top-jongboere tikka t3:

Tydskr i f van d ie Senwes Groep � Ju l ie 2004

Top-jongboere albei Senwesters

Tikka T3:�n treffer roerGRATISKaartjies vir NW-krieket binne

Hy was 23 toe hy sy eerste plaas gekoop en binne �n rede-like kort tydjie afbetaal het. Casper Botha van die plaas

Rooidraai, in die Rysmierbult-omgewing, het nie vernietBCom Bedryfs- en Bestuursrekeningkunde gestudeer nie.

Hy glo die �bottom line� van boerdery is somme: �Jousommetjies moet klop. Dit is die basis waarvandaan jy moetwerk. Stel vir jou �n begroting op. Dit is baie belangrik inboerdery,� is die mening van Agri NW se Jongboer van die Jaar. Hy glo ook dat �n mens jouself eers moet uitsorteer voordat jy jou besigheid, byvoorbeeld boerdery, kan uitsorteer.

�Jy moet ook passievol oor boerdery wees en dit met jouhele hart doen, want jy kan iets net goed doen as jy passievoldaaroor is en met jou hart daarin is,� sê Casper.

Waar het alles begin?Nadat Casper in 1990 sy graad aan die PUK behaal het, is hymet sy universiteitsliefde, Estelle, getroud. Die pasgetroudeshet die plaas Rooidraai by sy pa gehuur en die grond gedeel-telik begin bewerk.

�Ons het klein begin. Aanvanklik het ons maar 30 hektaar droëlandmielies geplant en met �n melkery begin.In daardie stadium het ek en Estelle verder gestudeer en onsmoes so tussendeur die boerdery nog swot en klasdraf ook!

Ons het maar beurte gemaak om klas te draf,� vertel Casperwat op �n plaas naby Vierfontein grootgeword het. �My vrouhet saam met my hierdie plaas opgebou tot wat dit vandag is.�Estelle speel steeds �n belangrike rol in sy boerdery en is by diefinansiële en boekhoukant van die boerdery betrokke.

�Estelle is my rolmodel. Sy is �n beginselvaste, soliedemens. Ek neem geen besluite as ek dit nie met haar bespreekhet nie. Ek het ook baie agting vir my pa, Swarts. Ek het baievan boerdery en besigheid by hom geleer,� sê Casper.

Diversifikasie in boerdery is belangrikDiversifikasie is volgens Casper baie belangrik in boerdery.�Hoe meer gediversifiseerd jou boerdery is, hoe meer stabielis dit. Die een jaar is jou kommersiële mielies goed, die vol-gende jaar is jou saadmielies dalk weer beter. �n Mens moetjou risiko�s besperk,� sê Casper.

Casper se boerdery het die volgende vertakkings:

12

Senwester, Julie 2004hoofstorie

hoofstorie

Ploeg terug in jougemeenskap en jou grond- Casper Botha, Agri NW se Jongboer van die Jaar

Casper is op sy gelukkigste as hy agter sy stroper se stuurwiel kaninskuif. Daar is darem maar min dinge wat so lekker is soos om �n nuwe implement aan te skaf� Casper is baie trots op die nuwestroper wat hy gekoop het. �Sjoe, sulke nuwe goed is darem maarmooi,� sê hy, �veral as �n mens moeilik daaraan gekom het.�

Dinamies, innoverend en ambisieus is maarenkele woorde wat by �n mens opkom as jy metdie Noordwes Provinsie en VrystaatseJongboere van die Jaar gesels. Albei dié jong-boere sal aan die Nasionale Jongboer van dieJaar-kompetisie deelneem. Estie Steyn het by dietwee uithaler boere, beide Senwes klante, opdie plaas gaan kuier. Vir hierdie uitgawe loerSenwester by Casper Botha in.

Vertakking % bydrae totboerderyomset

Besproeiing aartappels 38,5%

Droëland kommersiëlemielies 14,6%

Besproeiing kommersiëlemielies 12,1%

Besproeiing saad mielies 12%

Droëland saad sonneblom 6,2%

Kommersiële beeste(Brahmane, Drakensberg-kruisings en Brangusse)

5,1%

Besproeiing saad sorghum 4,5%

Besproeiing droëbone 4,4%

Besproeiing erte 2,6%

hoofstorie

Casper voel dat sy werkers sy beste belegging is en sy visie virdie boerdery is om �n stabiele boerdery-onderneming daar te stel waarin al die werkers asook rolspelers gelukkig kanfunksioneer en trots daarop kan wees om verbind te word metdie onderneming.

�Ek het puik mense wat vir my werk. Diegene in bestuurs-poste word toegelaat om insette te lewer in die besluitnemings-proses en inisiatief word beloon,� sê Casper.

Bemark jou produkteAl Castello Boerdery se produkte word op vaste kontrakte, watvooraf met maatskappye beding is, bemark. Die mielies ensonneblom word deur middel van Senwes Graanbemarkingbemark. �Ek verskans my kommoditeite op Safex deur gebruikte maak van putts, calls en vasteprys-opsies. Verder spekuleerek met my beeste,� sê Casper.

Verskans jou risiko�sBuiten verskansing op Safex neem Casper ook haelversekeringuit en hy maak gebruik van �n oorlêstelsel. Hy volg ook �nsewedaagse spuitprogram om siektes op sy aartappels te voorkom.

Benut jou plaas se potensiaal optimaalCasper maak gebruik van Senwes Finansiële Dienste om verge-lykings met ander boere in die omgewing te bekom om optimale pyle te verkry. Verder verseker effektiewebesproeiingskedulering dat die besproeiingswater optimaalaangewend word.

Die swak kolle in die lande word deur middel van satel-lietbeelde geïdentifiseer om sodoende regstellings te kan maaken grondmonsters word jaarliks geneem om tekorte in grondvas te stel en regstellend op te tree.

Casper Botha (34) is tydens die Agri NW Jongboerdinee opLichtenburg as Agri NW se Jongboer van die Jaar aangewys. Casperse vrou, Estelle, speel �n belangrike rol in sy boerdery en het die aandin sy vreugde gedeel.

14!!

Jou geleentheid om �n wedstryd by die NoordwesKrieketstadion in Potchefstroom by te woon, is slegs �n uitknipver. Met komplimente van Senwes, in samewerking met dieNoordwes Krieket Assosiasie, het jy en �n vriend nou gratis toe-gang tot die stadion.

Vasgestelde datums vir tuiswedstryde vanHighveld Lions:Knip albei toegangskaartjies uit en gaan na een van die2004/2005-seisoenswedstryde. Die kaartjies is egter nie geldigvir die Standard Bank wedstryde op 12 en 21 November 2004of vir die Pro 20 wedstryd op 23 Maart 2005 nie.

GGRRAATTIISS:: KKrriieekkeettkkaaaarrttjjiieess

Maand Datum Tuisspan Besoekers

Okt. Vr 1 SA �A� Nieu-Seeland�A�

Do � So 7 - 10

HighveldLions ECC

Nov. Do � So 4 - 7

HighveldLions Nashua Titans

Des. Sa � Ma 11 - 13 SA �A� Engeland

Jan. Do � So 20 - 23

HighveldLions Eagles

Febr. Do � So 3 - 6 SA �A� Zimbabwe

Wo 16 SA Pres XI Zimbabwe

!

!

14

Senwester, Julie 2004hoofstorie

hoofstorie

Die vee word in �n kampstelsel geroteer om optimale benut-ting van weidingskampe te verkry.

Maak gebruik van inligting tot jou beskikkingDeur gebruik te maak van die internet, handleidings, inlig-tingsgidse en selfoondienste is Casper altyd op hoogte van dienuutste en regte tegniese inligting. �Gesels met jou adviseursen verteenwoordigers en klop by kundiges aan om jou te helpom die regte besluit vir jou boerdery te neem,� sê hy. Hy isdeel van �n studiegroep waarby Senwes se Landboudienste-afdeling ook betrokke is en dit help hom om beter finansiëlebesluite te neem.

Rekordhouding is belangrik�n Lêerstelsel met �n indeks word vir Castello Boerdery sefisiese papier-rekordhouding gebruik terwyl �n rekenaarstelselvir finansiële rekordhouding gebruik word.

Vervanging van implementeJaarlikse opgradering van enkele trekkers en implemente wordtoegepas om sodoende aan die voorpunt van die beste tegnologie te kom en instandhouding en herstelkoste so laag as moontlik te hou. Die winsgewendheid van dieboerderyvertakking moet egter sulke investering regverdig. �nBepaling van wenslikheid word jaarliks gedoen en sorg wordgedra om skuldlasverhoudinge nie onnodig onder druk teplaas nie.

Prioriteite vir die komende seisoenCasper wil graag die komende seisoen aan die volgendeaspekte van sy boerdery aandag skenk:� Verbetering van topbemestingsaksie� Beter en goedkoper spoorverkeeraksie� Inwerkingstelling van �n werkbare oorlêstelsel� Verbetering van aartappel plant- en opertstelsel� Verbetering van kalfpersentasie� �n Nog meer verfynde bemarkingstrategie� Uitbreiding van werkersbehuising� Uitbreiding van store

Casper is aktief by sy gemeenskap betrokke. Hy dien onderandere op die kerkraad, is deel van die boerevereniging-bestuur en is lid van Agri NW en Graan SA. Hy glo verder dat�n mens soveel as moontlik in jou gemeenskap moet terug-ploeg en plaaslike besighede moet ondersteun. �Die boerebesef ook nie altyd watter waarde georganiseerde landbou virhulle het nie. Georganiseerde landbou, soos Agri NW, is dieboer se mondstuk. Jy, as landbouer, moet hierby betrokkeraak,� sê Casper.

Op �n vraag watter belangstelling hy buite boerdery het,antwoord Casper vinnig: �Ek speel graag tennis, maar boerderyis my stokperdjie. Ek geniet dit.�

Wenke vir jongboere

Casper het die volgende wenke vir mense wat daaraandink om te begin boer:

1. Jy kan nie sonder jou Skepper boer nie. Ken Hom inal jou besluite.

2. Jy moet �n unieke bydrae tot die boerdery kan maak -jy moet jouself onmisbaar in die boerdery maak.

3. Stel vir jouself doelwitte en moenie jouself met anderboere vergelyk nie.

4. Beplanning. Beplanning. Beplanning. Doen deeglikebeplanning alvorens jy iets doen.

5. Jy moet passievol oor boerdery wees. As jy passievolis, sal jy dit na die beste van jou vermoë doen en joudoelwit uitleef.

Jacques (4) en Phillip (2) boer graag saam met pa Casper en is net sotuis op sy skoot as voor in die bakkie. Ma Estelle hou egter nog �n wakende ogie oor boetie Rynhard (8 maande) wat eerder �n uiltjieknip (soos tydens die neem van die foto) as om saam met parond te ry.

Neem produksiebesluite só

Vyf faktore wat Casper altyd in ag neem wanneer hy produksiebesluite moet neem:

1.Winsgewendheid2.Risiko3.Praktiese uitvoerbaarheid4.Kundigheid van homself en sy personeel om uitvoe-

ring aan die besluite gee5.Produksiebesluit se bydrae tot die boerderyonder-

neming se stabiliteit op medium sowel as lang termyn

13""Ploeg terug in jou gemeenskap en jou grond

kontreinuus

Eerste TM190�s instreek afgelewer

Pieter Brink (Gebiedsbestuurder New Holland) wens AC Botma (tweede van regs) geluk met die aankoop van sy nuweNew Holland TM190. AC se pa, Willem en sy vrou, Lorraine, hetook kom kyk na AC se nuwe trekker. Die Botmas is vanViljoenskroon.

Jongboere moet nou reeds 16 September op hul kalendersmerk. Tydens hierdie dag, wat deur Agri NW, VrystaatLandbou (VL), Senwes en Graan SA gereël word, kan die jong-boere van die Noordwes Provinsie en Vrystaat op Nampo Parksaamtrek om oor gemeenskaplike sake te gesels. Tydens dieSenwes Jongboer Toekoms Fokus-dag sal Freek Robinsononder andere met die boere en hul vrouens gesels oor diejongboer in die nuwe politieke bedeling.

Jongboere mag ditnie misloop nie

Tydens een van die beplanningsvergaderings was: Pieter Möller(hoofbestuurder VL), Steve Shone (hoofbestuurder Graan SA), Jaco Maré (voorsitter Agri NW Jongboere), Johan Kooij (toe nogondervoorsitter Agri NW Jongboere), Marnus Prinsloo (VL), Johan Grobler (Senwes Hoofbestuurder Korporatiewe Bemarking) enWillie Auret (uitvoerende hoofbestuurder Agri NW).

16

Senwester, Julie 2004landbou in

praktyk

landbou iin ppraktyk

Presisieboerdery in saaiboerdery is �nerkende praktyk, maar is nie so alge-meen in �n veeboerdery nie. Op dieplaas Vlaklaagte naby Bothaville pasJohan en Marie-Louise Hoffman pre-sisieboerderybeginsels in hulle klein-veekudde toe.

Ooreenkomste tussen saai- enveeboerderyVolgens Johan is daar groot ooreenkomste tussen presisieboerdery wat insaai- en veeboerdery toegepas word.

�Dit gaan oor beginsels wat toegepasword. Met saaiboerdery word die grondeers gekarteer, die potensiaal bepaal enbestuur ooreenkomstig aangepas.

�Voortdurende monitering en aan-passings vind plaas om seker te maakdie doelwit word behaal. �n Boerderywaarvan die basis in terme van gesondebestuur en beplanning nie reg is nie, salgeen baat vind by presisieboerdery as �nhulpmiddel nie,� sê Johan.

Die koste verbonde aan pre-sisieboerdery maak egter dat die meeste

produsente baie fyn moet beplan voorhulle tot die stap oorgaan. Net só moetdie fondasie vir presisieboerdery metvee reg wees. Aangesien herkouersruvoerbenutters is, is die fondasie virsukses �n praktiese, bekostigbare voer-vloeiprogram wat genoegsame kwaliteitruvoer aan die kudde voorsien.

Rekordhouding is belangrikNoudat ons weet hoe die hulpbron lyken in die dier se primêre behoeftes voor-sien is, kan ons die fynere punte rondom

Presisieboerderymet skape?

Op die plaas Vlaklaagte van Johan en Marie-LouiseHoffman word die beginselsvan presisieboerdery in diekleinveekudde toegepas. JohanMouton, Veekundige vanKroonstad, vertel meer oor pre-siesieboerdery vir vee, wat diekoste daaraan verbonde is enwat die voordele van só �nboerdery is.

Só lyk ramme wat met presisieboerdery geteel is. Let op die eenvormigheid wat behaal worddeur die tegnologie vir ekonomies meerwaardige eienskappe in te span.

17


praktyk


rekordhouding begin toepas. Op dieplaas Vlaklaagte is die voervloeipro-gram duidelik uitgeklaar en word die beginsels van presisieboerdery in diekleinveekudde toegepas.

� Alle geboorterekords word aan-geteken.

� Alle vrektes word aangeteken.� Alle speenrekords word aangeteken.� Daar word prestasietoetse op alle

diere gedoen.� Alle doserings word deur die

FAMACHA-doseringstelsel gedoenen aangeteken.

� Alle wolprestasiedata word aan-geteken.

Die rekords is nou aangeteken, maar dit beteken nog niks as die resultaatdaarvan nie in die kudde aangewendword nie.

SeleksiepraktykeHoe werk die genetika met selek-siepraktyke in �n kudde? Wanneer �ndier op voorkoms geselekteer word, isdie voorspelling slegs 15% akkuraat.Wanneer volledige prestasiedata be-kend is, is die voorspelling 55% akku-raat, maar wanneer BLUP-waardes be-kend is, is die voorspelling 85% akku-raat. Die Hoffmans stuur al hulle data nadie LNR op Grootfontein waar indeksesowel as BLUP-waardes van die dierebepaal word.

Die voorspelde teelwaardes wat noutot hulle beskikking is, kan dusaangewend word na gelang van diebehoefte wat in hulle kudde bestaan.

Kom ons gebruik speenmassa asvoorbeeld. Gestel die speenmassa is telaag vir die hulpbronsamestelling seruvoeraanbieding. Met die tegnologietot hulle beskikking kan hulle diemeerderwaardige diere vir speenmassaidentifiseer sonder om hulle anderekonomies belangrike eienskappe tebenadeel. Dus word �n nageslag met �nswaarder speenmassa geteel waarvandie woleienskappe nog dieselfde as dieligter speenmassa se eienskappe is.

Vanselfsprekend word meer geldgegenereer aangesien vir ekonomies

meerderwaardige eienskappe met �n85% akkuraatheid geselekteer word. Ditis soos om vir �n 5 ton oes te beplan met 85% sekerheid dat jy wel 5 ton gaan stroop!

Koste hieraan verbonde?Ek hoor al die vraag oor wat gaan die uit-stappie my as boer uit die sak jaag?

1. Jou eie persoonlike toegewydheid,want die eindresultaat is net so goedsoos die primêre data-insameling.

2. Die koste van �n goeie rekenaar,skaal en rekordhoudingprogram:dramaties minder as presisietoerus-ting vir saaiboerdery.

3. �n Veeboer wat 365 dae van die jaarsy kudde wil versorg.

Is dit die moeite werd?Die Majobe Merinostoet van Johan enMarie-Louise is slegs vyf jaar oud en diestelsel is vir hulle die moeite werd. Die

kudde het die volgende in dié tydperkbereik:

� Enigste Merino-stoet in die Vrystaatmet volledige teelwaardes

� Nege silwermeriete ramme � Vier silwer BLUP-ramme� Een gouemeriete ram� Die ekonomiese prestasie van die

kudde is in die boonste 10% vir allekuddes. Let wel: hierdie is die kom-mersiële kudde.

Presisieboerdery vir vee is ekonomiesvoordelig, bekostigbaar en kan wesen-like verandering in �n kudde tot gevolghê. Onthou: die fondamente in termevan genoegsame kwaliteit ruvoer vir diekudde vir die hele jaar moet reg wees.

NavraeKontak gerus vir Johan Mouton vanLandboudienste op Kroonstad by (056) 212-2291.

Wanneer �n dier op voorkomsgeselekteer word, is die voor-spelling slegs 15% akkuraat.

Die basis vir suksesvolle veeboerdery is �n werkbare voervloeiprogram.

Johan Mouton

18


praktyk


Verskeie aspekte rakende grond-suurheid en die bestuur daarvan wordsteeds in �n waas van omstredenheidgehul. Dit is danksy die verkondigingvan uitgediende en verouderde uit-gangspunte en die miskenning van dieafgelope twee dekades se navorsingsre-sultate. Dit is vir Senwes belangrik datklante die voordeel van die nuutste engetoetste tegnologie sal geniet omsodoende winsgewendheid te kan ver-hoog en risiko te verminder.

Groeistremmende faktoreIn prioriteitsvolgorde word die faktorewat met groeistremming op suur grondein die Senwes-gebied geassosieer wordsoos volg gelys: aluminiumtoksisiteit,Mg-tekort en Mn-toksisiteit. Daarbe-newens volg in geen prioriteitsvolgorde,moontlike tekorte aan Mo, Ca, P as ge-volg van vaslegging en tekorte aan anderspoorelemente wat voorgehou word asredes waarom bekalk moet word.

Suurversadiging versus pHMale sonder tal het produsente al

waargeneem dat bekalking by lae pHgeen effek op opbrengs gehad het nie.Hierdie oënskynlike teenstrydige resul-taat is geensins moeilik om te verklaarnie. pH meet nie die omvang van diebelangrikste groeistremmende faktor,naamlik aluminiumtoksisiteit, nie.Aluminiumkonsentrasies in die grondword deur die bepaling van suurver-sadiging ondervang. Sodra grond-suurheid in terme van suurversadigingopgehef is, is die tekorte aan voe-dingstowwe wat met grondsuurheidgeassosieer kan word, in die meestegevalle ook opgehef. Uitsonderings ophierdie reël kan ook nie geredelik in dieSenwes-gebied as voorbeelde voorge-hou word nie.

Drempelwaardes vir gewasver-bouingDrempelwaardes vir suurversadiging isonder andere vir mielies (20%) en virkoring (8%) bepaal. Daar is gevind datsonneblom meer gevoelig is as mieliesvir aluminiumtoksisiteit en daarom is dit veilig om 0%-suurversadiging as

drempelwaarde te gebruik. Soja kanegter volkome suksesvol by 60%-suurversadiging verbou word mits vol-doende Mo voorsien word. By suurver-sadiging van 0% is die gevaar van alu-miniumtoksisiteit uitgeskakel en kanenige gewas verbou word. Hierdiewaarde van 0%-suurversadiging stemongeveer ooreen met pH(KCl) van 4,8.

VolhoubaarheidBestuur van grondsuurheid volgenssuurversadigingsnorme stel die pro-dusent in staat om die opbrengsbeper-kende faktore ekonomies aan te spreeken finansiële hulpbronne effektief tebenut. Die bewering wat al gemaak isdat gronde sodanig kan versuur dat �npH(KCl) van 2,3 bereik word en dat diebuffervermoë van die grond dan so ver-hoog het dat kalk nie meer �n effek kanhê nie, is van alle waarheid ontbloot enkan slegs as verkoopspropaganda be-skou word. Die verwantskap tussensuurversadiging en pH(KCl) wat 4 000grondontledings vanuit die Hoëveld ver-teenwoordig, dui daarop dat dit hoogsonwaarskynlik is dat �n grond metpH(KCl) kleiner as 3,5 in Senwes segebied gevind sal word (Figuur 1).Internasionaal is bevind dat die bestuurvan aluminiumtoksisiteit as uit-gangspunt die mees ekonomiese en vol-houbare benadering tot grondsuurhei-dbestuur is. Deur hierdie benaderingword pH nie as riglyn gebruik waarvol-gens kalkaanbevelings gemaak wordnie, maar as indikator vir die nodigheidvan ontledings vir suurversadiging aldan nie.

RiglyneNavorsing deur die LNR-IGG het getoondat ongeag pH daar slegs bekalk hoef teword indien die drempelwaardes interme van suurversadiging vir �n spesi-fieke gewas oorskry word. Verder is ditook nie nodig om meer kalk toe te dienas wat nodig is om 0%-suurversadigingte bereik nie. Daar is ook gevind datgroot verskille in reaktiwiteit tussen die

Kry gemoedsrus oorggrroonnddssuuuurrhheeiidd

Faktore wat met groeistremming opsuur gronde in die Senwes-gebied geas-sosieer word, is aluminiumtoksisiteit,Mg-tekort en Mn-toksisiteit.

Ondanks die nuutste navorsingsresultate oor grondsuurheid, heersdaar steeds omstredenheid rondom grondsuurheid en die bestuurdaarvan. Dr Hendrik Venter van Landboudienste werp meer lig opdie onderwerp.

Dr Hendrik Venter

verskillende kalkbronne bestaan. Om produsente in staat testel om die voordeel van die nuutste navorsing te benut, maakSenwes gebruik van modelle wat deur die LNR-IGG ontwikkelis waarvolgens kalkaanbevelings gedoen kan word.Grondkaarte en meegaande verslae wat voortspruit uit dienstegelewer deur grondopnamepersoneel van Senwes bevatriglyne vir die bestuur van grondsuurheid. Die feit dat vol-doende wetenskaplike inligting beskikbaar is en aanbevelingshiervolgens gemaak word, behoort produsente meergemoedsrus oor die hantering van grondsuurheid te gee.

Data met erkenning aan LNR-IGG, Potchefstroom.


Verdere leesstof� Drr H.J. Venter & F.G. Adriaanse. Hoe vinnig reageer kalk?

Mielies/Maize, Julie 1997.� Drr H.J. Venter & F.G. Adriaanse. Die belang wat mieliepro-

dusente by �n pH(KCl) waarde van 4,4 het. Mielies/Maize,Julie 1997.

� Dr. H.J. Venter & F.G. Adriaanse. Mangaantoksisiteit.Mielies/Maize, Augustus 1999.

� D. H.J. Venter. Ca- en Mg-tekorte wanneer geen kalk nodigis nie. SA Graan, Desember 2002.

� Drr H.J. Venter & C.J.J. Schmidt. Blaf en byt van grond-suurheid pas nie bymekaar nie. SA Graan, Maart 2004.

WERKSKEPPINGS-GELEENTHEID GGESOEK:

Leë plaagbeheerkanne, flenter kunsmissakke asook

hoendermissakke wat nutteloos rondlê.

Ons soek ook u ou tydskrifte en koerante.

Skakel Gert Erasmus by:Tel: (058) 948-0279 OF

083 671 1053Delareyville

Figuur 1: Die verwantskap tussen pH (HCl) en suurversadiging.

22


praktyk


Tikka T3: �n treffer roer

Ons is midde-in die jagseisoen en diegene wat �n Tikka besit, kan nie uitgepraat raak oor hoe lekkerdie gewere hanteer en hoe akkuraat hulle is nie. Koos Barnard, bekende wapenkenner en -joernalis,het die Tikka T3 vir Senwester geëvalueer.

Ek het die Tikka T3 Hunter in .308 Wingetoets en die geweer baie akkuraatgevind. Let op die besonderse ruitwerkpa-troon en die Swarovski 3-12x50 teleskoop.

Koos Barnard

Wanneer dit by skietgoed kom, is ek �ntradisionalis. Daar is vir my min dingemooier as �n geweer in die klassieke stylwaarvan al die dele van die loop, aksieen magasyn van staal gemaak is. Voegdaarby �n pragtige, donker okker-neuthoutkolf en ek begin sommer soosPavlov se honde kwyl.

Maar soos die �Ingelse� sê, daar is�horses for courses� en ten spyte van myvoorkeur vir die klassieke, is ek prag-maties en kan ek die sogenaamde �plas-tiek�-roere wat deesdae so gewild is,ook waardeer. Dit is algemene kennisdat sintetiese polimeer-�plastiek�vandag oral gebruik word en sommigetipes het ook hul weg na die geweer-wêreld gevind.

Hierdie materiaal is nie net goed-koper as staal nie, maar ook baie duur-saam en word dit op die regte plekke in�n vuurwapen aangewend, werk dit netso goed en hou dit net so lank soos staal.Dit is maar tradisie wat ons laat vasskopas vervaardigers met �plastiek� peuterop plekke waar ons gewoond is om staalaan skietgoed te sien.

Tikka: in �n klas van sy eieTikka, reeds geruime tyd deel van dieSako groep van Finland, is een ver-vaardiger wat deesdae die wenkbrouelaat lig met hul T3-jaggewere omdat dieFinne sommer heelwat plastiek in diéroers se �ete en drinke� ingebou het.Soos die meeste tradisionaliste was ekook skepties oor dié gewere, maar vanmy vriende wat Tikkas besit, kan nie uit-gepraat raak oor hoe lekker hullehanteer en hoe akkuraat hulle is nie.

Ek het dus nie die kans laat verbygaan toe Senwes se Eddie Morrison myonlangs gevra het om drie modelle teevalueer en met een op die skietbaan tegaan �speel� nie. Die Tikkas wat ekonder hande geneem het, was �n Hunterin .308 Win met �n okkerneuthoutkolf,�n Stainless Steel Lite in .25-06 met swartsintetiese kolf en �n Stainless Laminatedin .270 Win wat met �n gelamineerdegrys en swart houtkolf gespog het.Modelle in vlekvryestaal is roesbestanden ideaal vir werksgewere wat soms aandie elemente blootgestel word.

Die geweer is baie ligBy ontvangs het dit my dadelik opgevalhoe lekker lig hulle is. Die Hunter enLaminated weeg 3 kg, terwyl die Liteteen slegs 2,8 kg, veerlig in my handegelê het. Hierdie is beslis roers wat �nmens die hele dag lank in die jagveld salkan dra en veral fyngeboude dames,jongelinge en jagters wat al die brille- enpille-stadium van hul lewens betree, salnie murmereer oor die Tikkas se vrien-delike gewig nie.

Die afwerking van fabrieksgewere isnie altyd na wense nie, maar alle eer aandie Finne, want die Tikkas is goedafgewerk en skep beslis die indruk vankwaliteit. Dit kan nie eintlik anders nie,want hulle word in dieselfde fabriek asdie beroemde Sako�s vervaardig. Trek jy�n Tikka se slot oop, val dit jou ookdadelik op hoe lekker glad die werkingvan die aksie is. Min dinge aan �ngeweer irriteer meer as �n slot wat sogrof is dat jy moet stoei met die grendelom �n patroon in die loop te kry.

Maar voordat ons verder oor diestaaldele praat, kom ons kyk eers gouwaar daar oral plastiekonderdele aan diéroers is. Alle Tikka T3�s het sintetiesemagasyne en die hele snellerbeuel/ vloerplaat-kombinasie is van dieselfdehoëgraadse polimeer gemaak. So ookdie huls wat om die spanstuk is � disnou die deel aan die agterkant van diegrendel wat vorentoe skiet as die snellergetrek word. Hierdie huls beskerm eint-lik net die spanstuk en die agterkant vandie slagpenveer en word dus nie bloot-gestel aan enige noemenswaardige slytasie nie.

Jy hoef nie �n Tikka te vervang nieAl skiet jy elke dag van jou lewe met �nTikka, sal dit waarskynlik nooit vervanghoef te word nie. Die snellerbeuel enmagasyn word ook nie aan slytasieblootgestel nie en glo my, dit sal �n baieharde val kos om enigsins daardie �plas-tiek� snellerbeuel te beskadig. Die gatewaar die voorste en agterste borg-skroewe indraai (die skroewe wat diekolf aan die loop en aksie heg) is metaluminium versterk om te voorkom dathul koppe deur die gate trek.

Iets waarvan Mauser entoesiaste niesal hou nie, is die feit dat die Tikka-aksienie �n integrale terugskoptong (recoillug) het nie. Die terugskoptong is �n losaluminium skyf wat in �n gleuf in diekolf pas en waarvan die bokant dan in �ngleuf inpas wat aan die onderkant vandie aksie gesny is. Hierdie stelsel werkegter baie goed en ek het nog nie vaneen Tikka-kolf gehoor wat gekraak het

23


praktyk


Dis maklik om die Tikka se loop en kolf vir normale onderhoud te skei. Die magasyn ensnellerbeuel is van duursame sintetiese materiaal.

nie. Verder het Tikkas ook �n uitstekende reputasie vir akkuraatheid.Volgens my inligting word elke Tikka se kolf met die hand op die loop enaksie gepas.

�n Lekker ligte snellerVele fabrieksgewere het snellers waar-van die trekkrag te swaar is. Wat �nlekker verrassing was die lekker ligtesneller van die Tikka dus nie. Die drietoetswapens het van die beste snellersgehad wat ek nóg by fabrieksgewereteëgekom het. Vir akkurate skietwerkis �n ligte sneller wat skoon breekbelangrik.

Die aksie se brug is gegleuf vir Sakoteleskoopmonterings asook geboor omenige van die Weaver-tipe monterings tekan neem. Alhoewel ek al drie modelledeeglik ondersoek het, het ek uiteinde-lik die .308 Hunter skietbaan toegeneem. Gewapen met 40 Sako patronehet ek dié Finse roer deur sy passiesgesit. Omdat die geweer so lig is, het ekverwag dat die terugskop dalk meer souwees as wat �n mens van �n .308 verwag, maar ek was weer eens aange-naam verras.

Soek die fout by jouself as jy misskietDie kolf het my goed gepas en dus wasdie Tikka baie aangenaam om mee teskiet. Wees egter gewaarsku, T3�s inmagnum kalibers sal natuurlik met �nbietjie meer aggressie teen die skouervasskop. Nadat ek die T3 ingestel het,

het ek met beide 150 gr en 180 grpatrone drieskoot-groeperings op 100 mgeskiet en dit was sommer gou duidelikdat jagters wat nie die kol met hierdiegeweer kan tref nie, die fout by hulselfsal moet soek. Al my groeperings hetrondom �n duim of kleiner gemeet. Ditwas slegs wanneer ek vyf skote vinniggeskiet het en die dun loop dus redelikwarm geraak het, dat die groeperings totongeveer 2 duim gerek het.

Behalwe vir die groeperings, het ekook �n bietjie snelvuur gedoen en dandie Tikka so vinnig as moontlik oorge-haal om te sien of hy glad voer. Ookhierdie toets het die Hunter metvlieënde vaandels geslaag en met sy22.5� loop hanteer hierdie roer sommerbaie lekker. My enigste kritiek teen dieT3 Hunter is die korrel en visier wat te groot en lomp na my sin is, maarhulle is eintlik net daar vir versiering �bykans alle jagters monteer deesdae �n teleskoop.

Waar kan ek �n Tikka aanskaf?Tikka T3�s is beskikbaar in 17 kalibersen na evaluering van die toetsmodellewas ek beslis beïndruk. Wat meer is, T3 jaggewere is bekostigbaar en eksal glad nie omgee om een te besit nie. Tradisioneel is hulle nie, maar skiet, dié kan hulle beslis. Gaan koop gerus een, dis uitstekende waarde vir geld.

Vir meer inligting oor hierdie bul-roere, besoek Eddie Morrison byBothaville handelswinkel of skakel homby (056) 515-2181.

24


praktyk


Mieliestreepsiekte en mieliestam-boorder het die afgelope seisoen grootskade in veral die meer suidelike enwestelike dele van Senwes se gebiedveroorsaak. Tradisioneel is die gebiedrelatief plaagvry en produsente isonverhoeds betrap.

Is daar raad vir dié plae?Die volgende voorsorgmaatreëls kangetref word om die oes te beskerm:

In die geval van streepsiekte soudie ideaal wees om die bladspringer-populasie om mielielande te beheer.Hierdie is egter nie �n geheel haalbareoplossing nie aangesien die blad-springers oor lang afstande deur windgedra word. Die insekte lyk soos 2 mmtot 3 mm lange wit �springkaantjies�.

Produsente ken die plaag as die witgoggatjies wat voor jou uit die gras uitopvlieg as jy oor die wenakkers loop.Gras in die omgewing van die lande isgewoonlik die plek waar die insektedeur die winter oorleef. Hou dus diewenakkers skoon van gras en veralkweek. Die plaag kan ook met �nplaagdoder gespuit word as dit op grasom die lande voorkom. Plant kultivarswat volgens verskaffers streepsiekte-weerstand het. �Vergiftig� die plantedeur sistemiese chemiese middels assaadbehandeling te gebruik of toedie-nings in die plantvoor tydens plant te maak.

Opbrengsverliese toegeskryf aanmieliestamboorder kan aan bande gelêword deur Bt-kultivars te plant. Hierdieplante bevat �n geen wat hul teen dieplaag beskerm. Deur gereelde landin-speksie kan die plaag betyds chemiesbeheer word wanneer dit voorkom.Chemiese beheer hoef slegs toegepas

te word indien die ekonomiese drem-pelwaarde van 10%-besmettingoorskry word. Die ekonomiese drem-pelwaarde verteenwoordig die gelyk-breekpunt waar die opbrengsverliesedie koste van chemiese beheeroorskry. �Vergiftig� die plante deur ge-registreerde chemiese middels tydensplant saam met die saad in die plant-voor te plaas.

Koste-implikasieFinansiële insette moet met om-sigtigheid gemaak word om sodoendemaksimale rendement op insetkoste tebewerkstellig. Koste-implikasies is aanal die voorsorgmaatreëls verbonde endaarom is dit dus belangrik om alleopsies teen mekaar op te weeg om tebepaal in welke geval die rand gespan-deer die beste rendement op inset sal gee.

Wat gaan die verskillende opsieskos? Die pryse en produkte wat in dievolgende berekeninge gebruik word,dien as riglyn en die skrywer staan niein vir die haalbaarheid daarvan nie.Kry dus kwotasies van verskillendeprodukte en verskaffers alvorens jy op�n strategie besluit.

StreepsiektebeheerSaadbehandeling met Imidachloprid(bv. Gaucho) teen 500 g per 100 kgsaad kos ongeveer R12,50 per kg saad.Koste per hektaar word dus deur dieplantpopulasie bepaal. �n Ander opsieis om met Carbofuran (bv. Curaterr)teen 1,5 g/m te plant. Rywydte het dusin hierdie geval �n invloed op die kosteper hektaar, dit wil sê:

Vir 2,4 m rye = ± R125/haVir 1,8 m rye = ± R166/haVir 0,9 m rye = ± R333/haVir 0,75 m rye = ± R400/ha

Stamboorderbeheer1. Plant �n Bt-kultivarAs die verskil in saadkoste van tweepopulêre witmieliekultivars, Bt en nie-Bt, teen �n plantpopulasie van 14 000sade per hektaar, vergelyk word, is dieBt-kultivar ± R54/ha duurder. Teen �nplantpopulasie van 60 000 sade per hais die verskil ± R231/ha.

2. Chemiese beheer deur breedwerpi-ge bespuitingSpuit by 10%-besmetting met by-voorbeeld Monochrotophos, teen ± R42/ha plus trekkerkoste (diesel +reparasies) ± R18/ha of vliegtuigkoste.Chemiese beheermiddels word as sis-temiese of kontakdoders geklassifiseermet weinig verskil in effektiwiteittussen die twee groepe middels.Produsente behoort prysverskilletussen sistemiese middels en kontak-doders in berekening te bring wanneerbeheermaatreëls oorweeg word.

3. Bandplaas CarbofuranCarbofuran (bv. Curaterr) teen 2 g per

�n Bekende in diesaadbedryf het bygeleentheid die

opmerking gemaakdat Carbofuran niegeld kos nie, maar

geld maak.

Mielieplae kos produsente miljoenedie afgelope seisoen

Mieliestreepsiekte en mieliestamboorder het produsente die afgelope seisoen onverhoeds betrap.Dries Kruger van Landboudienste werp meer lig op dié twee plae.

Dries Kruger

25


praktyk


meter gebandplaas word, waarvan diekoste per hektaar soos volg deur dierywydtes bepaal word:

Vir 2,4 m rye = ±R167/haVir 0,9 m rye= ± R444/haVir 1,8 m rye= ± R222/haVir 0,75 m rye= ± R533/ha

Slaan twee vlieë met een klapSekere van die chemiese produkte hetregistrasie op albei hierdie plae asookander plae. Deur te plant metCarbofuran word die oes teen streep-siekte en stronkboorder beskerm. Asbonus word ook vals draadwurmlar-wes, aalwurm, bont mieliekewerlar-wes en swartmieliekewers beheer watstand- en oesverliese tot gevolg kan hê.

Die plasing van chemiese korrelssaam met die saad tydens plant, vereisdat �n geskikte toedieningsapparaat opdie planter aangebring moet word.Skakel gerus jou naaste Senwes winkelindien jy nie oor die geskikte toerus-ting beskik nie.

Indien jy nie van die Carbofuran-opsie gebruik wil maak nie, kan vandie ander opsies gekombineer word.Maak net seker dat jou plan albei plaesal beheer. Met die bostaande inligtingas riglyn behoort jy in staat te wees om�n ingeligte besluit te neem. Moet netnie niks doen nie.

Onthou: Lees die produketiket!

NavraeDries Kruger van Landboudienste inBloemfontein by (051) 430-2071.

Wat is mieliestreepsiekte?Mieliestreepsiekte word veroor-saak deur �n mielie-streepvirus,wat vanaf �n virusdraende blad-springer (Cicadulina spp), watop die mielieblare gevoed het,oorgedra word. Die siekte wordherken deur afwisselende don-ker- en liggroen strepe op dieblare. Deur persoonlike waarne-ming en terugvoering van pro-dusente is gevind dat sommigekultivars baie meer gevoelig isvir die virus, terwyl ander tot �nmate weerstand teen die virusgetoon het. Plante van sulke kul-tivars kry die virus, maar maaktog �n kop.

Wat is mieliestamboorder-skade?Mieliestamboorderskade wordveroorsaak deur die Busseolafusca larwes wat gate in diestamme van mielieplante vreeten van binne uithol. Indien diegroeipunt afgevreet word, sterfdie kelkblare af. Koppe wordook aangeval, wat maklik graad-verlies tot gevolg kan hê. Dieuitgeholde plante knak maklikby droogwording met gevolglikeoesverlies.

�n Mieliebaar met tipiese streepsiektesimp-tome.

Die tol van streepsiekte: op die oog af �noes, maar van nader bekyk, is daar net hier en daar pitte.

Toyota SA is vanjaar vir die eerste keer opnasionale vlak betrokke by die Jongboervan die Jaar-kompetisie, wat deur Agri SAaangebied word.

Hoe het die kompetisie gewerk?Inskrywingsvorms het in die Agri SA tyd-skrif verskyn en inskrywingsvorms is ookdeur provinsiale landbou-unies aan kandi-date (35 jaar of jonger) versprei.

Beoordeling op provinsiale vlak� Deelnemers moet die inskrywings-

vorm voltooi en aan die provinsialelandbou-unies terugstuur.

� Die provinsiale landbou-unies hetdaarna �n siftingsproses gevolg en dietien beste kandidate gekies, wat na �nvolgende rondte van beoordelingdeurgedring het.

� Die kandidate moes dan �n visuelevoorlegging aan �n kundige beoordel-ingspaneel wat o.a. uit �n ekonoom,veekundige, risikobestuurder, arbeids-kenner en �n provinsiale landbou-unieverteenwoordiger bestaan het, doen.

� Daarna is die kandidate op die plaasdeur dieselfde paneel beoordelaarsbesoek.

� Die provinsiale wenner, wat voor 1 Junie aangekondig moes word, isoutomaties �n finalis in die nasionalekompetisie.

Beoordeling op nasionale vlak � Die beoordeling van die provinsiale

wenners sal plaasvind vanaf Junie 2004 tot Augustus 2004.

� Dieselfde beoordelingskriteria salgebruik word as wat gebruik is om dieprovinsiale wenners aan te wys.

Waarmee stap die die nasionalewenner weg?�n Toyota Hilux 3.0 KZ-TE dubbelkajuit4x4 Raider

Aankondiging van die wennerDie wenner sal tydens �n glansgeleentheidin Oktober vanjaar aangekondig word.

Toyota seJongboer vandie Jaar-kompetisie

* Drempelwaarde goedgunstiglik verskaf deurCorrie Prinsloo (LNR-KGI, Bethlehem).

NavraeDries Kruger van Landboudienste inBloemfontein by (051) 430-2071.

Landbouwenke vvir ddie wwinter-en vvroeë llentemaande

Juliemaand is, wat die plant van gewasse betref, �n redelike dooie maand met die uitsondering vanbesproeiingskoring, droë-erte en kanola wat nog geplant kan word. Aan die somergewaskant is ditegter baie bedrywig met die oes van mielies en laat sonneblom wat nog volstoom aan die gang is.

Dries Kruger van Landboudienste gee �n paar wenke vir dié tyd van die jaar.

Mielies� Bestel jou saad betyds en maak

seker jy plant die kultivars wataan jou vereistes voldoen.

� Wees bedag op streepsiekteaangesien dit die afgelopeseisoen ernstige afmetings aan-geneem het. (Lees meer oorstreepsiekte op bl. 24.)

� Bestel grondslytonderdele aan-gesien die nuwe bewerking-seisoen om die draai is.

Sonneblom Indien grondvog en temperatuurdit toelaat, kan vroeë sonneblomin sekere gebiede reeds inSeptember geplant word.

Weidings� Produsente wat koringlande

bewei en later ook wil stroop,moet vanaf die laaste week inJulie gereeld ondersoek of die groeipunte nie begin�opstaan� nie.

� Haal die vee betyds uit dielande. �n Groeipunt wat afge-vreet is, beteken �n aar minder.

� Aangeplante droëlandweidingsmoet Julie/Augustus skoon-gesny, losgemaak en kunsmisgegee word vir die nuweseisoen. Onthou egter dat diepotensiaal van onversorgdeweidings na �n paar soeisoenebyna gelykstaande aan die vannatuurlike veld is. Spandeergeld om geld te maak.

Groente� Berei die grond voor vir somer-

aartappels. � Reël dat die moere betyds

gelewer word. � Plaas bestellings vir koolplant-

jies vir Augustus/September-planting.

� Vanaf middel Augustus kankouegevoelige gewasse nie ge-saai word nie.

Boorde� Wingerde en tuinplante kan in

Julie nog gesnoei word. � Spuit stamme met kalkswael om

plae te bekamp.

Vee� Daar kan na somerlek oorgeska-

kel word wanneer genoegsamegroen weiding beskikbaar is.

� Ent teen siektes wat in jougebied �n probleem is.

� Lees etikette vir gebruikers-waarskuwings.

Koring Wees op die uitkyk vir bruin koringmyt. Die plaag het die afge-lope seisoen of twee heelwat toe-geneem en moet beheer* wordwanneer 50% van die plant ver-geling toon. Hierdie vergeling moetnie met droogtestremming verwarword nie. Julie en Augustus is dietyd wanneer winteronkruid in ko-ring sy kop uitsteek veral by landewat reën gekry het nadat dit geplantwas. Beheer hierdie onkruidechemies en vergewis jou van allegebruiksbeperkings soos op dieproduketiket aangetoon. Lees dieetiket. Normaalweg is Augustus/September die tyd wanneer dievoorkoms van Russiese koringluisprobleemafmetings aanneem. In-spekteer gereeld die aanplantingsvan veral kultivars wat nieluisweerstandbiedend is nie enspuit betyds.

GrondontledingsHierdie is die basis waarop beplan-ning van jou bemestingsbehoeftesrus. Dit is nou �n goeie geleentheidom grondmonsters op die ge-stroopte lande te trek. Onthou dieontledingsuitslag is so goed soosdie manier waarop die monstersgeneem is. �n Monster net hier endaar geneem, is amper niks werdnie. Dit is ook belangrik dat daarnougeset tot op �n spesifieke dieptegemonster word. Bemestingsaan-bevelings moet aangepas word bydie diepte waarop monstersgeneem is. Gronde kan ookontleed word om die stikstofinhouddaarvan te bepaal. Ontledings elkederde jaar is voldoende.

30

Senwester, Julie 2004landbou-ekonomie

landbou-eekonomie

32


landbou-eekonomie

Die 2002/2003-somergraan produksie-seisoen het met baie gunstige marktoe-stande begin. Dit was egter van korteduur en graanpryse het sedert Desember2002 drasties gedaal tot voor en naoestyd middel-2003.

Hierteenoor was insetkoste baie hoogteen planttyd einde 2002, onder andereweens die swak wisselkoers en hoë inter-nasionale insetpryse. Die seisoen wasverder gekenmerk deur ondergemid-delde, maar ook wisselvallige reënval.Gelukkig was daar met die aanvang vandie seisoen einde 2002 heelwat oorge-draagde grondvog beskikbaar, wat �n nor-male oes moontlik gemaak het.

Die vraag ontstaan gevolglik of indi-viduele graanboerderye enigsins wins-gewend was en tot watter mate. Senwesse landbou-ekonome doen jaarliks �nopname onder graanprodusente teneinde sekere data in te samel en ant-woorde op laasgenoemde vraag te kry.Van die resultate verskyn hieronder. Elkemedewerker kry �n bundel notaswaarmee hy sy eie boerdery kan ver-gelyk, sonder om te weet wie die medewerkers is teen wie hy hom-self vergelyk.

Produsente in die volgende areas wasbetrokke:�Bothaville 1: Tussen Bothaville en

Viljoenskroon�Bothaville 2: Buite Bothaville in die rig-

ting van Wesselsbron�Viljoenskroon: Rondom Viljoenskroon�Noordwes: Tussen Ottosdal en

Vereeniging�Sommerville: Tussen Bultfontein en

Welkom

�n Terugblik op die 2002/2003-somergraanseisoen

Produsente is tans besig om die 2003/2004-somergrane van die lande te haal. Pieter van Zyl en Boet van Zyl van Landboudienste gee �n terugblik op die 2002/2003-somergraanseisoen.

Pieter van Zyl

�n Gesig wat enige produsent breed laat glimlag: strooptyd! Die individuele graanprodusentmoet egter weet of sy oes enigsins winsgewend was en tot watter mate.

33


landbou-eekonomie

Netto boerdery-inkomste per hektaar (NBI/ha) is �n maatstafom boerderydoeltreffendheid te evalueer. NBI is die brutoinkomste minus produksie-, bemarkings- en adminkoste (huur,rente, skuld en bestuursvergoeding uitgesluit). Vir vergely-kingsdoeleindes word elke boerdery se NBI per hektaar landebereken. �n Lae NBI/ha beteken �n lae doeltreffendheid, wat �nlae inkomste en/of �n hoë kostestruktuur impliseer.

ResultateIn Figuur 1 verskyn 54 medewerkers se NBI/ha. Slegs die hek-taar graangewasse geplant is hier van toepassing en nie diehele boerdery nie. �n Groot variasie in boerderydoeltreffend-heid kom voor - nie net tussen die onderskeie areas nie, maarook binne areas (volgens Figuur 1). Dit is ook duidelik datSommerville en Bothaville 2 se doeltreffendheid hoër neig asdie ander areas. Die rede hiervoor lê hoofsaaklik opgesluit indie hoër opbrengste wat telkens gerealiseer word op diepsandgronde met �n vogkeerlaag. Enkele van hierdie medewerkers het wel ook goeie graanpryse gerealiseer wat �n uitermate hoë bruto inkomste impliseer, ongeag die kostestruktuur.

In Figuur 2 verskyn 39 medewerkers se produksiekoste perhektaar mielies. Produksiekoste is alle koste behalwe rente,skuldbetalings, huur en privaat trekkings. Dit is duidelik datvan die Sommerville medewerkers (hoë doeltreffendheid, vol-gens Figuur 1) �n baie lae kostestruktuur het. Is die Viljoens-kroon medewerkers se kostestruktuur onder beheer? Slegs dieNoordwes medewerkers se langtermyn gemiddelde opbrengs-te vir mielies neig om laer te wees as die Viljoenskroonmedewerkers s�n. Daar is dus relatief lae opbrengste én hoëkostestrukture vir die Viljoenskroon medewerkers.

In Figuur 3 word die onderskeie medewerkers se kuns-miskoste per hektaar mielies aangetoon. Sommerville,Bothaville 2 en Viljoenskroon neig om die hoogste kuns-miskoste per hekaar te hê. Kunsmis is dan ook graanboere segrootste enkele koste-item en verteenwoordig maklik 25% vandie totale produksiekoste. Dit is nie te sê die medewerkers metdie hoë kunsmiskoste is telkens diegene wat hoë opbrengsterealiseer of wat vir hoë opbrengste bemes nie. Hoe oor-deelkundig is boere dus met hulle bemestingspraktyke?In Figuur 4 word medewerkers se belegging in implemente envoertuie per hektaar lande geplant aangetoon. Dit wil voor-kom asof Sommerville en Bothaville 2 neig om met meer ka-pitaal te werk as die res. Sommige van die Bothaville 2 groepbeskik egter oor oorlêlande. Hulle totale belegging is gedeeldeur die lande wat geplant is en nie deur die totale hektaarlande bewerkbaar nie. Indien hulle totale belegging gedeelword deur die getal hektare bewerkbaar sal hulle syfer effenslaer wees as in die figuur.

Gevolgtrekking� Groot variasies kom voor binne areas. Moet dit so wees?� Duidelike tendense word waargeneem wat verdere studie

in die toekoms noodsaak.

Boet van Zyl

Figuur 1: Boerderydoeltreffendheid (NBI/hagraan).

Figuur 4: Belegging in voertuie en implementeper hektaar lande geplant.

Figuur 3: Kunsmiskoste per hektaar mielies.

Figuur 2: Produksiekoste per hektaar mielies.

Paul Bruwer van Harrismith:Waarom beveel julle aan dat proteïen-lekke, wat tydens die winter gevoerword, benewens voldoende proteïen,ook genoegsame fosfaat moet bevat?Ons kyk na die noodsaaklike funksiesvan fosfaat:1. Fosfaat is nodig vir mikrobiese groei.

Navorsing in Australië het getoon datdie vloei van mikrobe proteïen uitdie rumen aansienlik verhoog wan-neer daar voldoende fosfaat inomloop is. Terwyl mikrobe proteïendie belangrikste bron van liggaam-sproteïen vir onderhoud is, is dieoptimalisering daarvan, veralgedurende die wintermaande wan-neer kos maar skraps is, noodsaaklik.

2. Fosfaat is betrokke by veral selluloseen hemisellulose vertering.

3. Fosfaat vervul �n kardinale rol by die absorpsie van verteringseind-produkte sowel as in die energie-metabolisme van die dier. �n Menskan sê dat fosfaat die fasiliteerder is

by die oordraging van energie na die liggaamselle.

4. Fosfaat bevorder eierselontwikkelingen -funksionering en speel dus net so�n groot rol in die vrugbaarheid vanjou kudde.

Die kostebesparing wat deur fosfaatarmlekke in die winter verkry word, wordin die somer uitgewis omdat die beesdan baie meer fosfaatlek gaan vreet ensy reserwes weer moet aanvul.

Hercules Meiring van Harrismith:Kan Nutrilek Wolskaap 20 gedurendedie winter- sowel as die somermaandein die suurgrasdele van Harrismithgebruik word?Senwesko Voere streef daarna en onsglo ons het die doel bereik om ons lekkeso te formuleer dat die inname komple-menterend tot weidingkwaliteit is. So,ja, Wolskaap 20 kan ten alle tye van diejaar op alle tipes weiding gebruik word.Op malse groen weidings sal die

inname laer wees, maar die goeie pro-teïenkwaliteit sal saam met die hoë pro-teïen van groen weidings die idealeaminosuursamestelling verskaf vir dienodige wolgroei, reproduksie enmelkvloei sonder taai of te min bies. Net so sal die innames op suurgrasveldhoër wees (veral in die winter) sodat die vereistes aan kwaliteit proteïen weereens bevredig word.

Onthou Nutrilek Wolskaap 20 isureumvry, maar bevat ammonium-chloried wat aan die nodige ammoniak-behoeftes van die mikrobes voldoen enook keer dat blaasstene by ramme enhamels vorm. Dit maak van Wolskaap20 sekerlik een van die veiligste en besteproteïenkwaliteit lekke op die mark. Jouwild kan maar lustig saamvreet!

NavraeJohnny Visser by 082 807 9198.

dierevoeding

Dierevoeding in aksieJohnny Visser

Senwesko Voere antwoord lesers se vrae oor dierevoeding. Johnny Visser (ProdukbestuurderVleisbeeste en Skape) beantwoord hierdie maand se vrae wat uit die Harrismith-omgewing kom.

37

Senwester, Julie 2004reënval-tendense

reënvaltendense

Neutrale tot swak El Niño-toestandeword vir die komende maande verwag.Daar is egter steeds sterk ooreenkomstein die opstelling van see-oppervlaktem-perature van April 1982 (voor die1982/1983 El Niño) en April 2004.

Daar is ook ooreenkomste met2003, maar die 2003 mini-La Niña wasin 2003 sterker ontwikkel as in 2004.Die verwagting vir reën vir SA vir dievolgende maande het verswak as gevolgvan �n swakker El Niño-voorspelling.

Die SA mielie-oes word beraam op7,341 miljoen ton wat ietwat meer is asdie 7,304 miljoen ton teen die eindevan Maart 2004. Afwesigheid van ryp enlae temperature in veral April, waswaarskynlik verantwoordelik vir �nlanger groeiseisoen. In vergelyking metverlede jaar was reënvaltoestande beter in 2004 as in 2003 in dieNoordwes, maar heelwat swakker in die Vrystaat.

SeisoensvooruitskouingIn die huidige verslag word die fase vandie Suidelike Ossillasie Indeks van Mei 2004 gebruik vir vooruitskouingsvir die volgende ses maande. Dit isbelangrik om geografies nie té spesifiekte wees nie, maar die algemene tendensvir �n groter gebied af te lei.

Stand van see-oppervlaktem-peratureDaar is tans �n merkwaardige ooreen-koms met die stand van see-oppervlak-temperature van April 1982. Die1982/1983-seisoen is gekenmerk deur

een van die sterkste El Niño�s in dievorige eeu, maar ook een wat �n ernstigeinvloed gehad het op die globale weer.

Die nuutste voorspelling van die ver-wagte afwyking vanaf die normale see-oppervlaktemperature in die El Niño-gebiede (voorspellingsdatum 1 Junie2004) vir die volgende maande, toonsteeds �n redelike normale of neutraleprentjie. Die verskil van vorige voor-spellings is dat die nuutste voorspellingheelwat �sagter� is met �n swakker enlater El Niño. Tans lyk dit asof tempera-ture tussen normaal en swak El Niño tot ten minste Oktober 2004 neig. Dit vorm baie dieselfde patroon asverlede jaar.

Hoe vergelyk die 2002/2003-seisoen met die 2003/2004-seisoen in terme van reënval enopbrengste?Indien die Oesskattingskomitee (NOK)se opbrengste vir 2003/2004 vergelykword met die 2002/2003-opbrengste, isdie verskille baie klein. In 2002/2003was die gemiddelde mielie-opbrengs virSA volgens die NOK 2,949 t/ha teenoordie Mei 2004-skatting van 2,899 t/ha, �nverskil van 1,7% laer in 2003/2004 as in 2002/2003. Dit is duidelik dat dieNoordwes Provinsie heelwat meerwater beskikbaar gehad het in2003/2004 as die vorige seisoen terwyldie Vrystaat baie minder grondvoggehad het.

Gegrond op reënval en aan-vangsvog, wil dit dus lyk asof Noordwesse mielie-opbrengste beter as verledejaar kan wees terwyl die Vrystaat seopbrengste heelwat swakker behoort tewees. Dit is egter baie moeilik ompersentasie-afwykings aan opbrengste tekoppel aangesien daar �n sterk kol-effekvan reën was en plantdatums ook baieverskil het. Laat aanplantings sou baie

meer baat gevind het by die seisoen sereën as vroeë aanplantings.

KopvrotBerigte van swakker as gemiddeldegrade word uit sekere gebiede ontvang,maar tans lyk dit asof dit nie �n baie ern-stige probleem behoort te wees nie. Ditis egter nog vroeg in die oesseisoen enboere het die afgelope week maar eersbegin stroop. Skattings tans is datongeveer 10% van die oes moontlikswakker graderings kan toon.

Uittreksel uit: Skrywe van 10 Junie 2004.Saamgestel en uitgereik deur Enviro Vision(Johan van den Berg, [email protected] of 082 374 4692) in same-werking met die Instituut vir Grond, Klimaaten Water van die Landbounavorsingsraad.

Senwes beroep hom op �n vrywaring van

aanspreeklikheid.

Die verwagting vir reën het verswak

Sedert 18 Mei 2004 was daar, met die ter perse gaan van dié artikel, geen reën in die Senwes-gebied aangeteken nie. Ina van Rensburg van Inligtingsdienste interpreteer die weers-toestande.

Vooruitskouing

Julie 2004: Vir Julie is die voor-spelling in die algemeen normaaltot ondernormaal.Augustus 2004: Dit wil voorkomasof die kanse vir reën baie ver-beter het. Die kanse is baie goeddat die oostelike en suidoostelikegedeeltes van die land ten minstenormale reën gaan kry. September 2004: Die September-voorspelling dui telkens swakkerwaarskynlikhede vir reën aan. Tanslyk dit asof die kanse normaal totondernormaal is. Dit is veralswakker oor die sentrale gedeeltesindien vergelyk met die voor-spelling in April.Oktober 2004: Hoofsaaklik nor-maal.November 2004: Normaal totondernormaal na die suidooste.

Waarskynlikheid (%)om ten minste die mediaan

(normale) reënval te kry vir September 2004.

Ina van Rensburg

38

Versier soutborde mettamatie-sonneblomme

femina

Senwester, Julie 2004femina

Winterwarm oranje wenkeOranje is hierdie winter hoogmode. Jannie Marais van Inge�s in Klerksdorp gee wenke vir �n mooi

tafel, Senwesters deel hulle boererate en wenke met ons lesers en ons leer hoe om tamatie-sonneblomme vir garnering te maak. Dames kan deesdae ook by Heilbron handelswinkel die

nuutste gordyn- en bekleedselmateriaal bestel.

Plaas �n ferm kersieta-matie, stingel na onder,op �n bord. Sny slegs dieskil van die tamatie vanbo tot amper onder.Laat �n ½ cm spasieonder by die stingel.Draai die tamatie enherhaal die stap.

Maak nog twee snye op soortgelyk wysesodat daar agt segmentein die tamatie is. (Die kersietamatie-sonneblom kan gebruikword as garnering openige dis � warm ofkoud.)

Skil die �blare� versigtigaf, een blaartjie op �nslag om die blare van diesonnebom te vorm. �nPaar gekapte grasuitjiesof �n knippie gekaptepietersielie kan in diemiddel van die blom-metjie geplaas word.

Senwesters sse bboererate een wwenke� Drink �n glas kookmelk met een teelepel suiker en �n tikkie pypkaneel vir

slaaploosheid. - Annatjie de Beer van Klerksdorp� Om malvas weliger te laat blom: gee plante twee keer per week �n teepot

sterk, koue tee. - Edna du Bruyn van Theunissen� Spit 500 g Engelse sout onder bome wat geel word of traag is om te groei.

- Annemie Janse van Rensburg van Bothaville� �n Tikkie koeksoda sal �n vaas blomme vars en die water mooi skoonhou.

- Ria Terre-Blanche van Klerksdorp� Plaas �n koeldrankblikkie gevul met water in die middel van die vuur vir

vlambeheer. - Marieta Els van Sasolburg

BBeesstteell nnoouu jjoouummaatteerriiaaaall hhiieerrDames in die Heilbron-omgewingen omliggende dorpe het deesdaenie meer nodig om stad toe te ry omgordyn- en bekleedselmateriaal tebestel nie. �n Mens kan deesdae dievyf grootste fakbriekshuise (FabricLibrary, Nettex, Home Fabrics, StuartGraham en Maison de Textiles) se A-graad materiale hier bestel.

Wenke vir �n Indiese tafel� Oranje en sjiffon is hierdie seisoen

hoogmode in die dekorwêreld. � Goue onderborde (spuit sommer

goedkoop wit borde met gouespuitverf) lyk veral treffend op �noranje tafeldoek.

� Glaskoepels (klokglase) waaronderkunsblomme geplaas word, lyk ookpragtig op �n tafel � veral in die win-tertyd as vars blomme nie beskikbaaris nie.

� Nog �n nuwe modegier is om eerderlopers in plaas van vierkante (over-lays) op die tafel te gebruik.

� Gebruik poliëster servette in plaasvan papierservette.

KontakbesonderhedeBesoek Jannie Marais by Inge�s inBuffelsdoornweg 99, Klerksdorp nabydie Pick �n Pay Sentrum om idees enbenodighede vir jou tafel te kry. Hy kanook geskakel word by (018) 468-7133.

Om dié winter �n ryk, warm Indiese gevoelte skep, dek jou tafel met oranje sjiffon engebruik herfskleure daarby.

Oranjeis dié seisoen hoogmode

Gesels gerus met Estelle Snyman by diehandelswinkel. Johan Snyman (Winkel-bestuurder) wys van die materiaalvoor-beelde. Die winkel kan ook verf volgens�n mens se behoefte meng. Maak gerusdaar �n draai as jy weer daaraan dink omjou huis �n nuwe voorkoms te gee.

Jannie Marais

Bron: The Book of Garnishes deur June Budgen.

Toyota Suid-Afrika het middel verledejaar sy Land Cruiser modelle opge-gradeer. Die Land Cruisers, veral dieVX V8, is Toyota se luukse 4x4 voer-tuie en na die opgradering vergelykveral die V8-model se spesifikasies baiegoed met die Range Rover V8.Laasgenoemde kos R769 000, terwyldie Land Cruiser V8 se prys R773 985is. Daar is �n prysverskil van minder asR4 000 tussen dié twee modelle.

Daar is twee VX-modelle beskik-baar en die enigste verskil is hulle krag-bronne. (Die VX dui op die hoogstevlak van weelde.) Daar is twee keuses:�n Sessilinder-turbodiesel en �n 4,7 liter

V8-petrolenjin. Die dieselmodel het �n outomatiese vierspoed-ratkas, terwyldie V8-model met �n outomatiese vyf-spoed-ratkas met sluitgerief toegerus is.

Standaard itemsDit blyk dat die veranderinge watverlede jaar aangebring is hoofsaaklikin die kajuit was. �n Baie handige mid-delkonsole is byvoorbeeld nou �n stan-daarditem. Die klankstelsel bestaan uit�n radio/CD-wisselaar met satellietkon-troles aan die stuurwiel. Dit is sekerlikeen van die beste klank-stelsels wat as�n standaarditem in �n voertuig uitkom.

Verdere standaardeienskappe vandie Land Cruiser VX-modelle sluit indubbele lugreëling met klimaatbeheervoor en agter; lugsakke vir die be-stuurder en die voorste passasier; ABS-sluitweerremstelsel; elektriese ver-stelling vir die ruite en kantspieëls,

kragstuur en sentrale sluiting; kant-treetjies; leersitplekke; �n sondak metelektriese verstelling en handkantel en ook die hoogteverstelbare veer-stelsel (soos ook in die nuwe RangeRover-reeks).

Die Land Cruiser VX V8 wordaangedryf deur �n 4,7 liter V8-enjin metvier bonokaste en 32 kleppe, elektro-niese brandstofinspuiting en �n direkteonstekingstelsel. Maksimum krag is173 kW teen 4 800 omwentelinge, ter-wyl �n indrukwekkende 434 Nmwringkrag reeds teen 3 400 omwen-telinge beskikbaar is.

GevolgtrekkingDie Land Cruiser V8 laat die bestuurderin beheer voel. Alles is net van diebeste en die voertuig se weelde-spesi-fikasies vergelyk met van die duurstemotors, soos die Mercedes Benz

E-klas en die Range Rover. Met syonderstel wat soos die RangeRover s�n kan verstel vir die tipepadoppervlakte wat aangedurfword, is die rygerief op die ooppad uitstekend. Dit is egter in diewildernis waar die Land Cruiser,as daar tussen dié twee voertuiegekies moet word, koning salkraai. Die Land Cruiser is gebousoos �n tenk en met sy wringkragsien hy vir besonderse steilhellings kans. Sy onderstel isstewig en �n mens is nie bang ommet die Land Cruiser berekendekanse deur slote te neem nie.

Die nuwe Land Cruiser V8word gedek deur �n driejaar/100 000 km waarborg en �n diens-plan van vyf jaar/90 000 kilometeris by die prys ingesluit. Diens-afstande is 10 000 km vir diepetrol- en 5 000 km vir diedieselmodel.

wiele 22004

Die Land Cruiser VX is die toppunt van die Land Cruiser-reeks. Gerrie Smit, lid van die SAMotorskrywersgilde, het die opgegradeerde Land Cruiser VX getoetsbestuur.

Die LLand CCruiser VV8laat ddie bbestuurder iin

beheer vvoel.

LLuuuukkssee oouu ggrrootteeLand CCruiser VX VV8

Gerrie Smit

top-jongboere tikka t3:

Documents