนตอนการเกบขอมลจรงจ านวน 20 คน เพอตรวจสอบหาคณภาพเครองมอ กอนจะท าการปรบปรงและน าไปใชจรง

6) น ามาตรวดมาวเคราะห หาคาอ านาจจ าแนกของขอค าถามและความสอดคลองภายในของมาตรวดโดยพจารณาคดเลอกขอค าถามจากคา Corrected Item-total Correlation หรอ CITC ทมคาตงแต .3 ขนไป จากนนน าขอค าถามทไดท าการคดเลอก ไปหาคาความเชอมนของมาตรวดทงฉบบเพอน าไปวเคราะหหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient หรอ α) พบวา จ านวนขอทงหมดผานเกณฑคา CITC คอ มคาตงแต .30 ขนไปทกขอ และมคาความเชอมนของมาตรวดทงฉบบเทากบ .87

7) แกไขและปรบปรง ตรวจสอบความถกตองของแบบสอบถามทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย และน าไปใชกบกลมตวอยางจรงในงานวจย

ตวอยางของแบบสอบถามทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย โดยแบง

ออกเปน 2 สวน มรายละเอยดดงตอไปน

สวนท 1 ขอมลเกยวกบผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง เลอกขดเครองหมาย ลงไปในชอง ( ) ตามขอมลของทานดงตอไปน

(กรณาตอบตามความจรง)

62

1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง

2. อาย ( ) 60-69 ป ( ) 70-79 ป ( ) 80 ปขนไป

3. สถานภาพสมรส ( ) โสด ( ) สมรส/ค ( ) หยา/หมาย/แยกกนอย

4. ระดบการศกษา ( ) ไมไดเรยนหนงสอ ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษา ( ) ปรญญาตร ( ) สงกวาปรญญาตร

5. โรคประจ าตว ( ) มโรคประจ าตว ( ) ไมมโรคประจ าตว

6. การมผดแล ( ) มผดแล ( ) ไมมผดแล

สวนท 2 แบบสอบถามการดแลสขภาพของฉน ค าชแจง ขอใหทานพจารณาขอความแตละขอวาตรงกบความคดเหนของทานในระดบ

ใด และเลอกขดเครองหมาย ลงไปในชองตารางทหวตาราง “เหนดวยอยางยง” ถง “ไมเหนดวยอยางยง” ทตรงกบความเปนจรงส าหรบทานทสด เพยงแหงเดยวในแตละขอ (กรณาตอบให

ครบทกขอ) โดยค าตอบมใหเลอกดงน เหนดวยอยางยง หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนมากทสด หรอรสกเหนดวย

มากทสด เหนดวย หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนเปนอยางมาก หรอรสกเหนดวยมาก ไมแนใจ หมายถง ทานไมแนใจกบขอความวาเหนดวยหรอไมเหนดวย ไมเหนดวย หมายถง ทานไมเหนดวยกบขอความนนเลย ไมเหนดวยอยางยง หมายถง ทานไมเหนดวยกบขอความนนมากทสด

63

ตาราง 7 ตวอยางแบบวดทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย

ขอความ ระดบความคดเหน เหนดวยอยางยง

เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

1. ฉนเหนวาฉนมความรในเรองโรคสมองเสอม

2. ฉนเหนวาฉนมความรในเรองโรคความดนโลหตสง

3. ฉนคดวาฉนมความรในเรองภาวะซมเศรา

4. ฉนรสกเฉยๆกบภาวะซมเศรา

5. ฉนรสกสนใจความเสยงทจะท าใหเกดโรค

6. ฉนรสกหวาดกลวกบโรคเบาหวาน

7. ฉนมแนวโนมจะหลกเลยงปญหาสขภาพ

8. ฉนมแนวโนมทจะไมกลนปสสาวะ

9. ฉนพยายามไมเครยดกบปญหาชวตทจะเกดขน

64

ในการพจารณาแปลความหมาย ใชวธการองเกณฑในการแปลความขอมลออกเปน 3 ระดบ ดงน

ความกวางของแตละอนตรภาคชน = คะแนนสงสด - คะแนนต าสด จานวนชน

= 5 – 1 3 = 1.33

คาเฉลยของคะแนนการแปลความหมายของคะแนน 1.00 - 2.33 หมายถง ผสงอายมทศนคตในการดแลสขภาพของตนเองระดบต า 2.34 - 3.67 หมายถง ผสงอายมทศนคตในการดแลสขภาพของตนเองระดบปานกลาง 3.68 - 5.00 หมายถง ผสงอายมทศนคตในการดแลสขภาพของตนเองระดบสง

4. การเกบรวบรวมขอมล

4.1) ผวจยด าเนนการขอใบรบรองการอนมตการท าวจยและเกบขอมลจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอใชเปนหลกฐานในการด าเนนการเกบขอมลกบกลมตวอยาง โดยผเขารวมใหขอมลในการวจย คอ กลมชมรมผสงอายชมชนอยรวย จ านวน 30 คน จากนนท าหนงสอขออนญาตในการเกบขอมลเพอน าไปใหแกทางชมรมผสงอาย และขอความอนเคราะหจากผดแลของทางชมรม เพอประสานงานใหผสงอายเขารวมการวจยในครงน และเพอชแจงรายละเอยดเบองตนของงานวจยนในการเกบขอมลและวตถประสงคของการเขารวมพอสงเขปแกกลมตวอยาง

4.2) ผวจยนดแนะวนและเวลา กบผสงอายทมความสมครใจจะเขารวมโครงการวจย เพอมารบฟงวตถประสงคเกยวกบเนอหา และอธบายขนตอนการท าวจยครงนอยางละเอยด และขอทราบชอ เบอรโทรศพทของกลมตวอยาง เพอตดตอในกรณฉกเฉน

4.3) ท าการสมผสงอายจากชอ-นามสกล เพอเปนผเขารวมการวจยในเงอนไขการทดลอง เพอเขารวมการใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย จ านวน 15 คน และเงอนไขกลมควบคม จ านวน 15 คน

4.4) เมอไดกลมตวอยางของผสงอายในกลมทดลองและกลมควบคมแลว ใหทงสองกลมท าแบบวดทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย เพอเกบเปนขอมลกอนท าการทดลอง (pretest)

________________________________

______

65

4.5) น ากลมทดลองเขารวมกจกรรมการใชสอหนงสออเลกทรอนกส ในเรองของการดแลสขภาพดานสขภาพกายและสขภาพจตของตนเอง เปนเวลา 3 สปดาห โดยท าการเขารวมกจกรรม สปดาหละ 3 ครง ใชเวลาในการท ากจกรรมแตละครงประมาณ 1 ชวโมง ตามชวงเวลาทผวจยไดประสานงานกบทางชมรมผสงอายชมชนอยรวย สวนกลมควบคมผวจยจะใหด าเนนกจกรรมตามทโรงเรยนจดไว เมอครบ 3 สปดาหแลว ผวจยจะใหกลมทดลองและกลมควบคม มาท าแบบวดเพอใชเปนขอมลหลงจากท าการทดลองเสรจสนแลว (posttest)

4.6) ตรวจสอบความถกตองของขอมลทโดยละเอยด จากนนท าการวเคราะหผลดวยกระบวนการทางสถตตามวตถประสงคและสมมตฐานของการวจย ซงผวจยไดรกษาขอมลของกลมตวอยางเปนความลบและน าเสนอผลการศกษาในภาพรวมเทานน

5. บทบาทของผวจยในการท าวจย

ส าหรบบทบาทในการท าวจยเรองผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ซงกลมตวอยางในงานวจยนคอ ชมรมผสงอายชมชนอยรวยจ านวน 30 คน โดยแบงออกเปน 2 กลม ไดแก กลมทดลอง 15 คน และกลมควบคม 15 คน โดยผวจยไดท าขอตกลงเบองตนกบกลมตวอยาง เกยวกบคณสมบตในการเขารวมงานวจย คอ จะตองเปนผ ทสามารถใชเทคโนโลยดจทลและการสอสารผานอปกรณคอมพวเตอร โทรศพทสมารทโฟน หรอแทบเลตได และเปนผทมความยนด เตมใจเขารวมและลงนามแสดงความยนยอมในการวจยน สวนรายละเอยดตอไปผวจยจะสรปออกมาในแตละขอดงตอไปน

5.1) ผวจยไดอธบายกระบวนการท าวจยในภาพรวม เพอใหผสงอายเขาใจและเกดเตมใจทจะใหความรวมมอกบผวจย จากนนผวจยไดเรมตนสรางความคนเคยกบผสงอาย โดยใหมกจกรรมในการแนะน าตวเอง และผวจยไดสอบถามหรอสมภาษณผสงอายวาแตละคนนน มโรคประจ าตวใดบาง และมปญหาใดเกยวกบสขภาพ โดยเปนการสอบถามเพมจากการทผวจยไดเคยมาส ารวจรวมกบทางชมรมฯ กอนทจะเขามาท าวจย เพอเปนประโยชนแกการพฒนาสอหนงสออเลกทรอนกส เพอทจะเปนประโยชนแกผสงอาย และยงไดสรางความสมพนธอนดระหวางผวจยและผเขารวมงานวจย ใหสามารถรวมกจกรรมครงตอไปไดอยางราบรน

5.2) ในการท าวจยครงน ผวจยไดใชระยะเวลาด าเนนการทงหมด 3 สปดาห จ านวน 9 ครง โดยตกลงนดหมายวนและเวลาทผสงอายสะดวกทจะท ากจกรรมลวงหนา ซงผวจยสงสอหนงสออเลกทรอนกสเรองการดแลสขภาพตนเองใหผสงอายใหผสงอายอานทละบท จากนน

66

ในการมาพบกนแตละครง ผวจยจะใหผสงอายในกลมทดลองทไดใชสอหนงสออเลกทรอกนกส ไดท าแบบทดสอบทายบทจ านวน 3-4 ขอ เมอท าเสรจเรยบรอยครบทกคนแลว จงใหผสงอายทสงสยวธการใชงานสอหนงสออเลกทรอนกสหรอมปญหาเกยวกบเนอหาในบทเรยนไดสอบถามกบผวจย และผวจยเองจะท าการอธบายและแกไขปญหาตางๆ ในการใชงาน รวมถงใหค าแนะน าในการศกษาเนอหาบทเรยนทใชแกปญหาสขภาพเพมเตม และในชวงทายจงมอบหมายใหผสงอายกลบไปอานบทถดไป ซงการนดหมายจะมรปแบบกจกรรมเชนนทกครง และผวจยตองเนนย าใหผสงอายท าแบบทดสอบทายบท เพอเปนการประเมนวาผสงอายกลมทดลองทใชสอหนงสออเลกทรอนกสนน ไดกลบไปศกษาเนอหาบทเรยนทผวจยไดมอบหมายรวมถงมความสนใจและไดความร และน าไปปฏบตตามในระดบใด

5.3) ระหวางท ากจกรรมเรยนรการใชสอหนงสออเลกทรอนกสนน ผวจยตองคอยสงเกตวาผสงอายวามความสนใจในการศกษาเนอหาหรอไม ตลอดจนการสงเกตอารมณและความรสก ความตองการของผสงอายจากการเขารวมการวจย เพราะเนองจากดวยวยจงอาจท าใหผสงอายบางคนเกดอาการเบอ หรอรสกเหนอยลาไดงาย ดงนนกอนการวจยและระหวางการด าเนนการวจยผวจยตองมการสรางมนษยสมพนธท ด เอาใจใสรบฟงในทกๆ ประเดนนอกเหนอจากปญหาการใชสอหนงสออเลกทรอกนกสเพอน ามาใชวางแผนปรบปรงการสรางแรงจงใจในการเรยนรของผสงอายในการท ากจกรรมครงถดไป

5.4) ในบทเรยนทมเนอหาเปนคลปวดโอ ผวจยจะน าคลปมาเปดในการพบกนครงนนๆเพมเตมดวย เนองจากอปกรณโทรศพท หรอคอมพวเตอรของผสงอายบางคนอาจไมสามารถแสดงเนอหาในคลปวดโอได อกทงยงเปนการเพมความนาสนใจในการท ากจกรรมเนองจากเมอผวจยเปดคลปวดโอการออกก าลงกาย หรอวธการปฏบตเพอดแลสขภาพอนๆ ผสงอายจะปฏบตตามทนท แสดงใหเหนวาผสงอายไดมแรงจงใจ มแนวโนมทางพฤตกรรมทจะปฏบตตามองคความรทไดศกษาไป โดยผวจยจะไมไดใหความรในเรองการดแลสขภาพใดๆ นอกเหนอจากการใหผสงอายศกษาจากการใชสอหนงสออเลกทรอนกสตลอดการท าวจยในครงน เพอปองกนปญหาความคลาดเคลอนจากการด าเนนการวจยทท าใหเกดความไมเทาเทยมในการเรยนรได

5.5) ขนตอนของการท าแบบทดสอบทายบท ผวจยจะท าการประเมนและตรวจแบบทดสอบของผสงอายในกลมทดลองทกคน จากนนจะรวบรวมสถตคะแนนในการท าแบบทดสอบในแตละครง ในการเขารวมกจกรรมครงสดทายผวจยจะมอบรางวลตอบแทนใหแกผสงอายทไดคะแนนรวมสงสด ซงรางวลนนมไดเปนสงของมลคาสงแตปนเพยงสงทสรางความ

67

ซาบซงและขอบคณผเขารวมการวจยทไดแสดงออกถงความตงใจและมงมนในการศกษาเนอหาบทเรยนเทานน โดยผวจยไมไดท าการแจงลวงหนาวาจะมรางวลตอบแทนใหแกผสงอายทไดคะแนนจากการท าแบบทดสอบทายบท เพอเปนการไมใหแรงเสรมจากการใหของรางวลนนไปรบกวนหรอท าลายความตงใจจรงของผสงอายจากการศกษาเนอหาบทเรยน เนองจากความสนใจในของรางวลมากกวา

5.6) เมอเสรจสนกจกรรมทงหมดแลว ผวจยไดสรปการท ากจกรรม ตอบขอซกถามตางๆ ท าการรบรองวาจะเกบขอมลจากการวจยเปนความลบและเผยแพรผลในภาพรวม รวมถงไดกลาวขอบคณผเขารวมการวจยทงกลมทดลอง และกลมควบคมของชมรมผสงอายชมชนอยรวยในการใหความรวมมอในการวจยเปนอยางด ในตอนทายผวจยไดพดถงการน าสอหนงสออเลกทรอนกสไปตอยอดในชวตประจ าวน เพอเพมพนความรเกยวกบการดแลสขภาพตนเอง และสามารถน าไปเผยแพรตอใหผอนศกษาไดตอไป 6. การวเคราะหขอมล

ผวจยด าเนนการวเคราะหขอมลทางสถต แบงออกเปน 3 สวน ดงตอไปน 6.1) การวเคราะหสถตเพอบรรยายลกษณะของขอมล ไดแก

6.1.1) คารอยละ (Percentage) ใชวเคราะหขอมลลกษณะท วไปของกลมตวอยาง

6.1.2) คาเฉลย (M) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) ของคะแนนแบบวดทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอายของกลมทดลองและกลมควบคมทงกอนและหลงการเขารวมโครงการวจยน

6.2) วเคราะหสถต Paired sample t-test เพอเปรยบเทยบระดบคาเฉลยคะแนนทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ซงสะทอนประสทธผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกสเพอเสรมสรางทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอายในกลมทดลองและกลมควบคม กอนและหลงการเขารวมโครงการวจย

6.3) วเคราะหสถต Independent sample t-test เพอเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยคะแนนการมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ระหวางกลมทดลองทไดท าการเรยนรการดแลตนเองผานสอหนงสออเลกทรอนกส และกลมควบคมทไมไดเรยนรการดแลตนเองผานหนงสออเลกทรอนกส

68

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การวจยครงนเปนงานวจยในรปแบบของการทดลอง (Experimental research) โดยม

วตถประสงคเพอพฒนาสอหนงสออเลกทรอนกส และเพอศกษาผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส ในการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย โดยมผลการวเคราะหขอมลน าเสนอในรปแบบตารางและวเคราะหเนอหา ดงน

1. ผลการวเคราะหสถตเชงบรรยายเพออธบายลกษณะพนฐานของกลมตวอยาง และ

คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของระดบทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ในกลมทดลองและกลมควบคมทงกอนและหลงการเขารวมโครงการวจยน

2. ผลการวเคราะหสถตตามวตถประสงคและสมมตฐานการวจย คอ 2.1 การเปรยบเทยบความแตกตางของระดบทศนคตในการดแลสขภาพ

ตนเองของผสงอาย ระหวางกลมทดลองทไดท าการเรยนรการดแลตนเองผ านสอหนงสออเลกทรอนกส และกลมควบคมทไมไดเรยนรการดแลตนเองผานสอหนงสออเลกทรอนกส

2.2 การเปรยบเทยบระดบคาเฉลยของระดบทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย จากการใชสอหนงสออเลกทรอนกส กลมทดลองและผสงอายในกลมควบคม กอนและหลงการใชสอหนงสออเลกทรอนกส

3. ขอสงเกตทผวจยพบระหวางการใชสอหนงสออเลกทรอนกสของกลมตวอยาง

สญลกษณและอกษรยอทใชในการวเคราะหขอมล M แทน คาคะแนนเฉลย SD แทน คาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนน n แทน จ านวนกลมตวอยาง t แทน การทดสอบดวยสถตท p แทน ระดบนยส าคญทางสถต

69

ตอนท 1 คาสถตพนฐานของกลมตวอยาง ประกอบดวยคาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของ เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา โรคประจ าตว การมผดแล และคาเฉลยของคะแนนการวดทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ในกลมทดลองและกลมควบคมทงกอนและหลงการเขารวมโครงการวจยน ดงตารางตอไปน ตาราง 8 คารอยละ (Percentage) ขอมลลกษณะทวไปของกลมตวอยางซงเปนผสงอายชมชนอยรวย (n=30)

รายการ จ านวน (คน) รอยละ เพศ - ชาย - หญง

4 26

13.33 86.67

อายเฉลย - 60-69 ป - 70-79 ป - 80 ปขนไป

17 11 2

56.67 36.67 6.77

สถานภาพสมรส - โสด - มคสมรส -หยา/หมาย/แยกกนอย

4 16 10

13.33 53.33 33.33

ระดบการศกษา - ประถมศกษา - มธยมศกษา - ระดบปรญญาตร

17 6 7

56.67 20.00 23.33

โรคประจ าตว - มโรคประจ าตว - ไมมโรคประจ าตว

22 8

73.33 26.67

การมผดแล - มผดแล - ไมมผดแล

18 12

60.00 40.00

70

จากตาราง 8 แสดงขอมลทวไปของกลมตวอยางในผสงอายชมชนอยรวย จ านวนทงหมด 30 คน เปนเพศหญง 26 คน คดเปนรอยละ 86.67 เปนเพศชาย 4 คน คดเปนรอยละ 13.33 มอายเฉลย 60-69 ป คดเปนรอยละ 56.67 สถานภาพสมรสเฉลยแลวมคสมรส คดเปนรอยละ 53.33 ระดบการศกษาสวนใหญอยในระดบประถมศกษา คดเปนรอยละ 56.67 ดานโรคประจ าตวเฉลยแลวมโรคประจ าตว คดเปนรอยละ 73.33 และการมผดแลผสงอายสวนใหญมผดแล คดเปนรอยละ 60.00 ตาราง 9 คาเฉลยของระดบทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอายของกลมทดลองและกลมควบคมทงกอนและหลงการเขารวมโครงการวจยน

ตวแปร M SD ระดบทศนคต ทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย 1) กลมทดลอง (n = 15) - กอนเขารวมการวจย - หลงเขารวมการวจย 2) กลมควบคม (n = 15) - กอนเขารวมการวจย - หลงเขารวมการวจย

3.47 4.01

3.46 3.48

0.29 0.18

0.55 0.26

ปานกลาง สง

ปานกลาง ปานกลาง

จากตาราง 9 แสดงระดบทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ในกลมทดลอง (n = 15) กอนเขารวมการวจยอยในระดบปานกลาง (M = 3.47, SD = 0.29) หลงเขารวมการวจยมระดบทศนคตในการดแลสขภาพของตนเอง อยในระดบสง (M = 4.01, SD = 0.18) สวนในกลมควบคม (n = 15) กอนเขารวมการวจยมระดบทศนคตในการดแลสขภาพของตนเอง อยในระดบปานกลาง (M = 3.46, SD = 0.55) และหลงเขารวมการวจยอยในระดบปานกลางเชนกน (M = 3.48, SD = 0.26)

ส าหรบในตอนท 2 จะเปนผลของการวเคราะหสถตโดยผวจยไดวเคราะหตามวตถประสงคและสมมตฐานทไดตงไว และไดใชสถตทประกอบดวย Paired sample t-test เพอเปรยบเทยบระดบคาเฉลยผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการ

71

ดแลสขภาพตนเองของผสงอาย และไมไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส ในกลมทดลองและกลมควบคม กอนและหลงการเขารวมโครงการวจย และใชสถต Independent sample t-test เพอเปรยบเทยบความแตกตางของการมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ระหวางกลมทดลองทไดท าการเรยนรการดแลตนเองผานสอหนงสออเลกทรอนกส และกลมควบคมทไมไดเรยนรการดแลตนเองผานหนงสออเลกทรอนกส โดยมรายละเอยดดงตอไปน

ตอนท 2 ผลการวเคราะหสถตตามวตถประสงคและสมมตฐานการวจย

ผวจยขอน าเสนอผลการวเคราะหสถตตามวตถประสงคและสมมตฐานการวจย ดงน 1. ผสงอายทเปนกลมทดลองซงใชสอหนงสออเลกทรอนกส มทศนคตทดในการดแล

สขภาพตนเองมากกวา ผสงอายทเปนกลมควบคมซงไมไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส 2. ผสงอายกลมทดลองหลงจากใชสอหนงสออเลกทรอนกส มทศนคตทดในการดแล

สขภาพของตนเองมากกวา กอนใชสอหนงสออเลกทรอนกส โดยมรายละเอยดดงตอไป

ตาราง 10 การเปรยบเทยบความแตกตางของ การมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ระหวางกลมทดลองทไดท าการเรยนรการดแลตนเองผานสอหนงสออเลกทรอนกส และกลมควบคมทไมไดเรยนรการดแลตนเองผานหนงสออเลกทรอนกส กอนเขารวมการวจย

เงอนไขการวจย n M SD t p

กอนเขารวมการวจย -กลมทดลอง 15 3.47 0.29 0.10 .914 -กลมควบคม 15 3.46 0.55

จากตาราง 10 พบวากลมทดลองทไดท าการเรยนรการดแลตนเองผานสอหนงสออเลกทรอนกส กอนเขารวมการวจย (Mทดลอง= 3.47, SDทดลอง= 0.29) และกลมควบคม (Mควบคม= 3.46, SDควบคม= 0.55) มทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง ไมแตกตางกนทง 2 กลมอยางมนยส าคญทางสถต

ตาราง 11การเปรยบเทยบความแตกตางของ การมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ระหวางกลมทดลองทไดท าการเรยนรการดแลตนเองผานสอหนงสออเลกทรอนกส และกลมควบคมทไมไดเรยนรการดแลตนเองผานหนงสออเลกทรอนกส หลงเขารวมการวจย

72

เงอนไขการวจย n M SD t p

หลงเขารวมการวจย -กลมทดลอง 15 4.01 0.18 6.34 .000 -กลมควบคม 15 3.48 0.26

จากตาราง 11 พบวากลมทดลองทไดท าการเรยนรการดแลตนเองผานสอหนงสออเลกทรอนกส มทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง หลงเขารวมการวจย (Mทดลอง= 4.01, SDทดลอง= 0.18) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t = 6.34, p< .001) และกลมควบคม (Mควบคม= 3.46, SDควบคม= 0.55) มทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง ไมแตกตางจากกอนเขารวมการวจยอยางมนยส าคญทางสถต

ตาราง 12 การเปรยบเทยบระดบคาเฉลยของทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย กอนและหลงการใชสอหนงสออเลกทรอนกสของกลมทดลองและกลมควบคม

เงอนไขการวจย n M SD t p

กลมทดลอง -กอนเขารวมการวจย 15 3.47 0.29 6.59 .000 -หลงเขารวมการวจย 15 4.01 0.18 กลมควบคม -กอนเขารวมการวจย 15 3.46 0.55 0.13 .896 -หลงเขารวมการวจย 15 3.48 0.26

จากผลในตาราง 12 พบวา กลมทดลองภายหลงจากทไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง (Mหลง= 4.01, SDหลง= 0.18) สงขนกวากอนเขารวมการวจยน (Mกอน= 3.47, SDกอน= 0.29) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t= 6.59, p< .001 ) และกลมตวอยางทเปนกลมควบคมทไมไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส ภายหลงจากเขารวมการวจย มทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง ไมแตกตางจากกอนเขารวมการวจยอยางมนยส าคญทางสถต

ดงนนจะเหนไดวาสอหนงสออเลกทรอนกส ทผวจยพฒนาขนมสวนชวยในการสงเสรมใหผสงอายมระดบทศนคตในการดแลสขภาพตนเองสงขน ไดตามวตถประสงคของงานวจยน ซงเปน

73

ผลจากกระบวนการสรางสอการเรยนรดวยตนเองทมวธการขนตอน และหลกทฤษฎทถกตองเหมาะสมตอการเรยนรของผสงอายอยางมประสทธภาพ ดงนนสอหนงสออเลกทรอนกสทผวจยสรางขนนาจะสามารถน าไปใชในการพฒนา และสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง ชวยใหผสงอายมสขภาพทแขงแรงไดตอไปในอนาคต

ตอนท 3 การพฒนาสอหนงสออเลกทรอนกส ทผวจยไดสรางขนและน ามาใชกบกลม

ตวอยาง มรายละเอยดและผลของการพฒนาสอหนงสออเลกทรอนกสดงตอไปน

การสรางสอหนงสออเลกทรอนกส ผวจยไดสรางขนโดยใช ทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM) ซงม 7 องคประกอบดวยกน ไดแก 1) การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค(Perceived susceptibility) 2) การรบรความรนแรงของโรค(Perceived severity) 3) การรบรประโยชนทจะไดรบ(Perceived benefits and costs/ barriers) 4) การบรภาวะคกคาม(Perceived threat) 5) สงจงใจกระตนใหปฏบต (Cues to action or health motivation) 6) ปจจยรวมทเกยวของ(Modifying factors) และ 7) การรบรความสามารถของตนเอง(Self-efficacy) และไดใชทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนดรา (Bandura’s social learning theory) ทชวยสงเสรมการเรยนรและแสดงออกทางพฤตกรรมไดผานการเรยนรโดยตวแบบ (learning through modeling) ซงเกดจากการเลยนแบบในกระบวนการสงเกตม 4 กระบวนการ ไดแก 1) กระบวนการความตงใจ (Attentional process) 2) กระบวนการจดจ า (Retention process) 3) กระบวนการสรางพฤตกรรมทางอวยวะการเคลอนไหว (Motor reproduction process) และ 4) กระบวนการจงใจ (Motivational process)

โดยเนอหาของบทเรยนเพอพฒนาทศนคตในการดแลสขภาพของผสงอายทน าเสนอในสอหนงสออเลกทรอนกสนมทงหมด 7 บท ผวจยไดสรางโดยค านงถงผใชงานนนคอ ผสงอาย จงมออกแบบใหผสงอายสามารถใชงานไดงาย ตวอกษรจะตองมขนาดใหญสามารถเหนไดชด และโทนสในภาพรวมควรจะเปนโทนสทอานงาย ไมฉดฉาด สบายตา สามารถชวยลดความออนลาขณะอานได เชน สเขยว สฟา สขาว เปนตน นอกจากนผวจยไดออกแบบใหมสอประสมตางๆ เพมเตมในการเพมความนาสนใจ และกระตนจงใจใหผสงอายไดปฏบตตาม จากการเหนตวอยางเชงรปธรรม ผานการใสรปภาพ คลปวดโอตางๆ จากนนไดใหผเชยวชาญทางดานสอและดานจตวทยาท าการตรวจสอบความเหมาะสมของสอหนงสออเลกทรอนกส ผานหวขอตางๆ ดงน

1) เนอหาของบทเรยนในการสงเสรมทศนคตการดแลสขภาพของผสงอาย

74

ผเชยวชาญมความเหนวาเนอหาในภาพรวมของสอ ไดแก บทเรยนทง 7 บทเรยนนนมความเหมาะสม สามารถสะทอนไดถงการรกษาสขภาพตามแนวทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM) ได ซงในแตละบทเรยนไดมการน าเสนอเนอหาดวยวธทหลากหลาย เชน บทความใหความร รปภาพ แผนผงอนโฟกราฟก ( Infographic) บทสมภาษณของผเชยวชาญ คลปวดโอแนววธปฏบตในการดแลสขภาพ ซงชวยใหผสงอายทเปนผเรยนสามารถเหนแบบอยางเชงรปธรรม จงเกดการกระตนจงใจ และสงเกตเพอน าไปประพฤตปฏบตไดจรง ซงสอดคลองกบหลกการเรยนรตามหลกการ ทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนดรา (Bandura’s social learning theory)

นอกจากนยงมสวนของแบบฝกหดทายบท ทถอเปนหนงในจดเดน ซงจะชวยใหผสงอายสามารถท าการประเมนตนเองได ทราบถงพฒนาการในการเรยนรของตนเอง สามารถยอนกลบไปทบทวนเนอหาหากวาตนเองเกดขอสงสยหรอไมสามารถตอบแบบฝกหดทายบทได จงเปนหลกการหนงทสอการเรยนรดวยตนเองควรจะมไว และเมอจบกระบวนการเรยนรทงหมดแลวผวจยควรมการสรปเนอหาไมวาจะเปนการทบทวนกอนการเรยนรเนอหาในบทเรยนตอไป หรอทายบทเรยนทกครงเพอเพมประสทธภาพในการเรยนร

แตอยางไรกตาม ยงมเนอหาบางสวนทมความซบซอนยากตอการท าความเขาใจ เนองจากความสามารถของบคคลทเปนผสงอายในการเรยนรสงใหมๆ และเนอหาทซบซอนนนมความดอยลง ผวจยจงมการปรบปรงเน อหา ทงรปแบบของการเรยบเรยงภาษาใหงาย การเรยงล าดบของเนอหาใหมเพอใหเปนระบบ เปนขนตอนทสะดวกตอการเรยนร และใชคลปวดโอเขามาประกอบเพอใหเกดความชดเจนมากยงขน

2) ลกษณะของสอหนงสออเลกทรอนกสในการสงเสรมทศนคตการดแลสขภาพของผสงอาย ดานโทนส และลกษณะของตวอกษร

ผเชยวชาญเหนวาโทนสของสอหนงสออเลกทรอนกส เหมาะสมกบกลมเปาหมายทเปนผสงอาย เนองจากมการใชสโทนกลาง ไมฉดฉาดหรอมดจนเกนไป ชวยลดความเหนอยลาจากการอาน อกทงยงมการการใชทหลากหลาย แบงแยกตามหวขอ ท าใหอานงายมากขน สวนของขนาดตวอกษรทใชมความเหมาะสม คอ มขนาดทพอด แตควรเพมเตมขนาดในสวนของหวขอหลกใหมขนาดใหญกวาสวนอนๆ เนองจากจะท าใหเวลาอานสบายตา และเมอประกอบกบการใชสในการก าหนด แบงหวขอจะท าใหดนาสนใจ งายตอการศกษาเรยนรมากขนมากขน รวมถงควรปรบเปลยนรปแบบตวอกษร เนองจากตวอกษรทใชเปนตวอกษรทไมมหว ไมเหมาะสมกบการท าหนงสอส าหรบผสงอาย เพราะจะอานยากกวาการใชตวอกษรแบบมหว และไมควรใชรปแบบ

75

ตวอกษรแบบเดยวกนทงหมด ควรเลอกใชรปแบบตวอกษรทโดดเดนในสวนของหวขอหลกหรอขอความส าคญทอยากใหดงดดสายตาเปนอนดบแรก และใชรปแบบตวอกษรทอานงายในสวนของเนอหาหลก จะท าใหหนงสออเลกทรอนกสนมสวนชวยในการพฒนาทศนคตในการดแลสขภาพของผสงอายไดอยางมประสทธภาพ

เมอผวจยไดรบทราบความคดเหนของผเชยวชาญแลว ไดปรบปรงตามความคดเหนของผเชยวชาญ แลวน าไปทดลองใชกบกลมตวอยางในขนพฒนาเครองมอ จนไดผลออกมาตามวตถประสงคทไดตงไวและสามารถน าไปตอยอด พฒนาใหดขนกวาเดม และหนงสออเลกทรอนกสฉบบนสามารถใชไดจรงในชวตประจ าวน โดยสามารถดรายละเอยดภาพตวอยางของสอหนงสออเลกทรอนกสไดทภาคผนวก ง

ตอนท 4 ขอสงเกตทผวจยพบระหวางการใชสอหนงสออเลกทรอนกสของกลมตวอยาง ม

ดงตอไปน

1) ผเขารวมวจยยนดใหความรวมมอ และมความสนใจในการใชสอหนงสอ

อเลกทรอนกส เนองจากเปนเนอหาเกยวกบการดแลสขภาพตนเอง และเกดจากการทผวจยพยายามสรางความสมพนธอนดกบผเขารวมการวจยในชวงตนของการวจย

2) ในแตละสปดาหผวจยทท าการวจยนน จะมการท าแบบทดสอบทายบทหลงจากทไปอานเน อหาในแตละบทมาแลว พบวาผเขารวมการวจยมความตงใจในการท าแบบทดสอบอยางมาก มความรสกสนก ทาทายทไดทบทวนความรทตนเองไดศกษาไป

3) ผเขารวมวจยมความกลาแสดงออก จากการทดลองปฏบตตามเน อหาบางสวนทน าเสนอในคลปวดโอ เชน การออกก าลงกายอยางงาย และมความกลาทจะสอบถามผวจยเมอเขาใจวธการใชงานของสอ ซงถอเปนการแลกเปลยนความรเพอใหเกดประสทธภาพในการเรยนรมากยงขน

4) ในแตละสปดาห ผวจยจะมการสอนวธการใช และเปดคลปวดโอของเนอหาในแตละบท เนองจากผสงอายบางสวนทใชงานอปกรณอเลกทรอนกสในระบบ แอนดรอยด (Android) รนเกา จะไมสามารถเปดไฟลคลปวดโอได ผวจยจงตองแกปญหาดงกลาวโดยการเปดคลปวดโอใหผสงอายไดรบชมเพอศกษาพรอมกน

5) ในการท าแบบทดสอบทายบท พบวาผเขารวมวจยในกลมทดลองภายหลงจากเรยนเนอหาบทเรยนดวยตนเองตามทไดรบมอบหมายภายแลวสามารถตอบค าถามไดถกตอง

76

แสดงใหเหนวา ผสงอายไดอานเพอศกษาสอหนงสออเลกทรอนกสและทบทวนเนอหานนๆ จะเหนไดวาผสงอายมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองในทศทางทดขนกวาตอนกอนเขารวมโครงการวจย

6) ระยะเวลาและจ านวนวนทท าการวจย จากการหารอกบตวแทนทางชมรมผสงอายชมชนอยรวยเพอรวมกนก าหนดระยะเวลา ผวจยพบวามความเหมาะสมและสะดวกแกผเขารวมวจย โดยระยะเวลาในการท าวจยคอ 3 สปดาห โดยแบงเปนสปดาหละ 3 วน โดยแตละวนใชเวลาประมาณ 1 ชวโมง ซงไมท าใหผเขารวมการวจยทเปนผสงอายรสกเหนอยลา หรอรสกวาถกรบกวนมากจนเกนไป

7) จากการท ากจกรรมรวมกบผสงอาย พบวากลมตวอยางทผสงอายสวนใหญมโรคประจ าตว ไดแก โรคเบาหวาน โรคเกาต โรคความดนโลหตสง บางทานมอาการนอนไมหลบ และรสกซมเศรา แตสวนใหญผสงอายมสขภาพจตทด เนองจากไดท ากจกรรมททางชมรมไดจดให ดงนนปญหาหลกจะเปนปญหาเกยวกบดานสขภาพกายดวยอายทเพมขนและเขาสวยชราแลว ซงการท าวจยในโครงการนเปนประโยชนโดยตรงตอผเขารวมการวจย เนองจากเปนเครองมอทใชศกษาดวยตนเองสามารถทบทวนและปฏบตตามซ าๆ อยางสม าเสมอเพอสรางเสรมความสมบรณแขงแรงของรางกายได

8) ในวนสดทายของการท าวจย ผวจยไดมการสรปการท าวจย อธบายถงจดประสงคทของการวจย และไดบอกถงประโยชนของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส รวมไปถงการดแลสขภาพตนเอง จากนนไดมการแลกเปลยนความคดเหนในเรองตางๆ และสดทายผวจยไดกลาวขอบคณและมอบของรางวลแกผทไดคะแนนสะสมมากทสดจากการท าแบบทดสอบทายบทเรยน ซงพบวาผสงอายสวนใหญทเขารวมโครงการรสกวาเปนโครงการทมประโยชน และมความเมอทดลองท าตามบทเรยนในระยะยาวแลวจะท าใหตนเองมสขภาพทดขนอยางแนนอน

77

บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงน มวตถประสงคเพอสรางและศกษาผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส

เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย โดยมรายละเอยดดงน

สรปผลการวจย ผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพ

ตนเองของผสงอาย ทมอาย 60 ปขนไป โดยกลมตวอยางเปนกลมชมรมผสงอายชมชนอยรวย

จ านวน 30 คน ซงผานเกณฑการคดกลมตวอยางเขาในเบองตนเลอกแบบเจาะจง คอ เปนผทสามารถใชเทคโนโลยดจทลและการสอสารผานอปกรณคอมพวเตอร โทรศพทสมารทโฟน หรอแทบเลตได และเปนผทมความยนด เตมใจหรอสนใจเขารวมและลงนามแสดงความยนยอมในการวจย โดยแบงเปนกลมทดลอง 15 คน และกลมควบคม 15 คน โดยเครองมอทใชในการวจยในครงนคอ แบบวดทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย และสอหนงสออเลกทรอนกส จากการด าเนนการวจย เรองผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ผวจยสามารถสรปผลการวจยไดดงน

1. กลมตวอยาง คอกลมชมรมผสงอายชมชนอยรวย จ านวน 30 คน ขอมลทวไปของกลมตวอยาง เปนเพศหญง 26 คน คดเปนรอยละ 86.67 เปนเพศชาย 4 คน คดเปนรอยละ 13.33 มอายเฉลย 60-69 ป คดเปนรอยละ 56.67 สถานภาพสมรสเฉลยแลวมคสมรส คดเปนรอยละ 53.33 ระดบการศกษาสวนใหญอยในระดบประถมศกษา คดเปนรอยละ 56.67 ดานโรคประจ าตวเฉลยแลวมโรคประจ าตว คดเปนรอยละ 73.33 และการมผดแลผสงอายสวนใหญมผดแล คดเปนรอยละ 60.00

2. ดานระดบทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย ในกลมทดลอง (N= 15) กอนเขารวมการวจยอยในระดบปานกลาง (M= 3.47, SD= 0.29) หลงเขารวมการวจยมระดบทศนคตในการดแลสขภาพของตนเอง อยในระดบสง (M= 4.01, SD= 0.18) สวนในกลมควบคม (N= 15) กอนเขารวมการวจยมระดบทศนคตในการดแลสขภาพของตนเอง อยในระดบปานกลาง (M= 3.46, SD= 0.55) และหลงเขารวมการวจยอยในระดบปานกลางเชนกน (M= 3.48, SD= 0.26)

78

3. ผลการวเคราะหสถตตามวตถประสงคและสมมตฐานการวจย โดยสมมตฐานในการวจย คอ

3.1 ผสงอายทเปนกลมทดลองซงใชสอหนงสออเลกทรอนกส มทศนคตท ดในการดแลสขภาพตนเองมากกวา ผสงอายทเปนกลมควบคมซงไมไดใชสอ

หนงสออเลกทรอนกส โดยผลการวจยของกลมทดลอง ทไดท าการเรยนรการดแลตนเองผานสอหนงสอ

อเลกทรอนกส มทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง หลงเขารวมการวจย (Mทดลอง= 4.01, SDทดลอง= 0.18) เพมสงขนกวากลมควบคม (Mควบคม= 3.48, SDควบคม= 0.26) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t= 6.34, p< .001 )

3.2 สมมตฐานอกขอคอ ผสงอายกลมทดลองหลงจากใชสอหนงสอ อเลกทรอนกส มทศนคตทดในการดแลสขภาพของตนเองมากกวา กอนใชสอ

หนงสออเลกทรอนกส โดยผลการวจยกลมทดลองภายหลงจากทไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการ

สงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง (Mหลง= 4.01, SDหลง= 0.18) สงขนกวากอนเขารวมการวจยน (Mกอน= 3.47, SDกอน= 0.29) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (t= 6.59, p< .001 ) และกลมตวอยางทเปนกลมควบคมทไมไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส ภายหลงจากเขารวมการวจย มทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง ไมแตกตางจากกอนเขารวมการวจยอยางมนยส าคญทางสถต

4. ภายหลงจากผเขารวมการวจยกลมทดลองทไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส มทศนคตในการดแลสขภาพตนเองสงขนกวากอนเขารวมการวจย และมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองสงกวากลมควบคมทไมไดใชสอหนงสออเลกทรอนกส ดานกลมควบคมมผลการวจยไมแตกตางกนทงกอนและหลงการเขารวมการวจย ซงอาจกลาวไดวาสอหนงสออเลกทรอนกสทผวจยไดสรางขนนน มประสทธภาพในการสงเสรมใหผสงอายมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองทสงขนได ตามวตถประสงคของงานวจยน ซงเปนผลจากกระบวนการสรางสอการเรยนรดวยตนเอง โดยมวธการขนตอน และหลกทฤษฎทถกตองเหมาะสม ทไดจากการคนควาและศกษากระบวนการตางๆ ซงสงผลใหผสงอายเกดการเรยนรและมทศนคตเพมขนอยางมประสทธภาพ

79

อภปรายผลการวจย

ในการอภปรายผลการวจยในครงนผวจยขอน าเสนอแยกเปนประเดนส าคญๆ ไดแก การพฒนาสอหนงสออเลหทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย และผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย โดยรายละเอยดดงน

1. การพฒนาสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย

ผวจยไดสรางสอหนงสออเลกทรอนกสขนมา โดยไดสรางเนอหาในแตละบทภายใต ทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM) แบบแผนความเชอดานสขภาพ ตามท Rosenstock (1974 อางใน องศนนท อนทรก าแหง (2560) ไดตงสมมตฐานไววา บคคลจะตดสนใจกระท าพฤตกรรมกตอเมอบคคลนนไดรบการเตรยมความพรอมทางดานกระบวนการทางปญญาและจตใจทไดตระหนกรถงพฤตกรรมทจะเกดขน ซงมผลตอสขภาพของตนเอง กลาวคอบคคลไดทราบความเสยงในการเกดโรค ความรนแรงของโรค เมอบคคลเชอวาสงเหลาน มมาตรการทมประสทธภาพมากเพยงพอในการดแลสขภาพของตนเองได บคคลนนๆกจะเชอในประโยชนทจะไดรบจากการกระท าพฤตกรรมนนๆ ซงม 7 องคประกอบดวยกน ไดแก 1) การรบร โอกาสเสยงตอการเกดโรค(Perceived susceptibility) ซงพดถงประโยชนในการปองกนโรค โดยจะเปนสอในรปแบบของบทความสขภาพและรปภาพประกอบ 2) การรบรความรนแรงของโรค(Perceived severity) ในองคประกอบน ผวจยไดใสเนอหาในดานอปสรรคในการท าพฤตกรรม ทเกยวของกบการดแลตนเอง เชน หากเปนโรคเบาหวาน ผสงอายจะตองลดการทานของหวาน เปนตน 3) การรบรประโยชนทจะไดรบ(Perceived benefits and costs/ barriers) ในดานนผวจยไดสรางเนอหาเกยวกบประโยชนทผสงอายจะไดรบจากการดแลสขภาพตนเอง โดยสอจะอยในรปแบบของคลปวดโอ รปภาพ เปนตน 4) การบรภาวะคกคาม(Perceived threat) ในดานนเนอหาจะเกยวกบการคกคามของโรคราย เพอจะน าไปสการดแลสขภาพตนเอง 5) สงจงใจกระตนใหปฏบต(Cues to action or health motivation) เพอเปนการสรางแรงจงใจใหแกผสงอาย ในการดแลตนเอง โดยจะมคลปวดโอจากผสงอายทดแลตนเองอยางสม าเสมอ 6) ปจจยรวมทเกยวของ(Modifying factors) ไมวาจะเปนคานยม ภมหลงจากประสบการณเกยวกบโรค สงเหลานจะน าไปสแนวโนมทจะเกดการปฏบตหรอความตงใจทจะดแลสขภาพตนเอง และ 7) การรบร ความสามารถของตนเอง(Self-efficacy) โดยเนอหาจะเปนการชแนะ วาผสงอายสามารถท า

80

กจกรรมใดไดบาง เพอเปนประโยชนแกตนเองในการมสขภาพทดและแขงแรง ซงจากการศกษาทง 7 องคประกอบนน มความสอดคลองกบองคประกอบของทศนคต ประกอบดวย ดานความรความเขาใจ ดานอารมณและความรสก และดานแนวโนมการแสดงออกทางพฤตกรรม โดยโมเดลแบบแผนความเชอสขภาพ(Health Belief Model-HBM) เปนโมเดลสงเสรมสขภาพ เพอกระตนความเชอหรอพฤตกรรมของบคคลนนๆ แตไมไดหมายความวาหากท าตามขนตอนเหลานแลวจะสามารถเลยนพฤตกรรมนนได นนหมายความวาแบบแผนความเชอสขภาพนเปนเพยงการสงเสรมใหบคคลมแนวโนมทจะมสขภาพทดขน (Taylor et al., 2007)

ในดานของทฤษฏพฒนาการ ผวจยไดศกษาทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนดรา (Bandura’s Social Learning Theory) เนองจากจะมความเชอมโยงกบเน อหาภายในหนงสออเลกทรอนกส ทผสงอายจะไดรบการเสรมสรางกระบวนการเรยนรจากเนอหา โดยการยกตวอยางการใสสอทเปนรปแบบของภาพเคลอนไหว เชน การออกก าลงกายทเหมาะสมแกผสงอาย การดแลตวเองใหถกวธ หรอมภาพประกอบเพอใหผสงอายเขาใจไดงายขน เปนตน และสามารถน าไปสการมแนวโนมทจะปฏบตตาม โดยตามหลกทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนดรา (Bandura’s social learning theory) ทกลาววา พฤตกรรมของมนษยอาจเกดจากการเรยนรโดยตวแบบ (learning through modeling) ซงเกดจากการเลยนแบบในกระบวนการสงเกตม 4 กระบวนการดงตอไปน

1) กระบวนการความตงใจ (Attentional process) ไดแก การตงใจสงเกตเพอใหไดการรบรทถกตอง เพราะคนเราจะไมสามารถเลยนแบบจากการสงเกตได ถาขาดความตงใจทเกยวของกบลกษณะของตวแบบและกจกรรมของตวแบบ เพราะจะท าใหไมสามารถเกดแบบแผนในการเลยนแบบตวแบบได

2) กระบวนการจดจ า (Retention process) ไดแก การคงความจ าในกจกรรมทเลยนแบบ การเรยนรโดยการสงเกตซงประกอบดวยการวาดภาพในใจ (imaginal) และค าพด (verbal) การเรยนรจากการสงเกตทดนน ผสงเกตจะตองทบทวนดแบบอยางพฤตกรรมของตวแบบอยางมระบบ แลวจงลอกเลยนพฤตกรรมใหถกตอง จงเกดเปนการเรยนร

3) กระบวนการสรางพฤตกรรมทางอวยวะการเคลอนไหว (Motor reproduction process) กระบวนการน ทส าคญคอ การแปรสภาพพฤตกรรมของตวแบบเปนการกระท า พฤตกรรมทแสดงออกสามารถแยกตามกระบวนการความรความเขาใจในการตอบสนองตามพนฐานขอมลทปอนกลบ

81

4) กระบวนการจงใจ (Motivational process) มนษยนนไมจ าเปนตองเกดพฤตกรรมทกอยางทตนเรยนรเสมอไป ฉะนนการจงใจใหเกดการเรยนรจงมบทบาทส าคญในการเลยนแบบจากการสงเกต มนษยจะเลยนแบบพฤตกรรมทใหผลดกบเขามากกวาพฤตกรรมทใหโทษกบเขา และเขามแนวโนมจะเลยนแบบพฤตกรรม ทเขาพอใจมากกวาพฤตกรรมทเขาท าแลวไมสบายใจ (Bandura, 1997; จราภรณ ตงกตตภาภรณ, 2559; พรรณทพย ศรวรรณบศย, 2551; วลาสลกษณ ชววลล, 2548) และผสงอายไดส ารวจโรคประจ าตวและปญหาสขภาพในกลมตวอยางเบองตนเพอน ามาประกอบในการสรางสอหนงสออเลกทรอนกส

ดงนนผวจยจงไดน า 2 ทฤษฏนมาประยกตใชในการสรางสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย โดยในเน อหาของสอหนงสออเลกทรอนกสประกอบดวย 7 บทดงน 1. โรคส าคญในผสงอาย 2. โรครายนากลวแคไหนกน 3. อายบวกขน ความคดกบวกได 4.ท าอยางไร ใหหางโรคภย 5. ปองกนโรคมนดยงไงกนนะ 6. มองโลกและ“โรค”ใหกวางขน และ 7. กจกรรมด สขภาพกดไปดวย

2. ผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย จากผลการวจยในเบองตนนน ผวจยสามารถอภปรายผลการวจยไดคอ ผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกส เพอสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง โดยสอหนงสออเลกทรอนกสทผวจยไดสรางและออกแบบขนเองนน มประสทธภาพทดทสามารถน าไปใชไดจรง และสามารถสงเสรมทศนคตทดในการดแลสขภาพตนเองของผสงอายได ท าใหผสงอายมความรความเขาใจ มความรสกและมแนวโนมการแสดงออกทางพฤตกรรมทจะดแลสขภาพตนเองทงทางดานกายและจตใจไดมากยงขน เพอกอใหเกดการเปนผสงวยอยางมประสทธภาพ ตรงกบวตถประสงคและสมมตฐานทผวจยไดตงไว ผเขารวมการวจยในกลมทดลอง ทไดใชสอหนงสออเลกทรอนกสมทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง สงขนกวากอนการเขารวมการวจย และสงกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต ดานกลมควบคมมผลวจยไมแตกตางกนทงกอนและหลงเขารวมการวจย โดยสอหนงสออเลกทรอนกสทผวจยสรางขนนน เปนโปรแกรมหนงทเปนสวนชวยใหผสงอายมพฒนาการทดในดานการเรยนร ฝกความจ าและความเขาใจ เนองจากทายเน อหาของทกบทในหนงสออเลกทรอนกส จะมแบบทดสอบประมาณ 3-4 ขอ ทสรางขนมาตามรปแบบของหนงสออเลกทรอนกส เพอเปนการทบทวนองคความรตางๆทไดจากการอาน และความโดดเดนของสอ

82

หนงสออเลกทรอนกสนน จะมภาพ เสยง ภาพเคลอนไหว สสนภายในแตละบทของหนงสออเลกทรอนกส และตวอกษรทสามารถปรบขนาดใหญได เพอเหมาะแกการอานของผสงอาย เนองจากผสงอายจะมปญหาทางดานสายตา ทส าคญผสงอายจ าเปนจะตองฝกใชสมองอยเสมอดวยการ อาน ฟง คด พด และจ า (เฉก ธนะสร, 2550)

ทส าคญสอหนงสออเลกทรอนกสสามารถดซ าไดหลายรอบ และสามารถดเวลาใดกไดเนองจาก สามารถอานเอกสารไดทงในระบบออนไลน คอ เชอมตอกบอนเตอรเนต และแบบออฟไลน คอไมตองเชอมตอกบอนเตอรเนต (Gardiner Eileen and Ronald G Musto (2010) ดงนนจงเปนสาเหตหนง ทสามารถท าใหผลของการใชสอหนงสออเลกทรอนกสเกดประสทธภาพทดไดและสงผลใหงานวจยนผลเปนไปตามวตถประสงค โดยผวจยจะตองศกษาเอกสาร ต ารา งานวจยตางๆเพอน ามาประกอบและประยกตใชในการสรางสอหนงสออเลกทรอนกส

จากการศกษางานวจย เมอเขาสวยชราการเรยนรของผสงอายจะลดลง อนเนองมาจากรางกายและจตใจ ทจะเกดความเสอมถอยลงไปตามอาย จากทเคยสามารถท ากจกรรมไดหลายอยาง กไมสามารถท าไดแบบเดม เกดขอจ ากดในการใชชวตประจ าวน ทเหนไดชดคอ ผวหนง มความเหยวยนมากขน ความแขงแรงของกลามเนอนอยลง กระดกเสอม ระบบการรบรตางๆเสอมลง เชน ดานสายตา ดานการไดยน การรบรกลนและรสชาตของอาหาร ทส าคญคอระบบประสาทและสมองทมความเสอมลง และยงสงผลกระทบตอการคด ความรและความเขาใจของตนเองดวย (Salthouse T. A, 2006) ซงปจจยหนงทผสงอายมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองมากขน เปนผลมาจาก ทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM)ท ไดน ามาประยกตใชในสอหนงสออเลกทรอนกส เนองจากผเขารวมการวจยในกลมทดลอง ไดมการเรยนร เกยวกบการดแลสขภาพตนเองทงทางกายและจตใจ ทง 7 บททเคยไดกลาวไปในหวขอการพฒนาสอหนงสออเลกทรอนกส ส าหรบภายในบทตางๆของสอหนงสออเลกทรอนกส ไดมแนวทางการเสรมสรางสขภาพ ทผสงอายควรไดรบค าแนะน าในเรองของการดแลสขภาพดานตางๆ เชน การกนอาหาร การออกก าลงกาย การระมดระวงอบตเหต การตรวจสขภาพประจ าปอยางสม าเสมอ(วรศกด เมองไพศาล, 2553) ซงเมอผสงอายไดเรยนรหรอทราบการเตรยมความพรอมผานกระบวนการปญญาและจตใจแลว กจะเกดกระบวนการตดสนใจทจะกระท าพฤตกรรม ทจะมผลตามมาตอสขภาพของตนเอง Rosenstock (1947 อางใน (องศนนท อนทรก าแหง, 2560) ดงนนจากทฤษฏน จงแสดงใหเหนวามประสทธภาพมากพอ ทจะสามารถกอใหเกดทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของผสงอายได ผลการวจยนจงเปนไปในทศทางทดไดผลดงทคาดหวงไว และยงแสดงใหเหนวาพนฐานของทฤษฏทไดกลาวไปนน มความเขมแขงและแขงแรง

83

พอในการมสวนชวยในดานการดแลสขภาพจงสามารถเกดประสทธผลทด และอกหนงทฤษฏการเรยนรทางสงคมของแบนดรา(Bandura’s Social Learning Theory) ทมบทบาทในงานวจยนมสวนชวยใหผสงอายมทศนคตทสงขนในการดแลสขภาพตนเองเชนกน เนองจากพฤตกรรมของมนษยเกดจากการเรยนรโดยตวแบบ(learning through modeling) ในงานนตวแบบมาในรปแบบของ ภาพและคลปวดโอ ซงผสงอายจะเกดกระบวนการ การตงใจสงเกตขอมลทถกตอง น ามาซงกระบวนการจดจ า และเรมอยากทจะปฏบตตามโดยการเกดกระบวนการจงใจ ซงมความส าคญอยางมากทบคคลนนๆจะมแนวโนมทจะเลยนแบบพฤตกรรม โดยการมแรงจงใจทท าใหอยากทจะปฏบตตอสงนนๆ (Bandura, 1997; จราภรณ ตงกตตภาภรณ, 2559; พรรณทพย ศรวรรณบศย , 2551; วลาสลกษณ ชววลล, 2548)

จากทฤษฏทไดกลาวไปขางตนนน จะเหนไดวาสามารถน ามาประยกตใชใหสอดคลองกบองคประกอบของทศนคตได ซงองคประกอบของทศนคตประกอบไปดวย 1) องคประกอบความร ความคด สตปญญา(Cognitive component) 2) องคประกอบอารมณและความรสก(Affective component) และ 3) องคประกอบแนวโนมและการแสดงออกทางพฤตกรรม(Behavioral component) ท เปนตวแปรส าคญ ของงานวจยน จนกลายมาเปน สอหนงสออเลกทรอนกสน ดงนนจงเปนสงทสามารถยนยนไดวาทง 2 ทฤษฏไดแก ทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model-HBM) และทฤษ ฏการเรยน รท างสงคมของแบนดรา(Bandura’s Social Learning Theory) แสดงใหเหนวาทฤษฏมรากฐานทมนคงและสามารถน าไปประยกตใชในงานวจยไดจรง

ขอเสนอแนะจากการวจย

ขอเสนอแนะในการน าผลวจยไปใช ในการศกษาครงน มรายละเอยดดงตอไปน 1. สอหนงสออเลกทรอนกส เพอการสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง ของผสงอาย ชวยใหกลมตวอยางทไดใชสอน มทศนคตทสงขน และสงกวากลมท

ไมไดใช ดงนนสอหนงสออเลกทรอนกสในการสงเสรมทศนคตตอการดแลสขภาพของผสงอายจงสามารถน าไปใชเพอกอใหเกดประโยชนในการใชงานไดจรง จงเหมาะแกหนวยงาน หรอบคคลตางๆทสนใจจะน าไปใช ไมวาจะเปนการประยกตใชในการสอน การจดกจกรรม หรอการสงเสรมสขภาพของผสงอาย และยงสามารถน าไปเผยแพรแกคนในครอบครวได เปนตน

84

2. การสอหนงสออเลกทรอนกสในงานวจยครงน สามารถใชเปนสอกลางในการเปนการแลกเปลยนความคด และแบงปนความรระหวางผทใชสอหนงสออเลกทรอนกสน หรอยงสามารแบงปนความรทไดรบสงตอไปยงบคคลทไมไดใชสอหนงสออเลกทรอนกสอกดวย จงอาจชวยใหเกดมมมอง องคความรใหมๆ เกดการสรางเปนเครอขายหรอเพมแรงกระตนจงใจตนเองส าหรบผทตองการดแลรกษาสขภาพขน

3. การถายทอดความรในเชงของสอหนงสออเลกทรอนกสซงมสวนประกอบของการใชสอตางๆ ทหลากหลาย เชน บทความวชาการ บทสมภาษณ คลปวดโอ แผนภาพอนโฟกราฟก จะชวยลดความซบซอนในการเรยนร และดวยคณลกษณะเดนของสอหนงสออเลกทรอนกสทท าใหบคคลสามารถกลบมาอานซ า หรอเหนตวอยางเชงรปธรรมจะท าใหคนสามารถทบทวนความรไดอยางตอเนอง และการมแบบฝกหดทายบทจะชวยเปนการตรวจสอบความรความเขาใจของผศกษา ดงนนผทน าสอหนงสออเลกทรอนกสนไปใชจงควรท าความเขาใจเกยวกบคณลกษณะเดนดงกลาว และปฏบตตามเพอใหเกดประสทธภาพในการเรยนรสงสด

4. สามารถน าไปประยกตใชรวมกบการสงเสรมใหบคคลเกดคณลกษณะทางบวก อนๆ นอกเหนอจากตวแปรทศนคตได เชน พฤตพลง สขภาวะทางจต ตามวตถประสงคของผทสนใจ เพอแกปญหาตางๆ ทอาจเกดขนในวยผสงอายได เชน ความเครยด ซมเศรา การรสกดอยคณคา เปนตน เนองจากผลจากการศกษาพบวาเมอบคคลมสขภาพทดจะสงผลทางบวกตอบคคลในแงมมอนๆ ได รวมถงสอหนงสออเลกทรอนกสสามารถสรางสรรค เน อหาไดหลากหลาย ออกแบบไดตามทผทสนใจศกษาและมความประสงคจะออกแบบในลกษณะนนๆ เพอเปนประโยชนแกผใชงาน

5. ขอจ ากดในการวจยในครงน คอ ความพรอมของตวบคคล รวมถงอปกรณอเลกทรอนกสทใชในการเรยนร เนองจากจะตองเปนผสงอายทสามารถใชงานโทรศพทสมารทโฟน คอมพวเตอร หรอแทบเลตคอมพวเตอร ไดในระดบนง เพอทจะเกดความเขาใจในการใชงานสอหนงสออเลกทรอนกส สามารถเขาถงเนอหาตอยอดการเรยนรตอไปไดเปนอยางด

6. ในการท ากจกรรม ควรมการจดสภาพแวดลอมใหมความพรอมตอการท ากจกรรมโดยควรจะเปนสถานททมการระบายอากาศทด ปลอดโปรง สามารถควบคมอณหภมใหเหมาะสมได สงบ สะดวกสบายแกผสงอาย และควรมอปกรณโสตทศนปกรณหรออปกรณทเกยวของกบการน าเสนอเนอหาทพรอมใชงานในการท ากจกรรม เพอใหผเขารวมการวจยมสมาธ ไมถกรบกวน และไมมความรสกเหนอยลาจากการเขารวมกจกรรมมากเกนไปจนสงผลกระทบดานลบตอการเรยนร

85

ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป มรายละเอยดดงน

1. ผวจยจะตองศกษาวธการท าสอหนงสออเลกทรอนกสอยางถถวน และรอบคอบ เนองจากการ สรางสอหนงสออเลกทรอนกสในแตละโปรแกรมมความแตกตางกน โดยสอหนงสอ อเลกทอรนกสทถกสรางขนดวยโปรแกรมบางชนด ไมสามารถเปดใชงานไดในระบบปฏบตการแอนดรอยด (Android) หรอระบบปฏบตการไอโอเอส(IOS)ได บางรนของโทรศพทมอ คอมพวเตอร หรอแทบเลตคอมพวเตอร ได จงจ าเปนตองศกษาถงขอจ ากดของโปรแกรมในการสรางใหละเอยด และหาวธทเหมาะสมเพอใหเกดประสทธภาพกบกลมตวอยางสงสด

2. กอนการเรมตนการวจย ผวจยควรก าหนดระยะเวลาของการเขารวมกจกรรมใหเหมาะสมโดยอาจท าการประสานงานกบหนวยงาน หรอกลมตวอยางเพอใหเกดความสะดวกในการเขารวมกจกรรม และในการท ากจกรรมไมควรใชเวลามากเกนไป เพราะอาจจะท าใหผสงอายเกดความเบอหนายได หรอถาหากมความจ าเปนควรมกจกรรมพเศษเพมเตม ทหลากหลาย เกดความสนกสนานและเพมความตนตวในการเขารวมกจกรรมของผเขารวมการวจยได

3. การใชสอหนงสออเลกทรอนกสยงเปนเครองมอหนง ทจะชวยสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของบคคลทอยในวยอนๆ นอกจากผสงอายได

4. ในการพฒนาสอหนงสออเลกทรอนกส หรอสอการเรยนรรปแบบอนๆ เพอสงเสรมทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง ผวจยอาจมการผลตสรางสรรคสอทใชประกอบดวยตนเอง นอกเหนอจากการใชสอทมผสรางและเผยแพรเปนสาธารณะอยแลว เพอใหตรงกบแนวปฏบตของการศกษาวจยและมความนาสนใจมากยงขน

5. ผวจยควรใหความสนใจและรบฟงผเขารวมวจยโดยเฉพาะอยางยงผทเปนผสงอายอยางทวถงใหมากทสด เพอปองกนความรสกทางลบของผสงอาย เชน ความรสกนอยใจ ความเครยด เมอไมสามารถเรยนรผานสออเลกทรอนกสยคใหมได รวมถงควรใหค าชมหรอใหก าลงใจในการดแลสขภาพตนเอง รวมไปถงใหก าลงใจในเรองอนๆดวย เพอใหผสงอายเกดความตงใจ มความสขทไดเขารวมการวจยจากการรบรวายงมผทใหความสนใจแกตนเองอย และเกดผลทางบวกอนๆ ขนจากการมสขภาพแขงแรงขนได

6. ในการวจยครงหนงผวจยสามารถท าการพฒนาเครองมอทใชสงเสรมตวแปรในการวจยไดพรอมกนมากกวา 1 ตวแปร โดยตวแปรทศนคตในการดแลรกษาสขภาพของ

86

ผสงอายจากงานวจยน สามารถเปนทางเลอกทจะน าไปประยกตตอยอดการท าวจยเพอการดแลรกษาสขภาพของผสงอายในแงมมอน หรอศกษารวมกบตวแปรทางสขภาพและจตวทยาอนๆ ได เชน พฤฒพลง การสงเสรมการเหนคณคาในตนเอง การเตรยมตวเพอเผชญกบความตายและภาวะใกลตายของผสงอายในอนาคต

87

ภาคผนวก

88

ภาคผนวก ก เครองมอทใชในการวจยและคณภาพเครองมอการวจย

89

สวนท 1 ขอมลเกยวกบผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง เลอกขดเครองหมาย ลงไปในชอง ( ) ตามขอมลของทานดงตอไปน

(กรณาตอบตามความจรง) 1. เพศ

( ) ชาย ( ) หญง 2. อาย

( ) 60-69 ป ( ) 70-79 ป ( ) 80 ปขนไป

3. สถานภาพสมรส ( ) โสด ( ) สมรส/ค ( ) หยา/หมาย/แยกกนอย

4. ระดบการศกษา ( ) ไมไดเรยนหนงสอ ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษา ( ) ปรญญาตร ( ) สงกวาปรญญาตร

5. โรคประจ าตว ( ) มโรคประจ าตว ( ) ไมมโรคประจ าตว

6. การมผดแล ( ) มผดแล ( ) ไมมผดแล

90

สวนท 2 แบบสอบถามการดแลสขภาพของฉน ค าชแจง ขอใหทานพจารณาขอความแตละขอวาตรงกบความคดเหนของทานในระดบ

ใด และเลอกขดเครองหมาย ลงไปในชองตารางทหวตาราง “เหนดวยอยางยง” ถง “ไมเหนดวยอยางยง” ทตรงกบความเปนจรงส าหรบทานทสด เพยงแหงเดยวในแตละขอ (กรณาตอบให

ครบทกขอ) โดยค าตอบมใหเลอกดงน เหนดวยอยางยง หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนมากทสด หรอรสกเหนดวย

มากทสด เหนดวย หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนเปนอยางมาก หรอรสกเหนดวยมาก ไมแนใจ หมายถง ทานไมแนใจกบขอความวาเหนดวยหรอไมเหนดวย ไมเหนดวย หมายถง ทานไมเหนดวยกบขอความนนเลย ไมเหนดวยอยางยง หมายถง ทานไมเหนดวยกบขอความนนมากทสด

ขอความ ระดบความคดเหน เหนดวยอยางยง

เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

1. ฉนเหนวาฉนมความรในเรองโรคสมองเสอม

2. ฉนเหนวาฉนมความรในเรองโรคหวใจ

3. ฉนคดวาฉนมความรในเรองภาวะซมเศรา

4. ฉนเหนวาปญหาสขภาพเปนเรองทแกไขได

5. ฉนคดวาฉนรความเสยงทจะเกดโรคจากพฤตกรรมของฉน

6. ฉนมองวาการสงเสรมสขภาพจตเปนเรองยาก

7. ฉนคดวาฉนรวธปองกนโรครายทจะเกดขน

91

ขอความ ระดบความคดเหน เหนดวยอยางยง

เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

8. ฉนคดวาฉนรวธดแลสขภาพตนเองอยางถกตอง

9. ฉนเหนวาฉนมความรในเรองสาเหตทท าใหเกดโรคแกตนเอง

10. ฉนรสาเหตทจตใจและอารมณของฉนมการเปลยนแปลง

11. ฉนรสกเสยใจกบการตองปวยเปนภาวะซมเศรา

12. ฉนรสกสนใจความเสยงทจะท าใหเกดโรค

13. ฉนรสกหวาดกลวกบโรคเบาหวาน

14. ฉนรสกหนกใจทจะตองเผชญกบโรคราย

15. ฉนรสกแขงแรง แมไมไดดแลสขภาพตนเอง

16. ฉนรสกหวาดกลวกบโรคสมองเสอม

17. ฉนรสกหวนไหวตอโรครายทจะเกดขน

18. ฉนรสกเบอกบปญหาของโรคราย

19. ฉนรสกไมมความสขเลย หากฉนเสยงตอการเปนโรคราย

20. ฉนรสกกลวทจะตองรบมอกบ วธลดสภาวะทางลบของจตใจ

92

ขอความ ระดบความคดเหน เหนดวยอยางยง

เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

21. ฉนมแนวโนมจะหลกเลยงปญหาสขภาพ

22. ฉนมแนวโนมทจะไมกลนปสสาวะ

23. ฉนพยายามไมเครยดกบปญหาชวตทจะเกดขน

24. ฉนไดพยายามออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

25. ฉนมแนวโนมทจะใสใจดแลสขภาพตนเอง

26. ฉนมแนวโนมทจะมองโลกในแงลบ มากกวาในแงบวก แมรวาจะสงผลเสยตอสขภาพตนเอง

27. ฉนพรอมทจะหลกเลยงพฤตกรรมเสยงทจะท าใหเกดโรคราย

28. ฉนพรอมทจะกนอาหารทมประโยชน ถกหลกอนามย

29. ฉนพยายามหลกเลยงพฤตกรรมเสยง ทจะเปนผลเสยตอสขภาพ

30. ฉนพยายามทจะท ากจกรรมตางๆ เชน เขาสงคม พบปะเพอนฝง เปนตน

93

คา CITC และคาความเชอมนของมาตรทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง ขอ CITC 1 .564 2 .661 3 .397 4 .461 5 .459 6 .367 7 .360 8 .400 9 .590 10 .349 11 .353 12 .413 13 .546 14 .417 15 .326 16 .476 17 .376 18 .519 19 .388 20 .321 21 .328 22 .494 23 .308 24 .301 25 .370

94

คา CITC และคาความเชอมนของมาตรทศนคตในการดแลสขภาพตนเอง (ตอ)

ขอ CITC 26 .359 27 .269 28 .594 29 .507 30 .457

คาความเชอมนทงฉบบ .873

95

Scale Mean if

Item Deleted

Scale Variance

if Item Deleted

Corrected Item-

Total

Correlation

Cronbach's

Alpha if Item

Deleted

1 105.6000 178.938 .564 .865

2 105.5333 177.085 .661 .862

3 106.3667 181.620 .397 .869

4 106.4000 182.317 .461 .867

5 106.3000 178.424 .459 .867

6 104.9333 187.099 .367 .872

7 104.3333 186.989 .360 .870

8 104.3333 188.299 .400 .869

9 104.9333 177.513 .590 .864

10 104.3333 186.368 .349 .870

11 104.5000 187.569 .353 .873

12 104.3667 186.378 .413 .869

13 105.0333 181.068 .546 .865

14 105.0667 183.789 .417 .868

15 104.8000 187.407 .326 .870

16 105.6333 180.171 .476 .867

17 104.6333 190.792 .376 .871

18 105.9000 180.645 .519 .866

19 105.4333 183.151 .388 .869

20 105.6333 184.171 .321 .871

21 105.5667 187.426 .328 .874

22 105.5667 179.289 .494 .866

23 105.2667 184.340 .308 .872

24 104.6667 187.954 .301 .871

25 104.5667 188.254 .370 .872

26 104.4667 186.464 .359 .870

27 104.9667 187.275 .269 .872

28 104.6000 181.834 .594 .865

29 104.3000 183.597 .507 .867

30 104.2667 184.685 .457 .868

Reliability Statistics

96

Cronbach's

Alpha

Cronbach's

Alpha Based on

Standardized

Items N of Items

.873 .876 30

Item Statistics

Mean Std. Deviation N

A1 3.1000 1.06188 30

A2 3.1667 1.01992 30

A14 2.3333 1.21296 30

A18 2.3000 1.02217 30

A19 2.4000 1.30252 30

A23 3.7667 1.07265 30

A24 4.3667 .85029 30

A25 4.3667 .66868 30

A27 3.7667 1.10433 30

A28 4.3667 .92786 30

A29 4.2000 1.06350 30

A30 4.3333 .80230 30

B1 3.6667 .95893 30

B2 3.6333 .99943 30

B10 3.9000 .88474 30

B11 3.0667 1.14269 30

B12 4.0667 .63968 30

B14 2.8000 1.03057 30

B15 3.2667 1.11211 30

B18 3.0667 1.20153 30

B19 3.1333 1.16658 30

B20 3.1333 1.16658 30

B21 3.4333 1.22287 30

B23 4.0333 .88992 30

B24 4.1333 .93710 30

B25 4.2333 .89763 30

B26 3.7333 1.04826 30

B27 4.1000 .84486 30

B28 4.4000 .85501 30

B30 4.4333 .85836 30

97

ภาคผนวก ข รายชอผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย

98

รายชอผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย

ชอ-สกล สถานทท างาน อาจารย ดร.ชญญา ลศตรพาย คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยศร นครนทรวโรฒ อาจารย ดร. ไตรภพ จตรพานชย วทยาลยเทคโนโลยอตสาหกรรมมหาวทยาลย พระจอมเกลาพระนครเหนอ อาจารย ดร.นรตม พรประสทธ คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

99

ภาคผนวก ค ขอเสนอแนะของผเชยวชาญในการแกไขสอหนงสออเลกทรอนกส

100

ชอเรอง คมอเสรมสรางทศนคตในการดแลสขภาพตนเองของ “ผสงอาย”

หวขอในการประเมนสอหนงสออเลกทรอนกส

• โทนสทใชในการตกแตงเหมาะกบผสงอายไหม

- เหมาะสมกบกลมเปาหมายทเปนผสงอาย เนองจากมการใชสโทนกลาง ไมฉดฉาดหรอมดจนเกนไป อกทงยงมการการใชทหลากหลาย แบงแยกตามหวขอ ท าใหอานงายมากขน

• การใชขนาดตวอกษรเปนอยางไร และรปแบบตวอกษรเหมาะสมหรอไม - ขนาดตวอกษรทใชมความเหมาะสม เนองจากมขนาดทพอด แตควรเพมเตม

ขนาดในสวนของหวขอหลกใหมขนาดใหญกวาสวนอนๆ เนองจากจะท าใหเวลาอานสบายตา และดนาสนใจมากขน รวมถงควรปรบเปลยนรปแบบตวอกษร เนองจากตวอกษรทใชเปนตวอกษรทไมมหว ไมเหมาะสมกบการท าหนงสอส าหรบผสงอาย เพราะจะอานยากกวาการใชตวอกษรแบบมหว และไมควรใชรปแบบตวอกษรแบบเดยวกนทงหมด ควรเลอกใชรปแบบตวอกษรทโดดเดนในสวนของหวขอหลกหรอขอความส าคญทอยากใหดงดดสายตาเปนอนดบแรก และใชรปแบบตวอกษรทอานงายในสวนของเนอหาหลก จะท าให e-Book นาสนใจมากยงขน

• การจดวางกรอบตวอกษร และรปภาพเปนอยางไร - การจดวางคอนขางอานยาก บางกรอบขอความตองเลอนเพออานขอมล

เพมเตม ท าใหอาจจะไมตอบโจทยการใชงานในกลมผสงอายเทาทควร - การใชรปภาพตรงกบเนอหาทแสดง อาจจะเพมอนโฟกราฟกสรปขอมลนนๆ

ส าหรบผอานทมเวลาไมมากในการอาน หรอตองการน าขอมลไปสงตอใหกบผอน นอกจากนนการท าอนโฟกราฟกยงเพมความนาสนใจใหกบ e-Book ดวย

• การน าภาพและคลปวดโอมาใสประกอบเนอหา เหมาะสมหรอไม

- คลปวดโอทใชประกอบใน e-Book มความเหมาะสมและมความนาสนใจ เนองจากบางหวขอรปภาพอาจจะไมเพยงพอในการใหขอมล และความยาวของวดโอแตละวดโอมความเหมาะสมตามหวขอนนๆ เชน หวขอทสามารถอธบายไดในเวลาสนๆ ทางผจดท าเลอกใช

101

วดโอทมความยาวไมเกน 2 นาท สวนหวขอทมรายละเอยดเยอะทางผจดท าเลอกใชวดโอทมความยาว 4 นาทเปนตนไป เพอใหผทอาน e-Book ไดรบขอมลทครบถวน

• หวขอแตละบทสอดคลองและตอเนองกนหรอไม - หวขอทน าเสนอมความตอเนองสอดคลองกนด และหวขอทน าเสนอเปนหวขอท

เหมาะสมกบกลมเปาหมายผสงอายไดครบถวน

• เนอหาในแตละบท ผสงอายจะสามารถอานอยางเขาใจไดงายหรอไม - เนอหาในแตละบทผสงอายสามารถอานเขาใจไดงาย เนองจากไมใชเรองไกล

ตวเพยงแตเปนการเพมขอมล และแนะน าขอมลทจ าเปน เพอใหผสงอายสามารถน าไปเปนหลกในการปฏบตได

• แบบทดสอบควรมจ านวนกขอ เพอใหเหมาะแกผสงอาย ในงานมจ านวน 3 ขอ มากหรอนอยไปหรอไม

- แบบทดสอบควรมประมาณหวขอละ 3 - 5 ขอ เปนการตงแบบสอบถามเพอทบทวนความจ าหลงจากอาน e-Book ในแตละหวขอ ไมควรมค าถามทมากจนเกนไป

102

ภาคผนวก ง ภาพตวอยางเนอหาภายในสอหนงสออเลกทรอนกส

103

104

105

106

107 บรรณานกรม

บรรณานกรม

Bandura, A. (1997). Self-Efficacy : The Exercise of Control. New York W.H.Freeman and company.

Barker, P. (1996). Electronic books: A review and assessment of current. Educational Technology Review, (6), 14-18.

Belsky. ( 1999). The Psychology of Aging: Theory, Research and Interventions. (3 th Edition). Amsterdam: Elsevier.

ed. St. Louis Toronto. London: : The C.V. Mosby. . Faul F Erdfelder, E Lang, A. G., & Buchner A. (2007). G* Power 3: A flexible statistical power

analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior research methods. ( 39(2)), 175-191.

Galvin Kathleen T. (1992). A critical review of the health belief model in relation to cigarette smoking behaviour. Journal of Clinical Nursing, 1(1), 13-18.

Gardiner Eileen and Ronald G Musto. (2010). "The Electronic Book" In Suarez, Michael Felix, and H. R. Woudhuysen. The Oxford Companion to the Book.: Oxford:Oxford University Press,.

Hanlon John J. & George E. Pickett. (1979). Public health: Administration and practice. (7th). Jadad A. R. and O’Grady L. (2008). How should health be defined? British Medical Journal, 337. John W. Newstrom Keith Davis. (2002). Human Resource Management :The Entrepreneurship

Series. Juta and Company Ltd. Kaisa Backman. (2001). Model for the self‐care of home‐dwelling elderly. University of Oulu:

Finland:. Lieberman D. A. Fisk M. C. & Biely E. (2009). Digital games for young children ages three to six:

From research to design. Computers in the Schools, 26(4), 299-313. Pender. (1987). Health Promotion in Nursing Practice. California: Appleton and Lange. Pilar Garcia and Mark McCarthy. (2000). Measuring Health A STEP IN THE DEVELOPMENT OF

CITY HEALTH PROFILES. World Health Organization Regional Office for Europe Copenhagen, 10-14.

Rana Mostaghel. (2016). Innovation and technology for the elderly: Systematic literature review. School of Business and Economics: Linnaeus University, 351 95 Vaxjo, Sweden.

108

Richard Eiser. (1994). Attitudes, Chaos and the Connectionist Mind. Blackwell Oxford UK & Cambridge USA, p. 21.

Rod Plotnik และ Haig Kouyoumdjian. (2008). Introduction to Psychology. Printed in Canada. Sabau Elena Niculescu Georgeta Gevat Cecilia & Lupu Elena. (2011). The attitude of the elderly

persons towards health related physical activities. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 1913 – 1919.

Salthouse T. A. (2006). “Mental exercise and mental aging: Evaluating the validity of the ‘‘use it or lose it’’ hypothesis”. Perspectives on Psychological Science,

(1), 68–87. Syracuse Schermerhorn. (2000). Annual Report of the National Bee-Keepers' Association.

University of California: The Association. Taylor, D., Bury, M., Campling, N., Carter, S., Garfied, S., Newbould, J., & Rennie, T. (2007). A

Review of the use of the Health BeliefModel (HBM), the Theory of Reasoned Action (TRA), the Theory of Planned Behaviour (TPB) and the Trans-Theoretical Model (TTM) to study and predict health related behaviour change. The School of Pharmacy, University of London.

William Gibson. (2000). Word Order Research Surveys in Linguistics. Cambridge University Press, p.102.

Williams Jesse Feiring and Ruth Abernathy. (1949). Health Education in School. The Ronald Press Company.

เฉก ธนะสร. (2550). เลนกบตวเองอยางไร ใหสขกาย สขใจ ปลอดโรคภยเกน 100 ป (พมพครงท 2 ed.). กรงเทพฯ: นามมบคพบลเคชน.

เพญแข ลาภยง. (2552). การเสรมสรางสขภาพ: แนวคด หลกการ และยทธศาสตร. ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย. ส านกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต, หนา 64.

เอกณรงค วรสหะ. (2560). ทศนคตและการสรางแบบวดทศนคต: วทยาลยนวตกรรมและการจดการ. มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

โรงพยาบาลกรงเทพ. (2545). คมอดแลสขภาพ (พมพครงทหนง ed.). กรงเทพฯ. ไพฑรย ศรฟา. (2551). E-book หนงสอพดได (พมพครงท 1.. ed.). กรงเทพฯ: กรงเทพฯ : ฐานบคส. กมลรตน หลาสวงษ. (2527). จตวทยาสงคม. กรงเทพฯ: กรงเทพฯ : ภาควชาการแนะแนวและจตวทยาการศกษา

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

109

กรมกจการผสงอาย. ( 2560). ขอมลสถตจ านวนผสงอายประเทศไทย ป 2560. Retrieved from http://www.dop.go.th/th/know/1/125

กลยา ตนตผลาชวะ. (2556). สขภาพสงวย ดแลไดดวยตวเอง. กรงเทพฯ: เบรน-เบส บคส. คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล. สภาพจตใจของผสงอาย. Retrieved from จาก :

https://med.mahidol.ac.th/ramamental/generalknowledge/general/07172014-1131 จรวยพร ธรณนทร. (2538). การเสรมสรางสขภาพคนยคใหม (พมพครงท 1 ed.). กรงเทพฯ: ตนออ แกรมม. จกรพนธ เพชรภม. (2560). พฤตกรรมสขภาพ: แนวคด ทฤษฏ และการประยกตใช (พมพครงท 1 ed.). พษณโลก:

ส านกพมพมหาวทยาลยนเรศวร. จตตมา บญเกด. (2552). การประเมนสขภาพผสงอายแบบองครวมกบทศทางการเปลยนแปลงระบบการบรการปฐม

ภมส าหรบผสงอายในปจจบน. ระบบบรการปฐมภม และ เวชศาสตรครอบครว, 1((2)), 32-36. จตตมา บญเกด พชต สขสบาย ธเนศ แกนสาร อญญพร สทศนวรวฒ กลญารตน รามรงค และ รชนวรรณ รอส.

(2558). การสรางความตระหนกรและทศนคตเชงบวกแกผสงอาย ในชมชนเพอปองกนการหกลมโดยค าแนะน าจากอาสาสมครและจากสอสงเสรมสขภาพ. วารสารวจยระบบสาธารณสข, ปท 9(ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม).

จราภรณ ตงกตตภาภรณ. (2559). จตวทยาบคลกภาพและพฤตกรรมสขภาพ (พมพครงท 1 ed.). กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชมพนท พรหมภกด. (2556). การเขาสสงคมผสงอายของประเทศไทย (Aging society in Thailand). บทความวชาการ, ปท 3(ฉบบท 16 สงหาคม).

ชาตร บานชน. (2548). ปญหาสขภาพและการปฏบตตนส าหรบผสงอาย (พมพครงท 1 ed.). กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

ชศกด เวชแพศย. (2532). การปฏบตตวของผสงอาย เพอใหมอายยน (พมพครงท 1 ed.). กรงเทพฯ: ศภวนชการพมพ.

ฐณฐ วงศสายเชอ. (2554). การวด การสรางสเกลและการวด. หนา 8-14. ดเรก ธระภธร. (2555 ). หนงสอเรยนรายวชา การออกแบบมลตมเดย ชนมธยมศกษาปท 3 โครงการบมเพาะและ

พฒนาอาชพเชงบรณาการ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. Retrieved from http://www.ict.up.ac.th/itichai/cidtec/assets/uploaded/documents/dbd6bf2e5bece44c1be7b023268f7294.pdf

ธระพร อวรรณโณ. (2528). วารสารการวดผลการศกษา. ปท 7(ฉบบท 19 (พ.ค.-ส.ค. 2528)), หนา 15-39. ธระพร อวรรณโณ. (2529). จตวทยาสงคม = Social psychology. กรงเทพฯ: โครงการต าราและเอกสารทาง

วชาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ธระพร อวรรณโณ. (2535). เจตคต : ตามศกษาตามแนวคดทฤษฏหลก. กรงเทพฯ: คณะครศาสตร จฬาลงกรณ

110

มหาวทยาลย. ประณต เคาฉม. (2549). เอกสารค าสอน วชา จต 221 จตวทยาพฒนาการ. กรงเทพฯ: ภาควชาจตวทยา. คณะ

มนษยศาสตร. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ประภาเพญ สวรรณ. (2520). ทศนคต: การวด การเปลยนแปลง และพฤตกรรมอนามย (พมพครงทหนง ed.).

กรงเทพฯ: ส านกพมพไทยวฒนาพานช. ปญญา สมบรณศลป. (2558). สขภาพ. สารานกรมศกษาศาสตร. พงศ หรดาล. (2540). จตวทยาอตสาหกรรมและองคการเบองตน (พมพครงท 1 ed.). มหาวทยาลยศรนคร นทรว

โรฒ ประสานมตร. กรงเทพฯ: บรษท โอ.เอส. พรนตงเฮาส จ ากด. พชรา เกาตระกล. พรรณทพย ศรวรรณบศย. (2551). ทฤษฏจตวทยาพฒนาการ (พมพครงทส ed.). กรงเทพฯ: ส านกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. พวงชมพ โจนส. (2561). สงคมผสงอาย : โอกาสและความทาทายทางธรกจ. วารสาร ธรกจปรทศน, ปท 10(ฉบบท

1 มกราคม - มถนายน). พชน วรกวน. (2522). จตวทยาสงคม. กรงเทพฯ: กรงเทพฯ : ภาควชาจตวทยาและการแนะแนว คณะวชาครศาสตร

วทยาลยครจนทรเกษม. พารณ วงษศร และ ทปทศน ชนตาปญญากล. (2561). การประยกตใชทฤษฎของโอเรมกบการดแลและการให

ค าแนะน าผปวยทมภาวะหวใจลมเหลว. วารสารพยาบาล. คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล.

พชาน แหลงสทาน และ รจรา ดวงสงค. (2560). ผลโปรแกรมสขศกษารวมกบสอหนงสนเพอปรบเปลยน พฤตกรรมการปองกนโรคพยาธใบไมตบในกลมเสยงโรคพยาธใบไมตบอาย 40-59 ป อ าเภอเสลภม จงหวดรอยเอด. มหาวทยาลยขอนแกน. .

ฟสกส ฌอณ บวกนก และ เกษตร วงศอปราช. (2560). การพฒนาสอเทคโนโลยจดการศกษาเพอพฒนาคณภาพชวตผสงอาย จากการมสวนรวมของชมชนในเขตชานเมอง เทศบาลเมอง จงหวดล าปาง. คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏล าปาง. .

ภาสกร เรองรอง. (2557). การพฒนาอบคบนคอมพวเตอรแบบพกพา e-Book บน Tablet PC (พมพครงท 1.. ed.). กรงเทพฯ: กรงเทพฯ : ซเอด : ศนยหนงสอจฬาฯ ผจดจ าหนาย.

ภชพงศ โนดไธสง. (2561). อก 3 ปสงคมไทยสงอายเตมสบ. Retrieved from https://www.thairath.co.th/content/1253407

มกดา หนยศร. (2559). การปองกนภาวะสมองเสอม. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. รววรรณ องคนรกษพนธ. (2533). การวดทศนคตเบองตน. หนา 10-13. รชนภรณ ภกร. (2542). สขภาพผสงอาย. โปรแกรมสขศกษา คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย สถาบนราชภฏพบล

สงคราม. พยาบาลสาธารณสข. หนา 76.

111

รชราวไล สวางอรณ. (2556). ทศนคตทมตอการเขารวมโปรแกรมนนทนาการของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3. ปรญญานพนธ (ศศ.ม. (การกฬา นนทนาการและการทองเทยว)) -- มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2556.

วรชย ทองไทย. (2549). อายเรมตนของผสงอายไทย. ในการประชมวชาการประชาคมศาสตรแหงชาต 2549, สมาคมนกประชากรไทย.

วรนารถ ดวงอดม. (2555). การพฒนาสอทเหมาะสมกบการพฒนาคณภาพชวตผสงอาย ในกรงเทพมหานครและจงหวดแพร. วารสารจนทรเกษมสาร ปท 18 (ฉบบท 34 มกราคม – มถนายน 2555).

วรรณด แสงประทปทอง. (2536). วารสารการวดผลการศกษา. ปท 14(ฉบบท 42 (ม.ค.-เม.ย.2536)), หนา 52-66. วนด โภคะกล. (2547). การมอายยนยาวอยางแขงแรงในวยสงอาย. กรงเทพฯ: โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตร

แหงประเทศไทย. วเชยร วทยอดม. (2554). พฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ: ธนธชการพมพ. วราพรรณ วโรจนรตน วนส ลฬหกล พสมณฑ คมทวพร และ วฒนา พนธศกด. (2555). พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

และภาวะเสยงทางสขภาพของผสงอายโครงการ สงเสรมสขภาพผสงอาย. มหาวทยาลยมหดล. วลาสลกษณ ชววลล. (2548). เอกสารประกอบการสอนวชาทฤษฏและการวจยพฒนาการทางจต. สถาบนวจย

พฤตกรรมพฤตกรรมศาสตร. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ. ววฒน พทธวรรณไชย. (2553). กายเหนอวย ใจเหนอกาลเวลา เคลดลบชะลอวยดวยเวชศาสตรอายรวฒน (พมพครง

ทหนง ed.). กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. วรศกด เมองไพศาล. (2553). สขภาพดสมใจ ในวยผสงอาย. กรงเทพ: ซเอดยเคชน. ศรเรอน แกวกงวาล. (2546). ทฤษฎจตวทยาบคลกภาพ (พมพครงท 10 ed.). ส านกพมพหมอชาวบาน. ศรเรอน แกวกงวาล. (2549). จตวทยาพฒนาการชวตทกชวงวย (พมพครงท 9 ed.). กรงเทพฯ: โรงพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ศรสภา มวงษ. (2552). ส ารวจโรคผสงอายไทย. ชวจต, ปท 11(ฉบบท 264 (1 ต.ค. 2552)), หนา 50-52. ศศชา จนทรวรวทย. (2560). ผสงอายกบภาวะสมองเสอม. ศนยกายภาพบ าบด คณะกายภาพบ าบด

มหาวทยาลยมหดล. Retrieved from จาก: http://www.pt.mahidol.ac.th/knowledge/?p=614 ศรวฒน แดงซอน มลนธนโยบายสขภาวะ. (2555). ถาจะม “Watch” ผสงอายในเมองไทย. Retrieved from จาก

: http://www.npithailand.com/article/ ศทรา เอออภสทธวงศ ดษฎ จงศรกลวทย และ พนธนภา กตตรตนไพบลย. (2560). แผนงาน พฒนานวตกรรมเชง

ระบบเพอการสรางเสรมสขภาพจต (พมพครงทหนง ed.). เชยงใหม. ศภนตย คงสบ. (2549). สขภาพผสงอาย. คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย. มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค. สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข.สภาวะทางสขภาพของผสงอายไทย. (2550).

Retrieved from จาก : http://www.vcharkarn.com/blog/113841 สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล.ภาวะสงวยของประชากร. (2560). Retrieved from จาก:

112

http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsrbeta/th/ResearchClusters.aspx?ArticleId=46 สถต วงศสวรรค. (2529). จตวทยาสงคม. กรงเทพฯ: กรงเทพฯ : บ ารงสาสน. สนองพร ขาวบาง. (2543). การผลตสอวดทศนพฤตกรรมการดแลสขภาพของผสงอาย ทมอายยน จงหวดนนทบร.

สขศกษา ปท 23, ฉบบท 84 (ม.ค.-เม.ย. 2543), หนา 1-12. สมจต หนเจรญกล วลลา ตนตโยทย และ รวมพร คงก าเนด. (2543). การสงเสรมสขภาพ : แนวคดทฤษฎและการ

ปฏบตการพยาบาล. นครศรธรรมราช: นครศรธรรมราช : มหาวทยาลยวลยลกษณ. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. (2560). ป 61 ไทยกาวสสงคมผสงอาย Retrieved from

http://www.thaihealth.or.th/Content/37506 ส านกงานสถตแหงชาต. (2557a). การส ารวจประชากรผสงอายในประเทศไทย. Retrieved from จาก :

http://www.dop.go.th/th/know/1/48 ส านกงานสถตแหงชาต. (2557b). จ านวนและสดสวนของผสงอายไทยในภาพรวม. Retrieved from จาก :

http://www.dop.go.th/th/know/1/45 ส านกงานส ารวจสขภาพประชาชนไทย. (2551). รายงานการส ารวจสขภาพประชาชนไทย โดยการตรวจรางกายครง

ท 4. กรงเทพฯ: บรษทเดอะกราฟโก ซสเตม จ ากด. สชาต โสมประยร. (2538). จตเปนกายใจเปนสข (พมพครงทหนง ed.): ไทพน. สธรา บวทอง สทธพงศ สภาพอตถ และ ศรณา จตตจรส. (2558). ผสงอายกบเหตผลในการเรยนร วธการเรยนร

และสงทตองการเรยนร. กรงเทพฯ: วารสารศกษาศาสตร, มหาวทยาลยศลปากร. สมาล จนทรรกษ. (2560). การพฒนาหนงสออเลกทรอนกส (E-Book) เรอง การสรางเสรมสขภาพสมรรถภาพ

และการปองกนโรค ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5. วทยาจารย ปท 116 ฉบบท 8 (ม.ย. 2560), หนา 49-52.

สรย กาญจนวงศ. (2551). จตวทยาสขภาพ = Health Psychology (พมพครงท 1.. ed.). กรงเทพฯ: กรงเทพฯ : คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

อทตยา พมพาเพยร และ ขาม จาตรงคกล. (2560). การออกแบบหนงสออเลกทรอนกส : ความคดสรางสรรคจากไมไผ. การประชมวชาการระดบชาต “โฮมภม ครงท 3 : Wisdom to the Future : ภมปญญาสอนาคต” คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 15 - 16 มถนายน 2560. .

อนนต อนนตกล. (2560). สงคมสงวย ความทาทายประเทศไทย. Retrieved from http://www.royin.go.th/wp-content/uploads/2017/12.pdf

อภรต พลสวสด. (2560). การเปลยนแปลงของผสงอาย. อายรแพทยเวชศาสตรผสงอาย ศนยการแพทยกาญจนาภเษก มหาวทยาลยมหดล. Retrieved from http://www.gj.mahidol.ac.th/

ออนศร ปราณ. (2559). ความร ทศนคต และพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ของนกเรยนพยาบาลกองทพบก.

113

องศนนท อนทรก าแหง. (2552). การปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ : 3 self ดวยหลก PROMISE Model (พมพครงท 1.. ed.). กรงเทพฯ: กรงเทพฯ : สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

องศนนท อนทรก าแหง. (2556). ผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทเนนผรบบรการเปนศนยกลางทมตอพฤตกรรมการดแลตนเองของนสตทมภาวะอวน = The effect of health behavior modification based on client center program to self-care behavior of obese students. กรงเทพฯ]: กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

องศนนท อนทรก าแหง. (2560). ความรอบรดานสขภาพ: การวดและการพฒนา (พมพครงท 1 ed.). กรงเทพฯ: บรษท สขมวทการพมพ จ ากด.

อบลรตน เพงสถต. (2554a). จตวทยาพฒนาการ (พมพครงท 8 ed.). กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง.

อบลรตน เพงสถต. (2554b). จตวทยาพฒนาการประยกต (พมพครงท 3 ed.). กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง.

114 ประวตผเขยน

ประวตผเขยน

ชอ-สกล วรรษา กลตงวฒนา วน เดอน ป เกด 1 พฤศจกายน 2537 สถานทเกด จงหวดมกดาหาร วฒการศกษา พ.ศ. 2551 ประถมศกษา โรงเรยนอสสมชญ

พ.ศ. 2556 มธยมศกษา โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย มกดาหาร พ.ศ. 2559 นศ.บ. วทยาลยนเทศศาสตร สาขาวารสารศาสตร จากมหาวทยาลยรงสต พ.ศ. 2562 ศศ.ม. คณะมนษยศาสตร สาขาจตวทยาพฒนาการ จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ทอยปจจบน 36/27 คอนโดศภาลยเวลลงตน2 ถนนเทยมรวมมตร เขตหวยขวาง แขวงหวยขวาง กรงเทพฯ 10310