Univerist® Education Company

Pk:34736 Kozyatağı I Kadıköy I İstanbul I Türkiye

T: 02167061154 I E-Posta: info@univerist.com

univerist.com

• Tikler birden ortaya çıkan, hızlı,yineleyici, ritmik olmayan, basmakalıpbir motor hareket ya da ses çıkarmaşeklinde görülen istem dışıhareketlerdir.

• Karşı konulamaz bir deneyim olarakyaşanır ve değişik sürelerdebaskılanabilir.

• Bütün tik çeşitleri stresle alevlenebilirve oyalayıcı etkinlikler sırasında (örn.okuma ya da dikiş dikme)kaybolabilirler.

• Uyku sırasında görülmez ya da belirginolarak azalırlar.

univerist.com

Tikler, iç gerilimlerin veya çatışmaların açık belirtileridirler. Bazen kişi her

boynunu silkişte, kaşlarını gözlerini oynatışta iç hayatındaki bir gerilimden

kurtulmak çabası içinde olduğunu açıklayabilir. Bazen kişi tikinin yersizlik ve

uygunsuzluğuna bilinçli duruma gelir ve bundan kurtulmak ister, çaba harcar

ancak tike karşı direndikçe gerilim artar. Tiki veya alışkanlık spazmlarını

yapmadıkça gevşeyip rahatlayamaz bir duruma düşer. Duygulanma, üzüntü

ve yorgunluk arttıkça tikler artar. Direnme tiklerin artmasına neden olabilir

univerist.com

• 6 yaş çocuklarında nadir, 8-12 yaşlarındaki çocuklarda, özellikle erkek

çocuklarda daha sık görülür.

• Çocukların genelde birini sık sık taklit etmesi tekrarlama yolu ile

kendinde bir tik olarak da gelişebilir.

• Çocuk, aynı zamanda kötü olduğunu bildiği düşünüşlerini gizler, ama

onu bilinçaltı dürtülerle dışlar. Kavga etmez ama elini ve kollarını

sallama hareketi bunun temsilcisidir.

univerist.com

• Yüz adalelerinin devamlı hareketi

• Göz kapaklarının fazla açılıp kapanması

• Göz kırpmalar ile yüz ve yanak adalelerinde oluşan tikler

• Boyun adalelerinde oluşan tikler

• Sinirsel kökten gelen öksürmeler şeklinde oluşan tikler

• Gerekmediği halde sık sık burun çekme ve üst dudakla birlikte yapılan

tikler

• Yutkunma veya yutar gibi hareket etme

• Boğaz temizler gibi hıçkırmak, boğaz temizlemeye zorlama tikleri

• Omuz silkmek

• Parmak çıtlatmak

• Dizini ve ayaklarını sallamak

• Kollarını sallamak

• Kulakları oynatmak, kaşları sık sık kaldırıp indirme

univerist.com

• Aile veya çevre içinde stres yaratan çeşitli durumlar

• Aile içinde aşırı baskılı ve otoriter bir eğitim (çocuğun her hareketine

müdahale eden, aşırı kontrolcü ve titiz annelerin çocuklarında daha sık

görüldüğü ileri sürülmektedir).

• Çocuğa gösterilen ilginin ve sevginin yetersizliği ve bu tutumun yol açtığı

olumsuz benlik algısı ve kendine güvensizlik

• Çocuğun pek çok davranışının eleştirilmesi

• Çocuğu yeteneklerinin üstünde zorlama

• Sık sık akranlarıyla/kardeşleriyle kıyaslama

univerist.com

• Çocuğun yaşadığı ortamın kaygı verici ve güvensiz olması

• Okulda aşırı baskı

• Yetersiz biyolojik gelişme ve olumsuz çevre etkilerinin bir araya gelmesi

• Tikler de kekemelik gibi, çocuğun dikkati soruna çekildikçe artmaktadır

• Bazı araştırmacılar tiklerin ruhsal bir bozukluğun belirtisi, bazıları ise

MSS’deki bozukluktan kaynaklandığını öne sürmektedir

• Çabuk kaygılanan, aşırı duygusal, sıkıntıları içine atan, ürkek ve çok titiz

olan çocuklarda tikler daha uzun süre devam etmektedir (Çünkü bu

çocuklar ne yaparlarsa yapsınlar heyecanlarını atamamaktadırlar ve

üstlerine gidildikçe tiklerinde daha çok artma olmaktadır).

univerist.com

• Belirgin şekilde huzursuzluk gösterirler

• Fazla hassas ve duyarlıdırlar, alınganlıkları

fazladır

• Kendi kendine bilinçli, kendini oldukça bilen

• Şımarıklık eden ve kolayca kaynayan

• Hırslı ve kaprisli

• Bencillikleri fazla

• Fazla heyecanlı, kolayca kızan, bozulan bir

durumdadırlar

univerist.com

En az dört haftada ortaya çıkan ancak; bir yıldan

uzun sürmeyen, hemen her gün gözlenebilen,

artmalar ve azalmalar gösteren basit tiklerdir. Bu

tip tikler motor tip tiklere oranla daha az görülür.

Oluşmasında daha çok çevresel faktörler ve

stres etkilidir.

univerist.com

• Bir yıldan uzun süre devam eden

tiklerdir. Tiklerin olmadığı bir dönem

üç aydan daha azdır.

• Vokal tiklerle motor tikleri birbirinden

ayıran özellik vokal tiklerin burun

çekme, boğaz temizleme gibi

duyulabilen, motor tiklerin ise kaş

kaldırma, göz kırpma, elleri oynatma

gibi görülebilen tikler olmasıdır.

univerist.com

• Sıklıkla çocuklukta ya da gençlikte başlayan, değişik kas gruplarını tutan motor

ya da sözel birden fazla tikle kendini gösteren bir hastalıktır

• Bir yıldan daha uzun sürer.

• Bu hastaların yaklaşık yarısında dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, % 40

kadarında da obsesif kompulsif bozukluk görülür.

• Tourette bozukluğu yaklaşık olarak her

10.000 kişiden 4-5'inde görülür.

• Bozukluk erkeklerde kızlara oranla daha

fazladır.

univerist.com

• En sık görülen göz kırpma, daha sıklıkla ise yüzü ya da bedenin diğer yanlarını

içeren tikler olabilir.

• Başlangıç belirtileri dil çıkarmayı, diz çökmeyi, koklama, sekme, boğaz

temizleme, kekeleme, sesler kelimeler çıkarma, koprolali ve sıçrama gibi tikleri

içerebilir.

• Bazı olgular ise çoğul belirtilerle başlayabilir.

• Sıklıkla toplumsal sıkıntı, utanma, kendi

kendini yargılama ve deprese duygudurum

vardır.

univerist.com

• Tourette bozukluğu iki yaşında başlayabilmekle birlikte genelde başlangıç

yaşı çocukluk ya da erken ergenliktedir.

• Motor tiklerin ortalama başlangıç yaşı 7'dir.

• Hastalık genellikle yaşam boyu sürer.

univerist.com

Başta aile ve okul olmak üzere çocuğun yakın çevresinin tikler hakkında eğitilmesi

Tiklerin "inadına" davranışlar olmadığını öğrenmek, çocuklarının genetik geçişli bir

nöropsikiyatrik hastalığın etkisiyle böyle davrandığını kabul etmek aileleri ve

öğretmenleri rahatlatarak, beklentilerini olumlu yöne çeker.

univerist.com

Sorunun kaynakları araştırmalıdır. Çocuğun kişilerle çatışmaları bilinmeli ve

çatışma konuları ortadan kaldırılmalıdır. Çocuğun taklit etmesi önlenmelidir. Çocuğun dikkati sert bir şekilde çekilmemelidir. Çocuk tenkit edilmemelidir. Akranlarıyla kıyaslanmamalıdır.

univerist.com

Kişi için aşırı derecede örseleyici veya başa

çıkması zor olan,kişinin varlığını tehdit

eden,hatta öleceğini düşündürebilen normal

yaşamın dışındaki herhangi bir olay.

• Trafik kazası geçirmek

• Herhangi bir kazaya tanık olmak

• Tacize uğramak

• Bir yakının ölümünü görmek

• Yaralanmak veya yaşamı tehdit eden

başka bir olaya maruz kalma

univerist.com

Kişilerin yaşantılarıyla doğrudan bağlantılı olan travma sonrası stres

tepkilerini üç ana grupta toplamak mümkündür.

1. İstenmeden akla gelen düşünce ya da görüntüler

Bu düşünce ve görüntüler, kişinin hatırlamayı isteyip istememesinden bağımsız

olarak, travma sırasında olup bitenler hakkında aklına gelen anılardan oluşur.

Genellikle akla, travmatik olayların en acı ve sıkıntı verici bölümleri gelir. Hatta

kişiler herşey yeniden oluyormuş gibi travmatik olayı yeniden yaşarlar ve

yaşanan herşeyi ‘görüyor’ gibi olduklarını ifade edebilirler.

univerist.com

2. Kaçınma tepkileri

Kaçınma tepkisi kişinin travmatik olayla

ilgili olan düşünceler, duygular, etkinlikler

ve mekanlardan kaçınmasına işaret

etmektedir. Kişi açısından olup bitenler o

kadar acı vericidir ki; kişi kendisine

travmayı hatırlatabilecek herşeyden uzak

durarak adeta olup biteni tümüyle

unutmaya çalışmaktadır.

univerist.com

3. Aşırı uyarılma tepkileri

Anılar (görüntüler, sesler, kokular), kaçınma tepkileri gibi travmatik bir olaydan

sonra ortaya çıkan belirtilerin çok güçlü bir fizyolojik temeli vardır. Travmatik olaylar

insan bedeni ve zihni açısından korkunç bir şoktur ve aşırı bir fizyolojik uyarılmaya

yol açabilir. Bu aşırı uyarılma hızlı kalp atışı, avuç içlerinin terlemesi, konsantrasyon

sorunları ve uyku güçlükleri gibi belirtiler ortaya çıkarır.

univerist.com

Çocuklar travmatik bir olaydan sonra,aşağıda belirtilenler gibi, belirginolmayan kaygılar geliştirebilirler:

• Okul, sosyal yaşam ve gelecekgibi alanlarda ortaya çıkan süreklibir kaygı hal

• Avuçların terlemesi, titreme, midesorunları, baş ağrıları, kasgerginliği gibi fiziksel uyarılmışlıkbelirtileri

univerist.com

• Karanlıktan, belirli hayvanlardan ve başkalarının önünde konuşmadan

aşırı korkma (Bu korkuların bir kısmı, 7-10 yaş arasındaki çocuklarda

yaşa bağlı olarak ortaya çıkan normal gelişimsel korkulardır ve hiçbir

müdahalede bulunulmasa bile kendiliklerinden ortadan kalkarlar.Travma

sonrası kaygı tepkisi olarak nitelendirilmeleri için bu korkuları aşırı

boyutlarda olması gerekir)

• Sevilen birisinden ayrılma korkusu - özellikle küçük çocuklar ayrılık

kaygısı belirtiler gösterebilirler.

univerist.com

Travmatik yaşantı sonrasında normal kabul edilen bazı depresif tepkiler şunlardır:

Depresif ya da sinirli bir ruh hali.

Tüm etkinliklere duyulan ilginin azalması ve bunlardan haz alamama

Diyet yapılmadığı halde bariz şekilde kilo kaybı veya artışı

Kaybedilen kişiyi özleme.

univerist.com

Univerist® Education Company

Pk:34736 Kozyatağı I Kadıköy I İstanbul I Türkiye

T: 02167061154 I E-Posta: info@univerist.com

Teşekkürler

univerist.com

• CAVALERI, S., OBLOJ, K., (1993), Management Systems, ABD: Wadsworth

Publising Company

• CLIPPINGER, J.H., (2012), Leadership, http://www.dodccrp.org/files/

Leadership.pdf

• DENGİZ, G.M., (2000), Takım Çalışması Teknikleri, Ankara: Academyplus

Yayınevi

• DONNOLEN, A., (1998), Takım Dili, İstanbul: Sistem Yayıncılık, Kendiroğlu,

2000

• EKİCİ, K.M., (2006), Vizyoner Liderlik, Turhan Kitabevi: Ankara