ทางเลอกของสงคม (2)กรณศกษา

สฤณ อาชวานนทกลFringer | คนชายขอบ

http://www.fringer.org/มหาวทยาลยเทยงคน, 8 กรกฎาคม 2550

งานนเผยแพรภายใตลขสทธ Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผสรางอนญาตใหทำาซำา แจกจาย แสดง และสรางงานดดแปลงจากสวนใดสวนหนงของงานนไดโดยเสร แตเฉพาะในกรณทใหเครดตผสราง ไมนำาไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดดแปลงภายใตลขสทธเดยวกนนเทานน

กรณศกษา

1. การประกนภยสภาพอากาศ (weather insurance)

2. DualCurrency Systems3. BENETECH4. CAMPFIRE program ในซมบบเว

การประกนภยสภาพอากาศ (weather insurance)

ระบบการเงนโลกกบเกษตรกรรายยอย

ความเสยงในการเพาะปลก: high probability+low consequence/low probability+high consequence

High probability

Low Consequence

Reduced yields

The producers generally perceive this as their risk

Normal weather

Low probability

High Consequence

Extremely low yields

Low probability

High Consequence

Extremely low yields

Extreme weather events (excess rainfall

or flood)

Extreme weather events (droughts)

ปญหาของประกนผลตผลทางเกษตร

• กรมธรรมประกนผลตผลทางเกษตร – Multi-Peril Crop Insurance (MPCI):

ประกนผลตผลทผานมาไมคมทน (คาใชจายในการบรหารจดการสงเกนไป)

– Named Peril Crop Insurance: ประกนความเสยหายตอพชผลใชไดสำาหรบความเสยหายเฉพาะบางทองถนเทานน

• ปญหาหลกของกรมธรรมประกนผลผลต– การคำานวณมลคาความเสยหาย และขอมลทนาแตละผน– ปญหา moral hazard (เกษตรกรไมดแลพชททำาประกนแลว)– ปญหา adverse selection

(เกษตรกรมแนวโนมปลกแตพชทไดประกน แมวาอาจไมตรงกบสภาพอากาศหรอความตองการของตลาด)

– คาใชจายในการตรวจสอบและบรหารจดการสงมาก ตองใชเงนอดหนนจากรฐในระดบสง

กรมธรรมบนพนฐานดชน (index-based insurance)

• กรมธรรมบนพนฐานดชนใหการคมครองบนมลคาของ “ดชน” (index) ไมใชมลคาความเสยหายในไรนา

• ดชนคอตวแปรทมมลคาแปรผนตามระดบความเสยหาย แตผเอาประกนไมสามารถเปลยนแปลงได

• ตวอยางดชนเชน ปรมาณนำาฝน, อณหภม, ผลตผลระดบภมภาค, ระดบนำาในแมนำา

• กรมธรรมบนพนฐานดชนชวยแกปญหาดานอปทาน (supply-side problems) สวนใหญทเปนปญหาของกรมธรรมผลตผลทางเกษตรแบบดงเดม

คณสมบตหลกๆ ของดชน

• สงเกตไดและวดงาย• เปนขอมลอตตวสย (objective)• มความโปรงใส• ตรวจทานไดโดยผประเมนอสระ• สามารถรายงานขอมลไดทนทวงท• มความมนคงและยงยน วดไดตลอดไป

ดชนทเกยวกบสภาพดนฟาอากาศ สามารถนำามาใชสรางกรมธรรมทคมครองเกษตรกรรายยอยจากความเสยงดานดนฟาอากาศ ซงเปนความเสยงสงสดในอาชพน

ตลาดประกนสนคาเกษตรมมลคา $7 พนลาน

ทมา: http://www.forumforthefuture.org.uk/docs/page/52/493/4%20William%20Dick.pdf

หลกการของกรมธรรมประกนภยแลง

• ประเภท : กรมธรรมประกนภยแลง โดยจายเงนบนพนฐานของดชนนำาฝน (rainfall index) – สรางจากขอมลของปรมาณฝนในอดตเพอคำานวณ “ระดบปกต” ของนำาฝน (ททำาใหผลผลตอยในเกณฑปกต) เรยกคานวา ‘ดชนขนตำา’ (threshold)

– ถาดชนทเกดขนจรงตำากวาดชนขนตำา (threshold) บรษทประกนตองจายเงนชดเชยเกษตรกรตามสวนตาง

• ผทำาประกน : เกษตรกร โดยในระยะเรมแรกอาจตองมการชวยอดหนนจากภาครฐ

• ผใหประกน : บรษทประกนภย หรอ ธกส. (เบองตน?)• บทบาทของรฐบาล : ใหการสนบสนนในดานตางๆ เชน

การเผยแพรแนวคด และประชาสมพนธแกเกษตรกร

กรมธรรมประกนภยแลง vs. การประกนราคาสนคาเกษตร

การคำานวณดชนราคามตนทนสงและพอคาคนกลางสามารถปนราคาได

ตนทนการบรหารจดการตำา เนองจากดชนนำาฝนเปนขอมลทโปรงใส (Transparent) และไมมการบดเบอน (Objective)

การประกนภยตอของราคาสนคาเกษตรยงอยในวงจำากด หรออาจไมมเลย

การประกนภยตอ (Reinsurance) ของกรมธรรมประกนภยชนดนมตลาดรองรบ

การคำานวณเงนประกนชดเชยสามารถทำาไดทนท

เกษตรกรอาจเลอกปลกพชทไมเหมาะกบภมอากาศ แตไดรบการประกนราคา (adverse selection)

หลกเลยงพฤตกรรม moral hazard & adverse selection ของเกษตรกร

การประกนราคาสนคาเกษตรกรมธรรมประกนภยแลง

ตวอยางโครงสรางการจายเงนประกน: กรมธรรมประกนภยแลงในลลองเว ประเทศมาลาว

ทมา: http://www.forumforthefuture.org.uk/docs/page/52/493/4%20William%20Dick.pdf

*Maize yields are particularly sensitive to rainfall during the tasseling stage and the yield

formation stage – rainfall during the latter phase determines the size of the maize grain

Diagram taken from the FAO’s maize water requirement report*

Sowing and establishment

period is also critical crop survival

• A rainfall index is normally split into 3 or more crop growth phases

• Objective: maximise the correlation between index and loss of crop yield

ปฏทนเพาะปลกของขาวโพด ประเทศมาลาว

การใชกรมธรรม : ประสบการณของธนาคารโลก

ประเทศทธนาคารโลกชวยพฒนากรมธรรม• Deals transacted:

– Argentina I – Weather insured seed credit – Argentina II – Dairy yield protection against low rainfall– South Africa – Apple co-operative freeze cover– India – Approximately 250,000 insured against poor monsoon– Mexico – Crop insurance portfolio reinsurance through weather derivative

structure– Canada (Ontario) - Forage insurance with weather indexation– Canada (Alberta) - Heat index insurance for maize – Ukraine – Winter wheat protection against weather risks – Malawi – Weather insurance pilot for groundnut farmers – Ethiopia – WFP Drought Insurance

• Under preparation:– Morocco – Wheat yield protection against drought– Zambia – Maize yield protection against drought– Nicaragua – Bank-intermediated weather insurance for groundnut farmers – Thailand – Bank-intermediated weather insurance

โครงสรางการสงผานความเสยง

เกษตรกร

บรษทรบประกนภยตอ

ทำาสญญากรมธรรมประกนภยอากาศ

สนธสญญารบประกนภยตอตลาดตางประเทศ

ตลาดประกนความเสยง market exchange/maker

ซอตราสารอนพนธ

ตลาดในประเทศ

สหกรณ/กองทน

บรษทประกน / หนวยงานรฐ / ธกส?

โครงการนำารอง : กรมธรรมชดเชยกรณภยแลง จ. เพชรบรณ

0

200

400

600

800

1000

0 5 10 15 20

ดชนนำาฝน (มม)

คาส

นไห

มชด

เชย

( บาท

ตอไ

ร) วงเงนทไดรบความคมครองจะถกกำาหนดโดยอางองจากตนทนการเพาะปลกเปนหลก

(ตวเลขสมมต)

วดทสถานอตวทยาทกำาหนดเอาไวลวงหนาการวดคาดชน

ปรมาณนำาฝน (มม.)ตวแปรสภาพอากาศ

ขาวทปลกนอกเขตชลประทาน (จ.เพชรบรณ)พชทไดรบความคมครอง

โครงการนำารอง : กรมธรรมชดเชยกรณนำาทวม

((ขาวโพด จขาวโพด จ..นครราชสมานครราชสมา))• เปนนวตกรรมใหมของวงการประกนภย

เนองจากเรมทดลองในประเทศไทยเปนแหงแรก

ดจากภาพถายดาวเทยมทางอากาศ (remote sensing) เพอวดความยาวนานของนำาทวม

การวดคาดชน

ความยาวนานของนำาทวม (จำานวนวน)ตวแปรสภาพอากาศ

ขาวโพดทปลกในเขตชลประทานและนอกเขตชลประทาน

พชทไดรบความคมครอง

River

LA4

LA2

LA3

LA1

LA5

“Medium Risk” Pricing Zone

“Low Risk” Pricing Zone

กรมธรรมประกนภยนำาทวมใชหลกการเดยวกน

“High Risk” Pricing Zone

ความคบหนาโครงการนำารอง (?)

• ในป 2549 ธนาคารโลกอยระหวางการจดทำาราง MOU โดยจะนำาแผนการดำาเนนงานในป 2549 เปนสวนหนงของ MOU และเสนอใหสวนงานทเกยวของในประเทศไทยพจารณากอนมการลงนามใน MOU

• ธนาคารโลกไดใหบรษท PASCO ทำาการศกษาดานเทคนคเบองตนในการจดทำาประกนภยพชผลโดยใชดชนภมอากาศในประเทศไทย โดยคาดวาในปการผลต 2549 (?) จะดำาเนนงานเพอทดสอบระบบการประกนภยพชผล เพอเปนการเตรยมความพรอมในการดำาเนนงานโครงการนำารองในพนททกำาหนดตอไป

DualCurrency Systems

ระบบเงนตราเพอกำาจดความไรประสทธภาพและชวยสงคม

ผลตภาพทสงขนหายไปไหน?

ศกยภาพลนเกน (เชน mileage เครองบนไมไดใช)

?

ความไรประสทธภาพของระบบเศรษฐกจ=

ปญหาเกดจากการแขงขนมากเกนไป

ทมา: http://www.dualcurrency.com/files/wpcomplete.pdf

DualCurrency สรางระบบเงนตราใหม

ทมา: http://www.dualcurrency.com/files/wpcomplete.pdf

ตวอยางธรกรรมผาน DCNet

ทมา: http://www.dualcurrency.com/files/wpcomplete.pdf

ตวอยางธรกรรมผาน DCNet (ตอ)

ประโยชนของ DualCurrency• ลกจางไดประโยชนจากการใชกำาลงซอทไมใชตวเงน

และไดคาตอบแทนจากการชวยสงคม• นายจางไดประโยชนจากลกจางทมความสขกบการทำางา

นมากขน• รานคาตางๆ ขายสนคาไดมากขน• สงคมไดประโยชนจากอาสาสมครทางสงคม (ทไดรบ

‘คาตอบแทน’ เปน Business Dollars)

BENETECH

ชวยเหลอคนจนดวยไฮเทค

โมเดลของ BENETECH: break-even tech

ทมา: http://www.benetech.org/about/business_model.shtml

Arkenstone Reader Bookshare.org

ทมา: http://www.kaires.kendal.org/Text%20reader%20(talks)+--.jpg

• คอลเลกชนหนงสอดจตลทใหญทสดในโลก: หนงสอ 32,850 เลม และวารสาร 150 ฉบบ แปลงเปนภาษาเบรลล ตวพมพใหญ หรอไฟลเสยง

• รวมกนดแลโดยอาสาสมคร 200 คน สวนใหญเปนคนตาบอด อาสาสมครคนหนงบรจาคหนงสอ 3,000 เลม ทเขาสแกนทกวนตดกน 10 ป

• ขายเครองสแกนหนงสอสำาหรบคนตาบอดยหอ Arkenstone ใหกบคนตาบอด 35,000 คน ใน 60 ประเทศ & 12 ภาษา

• Jim Fruchteman นำารายไดจากการขายเครองนมากอตง BENETECH ($3m)

Route 66 บรการสอนอานเขยนผานเวบ

Martus: ระบบชวยงานองคกรสทธมนษยชน

• BENETECH พฒนาระบบซอฟตแวรชอ “Martus Human Rights Bulletin System” เพอชวยองคกรดานสทธมนษยชนเกบขอมล จดระเบยบ และเผยแพรขอมลเกยวกบการละเมดสทธมนษยชนทวโลก

• Martus ชวยใหองคกรพฒนาเอกชนสามารถสรางและจดเกบฐานขอมลบนเซรฟเวอรของ Martus

• เปนโคดเสร (open source) ดงนนจงตอเตมและดดแปลงไดงายโดยไมมคาใชจาย

• ใหการสนบสนนดานเทคนคแกองคกรพฒนาเอกชนจาก 13 ประเทศทวโลก รวมทงประเทศไทยดวย

CAMPFIRE Program ในซมบบเว

การบรหารจดการทรพยากรชมชน

วฒนธรรมทองถนในซมบบเว

• ประชากรกวา 5 ลานคนอาศยอยใน ‘พนทชมชน’ (communal land) ซงกนพนทกวาครงประเทศซมบบเว

• ความเชอในวฒนธรรมทองถนของซมบบเวมกลไกควบคมการลาสตวปาทไดผลกวากฎหมาย เพราะเชอวาการละเมดจะทำาใหฟาดนลงโทษ

• ชาวบานทกคนเปนสมาชกเผา แตละเผามรปสลกบนเสา (totem) เปนสญลกษณ

• Totem เหลานหามสมาชกเผาฆาสตวประเภทใดประเภทหนงเชน ชาง มาลาย และควายปา

ปญหา : เจาหนาทอทยาน vs. ชาวบาน

• พนทประมาณรอยละ 12 ของซมบบเวเปนพนทสงวนในเขตอทยานแหงชาต สตวปาบางชนดในเขตอทยานแหงชาตแพรพนธเรวมากจนกอใหเกดความเสยหายดานสงแวดลอม เชน ชางปา และสตวปาบางชนดกมปญหาทางพนธกรรมจากการผสมพนธกบญาตพนองเชอสายเดยวกน (inbreeding)

• ชาวบานจำานวนมากถกไลทเมอรฐสถาปนาอทยานแหงชาต สวนใหญใชชวตตอไปบนพนทชมชนในเขตใกลเคยง สตวปามกออกมาเดนนอกเขตอทยาน ทำาลายพชผล ทำารายสตวเลยงและบางครงกทำารายมนษยดวย

• ปญหานนำาไปสความขดแยงระหวางชาวบานและเจาหนาทอทยาน นำาไปสการลาสตวปาอยางผดกฎหมายบอยครง

• ชาวบานมองสตวปาวานารำาคาญ ไมใชทรพยากรทมคา

การขยายพนธอนรวดเรวของชางปา

กำาเนดโครงการ CAMPFIRE

• CAMPFIRE (Communal Areas Management Programme for Indigenous Resources) เปนโครงการทรฐบาลซมบบเวรเรมกลางทศวรรษ 1980

• ออกแบบมาเพอสรางสมดลระหวางการรกษาพนธสตวปา และการพฒนาชนบทจากรายไดทมาจากสตวปา

• สนบสนนใหชาวบานรวมกนบรหารจดการและควบคมประชากรสตวปา และระบบนเวศในชมชนดวยตวเอง

• เปลยนความคดของชาวบาน จนมองสตวปาวาเปนทรพยากรสำาคญ

วธสรางรายไดของชมชนใน CAMPFIRE

• สมปทานลาสตว: รายไดกวารอยละ 90 ในโครงการ CAMPFIRE มาจากการขายสมปทานลาสตวใหนกลาสตวมออาชพ และผประกอบการซาฟาร ภายใตโควตาทรฐบาลตง เชน นกลาสตวตองจายเงน US$12,000 เพอลาชางและควายปา และตองอยในความดแลอยางใกลชดของมออาชพทองถนทไดรบใบอนญาต

• การลาสตวแบบนถอเปน ‘การทองเทยวเชงนเวศ’ (ecotourism) ชนด เพราะรฐไมตองเสยคาใชจายอดหนนนกทองเทยว ทำาความเสยหายตอระบบนเวศทองถนนอยมาก แตทำารายไดสง

• ขายสตวปา: ชมชนในพนททมประชากรสตวปาจำานวนมากขายสตวปาใหกบอทยานแหงชาตหรอพนทสตวสงวน

• ขายของปา: ภายใตโครงการ CAMPFIRE ชาวบานขายของทเกบไดในปา เชน ไขจระเข ใหกบนกทองเทยวและคนตางถน

• การทองเทยว: ในอดต รายไดสวนใหญจากนกทองเทยวตกเปนของบรษททวร ไมใชของชมชนทองถน แตโครงการ CAMPFIRE พฒนาโปรแกรมทองเทยวเชงนเวศ และเชงวฒนธรรม เชน ทวรดนก และทวรบอนำาพรอน โดยจางชาวบานเปนทวรไกด และบรหารจดการทพกสำาหรบนกทองเทยว

• ขายหนงและเนอสตวปา: ในบรเวณทมสตวปาบางชนดชกชม เชน ละมง กรมอทยานแหงชาตกดแลใหชาวบานฆาและขายหนงและเนอสตวได

วธสรางรายไดของชมชนใน CAMPFIRE (ตอ)

โครงสรางการจดการ CAMPFIRE

• หมบานแตละแหงทเขารวมโครงการ CAMPFIRE แตงตง “คณะกรรมการสตวปา” (wildlife committee) ซงมหนาทนบสตวปาในบรเวณทกเดอน ลาดตระเวนไมใหมการลกลอบฆาสตว และใหการศกษาตอชาวบาน

• ทางการฝกสอนนกสำารวจ (game scout) เพอชวยสอดสองดแลปาและบรหารประชากรสตวปา

• กรมอทยานจด workshop ทกปเพอกำาหนดโควตาการลาสตวประจำาปรวมกนกบชาวบาน โดยคำานงถงศกยภาพของพนทในการรองรบประชากรสตวแตละชนด (carrying capacity)

• World Wildlife Fund (WWF) ชวยในการนบจำานวนประชากรสตวปาโดยใชภาพถายทางอากาศ

• เจาของบรษททวรตองเกบขอมลสตวปาทลกทวรฆาอยางละเอยด และรายงานขอมลตอรฐกอนทจะไดรบโควตาใหม

การใชเงนรายไดจาก CAMPFIRE

• สภามณฑล (District Council) เปนผจดเกบรายไดจาก CAMPFIRE และใชรายไดนนตามเกณฑท CAMPFIRE แนะนำา ไดแก:– 80% ของรายไดมอบใหกบชมชนทองถนโดยตรง

ซงจะตดสนใจรวมกนวาจะนำาเงนไปใชทำาอะไร– 20% ทเหลอเปนของสภามณฑล

ใชเปนคาใชจายในการบรหารจดการโครงการ CAMPFIRE ในพนท

• มณฑล 26 แหงทรวมโครงการ หารายไดกวา US$1.4 ลานจาก CAMPFIRE ในป 1993 เพยงปเดยว

• ในปทรายไดด ชาวบานจะนำารายไดไปพฒนาชมชน เชน สรางสถานอนามยและโรงเรยน ขดบอนำาบาดาล สรางถนน จางทวรไกด ในปทรายไดไมด ชาวบานมกนำาเงนไปซออาหาร เชน ขาวโพด มาเผอยามขาดแคลน

• ตงแตป 1989 ชาวบานกวา 250,000 คน มสวนรวมในโครงการ CAMPFIRE