TINH DỊCH ĐỒ

Giới thiệu

• Vào thời điểm xuất tinh, tinh trùng sẽ đi theo ống dẫn tinh, sau đó được trộn lẫn với dịch của tiền liệt tuyến (30%), dịch túi tinh (60%), tuyến hành niệu đạo, các tuyến phụ khác (10%) và cuối cùng được tống xuất ra ngoài theo đường niệu đạo.

Giới thiệu

Giới thiệu

• Tinh dịch đồ (Phân tích tinh dịch-Semen analysis) là một xét nghiệm cơ bản cung cấp những thông tin về tinh dịch và tinh trùng trong tinh dịch của người đàn ông.

• Tinh dịch đồ cung cấp những thông số có ý nghĩa trong việc chẩn đoán và điều trị hiếm muộn nam.

• Ngoài ra, tinh dịch đồ còn giúp chẩn đoán xác định tình trạng xuất tinh máu, viêm nhiễm đường dẫn tinh, đánh giá hiệu quả của phẫu thuật triệt sản thắt ống dẫn tinh cũng như đánh giá hiệu quả của phẫu thuật phục hồi lưu thông đường dẫn tinh.

CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TINH DỊCH ĐỒ

1. Máy tự động

- Các loại máy đơn giản như Spectophotometry, Photoncorrelation Spectroscopy giúp đánh giá về hình dạng, mật độ và độ di động của tinh trùng.

- Máy CASA (Computer-aided sperm analysis) có thể xác định cụ thể những đặc điểm di động của tinh trùng như biên độ di động đầu và đuôi tinh trùng, các thông số được ghi nhận và thể hiện qua phần mềm vi tính.

Tuy nhiên kết quả tin cậy thấp nên ít được sử dụng trong đánh giá lâm sàng

2. Phương pháp thủ công

• Đánh giá tinh dịch bằng phương pháp thủ công thường được áp dụng nhất trong chẩn đoán và điều trị. Phương pháp này đánh giá tinh trùng qua khảo sát bằng mắt thường và kính hiển vi.

• Đây là phương pháp đơn giản, rẻ tiền. Tuy nhiên kết quả rất tùy thuộc vào tính chủ quan của người thực hiện.

• Để có kết quả tương đối chính xác, bắt buộc người thực hiện phải được đào tạo đầy đủ và tuân thủ đúng theo quy trình chuẩn.

LẤY MẪU THỬ LÀM TINH DỊCH ĐỒ

Thời điểm tốt nhất để lấy tinh dịch thử là sau khi kiêng giao hợp hoặc xuất tinh từ 3 đến 5 ngày.

Mẫu thử nên được lấy tại phòng riêng gần phòng xét nghiệm hoặc có thể lấy mẫu tại nhà hoặc nơi

khác

Sau khi lấy mẫu cần giữ mẫu bằng nhiệt độ cơ thể (20-37oC) và chuyển ngay đến phòng xét nghiệm không

quá 1 giờ.

Cách lấy mẫu

• Tinh dịch phải được lấy bằng tay (như thủ dâm) và xuất tinh trực tiếp vào lọ đựng mẫu. Bệnh nhân nên: 

+ Đi tiểu thật sạch trước khi lấy mẫu

+ Rửa tay và dương vật trước khi lấy mẫu.

+ Có thể rửa bằng nước sạch hoặc xà phòng nhưng nhớ rửa thật sạch xà phòng để không ảnh hưởng đến tinh trùng.

+ Lau khô tay và dương vật bằng khăn sạch.• Không được dùng bao cao su để lấy tinh trùng vì trong bao cao su thông thường có chất diệt tinh trùng. Những trường hợp cần thiết, có thể lấy tinh dịch bằng loại bao cao su chuyên biệt dành cho việc lấy tinh trùng.

PHÂN TÍCH MẪU TINH DỊCH

• Lọ đựng mẫu được đặt trong tủ ấm để theo dõi thời gian ly giải

• Tinh dịch đồ tốt nhất nên thực hiện trong vòng 1giờ sau khi lấy mẫu.

• Trong trường hợp đặc biệt không được để quá 2 giờ. Nếu để lâu tinh trùng sẽ giảm độ di động và tăng tỉ lệ tinh trùng chết.

KHẢO SÁT ĐẠI THỂYếu tố Đặc điểm Yêu cầu

Sự ly giải Tinh dịch sau khi phóng tinh sẽ tự hóa lỏng ở nhiệt độ 37oC.

Bình thường thời gian ly giải là 15-60 phút.

Độ nhớt Đánh giá bằng cách quan sát sự kéo dài của giọt tinh dịch được nhỏ bằng pipette.

Bình thường khi giọt tinh dịch nhỏ rời rạc hoặc không bị kéo dài quá 2cm.

Tính chất tổng quát Quan sát tổng quát. Tinh dịch sau ly giải có tính đồng nhất, màu trắng hoặc xám đục.

Thể tích Được tính bằng ml. Bình thường thể tích tinh dịch ≥ 1,5ml.

pH Đo pH. Bình thường ≥ 7,2

KHẢO SÁT DƯỚI KÍNH HIỂN VI

• Đánh giá tổng quát: bằng độ phóng đại 100 (10x)– Xem sự phân tán của tinh trùng.– Ghi nhận sự kết dính.– Sự kết đám.– Ghi nhận các tế bào lạ như bạch cầu, tế bào biểu mô.

• Đánh giá tinh trùng di động: Khảo sát sự di động tự nhiên của tinh trùng. – Di động PR (Progressive motility): tinh trùng di động tiến

tới– Di động NP (Non- progressive motility): tinh trùng di động

nhưng không tiến tới.– Không di động (IM: Immotile ).

Đánh giá tỉ lệ sống của tinh trùng

• Đánh giá tỉ lệ sống của tinh trùng: Nhuộm tinh trùng bằng phương pháp eosin-nigrosin để xác định tỉ lệ tinh trùng sống. Dưới tiêu bản kính hiển vi, tinh trùng chết sẽ có màu hồng do bắt màu thuốc nhuộm, tinh trùng sống sẽ màu trắng do không bắt màu.

• Đánh giá mật độ tinh trùng: Để đếm mật độ tinh trùng, cần pha loãng tinh dịch với dung dịch pha loãng và đếm bằng buồng đếm Neubauer.

• Đánh giá hình dạng tinh trùng: Hình dạng tinh trùng cung cấp thông tin quan trọng giúp dự đoán tỉ lệ thụ thai nếu được đánh giá theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt (Strict Criteria). Tinh trùng được nhuộm theo phương pháp Papanicolaou. Tinh trùng bình thường bao gồm đầu, cổ, phần giữa và đuôi đều bình thường.

Một số dạng tinh trùng

Ngưỡng tham khảo của tinh dịch đồ

• Nhằm xác định ngưỡng tham khảo của tinh dịch đồ, nghiên cứu năm 2010 của WHO với 32 nhóm nghiên cứu thuộc 14 nước của 4 châu lục (Âu, Úc, Á, Mỹ) với 4500 người nam đã đưa ra bảng giá trị tối thiểu của tinh dịch đồ bình thường.

Thời gian ly giải 15-60 phút

pH tinh dịch ≥ 7,2

Thể tích tinh dịch ≥ 1,5ml

Tổng số tinh trùng ≥ 39 triệu.

Mật độ tinh trùng ≥ 15 triệu/ml

Di động PR ≥ 32%

hoặc PR+NP ≥ 40%

Tỉ lệ tinh trùng sống ≥ 58%

Tế bào lạ ≤ 1 triệu/ml