tpm for the lean factory thai version -sample

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

The Holistic Operational Strategy Series on Lean Enterprises

TPM สำหรบโรงงานแบบลนแนวคด วธการ และแบบฟอรมทจะชวยสรางนวตกรรม

ใน TPM เพอการบรหารเครองจกร

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

ผลตโดย อ.ไอ.สแควร สำนกพมพ

Originally published as Kakushin TPM Manuaru. © 1992 and 1998 by Ken’ichi Sekine และ Keisuke Arai. Published by Techno Publishing, Tokyo, Japan. English edition © 1998 by Productivity, Inc. Translated by Karen Sandness.Authorized translation from English language edition published by Productivity Press, part of Taylor & Francis Group LLC.Thai translation rights © 2010 by E.I.Square Publishing Company Limited. All rights reserved.

ลขสทธภาษาไทย : บรษท อ.ไอ.สแควร พบลชชง จำกด แตเพยงผเดยว หามลอกเลยนแบบไมวาสวนหนงสวนใดของหนงสอเลมน นอกจากไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษร

TPM สำหรบโรงงานแบบลนแปลจาก TPM for the Lean Factory: Innovative Methods and Worksheets for Equipment Management

Ken’ichi Sekine และ Keisuke Arai เขยน

แปลจากฉบบภาษาองกฤษโดย ธาน อวมออ

m บรรณาธการบรหาร บญจรตน สหฤทดำรงm การตลาด/ขาย ทพยสคนธ จอกรบ, อญชนา ตาอน, คณศรา นบสงเนน, สจตรา ออนชวยm ออกแบบปก [email protected] ออกแบบรปเลม องสนา ชตรตน

ขอมลทางบรรณานกรม

เซคเนะ, เคนอจ.

TPM สำหรบโรงงานแบบลน.-- กรงเทพฯ : อ.ไอ.สแควร สำนกพมพ, 2553.

384 หนา.

1. การบำรงรกษาเชงทวผลโดยรวม. 2. การบำรงรกษาโรงงาน

I. อาราอ, เคสเกะ, ผแตงรวม. II. ธาน อวมออ, ผแปล.

III. ชอเรอง.

658.202 ISBN 978-616-7062-03-7

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 57 56 55 54 53

จดจำหนายโดย บรษท อ.ไอ.สแควร พบลชชง จำกดเลขท 143/2 ซอยลาดพราว 94 ถนนลาดพราว แขวงพลบพลา เขตวงทองหลาง กรงเทพฯ 10310

พมพ : บรษท ส.เอเซยเพรส (1989) จำกดหากหนงสอเลมนผลตไมไดมาตรฐาน อาท หนากระดาษสลบกน หนาซำ หนาขาดหาย สำนกพมพยนดรบผดชอบเปลยนใหใหมหากตองการซอจำนวนมากเพอใชในการฝกอบรม สงเสรมการขาย หรอเปนของขวญ กรณาสอบถามราคาพเศษไดยนดนอมรบความเหนหรอคำตชม

ตดตอ : [email protected]โทรศพท 0 2539 3373, 081 923 4122 โทรสาร 0 2539 3379www.eisquare.com

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

คำนำผแปล

หนงสอ TPM for the Lean Factory นวตกรรมในการทำ TPM ของ Ken’ichi Sekine และ Keisuke Arai ท

ทานถออยในขณะน ในความคดของผม ในฐานะผทเรยน TPM สอน TPM เปนทปรกษาเรองการทำ TPM ทงเคยเขยน

หนงสอ TPM ขออนญาตเรยนวาเปนหนงสอทมความพเศษมาก โดยเฉพาะอยางยงการยอมรบสภาพความเปนจรงท

เกดขนในโรงงานและไดกลายมาเปน 3 กจกรรมหลกทพดถงอยเกอบตลอดเวลาในหนงสอเลมน คอ

1. “เราตางกพยามอยางยงใหเครองจกรเสยเปนศนย แตถงกระนนในปจจบนเครองจกรเสยกยงคงเกดขนอย

ดงนนเวลาเครองจกรเสยแตละครง ควรตองกลบมาใชงานไดอยางเรวทสด” ซงไดกลายมาเปน การบำรงรกษาแบบ

ทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา (Instant Maintenance)

2. “การทำ 5ส ของเราทกวนนคอการตงกรรมการ ทาส ตเสน ถายรปมาตดบอรด ตรวจ ใหรางวล และเปน

5ส ทถกตอตาน เพราะไมเคยสงผลจรงอยางเปนรปธรรมตอประสทธภาพการผลต เปน 5ส เชงรปแบบทเอาวธการมา

เปนผลลพธ” ซงไดกลายมาเปน 5ส ใหม

3. “ความหลากหลายของผลตภณฑเปนสงทตองยอมรบ ไมสามารถหลกเลยง และไมจำเปนตองหลกเลยง

ทงนเพอความสามารถในการแขงขน เพยงแตวาตองรบมอกบความหลากหลายนนใหได” ซงไดกลายมาเปน การ

ปรบปรงการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

จากมมมองของผเขยน 3 กจกรรมนถอวาเปนเสาหลกของนวตกรรมในการทำ TPM ซงโดยสวนตวผมคดวา

ความหมายของคำวา “นวตกรรมในการทำ TPM” ในทน หมายถง ใครกตามททำ TPM อย แลวรสกวายงไมไดผลเปน

ทนาพอใจ (เครองจกรยงไมสามารถตอบสนองการผลตแบบลนไดด) ขอแนะนำใหเพม 3 กจกรรมนเขาไปเพอกระชบ

หรอตอกยำให TPM ของทานเหนผลชดเจนยงขน โดยเฉพาะอยางยงเสาหลกทหนง การปรบปรงเฉพาะเรอง และเสา

หลกทสอง การบำรงรกษาดวยตนเอง หรออกกรณหนงสำหรบผทยงไมเคยนำ TPM มาใชในองคกรเลย การเรมตนดวย

3 กจกรรมน จะทำใหทานมนใจไดเลยวา TPM ของทานจะเปน TPM ทมอนาคตสดใส เพราะมพนฐานทดและจะ

ไดการตอนรบอยางดจากผเกยวของ เพราะรสกวางาย ไมซบซอน และเหนผลชดเจนในระยะสน ในขณะท TPM แบบ

8 เสาหลกจะเหนผลในระยะยาว 8 เสาหลกดงกลาวประกอบไปดวย การปรบปรงเฉพาะเรอง การบำรงรกษาดวย

ตนเอง การบำรงรกษาตามแผน การพฒนาทกษะการปฏบตงานและการบำรงรกษา การคำนงถงการบำรงรกษาตงแต

ขนของการออกแบบหรอตงแตเรมแรก การบำรงรกษาคณภาพ การปรบปรงการหนวยงานสนบสนนหรอหนวยงานท

ไมไดทำการผลตโดยตรง และ ระบบชวอนามย ความปลอดภย และสงแวดลอม

แมหนงสอเลมนจะมทมาจากความพยายามทจะใหเครองจกรไมเปนสาเหตททำใหเกดความสญเปลาจาก

กระบวนการผลต (Waste) ตามมมมองของลน แตผมเชอวาหนงสอเลมนจะเปนประโยชนกบทกโรงงานทมเครองจกร

เปนหวใจในการผลต โดยไมจำเปนวาจะตองเปนโรงงานทมระบบการผลตแบบลนเทานน

ขอขอบคณผเขยนททำใหผมและอกหลายคนมมมมอง เครองมอ แบบฟอรม และอนๆ อกมากมายจาก

หนงสอเลมน ไปชวยพฒนาการทำ TPM และทสำคญยง ขอขอบคณ อ.ไอ.สแควร สำนกพมพ ทเปดโอกาสใหผมได

ทำงานชนน

ธาน อวมออ

[email protected]

www.tpmconsulting.org

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

คำนำสำนกพมพฉบบภาษาองกฤษ

การผลตแบบลนไมสามารถเกดขนไดในโรงงานทขาดความนาเชอถอและอปกรณทมประสทธภาพ เมอใด

กตามทโรงงานตองพบกบเหตการณเครองจกรเสยอยเปนประจำ เมอนนโรงงานกจำตองสำรองงานระหวางทำและ

สนคาสำเรจรปเพอเสถยรภาพในการสงมอบ ไมเวนแมแตเครองจกรหยดเลกนอยเพราะทำใหเวลาในการผลตเหลอ

นอยลงเชนเดยวกน สดทายพนกงานตางกคดวาจำเปนตองมเครองจกรอตโนมตมาชวย เพราะมนสามารถเดนได

ตอเนองดวยตวของมนเอง

ในทางอดมคต การบำรงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวมหรอ Total Productive Maintenance (TPM) จะ

ชวยวางกรอบและแนวทางการทำงานเพอแกปญหาดงกลาว อยางไรกตามจากการเยยมชมโรงงานในหลายปทผานมา

Ken’ichi Sekine และ Keisuke Arai ผเชยวชาญดานการผลตแบบลน ตางกเหนวาในหลายโรงงานลมเหลวทจะเกบ

เกยวผลประโยชนอยางเตมทจากกจกรรมตางๆ ใน TPM เขาทงสองพจารณาอยางละเอยดแลวพบวา ปญหาจาก

คณลกษณะของเครองจกรและปญหาจากความเขาใจทผด คอสาเหตหลกททำใหการทำ TPM ของโรงงานเหลานนไม

ตอบสนองเปาหมายการผลตแบบลน หนงสอ TPM for the Lean Factory หรอ TPM สำหรบโรงงานแบบลน จะ

แบงปนวธการทำ TPM แบบเนนผลลพธใหแกผอาน โดยถอเปน “นวตกรรมในการทำ TPM”

หนงสอเลมนจะมประโยชนมากโดยเฉพาะอยางยงกบผอานทมประสบการณ TPM ในเสาหลกพนฐาน เชน

การบำรงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance) เพอทจะตรวจสอบเครองจกรและดำรงไวซงสภาพเหมาะสม

ตอการใชงาน หรอการปรบปรงเฉพาะเรอง (Focused Improvement) เพอทจะลดความสญเสยทงหลายทเกยวของกบ

เครองจกร (Loss) หนงสอเลมนเปนนวตกรรมในการทำ TPM ทเปนลกษณะเฉพาะของผเขยน โดยการเนนยำการ

ทำกจกรรมตางๆ ในการบำรงรกษาใหบรรลจดมงหมาย และนำไปสการกำจดความสญเปลาในกระบวนการผลต

(Waste) ทนยามไวโดยระบบการผลตแบบโตโยตา หรอ Toyota Production System (TPS) ในบทท 1 จะกลาวถง

ความสญเปลา 7 ประการทเกดขนในกระบวนการผลตทไมมความสมบรณในการทำ TPM และเพอทจะกำจดความ

สญเสยเหลานนใหหมดสน Sekine และ Arai ไดอธบายไวใน 6 บทแรก เนอหาหลกๆ ประกอบดวย 5ส แบบใหม การ

บำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา (Instant Maintenance) และการปรบปรงการตงเครองจกรหรอ

เปลยนรนการผลต

5ส คอชดของกจกรรมทออกแบบมาเพอปรบปรงความปลอดภยและการใชสอยสถานททำงานใหเกด

ประโยชนสงสด โดยถกนบวาเปนกจกรรมพนฐานของการปรบปรงรปแบบตางๆ อยเสมอ ในบทท 2 และ 3 ผเขยน

อธบายการทำ 5ส แนวทางใหมทเนนผลลพธ เพอทดแทนแนวทางเดมทเนนรปแบบ เชน ตองตดโปสเตอร ตองม

คำขวญ หรอทำความสะอาดแคเพยงความเงางามแตภายนอก 5ส ใหมจะอยพนฐานของการสรางระเบยบวนยใน

สถานททำงาน โดยเรมจาก 2ส แรกกอน ไดแก สะสางและสะดวก โดย 2ส นจะทำหนาทในการสนบสนนใหเกดการ

จดวางสงของทจำเปนอยางเปนมาตรฐานทงตำแหนงทจดเกบ รปแบบของการจดเกบ รวมถงปายบงช ทกคนจะ

สะดวกตอการคนหาเพอนำไปใชและเกบคนท ผเขยนเชอวา ถา 2ส แรกนถกนำไปปฏบตอยางเหมาะสม อก 3ส ท

เหลอ สะอาด สรางมาตรฐาน และสรางนสย กจะตามมาโดยอตโนมต นอกจากนนผเขยนยงไดแสดงตวอยาง 5ส กรณ

บรษท Mynac ไวในเลม เพอใหผอานไดเหนภาพ 5ส แนวทางใหมนของพวกเขา

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

แนวทางการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวกอนลวงหนา อธบายไวในบทท 4 และ 5 เปน

ระบบเพอทำการแกไขอยางรวดเรวเมอเกดการเสยหายทไมใหญหลวงนกกบเครองจกร เชน การแตกหกของลมตสวตช

โดยการกำหนดขนตอนมาตรฐานเพอใหทกคนทเกยวของไดตอบสนองอยางรวดเรวเมอเกดการเสยหายของเครองจกร

ในกรณนนๆ ขนมา รวมถงการดดแปลงเครองจกรเพอปองกนการเสยหาย แนวทางดงกลาวแมวาจะดเหมอนเปนความ

คดทสการปองกนไมได และไมไดชวยใหอายของเครองจกรยาวขนตามแนวทางของ TPM แตผเขยนกยนยนวา เรา

ตองเตรยมการไวใหพรอมเผอการเสยหายของเครองจกรแบบไมคาดฝนเกดขน เหมอนรถพยาบาลฉกเฉนของ

เครองจกร ทงนเพราะเครองจกรเสยแบบไมคาดฝนมโอกาสเกดขนเสมอไมวาเราจะทำการบำรงรกษาเชงปองกนไดด

เพยงใด ดงนนจงเปนการดกวาถามการวางแผนและเตรยมการตางๆ ไวลวงหนา

การปรบปรงการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต เปนเรองท Sekine และ Arai มความชำชองอยางมาก

จนสามารถนำมาเขยนเปนหนงสอชอ Kaizen for Quick Changeover (Productivity Press, 1992) รวมถงบทท 6

ของหนงสอเลมน ผเขยนมงเนนไปทการจดใหมบรเวณสำหรบการเตรยมความพรอมในการตงเครองจกรหรอเปลยน

รนการผลตโดยเฉพาะ โดยจดเรยงทกอยางตามลำดบขนการใชเปนรปตวย (U-shaped) ทงวสดและเครองมอ เพราะ

การทำเชนนจะทำใหประหยดเวลาและชวยหลกเลยงความผดพลาดทอาจจะทำใหเครองจกรหรอชนงานเสยหาย

ในบทท 7 จะพดถงเรองการจดการกบปญหาการหยดของเครองจกรเนองจากการวางแผน (หรอบรหาร

จดการ) ททำใหเกดการวางผงการผลตทไรประสทธภาพและการใชเครองจกรไมไดประโยชนสงสด ซงความสญเสย

ลกษณะนไมไดถกบรรจไวในความสญเสยจากเครองจกรแบบดงเดมทถกวดเพอการคำนวณคาประสทธผลโดยรวม

ของเครองจกรหรอ OEE (Overall Equipment Effectiveness) แตในมมมองของลน ซงมมมมองในการมองความ

สญเปลาทกวางกวา เหนวาเรองนสำคญควรตองหลกเลยง และปญหานไมสามารถแกไขไดทตวเครองจกร นอกจาก

การคำนงถงการจดกลมผลตภณฑใหสอดคลองกบเครองจกรทมอยใหมากทสด

การเกดของเสยคอรปแบบหนงของความสญเปลาทไมมโรงงานใดสามารถปฏเสธได มไมนอยทของเสยเหลา

นนเกดขนจากความเสยหายของเครองจกรไมวาจะเสยหายมากหรอนอย บอยครงทความเสยหายเหลานนมสาเหต

จากหลายปจจย ในบทท 8 เปนวธระบของเสยทสำคญและปจจยททำใหเกด โดยอาศยหลกการออกแบบการทดลอง

แบบ Orthogonal Arrays

ในบทท 9 จะพรอมไปดวยการตรวจสอบเครองจกรประจำวน วาตองทำอยางไรเพอใหสมฤทธผลมากขน ผ-

เขยนไดแบงปนขนตอนในการจดการอะไหลและการสอนพนกงานใหสามารถตรวจสอบเครองจกรไดดวยตนเอง

นอกจากนน ในบทนยงมขนตอนโดยทวไปเพอกำจดการหยดเลกนอยของเครองจกร และแบบฟอรมการตรวจเชค

เครองจกรทพนกงานใชเพยงประสาทสมผส (ด ฟง สมผส ดมกลน) เพอตรวจจบความผดปกตของเครองจกรตงแตเรม

เกดขน

บทท 10 เปนการนำเสนอชดคำถามเพอ “ทดสอบตวคณเอง” โดยทงคำถามและคำตอบตางกมาจากบทตางๆ

กอนหนา ซงคณตองเขาใจดวยวาคำถามเหลานไมไดตองการคำตอบจากในหนงสอเพยงเทานน หากแตเปนคำถามท

ตองการ “ความรอบร” เขารวมดวย อนง คำถามทตองใชความรทงเชงลกและเชงกวางในการตอบ จะเปนคำถามทเปน

ทตองการของบรรดาผจดการฝายผลตในประเทศญปน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

หวขอในบทท 1 ถง 9 เปนภาพรวมของการปฏบตทคอยๆ เขมขนขนเรอยๆ ในทกหวขอจะเรมจากพนฐาน

ไปถงขนลงมอปฏบต โดยมแบบฟอรมสำเรจ (Worksheet) ทพรอมจะถกนำไปใชหรอนำไปเปนตวอยางทงสน 50

แบบฟอรม เราหวงเปนอยางยงวาแบบฟอรมเหลานจะเปนจดเรมตนใหคณไดไปสแบบฟอรมทเหมาะสมและมความ

เฉพาะตวตามทโรงงานของคณตองการ

ทง Ken’ichi Sekine และ Keisuke Arai อยในกลมแถวหนาของทปรกษา (Consultant) ดานการผลตแบบล

นของประเทศญปน นอกจากหนงสอเลมนและอกเลมหนงคอ Kaizen for Quick Changeover ยงมอก 2 เลมทเกยว

กบลนทเขยนโดย 2 ทานนและมการพมพเผยแพรเปนภาษาองกฤษ เลมแรกเขยนโดย Sekine คอหนงสอ One-piece

Flow และอกเลมเขยนโดย Sekine และ Arai คอ Design Team Revolution ทงหมดมาจากความคดพนฐานของผ

เขยนทตองการกระตนใหเกดการปรบปรงภายในโรงงานของคณ เพราะเชอวานคอเปนสงสำคญในการบรหารจดการ

โรงงาน

การจดพมพหนงสอเลมนในรปแบบภาษาองกฤษตองใชความทมเทของทมงาน ในนามสำนกพมพ

Productivity Press เราตองขอขอบคณทกทานทเกยวของ และยนดทไดรวมงานอกครงกบคณ Sekine และคณ Arai

ผซงปรบและทำความชดเจนกบตนฉบบเพอเราโดยเฉพาะ ขอบคณ Karen Sandness ผแปลเปนภาษาองกฤษ

สำหรบทมงานของสำนกพมพ ขอบคณ Karen Jones ดแลรปเลม Miho Matsubara สนบสนนการแปล Susan

Swanson ประสานงานผลตและออกแบบตวอกษร และ Mary Junewick ศลปะและอานทาน ตรวจทานโดย Sheryl

Rose กราฟกและภาพประกอบโดย Bill Brunson จาก Typography Services; Lee Smith จาก Smith & Fredrick

และ Gordon Ekdahl จาก Fineline Graphics ออกแบบและเรยงหนาโดย Bill Brunson ออกแบบปกโดย Mark

Weinstein

Steven Ott

ประธานสำนกพมพ

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

คำนำผเขยน

แนวทางการสรางนวตกรรมในการทำ TPM ของเรา เปาหมายกคอ เพอรกษาไวซงความสามารถในการ

แขงขนระดบนานาชาต โดยอาศยความรในขนตอนการปฏบตทไดผล (Know-how) ตามแบบฉบบของญปน ทสอน

ใหโลกรมาแลววา ทำอยางไรใหผลตสนคาไดในราคาไมแพง โดยการปฏรปกระบวนการผลตและใชพนกงานใหม

ประสทธภาพยงขน

การปฏรประบบปจจบนคอการไมยอมรบสถานการณเดมและทำใหจดออนของมนถกเปดเผยออกมา แตกม

บางครงทจดออนเหลานนถกเปดเผยออกมา แตเราไมสามารถทำการปรบปรงได และถาเหตการณเชนนเกดขนใน

ระบบ TPM แนวทางการสรางนวตกรรมใน TPM ขอเสนอ 3 วธการตอไปน

- 5ส ใหม

- การบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา (Instant Maintenance)

- การปรบปรงการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

ภาพ P-1 จะทำใหคณรสกไดวา 3 วธการเหลานทำงานอยางไร ในการสรางนวตกรรมใน TPM 5ส ใหม

การพฒนา 5ส ใหมของเรา ถอกำเนดขนมาทนทหลงจากไดสมผสกบการทำ 5ส ดวยความเขาใจทผดใน

บรษทเกาหลใตแหงหนง ณ ทนน 5ส เปนไปในรปแบบของสงการโดยผจดการใหพนกงานทำสงตางๆ เชน ทาสพน

โรงงานเพอใหดสะอาด ซอชนวางของและกลองเกบชนสวนใหม และทำความสะอาดทวโรงงานทงวน ทงหมดนเรยกวา

ทำ 5ส แบบนำวธการมาเปนผลลพธ ซงถอวาเปนจดทผบรหารโรงงานนทำผดอยางสนเชง

เปาหมายโดยรวมของ 5ส คอการเพมประสทธภาพและประสทธผลใหกบกระบวนการโดยการมสวนรวมของ

พนกงานทกคน ผานการจดระเบยบสถานททำงานและสายการผลตใหดบนพนฐานของ 2ส แรก สะสางและสะดวก

เหนอสงอนใด 2ส นจะนำมาซงการจดเกบทเปนมาตรฐานทงตำแหนง รายการ ปรมาณ และปายบงช

ความทมเทใน 2ส แรกใหเหนผลอยางเปนรปธรรม จะทำใหเรามมมมองใหมกบความหมายของ 5ส เราไดนำ

เสนอ 5ส ใหมไวในบทท 2 และ 3 พรอมตวอยางการนำ 5ส ใหมไปใชในโรงงานของคณอชโนเซ (Ichinose) ประธาน

บรษท Mynac บรษทผลตเสอผาชนนำแหงเมอง Nagoya ประเทศญปน การบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

ระหวางเยยมชมโรงงานในยโรปและอเมรกาเหนอ เราพบวาเมอใดกตามทเกดเครองจกรเสย พวกเขาจะสง

ชางเขาไปเพอทำการซอมหรอแกไข ในขณะทผใชเครองจะถอเวลานนเปนการพกผอน ภาพทเราเหนนคอการแบง

พนกงานออกเปน 2 กลม กลมผใชเครองจกรกบกลมผซอมเครองจกร ซงเปนเรองทไมทราบวาเกดขนไดอยางไร

วธการทใชในการแกไขความสญเปลาประเภทนกคอ การบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวง

หนา ซงเปนเทคนคเพอทำใหเครองจกรกลบสสภาพเดมภายในเวลา 3 นาทนบจากเวลาเครองจกรเสย และเพอใหการ

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

ความสญเปลา 7 ประการ: เหตผลในการสรางนวตกรรมในการทำ TPM

➀การหยดของเครองจกรท

เลกนอย ปานกลางและยาวนาน

➁การตง

เครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

ทใชเวลานาน

➂การแกไขงาน

การเกดของเสยผลตภณฑใชงานไมได และอตราการใชประโยชนจากวตถดบตำ

➃การหยดเครองจกร

เนองจากการวางแผน (หรอบรหารจดการ)

➄การประยกตใช 2ส ไมสมบรณ

➅การผลตมาก

เกนความจำเปนเนองจากเครองจกรขนาดใหญ

➆การปรบตงหรอลอง

เครองจกรในชวงเรมการผลตทม

ปญหา

ระบบการสรางนวตกรรมในการทำ TPM

ความสามารถในการแขงขนระดบนานาชาต

(Q)สนคามคณภาพสง นาใช

(C)ราคาตำ

(D)สงมอบตรงเวลา

คณภาพเกดจากอปกรณทด ใชพนกงานใหมประสทธผลยงขน ใชเวลาในการผลตทรวดเรว

ระบบทจะทำใหเครองจกรเสยเปนศนย

TPM (การบำรงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม)

ระบบการผลตทสามารถรองรบความหลากหลายของผลตภณฑได

โดยปราศจากความสบสน

การสงเสรมการตรวจสอบเครองจกรประจำวน (9)

การบำรงรกษาแบบทนเวลาพอด (Just-in-Time

Maintenance)

การกำจดความผดปกตในกระบวนการเพอปองกน

เครองจกรเสย (8)

การกำจดความสญเปลาจากการวางแผนหรอบรหารจดการ (7)

การตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตโดย

ใชเวลาเปนศนย

ตวอยางการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอม

ไวลวงหนา (5)

กรณตวอยางของการปฏบต 5ส ใหม (3)

ลดจำนวนของการตงเครองจกรหรอเปลยนรน

การผลต

พนฐานเพอการบำรงรกษา แบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา (4)

5ส ตองเรมจาก 2ส (2)

การปรบปรงการตงเครองจกรและเปลยนรนการผลต

- ประสทธภาพในการตงเครอง- จกรหรอเปลยนรนการผลตบงบอก ถงระดบความเปน TPM (6)

การบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

- ปลกฝงขนตอนการปฏบตทไดผล เพอใหเวลาหยดเมอเครองจกร เสยไมเกน 3 นาท

5ส ใหม

- 5ส ทเนนผลลพธ- หลก 10 ประการของการปฏบต 5ส ใหม

➞

➞

➞

➞

➧

➧➧

➧➧

➧➧ ➧

➧

➧

➧

➝

➝

➝

➝

➝

➝

➝

➝

➝

➝

ภาพท P-1 ระบบการสรางนวตกรรมใหมใน TPM

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

บำรงรกษาลกษณะนเกดขนได เราเชอวาสงสำคญคอการสอนพนกงานในทกษะทจำเปนสำหรบพวกเขา ซงทงหมดเรา

ไดนำเสนอไวแลวในบทท 4 และ 5

ถาเรามงมนทจะทำใหการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนาสมฤทธผล เราตองมงมน

ใหการตรวจสอบและบำรงรกษาเครองจกรประจำวนของพนกงานผใชเครองจกรสมฤทธผลดวย รวมถงการปรบปรง

การบำรงรกษาตามแผน (Planned Maintenance) ของฝายซอมบำรง และเมอคณทำสำเรจ คณสามารถเพมผลกำไร

ใหบรษทได เพราะเครองจกรของคณจะเปนอสระและพรอมอยเสมอในการผลตไมตองคอยพะวงเรองการบำรงรกษา

และการซอม

การปรบปรงการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

การปรบปรงการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตหมายถงการลดขนตอนตางๆ ใหเหลอเพยงขนตอน

เดยวหรอไมตองมการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตเลยยงด โรงงานใดมกระบวนการตงเครองจกรหรอเปลยนรน

การผลตอยางมประสทธภาพ โรงงานนนสามารถกำจดปญหาการหยดเลกนอยของเครองจกรลงได รวมถงการลอง

เครองหรอปรบแตงภายหลงการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตเสรจสนลง ในบทท 6 เปนขนตอนการปรบปรงเพอ

บรรลวตถประสงคเหลาน

แนวทางการสรางนวตกรรมใน TPM น เปนแนวทางใหมของเรา บน 3 เสาหลก (5ส ใหม การบำรงรกษาแบบ

ทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา และการปรบปรงการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต) และวธการอนๆ ท

ทำหนาทเหมอนกนคอ เพอกำจดความสญเปลา 7 ประการทมสาเหตมาจาก TPM ทไมไดผล ถาการผลตแบบลน

เปนตนไม ความสญเปลาคอ “วชพช” ทคณตองถอนมนออกใหหมดในทกๆ วน เพอตนไมของคณไดโตเตมทอยางทมน

ควรเปน

Ken’ichi Sekine

Keisuke Arai

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

สารบญ

บทท 1 ควมสญเปลา 7 ประการใน TPM

ทำไมเดยวน ตอง TPM? 17

ความสญเปลา 7 ประการ 18

การนยามและกำจดความสญเปลา 20

ความสญเปลาเนองจากการหยดของเครองจกร 20

ความสญเปลาเนองจากการใชเวลาในการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตนาน 23

ความสญเปลาเนองจาก การแกไขงาน การเกดของเสย/ขอบกพรอง ผลตภณฑใชงานไมได

และอตราการใชประโยชนจากวตถดบตำ 24

ความสญเปลาเนองจากการหยดของเครองจกรเนองจากการวางแผน (หรอบรหารจดการ) 25

ความสญเปลาเนองจากการประยกตใช 2ส ไมสมบรณ 26

ความสญเปลาเนองจากการผลตมากเกนความจำเปนเนองจากเครองจกรขนาดใหญ 27

ความสญเปลาเนองจากปญหาการปรบตงหรอลองเครองจกรในชวงเรมการผลต 27

บทท 2 5ส ตองเรมจาก 2ส กอน

เปดตว 5ส ใหม 29

5ส มอะไรมากกวาโปสเตอรขางฝา 30

ระเบยบวนยคอหวใจของ 5ส 32

ปฏบต 2ส เพอความพรอมกอนการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต 33

ขนตอนการกำจดความสญเปลาในการเตรยมความพรอมกอนเปลยนรนการผลต 36

การดำรงไวซงสภาพทไดรบการปรบปรง 39

ประโยชนของการปฏบต 2ส อยางเหมาะสม 40

บทท 3 ตวอยางการประยกต ใช 5ส ใหม กรณบรษท Mynac

การกลายพนธของ 5ส จากเนนผลลพธไปสเนนรปแบบ 44

ความสำเรจในการทำ 5ส จำเปนตองอาศยผบรหารระดบสงทเปนคนจรงจงและมระเบยบแบบแผน 45

5ส ณ บรษท Mynac 45

แนวคดใหมเกยวกบ 5ส 47

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

ความรและทกษะของ Mynac: หลก 10 ประการในการทำ 5ส 48

ขนตอนเพอการดำเนน 5ส ใหนาสนใจและเพลดเพลน 59

ขนตอนท 1: ประกาศโครงการ 5ส จากผบรหารสงสด 59

ขนตอนท 2: กำหนดลำดบการลงพนท 59

ขนตอนท 3: ขดขไคล 59

ขนตอนท 4: กำหนดขอบเขตของปญหา 59

ขนตอนท 5: แขวนปาย (หรอตดสตกเกอร) กบปญหาทไมนาพอใจทสด 61

ขนตอนท 6: ปฏบตการปลดปาย 61

ขนตอนท 7: ยนยนวา “ขไคล” ทงหมดถกกำจด 61

ขนตอนท 8: กำหนดทอยมาตรฐานดวยปายบงชมาตรฐาน 61

ขนตอนท 9: สรางสรรคสายการผลตทประยกตใช 2ส อยางเตมท 61

วธสำหรบการดำรงไวซง 5ส ในฐานะระบบหนง 62

บทท 4 รากฐานสำคญของการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

ขนตอนท 1 ศกษาเงอนไขหรอขอจำกดในปจจบน 70

ขนตอนท 2 สรปปญหาของแตละเครองจกรและสายการผลต 70

ขนตอนท 3 วเคราะหกลไกการเกดการหยดเลกๆ นอยๆ และสาเหต 70

ยนยนสถานการณ 70

ขนตอนท 4 สรางภาพความสมพนธระหวางปรากฏการณ กลไก และสาเหต ใหเหนชดเจน 75

ใชการวเคราะหดวยเทคนคการตงคำถาม “ทำไม” (Why-Why Analysis) 75

ขนตอนท 5 ตดตงระบบการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา 76

ใหการศกษากบพนกงานเรองการบำรงรกษาแบบทนททนใด

โดยเตรยมพรอมไวลวงหนา 76

กำหนดรายการบำรงรกษาหลก 79

ขนตอนท 6 สงเสรมกจกรรมการบำรงรกษาดวยตนเองของฝายผลต 79

ขนตอนท 7 จดทำคมอ การบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา 80

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

บทท 5 กรณศกษาการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

ขนตอนท 1 ศกษาเงอนไขหรอขอจำกดในปจจบน 89

ขนตอนท 2 สรปปญหาของแตละเครองจกรและสายการผลต 90

ขนตอนท 3 วเคราะหกลไกการเกดการหยดเลกนอยและสาเหต 96

ขนตอนท 4 สรางภาพความสมพนธระหวางปรากฏการณ กลไกและสาเหต ใหเหนชดเจน 96

ใชการวเคราะหดวยเทคนคการตงคำถาม “ทำไม” (Why-Why Analysis) 96

ขนตอนท 5 ตดตงระบบการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา 100

พจารณาชนสวนทจะใชในการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา 100

พฒนาระบบถงค (Two-Bin System) สำหรบชนสวนตางๆ 102

จดทำแบบฟอรมสรปการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนาสำหรบแตละกรณ 103

ทดสอบการใชกบเหตการณจรง 103

ขนตอนท 6 สาธตเทคนคการบำรงรกษาแบบใหมน ใหกบพนกงาน 109

บทท 6 การปรบปรงการปฏบตงานในการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

การตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตทดสะทอนถงTPM ทมประสทธผล 111

สาเหต 7 ประการของการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

ท ไรจดหมายและเกดความสบสนในการปฏบต 112

ไมมมาตรฐานในการเตรยมความพรอมกอนตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต 112

การเปลยนอปกรณนำรอง (Jig) และแมพมพ (Mold) โดยปราศจากมาตรฐาน 113

การเขยนแบบสงผลตโดยปราศจากมาตรฐาน 115

การเปลยนทดแทนอปกรณคมตด (Blade) โดยปราศจากมาตรฐาน 117

การโปรแกรมคำสงโดยปราศจากมาตรฐาน 117

การเดนเครองโดยปราศจากมาตรฐานการกำหนดตำแหนง

เพอการวดหรออางองตางๆ (เดนเครองทงทยงมความหลากหลายในวธปฏบต) 119

การทำความสะอาดโดยปราศจากมาตรฐาน 121

สรปปญหาการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต 121

ขนตอนสำหรบปรบปรงการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต 122

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

บทท 7 การกำจดความสญเปลาจากการหยดของเครองจกร

เนองจากการวางแผน (หรอบรหารจดการ)

การหยดของเครองจกร (วางเวนจากการผลต) ทนานเกนควรเนองจากการวางแผน 131

การทำโพรเซสเรซซงกบสายการผลตเดมเพอสงใหม 135

ขนตอนสำหรบการออกแบบกระบวนการ 137

บทท 8 การกำจดความผดปกตตางๆ ภายในกระบวนการ

ตวอยาง: การลดของเสยจากการจมโลหะบดกร ในแผนวงจรพมพ (PCB) 148

ขนตอนท 1 ศกษาเงอนไขปจจบน 150

ขนตอนท 2 จดกลมใหกบแผนวงจร 150

ขนตอนท 3 สบหาปจจยลำดบทหนงของการเกดของเสยจากการจมโละการบดกร 150

ขนตอนท 4 คนหาเงอนไขทเหมาะสมทสดในขณะททำการผลตในแตละวน 152

การทดสอบเงอนไขทเหมาะสมทสดในกระบวนการบดกรแผนวงจร 154

ขนตอนท 1 ทำการทดลองเพอหาเงอนไขทเหมาะสมทสด 154

ขนตอนท 2 สรปขอมล 154

ขนตอนท 3 สรปการคนหาใหเหนเปนภาพ 154

ขนตอนท 4 ระบปจจยและระดบของปจจยทมผล 155

ขนตอนท 5 ประมาณคาอตราของเสย ภายใตเงอนไขทเหมาะสมทสด 155

ขนตอนท 6 ทดสอบดวยการทดลองเพอการยนยน 156

บทท 9 การสงเสรมการตรวจสอบเครองจกรประจำวน

การนำเสนอการตรวจสอบประจำวนและการนำไปปฏบต 160

ขนตอนท 1 สรปปญหาทเกดขนในแตละสถานงาน 160

ขนตอนท 2 วเคราะหกลไกการเกดความเสยหาย 160

ขนตอนท 3 ปฏบตตามวธการทคดวาสามารถกำจดสาเหตทแทจรงได 160

ขนตอนท 4 ตดปายบงชการตรวจสอบประจำวนทตวอปกรณ 160

ขนตอนท 5 แบงชนสวนหรออะไหลทตองใชออกเปน 3 กลม 161

ขนตอนท 6 จดการกบการคงคลงชนสวนหรออะไหล 161

ขนตอนท 7 ปรบปรงขนตอนการเปลยนชนสวน 161

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

ขนตอนท 8 หาสาเหตทแทจรงของการแตกหกของชนสวนหรออะไหล 161

ขนตอนท 9 อบรมการบำรงรกษาประจำวนใหกบพนกงานอยางทวถง 161

การกำจดการหยดเลกนอย 165

การแยกประเภทการหยดเลกนอย 165

ทำไมจงเกดการหยดเลกนอยขน 165

ทำไมการหยดเลกนอยจงเปนความสญเปลาทมความสำคญ 165

การหยดเลกนอยตางจากเครองจกรเสยอยางไร 166

ขนตอนการกำจดการหยดเลกนอย 167

การตรวจสอบโดยใชสมผสทงหาเพอตรวจจบความผดปกตของเครองจกรและอปกรณ 170

บทบาทของผใชเครอง 171

การตรวจจบความผดปกตและอาการทเกดขน 171

ตวอยางการปรบปรงขนาดเลก 187

แบบฟอรมการตรวจสอบประจำวนรปแบบตางๆ 190

มาตรฐานการตรวจสอบประจำวนสำหรบมอเตอรไฟฟา 191

คมอการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนาสำหรบเครองประกอบ 194

แบบฟอรมการตรวจสอบประจำวนสำหรบแมพมพ 194

รายการการตรวจสอบสำหรบถงบดกร 194

แบบฟอรมการตรวจสอบสำหรบเครองมออเลกทรอนกส 194

แบบฟอรมการตรวจสอบแบบอนๆ 194

บทท 10 ทดสอบตวคณเอง:

แบบทดสอบความเขาใจทสอดคลองกบ TPM สำหรบโรงงานแบบลน

คำถามท 1: สรางนสย หวใจของ 5ส 212

คำถามท 2: อายการใชงานของเครองจกรกบบทบาทของผใชเครองจกร 213

คำถามท 3: แบบสงผลตนมอะไรผด? 214

คำถามท 4: มาตรฐานงานสวม 214

คำถามท 5: ในสมผสทงหา ใชอะไรตรวจจบอะไร? 216

คำถามท 6: การหลกเลยงการเปลยนรางนำ (ประคอง) เมอมการเปลยนรนการผลต 218

คำถามท 7: ชนดของหวจบเครองกลง CNC ทโรงงานสวนใหญใชกน 219

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

คำถามท 8: การศกษาสถานการณปจจบนกอนสรางแบบฟอรมการตรวจสอบ 220

คำถามท 9: ประโยคใดไมไดบงบอกถงเรองความสญเปลา 221

คำถามท 10: คะแนน 5ส ของคณเปนอยางไร? 223

คำถามท 11: นยามของ “การออกแบบในบรบทของ TPM” 224

คำถามท 12: นยามของการวเคราะหคณคา 225

คำถามท 13: ขนาดของการผลตในแตรน (Lot Size) ทใชอย ประหยดแลวหรอ? 225

กอลฟคอการผลตรนละ 4 หนวย ในสนามแบบ One-piece-flow 229

คำถามท 14: เครองจกร CNC ทรวมการทำงานของ

เครองมอกลหลายชนดไวดวยกน และการผลตคราวละมากๆ 231

ภาพรวมของการปฏบตลน TPM หรอ “นวตกรรมในการทำ TPM” 239

Worksheet สำหรบ “สรางนวตกรรมในการทำ TPM” 259

หนงสออางอง 372

เกยวกบผเขยน 374

เกยวกบผแปล 375

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

17ความสญเปลา 7 ประการใน TPM

ทำไมเดยวน ตอง TPM?

ชวงไมกปมาน ในหลายโรงงานทำ TPM แบบ “จดบอรด เครองจกรฝาครอบใส และ ทาส” ซงสงเกตไดจาก

บอรดตางๆ ตามผนงโรงงาน ฝาครอบเครองจกรทเปลยนเปนพลาสตกใส แลวผบรหารโรงงานกทกทกเอาและบอก

พนกงานวา “ดนส นแหละ TPM” อยางไรกตาม ทงนอาจเปนเพราะ TPM แบบตนตำรบทมใหศกษาอยทวไป ไมม

ความละเอยดพอ

ในชวงกลางของทศวรรษท 1980 เราไดเปนผนำกลมศกษาดงานจากประเทศฝรงเศสเขาเยยมชมโรงงานผลต

รถยนตของบรษท Toyota ณ ประเทศญปน ในชวงหนงของการเยยมชม การเดนผานชดกลไกของสายพานลำเลยง ทำ

ใหเราไดเหนมอเตอรตวหนงเรมมควนขน แลวเสยงนกหวดกดงขนในทนใดพรอมกบพนกงานคนหนงซงนาจะเปน

หวหนา เขาไปสบสวตชตดกระแสไฟทนท จากนนพนกงานอก 2 คนกวงเขามาสมทบ

หวหนารบสงการบางอยาง พนกงาน 2 คนชวยกนถอดมอเตอรทไหมออกไป พรอมกบมมอเตอรตวใหมเขามา

ทนท เปนทนาสงเกตวา นอตและสกรตางๆ ทงทฐานและตวมอเตอรตางกถกคลายเตรยมพรอมไวสำหรบการประกอบ

เขาดวยกน หลงจากนนอกไมนาน มอเตอรตวใหมกตดตงเสรจและทำงานได มเสยงชนชมจากกลมของผเยยมชม

พวกเขาตางกทงและยงตะลงอยไมหาย ไมไดยนแมกระทงเสยงไกดผนำชมทกำลงจะพาไปยงพนทอน

ณ โรงงานแหงนน สมาชกในกลมของผเยยมชมจำนวนหนงคยกนวา “มนนาจะใชเวลาอยางนอยก 4 ชวโมง

หรอดไมดกอาจจะทงวน ในการเปลยนมอเตอรอยางน แตทำไมพนกงานทนทำงานทงหมดเสรจสนในเวลาเพยง 9

นาท”

โรงงานแหงนไมมกราฟหรอบอรดทนาจะเปนสงชวยเหลอสำคญใหเกดความยอดเยยมดงกลาว แตเปน

เพราะพนกงานทไดรบการอบรมฝกฝนมาเปนอยางดและรปแบบการบำรงรกษาทมการเตรยมการไวพรอมสำหรบกรณ

ความสญเปลา 7 ประการใน TPM

1

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

18 TPM สำหรบโรงงานแบบลนTPM for the Lean Factory

นโดยเฉพาะ ทสมควรไดรบความดความชอบนไป ซงเราประทบใจมากและเรมทจะเรยกแนวทางการปฏบตนวา “การ

บำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา” (Instant Maintenance)

โดยพนฐานแลว TPM จะแบงการบำรงรกษาออกเปน 3 ลกษณะ:

1. การบำรงรกษาประจำวน: พนกงานผใชเครองดแลรกษาเครองจกรและสายการผลตของตนเอง ดวย

ตนเอง

2. การบำรงรกษาตามคาบเวลา: หนาทของฝายซอมบำรงโดยตรงในการกำหนดและปฏบตตามตารางการ

บำรงรกษา เชน การตรวจเชดสภาพเครองจกรโดยละเอยดทอาจกระทำเปนรายป รายครงป หรอรายเดอน

3. การบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา (การเตรยมความพรอมหากเกดความเสยหาย

สำหรบแตละกรณ) ในลกษณะท 3 น หากการเกดเครองจกรเสยไมใหญหลวงชนดไมเคยพบเหนมากอน จะตองไดรบ

การแกไขภายในเวลา 3 นาท

การบำรงรกษาทง 3 ลกษณะน มความสำคญอยางมากในสายการผลต

ความสญเปลา 7 ประการ

บรษทผผลตชนสวนเครองจกรกลแหงหนง เปนบรษทขนาดกลาง มยอดขายตอเดอนอยทประมาณ 100 ลาน

เยน (800,000 เหรยญสหรฐฯ โดยประมาณ)* เมอตนป 1990 ผบรหารสงสดของบรษทไดตดสนใจในแผนการครง

สำคญคอการสรางโรงงานรปแบบใหม ราคาสง และเปนระบบอตโนมต (Factory Automation : FA) ภายในระยะเวลา

3 ป

หลงจากนนไมกเดอน โรงงานใหมกเสรจสมบรณและสามารถเดนการผลตแบบอตโนมตไดบางสวน ความ

ประณต ความแมนยำในการผลตมมากขน และแสดงใหเหนวาโรงงานแหงนสามารถผานกาวการเปลยนแปลงขนาน

ใหญครงนไปได

แตอยางไรกตาม เมอพจารณาอยางละเอยดถถวน จะพบวา บรษทมการนำเครองจกรอปกรณและสงอำนวย

ความสะดวกตางๆ ทเปนผลพวงจากโรงงานใหมไปใชในแนวทางการผลตแบบเดมๆ มเพยงพนกงานใหมเทานนท

สามารถทำงานกบเครองจกรอตโนมตได ในขณะทพนกงานเการบผดชอบไดแคเพยงเครองจกรธรรมดาทไมมความ

ซบซอนมากนก ดงเชนทพวกเขาเคยทำในอดต และพนกงานเหลานกไมเคยสนใจทจะพฒนาทกษะใหทนกบเทคโนโลย

ใหม และดเหมอนวาจะไมสามารถตามทนการเปลยนแปลงทเกดขนเสยดวยซำ ยงไปกวานน ประสบการณหลายป

ของพวกเขา ยงไมสามารถชวยเหลอหรอใหคำแนะนำพนกงานใหมไดเลย เนองจากเปนความชำนาญทจำกดอยกบ

เครองจกรธรรมดา และนเปนตวอยางทเหนชดวา มไมนอยทพนกงานใหมเงนเดอนตำ มประสทธภาพและคมคามาก

กวาพนกงานเกาเงนเดอนสง นอกจากนน พนกงานทยนอยหนาเครองจกรอตโนมต กเพยงแตเฝาดเครองจกร

ทำงาน จนทำใหเกดเวลาสญเปลาหรอเวลาไรประสทธภาพของเครองจกรมากขนกวาแตกอน

ทำไมเรองอยางนจงเกดขน? ทงนกเพราะวาผบรหารหรอหวหนางานสวนใหญทอยในสายการผลต รเฉพาะ

การทำงานตามแนวทางเดม แมจะไดเครองจกรใหมกตาม อกทงตวของเครองจกรใหมเองซงเปนระบบอตโนมต กตอง

มการคำนวณและโปรแกรมคำสงใหมอยตลอดเวลา ซงการปรบเปลยนเครองจกรแตละครงใชเวลานาน และหาก

* แปลงมลคาเงนเยนเปนมลคาเหรยญสหรฐฯ ดวยอตราแลกเปลยน 125 เยนตอ 1 เหรยญสหรฐฯ ตลอดหนงสอเลมน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


โปรแกรมคำสงผดพลาด ของเสยจำนวนมากกจะเกดขน ดวยเหตน งานทงหมดจงไมถกนำไปผานเครองจกรอตโนมต

มเพยงบางสวนเทานน โดยทเหลอกใชเครองจกรธรรมดาไป หรอไมกทำดวยมอ

อกประเดนหนง ในบางครงถาเครองจกรหรออปกรณอตโนมตเกดขดของและทำใหการผลตตองหยดลง ไมวา

จะเปนจากการเสยทซบซอน ใชเวลาหยดยาวนาน หรอจากการตดขดเพยงเลกนอยทใชเวลาหยดเพยงไมกนาทกตาม

จะไมมผใดในโรงงานทสามารถทำการบำรงรกษาได จำเปนตองอาศยพนกงานซอมบำรงทมาจากบรษทจาก

ผผลต ซงหมายความวา ไมเฉพาะเทคโนโลยการผลตของตนเองทพลาดโอกาสในการพฒนาแลว ยงทำใหความรและ

ทกษะเฉพาะ (Know-how) ของบรษททมอยไหลออกสภายนอก ประสทธภาพของเครองจกรอปกรณลดลง ความเรวใน

การผลตลดลง และชนสวนคงคลงกมมากขน ซงผลเสยทงหมดนจะคอยๆ สะสมและรวมกนสงผลใหคณภาพสนคา

ตำลงและตนทนการผลตสงขน

การนำระบบโรงงานอตโนมต (FA) มาใชในโรงงานแหงน ประสบความลมเหลวในการเพมปรมาณผลผลต

ทางออกคอ บรษทตองหาทางเพมอตราการใชประโยชนจากเครองจกรอตโนมตใหสงขน และกญแจทจะบรรลความ

ตองการดงกลาวไดแก การบำรงรกษา และการเปลยนแปลงดานเครองมอหรอเครองจกร

ความสญเปลาสวนใหญของโรงงานแหงน กอตวขนจากความไมสมบรณในการดำเนนการ TPM ความสญ-

เปลาดงกลาวปรากฏในตารางท 1-1

ตารางท 1-1 ความสญเปลา 7 ประการใน TPM

แหลงปญหาอนเปนพนฐานสำคญททำใหความพยายามในการกำจดความสญเปลาเหลานไรผล อนดบท 1

ไดแก การใชเครองจกรแตละประเภทไมเหมาะสมกบปรมาณการผลต กลาวคอ การผลตคราวละนอยๆ กบเครองจกร

เฉพาะทาง (Specialized Machine) ทออกแบบมาเพอความเรวในการผลตชนงานเพยงอยางใดอยางหนง ไมเนน

ความหลากหลาย แตกลบผลตคราวละมากๆ กบเครองจกรทรวมการทำงานของเครองมอกลหลายอยางไวดวยกน

(Machining Center) ทออกมาเพอความสามารถในการผลตชนงานทหลากหลายไมเนนความเรว

อนดบท 2 ไดแก ความเรงรบในการนำระบบอตโนมตมาใชใหสมบรณในคราวเดยว ปราศจากการทดลองใช

ในสวนทงายกอน ซงภายหลง ถงแมจะนำมาใชจรง กยากทจะลดแรงงานลง ตวอยางเชน ถาเดมเรามพนกงานอย 1

คน ระบบอตโนมตอาจทำใหความตองการแรงงานของเราเหลอ 0.3 คน แตเรากไมสามารถทำอะไรได ตองใช 1 คน

เทาเดม ผลกคอ สวนทเกนมา 0.7 คนจะทำใหเกดการผลตทมากเกนไป และเปนตนทนในทสด ซงกลายเปนวา ระบบ

อตโนมตไมไดชวยลดตนทนดงทคาดหวง อยางไรกตาม เปาหมายสงสดของของการนำระบบอตโนมตมาใชคอการลด

ตนทน ไมใชแคทำใหเครองจกรอปกรณมความทนสมย

1. การหยดของเครองจกรทเลกนอยปานกลางและยาวนาน

2. การตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตทใชเวลานาน

3. การแกไขงานการเกดของเสยผลตภณฑใชงานไมไดและอตราการใชประโยชนจากวตถดบตำ

4. การหยดเครองจกรเนองจากการวางแผน(หรอบรหารจดการ)

5. การประยกตใช2สไมสมบรณ

6. การผลตมากเกนความจำเปนเนองจากเครองจกรขนาดใหญ

7. การปรบตงหรอลองเครองจกรในชวงเรมการผลตทมปญหา

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


การหยดของเครองจกรเลกนอย

การหยดของเครองจกรทใชเวลาเพยงเลกนอย เปนความสญเปลาอยางหนงทเกดขนจากการเดนๆ หยดๆ หรอ

ถกขดจงหวะของเครองจกร ทำใหการทำงานตองสะดดลง โดยชวงเวลาหยดทถอเปนความสญเปลาประเภทนตองไม

เกน 4 นาท เหตการณไมพงประสงคตอไปนมแนวโนมวาจะเปนสาเหต

1. การตดขดของชนงานดวยสาเหตตางๆ เชน ชนงานมขนาดใหญหรอเลกเกนกวาทกำหนด หรอไหลเขาส

เครองจกรอยางไมเปนระเบยบจนไมสามารถผานไปได ชนงานจบตวกน ชนงานขดหรอคางอยในระบบลำเลยงเชนทอ

หรอสายพาน รวมถงการไมมชนงานปอนเขาสกระบวนการ หรอมชนงานปอนเขาสกระบวนการในปรมาณและเวลาท

ไมเหมาะสม การมชนงานตกหลนบรเวณรอบเครองจกรจนขดขวางการทำงาน เปนตน

2. ระหวางการประกอบมการกระทบกระแทกหรอความเสยหายเกดขน ชนสวนทประกอบกนแลวเกดหลด

ออกมา การจบยดหรอการขนแนนไมสมบรณ การใสสลกหรอหมดตางๆ ไมรวมศนยหรอเปนแนวเดยวกน และการ

ปลดหรอถอดชนงานไมกระทำในชวงเวลาเหมาะสม

3. ตวเซนเซอรอาจใหขอมลทผดพลาด เนองจากปญหาของคอมพวเตอรหรอจอแสดงผล

เหตการณเหลานมสาเหตและสงทใชในการแกไขหลากหลายและตางกนออกไป แตสำหรบในทน เราจะพด

ถงเฉพาะกรณทวๆ ไป

สาเหต 1. ฝายบรหารไมไดกงวลเรองการหยดเลกๆ นอยๆ(ปลอยเปนเรองของพนกงาน) 2. ยงไมตระหนกหรอไมเหนความเสยหายทเปนรป- ธรรมจากการหยด เล กน อยของกระบวนการเครองจกรและโรงงานทเคยเกดขน

ขอเสนอแนะ เพอการกำจด 1. ชใหเหนถงความสำคญของการกำจดความสญเปลาท มาจากการหยดเพยงเลกนอยของเครองจกร ประหนงเปน นโยบายของบรษทตอไปนเปนกลยทธขนพนฐาน-การบำรงรกษาดวยตนเอง-การใชอปกรณนำรองทออกแบบมาพเศษ(Jig)-ทำงานใหงายดวยเครองไมเครองมออตโนมต 2. สำรวจและเกบขอมลการหยดเลกนอยทเกดขนในสายการ ผลต 3. นำขอมลและความเสยหายจากการหยดเลกนอยมาจดทำเปนกราฟหรอแผนภม 4. เขยนภาพแสดงกลไก (Mechanisms) ของการเกดเหตการณแตละครง

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ความสญเปลาเนองจากการใชเวลาในการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตนาน

ความสญเปลาประเภทน เกดขนจากการทำงานทผดพลาด หรอการปรบแตงจำนวนมาก ทมอยในขนตอน

ตางๆ ของการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต ทงนเปนเพราะไมมการกำหนดมาตรฐานของการปฏบต หรอม

มาตรฐานแตไมไดรบการปฏบตตาม ซงในทสดกระทบกระเทอนตอเวลาทใชในการผลต และนำไปสความเสยหาย

จนได

สาเหต 1. ปลอยใหการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตเปนไปตามวธการของพนกงานแตละคน 2. ไมมความรเกยวกบมาตรฐานการเดนเครองจกร และยอมรบความเบยงเบนทเกดขน 3.ในขนตอนของการปรบแตงใชเวลานานเกนไป 4.ไมใชชนสวนทเปนมาตรฐาน

ขอเสนอแนะ เพอการกำจด 1.1 ใชการมองเหน เชนปายบอรดสญลกษณหรอสญญาณตางๆ ชวยใหทราบสถานะของการผลตและการตงเครองจกร1.2 เตรยมขนตอนการตงเครองจกรทสามารถทำลวงหนาไดไวกอน 2.1 ใชอปกรณจบยดทออกแบบมาพเศษ (Fixture) ใช แมพมพ (Mold) และ ใชเครองมอกลมาตรฐาน เพอปองกนความเบยงเบน2.2 มาตรฐานการใชเครองจกรทแสดงอยางชดเจนใน ลกษณะของภาพหรอแผนภม 3. นำระบบเปลยนรนการผลตโดยเวลาตงเครองจกรเปนศนยมาใช(ใชอปกรณมาตรฐานแบบเปลยนยกชด) 4.จดทำชนสวนมาตรฐานของโรงงานขนเองโดยเฉพาะในกรณทชนสวนเหลานนไมมจำหนายในทองตลาด

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

295ส ตองเรมจาก 2ส กอน


2

เปดตว 5ส ใหม

สวนสำคญทสดใน 5ส คอการดำเนนการ 2ส แรก ไดแก สะสาง และ สะดวก อยางมระเบยบวนย และความร

ความเขาใจทถกตอง (ภาพท 2-1)

การบรรลความมงหมายหลงนำ 5ส เขามาใชในองคกร จะสงเกตได ถาสงของทกอยางในสถานททำงานไดรบ

การกำหนดใหมทอยอยางเหมาะสม และสงของเหลานนกอยในทของมนตามมาตรฐานทกำหนดไว แตอยางไรกตาม

ถาภายใน 1 เดอน เราเรมเหนวามงานระหวางทำคงคางอยในกระบวนการผลต และสภาพโรงงานกไมไดดกวาทเคย

เปน แสดงใหเหนวา ระเบยบวนยและการฝกอบรมเพอสรางความรความเขาใจทถกตอง ไมไดรบการเอาใจใส

ในยคน ยคแหงเสรภาพ ระเบยบวนย และการฝกอบรมเพอความรความเขาใจทถกตอง แทบจะไมเหลออย

เลยในสถานททำงาน พนกงานทยอมรบระเบยบวนยและการฝกอบรมในทกวนน กเพยงเพอบรรลเงอนไขของการ

ไดรบคาจางหรอเงนเดอน ซงแททจรงแลว เราอยากจะเหนระเบยบวนยในสถานททำงานทมาจากความตองการภายใน

ทจะรกษาระเบยบวนยไว มากกวามาจากแรงกดดนจากภายนอกหรอถกบงคบ ดวยเหตน นยามของระเบยบวนยของ

เราคอ การฝกอบรมใหพนกงานรจกรายการ ปรมาณ และ สถานท ในการจดเกบสงของตางๆ ตามหลก 2ส ตลอดเวลา

แมไมมใครเฝาดกตาม

3 จดสำคญทตองปฏบตตามเพอใหการดำเนนการตามแนวทางนประสบผลสำเรจ หนง ตองมนใจวาผบรหาร

ระดบสงทงหลายทำ และทำดวยตนเอง กลาวคอ ถาผบรหารตองการให 2ส บรรลเปาหมายทงการสะสางสงของไม

จำเปน และการจดเกบจดวางทสะดวก ผบรหารเหลานนตองเปนกลมคนชดแรกททำ และทำแบบชนดทวาสามารถ

เปนตวอยางทดใหกบพนกงานได มฉะนนแลว จะพด จะสอน จะสง อยางไรกได แตจะไมมใครฟง

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


สอง สรางระบบการตดตามและตรวจสอบ ตงแตการฝกอบรมและเครงครดในระเบยบวนย ถกใชเปนแนวทาง

ทคาดวาจะทำใหพฤตกรรมทดเกดขนโดยอตโนมต ถงกระนน ตลอดเวลากตองมระบบการตดตามและตรวจสอบ เพอ

ดวาพฤตกรรมทดเกดขนหรอไม อยางไร และเพอใหระบบนเกดขนได คณตองปลอยวางกบสงทยงเปนอยในปจจบน

รวมถงมาตรฐานและระเบยบวธตางๆ ทเคยใชมา คดเสยใหมวา ทกสงทกอยางควรมาจากเจาของพนท

สาม ออกแบบกลยทธการจงใจททำใหทกคนตระหนกวาการทำงานใหสำเรจเปนสงทคมคาความพยายาม

หรอพดอกนยหนงวา ถาทำอะไรสำเรจ สงทสมควรไดรบ กตองไดรบ แตตองไมลมวาการใหรางวลและการตำหน

ตเตยน บอยครงไมมกฎเกณฑทแนนอนและเปนไปตามอำเภอใจของผมอำนาจ ซงวธแกไขกคอ ตองมโครงสรางหรอ

สตรการคำนวณมลคาของรางวลทมาจากฐานความคดทวา ทำดตองไดด และถาโครงสรางหรอสตรการคำนวณ

ดงกลาว มประสทธภาพ พนกงานทกคนกจะไดรบในสงทสมควรไดรบ

เราคดวา ทง 3 จดนจำเปนตอการทำใหเกดระเบยบวนยและการเรยนร ทงนเราไดมการเจาะลกถงผลกระทบ

จาก 5ส แบบทเคยทำกนมาในอดต และเสนอวธปฏบต 5ส แนวใหม

5ส มอะไรมากกวาโปสเตอรขางฝา

5ส ไดกลายเปนแนวปฏบตเพอการจดสถานททำงานทไดรบความนยมอยางมาก มการนำมาใชในโรงงาน

เกอบทกหนทกแหง อยางไรกตาม กยงมการคอนแคะอย เชน ปายและคำขวญ 5ส จำเปนอยางไร ทำไมตองแสดง

หรอวามนจะชวยใหการทำ 5ส หรอ 2ส นนถกตอง?

นอกจากนน เรายงเหนผจดการทงหลายตองการใหเกด 5ส อยางรบเรง และหวงโนมนาวผอนดวยการทำสง

ตางๆ ใหมองเหนได เชน แบบฟอรมหลายอยางทใชในการปฏบต และผลการตรวจประเมน 5ส ทตดไวบนผนง ในรป

ของกราฟหรอแผนภม (ภาพท 2-2) ซงการทำอยางน ไมใชขนตอนสดทายของ 5ส แตเปนเพยงสวนหนง

เทานน ถงอยางไรกตาม มการยนยนอยางหนกแนนวา 5ส เปนพนฐานไปสการปรบปรงทกรปแบบ ไมวาจะเปนการ

ยนยนจากผบรหารองคกรทงหลาย ตำราปฏบต 5ส จำนวนมาก รวมถงความเชอทแพรหลายของคนทวไป

ภาพท 2-1 5ส ใหมทจะยงยนได ตองอาศยระเบยบวนย

สะสาง การแยกแยะสงของตางๆ ในสถานททำงาน ออกเปน สงของทจำเปนและไมจำเปน แลวกำจด สงของทไมจำเปนเหลานนออกจากสถานททำงาน สะดวก การจดสถานททำงานใหสงของทจำเปนทกอยางมทอยทสะดวกตอการใชงาน พรอมตดปาย บงช ใหทกคนเหนวาสงของตางๆ จะหาพบไดจากทไหน และเกบคนทไดอยางถกตอง สะอาด การดำเนนการใหสงของทกอยางในสถานททำงานไดรบการทำความสะอาดและ ตรวจสอบ สรางมาตรฐาน การดำรงไวซง 3ส แรก สะสาง สะดวก สะอาด สรางนสย การปฏบตตามมาตรฐาน และการสรางสำนกหรอกลไกใหทกคนปฏบต 5ส อยางเปนกจวตร โดยไมตองมใครคอยบอกกลาว

ส แรก

ส ท 2

ส ท 3

ส ท 4

ส ท 5

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


เพอใหมนใจวาทกคน ณ ทนน เหนภาพเดยวกน เราเรมโดยการกำจดความสญเปลาทกำลงเกดขนอยขณะ

นน ความสญเปลาตางๆ ปรากฏอยในตารางท 2-1 และมนชดเจนมากวา เมอเราหาทางกำจดความสญเปลาเหลานน

คำตอบกคอ 2ส และ 3ส

ความสญเปลา ทคนพบ

ลำดบ ความสำคญ

สาเหต แนวทางในการกำจด

การหยดของเครองจกรเลกนอย

2 1. เครองจกรและชนสวนสกปรก 2. ตองหยดเครองเพอไปหยบชนสวนทตองการใช 3. เศษโลหะจากกรรมวธการผลต เชน การกลง การเจาะ พนตดกบเครองจกร

1. ปฏบต 3ส (สะอาด สรางมาตรฐาน และ สรางนสย) อยางทวถง 2.1 หยบเตรยมชนสวนตางๆ ไวใหพรอม ตงแตกอนเรมเดนเครองจกร 2.2 จดวางเครองจกรเรยงตามขนตอนการผลต 3. แกไขชดอปกรณคมตดใหสามารถหก เศษโลหะออกเปนชนเลกๆ ได และการ พจารณาความหนาของชนงาน อปกรณนำ เจาะ การหลอเยน หรอปจจยอนๆ

การหยดของเครองจกรปานกลาง

1 1. การคนหามมากครงและยาวนาน (การเตรยมการลวงหนายงไมดพอ) 2. เครองจกรเสยแบบฉบพลน (เนอง จากการเสอมสภาพสะสมจากฝนผงและ คราบสกปรก)

1. ปฏบต 2ส (สะสาง และ สะดวก) อยางทวถง รวมถงการกำหนดทอยและตดปายบงช 2. การเสอมสภาพ สวนหนงเปนธรรมชาต ซงรบมอไดโดยการกำหนดเวลาเปลยน ลวงหนาจากการพยากรณ (ปรบปรง MTBF) แตอยางไรกตาม การปฏบต 3ส (สะอาด สรางมาตรฐาน และ สรางนสย) ยงคงมความจำเปน นอกจากนนพนกงานยงตองเรยนร การบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา (Instant Maintenance)

การใชแรงงานไมคมคา 3 1. แนวคดทใหพนกงานหนงคนทำงาน ได 1 อยาง เพอความชำนาญ 2. การเปลยนรนการผลตทใชเวลา 20 ถง 40 นาท

1. เปลยนแนวคดเปนพนกงาน 1 คน สามารถเชยวชาญงานไดหลายอยาง 2. ประยกตหลกและวธของการเปลยน รนการผลตโดยเวลาตงเครองจกรเปนศนย เพอทำการลดเวลา

เกดของเสยทำใหตองม การปรบตงเครองจกร ใหม

4

(ยงมตอ แต ณ ทน พนทกระดาษ เอออำนวยแตเพยงเทาน)

ตารางท 2-1 ความสญเปลาทสำรวจพบ ณ โรงงาน N

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ระหวางปฏบตการ เราไดตระหนกถงความเปนจรงไดในทนทวา 2ส (สะสาง และ สะดวก) และ 3ส (สะอาด

สรางมาตรฐาน และ สรางนสย) ตองปรากฏแยกกนในแผนการตางๆ ทใชกำจดความสญเปลา และเราเรมพบกบความ

เหนทตางกน กลาวคอ เดมทการดำเนน 5ส ถกมองวาเปนพนฐานของการปรบปรง และหลายโรงงานกรณรงคผาน

โปสเตอร 5ส แตเราคดวา 5ส เปนหนงดวยตวของมนเอง แมจะไมสามารถปฏบตพรอมกนไดทง 5 ในคราวเดยว ใน

ความเปนจรง เราไดวงเขาสความยงยากตงแตเราคดวา 5ส ตองแบงออกเปน 2ส และ 3ส แถมยงพยามยามปรบปรง

ทงคในชวงเวลาเดยวกนอก

นยาม 2ส ตองการเนนแค การทำทกอยางใหมนใจวาจะมแตเฉพาะของทจำเปนเทานนอยในสถานททำงาน

และของทจำเปนเหลานน ตองจดเกบใหสามารถหยบใชไดในทนท จากการประยกตใชแนวคดนกบเครองจกรอปกรณ

และสงของตางๆ ในโรงงาน เราสามารถพดไดวา 2ส หมายถง การมสงของตางๆ ในสภาพการจดเกบทพรอมจะถกนำ

ไปใช

หรออกนยามหนงทไดรบการยอมรบ คอ การปฏบต 2ส หมายถง การจดวางงานและเครองมอตามการไหล

ของกระบวนการผลตหรอกระบวนการทำงาน ซงตองตอบคำถามใหไดวาจะวางอะไรไวตรงไหน ในปรมาณเทาใด

จงจะสอดคลองกบการไหลของกระบวนการนนๆ บอยครงเราเรยกหลกการนวา “การกำหนดทอยมาตรฐานใหกบของ

ทกสง” และ “การตดปายบงช” (รายการและปรมาณ)

จากทสำรวจมาทงหมด แนวทางทเหนความสำเรจ ทความพยายามในปรบปรงโรงงานแหงนจะมงไป นนกคอ

การประยกตใชหลกการ 2ส ในกระบวนการเตรยมความพรอมกอนเปลยนรนการผลต ขนตอนการกำจดความสญเปลาในการเตรยมความพรอมกอนเปลยนรนการผลต

ขนตอนท 1 จบประเดนปญหาในสถานการณปจจบนให ได

เราเรมโดยการพยายามจบประเดนใหไดวาสถานการณเชนใดทกำลงดำเนนอยในปจจบน การดำเนนการ

อยางหนงทสมควรทำกคอการศกษาวาการตงเครองจกรมบอยครงเพยงใด และใชเวลามากนอยเพยงใด ผานเทคนค

การวเคราะหการปฏบตงาน เชน เทคนคการสมงาน แตเนองจากเรามเวลาจำกด อยางไรกตาม เราจงเลอกใชวธการท

งายกวา

ภาพท 2-4 ผงโรงงานในสวนของการผลตชนสวนดวยเครองมอกล ณ โรงงาน N

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ประเดน ความสญเปลา ทคนพบ

ลำดบ ความสำคญ

สาเหต แนวทางในการกำจด

การเขยนใบสงงาน ตองเสยเวลา คด

3 1. ตวเลขตางๆ ไมตรงกบในแผนการผลต 2. ไมสามารถเขาใจไดวารายการวสดอปกรณตางๆ ตองคงคลงไวในปรมาณเทาใด 3. ไมชดเจนวาการเปลยนรนการผลตจะเกดขนทเครองจกรใด และมเงอนไขอยางไร

1. แผนการผลตระยะยาวคอตวปญหาและคณไมจำเปนตองคด ถาคณสามารถสรางระบบทแผนการผลตวางเปนสปดาหตอสปดาห หรอทำเฉพาะงานทเขามา 2. แนวทางทสดโตงคอการกำจดคลง พสดใหหมดสนแลวเปลยนมาเปนการใชระบบถงเกบ (Bin System) แทนแลวของคงคลงจะลดลงครงหนง และเปนสดสวน ไมปะปนกน 3. จดทำบอรดแสดงตารางการผลต (เพอใหทราบวาการเปลยนรนการผลตจะเกดขนท ใด) เพอจะไดนำวสดอปกรณตางๆ ทตองใช (ซงเกบอยในชนวางของใกลๆ บอรดน) ไปสงยงเครองจกร

อปกรณนำเจาะ (Jig) และการนำ ไปใช

ตองคนหา 1 1. เมอใชแลวไมเกบเขาท (หรอไมมทใหเกบ) 2. ปายบอกวธการใช ไม เปนปจจบน 3. รายการสงของทคลาย คลงกนอยดวยกนจนยากทจะแยกแยะ

1. ปฏบตการ สะสาง และ สะดวกอยางทวถง 2. ตองมผรบผดชอบโดยตรงมาจด การเรองการจดเกบตามความถในการ ใชงาน ทงปายบงชและวธการแบง รวมถงตองมผควบคมใหเปนไปตาม กฎเกณฑทกำหนด 3. รายการสงของตางๆ ตองมวธจำแนกทชดเจน เชน การใชสหรออนๆ เชนเดยวกบทตองมการกำหนดทอยและปายบงชมาตรฐาน

วสดและชนสวน ตางๆ

ตองเดนไปมา เปนระยะ ทางไกล

2 1. รายการสงของตางๆ เกบไวหลายทไมรวมอยทเดยวกน 2. รายการสงของทงเกาและใหมปะปนอยดวยกน ซงนำไปสความเผลอเรอ ในการปฏบตตามระบบเขากอน-ออกกอน กลายเปน เขาหลง-ออกกอน

1. จดใหมท เกบเพยงทเดยว และ กำจดความสญเปลา (เวลาและระยะ ทาง) โดยจดชนวางสำหรบเกบวสด อปกรณเรยงเปนรปตวย (U-shape) 2. ใชชนวางแบบทสามารถทำใหของเกาไหลออกมาเมอเตมของใหมเขาไป เพอใหเกดระบบเขากอน-ออกกอน โดยอตโนมต

ตารางท 2-2 แนวทางกำจดความสญเปลาจากการเตรยมความพรอม

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

43ตวอยางการประยกตใช 5ส ใหมกรณบรษท Mynac

ตวอยางการประยกต ใช 5ส ใหม

กรณบรษท Mynac

3

5ส (สะสาง สะดวก สะอาด สรางมาตรฐาน และ สรางนสย) ไดรบการยนยนวาสามารถทำใหโรงงานไดรบ

การปรบปรงโดยไมจำเปนตองใชเงนมาก ดงนน ผบรหารองคกรทงหลายจงใฝฝนเปนอยางยง พวกเขาจตนาการวา

ถาเขาแตงตงใครสกคนใหเปนผนำในการปฏบต 5ส และตงศนยบญชาการ 5ส ขนมา พวกเขาจะพบกบความรงโรจน

ในการปฏบต และประสทธภาพกจะเกดกบโรงงานโดยไมตองทำอะไรอกแลว ยงไปกวานน ยงมแนวโนมวา พวกเขา

เชอรายงานอนเปนเทจจากโรงงานอนวา ทำ 5ส สำเรจ และลอกเลยนมาใหพนกงานของเขาปฏบต ซงในความเปน

จรง ใชวาจะเขากนไดเสมอไป

วนหนงทโครงการ 5ส เรมขน จะมการแตงตงผจดการคนใหมเพอการนโดยเฉพาะ ทามกลางความงนงงของ

เขาผนนวา จรงๆ แลวตองทำอะไร แตเขากเรมดวยการแตงตงผรบผดชอบ 2ส ขนมา ซงจะเรยกวาผจดการ

ส สะสางกบผจดการ ส สะดวกกได ภารกจกคอจดบอรดตดโปสเตอรและประกวดคำขวญ ทาสทางเดนเพอปกปดการ

หลดลอกของสเดม เปลยนชนวางของทชำรดเปนกลองบรรจชนดทไมสามารถมองเหนชนสวนหรอเครองมอทชำรด

ทรดโทรมอยภายในได และสดทายเขากจะจดใหมการตรวจ 5ส และนำภาพถายของการตรวจทไมผานเกณฑมาตดไว

บรเวณโรงอาหาร เพอสรางความอบอายใหกบพนกงานผรบผดชอบ เพราะเชอวา นนคอการกดดนใหเกดการปรบปรง

เมอใดกตามท 5ส ถกเนนรปแบบมากกวาผลลพธ นนหมายถงผบรหารกำลงลมเปาหมายทแทจรง

และจะกลายเปนวา โชวแตเทคนค เชน การจดบอรด ทาส ตเสน หรอถงแมวาการทำแบบนนอาจทำให 5ส สำเรจ

ไดบางบางสวน แตกไมทำใหกระบวนการผลตดขนหรอตนทนลดลง และนคอเหตผลวาทำไมเราจงตดสนใจเสนอ

เรองราว 5ส ของบรษท Mynac ซงประสบความสำเรจในฐานะเครองมอททำใหเกด “สายการผลตแสนสะดวก”

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


การกลายพนธของ 5ส จากเนนผลลพธ ไปสเนนรปแบบ

บารน ผบรหารระดบสงคนหนง ดำรงตำแหนงกรรมการผจดการ ของบรษทเกาหลใตแหงหนง ไดสารภาพ

ออกมาวา “ผมไมแนใจเหมอนกนวา การทำ 5ส สามารถชวยเพมผลผลตใหเราไดจรงๆ ”

กรณของบารน บรษทของเขาทำ 5ส ตามคำแนะนำของทปรกษา (Consultant) ซงเขายอมรบวาโรงงาน

สะอาดขนและนาพอใจกวาแตกอน แตรปแบบการทำ 5ส ทประธานบรษทคนเกาไดวางไว เตอนเขาอยเสมอวา การ

รณรงคสงเสรมและการปฏบตตองเปนไปตามกฎเกณฑทเครงครด ไดแก

G เกบและกำจดขยะใหหมดสน

G ทงทกอยางทไมจำเปน

G ถายรปขณะทำกจกรรม และนำมาตดไวเปนทวแถว

G นำชนวางของและกระบะใสชนสวนอนใหมมาแทนอนเกา

G ทาสบรเวณชองทางเดนภายในโรงงานใหดใหมอยเสมอ

G จดเกบชนสวน วสด เอกสาร และ ชนงาน ใหแยกเดนชดจากกน

G ทำใหทกคนทำความสะอาดโรงงานอยางสมำเสมอ

แมวาการรณรงคใหปฏบตตามกฎดงกลาวจะประสบความสำเรจ แตการเพมผลผลตยงคงเทาเดม และ

ยงคงไดยนเสยงบนแสดงความลำบาก ความไมพอใจ จากพนกงานอยเสมอ

บารนสงสยวาทำไม 5ส ไมประสบความสำเรจ สำหรบเราเชอวา เปนเพราะเปาหมายของการนำ 5ส มาใช

ไมชดเจน ไมทำใหเกดการปรบปรงทกระบวนการผลต นอกจากการทำไปตามรปแบบทรณรงคใหปฏบต และเมอใด

กตามทการทำเชนนกลายเปนเปาหมายในการทำ 5ส เราเรยกวา “การกลายพนธ” (ภาพท 3-1)

ภาพท 3-1 5ส เชงผลลพธ กบ 5ส เชงรปแบบ

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


L

5ส กเชนกน ทหนไมพนกฎเกณฑน ถาการดำเนน 5ส ของคณเรมแรกขนดวยความไมถกตอง 5ส ของ

คณกจะกลายเปน 5ส เชงรปแบบทฝงรากลกในทนท และยากทจะปรบเปลยนพฤตกรรมในภายหลง นคอเหตผล

วาทำไมเราจงแนะนำแนวทางการปฏบต 5ส ของคณอชโนเซ ซงในครงนจะกลาวถงในรปของหลก 10 ประการ ดงใน

ตารางท 3-1 และจะกลาวถงในรายละเอยดทละประเดนตอไป

1. ระลกอยเสมอวาเปาหมายทแทจรงของคณคอ สถานททำงานทสะดวก สายการผลตทลนไหล และไมมทางนำเทคนค

การปฏบตมาเปนเปาหมาย มฉะนนเราจะจบลงท 5ส เชงรปแบบ

2. รกษากระบวนการทำงานของคณอยาใหตกอยในภาวะสบสน อนดบแรกคอตองไมมงานระหวางทำทมากเกนไป โดย

การตงและรกษาไวซงสายการผลตรปตวย (U-shape) ซงการสะสางและความสะดวกจะตามมาโดยธรรมชาต

3. แยกแยะสงของทจำเปนและไมจำเปนออกจากกน จากนนกำจดสงของทไมจำเปนทนท เปาหมายอยทการกำจดของ

คงคลงทมปรมาณเกนจำเปน เพราะมนคอสงของไมจำเปนรายใหญทสด

4. กำจดความสญเปลาจากการคนหา ความลบอยทตำแหนงการจดเกบสงของตางๆ ตองใหเหมาะสมกบความถในการใชงาน

และความสะดวกในการเกบคนท

5. ทกคนตองรบผดชอบในการเกบขยะทพบเหน ไมเวนแมแตผบรหารระดบสง โรงงานกจะสะอาดเปนระเบยบเรยบรอย

อยตลอดเวลา

6. การทำความสะอาดถอเปนโอกาสในการตรวจสอบอยางละเอยด ชนสวนหรออปกรณตางๆ ของเครองจกรทมแนวโนม

งายตอการเสยหาย ควรตดปายบอกและทำความสะอาดแบบตรวจสอบทกวน

7. หองนำและสงอำนวยความสะดวกตางๆ ในหองนำ ตองดกวาทบานของพนกงาน เพราะมนสามารถทำใหบรรยากาศท

แสดงถงสขอนามยทดเกดขนทวโรงงานได

8. ไมควรมสายไฟหอยระโยงลงมาจากเพดาน เพราะสายการผลตของคณจะยดหยนตอการปรบปรงไดมากกวาหากสายไฟ

ตางๆ มาจากดานขาง

9. สวนสนบสนนหรอสวนสำนกงาน กตองตงสายการผลต (การทำงาน) รปตวยดวยเชนกน เพอชวยกนเปนตวอยางในการทำ

5ส ทสงเกตไดโดยงาย

10. ถาผบรหารเปนตวอยางทดของ 4ส แรก ส ท 5 สรางนสย จะตามมาโดยธรรมชาต

หลกขอท 1: ระลกอยเสมอวาเปาหมายทแทจรงของคณคอ สถานททำงานทสะดวก สายการผลต

ทลนไหล และไมมทางนำเทคนคการปฏบตมาเปนเปาหมาย มฉะนนเราจะจบลงท 5ส เชงรปแบบ

นคอกฎขอแรก ขอทสำคญมาก ไมวาจะอยางไร ทสดของกฎขอนคอ การไดมาซงสายการผลตรปตวย (ภาพ-

ถายท 3-2) แมวาทปรกษา 5ส ของคณจะแนะนำใหตงศนยบญชาการ 5ส และเรมการรณรงค แตคณตองระลกอย

เสมอวานนไมใชเปาหมายของคณ เปาหมายของคณอยทความมประสทธภาพของสายการผลตและการปราศจากงาน

ระหวางทำตางหาก มฉะนนแลวคณกจะไดมาแตความเงางามของพนทและเครองจกรอปกรณ ไมไดมมลคาใดๆ เลย

ตอกระบวนการผลตสนคาของคณ และในทสด ทวทงบรษทของคณกจะลำบากและรกนไปทววา นละ 5ส เชงรปแบบ

ตารางท 3-1 หลก 10 ประการในการทำ 5ส

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


L หลกขอท 3: แยกแยะสงของทจำเปนและไมจำเปนออกจากกน จากนนกำจดสงของท ไมจำเปน

ทนท เปาหมายอยทของคงคลงทมปรมาณเกนจำเปน เพราะมนคอสงของไมจำเปนรายใหญทสด

การแบงแยกนคอหลกสำคญของ 5ส และยงเปนแนวคดพนฐานของการผลตสนคาทเชอถอได เมอใดกตาม

ทกำลงมองหาสงของไมจำเปนเพอทำการกำจด ขอใหเรมจากการมองไปทงานระหวางทำและของคงคลงในสวนท

เกนจำเปน

1. ตดสตกเกอรหรอแขวนปายสแดงทของไมจำเปนทกชน

2. ตดสนใจวาจะกำจดของทไมจำเปนเหลานนอยางไร หรอหาทางใชประโยชนใหไดมากขน

3. กำจดของทกอยางทเลกใชหรอหมดอาย ในทนท

4. มองหาเครองจกรอปกรณทไมไดใชงานและพจารณาวาจะกำจดทงหรอนำไปใชประโยชนทอน

5. นำเทคนคโพรเซสเรซซง (Process Razing) ไปใชในสายการผลตทมเวลาหยดเนองจากการวางแผนเกน

50 เปอรเซนต

6. ตองมนใจวาผบรหารทกคนเปนแนวรวมของการปฏบต คณอาจจะพบพนกงานทใชประโยชนอะไรไมได

หรอพวกไมตายซาก (Deadwood) แฝงกายอยในคราบผบรหาร และผบรหารประเภทนคอสงทเราถอวา

เปน “ของไมจำเปน” ประเภททใหญทสด ลกษณะของผบรหารเหลาน อาท

G ไมมอะไรในโลกนมาจงใจใหเขาทำการปรบปรงได

G จนตนาการไมออกถงวธการปรบปรงเพอจดการความสญเปลาทซอนเรนอย

G นำเทคนคสารพดมาใช แตไมเคยทำใหบรรลเปาหมายทแทจรงได

G ดาทอผบงคบบญชาตอหนาพนกงานคนอน

G ยอมแพอยางงายดาย

ผบรหารระดบสงควรกำจดพนกงานทใชประโยชนอะไรไมไดเหลาน

G อนดบแรก พวกเขาเหลานนไมควรไดรบการเลอนขนจากการประเมนผลงาน

G พวกเขาเหลานนไมควรไดรบการเลอนขนตามวาระหรอตามธรรมเนยมโดยโครงสรางหรอระเบยบของ

องคกร

G พวกเขาเหลานนควรถกลดรอนอำนาจหรอพษสงลง ใหเหมอนกบตนไมทถกจำกดความโตดงบอนไซ

คณอชโนเซมกอวดวา ทบรษท Mynac เขาไมมพนกงานจำพวกน พนกงานของเขาทำงานคมคาเงนเดอน

อยางไรกตาม นเปนสวนหนงททำให Mynac ไมคอยมของคงคลงสวนทเกนจำเปน ดงทเหนในภาพถายท 3-4

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


7. การเดนตรวจโรงงานตามคาบเวลาของผบรหาร เปนไปตามปกต และไมถอเปนเครองมอในการกระตน

การดำเนนงาน 5ส แตอยางใด ในการเดน ผบรหารจะตรวจชนผาตางๆ ทเกบอยบนชนในกระบวนการเยบประกอบ ซง

มแนวโนมวาจะยงเหยง และอกอยางคอดวาชนผาดงกลาวและหนแบบ (pattern) ตกอยใตโตะหรอไม พวกเขา

ตองการความมนใจวาโปสเตอรตวอยางสและคำเตอนของบรษท ยงตดอยอยางแนนหนากบผนง และถาพบพน

โรงงานตรงบรเวณใดขรขระ พวกเขากจะสงใหทำการซอมแซม

ขนตอนเพอการดำเนน 5ส ใหนาสนใจและเพลดเพลน

ภาพท 3-4 เปนกจกรรมตางๆ โดยสงเขปในการดำเนน 5ส ของบรษท Mynac ทกอใหเกดการแขงขนอยาง

เปนมตร โดยเรมจากระดบพนทและขยายสทวทงโรงงาน

ขนตอนท 1: ประกาศโครงการ 5ส จากผบรหารสงสด

ทบรษท Mynac คณอชโนเซไดเรยกหวหนางานและผบรหารมารวมตวกน เพอประกาศวา โรงงานของเราจะ

รณรงค 2ส เพอ “ขดขไคล” คณะทำงานซงมหนาทตรวจสอบ สวนใหญเปนผฝกสอนวธการเยบ พวกเขามาพรอม

กบแนวคดในการรณรงคอยางมอารมณขน พวกเขาเชอวา พนกงานคงอาบนำกนทกวน แตกใชวาจะไมเหลอขไคล

ซอนอย คงมคนหาโอกาสไปใชบรการซาวนาเพอขจดมนออกไป แตไมใชทกคนทจะมโอกาสทำเชนนน จรงหรอไม?

ดวยแนวคดน พวกเขามแผนทจะจดสรรเวลา 2 ชวโมงตอเดอนเพอการรณรงค

ขนตอนท 2: กำหนดลำดบการลงพนท

ผจดการหรอหวหนางานประชมและกำหนดตารางในการตรวจประเมนรวมกนวา จะไปทพนทไหนหรอแผนก

ใดกอนหลง จนกระทงครบทวทงโรงงานตลอดระยะเวลา 6 เดอน

ขนตอนท 3: ขดข ไคล

บรการซาวนาในบางประเทศ มพนกงานมาคอยขดถใหกบลกคาดวยผาขนหนทามกลางไอนำ ขไคลกจะถก

ขดออกมาใหเหน ไมวากอนใชบรการลกคาคนนนจะดสะอาดสะอานเพยงใด สดทายกจะทราบวามขไคลสะสมอย

ทงสน คณะทำงานตรวจสอบกจะทำหนาทในการตรวจหา “ขไคล” (ความผดปกตและไรประสทธภาพ) ทซอนอย ให

กบแตละแผนก เชนเดยวกบพนกงานขดถในบรการซาวนา

พวกเขาเขยนปญหาทพบโดยสรปดวยลายมอความยาวไมเกน 1 บรรทดลงบนแบบฟอรมกำจดความสญ-

เปลา ตวอยางเชน “มแมพมพทไมจำเปนวางอยโดยรอบใกลกบเครองจกรหมายเลข 160-1” จากนนคณะทำงาน

แตละคนจะจดลำดบความสำคญใหกบปญหาเหลานน

ขนตอนท 4: กำหนดขอบเขตของปญหา

คณะทำงานเกบรวบรวมแบบฟอรมกำจดความสญเปลาทงหมด เพอวดขนาดของแตละปญหาโดยการให

คะแนนจากคณะทำงานแตละคน ทงนเพอจดอนดบความสำคญ ปญหาทมความสำคญอนดบ 1 จะได 5 คะแนน

ปญหาทมความสำคญอนดบ 2 จะได 4 คะแนน และลดหลนกนลงมาเปนลำดบ ในกรณทคะแนนเทากน กแลวแต

คณะทำงานจะตดสน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ภาพท 3-4 การรณรงค สะสาง และ สะดวก

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

69รากฐานสำคญของการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

รากฐานสำคญของการบำรงรกษาแบบทนททนใด

โดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

4

ปญหาหลากหลายตางๆ กนไป ทมโอกาสพบไดกบเครองจกร อปกรณ และเครองไมเครองมอตางๆ ทมการ

ตดตงหรอใชอยในโรงงาน:

1. การหยดเลกนอย โดยไมไดตงใจ (ไมเกน 3 นาท) ทขดจงหวะการไหลของสายการผลต

2. การหยดปานกลางและยาวนานโดยไมไดตงใจ (4 นาทขนไป แตไมเกน 30 นาท สำหรบการหยดปานกลาง

และมากกวา 30 นาท สำหรบการหยดยาวนาน) ททำใหการผลตตองหยดลง (คนสวนใหญมกคดวาการหยดทงสองน

แตกตางกบการหยดเลกนอย แตเราอยากใหคดตามวา ถามองทผลลพธสดทายแลว จรงๆ มนกคอเครองจกรหยด

เหมอนกน)

3. การหยดเพอเตรยมความพรอมกอนตงเครองจกร เพอเปลยนทดแทนชนสวน หรอเพอแกไขการตงคาท

ผดพลาดระหวางการตงเครองจกรและเปลยนรนการผลต ซงทงหมดเกดความสญเปลา

4. การหยดเพอเปลยนใบมดหรอชดอปกรณคมตดตางๆ

5. ความสญเปลาจากการเกดของเสยและการแกไขงาน หรออตราการใชประโยชนจากวตถดบตำ เนองจาก

ชนสวนหรอวตถดบของผขาย (Supplier) มคณภาพไมคงท

6. ความสญเปลาจากการทเครองจกรหรออปกรณตองอยเฉยๆ ไมสามารถใชงานได เนองจากขาดชนสวนท

จำเปน

7. ความสญเปลาจากการทสายการผลตถกรบกวน เนองจากพนกงานไมอยประจำสายการผลต

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


นอกจากนเราคงตองพดถงการหยดอกจำนวนหนงทเปนการหยดเนองจากการวางแผน (หรอบรหารจดการ)

ทมกจะเกดจากการทมคำสงซอจากลกคาแทรกเขามาในระหวางกำลงทำการผลตดวยแผนทลงตวแลว แตเราก

สามารถทำอะไรไดหลายอยาง ในสถานการณเชนน ซงเราจะลงรายละเอยดกนในบทท 7

ความสญเปลาทง 7 ประการดงทปรากฏขางตน ทงหมดมนยสำคญ ดวยมมมองของ TPM แตถาดวยมมมอง

ของลกคาแลว ความสญเปลาทสำคญทสดคอการเกดของเสยอนเนองมาจากปญหาเครองจกร

ในบทน เราจะพจารณาวาทำอะไรไดบางเพอกำจดการหยดของเครองจกร ทงเลกนอย ปานกลาง และยาวนาน

ขนตอนท1ศกษาเงอนไขหรอขอจำกดในปจจบน

บางปญหาสามารถเหนและเขาใจไดในทนท แตบางปญหากไม คณจงจำเปนตองเรมดวยการศกษาสถาน-

การณปจจบนกอนเพอนำไปสสถานการณทควรเปนตอไป การสำรวจบางอยางดวยเครองมอทางวศวกรรมอตสาหการ

ตอไปน ชวยคณได

1. แผนภมการวเคราะหผลตภณฑและปรมาณ (P-Q Analysis Chart) (ตวอยางในตารางท 5-1 หนา 93)

2. ผงการไหลตามการวางผงโรงงาน (Layout Flow Diagram) (ตวอยางในภาพท 5-1 หนา 90)

3. รายงานประสทธภาพของสายการผลตประจำเดอน (แบบฟอรมท 19 ในหนา 308-309)

4. แผนภมการวเคราะหการปฏบตงานของเครองจกรอปกรณ (ตารางท 4-1)

5. แบบฟอรมการวเคราะหสาเหตของการหยดเลกนอย (ตารางท 4-2)

ขนตอนท2สรปปญหาของแตละเครองจกรและสายการผลต

1. ในรปแบบทใชกนทวไป คณสามารถออกแบบตารางโดยใหหลก (column) แสดงชนดของปญหาและ

แถว (row) แสดงชอของสายการผลต อยางไรกตาม เพอความชดเจนและรายละเอยดทมากขน คณสามารถแยกเอา

แตละสายการผลตและแตละเครองจกร มาทำตารางในลกษณะเดยวกนได ดงตารางท 4-3 และ 4-4

2. คณจะคนพบวาในบรรดาชนสวนหรออปกรณตางๆ ของเครองจกรทใชอยในโรงงานของคณ มสมรรถนะ

ทแตกตางกน และความแตกตางนคณจะพบได เมอคณใชแบบฟอรมอยางในตารางท 4-5 มาทำการแยกแยะ

3. อาจเปนประโยชนมากถาเรามแบบฟอรมสรปเพออางองการเกดของเสยของแตละสายการผลต (ตาราง

ท 4-6) แลวคณจะประหลาดใจทพบวาปรมาณการเกดของเสยกบปรมาณการเกดปญหาในเครองจกร มนไปดวยกน

กลาวคอ เมอเครองจกรเกดปญหามาก ปรมาณของเสยกจะตามมา

ขนตอนท3วเคราะหกลไกการเกดการหยดเลกๆนอยๆและสาเหต

ยนยนสถานการณ

คณสามารถยนยนสถานการณจรงทเกดขนภายใตการหยดเลกนอย ทเกดขนมากมายดวยตาของคณเอง ถา

แตละครงมนไมเกดตดกนมากนก อปกรณชวยของคณคอการบนทกดวยวดโอความเรวสง ทงนเพอใหคณศกษาสง

ตางๆ ตอไปน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


1. ธรรมชาตทแทจรงของการหยดนนๆ เพอการวเคราะหความผดปกตทางไฟฟาและทางกล และตดสนใจ

ไปตามผลการวเคราะหทได

2. วธการปฏบตงานทใช

3. เครองจกรถกตรวจดวยวธการใด

4. ความสะอาดของอปกรณ

5. การเปรยบเทยบกบสายการผลตอน

วเคราะหระบบกลไกและตงสมมตฐานเกยวกบสาเหตทเปนไปได

ในการวเคราะหระบบกลไก คณตองเดาสาเหตไปตามการวเคราะหจากปรากฏการณตางๆ ทเกดขน แลว

สรปทมาทไปของการปญหาเหลานนในเชงทฤษฎ วาทำไมจงเกด (ภาพท 4-1)

ขนตอนท4สรางภาพความสมพนธระหวางปรากฏการณกลไก

และสาเหตใหเหนชดเจน

ใชการวเคราะหดวยเทคนคการตงคำถาม“ทำไม”(Why-WhyAnalysis)

เทคนคการตงคำถาม “ทำไม” ใชเพอทำใหเหนภาพความสมพนธจากสาเหตทแทจรงมาจนถงปญหาทเกดขน

การตงคำถาม ทำไม ทำไม หลายๆ ครงจะนำเราไปสสาเหตตนตอของปญหา ในภาพท 4-2 แสดงใหเหนวาเทคนคการ

ตงคำถามดงกลาวใชอยางไรในการอธบายปญหาในภาพท 4-1 อยางไรกตาม เทคนคการตงคำถามไมจำเปนตองถาม

ดวย ทำไม ทำไม เสมอไป แตอาจเปนการตงคำถามทเรยกกนวา 5W-1H (Who, What, When, Where และ How)

เพอทจะหาความจรงตางๆ ทเปนมลเหตของปญหา

ตารางท 4-4 แบบฟอรมสรปปญหาแยกตามสายการผลตและแยกตามเครองจกร

สายการผลต

A-1 A-2 A-3 A-4 A-5 รวม

จำนวนทประกอบตอวน

เกดปญหาทขดลวด

เกดปญหาทตวขนแนน

เกดปญหาทแมพมพ

เกดปญหาทเครองเคลอบ

เกดปญหาทเครองเชอม

เกดปญหาทเครองเปาแหง

เกดปญหาทชดควบคมการหมน

อตราของเสยทเกดขน

ผลตภณฑ P1

1,271

9

1

0.8%

P1

1,152

4

1

0.3%

P2

886

10

1.1%

P1

803

1

10

1.2%

P2

683

1

4

0.6%

4,795

2

37

1

1

0.8%

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ขนตอนท5ตดตงระบบการบำรงรกษาแบบทนททนใด


ใหการศกษากบพนกงานเรองการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

ระบรายการความเสยหายทตองการดแลดวยการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา จาก

นนกำหนดขนตอนการปฏบตสำหรบแตละกรณ เพอนำไปอบรมใหกบพนกงานและเผยแพรตอไปกบผเกยวของ

ในโรงงาน

1.เปลยนทอยางลำเลยง

2.ดดทอใหอย ในลกษณะทเหมาะสม

3.เปลยนตวประคอง

4.ปรบระดบความสนท ใช ในการปอนชนสวน

ปรากฏการณ: การปอนสกรตดขด

สาเหต: ความดนเปลยนแปลง

สาเหตทแทจรง: ความเสยดทานในทอยางลำเลยง

แผนการปรบปรง: เปลยนมาใชสายยางตวนอกให ใหญขนและเรยว และถอดเปลยนได โดยงาย

หากเกดการตดขด

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ความแตกตางทคนพบ 1. สายความดนเปนรองอยดานในและทำใหสกรตกลงไป 2. ความสนสะเทอนภายในระบบสงชนสวน 3. วธการทำงานของไดรฟ

ตารางท 4-5 สมรรถนะทตางกนของชนสวนตางๆ

ไดรฟ X-Y ไดรฟ ลม ลม+ตวปรบ

ลม ชดสรางแรงดนหลก 6.0 กก./ซม.2 6.0 กก./ซม.2

แรงดนใชงาน 1 2.5 กก./ซม.2 2.5 กก./ซม.2

แรงดนใชงาน 2 3.5 กก./ซม.2 3.2 กก./ซม.2

แรงบดขนสกร

ตวปรบสลกเกลยว กำลงขบ 4TK10GK-A-4GK9K 4TK10GN-A-4GN9K

รนหรอยหอ มนคอม มนคอม

ชดปอน รนหรอยหอ มนคอม มนคอม

แรงดนทใช 2.0 กก./ซม.2 2.0 กก./ซม.2

สาย สกปรก เปนรอย สกปรก

ความสนสะเทอน 5.0 5.5

ชนสวน สลกเกลยว

อนๆ ตวกรองดดอากาศ สกปรก สกปรก มผงโลหะ

ยางกนกลบ สกหรอ สกหรอ

งานคงคาง

เครองเสยครงลาสด

O

O

O

O

O

ธรรมชาตของ

ปรากฏการณทเกดขน

สายการผลต (ผผลตและวนตดตง)

B-2 (A/เมษายน) แตกตาง (O) B-3 (B/ตลาคม)

งาน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ตารา

งท 4

-6 ส

รปคว

ามเส

ยหาย

(ทเก

ดกบ

เครอ

งจกร

และผ

ลตภ

ณฑ

) ประ

จำสา

ยการ

ผลต

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


กำหนดรายการบำรงรกษาหลก

ดแลรายการบำรงรกษาหลกทมการกำหนดไวอยางเปนระบบเพอความมนใจวาจะไดรบการปฏบตอยาง

แนนอน จดทำแผนการปรบปรงดงในตารางท 4-7 เพอชวยใหกจกรรมของคณอยกนอยางเปนระเบยบกบอาการและ

สาเหตตางๆ ควรมปายบงชหรอสตกเกอรเพอบงบอกวารายการตรวจสอบใดทใดพนกงานควรเปนผทำ และรายการ

ตรวจสอบใดทวศวกรควรเปนผทำ โดยเฉพาะอยางยง รายการทพนกงานเปนผทำตองทำใหครบทกรายการตามท

กำหนดไวกอนเรมงานในแตละกะ ตวอยางดงตอไปน

รายการสำหรบการตรวจสอบโดยพนกงาน รายการสำหรบการตรวจสอบโดยวศวกร

G ตวกรอง G ความเสยดทานทผวโอรง (O-ring)

G แผนความดน G ทอยาง

G สกรทตกลงมา G การปรบเครองวดแรงบด (torque meter)

ขนตอนท6สงเสรมกจกรรมการบำรงรกษาดวยตนเองของฝายผลต

1. ออกแบบแบบฟอรมการบำรงรกษาประจำวนสำหรบบำรงรกษาดวยตนเอง (ภาพท 4-3)

2. แขวนปายตรงบรเวณชนสวนของเครองจกรทสมควรตรวจเชค (ภาพท 4-4) เพอใหพนกงานผใชเครองได

ใชในขณะทำการตรวจเชค ระหวางดำเนนกจกรรมการบำรงรกษาดวยตนเองตามปกต โดยการตรวจเชคดงกลาวพนกงาน

จะทำตามรายการทระบไวบนปายดานทมสแดง และหลงจากเสรจสนกจะยนยนดวยการกลบปายเพอใหดานสฟา

ขนมาแทน ในตารางท 4-8 แสดงรายการตรวจเชค กอนเรมทำงานในแตละกะ

3. จดหมวดหมรายการตรวจเชค ทงนเพอใหรายการตรวจเชคสำหรบพนกงานผใชเครองไมเปนภาระจนเกน

ไป โดยทวไปกจะใหทำในรายการทเลกๆ งายๆ ดงเชนรายการตรวจเชคเครองจกรประจำวนในภาพท 4-3

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ขนตอนท7จดทำคมอการบำรงรกษาแบบทนททนใด


1. เมอเครองจกรอปกรณเกดปญหาขน ตองจดบนทกอยางรวดเรวเพอสรปวาเกดอะไรขน สาเหตและ

แนวทางในการแกปญหาทเปนไปไดมอะไรบาง (ตารางท 4-9)

2. และเมอใดกตามทการแกไขเสรจสมบรณ ตองมการจดบนทกรายละเอยดตางๆ (ภาพท 4-5)

3. รวบรวมบนทกตามขอ 2 เพอสรปหาแนวทางการแกไขทดทสด และจดทำเปนคมอตอไป ในตารางท 4-10

แสดงใหเหนแนวทางหนงในการจดทำคมอทใชงายในรปของเอกสาร

4. ขยายผลทวทงโรงงาน ใหทกคนสามารถเปนไดทงผสอนและผเรยน (รายละเอยดเพมเตมสำหรบการ

บำรงรกษาแนวทางนอยในหนงสอ Kaizen for Quick Changeover โดย Sekine และ Arai, Productivity Press,

1992)

ทงหมดทกลาวมาน ในการปฏบตจรง ไมควรใชเวลาเกน 3 นาทในการตรวจตราปญหาอยางละเอยด พจารณา

และวเคราะหสาเหตทเปนไปได เปลยนชนสวน และปรบแตง

การบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา คอสงแรกและสงทเกอบสำคญทสดของคณ หาก

วาคณยงเผชญและไมสามารถหลกเลยงไดกบปญหาทเกดกบเครองจกรและอปกรณ

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ภาพท 4-2 การวเคราะหดวยเทคนคการตงคำถาม “ทำไม” กรณสกรตด

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

89กรณศกษาการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

5

ในบทนจะกลาวถงเรองราวของผจดการแผนกคนหนงนามสมมต A จากบรษท K บรษทผผลตอปกรณสอสาร

วาเขาทำงานหนกอยางไรในการนำการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา หรอ Instant Maintenance มา

ปฏบต ดวยขนตอนตางๆ ดงทกลาวไวในบทกอนหนาน อยางไรกตาม การปฏบตของเขากไมไดเหมอนขนตอนเหลานน

แบบรอยเปอรเซนต แตกระนนประสบการณของเขากเปนประโยชนแกผอานทแสวงหาแนวทางปฏบตจรง เราจงไดนำเสนอ

ในทน ซงเกอบจะเปนการถายทอดแบบคำตอคำ

ขนตอนท 1 ศกษาเงอนไขหรอขอจำกดในปจจบน

ถาปญหาเครองจกรสวนใหญของคณมสาเหตทระบไดอยางชดเจน คณกสามารถพบมนไดทนท เพยงแคลงไปสำรวจ

ณ สายการผลต แตสำหรบปญหาทแทบระบสาเหตไมได วธดงเดมตอไปนยงสามารถใชได เพอเกบและวเคราะหขอมล

1. แผนภมการวเคราะหผลตภณฑและปรมาณ (P-Q Analysis Chart) (ตวอยางในตารางท 5-1 หนา 93)

2. ผงการไหลตามการวางผงโรงงาน (Layout Flow Diagram) (ตวอยางในภาพท 5-1 หนา 90)

3. การวเคราะหเสนทางกระบวนการผลต (Process Path Analysis) (ตวอยางในภาพท 5-2 หนา 91)

4. ตารางกำลงการผลตของกระบวนการ (ตวอยางในแบบฟอรมท 42 หนา 354-355)

5. แผนภมการวเคราะหการปฏบตงานของเครองจกรอปกรณ (ตารางท 4-1 หนา 71)

6. แบบฟอรมการวเคราะหสาเหตของการหยดเลกนอย (ตารางท 4-2 หนา 72-73)

กรณศกษาการบำรงรกษา

แบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ขอมลทไดจากการใชเครองมอเหลาน ชวยใหผทำการสำรวจรบทราบเงอนไขหรอขอจำกดในปจจบน ถาเปนไปได ผ

ทำการสำรวจควรพฒนาความสามารถในการวเคราะหใหถงขนตความไดทนทหลงการบนทกเสรจ โดยไมจำเปนตองแปลงให

อยในรปของกราฟกตางๆ อก เชน กราฟวงกลม ผงพาเรโต (Pareto Chart) เปนตน

ขนตอนท 2 สรปปญหาของแตละเครองจกรและสายการผลต

บรษท K มแบบฟอรมบนทกขอมลการหยดของเครองจกรอยกอนแลว ซงในตอนแรกพฒนาขนมาเพอวตถประสงค

อน แตสามารถนำมาใชไดในกรณน (ตารางท 5-2) ในภาพท 5-3 คอบนทกปญหาของเครองใสชนสวน (Inserter) ตาม

ชนดของเครองจกร เปนรายเดอน ซงเหนไดอยางชดเจนวา ภายหลงการปรบปรง ปญหาตางๆ ไดลดลง

1. วนหนงถาคณสามารถแยกแยะไดวา เครองจกรนมปญหามาก เครองจกรนนมปญหานอย ใหคณพจารณาตอไป

วาเครองจกรทงสองนมอะไรทตางกน โดยการลงไปดหนางาน

2. ในกรณนพบวา สาเหตหลกของปญหาการหยดเลกนอยของเครองจกรเกอบทงหมด เกดในชวงฉกละหกเนองจาก

การขาดชนสวนปอนเขา และเพราะเหตการณทฉกละหกนเอง จงไมมการบนทกสาเหต และไมไดนำมาพจารณา

ภาพท 5-1 ผงการไหลตามการวางผงโรงงาน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ขนตอนท 3 วเคราะหกลไกการเกดการหยดเลกนอยและสาเหต

1. อนดบแรก สำรวจสถานทจรง

G ลงไปดทเครองจกรในขณะเกดการหยด เพอดวาสถานการณเชนใดทำใหเกดเหตการณเชนนได?

G ตรวจเชคสงแวดลอมโดยรอบเชน ฝนผง เศษโลหะ ความสกปรกหรอสงปนเปอนตางๆ วาจะเขามาสเครองจกร

ไดหรอไม?

G พจารณาจดตางๆ ของเครองจกรทตองมการสวมอดเขาดวยกน วาเปนอยางไรเมอเทยบกบพกดความเผอตาม

มาตรฐาน

2. วเคราะหกลไกการทำงานโดยอาศยการเตมแบบฟอรมการวเคราะหแบบ P-M ในตารางท 5-3

ขนตอนท 4 สรางภาพความสมพนธระหวางปรากฏการณ กลไก

และสาเหต ใหเหนชดเจน

ใชการวเคราะหดวยเทคนคการตงคำถาม “ทำไม” (Why-Why Analysis)

เทคนคการตงคำถาม “ทำไม” ใชเพอทำใหเหนภาพความสมพนธจากสาเหตแทจรงทเปนรากเหงาของปญหา (Root

Cause) มาจนถงตวปญหาทเกดขน จากนนกหาทางกำจดมนออกไป ตวอยางเชน หากเกดการหยดเลกนอยเนองจากการใส

ไดโอด (Diode) ผดพลาด อนดบแรกตองวาดภาพและเขยนเหตการณไวดานบนซายของแบบฟอรม ทำนองเดยวกบในภาพ

ท 5-4 ซงเปนกรณชนสวนของแมพมพชนหนงสกหรอทบรเวณปลาย

จากนน เรมการเตมคำในตารางทง 9 ชอง ชองแรกคอมมบนซาย ดวยการเตมขอความสำหรบคำถาม “ทำไม” ครงท 1

จดประสงคคอเพอยนยนปญหาทเกดขน คำถามกคอ ทำไมการใสไดโอดจงผดพลาด และมนถกพบทใด และเพอการยนยน

ปญหาทชดเจนยงขน เทคนคทเรยกวา 4W-1H (Who, What, Where, When และ How) จงถกนำมาใช

ใครเปนคนพบ? คณ RT

พบอะไร? ไดโอดขนาด 5 มลลเมตร (DR1)

ทไหน? ขนตอนการใส

อยางไร? ใสไดโอดไมเขา

เมอใด? วนท 27 ธนวาคม

การใชวธน เชนเดยวกบการสบสวนอาชญากรรม เมอไมประจกษหลกฐานใหทราบไดทนทวาเกดอะไรขน ขอเทจ

จรงเปนอยางไร สงเดยวทคณทำไดกคอการสอบถาม

ในคำถาม “ทำไม” ครงท 2 คำถามกคอ “ทำไม ความผดพลาดในการใสไดโอดขนาด 5 มลลเมตร จงเกดขน?”

คำตอบของคณควรอธบายปรากฏการณจรงตามทมนเกดขน นนคอ มนเกดขนเพราะไดโอดไมพอดกบรทฐาน หรอจะเรยกวา

ตำแหนงผดพลาดกได

ในคำถาม “ทำไม” ครงท 3 เปนคำถามทสบเนองจากการถามครงท 2 เพอทจะเจาะลกใหใกลตนตอของปญหามาก

ขน “ทำไมจงเกดตำแหนงผดพลาดขน?” คำตอบงายมาก “ชวงขาของไดโอดกวางกวาชวงของรทงสอง”

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ภาพท 5-6 การวเคราะหดวยเทคนคการตงคำถาม “ทำไม” กรณความผดพลาดจากตวประคอง

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ภาพท 5-9 ระบบถงค (Two-Bin System) สำหรบชนสวนตางๆ ทตองใชในการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

จดทำแบบฟอรมสรปการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนาสำหรบ

แตละกรณ

ในภาพท 5-10 ถงภาพท 5-14 เปนตวอยางเกยวกบกรณของสลกตวประคองตะกว ตวตดสายเทปตะกว ชนสวน

ทเปนยางยรเทน คานสำหรบขนรป และตวประคองในการใสชนสวน

ทดสอบการใชกบเหตการณจรง

กอนทจะประกาศใชการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนาในโรงงานของคณ คณตองทดสอบมน

ดวยตวของคณเอง และอยาลมวาเปาหมายของทกครงอยทเวลาไมเกน 3 นาท ซงคณจะบรรลมนได คณจำเปนตองมเครองมอ

ตางๆ ทไดรบการปรบปรง เชน ประแจชนดตางๆ

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ขนตอนท 6 สาธตเทคนคการบำรงรกษาแบบใหมน ใหกบพนกงาน

สวนของการสาธตหรอการสอนเหลานควรจดขนดวยแนวคดทวา ทกคนสามารถเปนทงครและนกเรยน (การเรยนร

แบบ 2 ทาง) ตวอยางเชน เมอคณประกาศคำสงใหพนกงานเขาอบรมเรองการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไว

ลวงหนาสำหรบกรณของสลกตวประคอง เมอถงเวลาคณกดำเนนการสอนผานการสาธต แตใชวาทกคนจะเขาใจประเดนของ

คณทงหมด ทงดานวธการทำงานและเวลาทใช คนทมขอเสนอแนะทดกวากม ซงแนนอนวาตองมาจากพนกงานผซงมสญชาต-

ญาณเชงชางอยในตว (สมมตชอ B) คนทมความเชยวชาญแตฟงเฉยๆ อยางตงใจและมความเหนนอยมากตอการสาธตของ

คณกม (สมมตชอ C) นอกจากนน บางทคณอาจตองมการบนทกวดโอในขณะทำการสาธตดวย

แลวการสาธตการบำรงรกษาแบบใหมของคณในแตละครงจะเปนไปอยางชำนชำนาญ และเนองจากวาคณมสวน

รวมตงแตขนตอนของการออกแบบวธใหมเหลาน จะยงทำใหคณไมสบสน และในทสด การบำรงรกษาแตละครงของคณทเคย

ใชเวลาครงหรอ 1 ชวโมง จะลดลงเหลอ 3 นาท หรอถาผดจากน กไมนาจะเกน 15 นาท

สมมตวา คณไมมประสบการณในการปฏบตจรงกบเครองจกรและอปกรณมากนก และทงหมดกยงเกนกวาจะมา

ทำการสาธตเมอเกดเครองเสยขนมาจรงๆ ในกรณนคณสามารถอบรมนอกเวลาใหกบพนกงานคนทคณเชอมนในตวเขา (สมมต

ชอ D) ไวทำหนาทแทน และเมอเกดเหตการณ คณกเรยกเขามาทำการสาธตวาทำอยางไรถงจะรวดเรว อยางชำนชำนาญ

และเปนตวอยางใหทกคนไดเหน

วนหนงเมอชวงเวลาของการสาธตจบลง ใหคณเรยกพนกงาน B และ C ผซงเคยมองการสาธตอยางผเชยวชาญ

เขามาแลวบอกพวกเขาวา “ถงตาคณแลว” จากนนกเฝาดพวกเขาในทกขนตอน หากมการผดพลาดกเขาไปแกไข

ดวยการสรางบรรยากาศและภาวะแวดลอมทเตมไปดวยความเชอมนในการเรยนรแบบ 2 ทาง คณจะสอน

วธการบำรงรกษาแบบใหมนใหสนกสนานได หรอแมกระทงใหเตมไปดวยเสยงหวเราะกยงได และดวยการปฏบตทง

6 ขนตอนนซำๆ ทำใหบรษท K สามารถขยายการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนาไปไดทว

ทกเครองจกรอปกรณทใชในการผลต ในภาพท 5-15 เปนการทบทวนหวขอของทง 6 ขนตอน

ภาพท 5-15 ขนตอนการกำจดการหยดเลกนอยของเครองใสชนสวนอตโนมตของบรษท K

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

111การปรบปรงการปฏบตงานในการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

6

การตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตทด

สะทอนถง TPM ทมประสทธผล

มการพดกนในโรงงานวา “8 ใน 10 เปนการตงเครองจกร” หรออกมมคอถาคณสามารถทำกระบวนการตง

เครองจกรหรอเปลยนรนการผลตใหสมบรณ งานของคณกสมบรณตามไปดวย 80 เปอรเซนต TPM กเชออยางนเชนกน

ถาคณมโอกาสพนจพเคราะหการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตในโรงงานใดสกแหง คณจะรไดทนทวาโรงงาน

แหงนนม TPM เปนอยางไร และอยระดบใด ตวอยางเชน ถาคณเหนโรงงานใดพนกงานฉกละหก สบสน วนวาย หรอ

ใชเวลาไปเรอยๆ อยางไรจดหมายในการเปลยนอปกรณหรอเครองไมเครองมอเมอมการเปลยนรนการผลต ใหคณรได

ทนทวา นนคอ TPM ระดบรงทาย (Fifth Class)

บรษท A ไดทำการสำรวจจากพนกงานควบคมเครองจกรเพอทจะทราบวาปจจบนใชเวลาเทาใด ยาวนาน

ขนาดไหนในการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต ในโรงงานของบรษทแหงนแบงการทำงานของเครองจกรเปน 4

ขนตอนใหญ เมอคำนวณเปอรเซนตโดยเทยบกบเวลาทงหมด จะปรากฏดงในตารางท 6-1 เราจะเหนวาเวลาทำงาน

จรงของเครองจกรทเกดมลคามประมาณ 10 เปอรเซนตเทานน และถาคณรวมเวลาในการทำความสะอาดเขาไปดวย

เหตเพราะคณถอวามนเปนสวนหนงของการตงเครองจกรเชนเดยวกน มฉะนนกไมสามารถทำงานรนตอไปได คณก

สรปไดทนทวา เวลา 9 ใน 10 ของเครองจกรบรษท A หมดไปกบการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

ทำไมการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตจงใชเวลานานเชนน? เราพบวา กระบวนการตงเครองจกรหรอ

เปลยนรนการผลตของโรงงานไรจดหมายดานเวลาและเกดความสบสนในการปฏบต การตดตามอยางใกลชดเผย

ใหเหนสาเหต 7 ประการของความสบสนดงกลาว

การปรบปรงการปฏบตงาน

ในการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


สาเหต 7 ประการของการตงเครองจกรหรอ

เปลยนรนการผลตท ไรจดหมายและเกดความสบสนในการปฏบต

ไมถอวาเกนความจรงแตอยางใดหากกลาววาปญหาการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตครงหนงม

สาเหตมาจากขนตอนการปฏบตทสบสนวนวาย ซงถาเราพจารณาอยางละเอยดจะพบวามาจากความผดพลาดของ

บรษททลมเหลวในการจดทำมาตรฐาน หรอไมกลมเหลวในการควบคมใหเปนไปตามมาตรฐาน จนกาวเขาสสาเหต

ใหญๆ 7 ประการตามภาพท 6-1

ตารางท 6-1 เวลาปฏบตงานของเครองจกร

ภาพท 6-1 สาเหต 7 ประการททำใหเกดของเสยจากการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตของโรงงาน A

ไมมมาตรฐานในการเตรยมความพรอมกอนตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

นคอเรองราวทเกดขนและไดยนมาจากบรษท A พนกงานหนมคนหนงจบการศกษาระดบมธยมปลาย ไดรบ

มอบหมายใหทำงานลวงเวลาและกลบบานชาเกอบจะทกเยน พอของเขาเปนหวงและกงวลกบเรองนมาก ณ เวลา

อาหารคำมอหนง พวกเขาไดคยกน

“อะไรทำใหงานของลกยงเกอบทกวนอยางน?” ผเปนพอถาม

“บรษท B สงแมพมพกบบรษทของเราจำนวนมาก” ชายหนมตอบ และอธบายตอไปวา “พวกเราทกคน

ตางกยงและรนราน เพราะหวงจะรบออเดอรจำนวนนใหไดทงหมด”

“ไม ไมไดถามถงออเดอร ถามวาอะไรทำใหงานของลกยง” พอถามยำ

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


เมอมองดแบบสงผลตนเพอหาขอผดพลาดในประเดนทวๆ ไปอยางพนจพเคราะหอกครงหนง พบวาเหตผล

หลกกคอ ผเขยนแบบไดดำเนนการไปกอนโดยทรายละเอยดตางๆ ของชนงานยงไมไดขอสรป และในทสดกตอง

เสยเวลาปรบแกในภายหลงอยด และเพอทจะหลกเลยงปญหาน เรามขอแนะนำบางประการในการเขยนแบบสงผลต

ใหสามารถสนบสนนกระบวนการตงเครองจกรทมประสทธภาพได

มากกวา 70 เปอรเซนตของของเสยเกดขนจากความผดพลาดในการออกแบบ และใน 70 เปอรเซนตนม

ทเกดขนจากวธในการตงเครองจกรรวมอยดวย ซงจะแกไขไดถาผออกแบบมสงเหลานอยในใจ

1. ผมหนาทในการตงเครองจกรตองการแบบสงผลตทสามารถมองเหนจดสำคญ จดตองระวง หรอขอควร

ปฏบตตางๆ อยางงายดายหรอแคเพยงเหลอบตามองกเหนได

ตวอยางเชน

G ตองทำตวเลขทใชกำหนดขนาดไวในแบบใหตรงกบขนาดของชนงานจรง (การใชคอมพวเตอรชวยในการ

เขยนแบบ (CAD) สามารถอำนวยความสะดวกเรองนได)

G ในจดทมรปรางซบซอน ตองมคำอธบายเพมเตมแยกไวตางหาก

G ผเขยนแบบตองเลอกทศทางการวางตำแหนงของชนงานทปรากฏในแบบ ใหเปนทศทางเดยวกบตอน

ปฏบตงาน เชน การปฏบตงานบนเครองกลง การจบชนงานจะเปนแนวนอน ดงนนการวางตำแหนงใน

แบบของชนงานกลงกควรเปนแนวนอนเชนเดยวกน

G แสดงทศทางการมวนหรอพบแบบไวดวย (เพอปองกนรอยยบพาดผานในแบบ)

G แสดงใหเหนบรเวณทสามารถเดนเครองจกรใหกนลกมากๆ ได (การปาดผวแบบหยาบ) เพราะเปน

ประโยชนกบพนกงานมาก

G เมอมบรเวณของชนงานทไมสมมาตรกน ตองมคำอธบายเพมเตมแยกไวตางหาก หรอจดสงเกตทงายตอ

การทำความเขาใจ

G ขนาดตรงจดใดทตองมการคำนวณใหลงตวตองใสไวในวงเลบ เพอเปนการเนนยำวานคอขนาดทใชอางอง

ในการตรวจสอบ และเพอลดความเสยงในการเกดความผดพลาด

G ในจดทมความซบซอนในการกำหนดขนาด หรอใชเสนชวยในการกำหนดขนาดจำนวนมากจนดยงเหยง

ควรตองมการขยายใหใหญขนโดยเขยนเปนแบบแยกสวนตางหาก

G เขยนจำนวนจดทตองมการลบคมหลงกระบวนการเสรจสน ลงไปในแบบ

2. เขยนมาตรฐานตางๆ ในแนวทางทชดเจนและสามารถเขาใจไดงาย ตวอยางเชน:

G เขยนมาตรฐานตางๆ ทตองทำเพอใหประกอบไดกบชนสวนอน (เชนความเรยบของผวทตองการ)

G และจะเปนประโยชนมากถาเขยนมาตรฐานตางๆ ทตองทำเพอใหใชไดกบอปกรณนำรองหรออปกรณ

เสรมตางๆ ทตองใชในขนตอนถดไป

G การกำหนดขนาดทมความยาวมาก คณสามารถทำใหเขาใจงายไดดวยการเขยนไวใกลกบชนงาน

G เขยนตำแหนงอางองทใชในการตงศนย ในกรณของชนงานทผานกระบวนการหลอมา

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


G ใชมาตรฐานทเปนสากล

ในประเดนตางๆ ทมากกวานทวาดวยเรองมาตรฐาน สามารถอานไดในหนงสอ Kaizen For Quick Change-

over โดย Sekine และ Arai, Productivity Press, 1992

การเปลยนทดแทนอปกรณคมตด (Blade) โดยปราศจากมาตรฐาน

เรามโอกาสไดดการทำงานของพนกงานผรบผดชอบเรองการตงเครองจกรขณะกำลงเตรยมการลวงหนา

สำหรบการเปลยนอปกรณคมตดจำนวนหนงใหกบเครองจกร CNC ทรวมการทำงานของเครองมอกลหลายชนดไวดวย

กน (Machining Center) เครองหนง

อนดบแรกพบวาเขามการใชอปกรณชวยในการเตรยม แตเขากยงมการใชเครองมอวดเพอหาขนาดความ

ยาวและเสนผานศนยกลางของเครองมดตดแตละตว ยงมการปอนขอมลเขาระบบ CNC ของเครอง และยงมการ

เขยนขอมลดวยปากกาลงบนเครองมอตดอกดวย จากนนเราเหนเขาทำการปรบแตงระยะตางๆ ไวลวงหนาเพอให

พอดกบสงตางๆ ทจะเขามาเมอเวลาตงเครองจกรจรงมาถง

เราไดปรกษากบหวหนาของเขาและนำเทคนคการวเคราะหแบบ Why-Why มาหาสาเหตวาทำไมงานของเขา

ตองวนวายขนาดน ในเมอมอปกรณชวยในการเตรยมอยแลว คำตอบทเราไดคอ:

1. ตงแตมการใชเพลามาตรฐานในการจบยด เขากเพยงแตเปลยนชนดของเครองมอตดไปตามตองการ แต

ทกครงทเปลยนกตองใชเวลาในการปรบแตง

2. ในการทำงานกบเครองจกร CNC ทรวมการทำงานของเครองมอกลหลายชนดไวดวยกนเชนน เมอ

ตองการเปลยนเครองมอตด เขาตองทำการเปลยนทงหมด เขาจงคดถงการทจะคงเครองมอบางตวไวอยางถาวรหรอ

กงถาวร

3. เขามการใชเครองมอตดทหมดสภาพ

G ไมมมาตรฐานวาใชไปนานเทาใดจงสมควรเปลยน

G ไมมมาตรฐานวาตองสกหรอเพยงใดจงสมควรเปลยน

การปรบปรงหวจบ

สงหนงทตองทจดจำในการตงเครองกลงคอหลกเลยงการเปลยนชนสวนยอยตางๆ ของปากจบ นคอสงหนงท

อยในหลกการเปลยนรนการผลตโดยใหเวลาตงเครองเปนศนย (Zero Setup) แต “ชนสวนมาตรฐานกปรบปรงได” ม

3 ตวอยางอยในภาพท 6-5, 6-6 และ 6-7 ซงรายละเอยดจะกลาวถงกนในบทท 10

การโปรแกรมคำสงโดยปราศจากมาตรฐาน

คำสงสำหรบเครองจกร CNC จะถกโปรแกรมเขาไปดวยมอหรอดวยระบบอตโนมตเทานน แตทบรษท A

เครองจกร CNC ของทน การโปรแกรมคำสงสามารถใชไดทงเทป แผนดสก หรอแมกระทงกระดาษเจาะรทหลาย

บรษทเลกใชแลว นอกจากนนบนทกคำสงทอยในรปแบบทงหลายดงกลาว สำหรบผลตชนงานตางๆ พรอมดวย

อปกรณทตองใชคกน ไมเคยไดรบการจดหมวดหมและทำเปนมาตรฐานเลย การจดการขอมลจงเปรยบเสมอนฝนราย

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


หวหนาทมไดแกผจดการโรงงาน สวนสมาชกคนอนๆ ไดแกหวหนางานและผเชยวชาญในฝายผลต ผซงเกยว-

ของโดยตรงกบการใชเทคโนโลยการผลตและเปลยนรนการผลตสปดาหละครง พวกเขาจะจดทม 3-4 คนลงสำรวจ

การตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตจรงในสายการผลต โดยใชเวลาประมาณ 2 ชวโมง

ทมงานนยามเวลาทใชการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตวาเปนเวลาตงแตการถอดแมพมพตวเกา

ออก การตดตงแมพมพตวใหม การทดลองเดนเครอง และจนกระทงงานชนแรกทสมบรณถกผลตออกมา ซงการแบง

แบบนเปนการรวมการปฏบตงานของคนและเครองจกรเขาดวยกน แตจรงๆ แลวการวเคราะหการปฏบตงานควร

วเคราะหเงอนไขตางๆ ในการทำงานของคนและเครองจกรแยกกน

ทมงานแบงขนตอนตางๆ ในการตงเครองจกรออกเปนขนตอนทไมสามารถกระทำไดในขณะเครองจกรกำลง

เดน (Internal Setup) เชน การถอดและตดตงแมพมพ และขนตอนทสามารถกระทำไดในขณะทเครองจกรกำลงเดน

(External Setup) เชน การเตรยมแมพมพ การลำเลยงวตถดบ เปนตน สวนเวลาอนทเพมเขามา เชน เวลาในการ

ปรกษาหารอ คนหา และปรบแตง ทมงานจะนบวาเปนความสญเปลา

สมาชกของทมงานทำการศกษาเวลา (Time Study) กบขนตอนตางๆ ในการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการ

ผลตของพนกงานผมหนาทโดยตรง โดยบนทกวธทำงานปจจบนลงแบบฟอรมเพอทำการวเคราะห อกทงการบนทก

ดวยกลองวดโอ พวกเขากนำมาใชเชนกน เนองจากพวกเขายงไมมประสบการณในการศกษาเวลามากนก การทำงาน

จงตองใช 2 คน คนหนงจบเวลา คนหนงหาแนวทางในการปรบปรง ถาในทมม 3 คน อกคนหนงกจะทำหนาทในการ

วเคราะหเครองจกร จากนนสงตางๆ ทพวกเขาไดจากการสำรวจจะถกนำมาทำเปนแผนภมคนและเครองจกร (Man-

Machine Chart) เพอใหการวเคราะหลงลกจนเหนจดทการปรบปรงสามารถเปนไปได

ในการศกษาเวลา ทมงานแบงการใชเวลาของพนกงานออกเปน ถอด ตดตง หาตำแหนง ตงคามาตรฐาน

ตรวจสอบ ทดสอบการใชงาน และปรบแตง นอกจากนน ภายหลงการวเคราะห ทมงานยงเสนอวธใหมทไดรบการ

ปรบปรง และมแผนจะนำไปเปนมาตรฐานการปฏบต ซงวธการใหมน พวกเขาสามารถลดเวลาลงไดครงหนง

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ในระหวางการวเคราะห ทมงานไดจำแนกความสญเปลาออกเปน 3 ชนด ตามตารางท 6-2:

G ความสญเปลาจากการเตรยม

G ความสญเปลาจากการเปลยน

G ความสญเปลาจากการปรบ

ตอจากนนพวกเขากำหนดเปาหมายในการปรบปรงทเจาะจงลงไปอยางชดเจนวา “การตงเครองจกรหรอ

เปลยนรนการผลตตองลดเวลาลงจาก 30 นาทเหลอ 15 นาท” แทนการกำหนดวา “การตงเครองจกรหรอเปลยนรนการ

ผลตตองลดลงครงหนง” พวกเขาทำทกอยางทละขนตอน หลงจากตงเปาหมายเสรจกจะพจารณาเทคนคทจะใชบรรล

เปาหมายนน และตามดวยการกำจดความสญเปลาทง 3 ชนด

ความสญเปลาจากการเตรยมสวนใหญเปนการมองหา คนหา เลอกสรร และขนถายวสดทงชนสวนและ

วตถดบ “เราจะหยดการกระทำเหลานไดอยางไร?” พวกเขาถามกบตวเอง

ความสญเปลาจากการเปลยนสวนใหญเปนการถอดและใสชดสลกเกลยวทใชในการจบยด (Bolt and

Screw) “ทำไมเราไมทำมากอนลวงหนา?” พวกเขาสงสย

ความสญเปลาจากการปรบเกดขนในการเปลยนรนการผลตแมเปนผลตภณฑทเคยเปลยนมาแลวกตาม ทงน

เปนเพราะวาพนกงานไมไดบนทกหรอจดจำวาในครงกอนทำอยางไร ใชเทคนคอะไร ในการปรบคาตางๆ ใหไดตาม

มาตรฐาน ตวอยางเชน พนกงานคนหนงทไมสามารถปรบความละเอยดของการปอนโดยใชสเกล (Scale) ทตดมากบ

เครองจกรได เนองจากความยากในการอาน เขาจงใชวธปรบทการโปรมแกรมคำสงผานคอมพวเตอรแทน โดยทไมได

บนทกไวเลยวาเขาทำอะไรไปบางจนไดคาทตองการ

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ความลบอยางหนงของการปรบปรงทประสบผลสำเรจ คอ ใหทกคนเขามามสวนรวม ทมงานนกเชนกน หลง

จากทพวกเขามแผนการทเจาะจงลงลกในการลดและปรบปรงความสญเปลา การรณรงคจงเกดขนใน 3 กลมของการ

ปรบปรง

1. การปรบปรงขนาดเลกทสามารถลงมอไดทนท

2. การปรบปรงขนาดปานกลางทตองใชเวลาและงบประมาณ

3. การปรบปรงขนาดใหญทตองดดแปลงแกไขเครองจกรและศกษาความเปนไปไดดานเทคโนโลย

พวกเขาวางแผนทจะทำการปรบปรงจากกลมท 1 ไปถงกลมท 3 หรออกนยหนงคอจากงายไปหายาก พวกเขา

รสกวาแคเพยงปฏบตกลมท 1 และ 2 เวลาในการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตกนาจะลดลงครงหนงแลว

ขอยำอกครงหนงวา มนสำคญมากสำหรบทกคนทตองไดแสดงบทบาท การทำงานเปนทมนำไปสขอเสนอแนะ

ในการปรบปรงอยางสงเขป อยางทเหนในภาพท 6-10 ซงจะทำใหทกคนรวาใครตองทำอะไร และกำหนดเสรจเมอใด

และดวยเปาหมายกบแผนการปฏบตทชดเจน ทมงานจงนำมาจดทำบอรดและแสดงไวในบรเวณพนทสวนกลางของ

แตละแผนก

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

131การกำจดความสญเปลาจากการหยดของเครองจกรเนองจากการวางแผน (หรอบรหารจดการ)

7

การหยดของเครองจกร (วางเวนจากการผลต) ทนานเกนควร

เนองจากการวางแผน

การหยดของเครองจกรเนองจากการวางแผน เปนการหยดเครองจกรในกระบวนการผลตททำใหการใช

ประโยชนสงสดจากเครองจกรไมเกดขน แตทงนกเพอปองกนความสญเปลาทอาจจะมากกวาตามมา (เชน เครองจกร

เสย ผลตมากเกนไป เปนตน) ในบทนเปนการนำเสนอวธวเคราะหประสทธภาพการวางผงโรงงานและการปรบปรง

โดยอาศยหลกการตระกลหรอกลมผลตภณฑ (Product Family) เดยวกน ใชเครองจกรชดเดยวกน (Process Layout)

ดงนนการใชประโยชนของเครองจกรแตละเครองจงสงขน เรมแรกทเราพจารณาประเดนน เราเรมดวยการพจารณา

ขอมลอยางในตารางท 7-1 ซงเปนรายงานประสทธภาพรายเดอนของสายการผลตทพบวาการหยดเปนสาเหตให

ประสทธภาพลดลง และกราฟทผบรหารใชในการตดตามประสทธภาพการผลตดงในภาพท 7-1 เรากพจารณาดวย

รายงานเหลานใชการทำงานมาตรฐานทถกปฎบตอยในบรษทตางๆ มาเปนแนวทางอางองของผบรหาร ซงถอวาเปนวธ

ทไมเลวทจะใชตดตามภาพรวมของแตละสายการผลตในแตละวนวามจดแขงจดออนอยางไรในรปของประสทธภาพ

เวนเสยแตวา คณจะตงมาตรฐานของคณเองทสงกวาปกต เพอใชกดดนพนกงานของคณใหพฒนาความสามารถไป

ดวยในตว

ความตองการของตลาดในปจจบนผลกดนใหการผลตตองเปนแบบความหลากหลายสงและผลตคราวละ

นอยๆ ซง TPM ตองยอมรบและตอบสนองใหได ถงแมมแนวโนมวาตนทนจะสงขนกตาม แตการกำหนดงาน

มาตรฐานทไดมาจากการพจารณาหนางานเปนอยางด จะชวยคณได

ขอมลพนฐานกอนจะไดมาซงรายงานประสทธภาพประจำเดอนคอรายงานการปฏบตงานประจำวน อยางท

เหนในตารางท 7.2 ประกอบดวย รายการตางๆ ททำใหเกดความสญเปลาทเกยวเนองกบคน สงแรกทตารางนชวยได

การกำจดความสญเปลาจากการหยด

ของเครองจกรเนองจากการวางแผน (หรอบรหารจดการ)

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ภาพท 7-3 การใชพนกงาน 7 คนเพอกำลงการผลตสงสด

การทำโพรเซสเรซซงกบสายการผลตเดมเพอสงใหม

สาเหตของการหยดเนองจากการวางแผนของสายการผลตในภาพท 7-2 ซงเปนสายการผลตทออกแบบมา

เพอผลตภณฑใดผลตภณฑหนงโดยเฉพาะ และไมนาจะมปญหาเกยวกบประสทธภาพในการปฏบตงาน หลายคนก

เชออยางนน แตในกรณนคณจะรไดทนทวามนไมใช เพราะบรษท A ไดนำสายการผลตนไปใชกบทกผลตภณฑ

บรษทอนๆ กเชนกนทชอบจดทำสายการผลตหรอสายการประกอบอตโนมตทออกแบบมาเพอผลตภณฑใด

ผลตภณฑหนงโดยเฉพาะ ทตองลงทนนบลาน ใชเครองจกรความเรวสง และผลตคราวละมากๆ มนเปนความคดทด

อยางนนหรอ? ลองพจารณาด คณจะรวาคำถามนมอะไรซอนอย ถาคณมองไปทความสญเปลาอนเนองมาจากการ

วางแผนหรอบรหารจดการ

ทดสอบตวคณเอง

ภาพท 7-4 เปนแผนภมการวเคราะหเสนทางกระบวนการผลตของบรษท A ลองพจารณาภาพน แลวตอบ

คำถามเกยวกบการออกแบบกระบวนการ คณคดวาบรษทควรจะมสายการผลตจำนวนเทาใด?

คำตอบของเรา

คนสวนใหญจะตอบระหวาง 2-4 สายการผลต โดย 3 สายการผลตจะเปนคำตอบทมผตอบมากทสด

(ภาพท 7-5)

จรงๆ แลวคำตอบของเราคอ 2 สายการผลต จะสงเกตวาสายการผลต F1 เปนการวางผงตามผลตภณฑ

(Product Layout) ซงจะใชไดดเฉพาะกบกลมชนงาน (Family) F1 แตเราตองการผงแบบตามกระบวน-

การ (Process Layout) ดงนนจงมสายการผลต F2 เพอผลตชนงานหมายเลข 26 ลงมาจนถงหมายเลขท

22 โดยแยกเครองจกร L, VM, Ke, Bo, S, M, B, Te, และ เครองตรวจสอบ ไวเปนอกหนงสายการผลต

ตางหาก เพอใชกบกลมผลตภณฑ F3 คณลองรางแบบการวางผงของสายการผลตท 2 วามหนาตา

เปนอยางไร จากนนนำไปเปรยบเทยบกบภาพท 7-8 หนา 144 ซงเปนคำตอบของเรา

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ภาพท 7-7 การวเคราะหแบบ Why-Why สำหรบปญหาการหยดของเครองจกรเนองจากการวางแผน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


และเมอตวเลขเปนอยางน ในอนาคตถาคณกกำจดความสญเปลาจากการเคลอนไหว หรอความสญเปลา

อนทเกยวของกบวธทำงาน ไมนานคณกจะลดเหลอ 1 คนได

การปรบสายการผลตผานการออกแบบกระบวนการทำใหไดการวางสายการผลตรปแบบตางๆ ไมวาจะเปน

รปตวแอล (L-Shaped) รปตวย (U-Shaped) เปนเสนตรง (Straight-Line) หรอ เสนตรงคขนาน (Parallel-line) โดย

คณสามารถรางมนขนมาบนแบบกอนไดเพอใหเหนภาพรวมทงหมดวาจะมขอจำกดใดๆ หรอไมหากสายการผลต

เชนนนเกดขนมาจรงๆ ทงการวางผง การทำงานของคนหรอของเครองจกร

เพอใหการปฏบตงานของเครองจกรเหมาะทสด ดทสดคอไมสรางสายผลตแบบนำเครองจกรมาวางเรยงกน

เปนแถวตรง ยงไปกวานนถาคณมแนวคดทจะยายผลตภณฑกลม A (ความหลากหลายตำ ความตองการสง) ไป

เปนผลตภณฑกลม C (ความหลากหลายสง ความตองการตำ) ในไมชา ใหพงหลกเลยงการสรางสายการผลตท

ออกแบบมาเพอผลตภณฑใดผลตภณฑหนงเทานน และใหจดจออยกบสายการผลตทสามารถใชไดกบผลตภณฑท

หลากหลาย

ถงเกบชนสวนกควรปรากฏอยในผงของคณเชนกน โดยตองมนใจวามการกำหนดทอยทแนนอนของถง

เหลานนไว พรอมมปายบงชและมปรมาณการจดเกบมาตรฐานกำกบ นอกจากนนยงตองมบอรดแสดงตารางการ

ผลต ปายแบบแขวนหรอเสยบสำหรบแสดงความตองการตางๆ และการประยกตการควบคมดวยการมองเหน (Visual

Control หรอ Visual Management) รปแบบตางๆ เพอใหการคนหาหรอเลอกใชเครองไมเครองมอทำไดโดย

งาย อยางไรกตาม ตองมนใจวา การจดวางเครองจกรของเราใชงานไดดกบทกๆ ผลตภณฑในกลม ตามการวเคราะห

เสนทางกระบวนการผลต (Process Path Analysis)

ในตอนแรกของบทน ทเรามคำถามเรองการออกแบบกระบวนการ แตเรากละรายละเอยดของคำตอบไวใน

ตอนนน ในภาพท 7-8 แสดงใหเหนวาเราจะวางสายการผลต F2 อยางไร แลวของคณละเปนอยางไรบาง เมอ

เทยบกบของเรา?

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


วนหนงเมอเรามสายการผลตใหม หวหนางานควรตองมการสาธตวธทำงานกบสายการผลตใหมนใหกบ

พนกงาน ซงมนอาจจะยากหากการผลตตองเดนอยตลอด แตการสาธตนกสามารถทำไดนอกเวลางาน และตองเขาใจ

วาการสาธตตองทำไปจนกวาพนกงานจะทงและศรทธาในวธการใหม

หามลมวา เมอใดกตามทคณตองการใชคนใหคม ใชเครองมอใหคม ใชเครองจกรใหคม (ในรปของการไมยอม

ใหวางเวนจากการผลต) คณจะตองพบกบสายการผลตทเตมไปดวยความสญเปลา และเพอทจะหลกเลยง คณตอง

ทำสงเหลานใหเปนมาตรฐาน ไดแก ขนตอนการทำงาน เวลาตอรอบ (Cycle Time) และปรมาณทหามเกน (จำนวน

การคงคลง) ชงทงหมดเราเรยกวา “งานมาตรฐาน” (Standard Work) และเพอใหงานมาตรฐานมความสมบรณคณ

ตองมทง 3 สงตอไปน

G ตารางกำลงการผลต เพอแสดงกำลงการผลตของกระบวนการเมอทำการผลตชนงานตางๆ

G แบบฟอรมการวเคราะหเวลางานมาตรฐานของคนและเครองจกร เพอใชแสดงเวลาทตองการสำหรบงาน

ทตองทำดวยมอ และตองทำดวยเครองจกรวาเปนเทาใด

G ใบงานมาตรฐาน เพอแสดงใหเหนการไหลของกระบวนการวาเรมจากทสถานงานใด และไปยงสถานงาน

ใดบางตามลำดบ

ตารางท 7.6 แสดงใหเหนวาเครองมอเหลานใชอยางไร กรณของสายการผลตการกดเฟองขนาดเลก

เพอใหสายการผลตใหมทำงานไดอยางราบรน ควรมการสรปวธการและแนวทางการทำงานทงหมดเปน

คมอใหกบพนกงาน กอนทจะมการนำวธใหมไปปฏบตจรง

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

147การกำจดความผดปกตตางๆ ภายในกระบวนการ

8

ปญหาจำนวนมากเกยวกบการหยดเลกนอยของเครองจกรและคณภาพของผลตภณฑ เกยวโยงกบความผด

ปกตทเกดขนในกระบวนการและกรรมวธการผลต ลองคดดวาถากระบวนการของเราถกกำหนดใหใชวสดเพยงชนด

เดยว ทำงานภายใตเงอนไขตางๆ ทกำหนดไวอยางดและไมมวนเปลยนแปลง แนนอน เครองจกรกจะไมเสย ผลต-

ภณฑกจะไมมปญหาดานคณภาพ แตอยางไรกตาม ในความเปนจรง เราใชวสดและเงอนไขในการทำงานแตกตาง

มากมายตามความหลากหลายของผลตภณฑ และยอมหลกเลยงไมไดทเครองจกรของเราจะพบกบความยงยากใน

การรกษามาตรฐาน

ความหมายสนๆ ของคำวาความผดปกตในทนกคอ มบางอยางเบยงเบนไปจากมาตรฐาน กลาวคอ วธการ

ทำงาน แมพมพ อปกรณนำรอง และอนๆ ทเกยวของกบเครองจกร เบยงเบนไปจากมาตรฐานทตงไว ซงทำใหคณ

พบกบการเพมขนของปญหาการหยดเลกนอยของเครองจกรและคณภาพของผลตภณฑ ดวยเหตน ถาคณสามารถ

ลดความผดปกตของสงทเกยวของกบเครองจกรภายในกระบวนการลงได เครองจกรกจะเดนภายใตเงอนไขอนเปน

ทตองการ เครองจกรเสยและของเสยจะลดลง อายการใชงานของเครองจกรกจะเพมขนอกดวย

กราฟบนในภาพท 8.1 แสดงใหเหนวาการลดลงอยางตอเนองของการเพมผลผลตของเครองจกร (Machine

Productivity) และการลดลงอยางรวดเรวในบางชวงเมอเกดความผดปกต มลกษณะเปนอยางไร จนกระทงสนสด

อายการใชงาน ในทางตรงกนขาม ในกราฟลาง แสดงใหเหนผลลพธของเครองจกรทไดรบการปรบปรงและใชมนดวย

วถทางทมประสทธภาพทสด กราฟนมทมาจากอตสาหกรรมขนาดใหญโดยทวไป และอตสาหกรรมขนาดเลกและ

ขนาดกลางทถอวายอดเยยมในประเทศญปน

ในบทนจะมงประเดนไปทความผดปกตของกระบวนการทเกยวของกบเครองจกร และแนวทางในการคนหา

เงอนไขทเหมาะสมทสดเพอหลกเลยงเครองจกรเสยและของเสย ตวอยางในหวขอตอไปมาจากสายการประกอบแผน

การกำจดความผดปกตตางๆ ภายในกระบวนการ

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


วงจรพมพหรอ PCB (Printed Circuit Board) ของบรษท A* ทพบวาของเสยสวนใหญในแผนวงจรเกดจากการจม

โลหะบดกร ซงมหลายลกษณะ แตทงหมดเกดจากสาเหตเดยวกนคอ ไมสามารถปรบสภาพภายในถงโลหะบดกรให

แปรเปลยนตามขนาดและความหนาแนน (ความมากนอยของชนสวนทประกอบลงบนแผนวงจรพมพนนๆ ) ของแผน

วงจรทกำลงทำการจมอยได ในบางโรงงานทใกลเคยงกน เราเคยพบวา ดวยสาเหตนทำใหเกดของเสยถง 100

เปอรเซนตเลยทเดยว

ตวอยาง: การลดของเสยจากการจมโลหะบดกร ในแผนวงจรพมพ (PCB)

แผนวงจรพมพมการแบงโดยทวไปอย 3 ประเภทตามขนาด ในแตละประเภทยงมการแบงตามความหนา-

แนน (แบงเปนอก 3 ระดบ) เมอพจารณาการแบงทง 2 แบบนรวมกนจะพบวามแผนวงจรพมพอย 9 กลม ในแตละ

กลมเรากำหนดเงอนไขในการจมทเหมาะสมทสด และจากการรกษาไวไดซงเงอนไขนน ทำใหเราลดของเสยลงไดครง

หนง ตอไปเราจะอธบายขนตอนทเราใชในการคนหาเงอนไขทเหมาะสมทสด

ภาพท 8.1 การเปลยนแปลงของปรมาณการผลตทเครองจกรสามารถทำได

* บรษทนยงเปนตวอยางเรอง Cell Design ในหนงสอของ Ken’ichi Sekine เรอง One-Pice-Flow (Productivity Press, 1992) อกดวย

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ตารางท 8-3 ตารางปจจยตางๆ ทเปนมลเหต

ตารางท 8-2 การจดกลมแผนวงจร

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ตาราง 8-4 ปจจยควบคม

ขนตอนท 4 คนหาเงอนไขทเหมาะสมทสดในขณะททำการผลตในแตละวน

มทงหมด 2 วธในการทดลองเพอการคนหาเงอนไขทเหมาสมทสด:

G เปรยบเทยบและตดออกไปทละเงอนไข

G วเคราะหขอมลอยางงายโดยอาศยตาราง Orthogonal Array (การออกแบบการทดลองโดยวธ Taguchi

ซงเปนวธการออกแบบทางสถตทมประสทธภาพทสามารถชวยลดจำนวนชดการทดลองและแสดงจำนวน

การทดลองทงหมดทเปนไปไดของปจจยและระดบของปจจย ทำใหประหยดคาใชจายและเวลาในการ

ทดลอง - ผแปล)

วธเปรยบเทยบและตดออกไปทละเงอนไขนจะเรมคนหาเงอนไขทเหมาะสมทสดไปทละกลมจนครบทง 9 ไป

พรอมกบการทำงานประจำวน โดยเงอนไขทเหมาะสมทสดทเราตองการหา คอเงอนไขทไมทำใหเกดโพรงในรอย

บดกร เพราะเปนของเสยทพบมากและเกดขนไดทวไป ตารางท 8-5 แสดงการนำวธนมาใช ในแถวท 1 เราจะไดอตรา

ของเสยจากกระบวนการภายใตเงอนไขทเปนอย (y1 )

ในแถวท 2 เราทดลองเปลยนปจจยท 1 (ยหอของฟลคซ (Flux)) ไปสยหอทถอวาเปนระดบ 2 โดยใหปจจย

อนยงคงไวทระดบเดม แลวเกบขอมลของเสยอกครง (y2) ถา y

2 ออกมาดกวา y

1 เงอนไขทไดมาซง y

1 กตดทงไป และ

ทดลองตอไปโดยการเปลยนปจจยทสอง (ปรมาณฟลคซ) ในแถวท 3 ใหไปอยระดบ 2 จากนนกเกบขอมลของเสย ( y3)

เหมอนกบ 2 ครงทผานมา แลวทำการเปรยบเทยบ y2 กบ y

3 ในทำนองเดยวกบ y

2 กบ y

1 จากนนทดลองและเปรยบ

เทยบตอไป จนครบจำนวนการทดลองทงหมดทเปนไปไดทเหลอ สดทาย เราจะไดเงอนไขทเหมาะสมทสดมา

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


สำหรบวธวเคราะหขอมลอยางงายโดยอาศยตาราง Orthogonal Array เราจะนำเสนออยางรวบรด เชน

เดยวกบวธกอนหนาทเราตองกำหนดใหปจจยทงหลายทสงผลในปจจบนม 2 ระดบ และผสมผสานปจจยและ

ระดบของปจจยทงหมดเขาดวยกนโดยอาศยตารางสำเรจทเรยกวา Orthogonal Array ดงตวอยางในตารางท

8-6 (ตารางนเปลยนไปไดตามชนดของปจจย) เรากำหนดวธการบดกรออกเปน 2 ระดบแทน 2 วธ (Wave Method

และ Reflow Method) ในคอลมนท 1

นอกจากนนเรายงหาเงอนไขทเหมาะสมทสดสำหรบระดบ 1 และระดบ 2 ของปรมาณฟลคซ และความ

เรวสายพาน (เวลา) ไปพรอมกบการทำงานประจำวน และถาการใชตารางสำเรจดงกลาว (L8 Orthogonal

Array) ไมสามารถสรางความชดเจน เราสามารถใชตารางทใหญกวานได อยางไรกตาม การออกแบบการทดลองวธ

นสามารถลดจำนวนครงของการทดลอง และทำใหเราเขาใจพฤตกรรมการสงผลของแตละปจจย ซงทำใหเราคนหา

เงอนไขทเหมาะสมทสดตอไปได

บรษท A มกระบวนการจมโละบดกรดวยถงจมขนาดใหญ เงอนไขหรอการตงคาตางๆ ไดถกกำหนดไว

คาเดยว ซงไมตองสงสยเลยวาทำไมถงเคยมของเสยถง 100 เปอรเซนต ภารกจแรกของการปรบปรงสถานการณน

คอ ตองลดของเสยลง 50 เปอรเซนตใหได โดยการปรบปรงทงหมดตองกระทำไปพรอมกบการทำงานปกตในแตละ

วน เพอทจะบรรลภารกจน เราไดดำเนนการตามขนตอนทจะเสนอในหวขอตอไป ซงงายตอการทำความเขาใจและ

ไดรบการพสจนแลววา ตลอดเวลาทผานมาขนตอนเหลานมประโยชน ใชไดจรง และมนจะทำใหคณพบกบกระบวน-

การทของเสยและการหยดเลกนอยลดลง อายการใชงานและการเพมผลผลตของเครองจกรเพมขนอยางไมนาเชอ

ตารางท 8-5 วธเปรยบเทยบและตดออกไปทละเงอนไข

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ถาเรานำคาจากขนตอนท 1 และขนตอนท 2 มาแทนในสมการขางตน เราจะไดอตราของเสยของการทำงาน

ณ เงอนไข A1, B

2, C

1, D

1, E

2 และ T

1 ดงน

p = 0.041

หรออกนยหนง ถาเราใชเงอนไขดงกลาวในกระบวนการจมโลหะบดกร เราควรจะมของเสยไมเกน 4.1 เปอร-

เซนต หลงจากนนเราไดทำการทดลองซำๆ อกหลายครงเพอหาเงอนไขทสามารถนำอตราของเสยลดลงส 0.2

เปอรเซนต

ขนตอนท 6 ทดสอบดวยการทดลองเพอการยนยน

ถาเรายงไมสามารถทำใหอตราของเสยบรรลคาตามทประมาณไวได เรากสามารถตงคาใหมใหกบระดบของ

ปจจยทจำเปน ยนยนคาใหมเหลานน และทดลองอกครง ถาผลออกมาปรากฏวายงไมดขนหรอยงไมใกลเคยงกบคา

ประมาณ (p = 0.041) นนแสดงวายงมปจจยหรอระดบของปจจยอนๆ ทไมไดรบการเปลยนแปลงในรอบน ยงสงผล

ในทางลบอย สงทตองทำตอไปกคอ วางแผนการเปลยนคาระดบของปจจยในชดท 2 และไปทำการทดลอง ณ สาย

การผลต

เราเชอวาถาคณหาเงอนไขทเหมาะสมทสดผานการประยกตขนตอนเหลานโดยไมลงเล คณจะสามารถลด

ของเสยลงไดครงหนง และถาวนหนงคณสามารถลดความผดปกตของเครองไมเครองมอหรอสงตางๆ ทใชอยใน

กระบวนการลงไดครงหนง การหยดเลกนอยของเครองจกรของคณกจะลดลงครงหนงตามไปดวย

ยกเวนเครองจกรและอปกรณทอยในสภาพททรดโทรมถงขนพรอมปลดระวางไดทกเมอเทานน ทคณไม

สามารถหาเงอนไขทเหมาะสมทสดดวยขนตอนดงกลาวได เพราะสภาพเชนนคณไมมทางเลอก คณตองเดนเครอง

ดวยวสดและเงอนไขทไมทำใหเครองจกรอปกรณเสยหายเพยงอยางเดยว และนคอเหตผลทตองยำอกครงวา การ

กำจดความผดปกต (ความเบยงเบน) ของสงทเกยวของกบเครองจกรภายในกระบวนการคอขนแรกของการปรบปรง

^

^

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

159การสงเสรมการตรวจสอบเครองจกรประจำวน

9

ในชวงไมกปมานเหนไดอยางชดเจนวาเครองจกรในโรงงานมความเรวและความเปนอตโนมตเพมขน ซงเปน

สวนสำคญททำใหเครองจกรเหลานนมอตราการเดนเครองเพมขนดวย แตเมอเราเดนสำรวจความเปนไปในโรงงาน

ในแตละวน เราจะพบความจรงอยเสมอวายงมเครองจกรทอตราการเดนเครองลดลง ทงนเพราะเกดการหยดของ

เครองจกรทไมใชการหยดเลกนอยซงแกไขไดงาย แตเปนการหยดทตองใชเวลาแกไขปานกลางหรอยาวนาน โดยท

เราไมสามารถตรวจจบสงบอกเหตตางๆ ไดกอนเลย

ปญหาเหลานเกดขนเพราะเราใชเครองจกรอยางเดยวจนกระทงเสยหาย ไมเคยกำหนดใหมการตรวจสอบ

ตามจดตางๆ ประจำวน อนง ถาเครองจกรหยดเลกนอยเกดขน การปรบแตงเพยงเลกนอยโดยไมจำเปนตองเสยเวลา

หาสาเหตทแทจรง หรอบางครงกเดนเครองใหชาลง ทง 2 วธจะชวยใหเราเดนเครองจกรไดตอไป ซงการทำเชนนจรงอย

ไมกระทบตออตราการเดนเครองจกร แตอยาลมวากระทบตออตราการผลต กลาวคอ การใชเครองจกรทไมสมบรณ

หรอบางชนสวนบกพรอง การปฏบตตามมาตรฐานตางๆ จะไมเตมท ของเสยจะเกดขน และอตราการใชประโยชนจาก

วตถดบจะลดลง

แมเครองจกรทเรายอมรบวาไมมความแนนอนอกตอไป เรากไมสามารถทงมนได เพราะยงอยในชวงท

สามารถหกคาเสอมราคา อยางในหลายโรงงานทวางเครองจกรทใชงานไมไดไวโดยรอบ ประหนงเปนเฟอรนเจอรหรอ

เปนสวนหนงของชวตประจำวนในโรงงาน วธหนงของการนำแนวคดการตรวจสอบประจำวนมาใชในโรงงานลกษณะ

นคอ เรมจากการกำจดเครองจกรหยดเลกนอย การปรบปรงเลกๆ นอยๆ และหลงจากนนจงคอยหาสาเหตทแทจรง

ถาอยๆ เรากำหนดการตรวจสอบตามจดตางๆ ของเครองจกรประจำวนขนมา ทงทในสถานการณปจจบน

ไมเคยทำมากอน เรากจะพบกบปญหาเครองจกรทไมเคยตรวจพบมากอน และแนนอน เราตองรบแกไขใหเรวทสด

ไมวาจะดวยวธการใด ซงบอยครงเปนวธทรบไมได สดทายทงประสทธภาพการตรวจสอบและประสทธผลของเครอง-

การสงเสรมการตรวจสอบเครองจกรประจำวน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


จกรมแตแยลง นคอเหตผลวาทำไมเราจงแนะนำวธการตอไปนเพอการสงเสรมการตรวจสอบเครองจกรประจำวน

อยางเปนขนเปนตอน

การนำเสนอการตรวจสอบประจำวนและการนำไปปฏบต

ขนตอนท 1 สรปปญหาทเกดขนในแตละสถานงาน

1. ทบทวนรายงานการปฏบตงานประจำวนยอนหลง 6 เดอน โดยเฉพาะบนทกเครองจกรเสยในรายการ

ทครงสดทายหยดนานตงแต 5 นาทขนไป

2. สรปปญหาโดยใชแบบฟอรมอยางตารางท 9-1

ผลการเกบขอมลตามลำดบสถานงาน ถกแสดงไวในภาพท 9-1 หรอหากคณตองการเรยงตามการไหลของ

วสดกยอมทำได สำหรบในแตละสถานงานคณสามารถเรยงลำดบปญหาตามความถของการเกดหรอเวลาหยดรวม

(เวลาหยดทกครงของแตละปญหารวมกน) แตสวนใหญนยมใชการเรยงตามลำดบความถ

ตารางท 9-1 รปแบบการสรปปญหา

ขนตอนท 2 วเคราะหกลไกการเกดความเสยหาย

1. ใชการวเคราะหตามหลกของพาเรโต (Pareto Analysis) เพอหาปญหาทมความสำคญมากสด เพอทจะ

ดำเนนการเปนชดแรก

2. พจารณาอยางละเอยดกบชนสวนหรอสวนประกอบทเสยหายไป

3. ดำเนนการสำรวจในสถานทจรง หรอกคอสถานงานทเกดปญหาเครองจกรเสยนนเอง

4. ใชการวเคราะหแบบ Why-Why เพอหาสาเหตทแทจรงและมวธการแกไข (ภาพท 9-2)

ขนตอนท 3 ปฏบตตามวธการทคดวาสามารถกำจดสาเหตทแทจรงได

ขนตอนท 4 ตดปายบงชการตรวจสอบประจำวนทตวอปกรณ

1. การหยดเลกนอยใดทเรากำจดได ใหเราตดปายบงชเพอการตรวจสอบประจำวนเพอปองกนการเกดซำ

2. ตองมนใจวาพนกงานประจำเครองจกรสามารถทำการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวกอน

ลวงหนาได (Instant Maintenance) หากการหยดเลกนอยนนกลบมาอก

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ขนตอนท 5 แบงชนสวนหรออะไหลทตองใชออกเปน 3 กลม

สรางผงพาเรโต (Pareto Chart) เพอจำแนกชนสวนหรอสวนประกอบตางๆ ตามความถของการใชเนองจาก

การเสยหายออกเปน 3 กลม

กลม A: ชนสวนหรออะไหลทตองมอยในมอเสมอ

กลม B: ชนสวนอะไหลทตองมสญญาพเศษกบผขายใหพรอมจดสงตลอดเวลา

กลม C: ชนสวนอะไหลทเขากระบวนการจดซอตามปกต

ขนตอนท 6 จดการกบการคงคลงชนสวนหรออะไหล

ชนสวนอะไหลทถกใชบอย (กลม A) สวนใหญเปนชนสวนขนาดเลกและมการใชหลายจด คอกลมทจดการ

งายทสดโดยใชระบบถงค (Two-Bin System) (ดบทท 5 หนา 102) สำหรบชนสวนอะไหลอนทตองมการสงซอ เวลาท

ใชในการสงมอบควรถกนำมาพจารณาดวย สตรในการคำนวณจดสงซอลวงหนาคอ

จำนวนครงทจกรเสยตอวน X เวลาทใชในการสงมอบ X เวลาเผอ

ขนตอนท 7 ปรบปรงขนตอนการเปลยนชนสวน

การกำจดความสญเปลาตองลงหนางาน คดถงวธทดกวา และลงมอปฏบตทนท ตวอยางเชน การตอสายไฟ

ในภาพท 9-3 ซงเดมทง 3 จดตองใชสกรขน การปรบปรงทำไดโดยเปลยนเปนการใชปลกทงายและเรวกวา อกสง

หนงทตองไมลม คอ เครองมอและชนสวนอะไหลทจะเปลยนตองอยใกลเครองจกรเสมอ

ขนตอนท 8 หาสาเหตทแทจรงของการแตกหกของชนสวนหรออะไหล

การปฏบตทง 7 ขนตอนแรกยงไมทำใหปญหาจบลง คณตองเดนหนาตอไปในการตรวจสอบชนสวนอะไหลท

แตกหกเหลานนเพอหาสาเหตทแทจรงวาทำไม (วเคราะหแบบ Why-Why) และหามาตรการกำจดตอไป

ขนตอนท 9 อบรมการบำรงรกษาประจำวนใหกบพนกงานอยางทวถง

หวหนางานควรกำหนดตารางและวธการตรวจสอบเครองจกรประจำวนเพอทจะนำไปสอนใหกบพนกงาน

สวนพนกงานกตองเรยนรทจะใชสมผสทงหาในระหวางการตรวจสอบไดแก ตาด หฟง จมกรบกลน ลนชมรส และ

มอสมผสจบตอง (ทงนไมวาจะดวยสมผสใดกตาม ตองมนใจวาปลอดภย)

G การใชสายตาตรวจดเครองจกรอยางระมดระวงมใหมสงใดหลดลอดไปได สามารถชวยพนกงานใหตรวจ

จบการรวซมของนำมน ระดบนำมนทลดลง ความสกปรก รอยแตกราว การกดกรอน การเกดสนม การ

หลวมคลอน และความดนทเปลยนไป เปนตน

G การใชหฟงเสยงตางๆ ทไมเคยเกดขน เชน เสยงโหยหวนหรอเสยงบดขยจากภายในมอเตอร จากเครองปม

โลหะ เปนเสยงทบอกไดทนทวาเกดความผดปกตขนแลว

G การใชจมกดมกลนกสามารถชวยใหเราตรวจจบความผดปกตได เชน กลนไหม บงบอกวากำลงเกดความ

รอนสงเกนไป (Overheat) ทไหนสกแหง

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


กรรมรถยนตในญปนกพยายามอยางหนกในการลดการใชชนสวนทแตกตางกนเชนกน

3. การหยดเลกนอยมแนวโนมจะลดลง ถาปอนชนงานชาลงหรอคอยๆ ปอนดวยมอ

4. เครองจกรเสย หมายถง เครองจกรไมสามารถทำหนาทของมนตอไปไดทงทยงไมหมดอายการใชงาน และ

การแกไขตองใชทรพยากรเพมขน ไมวาจะเปน แรงงาน เวลา ชนสวนหรออะไหล และเงน

ขนตอนการกำจดการหยดเลกนอย

ภาพท 9-4 แสดงขนตอนพนฐานในการกำจดการหยดเลกนอย แบบฟอรมทจะชวยใหแตละขนตอนสะดวก

ขน แสดงไวในสวนสดทายของหนงสอเลมน

ขนตอนท 1 ศกษาสถานการณปจจบน

การหยดเลกนอยทปรากฏใหเราเหนเปนเพยงยอดของภเขานำแขง แตเราตองการเหนภเขานำแขงนทงกอน

จงเปนเหตผลวาทำไมเราตองเรมดวยการทำภาพของสถานการณปจจบนใหชดเจนทสด

1. บนทกเวลาเดนเครองจกรประจำวน (นบเฉพาะเวลาทเครองจกรเดนเทานน) หรอ Direct Operating Time

(DT) ของแตละเครองจกรหรออปกรณ

2. บนทกเวลารบภาระงานประจำวน (นบเวลารวมทงหมดทเครองจกรอยในชวโมงทำงานของโรงงาน) หรอ

Total Daily Time On The Job (TT)

3. คำนวณหาอตราการเดนเครองจกร (DT/TT) สำหรบเครองจกรและอปกรณตางๆ

เมออตราการเดนเครองตำ เราตองทราบใหไดวาเวลาทเครองจกรและอปกรณหยดมมากเพยงใดในแตละวน

เวลาหยดนหมายรวมถงเวลาตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต เวลาปรบแตง เวลาแกปญหาคณภาพ เวลาหยด

เลกนอย เวลาหยดปานกลาง เวลาหยดยาวนาน และเวลาหยดเนองจากการวางแผน

4. ทำเหตการณทเกดเครองหยดตางๆ ใหเหนเปนภาพอยางชดเจน ไมวาจะเปนสถานทเกดเหต ความถของ

การเกด ชนสวน สวนประกอบ หรออปกรณตวทเปนตนเหต

ขนตอนท 2 พจารณากระบวนการอกครงโดยเนนการหาขอมล ณ จดเกดเหต

สำรวจการหยดตางๆ อยางละเอยดรอบคอบ จดลำดบความสำคญ หาความถของการเกดและการทงชวง

เวลาระหวางการเกดแตละครง วเคราะหขอมลเหลานเพอจนตนาการถงแนวทางการเปนไปของสงตางๆ ทไดเกดขนมา

ขนตอนท 3 จดจออยกบเปาหมาย

เปาหมายคอเครองจกรหยดเลกนอยเปนศนย ซงการปรบปรงตางๆ ตองเกดขน โดยเฉพาะอยางยงการ

ปรบปรงใน 7 รายการตอไปนทไมควรพลาด:

1. การปรบปรงททำใหมนใจวา คณจะไมหยดเครองจกรเนองจากขาดแคลนวตถดบหรอชนสวนปอนเขาส

กระบวนการ (หยดเพราะไมใหเครองจกรเดนตวเปลา) หรอเนองมาจากวตถดบเขาสกระบวนการมากเกนไปอยางมาก

(หยดเพราะปองกนการผลตจนไมมทจะเกบ)

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ตวอยางการปรบปรงขนาดเลก

หวขอนเปนการแบงปนตวอยางการปรบปรงขนาดเลกทเคยมประสบการณจากบรษท K

ภาพท 9-7 แสดงวธปองกนสายไฟหลดจากกลองลมตสวตช ทมปรบปรงไดนำเขมขดรดสายมารดใหอยกบท

แรงสนสะเทอนจากเครองจกรจงไมทำใหจดตอสายทอยภายในขยบเขยอนได

ภาพท 9-8 แสดงวธปองกนการปรแตกของทอแรงดนนำมน การสนสะเทอนของเครองจกรทำใหทอยาง โคง

งอจนปรแตกและมนำมนรวออกมา วธแกทไมยากกคอนำลวดสปรงมาพนรอบทอยางเพอใหสามารถทนแรงเคนจาก

การโคงงอไดมากขน และไมทำใหเกดการปรแตกอก

ภาพท 9-9 แสดงแนวทางปองกนทอรอยสายไฟสายเขามอเตอรขยบตวออกจากกลองตอสายเนองจากความ

สนสะเทอนขณะมอเตอรหมน ปญหาถกปองกนโดยใชเขมขดรดสายมารดในจดทใกลกบกลองตอสายใหมากทสด

ภาพท 9-10 คอตวอยางของการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา (Instant Main-

tenance) การถอดฝาครอบสายพานเปนขนตอนทนาเบอในการเปลยนสายพาน (V-belt) พนกงานจงทำการปรบปรง

เลกๆ เพอใหขนตอนนงายขนโดยเปลยนบานยดฝาครอบทเดมเปนรเจาะมาเปนรอง (U-slot) และเปลยนนอตยดหว 6

เหลยมมาเปนหางปลาทยดไดเรวกวา เพราะไมตองใชประแจในการขนแนน วธงายๆ เชนนคณสามารถนำไปใชได

เสมอ

ภาพท 9-11 แสดงการแกปญหาบรเวณทมความโคงงอของทอลำเลยงเนองจากขอจำกดดานพนท ทำใหเกด

การตดขดของวสดอยภายใน และเมอเกดปญหาขน เครองจกรกตองหยดเพอทำการแกไข โดยสาเหตแลว ปญหานนา

จะเปนเพยงการหยดเลกนอย แตในความเปนจรงมกกลายเปนการหยดทยาวนาน ดงนนจงตองมการปรบปรงตงเรม

แรก ดวยการออกแบบใหปลายทง 2 ขางของสวนโคงสามารถถอดประกอบเขากบจดเชอมตอของมนไดโดย

งาย ซงเมอเกดปญหาขนมา การถอดแคสวนนกสามารถทำการบำรงรกษาได

ภาพท 9-12 แสดงใหเหนการคนหาปญหาจากขอจำกดของลมตสวตชทพบวามนจะไมทำงานถาชนงานทเขา

มาคลาดเคลอนไปจากตำแหนงทกำหนด และปญหานไดรบการปรบปรงโดยการนำอปกรณตรวจจบตำแหนงดวยแสง

(Photoelectric) มาตดตง

ภาพท 9-13 แสดงใหเหนวาการททางวง (Runner) ของตวตด (Cutter) อยในตำแหนงทไมถกตองและ

เกดการตดขดจะนำไปสการหยดเลกนอยและปานกลางไดอยางไร พนกงานปองกนปญหานโดยการตดตงอปกรณ

ตรวจจบตำแหนงดวยแสง ซงจะทราบไดทนทเมอเกดการคลาดเคลอนของตำแหนง ภาพท 9-14 ในหนา 197 ถงหนา

199 สรปจำนวนตวอยางทเกยวของและขนตอนการปรบปรงจำนวนหนง

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ภาพท 9-8 วธปองกนการปรแตกของทอแรงดนนำมน

ภาพท 9-7 วธปองกนสายไฟหลดจากกลองลมตสวตช

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ภาพท 9-11 แสดงการแกปญหาบรเวณโคงงอ

แบบฟอรมการตรวจสอบประจำวนรปแบบตางๆ

ในหวขอนขอแบงปนตวอยางจรงของแบบฟอรมการตรวจสอบประจำวนรปแบบตางๆ ทใชกนในหลาย

บรษท และถาบรษทใดไมอยากเสยเวลาออกแบบแบบฟอรมของตนเอง กสามารถนำแบบฟอรมเหลานไปใชได แต

ตองประยกตใหเขาแตละโรงงานและกระบวนการ หรอแมวาคณมแบบฟอรมการตรวจสอบประจำวนของคณเองอย

แลว คณกสามารถใชโอกาสนทบทวนมนอกครงหนง

ประเดนสำคญของเรองนคอ จดทจะทำการตรวจสอบ คณจำเปนตองคาดการณถงบรเวณทมโอกาสเกดมาก

ทสดของการหยดเลกนอย ปานกลางและยาวนาน รวมถงความความผดปกตอนๆ ดวย ตวอยางเชน คณควรทราบวา

ชนสวนใดของเครองมอกลทมกมคราบนำมนรวซม เปนสนม กดกรอน มเศษวตถดบตกอยภายใน สกหรอและแตกราว

นอกจากนน จดทไมไดผดปกตแตเปนกลไกสำคญของเครองจกรกควรอยในแบบฟอรมการตรวจสอบดวย

เชนกน เชน หองเกยร รางเลอน ชดศนยทาย (เครองกลง) ชดมอเตอร สกรนำ สกรปอน เพลา แทนเลอน โตะงาน ถง

นำมนตดหรอนำมนหลอเยนรวมอปกรณอานคาตางๆ เปนตน

ลองพจารณาแบบฟอรมการตรวจสอบประจำวนรปแบบตางๆ ตอไปน เพอสรปวาคณสามารถนำไปใชไดหรอ

ไม อยางไร

211ทดสอบตวคณเอง: แบบทดสอบความเขาใจทสอดคลองกบลน TPM สำหรบโรงงานแบบลน

10

บรษท B บรษทรบจางผลตแมพมพพลาสตก (Mold) มปญหากบการผลตแมพมพขนาดใหญและอาจรนแรง

ถงขนตองปดโรงงาน เมอเราถามวาอายการใชงานของเครองจกรถกกำหนดไวทเทาใด บรษทตอบอยางเปนทางการ

วา 10 ป ซงถอวาสนถาเทยบกบคนเรา

เราประหลาดใจในครงแรกทเปดตวกรองนำมนหลอลนของเครองจกรขนมาด มนไมใชแคอดตนธรรมดา แต

มนไมสามารถกรองอะไรไดอกอยางสนเชง เราจงถามหวหนางานผรบผดชอบวาครงสดทายของการทำความสะอาดตว

กรองนคอเมอใด เขาจำไมได

เขายงบอกเราอกวา “อายการใชงานของเครองจกรเหลานนบวนจะสนลง ทงทเรากไมไดใชมนมาก ตงแต

เรารวามนสภาพไมดและไดงานกไมคมคามากนก เราจะใชมนกตอเมอจำเปนจรงๆ เทานนเพอทำการผลตสนคาบาง

ตว แตทกครงมนกเสย และสรางความลำบากใหกบเราเสมอ……….”

สาเหตทงหมดของปญหานคอ เครองจกรเดนโดยปราศจากการหลอลน เพราะปมนำมนหลอลนไมทำงาน

เปรยบเสมอนวาเครองจกรจะอยหรอไปขนอยกบการทำงานของปมนำมนหลอลน (ภาพท 10-1) พนกงานตางกไม

ทำความสะอาดเครองจกรของตนเอง ซงหมายความพวกเขาตางกไมไดตรวจเชคเครองจกรของตนเองดวยเชนกน

แมแตตอนทพวกเขาเหนเครองจกรทกำลงหยด (หยดเลกนอย) อยตรงหนา เขากไมไดคดอะไรมาก ในบางครง (แต

ไมบอยนก) ทพวกเขาทำการหลอลนเครองจกร แตกพบวานำมนหลอลนไมสามารถเขาไปดานในไดเพราะชองอด

นำมนอดตน หนำซำนำมนกลบไหลยอนทะลกออกมาดานนอก และในไมชาอปกรณตางๆ ทขาดการหลอลนกเกดการ

สกหรอและแตกหกในทสด เครองจกรท “อยๆ กเสย” จรงๆ แลวมการกอตวของปญหามากอนทงสน และการกอตวมก

มาจากการไมตรวจสอบและบำรงรกษาประจำวน

ทดสอบตวคณเอง:

แบบทดสอบความเขาใจทสอดคลองกบ TPM

สำหรบโรงงานแบบลน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


เครองจกรทงหมดจะไมมสภาพเชนนและจะยงคงใชได ถาพนกงานมการตรวจสอบทกวน ความจรงทเจบ

ปวดของพนกงานเหลานคอ ปญหาทงหมดเกดขนเพราะการทำ TPM ทเรงรบและหลอกตวเอง บวกกบการทำสงตางๆ

เพราะแคตองการรางวล

เพอใหคณตระหนกถงเรองน ลองใชความพยายามเลกนอยในการตอบคำถามตอไปน เพอประเมน TPM ของ

คณ อยารบรอนดคำตอบของเราจนกวาจะไดคำตอบของคณเอง

เราขอเตอนคณไวลวงหนาวา คำตอบของเราอาจจะไมไดอยบนแนวทางอยางทเคยรบรและปฏบตกนมา และ

สะทอนมาจากความมอคตและตวตนของเรา ดงนนจงโปรดอานแตละคำตอบในฐานะความเหนหนงทแตกตางใน

สถานการณเดยวกน

ภาพท 10-1: ปญหาการหลอลน

คำถามท 1: สรางนสย หวใจของ 5ส

จดศนยรวมของ 5ส คอสรางนสย ถกหรอผด?

คำตอบท 1:

อะไรกตามทเราบอกวาตอง “สรางนสย” ในบรบทของ TPM เราหมายถง ตองสรางองคประกอบททำให

ทกคนนำภาระงานตางๆ ทคำนวณไวลวงหนาดวยวธการทตกลงกนไวไปปฏบต และถาเราไมสามารถทำสงนใหเกด

ขนได 4ส ททำมาทงหมดเพอเปนพนฐานกจะกลายเปนเพอโชวทนท ตวอยางเชน สะสาง กจะกลายเปน “แคโยน

สงของทง” และสดทายกหนไมพน 5ส เชงรปแบบ (ทาส ตเสน สวยงาม)

ในญปนคำวา “สรางนสย” ในลกษณะน มใชในกระบวนการตดเยบเสอผาของหองเสอตางๆ ทำนอง

วา “ชางใหญตองรางแบบตามลกคาตองการ พนกงานวางแบบตองวางแบบตามทชางใหญราง และพนกงานเยบก

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ตองเยบตามแบบทวาง” ดงนน ในทำนองเดยวกน ผจดการหรอหวหนาแผนกทกคนในฝายผลตตองเปนตนแบบและ

มความมงมนใหพนกงานเดนตาม สรป คำตอบของเราในขอนคอ “ถก”

เราทำ TPM เพราะเรางานยง

มการพดกนมานานแลววา “ถาคณตองการใหงานบางอยางลลวง คณตองมอบหมายงานนนใหกบคนทม

งานยง” กลาวคอ ถาเรายงเพมขนอกแค 5 นาทตอวน เรากสามารถลดเครองจกรเสยและของเสยลงได สดทายเรา

จะหลดพนจากงานทยงเหยงอยางเคย

แลว TPM แบบไหนกนททำไดใน 5 นาท? เอาละ คำตอบกคอ วนหนงเมอคณเขาถงแนวคดและความสำคญ

เวลาสนๆ แค 5 นาทกเพยงพอทคณจะทำ TPM ขนพนฐาน เชน การทำความสะอาด การตรวจเชคตามจด และการ

ซอมแซมเบองตนทไมซบซอน แตสงจำเปนทสดในกจกรรม TPM ขนพนฐาน อาจเปนการเตรยมความพรอมกอนตง

เครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

คำถามท 2: อายการใชงานของเครองจกรกบบทบาทของผ ใชเครองจกร

พนกงานมบทบาทอยางมากในการกำหนดอายการใชงานทเหลอของเครองจกร ถกหรอผด?


พนกงานผใชเครองจกรคอผทใกลชดทสดและสมผสโดยตรงอยทกวน ถาพนกงานเมนเฉยตอความสกปรก

และไมปฏบตตามมาตรฐานตางๆ เชน การตงเครองจกร การใชเครองจกร และการตรวจสอบ เครองจกรกเรมมการ

หยดเลกนอยและรกลามเปนเครองจกรเสยในทสด ยงเมอเรามองไปทพนกงานผใชเครองจกรกบพนกงานผซอม

เครองจกรทมความแตกตางกนทางความคด เราจะยงพบวามความเปนไปไดทอายการใชงานของเครองจกรจะสนลง

สรป คำตอบของเราในขอนคอ “ถก”

ความรและทกษะของพนกงานระดบปฏบตการสามารถชวยปองกนเครองจกรเสยได แตขนตำตองประกอบ

ดวยกจกรรมและความสามารถตอไปน:

1. ใชงานและปรบแตงเครองจกรไดอยางถกตอง

2. ตรวจเชคและทำความสะอาดตามจดตางๆ ทกำหนด เมอมการตงเครองจกรใหมหรอเปลยนรนการผลต

เชนการเปลยนแมพมพ อปกรณนำรอง วตถดบ หรอเครองมอตด เปนตน

3. ใหขอมลกบฝายซอมบำรงถงผลการตรวจสอบประจำวน

4. ศกยภาพในการแกไขเบองตน (การเปลยนชนสวนงายๆ ) และปฏบตตามขนตอนมาตรฐานกรณฉกเฉน

5. การใชเทคนคการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

6. การใชสมผสทงหาในการตรวจจบความผดปกต

7. รอบรและปฏบตไดในเทคนคขนพนฐานสำหรบการซอมหรอแกไข ตวอยางเชน:

a. ทกษะการวดละเอยด

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


x = 10 + 40 + 30 – 30 – 15 = 35

y = 10 + 40 – 60 – 30 = 80

อยางไรกตาม ขนาดทกำหนดไวในบางจดมการกำหนดพกดความเผออยรวมดวย แลวคราวนผปฏบตงานจะ

คำนวณอยางไร? สำหรบคณอาจคำนวณไดดวยวธของคณเอง แตไมวาอยางไร การเขยนแบบเชนนทำใหเสยเวลา

ตอผปฏบต แทนทจะเอาเวลาไปทำอยางอนใหเกดประโยชน

คำถามท 4: มาตรฐานงานสวม

มาตรฐานสำหรบชนสวนทสวมอยบนเพลา ยดขนาดของรเปนหลก ถกหรอผด?


ถก

1. โดยทวไป พกดความเผอบนแกน H คอศนย ถาคณสามารถเลอกขนาดของรไดอยางเหมาะสมตามมาตร-

ฐานน (ภาพท 10-3) โดยไดงานสวมตามระดบความแนนทตองการ อยางไรกตาม ถางานของคณมทงสวมคลอน สวม

พอด และสวมอดผสมอยบนเพลาเดยวกน จะเปนการดกวาถายดขนาดของเพลาเปนหลกและทำการปรบเปลยน

ขนาดของร มฉะนนแลวคณตองทำการแกไขเพลาใหมหลายมาตรฐานบนชนเดยว ซงเปนงานทยาก

2. จากมมมองของผปฏบต การกลงเพลาใหไดขนาดภายใตพกดความเผอ งายกวาการควานรใหไดขนาด

ภายใตพกดความเผอ

3. ถาคณยดขนาดของเพลาเปนหลกแลวปรบขนาดของรเขาหา คณตองใชเครองมอพเศษจำนวนมาก

เชน เกจวดหรอดอกควานละเอยด (Reamer) ซงอาจเปนขอจำกดกได

4. การยดขนาดของรเปนหลก สามารถหาซอเพลาทเขากนไดตามมาตรฐานทตองการ (ขนาด พกดความ

เผอ และความละเอยดผว) มาใชไดทนทโดยไมตองตกแตงเพมเตมอก

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING



ทงหมดนนถกตองแลว นเปนตวอยางงายๆ ทไมจำเปนตองวเคราะห เพราะไมมเซนเซอรใดในโลกแมนยำ

เทากบสญชาตญาณมนษย ถาพนกงานบอกวาดเหมอนมอะไรผดปกต สวนใหญมกจะมอะไรผดปกตจรง ถงแม

บางทพนกงานอาจรสกไปเองทงๆ ทไมมอะไรผดปกต แตกไมมอะไรเสยหาย เพราะอยางนอยกทำใหหวหนาไดลงมา

ดและการตรวจเชคดวยเครองมอทแมนยำกวากจะเรมขน ประเดนสำคญคอ สงเหลานจะเกดขนไดกตอเมอคณมการ

เตรยมคมอการแปลสญญาณความผดปกตทตรวจพบจากสมผสทงหา ไปสปญหาทเกดขน และนำไปสการแกปญหา

เบองตนดวยขนตอนทถกตองตอไป โดยความสามารถในการแกปญหาดวยตนเองน ไดมาจากการกระบวนการฝก

อบรมทมประสทธภาพทตองจดใหกบพนกงานกอน และตอไปนคอสงทตองระลกถงอยเสมอ

1. เตรยมพรอมสำหรบการบำรงรกษา

มนใจวาชนสวน เครองมอ เครองมอวด และอนๆ ทจำเปนตอการบำรงรกษา (ตวอยางเชน ผารอง ผาคลม ผา

ซบนำมนหรอเชดทำความสะอาด เปนตน) อยใกลมอ

2. ความรเกยวกบการแกไขการรวซม

เมอพนกงานทำการแกไขปญหาการรวซม (จากตวอปกรณ จากหวฉด จากปะเกน จากทอหรอวาลว เปนตน)

พนกงานจำเปนตองร

G วธขนแนนสลกเกลยว

G วธเปลยนปะเกน

G วธแกปญหาเฉพาะหนา กรณฉกเฉน (ใชสายรด หรอใชสารประกอบเคมแขงตว)

1. ผวหนาของเปลอกหมสกหรอและทำใหไมมความเรยบ การมองเหน

การไดยน

2. กระบอกสบสำหรบอดมความฝดตองการการหลอลนในทนท การมองเหน


3. มกลนไหมมาจากเครองจกรหรอมอเตอร การไดกลน

การสมผส

4. เครองจกรมควนขนมาและมการหลวมคลอน การมองเหน


5. มลมรวออกมาจากบางบรเวณและมเสยงดง การไดยน

6. อปกรณบอกระดบนำมนมองเหนยากอาจทำใหนำมนสกปรกและแหงได การมองเหน

7. อปกรณวดอณหภมมสงผดปกตทแผงควบคมและอาจมบางอยางแตกหก การมองเหน

การสมผส

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ภาพ

ท 1

0-7

ประ

สทธผ

ลโดย

รวม

ของเ

ครอง

จกรอ

ปกร

ณ ค

วาม

สญเป

ลา แ

ละ เ

ทคโ

นโล

ยใน

การป

รบป

รงเฉ

พาะ

เรอง

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


เราใหเวลาคณคดตอกบประโยคเหลาน แตใบใหวาในการผลตแบบลนตองการประสทธภาพสงสดแตไมได

หมายความวาตองเดนเครองจกรดวยความเรวสงสดเทาทมนทำได เพาะเปนไปไดวามนจะกลายเปนการสะสมงาน

ระหวางทำใหอยในกระบวนการเตมไปหมด

ความสญเปลาอนๆ สวนใหญอยในผงในภาพท 10-7 ทงหมดเปนความสมพนธระหวางประสทธผลโดยรวม

ของเครองจกรอปกรณ หรอ OEE (Overall Equipment Effectiveness) ความสญเปลา (Losses) และเทคโนโลยใน

การปรบปรงเฉพาะเรอง (Focused Improvement)

คำถามท 10: คะแนน 5ส ของคณเปนอยางไร?

ตารางท 10-2 เปนสวนหนงของแบบประเมน 5ส ของบรษท Mynac ทเคยกลาวแลวในบทท 3 ในฉบบ

สมบรณทงหมดจะมดวยกน 30 หวขอการประเมน แตละหวขอมคะแนนเตม 5 คะแนน คะแนนเตมกจะเทากบ 300

คะแนน

1. โรงงานของคณไดถง 100 คะแนนหรอไม หรอมากกวา?

2. ใน ส “สรางนสย” มอยหวขอหนงทประเมนเรองการทกทายแขกผมาเยอน ตามการประเมนของ Mynac

ในหวขอนคณจะถกแนะนำวา ถาคณอยากไดคะแนนคณตองไมทกทายแขก ทำไมจงเปนเชนนน คณสามารถอธบาย

เหตผลทอยเบองหลงนโยบายนไดหรอไม?

ตารางท 10-2 แบบประเมน 5ส ของบรษท Mynac

สะสาง

คลงสนคา(การบรหารของคงคลง)

บรเวณทมการจดเกบมความสบสนยงเหยงเกนไป

สงของตางๆอยในทซงไมเหมาะสม

สงของตางๆมการกำหนดทไวใหแตไมไดรบการปฏบตตาม

สงของตางๆอยในททเหมาะสมแตไมมเกณฑมาตรฐานใหทราบไดวาเมอใดจะถงเวลาสง

สงของตางๆถกจดการตามแนวทางของการผลตแบบทนเวลาพอด(JIT)โดยมการแสดงเวลาและจำนวนทตองการไวบนบอรด

ทางเดน มงานระหวางทำหรอสงของอนใดวางอยบนชองทางเดน

สงของตางๆวางไวขางทางเดนรถเขนตางๆไมสามารถผานไปไดยกเวนพนกงาน

สงของตางๆวางยนลำเขามาในชองทางเดน

สงของตางๆวางยนลำเขามาในชองทางเดนแตมปายเตอน

ไมมงานระหวางทำหรอสงของอนใดวางหรอกดขวางอยในชองทางเดน

พนททำงาน สงของตางๆวางระเกะระกะกระจายอยโดยรอบเปนเวลานบเดอนและไรรปแบบ

สงของตางๆวางอยโดยรอบเปนเวลานบเดอนแตไมไดเปนการกดขวางใดๆ

รายการสงของทไมจำเปนมการตดสตกเกอรสแดงและกำหนดวนกำจดไวเรยบรอย

มเฉพาะสงของทจะถกใชภายใน1สปดาหเทานนอยโดยรอบ

มเฉพาะสงของทจำเปนตองใชทกวนเทานนอยโดยรอบ

บรเวณแผนก

สายการผลตวนทสมาชก

ระดบการประเมนจดตรวจ1 2 3 4 5

223ทดสอบตวคณเอง: แบบทดสอบความเขาใจทสอดคลองกบลน TPM

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING



1. ถาคณประเมนโรงงานของคณเอง คณยอมเปนผประเมนทใจด ดงนนคะแนน 100 คะแนนจงไมใชเรอง

ยากสำหรบโรงงานใดกตามทประเมนตนเอง ไมวาอยางไร เมอคณนำผประเมนจากภายนอก (Third Party) ผซงไมม

สวนไดสวนเสยมาทำการประเมน การไดคะแนนสงๆ จะไมใชเรองงายอกตอไป

2. ผบรหารของ Mynac เชอวาการทพนกงานตงใจทำงานอยางขยนขนแขงคอการแสดงออกทดทสดตอ

สายตาแขกผมาเยอน แตอยางไรกตาม หากมอนตองสบตากนหรอเดนสวนกนเชนขณะลงบนได พนกงานกจะยม

และกลาวทกทายแขกอยางมมตรไมตร

“คณจะเหนดวงจนทรเลกหรอใหญ มนขนอยกบขนาดหวใจของคณ”

มนยากเหลอเกนสำหรบคนเราทจะมองใครหรอสงใดวาดกวา ทงนเพราะเราไมเคยยอมรบวามองผอนหรอ

สงอนผานแวนทขยายเฉพาะสงทมคณคาตามเกณฑของเรา และจะไมขยายสงทมคณคาตามเกณฑของผอน และ

นคอเหตผลวาทำไมเราจงแทบไมเคยมองเหนสงตางๆ ทดกวา

สรปกคอ เราตองอาศยความพยายามและการกระทำตางๆ อกมาก เพอปรบเปลยนมมมองของเราใหกวางขน

คำถามท 11: นยามของ “การออกแบบในบรบทของ TPM”

นยามตอไปน ขอใดคอนยามของการออกแบบในบรบทของ TPM?

A. การออกแบบในบรบทของ TPM อางถงการออกแบบทคำนงถงคณภาพ ตนทน และการสงมอบ ไป

พรอมกน

B. การออกแบบในบรบทของ TPM อางถงการตงทมปรบปรงคณภาพขนในฝายออกแบบเพอใหพวกเขา

คดคนและดำเนนกจกรรมตางๆ โดยมการรณรงคสงเสรมใหทกคนมสวนรวมและมรางวลตอบแทน

C. การออกแบบในบรบทของ TPM อางถงการออกแบบเครองจกรและอปกรณวา ทำอยางไรจะไมใหเสย

ขณะใชงาน


นยามในขอ C เหมาะสม นยามในขอ A อานแลวดด แตในความเปนจรงเมอคณเนนคณภาพ คณอาจไม

ใสใจตนทนและการสงมอบ และผลตภณฑของคณกอาจเขาสตลาดลาชา ในทำนองเดยวกน ถาคณเนนตนทน คณ

อาจไมใสใจคณภาพหรอปจจยอน อยางไรกตาม เทคนคการออกแบบทดคอตองมาจากพนฐานความรทางเทคนคทม

ณ ปจจบน ซงสวนใหญเพอใหงานเดนตอไปขางหนาได สดทายการออกแบบสวนใหญจะจบลงทการใหความสำคญ

กบการสงมอบเปนอนดบแรก

นยามในขอ B งายแตไมสามารถทำได กลาวคอ โดยปกตผทอยฝายออกแบบแตละคนจะมความฉลาดเปน

เลศ วธงายๆ ทใชไดผลในสายการผลตจะไมทาทายและไมไดรบการตอนกบทน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


หรออาจกลาวไดวาเมอเราออกแบบอปกรณและเครองจกรไมใหไปเสยในขณะใชงานได (นยามในขอ C) เรา

กจะไมพบกบการหยดของเครองจกรเลกนอย ปานกลาง และยาวนาน แนนอน เราแทบไมมโอกาสพบกบการ

ฟองรองทางกฎหมายของลกคาเนองจากปญหาคณภาพและการสงมอบ ดงนนการออกแบบในบรบทของ TPM คอ

การออกแบบจากมมมองของการบำรงรกษาเชงปองกนทมอยพรอมในตวเครองจกรตงแตสรางมนขนมา

คำถามท 12: นยามของการวเคราะหคณคา

การออกแบบในบรบทของการวเคราะหคณคาหรอ VA (Value Analysis) อางถงกจกรรมตางๆ ในการลด

ตนทนการผลตแบบคราวละมากๆ ดวยการใชชนสวนหรอวตถดบทมความประหยด (แตอาจมความลำบากในการ

ผลต) การปรบปรงกรรมวธการผลตเพอใหสามารถลดพกดความเผอลงได หรอแมกระทงการเปลยนแปลงแบบของ

ผลตภณฑ อะไรคอปญหาใหญทสดทเกดกบพนกงาน เมอนำการออกแบบในบรบทของการวเคราะหคณคามาใช?

“ถงรทฤษฎกเปลาประโยชน นอกเสยจากวาคณไดนำมนไปใช”

แมแตทฤษฎทไดรบการพสจนวาดมากๆ กไรประสทธภาพได ถาไมไดรบความรวมมอในการปฏบต สำหรบ

ทฤษฎทยงไมไดรบการพสจน ยอมมการอภปราย ทบทวน และถกเถยงกนอยางไมมทสนสด ซงถอเปนเรองปกตท

นาภรมยยง

ในฐานะผหนงทอยในแวดวงของการปฏบต เราควรมทฤษฎของเราทถอกำเนดจากความเหนและประสบ-

การณของผทอยหนางานผซงพจารณาและลองผดลองถกในเทคนคตางๆ มากอน และการทคณจะทำอยางนไดคณ

ตองเปนคนทมพลง ไมรจกเหนดเหนอย และมความสามารถในการตดสนใจ

เรองจรงใชไหม ทพนกงานฝายบรหารสามารถเขาใจทฤษฎของการผลตไดทงหมด แตไมวาจะเขาใจเพยงใด

ถาใหพวกเขาลงไปทำงานจรงในสายการผลต พวกเขาคงไดแตเดนงงไปมาอยแถวนน


ปญหาใหญทสดทเกดกบพนกงาน เมอนำการออกแบบในบรบทของการวเคราะหคณคามาใชกคอ ตองเสย

เวลากบการทำความคนเคยกบวสดใหมทกำหนดไวในแบบ ตวอยางเชน ในบางโรงงาน คาดหวงใหหวหนางานรบผด-

ชอบศกษาวสดตางๆ ทผานการคดเลอกตามหลก VA และตองตอบสนองตอมนใหไดภายใน 1 สปดาหหลงจาก

รบวสดเหลานนมา ภารกจนใหญหลวงนกในความรสกของพนกงาน และในทสดกไมสามารถทำไดตามเวลาทกำหนด

ความลาชาเรมขนทวทงโรงงาน เวลานำ (Lead Time) ตามทออกแบบไวกลาชาออกไป ดงนนเราจงขอแนะนำวา

การออกแบบในบรบทของการวเคราะหคณคา ตองนำไปใชอยางระมดระวง

คำถามท 13: ขนาดของการผลตในแตรน (Lot Size) ท ใชอย ประหยดแลวหรอ?

ขนาดของการผลตแตละรนทใชอย ไมมเลยทถอไดวาประหยด ถกหรอผด?

ในรปท 10-8 แสดงภาพทมาของสตรทใชกนมาหลาย 10 ปกอนทศวรรษท 20 สตรนถอวาตนทนของ

ชนสวน (L) คอการรวมกนของตนทนการจดหา (Procurement ) กบตนทนการจดเกบ (Inventory)

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ภาพท 10-8 การเปลยนวธคดเกยวกบขนาดของการผลตแตละรนทประหยด

L = A x X + Q x C x i

กำหนดให A = ตนทนการจดหา (ตนทนการจดหาตอนาทคณกบนาททใชในการจดหาตอวน)

X = ยอดขายแตละผลตภณฑ (หนวยตอป)

Q = ขนาดของการผลตแตละคราวทประหยด (ไมรวมความเสยหายหากสงมอบไมทน)

C = ตนทนการผลต (จะถกตองมากขนถาไมรวมตนทนการเตรยมความพรอมกอนการผลต)

i = ตนทนการจดเกบในรปของเปอรเซนตของตนทนการผลต (โดยทวไปประมาณ 20 ถง 30

เปอรเซนตของตนทนการผลตตอป)

ถาเราคดถงตนทนการจดหาและตนทนจากการจดเกบ จากสมการทเปนอย เราจะได

Ax = QCi

และถาเราหาคา Q เราจะได

Q = QCi

Q = 2Ax

และกลายมาเปนสตรทโดงดงในการวจยดำเนนงานสำหรบการบรหารของคงคลง เพอใหเขาใจงาย เราจะ

งดใชตวแปรและเปลยนเปนคำพดแทน สตรนกจะไดเปน

Q 2

Q Q 2

2Ax

Ci

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


เวลาเดนกลบของเครองมอจากชนงานเขาสศนยรวม 34.5 เปอรเซนต

รวม 100 เปอรเซนต

แผนการปรบปรงประกอบดวยการใชการแบบฟอรมการวเคราะหเวลางานมาตรฐานของคนและเครองจกร

(Standard Work Combination Sheet) เพอทจะหาทางลดเวลารวมของทกการปฏบตงานตอไป ตวอยางเชน 21

วนาทของเวลาทใชในการปฏบตงานยอยท 8 และ 9 (ขนตอนท 2 ในตารางท 10-3) ทดลองนำขนตอนเหลานไปบนทก

ดวยแบบฟอรมการวเคราะหงานมาตรฐานในภาพท 10-4

หมายเหตอยางหนงของตวอยางนคอ นอกจากเวลาทใชในการเดนเครอง ยงมเวลาทใชในการเปลยนโปรแกรม

ทนานถง 10 นาท เพราะในการเปลยนทกครงตองมการแกไขดดแปลงบางสวนของโปรแกรม ประเดนกคอ ทำอยางไร

ใหการเปลยนโปรแกรมไมจำเปนตองมการปรบแตงใดๆ คำตอบกคอ คณตองทำทกอยางใหเขาหลกการของการทำให

มาตรฐานเครองจกรคงท แมเปลยนรนการผลต

เพอเปนเครองมอในการโนมนาวผบรหาร M จงเตรยมแผนการกำจดความสญเปลาในรปแบบฟอรมตาม

ตารางท 10-4 จากนนจงนำเสนอสายการผลตทเปนไปได 2 แบบ

แผน A: แทนทจะใชเครองจกร CNC ทรวมการทำงานของเครองมอกลหลายชนดไวดวยกน ทมราคาสงถง

30 ลานเยนตอเครอง เราสามารถสรางสรรคสายการผลตเอนกประสงคทใชงานไดทวไปในราคา 30 ลานเยนไดเชน

กน ภายหลงการคำนวณความคมคาเชงเศรษฐศาสตร เรากสามารถนำไปเปรยบไดวาอยางใดคมคากวากน (ภายใต

เงอนไขการใชงาน 6 ป สมประสทธการสกหรออยางนอย 1.3 วนทำงานตอเดอนเทากบ 20 และชวโมงทำงานตอวน

เทากบ 8)

แผน B: สงเกตจากภาพท 10-5 เปนการสรางสรรคสายการผลตขนมา 2 สาย (A และ B) โดยใชแขนกล

(Robot) ทำงาน (27 ลานเยน หรอประมาณ 216,000 เหรยญสหรฐฯ) และตอเชอมกบสายการผลตรปตวย (สายการ

ผลต C) ทควบคมโดยคน หรอหากตองการใชแขนกลอกกสามารถทำได แตตองหอยลงมาจากเพดาน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

239ภาพรวมของการปฏบตลน TPM หรอ “นวตกรรมในการทำ TPM”

สวนท 1: ประกาศการตดสนใจของผบรหารสงสด

ประธานบรษท (หรอผจดการโรงงาน) ประกาศแผนการและการตดสนใจนำ TPM ทผานการทบทวนใหมมา

ปฏบต บนพนฐานของ 5ส ใหม และการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนาหรอ Instant

Maintenance

สวนท 2: ปฐมนเทศพนกงานทกคน

จดการปฐมนเทศเรองนวตกรรมในการทำ TPM ใหกบพนกงานทกคนรวมถงคณะผบรหาร โดยการปฐมนเทศ

ครงนตองดำเนนการใหเสรจสนภายในระยะเวลาอนสน และตองใชการฝกอบรมในฐานะเครองมอหนงในการ

ปฐมนเทศ

ตารางการใหความรเบองตนเกยวกบ TPM และแผนการอบรม, Worksheet 1

ผบรหารระดบสง: ฝกอบรมหลกสตรขนตอนการสรางนวตกรรมในการทำ TPM และบทบาทของผบรหาร

ระดบสง (หลกสตร 2 วน)

ผบรหารระดบกลาง: ฝกอบรมหลกสตรขนตอนการสรางนวตกรรมในการทำ TPM และวธการทออกแบบมา

เฉพาะเพอการรณรงคสงเสรม และบทบาทของผบรหาร (2 หลกสตร หลกสตรละ 2 วน)

หวหนาทมรณรงคสงเสรมของแตละพนท (เลอกจากหวหนาแผนก และ ฝายธรการ): ฝกอบรมตามแนวทาง

ปฏบตจรง (การฝกอบรมทไมเนนทฤษฎ แตเนนวธการทปฏบตไดจรงและสมฤทธผลเมอนำไปใชในพนท) (แบงเปน

2 รน รนละ 2 วน)

ภาพรวมของการปฏบตลน TPM

หรอ “นวตกรรมในการทำ TPM”

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


หวหนาทมผใชเครองจกร (สมาชกของทมปฏบตการ): ฝกอบรมตามแนวทางปฏบตจรงเรองเครองจกร

อปกรณและการสงผลถงความสญเปลา และความสมพนธกบ 5ส ใหม (แบงเปน 3 รน แตละรนตองมตวแทนจาก

ทมรณรงคสงเสรม 2 คน)

สวนท 3: ตงทมตดตามการดำเนนการ TPM

1. การตดตามการดำเนนการ TPM ซงเปนหนาทของทมนจะครอบคลมทกจดทเปนสาระสำคญในการ

ดำเนนการทวทงบรษท (หรอโรงงาน) ทมงานนประกอบไปดวย:

หวหนาทมปฏบตการ: เปนตวแทนของผบรหารระดบสงในการรณรงคสงเสรม TPM และเปนประธานการ

ประชมคณะกรรมการตรวจประเมนและวนจฉยการเพมผลตภาพ (Productivity Audit and Diagnosis Committee)

ทมรณรงคสงเสรม: เปนทมสำหรบรณรงคสงเสรมในแตละพนท ประกอบดวยสมาชกในทม 4-5 คน รวมหว

หนาและรองหวหนาทเลอกโดยสมาชกในทม

ในโรงงานทการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตทำใหเกดคอขวดขนในกระบวนการ และมกลมศกษาเรอง

นโดยเฉพาะ (Setup Study Group) กลมนตองเขามาอยในทมตดตามนดวย

G ผงโครงสรางทมงานในการดำเนนการ TPM, Worksheet 2

2. จดการประชมนดแรกของทมตดตามการดำเนนการ TPM ทกคน เพอกำหนดขนตอนการปฏบตและ

ตารางเวลาของกจกรรมตางๆ

G แบบฟอรมประเมนผลลพธการประชม, Worksheet 3

3. มอบหมายหนาทใหกบคณะกรรมการตรวจประเมนและวนจฉยการเพมผลผลตแตละคน

G แบบฟอรมมอบหมายการตรวจวนจฉยการเพมผลตภาพ, Worksheet 4

สวนท 4: ตงนโยบายพนฐานและเปาหมาย

1. รวบรวมเอกสารหรอสงอนใดทยนยนสาเหตพนฐานของความจำเปนในการสรางนวตกรรมในการทำ TPM

ในรปของความจำเปนจากภายในและความจำเปนจากภายนอก ตวอยางเชน:

ความจำเปนจากภายนอก การแขงขนในตลาดโลก เพอความสามารถในการแขงขนตองลดตนทนลง

30 เปอรเซนต ลดเวลาการสงมอบลงครงหนง เปนตน

ความจำเปนจากภายใน a. ตองแบกรบปญหาของเสยในกระบวนการ เครองจกรเสย และการหยด

เลกนอยของเครองจกรเพมขน เปนตน

b. ความจรงทวาการปรบปรงมอปสรรคเพราะไมมเวลา เนองจากการ

เปลยนรนการผลตมจำนวนเพมขน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


G เอกสารการวางแผนกระบวนการผลต, Worksheet 11

G แผนภมกระบวนการบรหารคณภาพ, Worksheet 12

2. ใชเครองมอทางวศวกรรมอตสาหการเพอหาและแบงแยกความสญเปลาทมองไมเหนในทนท

G แบบสำรวจการปฏบตงาน (ดวยวธการสมงาน), Worksheet 13

G แบบวดความสมดลของสายการผลต, Worksheet 14

G แบบฟอรมตรวจเชคสายการประกอบหลก, Worksheet 15

สวนท 6: การศกษาสถานการณปจจบน

(สำรวจความสญเปลาในสถานททำงาน)

วนหนงเมอคณเขาใจขอมลในเอกสารเบองตนทงหมด ตอไปคณตองลงสำรวจ ณ สถานทจรง ทซงเปนทมา

ของเอกสารเหลานน เพอเหนทกสงทกอยาง ณ ทนนดวยตาของคณเอง

G แบบฟอรมวเคราะหสาเหตความบกพรองและการแนวทางดำเนนการ, Worksheet 16

คนหาความสญเปลา 7 ประการ พรอมกบสาเหต และวางมาตรการกำจดความสญเปลาเหลานน

ความสญเปลา 7 ประการ เหตผลทเราตองทำ TPM

1. การหยดของเครองจกรทเลกนอย ปานกลาง และ ยาวนาน

2. การตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตทใชเวลานาน

3. การแกไขงาน การเกดของเสย ผลตภณฑใชงานไมได และอตราการใชประโยชนจากวตถดบตำ

4. การหยดเครองจกรเนองจากการวางแผน (หรอบรหารจดการ)

5. การประยกตใช 2ส ไมสมบรณ

6. การผลตมากเกนความจำเปนเนองจากเครองจกรขาดใหญ

7. การปรบตงหรอลองเครองจกรในชวงเรมการผลตทมปญหา

สวนท 7: ปรบปรงสถานการณ 5ส

ผานการใหความสำคญเปนพเศษกบ 2ส สะสาง และ สะดวก (บทท 2)

1. สรางนสย (ส ตวท 5) คอจดศนยกลางของ 5ส ทงระบบ ในขณะท 2ส แรก สะสางและสะดวก คอ ความ

มนใจวาความสำเรจใน ส อนจะตามมา

2. งายทสดในการทำใหทกคนรจกกบสะสางและสะดวก คอ นำมาใชในกระบวนการการเตรยมความพรอม

กอนตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต รวมกบสายการจดวางวสดและอปกรณทใชเปนรปตวย (U-shape pre-setup

line)

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING



ศกษาสถานการณปจจบนของแตละสายการผลตและชนสวนของเครองจกร

G แบบฟอรมการตรวจเชคปญหาทเกดขนกบแตละอปกรณ เปนรายเครองจกร, ตารางท 4-3

G สรปปญหาแยกตามสายการผลตและแยกตามเครองจกร, ตารางท 4-4

G เปรยบเทยบความแตกตางระหวางอปกรณ, ตารางท 4-5

G ตารางสรปของเสยของแตละสายการผลต, ตารางท 4-6, Worksheet 22


1. สำรวจสถานทจรงและวเคราะหกลไกการเกดการหยดเลกนอย

G ผงการวเคราะหระบบกลไก, ภาพท 4-1

G แบบฟอรมการวเคราะหการหยดเลกนอยของเครองจกร, Worksheet 23

2. ตงสมมตฐานเกยวกบสาเหตทเปนไปได

ขนตอนท 4 สรางภาพความสมพนธระหวางปรากฏการณ กลไก และสาเหต ใหเหนชดเจน

1. เรยนรสาเหตทแทจรงของการหยดเลกนอยโดยใชการวเคราะหแบบ Why-Why เพอทจะตดตามปรากฏ-

การณทเกดขนจากผลยอนไปหาเหต เพอหาทางกำจดตอไป แตบางครงการวเคราะหตองการขอมลพนฐานมากขน

เทคนค 5W-1H กจะถกนำมาใชในตอนนอยางเปนประโยชนยง

G แบบฟอรมการวเคราะหแบบ Why-Why, ภาพท 4-2, Worksheet 24

2. หลงทราบสาเหตตองรบคนหาทฤษฎการเกดขนของมน

ขนตอนท 5 ตดตงระบบการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

1. อธบายปรากฏการณ ทมา และแผนการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา ดวย

การปรบปรงงายๆ ตามจดตางๆ (การปรบปรงขนาดเลก)

G แผนการปรบปรงเพอแกปญหาเครองจกร, Worksheet 25

2. อบรมทมผใชเครองจกร

3. เลอกกรณตวอยางของการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนาเพอสาธตใหผเกยวของ

ทกคนไดด

4. วางแผนปฏบตการสำหรบการปรบปรงปญหาเครองจกรเสยในระยะยาว (การปรบปรงขนาดกลางและ

ขนาดใหญ)

G แผนการปรบปรงอปกรณทเปนตนเหตของปญหา, ตารางท 4-7, Worksheet 26

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


ขนตอนท 1 ศกษาเงอนไขหรอขอจำกดในปจจบน

G แผนภมการวเคราะหผลตภณฑและปรมาณ-การวเคราะหโดยอาศยหลกการของพาเรโต, Worksheet 18

G ผงการไหลตามการวางผงโรงงาน, ภาพท 5-1

G รายงานประสทธภาพของสายการผลตประจำเดอน, Worksheet 19

G แผนภมการวเคราะหการปฏบตงานของเครองจกรอปกรณ, Worksheet 20

G แบบฟอรมการวเคราะหสาเหตของการหยดเลกนอยของเครองจกร, Worksheet 21


จดทำบนทกปญหาแยกตามสายการผลต โดยแตละสายการผลตแยกตามอปกรณ

G แบบฟอรมการวเคราะหการหยดเลกนอยของเครองจกร, ตารางท 5-2, Worksheet 23

G กราฟแสดงการเกดการหยดเลกนอยแยกตามเครองจกร, ภาพท 5-3

G แบบฟอรมบนทกสาเหตการหยดของเครองจกร CNC ทรวมการทำงานของเครองมอกลหลายชนดไวดวย

กน, Worksheet 33


1. ทำการสำรวจในสถานทจรงทเกดปญหา

สงเกตทกอยางทอาจจะเกยวของกบการหยดเลกนอยของเครองจกร เชน ปจจยภายนอกทกระทบกบ

กระบวนการ เครองจกรเสยและของเสยทสะสมมา การตงคาหรอพารามเตอรตางๆ ทเบยงเบนไปจากมาตรฐาน

เปนตน

2. วเคราะหกลไกของเครองจกรทสมพนธกบการหยดเลกนอย, ตารางท 5-3

G แบบฟอรมบนทกปรากฏการณและกลไกการเกด, Worksheet 34

G แบบฟอรมการวเคราะหแบบ P-M, Worksheet 35

ขนตอนท 4 สรางภาพความสมพนธระหวางปรากฏการณ กลไก และสาเหต ใหเหนชดเจน

ประยกตใชการวเคราะหแบบ Why-Why เพอมองเหนภาพอยางเปนขนตอนทสมพนธกน จากปรากฏการณท

เกดขนยอนไปหากลไกตางๆ ทนำมาสปรากฏการณเหลานน เรอยไปจนถงสาเหต เพอหาทางกำจดมนออกไป และเพอ

ใหทราบสงตางๆ ทเกยวของมากขน เทคนค 5W-1H (หรอ 4W-1H) สามารถถกนำมาใชประกอบได

G แบบฟอรมการวเคราะหแบบ Why-Why, ภาพท 5-5, 5-6 และ 5-7, Worksheet 24

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

259Worksheet สำหรบ“สรางนวตกรรมในการทำ TPM”

Worksheet ทงหลายในทนมทง เอกสาร แบบฟอรม ตาราง และแผนภมหรอแผนภาพตางๆ เพอใชในการ

บนทก วเคราะห หรอนำเสนอขอมล ทมการใชจรงในโรงงานอสาหกรรมของญปนทมการทำ TPM คณสามารถคนหา

ไปทละหนาจนกวาจะพบกบรปแบบทคณตองการ หรออาจจะใชการอานภาพรวมในบทกอนหนาน (หนา 239-257)

เพอดลำดบขนการใชของแตละ Worksheet ทไลเลยงไปตามเนอหาของหนงสอเลมนทละบท ในเกอบทก Worksheet

นอกจากมตวอยางการใชแลว ยงมท เปนฟอรมเปลาไวใหคณไดเตมลงไป ใหตรงกบสถานการณของ

คณ แตถาหากพบวามนคอนขางเขากนไดยาก กขอใหคณใช Worksheet เหลานในฐานะเปนตนแบบหรอแนวทาง

ในการสราง Worksheet ทเหมาะสมของคณเองขนมา

Worksheet สำหรบ

“สรางนวตกรรมในการทำ TPM”

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


Worksheet 1 ตารางการใหความรเบองตนเกยวกบ TPM และแผนการอบรม

ใชรวบรวมหลกสตร ผรบผดชอบ ผเรยน ทจำเปน เพอความพรอมกอนเรมดำเนนการ (เพอปรบใหทกคน

ในองคกรม TPM ภาพเดยวกน และสอดคลองกบแนวปฏบตขององคกร)

Worksheet 2 ผงโครงสรางทมงานในการดำเนนการ TPM

ใชระบบคคลตางๆ ทอยในทมงาน TPM ใครเปนหวหนา ใครเปนสมาชก

Worksheet 3 แบบฟอรมประเมนผลลพธการประชม

แบบฟอรมนนอกจากชวยบนทกการประชมแลว ยงชวยใหการประชมของทม TPM มประสทธผลและไม

เสยเวลาเปลา เนองจากมการประเมน

Worksheet 4 แบบฟอรมมอบหมายการตรวจวนจฉยการเพมผลตภาพ

ใชบนทกแผนงานของคณะกรรมการตรวจวนจฉยการเพมผลตภาพ ในการมอบหมายการลงพนทใหกบคณะ

กรรมการแตละคน ซงโดยปกตคณะกรรมการชดนจะประกอบดวยผบรหารตงแตประธานบรษทลงมาจนถงผจดการ

แผนก

Worksheet 5 แบบฟอรมสำรวจ TPM ณ สายการผลต

ใชในการรวบรวมขอมล ณ สายการผลต ทงปญหาทเกดขนและขอเสนอแนะเพอการปรบปรง

Worksheet 6 แบบฟอรมสรปขอเสนอแนะเพอการปรบปรง

ใชในการนำเสนอแนวคดการปรบปรงทไดมาจากการศกษาของทมงานตอสาธารณะ เพอใหประหนงเปน

พนธะสญญาและมองเหนแนวทางรวมกนของทกคนในทม แตการเขยนตองเฉพาะเจาะจงทสดเทาทจะเปนไปได

Worksheet 7 บอรดชวยในการบรหารกจกรรม TPM

บอรดชวยในการบรหารกจกรรม TPM จรงๆ แลวมนไมใช worksheet แตเปนปายขนาดใหญเพอแสดง

กจกรรมในการดำเนนการ TPM และสถตผลลพธดานการเพมผลตภาพ ณ พนทนนๆ ซงจะเปนประโยชนมากถาใน

ทกๆ พนทมบอรดน ทกคนจะไดทราบวา TPM ของเขาสงผลอยางไรกบ TPM ของบรษทหรอประสทธผลโดยรวมของ

เครองจกรอปกรณ (OEE)

Worksheet 8 ตารางบนทกการผลตรายชวโมง

วตถประสงคการใชของตารางนกเพอทจะเปรยบเทยบปรมาณการผลตทวางแผนไวกบทผลตไดจรง นอกจาก

นน ยงสามารถใชเพอบนทกเปรยบเทยบเวลาเดนเครองจกรกบเวลาเดนเครองจกรสทธ (เวลาเดนเครองจกรทเกดการ

ผลต) (ตวอยางจากบรษทผลตชนสวนรถยนต)

Worksheet 9 แบบฟอรมสรปอตราการเดนเครอง ประสทธภาพการเดนเครอง และอตราคณภาพ

ใชรวม 3 องคประกอบของการวดประสทธผลโดยรวมของเครองจกร (OEE) เขาดวยกน โดยเฉพาะอยางยง

กบเครองจกรทมอทธพลตอ OEE ของทงสายการผลตหรอทงโรงงาน อยางไรกตาม ตองทำใหมนงายและสะดวก และ

สามารถรไดทนทวาตองปรบปรงอะไรบางเมอบนทกเสรจ (ตวอยางจากบรษท Y)

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


Worksheet 10 ตารางสรปเวลาวางของเครองจกรรายเดอน (เวลารอคอยหรอเครองจกรเดนตวเปลา)

เวลารอคอยหรอเวลาทเครองจกรเดนตวเปลา เปนเวลาสญเปลาทวเคราะหยาก เพราะมหลายปจจยท

เกยวของ ตารางนสามารถชวยใหคณเหนวากจกรรมใดบางททำใหเครองจกรตองรอคอยหรอเดนตวเปลา ซงจะเปนจด

เรมตนของการพฒนาแนวทางแกปญหา รายการในแถวบนสดของตาราง คณสามารถปรบใหเขากบโรงงานของคณ

ได (ตวอยางจากบรษท Y)

Worksheet 11 เอกสารการวางแผนกระบวนการผลต

เอกสารน จรงๆ คอการนำแผนภมกระบวนการมากำกบไวดวยวธการจดการในทกขนตอน เพอใหทกขนตอน

ไดผลลพธทมคณภาพ โดยเฉพาะอยางยง การยนยนคณภาพ ทตองกำกบไววาเมอใดและอยางไร

Worksheet 12 แผนภมกระบวนการบรหารคณภาพ

นคอแผนภมกระบวนการควบคมคณภาพทเปนประโยชนมากในการจดทำเอกสารระบบควบคมกระบวนการ

สำหรบ ISO 9000

Worksheet 13 แบบสำรวจการปฏบตงาน (ดวยวธการสมงาน)

แบบสำรวจดวยการสมงานนเปนอยางงาย มการแบงการปฏบตงานทงหมดไวลวงหนาโดยแบงเปน 3

หมวดใหญ การปฏบตงานทเกดมลคา การปฏบตงานทกงเปนความสญเปลา (ไมเกดมลคาแตมความจำเปน) และ

การปฏบตงานทเปนความสญเปลา สวนรายละเอยดของแตละหมวดผใชสามารถใสรายละเอยดไดในคอลมนถดไป

Worksheet 14 แบบวดความสมดลของสายการผลต

ใชคำนวณความสญเปลาเชงปรมาณเนองจากการรอคอยหรอเดนตวเปลาของบางสถานงาน เหตเพราะ

ความไมสมดลของสายการผลตในรปของจำนวนพนกงานทสงผลถงเวลาแรงงานทตองการในแตละสถานงาน และ

ไมวาจะทางกราฟกหรอคณตศาสตร พนทกราฟสามารถบอกเราไดถงประสทธภาพของการจดสมดลสายการผลต

(ตวอยางจากสายการผลตทลำเลยงดวยสายพาน)

Worksheet 15 แบบฟอรมตรวจเชคสายการประกอบหลก

ใชในขณะททำการประกอบ เพอใหการประกอบชนสวนสำคญทตองการความประณตสง เปนไปตาม

มาตรฐานการปฏบตงาน

Worksheet 16 แบบฟอรมวเคราะหสาเหตความบกพรองและการแนวทางดำเนนการ

ใชสรปสาเหตและมาตรการแกไขเมอเครองจกรทำงานผดพลาดหรอพนกงานเกดความยากลำบาก ซงคณ

สามารถใชแบบฟอรมนวเคราะหไปทละขนตอนจนครบทงกระบวนการ

Worksheet 17 แบบประเมน 5ส

เปนแบบประเมนทพฒนาขนมาโดยบรษท Mynac เพอใชประเมนสถานการณ 5ส ของบรษททกเดอน ราย-

ละเอยดตางๆ ทเปนหวขอหรอเกณฑการประเมน สามารถปรบเปลยนใหตรงกบมาตรฐาน 5ส ของคณได (หมายเหต:

ตวอยางนไมมแบบประเมนเปลา และทานสามารถดแบบประเมนเตมไดทตาราง 3-3 หนา 63-67)

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


Worksheet 18 ผงพาเรโตเพอการวเคราะหผลตภณฑและปรมาณ

บอยครงทผงพาเรโตถกใชเปนเครองมอในการแกปญหา โดยทำหนาทลำดบความสำคญของปญหาตาม

ความถ นอกจากนน ยงใชลำดบความสำคญของผลตภณฑตามปรมาณความตองการ หรอทเรยกวาการวเคราะห

ผลตภณฑและปรมาณอยางทมอยในหนงสอเลมนไดอกดวย

Worksheet 19 รายงานประสทธภาพของสายการผลตประจำเดอน

รายงานนใชเพอใหคณไดตดตามประสทธภาพของสายการผลตในรปแบบทสงเกตและเขาใจไดงาย เพอ

การแกไขปญหาททนทวงท (เชน รบปรบแตงหรอออกแบบกระบวนการใหม) โดยรายงานนถอเปนสวนหนงของ

รายงานการปฏบตงานประจำวน (บนทกเปนรายเครองจกรหรออปกรณ)

Worksheet 20 ตารางการวเคราะหการปฏบตงานของเครองจกรอปกรณ

การทำใหผลการปฏบตงาน ณ ปจจบนของเครองจกรถกสงเกตไดโดยงาย และนำไปสการทำความเขาใจ

ตอไป ถอเปนสงสำคญ แผนภมนจะชวยคณสรปสถานการณของแตละเครองจกรหรออปกรณ ภายใตเงอนไขทเปน

อย เปนรายเดอน

Worksheet 21 ตารางบนทกสาเหตของการหยดเลกนอยของเครองจกร

ใชเพอตดตามการหยดเลกนอยโดยเฉพาะ ในลกษณะของการชวยแยกแยะ สาเหต ความถ และเวลา ซง

คณสามารถสรปเปนรายสปดาหหรอรายเดอนกได

Worksheet 22 ตารางสรปของเสยของแตละสายการผลต

ปญหาเครองจกรทสงผลใหเกดของเสยมากมายอยางไมคาดคด จะตองถกนำไปพจารณาใหกระจางโดยใช

ตารางนรวมกบรายงานบนทกปญหาเครองจกร (Worksheet 30)

Worksheet 23 แบบฟอรมการวเคราะหการหยดเลกนอยของเครองจกร (เครองจกรทตองเดนปอนดวยมอ)

เมอใดกตามทคณเฝาดการทำงานของเครองจกรทตองเดนปอนดวยมอ สงหนงทคณตองสงเกตไดคอ การ

หยดเลกนอยทมอยบอยๆ และมาจากหลายสาเหต คณจงตองมแบบฟอรมสรปการหยดเลกนอยเหลานนแยกตาม

สาเหต

Worksheet 24 แบบฟอรมการวเคราะหแบบ Why-Why

ใชทำความชดเจนกบปรากฏการณตางๆทเกดขนทเกยวของกบการหยดเลกนอยและของเสย วามกลไก

การเกดอยางไร อะไรเปนสาเหต เพอหาวธกำจดตอไป เมอมการหยดเลกนอยของเครองจกร หรอมของเสยเกดใน

กระบวนการ ใหตงคำถาม “ทำไม?” ซำหลายๆ ครง จดคำตอบของทกครงไว และตงคำถามตอไป เจาะลกลงเรอยๆ

ตามลกศร

Worksheet 25 แผนการปรบปรงเพอแกปญหาเครองจกร

แผนการปรบปรงเพอการแกปญหาอยางถาวรทปรากฏในแบบฟอรมน เปนผลลพธทไดมาจากการวเคราะห

แบบ Why-Why (Worksheet 24)

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


Worksheet 26 แผนปรบปรงอปกรณหรอชนสวนทเปนตนเหตของปญหา

ใชเพอชวยใหพนกงานระดบปฏบตการผใชเครองจกรหรออปกรณเหลานน สามารถปฏบตตามและรายงาน

ความคบหนาในการปรบปรงทเขาทำ ไมวาจะเปนรายบคคลหรอเปนทม

Worksheet 27 แบบฟอรมการบำรงรกษาประจำวน

ใชเพอสรางความชดเจนในการบำรงรกษาประจำวนตามปกตทจะถกนำไปปฏบตโดยผใชเครองและควบคม

โดยหวหนางาน โดยรายการบำรงรกษาทปรากฏในแบบฟอรมตองมาจากความพยายามในการปองกนปญหาทเกด

เปนประจำในการปฏบตงานประจำวน

Worksheet 28 ปายอำนวยความสะดวกในการบำรงรกษา

เปนเครองมออยางหนงทชวยการบำรงรกษาประจำวนและการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอม

ไวลวงหนา อยดวยกนอยางเปนระบบ ในรปแบบทเขาใจงาย แตบางครงรปแบบนกตองถกปรบเพอใหเหมาะสมกบ

ธรรมชาตของอปกรณของคณ

Worksheet 29 แบบฟอรมการตรวจเชคกอนเรมทำงานในแตละกะ

ใชเพอความมนใจวาทกจดทตองการการตรวจสอบประจำวนจะไมถกละเลย โดยทกกะตองทำการตรวจสอบ

กอนเรมงาน การตรวจสอบจะกระทำไปทละจดตามทระบไวในแบบฟอรม (มปายบงชทตดอยทตวอปกรณ) พรอมกบ

การพจารณาวาแตละจดจำเปนตองซอม อยระหวางซอม ตองการการปรบแตง หรอปกตด แลวบนทกไว เพอนำมา

ทบทวนอกครงในตอนสนเดอน

Worksheet 30 รายงานบนทกปญหาเครองจกร

ใชเพอบนทกสาเหตและวธการแกไขในปญหาเครองจกรทเกดขนทคณพบได

Worksheet 31 เอกสารประกอบหรอคมอการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา (แบบท 1)

ใชเพอทำความเขาใจกบพนกงานถงขนตอนหรอวธปฏบตเมอตองทำการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดย

เตรยมพรอมไวลวงหนา ใหเสรจสนภายใน 3 นาทหรอนอยกวา เอกสารนตองอยในบรเวณทเหนชดและใกลทสดเทาท

จะเปนไปได เชน เกบไวในสายการจดวางอปกรณเพอความพรอมในการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต หรอบาง

ครงอาจจะตดหรอแขวนไวเลยทตวเครองจกร หากวามนใชบอยจรงๆ

Worksheet 32 เอกสารประกอบหรอคมอการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา (แบบท 2)

เอกสารประกอบหรอคมอแบบนจะไดมาจากการสำรวจการหยดเลกนอยของเครองจกรในสถานทจรง ใชเพอ

ทำใหพนกงานเหนภาพชดเจนถงสาเหตและวธดำเนนการ

Worksheet 33 แบบฟอรมบนทกสาเหตการหยดของเครองจกร CNC ทรวมการทำงานของเครองมอกล

หลายชนดไวดวยกน

ใชเพอรวบรวมการหยดของเครองจกร CNC ทรวมการทำงานของเครองมอกลหลายชนดไวดวยกน แยก

ตามสาเหต เพอใหคณไดเขาใจวาสาเหตใดเปนสาเหตทไมนาพอใจทสด ตวอยางนเหมาะสำหรบเครองจกรทเดน

ปอนดวยมอ

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


Worksheet 34 แบบฟอรมบนทกปรากฎการณและกลไกการเกด

ใชเพอบนทกปรากฏการณตางๆ ททำใหเกดการหยดเลกนอยของเครองจกรตามวนเดอนปทพบ ใชควบคไป

กบการวเคราะหแบบ Why-Why (Worksheet 24)

Worksheet 35 แบบฟอรมการวเคราะหแบบ P-M

ใชเพอใหกระบวนการวเคราะหแบบ P-M ถกจดลำดบเปนขนเปนตอนอยในแบบฟอรม และนำไปปรบปรง

เครองจกรเพอปองกนปญหาในอนาคต นอกจากนน ใครกตามทอานแบบฟอรมน จะเขาใจสถานการณชดเจนมากขน

Worksheet 36 ผงแสดงเหตและผล

ใชเพอเปนเครองมอในการระดมสาเหตทเปนไปไดใหออกมาอยางเปนระบบ มความเชอมโยงจากสาเหตหนง

ไปยงอกสาเหตหนง บางครงเรากเรยกวาผงกางปลาตามรปรางของมน และบอยครงทกางหลกจะเรมดวย 4 ปจจย

ในการผลต ประกอบดวย เครองจกร วธการ วสด และคน

Worksheet 37 บตรรายการการบำรงรกษาอปกรณ

ใชบนทกสถานะในการบำรงรกษาเครองจกร หรออาจใชเพอปองกนการเกดปญหาซำ แตถาปญหายงเกดซำ

อาจใชเพอการบำรงรกษาแบบทนททนใดโดยเตรยมพรอมไวลวงหนา

Worksheet 38 รายงานการแกปญหาเครองจกรทเปนไปตามแผนและเกดขนฉบพลน

รายงานเครองจกรเสยทไมมรายละเอยดบางครงไมมประโยชนเลย เชน รายงานทไมระบสาเหต เพราะไม

สามารถขยายผลไปสตนตอของปญหาได สงแรกทตองทำคอ ออกแบบรายงานทเปนแบบฟอรมเปลาเพอใหงายตอ

การบนทกขอมล

Worksheet 39 แบบฟอรมวเคราะหการปฏบตงานในการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต

ใชบนทกเวลาอยางตอเนองในทกๆ การเคลอนไหวดวยนาฬกาจบเวลา เปาหมายกคอเพอหาเวลาทใชจรงๆ

ในการทำงาน และบอยครงการปรบปรงการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลตจะขาดแบบฟอรมนไมได และถอเปน

“อาวธลบ” อยางหนงของผเชยวชาญดานเทคนคทางวศวกรรมอตสาหการ (ตวอยางจากบรษท Y)

Worksheet 40 ตารางถายทอดแผนการปรบปรง

ใชสำหรบถายทอดการปรบปรงโดยการแตกเปาหมายใหญออกเปนเปาหมายยอยใหแตละสวนทเกยวของ

รบผดชอบ ในตวอยางเปนการถายทอดเปาหมายการปรบปรงการเปลยนอปกรณอตโนมต กราฟมมบนซายเปนเวลา

ทใชทตองการลดลง (จาก 17 นาทในเดอนเมษายน เหลอ 9 นาท ในชวงเดอนกรกฎาคมถงสงหาคม) ในกราฟทอย

ดานลาง นำเวลาทใชในการเปลยนอปกรณอตโนมตมาแตกเปน 3 สวน พรอมแสดงใหเหนวาตลอดเวลาแตละสวน

ลดลงอยางไร สวนอก 3 กราฟดานบนแสดงการลดลงของเวลาไปตามระดบของการปรบปรง และสวนของการ

อธบายตรงกลาง ทมงานใชอธบายรายละเอยดของกจกรรมททำตามการปรบปรงทง 3 สวน

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


Worksheet 41 แบบฟอรมการวเคราะหเวลางานมาตรฐานของคนและเครองจกร - การตงเครองจกรหรอ

เปลยนรนการผลต

แบบฟอรมสำหรบงานมาตรฐานลกษณะทเหนอยนใชเพอทำใหทราบเวลาทใชของคนและเครองจกรใน

กระบวนการตงเครองจกรหรอเปลยนรนการผลต และในทำนองเดยวกน ไมวาจะนำไปวเคราะหงานมาตรฐานใด

แบบฟอรมนเปรยบเสมอนจดเรมตนวาจะสงใหการปรบปรงไปไดสงแคไหน เปรยบเสมอนสปรงบอรดของนกกฬา

กระโดดนำ

Worksheet 42 ตารางกำลงการผลต

วธใชตารางน

หมายเลข 1, 2 และ 3: บนทกขนตอนการทำงานและหมายเลขเครองจกรทใชตามลำดบ

หมายเลข 4: บนทกเวลาทใชการทำงานททำดวยมอ (ไมรวมเวลาเดน) เวลาเดนอตโนมต (เครองจกรทำงาน)

และเวลาทใชทงหมด (เวลาททำดวยมอ + เวลาเดนอตโนมต)

หมายเลข 5: บนทกเวลาของพนกงานทใชในการเปลยนเครองมอ

หมายเลข 6: บนทกกำลงการผลตของแตละขนตอนในชวงเวลาในวงเลบ (= ชวโมงทำงาน ÷ เวลา

ทใชตอชน + เวลาทใชในการเปลยนเครองมอตอชน)

Worksheet 43 แบบฟอรมการวเคราะหเวลางานมาตรฐานของคนและเครองจกร

สตร

(เวลาของคนตอชน + เวลาของเครองจกรตอชน) / แทคไทม = จำนวนคน

เปนเครองมอทงายมากในการตงเงอนไขการทำงานทเหมาะสมของเครองจกร

หมายเลข 1 และ 2: บนทกขนตอนการทำงานตามลำดบพรอมกำกบดวยหมายเลขเครองจกรทใช

หมายเลข 3: บนทกเวลาทใชการทำงานททำดวยมอ และเวลาเดนอตโนมต จากตารางกำลงการผลต

หมายเลข 4: เวลาปฏบตงาน:

ลากเสนทบแสดงเวลาทำงานดวยมอ

ลากเสนประแสดงเวลาเครองเดนอตโนมต

ลากเสนหยกแสดงเวลาทใชเดน

หมายเลข 5: บนทกแทคไทม และลากเสนแทคไทมในแนวตงลงบนกราฟดวยปากกาสแดง

หมายเลข 6: เมอมาถงขนตอนสดทาย ใหบนทกเวลาทใชในแตละขนตอนยอนกลบไปจนถงขนตอนแรก

หมายเลข 7: ถาความยาวของทกเสนในวงจรมาจบตรงเสนแทคไทมพอด แสดงวาเหมาะสม ถายาวกวา

แสดงวากระบวนการตองการการปรบปรง และถาสนกวาแสดงวาเกดการรอคอยหรอการเดนตวเปลาของเครองจกร

ในกระบวนการ

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


หมายเลข 8: ถาความยาวของเสนใดเกนเสนแทคไทม ใหกลบมาลากตอโดยเรมจากศนยตามทเหนในตวอยาง

Worksheet 44 แผนภมกจกรรมการลดของเสย

ของเสยเปนศนย คอความปรารถนาชวนรนดรของโรงงาน และเปนหวขอหลกในการรณรงคใหเกดการปรบ-

ปรงเสมอ แผนภมนจะชวยใหทกคนเขาใจของเสยทเกดขนจากกจกรรมการผลตทกระทำอยทกวน โดยแสดงใหอย

ในรปทเชอมโยงกบปรากฏการณทเกดขน

Worksheet 45 แบบฟอรมการตรวจสอบประจำวน

ใชเพอบนทกรายการตรวจสอบประจำวนของเครองจกร แมพมพขนรปพลาสตก แมพมพขนรปโลหะ อปกรณ

นำรอง หรออปกรณและเครองมออนๆ (ในตวอยางเปนของแมพมพขนรปพลาสตก) และมนจะมความสะดวกในการ

ใชมากถาคณนำมนไปขยายเปนขนาดโปสเตอรและตดไวทผนงโรงงาน

Worksheet 46 แบบฟอรมการคนหาการหยดเลกนอย (สำหรบอปกรณอตโนมต)

ใชเพอวตถประสงคเดยวกบ Worksheet 23 แตมรายละเอยดมากกวา นกถงการหยดเลกนอยของเครองจกร

ในโรงงานของคณทผานมา เพอพจารณาวาจะมรายการใดบางเตมเขาไปในแบบฟอรม

Worksheet 47 แบบฟอรมการตรวจวนจฉยการดำเนนการ TPM ทผบรหารระดบสงใชประเมน และผถก

ประเมนใชประเมนตนเอง

ใชสำหรบผบรหารในการบนทกและสงผลการตรวจวนจฉยการดำเนนการ TPM ในแบบฟอรมเปนการ

ประเมนแบบคะแนนเตม 5 และมชองคำตชมหรอขอเสนอแนะเพอการปรบปรงไวดวย ซงการไดรบขอเสนอแนะหรอ

คำตชมน อาจมบางคนทไมชอบ แตเปนสวนนอย

Worksheet 48 แบบฟอรมตดตามการปรบปรงสายการผลต

การปรบปรงสายการผลตไมใชความรบผดชอบของผจดการเทานน ความรวมมอของพนกงานกมความ

จำเปนอยางมาก คณตองคดหาหวขอการปรบปรง ชวงเวลาทใชดำเนนการ และผรบผดชอบ แลวสอสารมนออกไป

ดวยวธการทงายสำหรบทกคน เพอใหทกคนใหความรวมมอได อยางนอยกใชแบบฟอรมนตดในสถานททำงานใหได

ทราบทวกนวาวนนและอนาคตอนใกลนตองทำอะไร

Worksheet 49 แบบประเมนการนำเสนอผลงานของทม TPM

ใชเพอใหคะแนนในการนำเสนอผลงานของทม TPM การประเมนจะชวยใหทมพฒนาทกษะการจดการกบ

ปญหาในสถานททำงาน และ การทำรายงานสถานการณและผลลพธการปรบปรง

Worksheet 50 แบบประเมนการประกวดผลงานของทม TPM ในสายการผลต

ใชเพอใหคะแนนในการประกวดแขงขนการปรบปรงพนทใน 8 รายการทปรากฏอยในคอลมนซายสด โดย

ตองมการลงทะเบยนคากอนการปรบปรงไวลวงหนา เพอนำมาเปรยบเทยบกบผลทไดหลงการปรบปรง ความแตกตาง

ของคากอนและหลงการปรบปรง จะถกนำไปคำนวณเปนคะแนน 0 ถง 5 ตามแนวทางทระบไวดานขวา

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


หนงสออางอง

หนงสออนๆ ของผแตงเดยวกนน

Sekine,Kenichi,One-Piece Flow(ProductivityPress,1992).

Sekine,Kenichi,andKeisukeArai,Design Team Revolution(ProductivityPress,1994).

Sekine,Kenichi,andKeisukeArai,Kaizen for Quick Changeover(ProductivityPress,1992).หนงสอและขอมลจากแหลงอนๆ

“CreatingWrittenStandardsforCleaningandLubrication,”TPM Age2(4).

“From a Collection of Ideas for Rationalizing and Improving Press Operations,” Puresu Gijits

(PressTechnology)28(3).

Esaki and Kanemori, “High-Efficiency Machining and Setup Improvement in an NC lathe,” “Tool

Engineer28(8).

FukunichiSeiichi,“RevisingInspectionCharts,”TPM Age2(3).

FukunichiSeiichi,“StandardsforAutonomousMaintenanceofaDieCastMachine,”TPM Age2(1).

Gotoh Fumio, Development and Design of Equipment for 1PM (Japan Institute of Plant

Maintenance).

HanawaSeijiro,“ManageMachiningOilonSite,”TPM Age3(6).

HibiShigeru,“AGoodDiagramfromaMeasurer’sPointofView,”Tool Engineer28(8).

Imoto Akira, “Points to Remember in the Strip Layout of Ordered Molds for Medium and Large Parts,”

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

373หนงสออางอง

Gata Gijutsu4(12).

Kawasaki Steel Corporation, On-Site Preparation for Maintenance Personnel (Japan Institute of Plant

Maintenance).

KimuraYoshifumi,“Our Role,”TPMAge1(1).

NawadaKunihiko,“DailyInspectionsofHigh-PressureGasProductionInstallations,”TPM Age1(6).

OhtsuWataru,QualityManagementofDesign(Nikkagiren[AssociationofChemicalEngineers]).

Osada Takashi, “What Is TPM Aiming for? What Does It Accomplish?” Kojo Kanri (Plant Management)

37(3).

SekiguchiKeizo,“HowtoConductDailyInspections,”TPM Age1(8).

SekineandArai,“WhatistheBiggestWasteinDesign?PartII,”Kojo Kanri(PlantManagement)36(2).

SekineandArai,Zero Setup Improvement Techniques(NikkanKogyoShinbunsha).

SekineandIwasaki,Zero Setup Know-how(NikkanKogyoShinbunsha,AudiovisualAffairsDepartment).

Sekine and Yamazaki, Sekine-Type Workplace Improvement: Questions. and Answers (Shin Gijutsu

KaihatsuSentaa[NewTechnologyDevelopmentCenter)).

Sekineetal.,The New 5Ss at Mynac(video)(NikkanKogyoShinbunsha,AudiovisualAffairsDepartment).

Sekine,Arai,andYamazaki, Factory Reorganization Know-how (NikkanKogyoShinbunsha,Audiovisual

AffairsDepartment).

Sekine,Arai,andYamazaki,Process Razing Know-how (NikkanKogyoShinbunsha,AudiovisualAffairs

Department).

Sekine,Arai,andYamazaki,Toyota Implementation Formulas:TheTigerVolume(NikkanKogyoService

Center).

Sekine, Ken’ichi, ed., Process Razing Manual (Shin Gijutsu Kaihatsu Sentaa [New Technology

DevelopmentCenter)).

Sekine,Ken’ichi,Manual for Cutting the Design Period and the Number of Personnel in Half(ShinGijutsu

KaihatsuSentaa[NewTechnologyDevelopmentCenter)).

SoTakashi,Know-how for Machine Design Based on Experience(NikkanKogyoShinbunsha).

Totoki Keigo, “Shortening Delivery Periods by Taking Advantage of Standardized Parts,” Gala Gijutsu

(MoldTechnology)3(5).

WatanabeHidenori,More Notes for Understanding Machine Design(NikkanKogyoShinbunsha).

WatanabeHidenori,Notes for Understanding Machine Design(NikkanKogyoShinbunsha).

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

374 TPM สำหรบโรงงานทมการผลตแบบลนTPM for the lean factory

เกยวกบผเขยน

Ken’ichi Sekine ปจจบนเปนผอำนวยการสถาบนวจยการบรหารเพอสรางมลคาเพม (Institute of Value-

Added Management Research) การทำงานครงแรกของเขาเรมขนเมอป ค.ศ. 1949 กบงานดานการควบคม

คณภาพ ในบรษทยางรถยนตบรดจสโตน (Bridgestone Tire) ตำแหนงเจาหนาทสงเสรมกจกรรมการควบคมคณภาพ

จนกระทงบรษทไดรบรางวลคณภาพแหงชาตของประเทศญปน (Deming Prize) ในขณะทเขายงอยในตำแหนง

ดงกลาว

หลงจากนนเขาไดทำงานเปนทปรกษาอสระ (Consultant) ใหคำปรกษาแนะนำดานการปรบปรงในสายการ

ผลต (Shopfloor Improvement) และตอมาไดกอตงสถาบนวจยการบรหารเพอสรางมลคาเพมขนมา โดยยงคงให

คำปรกษาแนะนำกบโรงงานตางๆ อยอยางสมำเสมอเชนเดม

นอกเหนอจากหนงสอเลมน ยงมอกหนงเลมทเปนผลงานของเขาคอหนงสอ One-Piece Flow (Productivity

Press, 1992) และอก 2 เลมทเขยนรวมกบผอน (เขยนรวมกบ Keisuke Arai) ไดแก Kaizen for Quick Changeover

(Productivity Press, 1992) และ Design Team Revolution (Productivity Press, 1994) ทงนยงไมรวมหนงสออนๆ

อกมากมายทเขามสวนรวมดวย ซงพมพเผยแพรในประเทศญปน วาดวยเรองระบบการผลตแบบโตโยตา (TPS) การ

บรหารเพอสรางมลคาเพม และการปรบปรงกรรมวธการผลตในหวขอตางๆ

Keisuke Arai ปจจบนเปนหวหนาทมทปรกษาของสถาบนวจยการบรหารเพอสรางมลคาเพม หลงจบการ

ศกษาจากมหาวทยาลยโอซากา (Osaka University) ประเทศญปน สาขาวศวกรรมเครองกล ในป ค.ศ. 1975 เขาได

ทำงานกบบรษท Mitsui Engineering ในตำแหนงผจดการโครงการ ดแลงานดานการออกแบบ การประกอบ การ

กอสราง และควบคมการผลต ของโรงงานอตสาหกรรมและโรงงานไฟฟาพลงนวเคลยร จนกระทงในป ค.ศ. 1982 หลง

จากลาออกจากบรษทแหงน เขาไดเปนทปรกษาและวทยากรใหกบอตสาหกรรมแมพมพพลาสตก

ในปจจบน ณ สถาบนวจยการบรหารเพอสรางมลคาเพม นอกจากหวหนาทมทปรกษา เขายงเปนผจดการ

งานวศวกรรม และผตรวจประเมนโรงงานอตสาหรรมขนาดกลางและขนาดยอม ผลงานเขยนของเขาอกเลมหนงคอ

Kaizen for Quick Changeover (เขยนรวมกบ Ken’ichi Sekine)

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


เกยวกบผแปล

ธาน อวมออ

ปจจบนเปนกรรมการผจดการและทปรกษาอาวโสดานการบำรงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM

Senior Consultant) ของบรษท โปรดกตวต แมเนจเมนท เซนเตอร (ประเทศไทย) จบการศกษาระดบปรญญาตร

(เกยรตนยม) จากคณะวศวกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ ระดบปรญญาโทจากคณะ

วศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร เรมงานดานการเปนทปรกษาครงแรกทสถาบนเพมผลผลต

แหงชาต ในตำแหนง Productivity Consultant ณ สถาบนแหงน เขาไดเรยนรและสงสมประสบการณมากมาย

จนกระทงถงป พ.ศ. 2545 ไดกอตงบรษท โปรดกตวต แมเนจเมนท เซนเตอร (ประเทศไทย)

นอกจากหนงสอเลมน เขายงมงานแปลอกหนงเลม คอ คน-ศนยกลางของการแกปญหา: หลกการบรหารเพอ

การปรบปรง (สถาบนเพมผลผลตแหงชาต, 2546) และงานเขยนอก 2 เลม คอ การบำรงรกษาทวผลแบบทกคนมสวน

รวม (สถาบนเพมผลผลตแหงชาต, 2546) และ การบำรงรกษาดวยตนเอง: กญแจสำคญส TPM (สถาบนเพมผลผลต

แหงชาต, 2547) และบทความตางๆ อกมากมาย รวมถงการกอตงเวบไซตเพอเผยแพรความรและประสบการณดาน

TPM (www.tpmconsulting.org)

จนถงปจจบนเขาเปนทปรกษาและวทยากรดาน TPM รวมถงเรองอนๆ ทวาดวยการบรหารการผลต และการ

ปรบปรงโรงงาน ใหกบบรษทชนนำตางๆ มากมายรวมกนกวา 80 บรษท อกทงเปนอาจารยพเศษใหกบคณะ

วศวกรรมศาสตร คณะบรหารธรกจ ในหลายมหาวทยาลย

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

382 TPM สำหรบโรงงานทมการผลตแบบลนTPM for the lean factory

ผมเชอวากลยทธทกอยางในโลกน ไมวาจะเปนเรองใดหรอดานใดนน ลวนสนบสนนกระบวนการธรกจ

(Business Process) และกลยทธเหลานนยอมมความสมพนธกนในรปแบบองครวม (Holistic) มใชแยกกนดำเนน-

งานหรอจดการแบบแยกระบบ (Separated System) ซงในความเปนจรงแลว ใชแกปญหาไมได

ผมจงไดสรางกรอบความคดในการดำเนนงาน (Framework) ขนมา คอ Holistic Operational Strategy

(HOS) โดยผมมองวา กจกรรมตางๆ ในองคกรนน เรมมาจาก วสยทศน (Vision) ของผนำองคกร หรอ CEO ทจะตอง

สราง กลยทธ (Strategy) หรอยทธศาสตรขององคกร และนำเสนอตอทกคนทมสวนไดสวนเสยในองคกรดวย พนธกจ

ขององคกร (Mission Statement)

Holistic operational strategy (Hos)

จากนนยทธศาสตรขององคกรจะถกนำมาแปรไปสการปฏบต (Deployment) เปนระดบการจดการในองคกร

ซงแบงออกเปน 3 ระดบ คอ

1) ระดบกลยทธหรอยทธศาสตร (Strategic Level)

2) ระดบกลวธหรอยทธวธ (Tactical Level)

3) ระดบการปฏบตการ (Operational Level)

จากการทผมไดสงเกตขอปฏบตทดทสด (Best Practice) ของบรษทชนนำระดบโลก ผมไดจดเอากลยทธ

ทางการจดการทมอยในปจจบนใสเขาไปใน Framework ของผมดงน

สำหรบระดบยทธศาสตร (Strategic) ผมมองวา Logistics และ Supply Chain Management จะตองเปน

พนฐานทสำคญขององคกรทจะตองบงชใหได เพราะกระบวนการลอจสตกสและโซอปทานถอไดวาเปนสวนสำคญ

ของกระบวนการสรางสรรคคณคาสำหรบลกคา จงตองนำมาพจารณาในระดบกลยทธน เนองจากเปนเรองทเกยวกบ

โครงสรางขององคกรและผลตอบแทนในการลงทนคอนขางในระยะยาว (Long Term Planning)

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING


สวนในระดบกลวธ (Tactical Level) ผมมองวา เรอง Lean Manufacturing และ Lean Enterprise จะถกนำ

มาใช เพราะเปนการวางแผนในระยะกลาง สวนในระดบการปฏบตการ (Operational Level) นน Six Sigma และ

Process Improvement จะถกนำมาใชในการลดความแปรปรวนและเพมความแมนยำของกระบวนการธรกจ

กจกรรมตางๆ ภายในองคกรจะถกเชอมโยงกนดวยขอมลสารสนเทศ (Information) ดงนน ERP (Enterprise

Resource Planning) จงถกนำมาเพอใหทกกจกรรมประสานงานกนดวยขอมลขาวสารทถกตองและอยางรวดเรว

(Real Time) เมอดำเนนงานแลวกจะตองมการวดสมรรถนะขององคกร ทงทางดานการเงนและดานทไมใชการเงน

ดวยแนวคดของ Balanced Scorecard เพอนำมาใชเพอประเมนผลแนวทางในการปรบปรงแผนกลยทธในรปแบบ

ของแผนผงกลยทธ (Strategy Map) กจกรรมทกลาวมาทงหมดจะดำเนนการไดโดยการทำงานรวมกน (Colla-

boration) ของทกคนในองคกร ซงเปนการแบงปน (Sharing) ทงทรพยากร ความรผลประโยชน และความเสยหาย

ทงน กจกรรมและผลลพธทกอยางทเกดภายในองคกรกจะตองมการเชอมตอกนไปยงองคประกอบอนๆ ในโซอปทาน

ดวย E -Business

กจกรรมขององคกรทงหมดจะตองผานเขาสกระบวนการจดการความรและการวศวกรรม (การสรางสรรค)

ความร (Knowledge Management and Engineering) กระบวนการจดการตรงนมความสำคญมาก เพราะกจกรรม

ทงหมดจะตองถกนำไปปฏบตใชบนโครงสรางหลกขององคกร คอ คน (People) กระบวนการ (Process) และ

เทคโนโลย (Technology) ทจะตองรองรบความตองการของลกคาทเปลยนแปลงไป การจดการความรจงเปน

กลไกหนงทผลกดนใหเกดการพฒนาปรบปรงอยตลอดเวลา

ทจรงแลว สวนตางๆ ใน Framework น เปนกจกรรมตางๆ ทมอยแลวในองคกร ผมเพยงแตนำมาจดเรยงและ

สรางความสมพนธเบองตนเพอใหเหนภาพใหญ

แลวคณจะพบวา “ลน” นนเปนแคสวนหนงของ HOS ทผมนำเสนอเทานนเอง!!

ดร.วทยา สหฤทดำรง [email protected]

อ.ไอ.สแควร สำนกพมพ

Copyri

ghted

Mate

rial o

f E.I.S

QUARE PUBLIS

HING

tpm for the lean factory thai version -sample

Documents