Tạp chíKH-CN Nghệ An

SỐ 11/2016 [37]

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

1. Vài nét về hai tỉnh Nghệ An (Việt Nam) vàUlyanovsk (Liên bang Nga)

Ulyanovsk được thế giới biết đến là quê hươngcủa V.I.Lênin, lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Nga vàQuốc tế cộng sản. Trước năm 1924, Ulyanovsk cótên là Simbirsk (Симбирск), là một thành phố nằmtrên sông Volga ở nước Nga, cách Moskva hơn800km về phía Đông. Đây là trung tâm hành chínhcủa tỉnh Ulyanovsk và là nơi sinh của vị lãnh tụ thiêntài Vladimir Ilich Lênin (địa phương được mang têndòng họ chính của Người “Ulyanov”).

Ulyanovsk có nền công nghiệp chế tạo ô tô vớibiểu tượng hãng xe hàng đầu UAZ (u-oát) của ngànhcông nghiệp ô tô Nga từ những năm 80 thế kỷ trướcđến nay. Ulyanovsk còn có nền công nghiệp dệt hiệnđại với đội ngũ nhân công Việt Nam có lúc lên tới2.000 người làm việc tại đây; sở hữu tổ hợp chế tạomáy bay AVIASTAR, một trong những cơ sở côngnghiệp bậc nhất và mới nhất của ngành công nghiệphàng không Liên bang Nga.

Nghệ An là quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh- vị lãnh tụ tài ba của cách mạng Việt Nam. Nằm ởtrung tâm vùng Bắc Trung Bộ, trên tuyến giao lưuBắc - Nam và Đông - Tây, Nghệ An hội tụ đầy đủ

N gày 30/01/1950, Việt Nam vàLiên Xô chính thức thiết lậpquan hệ ngoại giao. Đến

nay, mối quan hệ giữa Việt Nam vàLiên bang Nga ngày càng được củngcố bền chặt, vững chắc. Trong quátrình phát triển quan hệ đó có sự đónggóp không nhỏ của mối quan hệ giữacác địa phương, các tỉnh, thành phốcủa hai nước với nhau. Về quan hệhợp tác giữa hai nước Việt Nam - Liênbang Nga cũng như giữa các tỉnh,thành phố của hai bên đã được nhiềuhọc giả, nhà nghiên cứu, chuyên giatrên thế giới quan tâm, tìm hiểu và chora nhiều công trình, bài viết có giá trị.Bài viết này đề cập đến một số nét cơbản về quan hệ hợp tác ở cấp độ địaphương giữa tỉnh Nghệ An, quêhương của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩđại với tỉnh Ulyanovsk, quê hươngcủa lãnh tụ thiên tài V.I.Lênin.

TÌNH ĐOÀN KẾT, HỮU NGHỊ, HỢP TÁC GIỮA NGHỆ AN (VIỆT NAM) VÀ ULYANOVSK (LIÊN BANG NGA)

n Th.S Phan Thị Cẩm VânKhoa Lịch sử - Trường Đại học Vinh

Lễ đón đoàn đạibiểu tỉnh Nghệ An

thăm tỉnh Ulyanovsknăm 2015

Tạp chíKH-CN Nghệ An

SỐ 11/2016 [38]

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

các tuyến giao thông đường bộ, đường sắt,đường hàng không, đường biển và đường thủynội địa. Nghệ An có tài nguyên phong phú, cóhệ thống cơ sở hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ kháđồng bộ, nguồn nhân lực dồi dào, đặc biệtNghệ An có thế mạnh để phát triển du lịch.

Một sự trùng hợp thú vị là Nghệ An vàUlyanovsk là những nơi sản sinh ra hai vị lãnhtụ cách mạng kiệt xuất, có những đóng góp tolớn cho thắng lợi của Cách mạng tháng MườiNga và Cách mạng tháng Tám ở Việt Nam, làmthay đổi diện mạo và sứ mệnh lịch sử của haidân tộc. Giữa hai nhân vật lịch sử Hồ Chí Minhvà Lênin không có mối liên hệ, tiếp xúc trựctiếp nhưng chính sự tương đồng, giao thoatrong tư tưởng, cũng như sự kính trọng của Chủtịch Hồ Chí Minh đối với Lãnh tụ Lênin đã tạodựng nên hình ảnh cao đẹp của hai nhà lãnhđạo, khắc sâu trong tiềm thức của những lớpngười thuộc các thế hệ nối tiếp của hai dân tộc.

Bằng việc tiếp nhận một cách sáng tạo cóchọn lọc con đường và kinh nghiệm của Cáchmạng vô sản tháng Mười Nga, Nguyễn ÁiQuốc - Hồ Chí Minh đã lãnh đạo nhân dân ViệtNam làm nên thắng lợi cho Cách mạng thángTám 1945 và lựa chọn Liên Xô làm người bạnlớn nhất của nhân dân Việt Nam. Những giaiđoạn thăng trầm của lịch sử và những thànhquả to lớn trong quan hệ giữa hai nước là minhchứng cho tình đoàn kết hữu nghị, nghĩa tìnhsâu nặng giữa hai nước anh em. Nước Nga vớicương vị là người anh cả trong khối các nướcxã hội chủ nghĩa trước đây đã luôn giúp đỡ tậntình, hậu thuẫn cho Việt Nam trong đấu tranhgiải phóng dân tộc và trên bước đường xâydựng, phát triển.

2. Quan hệ hợp tác giữa Nghệ An (ViệtNam) và Ulyanovsk (Liên bang Nga)

Trước những năm 90 của thế kỷ XX, tỉnhNghệ An và tỉnh Ulyanovsk của Liên bang Nga(lúc đó là Liên Xô) đã thiết lập quan hệ hợp tácvào thời kỳ rực rỡ của mối quan hệ Việt Nam- Liên Xô. Lúc bấy giờ, mỗi năm có hàng ngàncán bộ, học sinh, sinh viên của Việt Nam đượccử sang Liên Xô học tập, công tác, lao động vàcác đoàn cán bộ, chuyên gia Liên Xô cũngđược cử sang giúp đỡ nhân dân Việt Nam trongquá trình tái thiết, xây dựng đất nước sau haicuộc chiến tranh bảo vệ tổ quốc. Nghệ An cóhàng nghìn cán bộ, công nhân sang Nga làmviệc trong các nhà máy chế tạo ô tô UAZ,

KAMAZ, công trình xây dựng, cơ sở sản xuất giày da,liên doanh dịch vụ ăn uống…

Năm 1987, một đường phố ở thành phố Ulyanovskđược mang tên Hồ Chí Minh vào dịp chuyến thăm vàlàm việc của đoàn đại biểu tỉnh Nghệ Tĩnh tại đây, mởđầu cho quan hệ kết nghĩa giữa hai tỉnh. Sau năm1991, khi Liên Xô tan rã, quan hệ giữa Nghệ An vàUlyanovsk bị gián đoạn một thời gian. Đến năm 1993,phần lớn những người Việt Nam làm việc theo Hiệpđịnh lao động giữa hai Chính phủ Việt Nam - Liên Xô(cũ) lần lượt rời khỏi Ulyanovsk. Tuy nhiên, sau đó,một số công ty kinh doanh của người Việt đã đượcthành lập. Cộng đồng người Việt ở đây chủ yếu baogồm những người đã từng làm việc tại các nhà máytheo Hiệp định lao động Liên chính phủ Việt - Xô vànhững người đi du lịch tại Nga rồi ở lại sinh sống, làmăn lâu dài.

Hội người Việt Nam “Đoàn kết” tại Ulyanovskđược thành lập vào năm 2004 đã trở thành cầu nối hữunghị và gắn kết các hoạt động giữa hai quê hươngNghệ An - Ulyanovsk với nhau. Hội đã tham gia tíchcực vào việc chuẩn bị, giúp đỡ các chuyến thăm, làmviệc của lãnh đạo tỉnh Nghệ An tại Ulyanovsk và lãnhđạo tỉnh Ulyanovsk tại Nghệ An trong thời gian qua.Từ 2006, nhờ sự giúp đỡ của Đại sứ quán Việt Namtại Liên bang Nga và Hội người Việt Nam tại tỉnhUlyanovsk, hai tỉnh đã nối lại quan hệ hợp tác nhânchuyến thăm và làm việc của đoàn đại biểu cấp caotỉnh Nghệ An tại Ulyanovsk. Trong những năm từ2006-2007, việc ký kết hợp tác, kết nghĩa toàn diệngiữa hai tỉnh Nghệ An - Ulyanovsk được nối lại đã tạonên diện mạo mới trên chính quê hương của lãnh tụV.I.Lê Nin và quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh.Các hoạt động giao lưu văn hóa giữa người Việt vớinhân dân sở tại luôn được Hội quan tâm và tổ chứcthường xuyên thông qua các dịp tết Trung thu, Quốckhánh Việt Nam 2/9, ngày sinh của Chủ tịch Hồ ChíMinh 19/5 hay dịp Tết cổ truyền dân tộc, kỷ niệmCách mạng tháng Mười 7/11… Hội tham gia tích cựccác hoạt động nhân đạo như quyên góp tiền, đồ dùngsinh hoạt ủng hộ trại trẻ mồ côi tại Ulyanovsk, ủng hộngười dân tị nạn từ Ucraina…; chủ động tham gia cáchoạt động chung của Hội đồng các dân tộc do Thốngđốc tỉnh Ulyanovsk làm Chủ tịch. Điều đó đã tạo nênhình ảnh thân thiện tích cực của cộng đồng người Việttrong tình cảm của chính quyền và nhân dân địaphương nước sở tại.

Vào tháng 2/2007, Đoàn đại biểu lãnh đạo tỉnhUlyanovsk sang thăm Nghệ An và dự lễ khánh thànhĐại lộ V.I.Lênin, nối liền với con đường dẫn tới Quảngtrường Hồ Chí Minh ở trung tâm Thành phố Vinh và

Tạp chíKH-CN Nghệ An

SỐ 11/2016 [39]

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

Phòng trưng bày Lênin và Cách mạng tháng Mười tạiBảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh. Cán bộ lãnh đạo và nhândân Nghệ An trao tặng đoàn cán bộ Ulyanovsk bứctượng Chủ tịch Hồ Chí Minh bằng đồng. Vào tháng8/2011, lãnh đạo tỉnh Ulyanovsk mời đoàn công tác củaViện Quy hoạch kiến trúc xây dựng Nghệ An sangUlyanovsk tham dự Hội thảo Arkdecant-2011 về “Kiếntrúc Đại lộ Hồ Chí Minh tại Thành phố Ulyanovsk”.Cũng trong năm 2011, thông qua Đại sứ quán ViệtNam, lãnh đạo tỉnh Ulyanovsk đã gửi thư mời Chủ tịchUBND tỉnh Nghệ An sang thăm và đề nghị giới thiệumột thành phố của Nghệ An để thiết lập quan hệ hợptác trực tiếp với thành phố Ulyanovsk. Năm 2012,UBND tỉnh Nghệ An có công văn chính thức thông báoviệc thiết lập quan hệ hợp tác giữa thành phố Vinh vớithành phố Ulyanovsk. Năm 2013, Văn phòng Trungương Đảng Cộng sản Việt Nam gửi công văn cho lãnhđạo tỉnh Ulyanovsk “đồng ý chủ trương xây dựngTượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Ulyanovsk”.

Ngày 25/9/2014, nhận lời mời của Tỉnh trưởng tỉnhUlyanovsk, Đoàn đại biểu cấp cao tỉnh Nghệ An dođồng chí Hồ Đức Phớc - Bí thư Tỉnh ủy làm trưởngđoàn đã sang thăm và làm việc với lãnh đạo tỉnhUlyanovsk. Hai bên đã trao đổi về tiềm năng và lợi thếmà hai tỉnh có thể hợp tác cùng phát triển như: côngnghiệp nặng, sản xuất, chế biến nông, lâm, thủy sản,văn hóa giáo dục, du lịch, xuất khẩu lao động, thươngmại…[4, tr.1]. Lãnh đạo hai tỉnh đã hội đàm và nhất trícao về việc xây dựng quần thể tượng đài và khuôn viênQuảng trường mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh tại thànhphố Ulyanovsk.

Trong ngày 1-2/11/2014, Đoàn công tác ngoại giaoLiên bang Nga do ngài Andrey G. Kovtun - Đại sứ đặcmệnh toàn quyền Liên bang Nga tại Việt Nam dẫn đầu

đã có chuyến thăm, làm việc tại Nghệ Annhằm tìm hiểu khả năng hợp tác giữa NghệAn với Ulyanovsk. Trong chương trình làmviệc, đoàn cán bộ Đại sứ quán Nga tại ViệtNam đã đi thăm Khu Di tích Kim Liên, tìmhiểu thực tế ở Nhà máy bia Hà Nội - NghệAn, làm việc với Ban Quản lý Khu kinh tếĐông Nam, tham quan Đảo Ngư, làm việcvới Công ty Song Ngư Sơn ở thị xã Cửa Lò,Trang trại bò sữa TH… Qua đó, xác định tiềmnăng của Nghệ An để các nhà đầu tư hai nướchợp tác, phát triển kinh tế. Trước hết, NghệAn là tỉnh nằm ở trung tâm vùng Bắc TrungBộ, có tài nguyên phong phú; hệ thống cơ sởhạ tầng và dịch vụ hỗ trợ khá đồng bộ; nguồnnhân lực dồi dào; có thế mạnh để phát triểndu lịch, là quê hương của Chủ tịch Hồ ChíMinh - danh nhân văn hóa kiệt xuất. Quần thểdu lịch biển đảo Cửa Lò rất đẹp, là điểm đếnhấp dẫn cho du khách, trong đó có khách dulịch Liên bang Nga. Trên địa bàn Nghệ An,ngoài Khu công nghiệp Nam Cấm, hiện đãhoàn thành quy hoạch chi tiết 6 khu côngnghiệp, đã thành lập 3 khu công nghiệp là BắcVinh, Hoàng Mai 1, Đông Hồi, thu hút các dựán vào hoạt động, trong đó có nhiều dự án đầutư trực tiếp nước ngoài… Vị Đại sứ đặc biệtquan tâm đến lĩnh vực công nghiệp nặng,công nghiệp chế biến thủy sản, sản xuất vậtliệu xây dựng và du lịch mà hai nước, trongđó hai địa phương Nghệ An và Ulyanovsk cầnđẩy mạnh hợp tác phát triển [6, tr.1].

Trong bức thư của bà Marina PavlovnaBespalova - Thị trưởng thành phố Ulyanovskgửi đồng chí Hồ Đức Phớc - Bí thư Tỉnh ủyNghệ An vào ngày 13/11/2014, có đề cập đếnviệc phía bạn đang bàn bạc đến việc đặt“Trung tâm thương mại Việt Nam” trong địaphận thành phố Ulyanovsk và mong muốnphía Việt Nam bổ nhiệm đại diện của nướcCộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại thànhphố Ulyanovsk với đầy đủ thẩm quyền để hỗtrợ dự án được thực thi hiệu quả. Điều đó thểhiện sự tôn trọng và tin tưởng của tỉnhUlyanovsk và thành phố Ulyanovsk đối vớitỉnh Nghệ An nói riêng và Việt Nam nóichung. Đáp lại đề nghị của bà Thị trưởngthành phố Ulyanovsk, đồng chí Hồ Đức Phớc,thay mặt lãnh đạo tỉnh Nghệ An đã ủy quyềncho ông Trịnh Văn Quế, Chủ tịch Hội ngườiViệt Nam “Đoàn kết” tại thành phố UlyanovskLễ động thổ xây dựng tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh

tại tỉnh Ulyanovsk (6/2015)

Tạp chíKH-CN Nghệ An

SỐ 11/2016 [40]

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

làm người đại diện, chịu trách nhiệm trong việcxây dựng “Trung tâm thương mại” tạiUlyanovsk và đề nghị thành phố bạn giao đấtcho Hội xây dựng và chi trả kinh phí [5, tr.2].Hoạt động đó tạo điều kiện cho cộng đồngngười Việt Nam sinh sống ở tỉnh bạn thêm thắtchặt, gắn kết với cư dân địa phương Ulyanovsk.

Vào lúc 12h30 ngày 11/6/2015, tại thànhphố Ulyanovsk, tỉnh Ulyanovsk, Liên bangNga đã diễn ra lễ động thổ và khởi công xâydựng quần thể tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minhvà khuôn viên quảng trường mang tên Người,với sự tham dự của lãnh đạo tỉnh Ulyanovskdo ông Tỉnh trưởng Sergey Mozarov dẫn đầuvà lãnh đạo thành phố Ulyanovsk do bà Thịtrưởng Marina Bespalova dẫn đầu. Đoàn đạibiểu tỉnh Nghệ An do Phó Chủ tịch UBND tỉnhLê Ngọc Hoa dẫn đầu, đại diện lãnh đạo Đạisứ quán Việt Nam tại Liên bang Nga cùngđông đảo bà con người Việt Nam, người dânthành phố Ulyanovsk.

Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh tạiUlyanovsk là tượng đứng toàn thân, phỏngtheo mẫu tượng tại Quảng trường Hồ ChíMinh ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, cóchiều cao 5m được đúc bằng đồng đỏ. Tượngđứng trên bệ cao 3m bằng đá hoa cương, đặttại ngã tư Đại lộ Hồ Chí Minh và phốKamyshinskaya, quận Zasnyazhski, thànhphố Ulyanovsk, Liên bang Nga. Mặt trướcchân tượng có khắc chữ đồng bằng tiếng Nganổi nhũ vàng: “Hồ Chí Minh (1890-1969) anhhùng giải phóng dân tộc và nhà văn hoá kiệtxuất”. Phía sau tượng là bức tường phù điêuvới hình tượng hoa sen vàng, tượng trưng chohồ sen trên quê hương Hồ chủ tịch. Trongkhuôn viên Quảng trường Hồ Chí Minh sẽdựng 2 cột cờ Liên bang Nga và Việt Nam,tượng trưng cho tình hữu nghị giữa hai nước.Xung quanh tượng đài Hồ Chí Minh sẽ có cácbồn hoa, cây cảnh, thảm cỏ xanh…[7, tr.1].Đây là công trình có ý nghĩa to lớn, sâu sắc,thể hiện sinh động quan hệ hữu nghị giữa nhànước và nhân dân hai nước Việt Nam - Liênbang Nga.

Hiện nay, tại tỉnh Ulyanovsk có khoảng600 người Việt Nam đang sinh sống, học tập,làm ăn. Việc chính quyền tỉnh Nghệ An đầutư xây dựng công trình tượng đài Chủ tịch HồChí Minh tại thành phố Ulyanovsk là mộtniềm tự hào đối với cộng đồng người Việt nơi

đây. Đây là vinh dự lớn lao đối với cộng đồng ngườiViệt Nam và người dân địa phương tại thành phốUlyanovsk nói riêng cũng như cộng đồng người ViệtNam tại Liên bang Nga nói chung.

3. Kết luận Tình đoàn kết hữu nghị, hợp tác giữa các tỉnh, thành

phố, địa phương hai nước Việt Nam - Liên bang Ngađã đóng góp không nhỏ trong sự phát triển quan hệgiữa hai nước lên quan hệ đối tác chiến lược và đối tácchiến lược toàn diện như ngày nay, trong đó có mốiquan hệ sâu đậm giữa Nghệ An, quê hương của Chủtịch Hồ Chí Minh với Ulyanovsk, quê hương của lãnhtụ V.I.Lênin.

Những năm đầu thế kỷ 21 đã trôi qua với nhiều biếnđộng, xu thế toàn cầu hóa, liên kết khu vực, cuộc chạyđua về khoa học - công nghệ, các vấn đề phát triển,chiến tranh - hòa bình, cạnh tranh - hợp tác đang tácđộng mạnh mẽ đến cục diện thế giới và Khu vực châuÁ - Thái Bình Dương. Do đó, các nhà lãnh đạo hai tỉnhNghệ An và Ulyanovsk cần tiếp tục phát huy nhữngkết quả hợp tác đã đạt được, tăng cường hợp tác trênmọi lĩnh vực trong bối cảnh hai nước Việt Nam, Liênbang Nga đã nâng mối quan hệ lên tầm đối tác chiếnlược toàn diện./.

Tài liệu tham khảo1. Anđrey G. Kovtun (Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Liên

bang Nga tại Việt Nam), Quan hệ Liên bang Nga - Việt Namđang phát triển mạnh mẽ, xứng tầm đối tác chiến lược, Báo điệntử Đảng Cộng sản Việt Nam, thứ Bảy, 31/12/2011.

2. Hà Mỹ Hương, Quan hệ Việt Nam - Liên bang Nga qua60 năm thăng trầm của lịch sử, Tạp chí Cộng sản, số ra ngày4/2/2010.

3. Hà Mỹ Hương, Nhìn lại 65 năm quan hệ Việt Nam - Liênbang Nga, Tạp chí Cộng sản, 12/1/2015.

4. Ngọc Kim Nam, Đoàn công tác tỉnh Nghệ An làm việc vớilãnh đạo tỉnh Ulyanovsk, Cổng thông tin điện tử Nghệ An(26/09/2014).

5. Phạm Bình Minh, Quan hệ đối tác chiến lược Việt - Nga,65 năm một chặng đường, Tạp chí Xây dựng Đảng, số ra ngày30/1/2015.

6. Thục Anh, Hợp tác bền chặt dựa trên ân tình và lòng tin(Cuộc trao đổi giữa phóng viên Báo Nghệ An với ông AnđreyG. Kovtun, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Liên bang Nga tại ViệtNam, Báo Nghệ An, số ra ngày 02/11/2014.

7. Thục Anh, Mối tình đậm sâu giữa hai quê hương lãnh tụ,Báo Nghệ An, ngày 13/11/2014.

8. Trương Tấn Sang, Quan hệ hợp tác Việt Nam - Liên bangNga sẽ có những bước phát triển mạnh mẽ, Báo Nhân dân, sốra ngày 8/7/2008.

9. Thông tấn xã Việt Nam, Khởi công xây dựng tượng đàiChủ tịch Hồ Chí Minh tại quê hương Lênin, thứ Sáungày12/06/2015.

10. Vũ Dương Huân, Quan hệ đối tác chiến lược Việt - Ngatrong tổng thể quan hệ Việt Nam với các nước SNG: hiện trạngvà triển vọng, Tạp chí Nghiên cứu châu Âu, số 4/2007.