1

NORGES TEKNISK‐ NATURVITENSKAPELIGE UNIVERSITET  INSTITUTT FOR PRODUKSJONS‐OG KVALITETSTEKNIKK   Faglig kontakt under eksamen: Første Amanuensis Erlend Alfnes  Tlf: 98 29 11 45    

EKSAMEN I EMNE TPK 4165, ERP OG PLM SYSTEMER ERP and PLM systems 

 Onsdag 15. desember 2010 

Tid: kl 09.00‐13.00      Hjelpemidler: D – Ingen trykte eller håndskrevne hjelpemidler tillatt, unntatt engelsk‐norsk/norsk‐engelsk/engelsk‐engelsk ordbok og enkel kalkulator.   Eksamen inneholder fire hovedgrupper med varierende antall oppgaver. Ved bedømming vil enkeltoppgavene vektes i henhold til det oppgitte vekttall (%).   Multiple‐choice svar angis direkte på oppgavearket. Tekstlige svar føres på egne ark, og kan gis på norsk eller engelsk.    Sensurfrist: 5/1, 2010 

2

Terminologi  Balanseregnskap: Balance sheet Bestillingsstørrelse: Lot size, order size Delmontasje: Subassembly Eksponentiell glatting: Exponential smoothing Endringsledelse: Change management Etterfylle: Replenish Forsyningskjede: Supply Chain Generisk Produkt Struktur: Generic Product Structure (GPS) Glidende gjennomsnitt: Moving Average Hovedplanlegging: Master Production Scheduling (MPS) Inngående lager: Opening Inventory Innkjøpspris: Purchase cost Jobbsenter: Work center Lagerholdskostnad: Carrying cost Lagerregisterfil: Inventory record file  Lagerstyring: Inventory management Levering: Shipping Markedsplan: Marketing plan Omstillingstiden: Set up time Periodisk seriestørrelse: Period‐Order Quantity (POQ) Planleggingsenhet: Planning item Planlagte mottak: Scheduled receipts Planleggings‐ og styringssystemer: Manufacturing Planning and Control (MPC) systems  Prestasjonsmål: Metric Produkttre: Product three Produksjonsplan: Production Plan Produksjonsstrategi: Manufacturing Strategy Prognostisering: Forecasting Salgs‐ og produksjonsplanlegging: Sales and Operations Planning (SOP) Sesongvariasjoner: Seasonality Sikkerhetslager: Safety stock Shopfloor styring: Production Activity Control (PAC) Strategisk foretningsplan: Strategic Business Plan Syklustid: Cycle time/run time Utgående lager: Ending inventory Vare: Item Økonomisk seriestørrelse: Economic Order Quantity (EOQ)      

3

Casebeskrivelse BHN (Beste Hyller Norge) 

BHN er en ledende norsk produsent av bokhyller.  Produksjons‐ og administrativt senter for bedriften er lokalisert i Sykkylven kommune, som fra tidligere av har vært sentrum for norsk møbelindustri. Forretningsideen til BHN er å tilby produktkombinasjoner som i pris og design henvender seg til et bredt publikum. I 2009 var total omsetning 110 500 bokhyller til en verdi av 100 millioner NOK. 

BHN  har  i  den  siste  tiden  opplevd  en  klar  vekst  i  omsetning  og markedsandeler  siden  år 2000.  I den  forbindelse bestemt  styret å vurdere endringer  i hvordan man organiserer og gjennomfører  salgsprosessen,  produksjon,  innkjøp,  og  hovedplanlegging.  Dette  er  en  av grunnene  til at styret er ute etter å optimalisere prosesser gjennom en ny ERP  løsning  før organisasjonen er ”vokst til”  

Den første kartleggingen av nåsituasjon har resultert i følgende beskrivelse: 

Marked og produkter 

BHN  produserer  bokhyller  for  det  norske  forbrukermarkedet.  Produkter  blir  solgt  til sluttbrukere gjennom møbelforhandlerkjeder som Bohus, Living, Fagmøbler og Møbelringen. Det  er dermed disse  kjedene  som  er BHN  sine direkte  kunder. BHN opplever  at  kunder  i økende grad stiller krav om at produksjonsbedriften skal  levere varierte og kundespesifikke løsninger,  til  leveringsbetingelser  og  priser  som  samsvarer  med  masseproduserte standardprodukter.  

I dag har BHN ikke gode nok rutiner/systemer til å finne/sortere hvilke produkter som er blitt solgt til hvilke kunder. Hvert produkt blir lagt inn som et nytt produkt inn i logistikksystemet. Dette  betyr  at  man  ikke  har  noen  historikk  om  et  produkt  har  blitt  laget  tidligere  og elementer kan gjenbrukes.  

For  å  prøve  å  tilfredsstille  kundekrav  produserer BHN  mange  forskjellige  varianter  av  bokhyller. Variantene  oppstår  ut  fra  at  ulike  deler  kan kombineres  og  settes  sammen  på  ulike måter(høyde, farge, mønster på bakvegg, dør).  

BHN produserer bokhyller  i  tre  forskjellige høyder: lav, middels høy og høy. De ulike høydene har da ulikt  antall  hyller:  3,  5  eller  6,  som  vist  på  bilde. Hylleplater,  topp‐plate  og  bunnplate  har  samme mål  uavhengig  av  høyde.  Kunden  kan  også  velge mellom  8  forskjellige  farger  på  bokhyllene:  beige, blå,  hvit,  lysebrun, mørkebrun,  rød,  svart  og  sølv. Dersom  kunden  ikke  ønsker  ensfargede  bokhyller, kan man få trykket på mønster på bakveggen. BHN kan trykke på 6 forskjellige mønstre. Den mønstrede bakveggen kan da kombineres med de andre ensfargede bokhylleplatene.  Det er ikke mulig å få ulike farger på de andre ulike platene på en og samme bokhylle – disse må ha samme farge for hver bokhylle.  

BOM for en bokhylle 

4

Navn  Stykk pr. enhet  Enhet  Kilde  Ledetid  Kostpris pr. enhet (NOK) 

Bunnplate  1  Stk  Produsert  neglisjerbar  Utregnes 

Sidevegger  2  Stk  Produsert  1 uke  Utregnes 

Bakvegg  1  Stk  Produsert  neglisjerbar  Utregnes 

Topplate  1  Stk  Produsert  neglisjerbar  Utregnes 

Hylleplater  3,5 eller 6  Stk  Produsert  1 uke  Utregnes 

Glassdører  2  Stk  Innkjøpt  1 måned  80 

 

Salgprosessen Hver 2. uke sender møbelforhandlerkjedene ordre til ordrekontoret via telefon eller fax og tastes  inn  i  dagens  system  av  salgsansvarlig.  Alltid  blir  nye  produkter  satt  sammen  av komponenter av standard produkter eller andre komponenter som har blitt  laget tidligere. Ved bedre systematisering av disse prosessene mener vi at dette kan komme opp i gjenbruk av tidligere komponenter mer effektivt. BHN ønsker at nytt system kan håndtere varianter i systemet.  Salgsansvarlig  sjekker  lagerstatus  av  komponenter  i  eksisterende  system  og bekrefter  leveringsdato  etter  egen  ledetidstabell  i  Excel  ark.  Pris  og  eventuelle  rabatter kommer  automatisk opp på ordelinen. Ordrebekreftelse  sendes pr  faks. Produksjonsordre skrives ut og  legges  i ut kurven  til produksjonssjef etter at ordren er blitt bekreftet på de ordrene som må produseres. Kjedene krever at bestilte produkter skal sendes fra BHN innen 1 uke etter ordreutsendelse. Til tross for god produktkvalitet opplever BHN utfordringer på grunn  av  leveringsevne  og  leveringspresisjon.  BHN  ønsker  at  nytt  system  skal  redusere gjenomløpstiden. BHN klarer kun å innfri dette kravet for 2/3 av ordrene, noe som har hatt en negativ virkning for kundetilfredsheten.  

Produksjon Produksjonsordre  kommer  fra  to  kilder.  Det  første  er  generert  fra  salg  å  montere komponenter  for å anlegge  final produktet. Det andre er generert  fra ”periodic review” av komponenter på lager. Hver 2. uke kjører salgskontoret en jobb i eksisterende system for å skrive ut produksjonsordre fra ”periodic review” på ferdigvarer. Disse blir lagt i ut kurven til produksjonssjef sammen med ordene fra salgsordrene. Produksjonssjef kommer for å hente nye ordre den samme dagen. 

Ordrene planlegges deretter av produksjonssjef som  igangsetter produksjonen  for å kunne innfri  leveringstid.  Produksjonssjef  bruker  i  dag  et  manuelt  planleggingssystem. Produksjonen  hos  BHN  har  i  dag  følgende  arbeidsstasjoner:  kutting,  polering, maling/trykking, montering  og  pakking.  BHN  produserer  til  ferdigvarelager.  På  grunn  av lenge  omstillingstiden,  sidevegger  er  produsert  med  500  seriestørrelsen. Produksjonsarbeiderne  skriver  brukt  tid,  materialer  og  produsert  antall  på produksjonsordren  som også  virker  som  følgekort. Dette blir  rapportert  inn  i  systemet  av sekretær  som  får  tilsendt  ferdige  ordrer  2  ganger  i  måned.  Sekretær  skriver  da  ut følgeseddel på ordrene som er ferdig som blir sendt til lagerpersonell som setter disse på de fysiske forsendelsene. 

5

BHN har hatt store utfordringer med å  innfri  leveringstid på grunn av gjennomsløpstiden  i produksjonen  og  ønsker  forslag  for  hvordan  bedre  produksjonsprosessen  og produksjonsplanleggingen. 

Innkjøp 

Alle  innkjøp  foretas basert på utarbeidede prognoser og materialbehov.  Innkjøpsjef  legger inn  innkjøpsordre etter  lister generert av  lagernivå  i dagens  system,  samt  rekvisisjoner  fra produksjon.  Ferdigproduserte  glassdører  kjøpes  inn  fire  ganger  i  året  fra  en  leverandør  i Polen. Ordre  på  glassdører  er  generet  fra min/max  lager  og  blir  utsendt  i  starten  av  den første  måneden  i  hvert  kvartal  og  leveringstiden  er  1  måned.  Glassdører  legges  på mellomlageret før monteringsavdelingen.  

Innkjøpsmodulen  må  ha  en  forespørselfunksjon  slik  at  vi  enkelt  kan  forespørre  flere leverandører  om  en  leveranse.  Vi  må  enkelt  kunne  akseptere  hele  eller  deler  av  en forespørsel og gjør dette om til en bestilling. 

Prognoseavvik  i  forhold  til  den  reelle  og  varierende  etterspørselen  har  ført  til  to  store problemer for BHN. Det ene problemet er at enkelte varianter hopes opp i ferdigvarelageret på grunn av manglende etterspørsel.   Dette medfører store kostnader  relatert  til ukurans, kapitalbinding og  lagerkapasitet. Det andre problemet er at økt etterspørsel etter enkelte andre  varianter  medfører  at  BHN  går  tom  for  disse  variantene  på  ferdigvarelageret. Gjennomsnittlig er verdien av ferdigvarelageret på 10 million NOK, verdien av varer i arbeid (inkludert mellomlager) på 5 million NOK og verdien av råvarelageret 5 mill NOK. Verdien av pakkelageret er neglisjerbar.  

Hovedplanlegging 

BHN har et potensial  innen hovedplanlegging. Per  i dag  styres  lageret  i høy grad gjennom ”periodic  review” prinsippet. Prognoser er  til en viss grad  i bruk  innen  innkjøp, men disse prognosene  oppdateres  manuelt  hver  andre  måned  og  er  ikke  systemessig  koblet  mot lagerstatus og inngående‐ og utgående beholding. 

Nytt system bes komme med forslag for rutiner innen dette. 

 

1. System Utvikling  Du er en konsulent i et team fra Socrates ERP Consultancy firma. Du har spesielt ansvar for salgs‐, produksjons‐, og innkjøpsprosesser. Du skal gjøre følgende oppgaver for bedriften.  

 1) Begrunn hvorfor kunden bør bytte system?   (4%)                            

å få samlet mer informasjon

større kvalitet i uthenting av data

følge informasjon gjennom systemet

kostnadsoppfølgning, etterkalkyler og prissetting

standardisering og legoklossprinsipp

redusere gjenomløpstiden i verdikjeden

Integrasjon/kommunikasjon

 

6

 2) Salgsprosessen: (7%)              

I) Hva er dagens løsning og utfordringer? II) Hva foreslår du som en løsning med nytt system for denne prosessen? Gi funksjonell beskrivelse. III) Hva er forbedringer med nytt system? 

 

Oppsummering av dagens salgsprosess 1. Ordre kommer inn via telefon eller faks 2. Salgsansvarlig tastes inn i dagens system 3. Satt sammen av komponenter 4. Salgsansvarlig sjekker lagerstatus av komponenter 5. Bekrefte leveringsdato 6. Pris og automatisk rabatter kommer automatisk opp på ordrelinen 7. Ordrebekreftelse sendes via faks 8. Skrive produksjonsordre og legge i ut kurven til produksjonssjef

Utfordringer 1. Ordre kommer inn via tlf. eller faks og legges inn i systemet 2. Salgsansvarlig sjekker lagerstatus 3. Ledetid sjekkes i ledetidstabell i Excel ark 4. Ordrebekreftelse sendes ut via faks 5. Skrive produksjonsordre og legge i ut kurven til produksjonssjef

Løsningsbeskrivelse 1. Legge i orden i AX 2. Konfigurering av produktet (BOM/rute lages) 3. Salgsansvarlig sjekker lagerstatus av komponenter i ”Inventory Management” modul i

AX 4. Ledetidberegning ”Inventory Management” modul i AX 5. Stykkelisteberegning og pris (Prissimulering er tilpasning) 6. Ordrebekreftelse sendes ut i AX 7. Frislipp produksjonsordre i AX

Viktigste forbedringer og forslag til ytterligere forbedringer: 1. Konfigurering vil kunne hjelpe å håndtere varienter 2. Stykklisteberegning kalkulerer pris automatisk 3. Produksjonsordre automatisk uten utskrift

 3) Produksjonsprosessen: (7%) 

I) Hva er dagens løsning og utfordringer? II) Hva foreslår du som en løsning med nytt system for denne prosessen? Gi funksjonell beskrivelse. III) Hva er forbedringer med nytt system? 

 

Oppsummering av produksjonsprosessen 1. Hver 2. uke enten fra ”periodic review” av komponenter eller fra salgsordre

7

2. Produksjonssjef kommer for å hente ordne på samme dagen 3. Ordrene planlegges av produksjonssjef i et manuelt planleggingssystem. 4. Operasjoner; utting, polering, maling/trykking, montering og pakking. 5. Komponenter produseres til ferdigvarelager 6. Produksjonsarbeidere skrives på følgekort 7. Produksjonsordre sendes til sekretær to ganger i uken som skriver ut følgekort på

forsendelse.

Utfordringer 1. Produksjonssjef kommer for å hente ordne 2. Manuelt planleggingssystem 3. Skrive ut følgeseddel

Løsningsbeskrivelse 1. Kjøre hovedplanlegging, frislipp av ordre + direkteordrer kommer inn som prod. ordre 2. Planlegge prod. grov og/eller finplanlegging (fra ferdigtidspunkt) 3. Vise resursplanlegging 4. Start frislipp 5. Rapportering av plukk og operasjoner 6. Følgeseddel i produksjon

Viktigste forbedringer og forslag til ytterligere forbedringer 1. Bruke prognoser, sikkerhetslager på standardiserte komponenter 2. Bruke hovedplanlegging/direkte fra S.O. ikke utskrifter (integrert system) 3. Datafangst vil øke gjennomløp tiden effektiviteten betraktelig 4. Følgeseddel bør kunne skrives ut ved pakking / utlevering

 4) Innkjøpsprosessen: (7%) 

I) Hva er dagens løsning og utfordringer? II) Hva foreslår du som en løsning med nytt system for denne prosessen? Gi funksjonell beskrivelse. III) Hva er forbedringer med nytt system?  

Oppsummering av innkjøpsprosessen 1. Hver måned sjekkes lager på ferdig produserte glas dører fra polen og man bestiller

opp til maks 2. Innkjøpssjef mottar andre innkjøpsbehov basert på lister og rekvisisjoner 3. Bestillinger tastes inn i systemet. 4. Innkjøps ordre skrives ut og fakses til leverandørene 5. Leverandørene mailer inn bekreftelse på leveringsdato og antall på e-mail 6. Når varene ankommer lageret blir disse først rampen 7. Når varene blir lagt på lager blir ordren i systemet oppdatert til mottatt.

Ufordringer 1. Måten innkjøpsbehov skapes på generer manko og ukurans på lager, i sær på

glassdører

8

2. At man taster inn både lister for innkjøpsbehov og så ordre skaper unødig administrasjon

3. Ønske om å overføre ordre elektronisk til leverandør 4. Man ser ikke i systemet at varene har ankommet rampen, men ikke lagt på lageret

ennå.

Løsningsbeskrivelse (100%) 1. Innkjøpsforslag genereres automatisk via hovedplanlegging i AX. Enten via

min/maks-, behov-, eller periodestyring. 2. For glassdørene bør man vurdere prognoser og behovsstyring. Innkjøpsordre lages

automatisk ved at man frislipper ordreforslag 3. Innkjøpsordre skrives ut til e-mail som sendes direkte til leverandørene for forespørsel

(kan bruke EDI meldinger eller leverandørportal også – men dette er ikke 100 % standard).

4. Leverandører bekrefter som i dag og legger bekreftet leveringsdato i riktig felt og ev. endrer antall på innkjøpslinjen.

5. Når varer ankommer lager posteres tilgangsliste 6. Når varer lager legges, posteres pakkseddel.

Viktigste forbedringer og forslag til ytterligere forbedringer: 1. Automatisk generering av innkjøpsforslag 2. Fra min/max til prognose/behov på glassdører 3. Automatisk generering av innkjøpsordre fra forslag 4. Ordre til leverandør går via automatisk generert e-mail 5. Man ser hva som er ankommet rampe, men ikke lagt på lager v.h.a. tilgangslista. 6. Registrering av flere leverandører og forespørre flere leverandører om en leveranse

 

2. Materialadministrasjon  1) Som er skrevet på casen, bedriften bruker POR metoden å bestemme antall av komponenter å produsere. Prognoser viser at etterspørselen til hylleplater er 500 enhet pr uke med standardavvik av 40 enheter. Bedriften ønsker å ha 96 % servicenivå. Hvis det er 400 hylleplater står i lager, hvor mye hylleplater må ordnes fra produksjon denne uka? (5%)  

T = D(R+L) + SS = 500(2+1) + 40*1,75 = 1570 enheter O = T – I = 1570 – 400 = 1170  2. Bedriften har lyst til å planlegge produksjon av sidevegger ved MRP metoden. Prognoser av ukentlig etterspørselen til alle typer av bokhyller er i tabellen nedenfor. I denne uke (Uke 0) 600 sidevegger står i lager. Lag hovedplanlegging for bokhyller og MRP for sidevegger. (10%)  

Week  0  1 2 3 4 5 6  7  8

Gross requirement (bokhyller)    100 1500 1620 1240 1450  1350  1400

Scheduled receipt      

Projected available       

9

Net requirement      

Gross requirement 

(sidevegger) 

     

Scheduled receipt      

Projected available         

Net requirement      

Planned Order Receipt       

Planned Order Release       

 Week  0  1 2 3 4 5 6  7  8

Gross requirement    100 1500 1620 1240 1450  1350  1400

Scheduled receipt      

Projected available       

Net requirement   1500 1620 1240 1450 1350  1400 

Gross requirement (sidevegger) 

  3000 3240 2480 2900 2700 2800   

Scheduled receipt      

Projected available  600  600  100 360 380 480 280 480   

Net requirement   2400 3140 2120 2520 2220 2520   

Planned Order Receipt    2500 3500 2500 3000 2500 3000   

Planned Order Release  2500  3500 2500 3000 2500 3000    

  3. Hva er lageromsetningen i 2009? (5%)  

Inventory turns = (average cost of goods sold) / (average inventory in monetary units) = 100 million NOK / (15+5+5) million NOK = 5  4. Prognoser til glas døra etterspørsel viser at bedriften krever 125000 glas døra i et år. Når bedriften plasserer en order til leverandøren, koster det 400 NOK. Kostnad av lagerbeholdning av en glas døra er 20 % av en enhetskostnad.  

I) Hva er order størrelse (order size) av glas døra i henhold til ordnepolicy i nåsituasjonen. (3%) II) Hvis bedriften bestemmer å bruke EOQ metoden, hva blir order size av glas døra da? Hvilken policy er mer kostnadseffektiv? (6%) III) Hvis leverandøren tilbyr 2,5 % rabatt for order over 5000 glas døra, blir det fornuftig å ordne større enn 5000?(6%) 

Current policy: Order size: 125000/4 = 31250 Inventory holding cost: Q/2*i*c = (31250/2)*80*0,2 = 250000 Order cost: D/Q*S = 4*400 = 1600 Total cost = 251600 EOQ policy:

Order size: EOQ = Q = 2500

Inventory holding cost = 1250*80*0,2 = 20000 Order cost = (125000/2500)*400 = 20000 Total cost = 40000 EOQ based inventory policy is much more cost efficient.

10

Discount: Total cost = Purchase cost + Inv. holding cost +Order cost Total cost (EOQ) = 2500*80 + 20000 + 20000 = 240000 Total cost (Discount) = 2500*78 + 2500*78*0,2 + (125000/5000)*400 = 244000 Nei, det er ikke fornuftig!   

3. Multiple Choice Spørsmål   1. Hvis du har vært produksjonslederen til BHN, hvilken produksjonsstrategi skulle du ha valgt? (1%) 

a) Engineer‐to‐order 

b) Make‐to‐order 

c) Assemble‐to‐order 

d) Make‐to‐stock 

e) Ingen av de over 

Answer: c  2. Hva er et prestasjonsmål (metrics)? (1%) 

a) En variabel for å måle kvantitet  

b) En variabel for å måle kvalitet 

c) En variabel for å måle effektivitet 

d) a, and b 

e) a, b and c 

f) b and c   

 

Answer: e 3. I hvilken orden, fra lavt detaljnivå og lang planleggingshorisont, til høyt detaljnivå og kort planleggingshorisont, rangerer du følgende: (1%) 

I. PAC (production activity control) 

II. MPS (Master production schedule) 

III. SBP (strategic business plan) 

IV. MRP  (Material requirement plan) 

V. Production plan  

a) III, V, II, IV, I 

b) I,II,III,IV,V 

c) V,II,I,IV,III 

d) II, IV, I, III, V   

Answer: a  4. En bedrift ønsker å utvikle en ”level production plan” for en familie av produkter. Inngående lager er 250 enheter og en økning til 350 er forventet i slutten av planen. Etterspørselen til hver periode er gitt nedenfor. Beregn total produksjon for hver måned og gjennomsnittlig produksjon for hver dag og planlagt utgående lager for hver måned. (3%)   

11

Måned  Mai  Jun  Jul  Aug  Total 

Arbeidsdager  15  20  20  15  60 

Etterspørsel  100  90  130  140  460 

Planlagt produksjon  120  160  160  120   

Planlagt lager  250        350   

 Average production pr. Day: (460 – 250 + 350)/70 = 560/70 = 8  5. Hvilken av formlene nedenfor er brukt for å beregne PAB (Projected Available Balance) for perioder etter “demand time fence”? (1%) 

a) PAB = (prior period PAM or on‐hand balance) + (MPS) –(customer orders) 

b) PAB = (prior period PAB or on‐hand balance) + (MPS) +(customer orders) 

c) PAB = (prior period PAB or on‐hand balance) + (MPS)+(customer orders) 

d) PAB = (prior period PAB) + (MPS) – (greater of customer order or forecast) 

e) PAB = (prior period PAB) + (MPS) + (greater of customer order or forecast) 

Answer: d  6. Fullfør følgende tabell. “Demand time fence” er 2 uker og bestillingsstørrelsen er 100. (2%)  

Periode  1  2  3  4  5  6 

Kundeordre  50  120  100  80  100  90 

PAB   200  150  30  30  50  50  60 

MPS      100  100  100  100 

PAB = Projected Available Balance               MPS = Master Production Schedule 

  7. Gitt følgende tabell, beregn ATP (Available to Promise). Inngående lager (on hand inventory) er 50 enheter. (2%)  

Week  1  2  3  4  5 

Customer orders  20  20  15  30  10 

MPS receipts      50     

ATP           

 a. ATP i uke 1 er 10 b. ATP i uke 1 er 30 c. ATP i uke 1 er 5 d. ATP i uke 2 er 10 e. ATP i uke 3 er 35 

  8. Hvilke av følgende er input til lagerregisterfilen i et MRP system? (2%) 

I. Antall (Quantities) 

II. Antall tilgjengelige varer ( 

III. Ledetid  

IV. Sikkerhetslager 

V. Antall allokerte varer  

12

VI. Antall varer som er tilgjengelige senere  

VII. Skrap  

a) I, III, IV, VII b) I, II, III, IV c) I, II, III, IV, V, VI d) I, II, III, IV, V, VI, VII 

  (1p)9. Hvilket av følgende utsagn er riktig?  

a) “Resource plan” er en kortsiktig plan, og er koblet til ”production plan” 

b) “Capacity control” er en kortsiktig plan og er koblet til “material requirements plan” 

c) ”Rough‐cut capacity plan” er en plan med medium horisont, og er koblet til “master 

production schedule” 

d) “Capacity requirements plan” er en kortsiktig plan og koblet til production activity 

control 

Answer: c  (1p)10. Et jobbsenter består av 2 maskiner som jobber 8 timer pr. dag og 5 dager pr. uke. Historisk har utnyttelsesgraden vært 80% og effektiviteten 90%. Beregn effektiv kapasitet (avrund svaret til nærmeste alternativ):  

a) 80 

b) 40 

c) 30 

d) 50 

e) 58 

Answer:  2*(8*5)*80%*90% = 57.6 hours == 58 hours.  E    (1p)11. 100 enheter av part A skal bli produsert på et jobbsenter. Omstillingstiden er 2 timer og syklustiden per enhet er 10 minutter. Total standardtiden skal være: 

a) 2 timer 10 min  

b) 3 timer 40 min 

c) 10 min  

d) 1000 min  

e) 1120 min 

Answer: e    

13

(1p)12. If the sum of the absolute deviations of demands was 500 for 10 periods, MAD (Mean Average Deviation) would be 

f) 10 

g) 500 

h)  50 

i)  0,02 

j)  none of the above 

  (2p)13. I prognostisering er det fire hovedtyper etterspørsel (demand patterns). List dem nedenfor.  

Trend 

Seasonality 

Random variation 

Cycles  

 (2p)14. Den eksisterende prognosen var 200 enheter og salget i siste måned var 225. Hvis α (alpha) er 0.2, beregn etterspørselen for neste måned.   

a) 200 

b) 225 

c) 212.5 

d) 205 

e) 210 

Answer: new forecast = (α)*(latest demand) + (1‐ α)*(previous forecast)  0.2*225 + 0.8*200 = 205, d   (1p)15. Hvilke av følgende er det beste utsagnet om lagerstyring? 

a) Lager og produksjon kan styres separat 

b) Lager er ikke viktig for produksjonsplanlegging 

c) Lager er vanligvis ubetydelig i balanseregnskapet 

d) Alle over er sanne 

e) Ingen over er sanne 

 Answer: e   (1p)16. Hvilket av følgende utsagn er ikke riktig? 

a) Årlige bestillingskostnader avhenger av antall bestillinger per år 

14

b) Årlige bestillingskostnader kan bli redusert ved å bestille mindre hver gang 

c) Årlige lagerkostnader kan bli redusert ved å bestille mindre hver gang 

d) Årlige bestillingskostnader kan bli redusert ved å bestille mye hver gang 

 Answer: b   (1p)17. Hvilken av følgende antagelser er economic order quantity (EOQ) modellen ikke basert på? 

a) Etterspørselen er relativt konstant og kjent 

b) Lagerpåfylling skjer med en gang 

c) Bestillingskostnader og lagerkostnader er konstante og kjente 

d) Lagerpåfylling skjer ved behov 

e) Artikler (items) er produsert eller innkjøpt i serier (batches) og ikke kontinuerlig 

Answer: d   (1p)18. Hvis bestillingsstørrelsen øker vil årlig lagerkostnad:  

a) Minke 

b) Øke 

c) Ikke endres 

d) Kan ikke bestemmes 

Answer: b   (2p)19. Hvilken av følgende systemer er brukt for å bestemme når ordrepunktet er nådd? I. To‐kasse (two‐bin) system 

II. Kontinuerlig lagerregistersystem (Perpetual inventory record) 

III. Periodisk bestillingssystem (Periodic inventory system) 

IV. Sikkerhetslager system (Safety stock system) 

 a. Alle brukes for å bestemme når ordnepunktet er nådd 

b. 1 og 2 er brukt 

c. 1,2, og 3 er brukt 

d. 1 og 3 er brukt 

e. 2 og 3 er brukt 

Answer:  b   (3p) 20. Klassifiser følgende i A, B, og C deler. Sorter på kategori.  

15

Part number  Annual unit usage   Unit cost $

1  5000  180

2  100000  1

3  24000  10

4  2500  150

5  6000  130

6  10000  10

 

Part number 

annual unit usage   Unit cost $ 

Annual $ usage  % $ usage   % of units  Type 

             

             

             

             

             

             

total             

   Answer:  

Part number 

annual unit usage   Unit cost $ 

Annual $ usage  % $ usage   % of units  Type 

1  5000  180 900000 36% 3% A 

5  6000  130 780000 31% 4% A 

4  2500  150 375000 15% 2% A 

3  24000  10 240000 10% 16% B 

6  10000  10 100000 4% 7% B 

2  100000  1 100000 4% 68% C 

  147500    2495000       4. Teamcenter/PLM (10%) 1. Nevn tre hovedområder, hovedfunksjonaliteter i et PLM system. Beskriv deres formål. Nevn 5 fordeler som en bedrift kan oppleve på kort og lang sikt etter at et PLM system er implementert 1. Mention the three main working areas, main functionalities in a PLM system. And describe their purpose. Mention also 5 benefits a company will experience on short or long term after a PLM system is implemented.

Three main working areas, main functionalities: 1. Dokumenthåndtering/arkiv

16

� Et elektronisk arkiv som holder orden på alle filer. Disse filene er søkbare ved hjelp av attributter som tillegges dem.

2. Produktstruktur/konfigurasjonsstyring En hierarkisk oversikt over hele produktet. Denne viser hvilke komponenter og sammenstillinger som produktet er bygget opp av.

3. Arbeidsflyt Strukturering og automatisering av arbeidsprosesser i forbindelse med distribuering og godkjenning av produktrelatert informasjon.

Benefits, 5 of the benefits mentioned below:

Kortere leveringstider/bedre marginer Klarere oversikt over produkter/prosjekter Reduksjon av kostnader knyttet til feil Reduksjon av overskridelser i prosjekter Reduksjon av tid til endringsprosesser Redusert tid til marked Flere leveranser til rett tid Optimalisere produksjonsprosesser Redusere feil på leverte produkter Reduksjon i klager fra kunder Klarlegge ansvarsområder for produkter/prosjekter Øke gjenbruksnivået på alle områder Øke sporbarheten på produkter og prosesser Full kontroll over produkter gjennom hele livssyklusen

2. Beskriv ”basic item structure”. Hvilke objekter er involvert og hva er deres formål? Nevn også hvorfor en bedrift kan ha behov for å komplettere PLM løsningen med ytterligere item/artikkel typer. 2. Describe the basic item structure. What objects are involved and what are their purposes? Mention also why a company might need to complement the PLM solution with additional item types.

Why adding item types to a PLM solution:

17

Many customers define additional item types in their system. This allows for more specific categorization of data beyond these types. For example: Different attributes defined on the different item types. Different workflow processes valid for different item types. 3. Beskriv forskjellen mellom Presis og Upresis produktstruktur. Når er det bedre å bruke den presise strukturen, og når må du bruke den upresise strukturen? Hvordan reviderer du en presis struktur, hvordan reviderer du en upresis struktur, og hva er konsekvenser? 3. Describe the difference between Precise and Imprecise product structure. When is it a benefit to use the precise assembly structure and when should you use the imprecise assembly structure? How do you revise a precise assembly structure and how do you revise an imprecise assembly structure and what are the consequences?  Difference between Precise and Imprecise assembly structure:

Precise assembly structures are fixed structures of items configured with specific item revisions.

Imprecise assembly structures are dynamic structures of items configured by a revision rule to determine the item revision included in the structure.

When using imprecise and when using precise assembly structure:

18

How to revise a precise and an imprecise assembly structure: