Otomotiv Sektörü

-Temel Bilgiler-

Abdullah DEMİR, Yrd. Doç. Dr.

OTOMOBİLİN TARİHİ GELİŞİMİ

Sven A. Beiker, “Between Old Economy and the Next Big Thing the Automobile on its Way to the Future”,

www.stanford.edu/class/me302/.../Future%20Automobile%202010-09-21. Pdf, September 2010

Daha Fazla Otomobil, Daha Fazla Trafik, Daha Fazla Kirlilik, Daha

Fazla Stres, Daha Fazla Çaba/Uğraş, Daha Fazla ….

POPÜLASYON VE ARAÇ SAYISI

Şu anda nüfus 7.300.000.000

2010 yılında 1,1 milyar taşıt; 7,5 milyar nüfus YANİ dünyanın

çevresinin 125 kez dönülmesi, (Araç boyu: yak. 4,5 m alınmıştır).

2030 yılında 1,3 milyar taşıt.

2050 yılında 2,0 milyar taşıt.

2009 yılı itibarıyla Avrupa’daki Popülasyon ve Araç Sayısı:

• 500 milyon nüfus

• 230 milyon araç

• 400 milyon araçlık otopark kapasitesi (Ward Vleugels - CEO Q-Park, More parking spaces or fewer?, EPA Toplantısı, 2009.)

139 araç/1000

kişi

460 araç/1000

kişi

DÜNYADAKİ ARAÇ SAYISI

The automotive trade journal Ward's Auto had estimated that the total

crossed 1 billion vehicles sometime during 2010.

1.2 Billion Vehicles On World's Roads - 2014

2 Billion By 2035

Navigant Research estimates in a new forecast that light-duty vehicles

make up 95 percent of that total, and that the vehicles we drive everyday

will shortly cross 1.2 billion themselves.

John Voelcker, http://www.greencarreports.com/news/1093560_1-2-billion-vehicles-on-worlds-roads-now-2-billion-by-2035-report, Jul 29, 2014

Not: Dünyanın Çevresi: 40.075 km

ŞU ANDA: YAKLAŞIK 7,44 milyar nüfus 1,2 milyar taşıt; YANİ dünyanın çevresinin 150 kez dönülmesi, (Araç boyu: yak. 5 m alınmıştır).

POPÜLASYON VE ARAÇ SAYISI – TÜRKİYE

Alan : 814.578 km2

Nüfus : ≈78 Milyon

Türkiye’deki Araç Sayısı : 20,45 Milyon

Türkiye’deki Otomobil Sayısı : 10,88 Milyon

1000 Kişiye Düşen Araç Sayısı : 262 Araç

1000 Kişiye Düşen Otomobil Sayısı : 139,5 Otomobil

http://www.ekonomist.com.tr/otomotiv/otomobil-ihracati-1-milyona-kosuyor.html; Otomobil ihracatı 1 milyona koşuyor, HAZİRAN 30, 2016

Türkiye otomotiv sektörü Avrupa Birliği ülkeleri arasında ticari araç üretiminde birinci, otomobil üretiminde ise yedinci sırada yer alıyor. Dünya genelinde ise otomotiv üretiminde 2014 yılındaki 17’nci sırada yer alan Türkiye, 2015’te 16’ncı sıraya yükseldi. Hedef 2016 sonunda Türkiye’yi 15’inci sıraya çıkarmak.

2015’te 1 milyon 359 bin adetlik otomobil üretimiyle rekor kıran otomotiv sektörü, ihracatta da 992 bin adet ile tarihi seviyeye ulaşmıştı. Böylelikle geçen yıl Türkiye’de üretilen her 100 otomobilden 73’ü ihraç edilmiş oldu. Sektör, 2015 yılında üretimde yüzde 16 ve ihracatta yüzde 12 artış sağlamıştı.

2016’nın ilk beş ayında yüzde 12,4’lük ihracat artışına imza atan sektörün hedefinde yıl sonuna kadar tarihte ilk kez 1 milyon adet otomobil ihraç etmek var.

POPÜLASYON VE ARAÇ SAYISI – TÜRKİYE

http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21605

Motorlu Kara Taşıtları, Mayıs 2016

Trafiğe kayıtlı araç sayısı Mayıs ayı sonu itibarıyla 20.456.556 oldu: Mayıs ayı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı toplam 20 milyon 456 bin 556 adet taşıtın %53,2’sini otomobil, %16,3’ünü kamyonet, %14,5'ini motosiklet, %8,5’ini traktör, %4’ünü kamyon, %2,2’sini minibüs, %1,1’ini otobüs, %0,2’sini ise özel amaçlı taşıtlar oluşturdu. Trafiğe kayıtlı LPG’li otomobil oranı %39,9 oldu Mayıs ayı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı 10 milyon 885 bin 629 adet otomobilin %39,9’u LPG, %32,5’i dizel, %27,2’si benzin yakıtlıdır. Yakıt türü bilinmeyen(2) otomobillerin oranı ise %0,4’tür.

(2) Yakıt türü bilinmeyenler, ruhsat işlemlerinde yakıt türü boş bırakılan veya sehven hatalı veri girişi yapılan otomobiller ile elektrikli otomobilleri kapsamaktadır.

Tablo 1: Bazı Ülkelerdeki Araç Sahipliği (Araç Sayısı/1000 Kişi) [4].

MEVCUT DURUM

SEÇİLEN BAZI ÜLKELERDEKİ 1000 KİŞİ BAŞINA DÜŞEN ARAÇ SAYISI

Not: Türkiye’nin nüfusu 78 milyon alınmıştır.

Türkiye:

139 Otomobil/1000

Kişi

262 Taşıt/1000 Kişi

TRAFİK KAZALARI - DÜNYA

ABD’de her yıl 34.000* kişi, dünyada ise 1.200.000** kişi trafik kazalarından

ölmektedir. (*Early estimate of motor vehicle traffic fatalities in 2009, NHTSA, Washington, DC, 2010.

** National Highway Traffic Safety Administration, “2007 Traffic Safety Annual Assessment – Highlights”,

Washington, DC, 2008.)

• Dünyada her yıl 1,24 milyon insan trafik kazaları sonucunda hayatını

kaybetmektedir.

• Bunun %70 gibi büyük bir çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde meydana

gelmektedir.

• Ölümlerin %65’ini yayalar, yaya ölümlerinin %35’ini de çocuklar

oluşturmaktadır. Her yıl 10 milyonun üzerinde insan trafik kazaları

sonucunda sakat kalmakta veya yaralanmaktadır [1]. [1- İsimsiz, “Ulaştırma Kaza İstatistikleri – 2013”, Kaza Araştırma ve İnceleme, Ankara, 2013.]

TRAFİK KAZALARI - TÜRKİYE

Not: Temmuz Ayı İtibariyle

TRAFİK KAZALARI - TÜRKİYE

TRAFİK KAZALARI VE SONUÇLARININ

TÜRLERİNE GÖRE DAĞILIMI

2015 YILI

TRAFİK KAZALARI YERLEŞİM YERİ

YERLEŞİM YERİ

DIŞI TOPLAM

TOPLAM KAZA SAYISI 329.327 82.712 412.039

ÖLÜMLÜ KAZA SAYISI

(KAZA YERİNDE GERÇEKLEŞEN ÖLÜME GÖRE) 1.182 1.942 3.124

ÖLÜMLÜ KAZA SAYISI

(KAZA SONRASI GERÇEKLEŞEN ÖLÜME GÖRE) 2.175 1.113 3.288

TOPLAM ÖLÜMLÜ KAZA SAYISI 3.357 3.055 6.412

YARALANMALI KAZA SAYISI 133.954 42.645 176.599

MADDİ HASARLI KAZA SAYISI(*) 192.016 37.012 229.028

KAZA YERİ ÖLÜ SAYISI 1.332 2.499 3.831

KAZA SONRASI ÖLÜ SAYISI (**) 2.339 1.360 3.699

TOPLAM ÖLÜ SAYISI (**) 3.671 3.859 7.530

YARALI SAYISI 204.775 99.646 304.421

* Tarafların anlaşarak kendi aralarında tutanak tanzim ettiği maddi hasarlı trafik kaza sayıları dahil edilmemiştir. Bu kapsamdaki bilgilere

www.tramer.org.tr internet adresinden ulaşılabilecektir.

** Trafik kazasında yaralanıp kazanın sebep ve tesiri ile 30 gün içerisinde ölenleri ifade etmektedir.

ÖLÜMLÜ-YARALANMALI TRAFİK KAZALARININ

OLUŞ ŞEKLİNE GÖRE TÜRLERİ

S.N KAZA OLUŞ TÜRÜ 2015 YILI

1 Yandan Çarpma 53.145

2 Yayaya Çarpma 32.947

3 Arkadan Çarpma 18.665

4 Yoldan Çıkma 26.530

5 Devrilme/Savrulma/Takla 19.176

6 Engel/Cisim ile Çarpışma 11.759

7 Karşılıklı Çarpışma 11.811

8 Duran Araca Çarpma 3.679

9 Yan Yana Çarpışma 2.432

10 Araçtan Insan Düşmesi 1.277

11 Hayvana Çarpma 882

12 Zincirleme Çarpışma 346

13 Çoklu Çarpışma 294

14 Araçtan Cisim Düşmesi 68

TOPLAM 183.011

TRAFİK KAZALARINA (Ölümlü-Yaralanmalı)

NEDEN OLAN UNSURLAR

KUSUR UNSURLARI 2015 YILI

SÜRÜCÜ 187.980

YAYA 18.522

YOL 1.916

ARAÇ 1.165

YOLCU 915

TOPLAM 210.498

TRAFİK KAZALARINA (Ölümlü-Yaralanmalı)

NEDEN OLAN SÜRÜCÜ KUSURLARI

SÜRÜCÜ KUSURLARI 2015 YILI

Araç hızını yol, hava ve trafiğin gerektirdiği şartlara uydurmamak 79.893

Kavşak, geçiş önceliğine uymamak 24.096

Arkadan çarpmak 13.704

Manevraları düzenleyen genel şartlara uymamak 14.566

Doğrultu değiştirme (dönüş) kurallarına uymamak 12.442

Kurallara uygun olarak park etmiş araçlara çarpmak 6.022

Taşıt giremez trafik işareti bulunan yerlere girmek 5.169

Trafik güvenliği ile ilgili diğer kurallara uymamak 5.064

Kırmızı ışık veya görevlinin dur işaretine uymamak 3.948

Alkollü olarak araç kullanmak 3.900

Şeride ihlali yapma 2.894

Yaya ve okul geçitlerinde yavaşlamamak, yayalara geçiş hakkı vermemek 1.039

Geçme yasağı olan yerlerden geçmek 1.202

Hatalı şekilde veya yasak olan yerlere park etmek 860

DİĞER 13.181

TOPLAM 187.980

Maddeler halindeki sürücü kusurları, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun

maddelerini ifade etmektedir.

KIRSAL VE ŞEHİR NÜFUSUNDAKİ DEĞİŞİM

Source: World Urbanization Prospects, UN 2007; WBCSD

Dünya’da şehirde

yaşayanların

oranları

2007 : > 50%

2050 : > 70%

2030 YILINA KADAR ERKEK VE BAYANLARDAKİ OTOMOBİL SAHİPLİĞİ DEĞİŞİMİ

Müşteri Beklentileri

Üretim Maliyetleri

Yasal Çevre Gereklilikleri

Fiyat Satış Değeri Yakıt Ekonomisi Bakım Maliyeti Güvenirlilik / Dayanıklılık Sürüş Aralığı Konfor Büyük Araçlar Daha Fazla Özellik ve Ekipman Özel Araçlar

Sahip

Olma

Maliyeti

Egzoz Emisyonları Yakıt Tüketimi / CO2 (ACEA / CAFE)

Gürültü Geri Dönüşüm Güvenlik

Pazar Payı / Toplam Hacim Üretim Maliyeti Geliştirme Maliyeti Ürün Çeşitliliği Kaynak Kullanımı

Malzeme Enerji / Su Değerli Metal

Ürün

OTOMOTİV SEKTÖRÜNDEKİ EĞİLİM

Kaynak: Internal Combustion Engines for the Future Horst Schulte, Martin Wirth - Ford Motor Company

CAFE-Corporate Average Fuel Economy (Birleşik Ortalama Yakıt

Ekonomisi)

ACEA-Association des Constructeurs Européens d' Automotive

(Avrupa Otomotiv Üreticileri Birliği)

1. Optimum performance

2. Good fuel economy

3. Low pollution

4. Minimum noise level

5. Easy cold starting

6. Economic servicing

7. Acceptable durability

8. Least weigh

9. Compact size

10. Economic manufacture

11. Aesthetic appearance

M.J. Nunney, “Light and Heavy Vehicle Technology”, Fourth edition, 2007

Kia, 2007

MODERN REQUIREMENTS

Kaynak: Taşıt Konstrüksiyonu / Göktan - Atabay / 2002 - 2003 Bahar

TASARIM EĞİLİMİ

TÜRKİYE’DEKİ OTOMOTİV SEKTÖRÜ

Şekil 1: Türkiye Otomotiv Sektörünün Gelişimi

Otomotiv Sektörü Raporu, Sanayi Genel Müdürlüğü -(2012/2)

OTOMOTİV SANAYİNİN 2023 VİZYONU

Otomotiv Sanayinin 2023 Yılına Uzanan Gelecek Vizyonu ve Hedefleri arasında

aşağıdaki hususlar vurgulanmıştır:

Yoğun rekabet nedeni ile, motorlu taşıt aracı üreticileri arasında yaşanan birleşmeler

artarak devam edeceğinden dolayı, her biri yaklaşık 10 milyon adet/yıl kapasiteli en

çok 5 üretici şirketin oluşacağı görülmektedir. Yaşanmakta olan birleşmeler ve

küresel işbirliği daha da artacağından, Türkiye’yi de etkileyerek sektördeki üretim

belirli şirketlerde kalacaktır.

Üreticiler üretim alanlarını da gelişmekte olan ülkelere daha fazla kaydırarak bunun

yerine tasarım, Ar-Ge, teknoloji ve satış sonrası hizmet alanları gibi daha yüksek

katma değer yaratan alanlarda yoğunlaşacaklardır. Çin Halk Cumhuriyeti yeni üretim

ve Ar-Ge potansiyeli ile sanayici ülkelere eklenecektir.

Aksam parça üretiminde de benzer oluşumlarla firma sayısı azalacak, bunlar ile

motorlu taşıt üreticileri daha organik ve uzun vadeli iş ortaklığı temeline dayanan bir

yapılanmaya gidecektir. Pazarlarda etkinlik daha çok Ar-Ge ile sağlanacaktır.

Yeni ürün geliştirmek amacı ile Türkiye’deki şirketlere daha fazla görev düşecek ve

Türkiye’de otomotiv alanındaki inovasyon yetkinliği artacaktır.

Mekatronik, yeni malzemeler, yeni hurda araç yönetimi, düşük yakıt tüketimi ve

CO2 emisyonu, elektronik kontrol, yeni yakıtlar ve tahrik sistemleri, sürücü

konforu, ortak araç platformu geliştirme, müşteri odaklı tasarım ve araç

ağırlığını azaltma başlıca Ar-Ge alanlarını oluşturacaktır. Alternatif yakıtlar, sıfır

emisyon ve özellikle Hidrojen yakıtı konusunda Ar-Ge çalışmaları genişletilecektir.

Otomotiv Sektörü Raporu, Sanayi Genel Müdürlüğü -(2012/2)

SANAYİLEŞME &

YERLİ OTOMOBİL

A. Demir, Yeni Bir Sanayileşme Okuması, 2015

Fabrikasız Üretim Çağı

Victor ve William Fung tarafından yazılan ve dilimize de

çevrilen "Düz Dünyada Rekabet" kitabında "Fabrikasız

üretim çağı"nın ateşleyicisinin internet, dijital teknolojiler

ve "Bilişim Devrimi" olduğu belirtilmektedir (Barlas, 2011).

Günümüzde teknolojiyi almak yeterli değildir. O

teknolojinin şekillendirdiği yeni global koşulları kavrayıp,

onu yerel dinamiklerle yoğurarak sağlıklı bir

"yerelleştirme/yerlileştirme" yoluna gidilmelidir.

A. Demir, Yeni Bir Sanayileşme Okuması, 2015

Sanayinin Gelişme Umdeleri

Türkiye sanayisinin gelişmesi için dört alan çok

önemlidir. Büyüdükçe, ihracat yaptıkça, teknolojik

düzey yükseldikçe ve tasarım yapıldıkça karlılık

artmaktadır. Yani öncelikle ölçeğin büyü/tül/mesi,

ardından ihracatın arttırılması, teknoloji düzeyin

yükseltilmesi ve tasarımın yapılmasıdır.

Sanayileşme Nasıl Yorumlanır?

Sanayileşme hareketlerinde ve bütün üretimde, esasen üretimin yıldan yıla artması, lineer değildir, üstel bir fonksiyondur. Yani 2005’te 1 olan üretimin, 2014'de 10 değil 15 olması gerekir. Sanayileşmenin kendine has bir kanunu vardır. Lineer gelişmesi suçtur. O suçu, maharet gibi söylemek konunun doğasını bilmemekten kaynaklanır. Bir millet sanayileşmeye azmedecek olursa, 5 senede çok büyük hamleler yapabilir.

Üstel Fonksiyon: a pozitif gerçel sayı ve a ≠ 1 olmak üzere f : IR → IR, f(x) = ax fonksiyonundan söz etmek mümkündür. Bu tür fonksiyonlara (genel) üstel fonksiyonlar denir. Burada a ≠ 1 alıyoruz, çünkü a = 1 ise her x için 1x = 1 olduğundan üstel fonksiyon sabit fonksiyona dönüşür. f(x) = ax fonksiyonunun tanım kümesi gerçel sayılar kümesidir. a yı değiştirerek farklı üstel fonksiyonlar elde ederiz.

Matematikte reel sayılar (gerçel ya da gerçek sayılar) kümesi, oranlı sayılar (rasyonel sayılar) kümesinden elde

edilen bir varsayım kombinasyonudur. Reel sayılar kümesi R sembolüyle gösterilir. Her oranlı sayı (rasyonel sayı) bir

gerçek sayıdır; virgülden sonra bloklar halinde tekrar eden ondalık açılımı vardır (0 dahil). Wikipedia

İrrasyonel sayıların varlığı: Düzlemde herhangi bir doğru parçası alıp buna da birim (br) uzunluk diyelim. Tamsayılarla

bu doğru parçasının katları birebir eşlensin. Alınan bir doğrunun üzerinde bu tamsayı uzunlukları ve olası tüm oranları

(oranlı sayılar) işaretlensin. Gösterilebilir ki, herhangi iki oranlı sayı arasında sonsuz çoklukta oranlı sayı vardır. Demek

oluyor ki, alınan doğru üzerinde birbirlerine istenildiği kadar yakın ve oranlı sayıları temsil eden iki nokta (oranlı nokta)

arasında , sonsuz çoklukta oranlı nokta vardır.

Tarihsel Süreçte Yerli Motor ve Otomobil Türk insanı otomobille 1900’lü yılların başında tanışmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra da ülkede otomobil sayısında artış olmasına karşın otomotiv sanayi henüz kurulmamıştı. İlk montaj fabrikası 1929 yılında Tophane’de yaklaşık 500 işçi ile başlamıştır. Fabrika, Ford Motor Company şirketi tarafından kurulmuştur (Bedir, 2002). 1955’li yıllarda büyük sermaye kısıtına, yapısal yetersizliklere, tedarik sanayi ve nitelikli işgücünün yokluğuna rağmen Gümüş Motor üretim yolculuğu başlamıştır. 1961 yılında ise Eskişehir Devlet Demiryolları fabrikasında Devrim otomobili üretilmiştir. Devrim adı verilen otomobil dört adetlik örnek model üretimiyle sınırlı kalmıştır*. 1966 yılında ise ANADOL otomobili üretilmeye başlanmıştır. Yıllık üretimi en fazla 7200 adet olan ANADOL marka otomobilin üretimi 1982 yılına kadar devam etmiş ve toplam 87.000 adet üretilmiştir. 1968 ve 1969 yıllarında Bursa Organize Sanayi Bölgesinde kurulan Tofaş ve Oyak-Renault firmaları, her biri yılda 20.000 adet kapasiteyle 1971 yılında üretime başlamıştır. Tofaş kuruluşunda %22,5 hisseye sahip bulunan Fiat firmasının lisansı ile Fiat 124, Oyak-Renault firması ise kuruluşunda %44’lük hisseye sahip bulunan Renault firması lisansı ile Renault 12 otomobilini üretmek üzere kurulmuştur (Bedir, 2002). Türkiye’deki otomotiv sanayi, 1960’lı yıllardan beri AB otomotiv sanayi ile yakın bir entegrasyon içinde bulunmuştur. Bu işbirliği 1980’li yılların ortasında giderek artan yabancı sermaye katılımı ile ekonomik işbirliğine dönüşmüştür (Bayrakçeken, 2005). Ayrıca yine 1980’li yıllarda kapasite artırıcı yatırımlar ve modernizasyon çalışmaları da yaygınlaşmıştır (Şahin, 2015). 1994 yılında yaşanan ekonomik krizden otomotiv sanayi de olumsuz bir biçimde etkilenmiş; kapasite kullanım oranları %30’un altına düşmüş, nitelikli işgücünün üçte biri kaybedilmiştir. Bu kriz sonucunda otomotiv sanayi yaklaşık %50 dolaylarında bir küçülme yaşamıştır (Orhan, 1997). Otomotiv sanayiimiz yarım asır gibi bir sürede montaj sanayiinden, Ar-Ge yatırım ve çalışmalarının yapıldığı, fikri ve sınai mülkiyet haklarının yerli firmalarımıza ait olduğu araçların tasarlanması aşamasına geçte olsa gelmiştir (Kılıçaslan 2015). Otomotiv sektörünün ülkemizdeki gelişim aşamaları Şekil 1’de gösterilmiştir.

* O yıllarda talebin 5.000 adetin altında kaldığına dayanılarak, talep yetersizliği nedeniyle ekonomik ölçeğin çok altında bir üretimin yapılamayacağı gerekçesiyle üretimi sürdürülememiştir (Bedir, 1999).