tr-grid oluŞumu, altyapisi ve ÇaliŞan uygulamalar tr-grid oluŞumu, altyapisi ve ÇaliŞan...
TRANSCRIPT
www.grid.org.tr
TR-Grid OLUŞUMU, ALTYAPISI VE
ÇALIŞAN UYGULAMALARYEF @ TR-Grid Okulu
30 Nisan 2008, TAEK, Ankara
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
İÇERİK
– Neden Grid?– Türkiye'de Grid Çalışmaları– Ulusal Grid Oluşumu (UGO) ve Hedefleri– UGO Danışma Kurulu– TR-Grid Altyapısı– TR-Grid Projeleri– TR-Grid Altyapısında Desteklenen YEF Deneyleri– Tier-2 Çalışmaları– TR-Grid Altyapısında YEF çalışmaları için ayrılan
kaynaklar– Grid Uygulamaları– Beklentilerimiz
www.grid.org.tr
• Araştırmacıların kompleks bir işteHesaplama zamanını azaltmak içinBüyük verilere ulaşmak içinÖzel ekipmanlara ulaşmak içinDiğer kullanıcılarla çalışabilmek için
çok sayıda kaynağa veya servise ihtiyacı vardır.
Internet
Neden Grid?
www.grid.org.tr
Internet
Dinamik kaynak bağışlamaÜniversite Sunucusu
PC bağışlayan
PC bağışlayan
PC bağışlayan
Uygulama
Masaüstü Gridi
www.grid.org.tr
• SETI@home– 226 ülkede 4 milyon kullanıcı
– 1200 CPU sene/gün
– 38 TF
– 77 farklı işlemci tipi
SETI: Evrensel Masaüstü Gridi
www.grid.org.tr
Internet
Boş kaynakların 7/24 bağışlanması
Enst1
Kullanıcı
Enst2
Kullanıcı
Bağışlayan ve kullanan
Bağışlayan ve kullanan
Kümeler ile Grid
www.grid.org.tr
Scale> 49 ülkede 224 site~ 38.000 işlemci> 15 PB veri alanı> Günde onbinlerce çalışan iş> Yüzden fazla kayıtlı sanal organizasyon
En Büyük Çalışan Grid: EGEE
www.grid.org.tr
~ 8 site, ~1000 CPU
Geliştirilen grid uygulamaları, üniversiteler arası işbirlikleri, HPC kullanıcıları, LCG kullanıcıları
TR-Grid
www.grid.org.tr
NCSA: Compute IntensiveSDSC: Data Intensive PSC: Compute Intensive
IA64
IA64 Pwr4EV68
IA32
IA32
EV7
IA64 Sun
10 TF IA-64128 large memory nodes
230 TB Disk Storage3 PB Tape Storage
GPFS and data mining
4 TF IA-64DB2, Oracle Servers500 TB Disk Storage6 PB Tape Storage1.1 TF Power4
6 TF EV6871 TB Storage
0.3 TF EV7 shared-memory150 TB Storage Server
1.25 TF IA-6496 Viz nodes
20 TB Storage
0.4 TF IA-64IA32 Datawulf80 TB Storage
Extensible Backplane NetworkLA
HubChicago
Hub
IA32
Storage Server
Disk Storage
Cluster
Shared Memory
VisualizationCluster
LEGEND
30 Gb/s
IA64
30 Gb/s
30 Gb/s30 Gb/s
30 Gb/s
Sun
Sun
ANL: VisualizationCaltech: Data collection analysis
40 Gb/s
Backplane Router
PSC integrated Q3 03
TeraGrid
www.grid.org.tr
20002000 20012001 20022002 20032003 20042004 20052005 20062006 20072007 20082008
5. ÇP5. ÇP6. ÇP6. ÇP
Ulusal AltyapılarUlusal Altyapılar
TEN 155 ağı
GÉANT ve uluslararası bağlantılar
Grid test yatakları DataGrid, CrossGrid, GridLab, GRIP, GRIA
IPv6 testbedsIPv6 test yatakları
6NET, 6IX gibi
GÉANT2 ve uluslararası bağlantılar
Grid destekli altyapılar
EGEE, DEISA, SEE-GRID
IPv6 kullanımı
Çerçeve Program Projeleri
Grid destekli altyapılar
EGEE2, SEE-GRID2 gibi
Girişimler
7. ÇP7. ÇP
Grid Araştırma Projeleri: GRIDCOORD, NEXTGRID, COREGRID, AKOGRIMO, SIMDAT gibi
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
Türkiye'de Grid Çalışmaları– Avrupa Birliği'nin European Datagrid Projesi'nin başarısı ve YEF
araştırmacılarının ihtiyaçları üzerine özellikle 6. Çerçeve Program ile ağırlık verdiği grid altyapılarına olan desteği esas olarak Nisan 2004 tarihinde EGEE projesi ile başlamıştır.
– TÜBİTAK ULAKBİM, 2002 senesinde TÜBİTAK Araştırma Proje Çağrıları ile yaptığı anket ile Türkiye'de hesaplama ihtiyacı olan araştırmacıları saptamıştır.
– Araştırmacıların ihtiyaçlarını karşılamak ve yüksek başarımlı hesaplama konusunda deneyim kazanmak maksadı ile 128 işlemcili Deniz kümesi 2003 senesi Ekim ayında kurulmuştur.
– 2003 senesi içinde ULAKBİM'deki küme bilgisayar çalışmalarına paralel olarak Ulusal Akademik Ağın da yöneticisi olan TÜBİTAK ULAKBİM, AB Grid projelerine katılabilmek için üç üniversite ile birlikte Ulusal Grid Oluşumu TR-Grid'i kurmuştur.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
Türkiye'de Grid Çalışmaları
– TR-Grid oluşumu, ilk etapta Yüksek Enerji Fiziği deneylerinin altyapı ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli altyapıyı kuracak ve yönetecek, gerekli ortakatman yazılımlarını geliştirecek EGEE projesine dahil olmaya çalışmıştır.
– Uluslararası ortakların ve ilgili AB ofisinin önerisi ile ülkede grid konusunda deneyimin artması için TR-Grid oluşumu ilk olarak SEE-GRID projesine dahil olmuştur.
– Mayıs 2004 tarihinde başlayan SEE-GRID projesi ulusal grid altyapısının, insan ağının oluşturulması ve grid uygulamaları geliştirilmesi konusunda bir öncü olmuştur.
– TR-Grid, 2004-2005 seneleri arasında 180 işlemcilik test altyapısı, grid uzmanları ve artan kullanıcı sayısı ile EGEE-2 projesine katılacak kapasiteye ulaştı.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
Türkiye'de Grid Çalışmaları
– 2005 senesinde TÜBİTAK Bilim Kurulu tarafından kabul edilen Ulusal Grid Altyapısının Kurulması – TUGA Projesi ile birlikte bölgenin en güçlü grid altyapısı olan yeni TR-Grid altyapısı 2006 senesi son çeyreği ile 2007 senesi ilk çeyreği arasında 6 üniversite ve ULAKBİM'de kuruldu.
– 2007 senesinde ULAKBİM koordinasyonunda TAEK ve 7 üniversitenin katılımı ile TR-Grid Girişimi genişletilmiştir. TR-Grid NGI (Ulusal Grid Oluşumu), 7. Çerçeve Program Projelerine “Joint Research Unit” çatısı altında katılmaktadır.
– 1 Mayıs 2008 tarihi itibari ile başlayacak olan EGEE-III ve SEE-GRID-SCI projeleri ile TR-Grid Çerçeve Program Projelerine devam edecektir.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
• SEE-Grid (2004-2006)ULAKBİM, Bilkent Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi
• SEE-Grid-2 (2006-2008)ULAKBİM, Bilkent Üniversitesi, Koç Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi
• EUMEDGRID (2006-2008)ULAKBİM, Boğaziçi Üniversitesi
• EGEE-2 (2006-2008)ULAKBİM
• EGEE-3 (2008-2010)
TR-Grid JRU
• SEE-Grid-SCI (2008-2010)ULAKBİM, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi
www.grid.org.tr
• EGI (“European Grid Initiative”)
Ulusal Grid oluşumları ile tamamlanacaktır:– NGI1 (National Grid Initiative1)
– NGI2 (National Grid Initiative2)
– …
– NGIn (National Grid Initiativen)
• Avrupa Grid oluşumuna katılmak için (projelerde yer almak, altyapıyı kullanmak, vb.), Ulusal Grid oluşumu içinde yeralmak gereklidir.
Avrupa Grid Oluşumu
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
ULUSAL GRID OLUŞUMU
TR-Grid HEDEFLERİ– Grid çalışmaları TÜBİTAK ULAKBİM koordinasyonunda
hesaplama kaynaklarının grid altyapısı altında toplanması amacı ile 2003 yılında TR-Grid Oluşumu adı altında başlatılmıştır.
Oluşumun amaçları arasında :
• Ulusal kullanıcı kitlesini bilgilendirmek• Bölgesel uygulamalar geliştirmek
• Ulusal grid altyapısını kurmak• Uluslararası grid projelerine katılmak
yer alır.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
ULUSAL GRID OLUŞUMU
TR-Grid UGO Danışma Kurulu
• TR-Grid UGO Danışma Kurulu; TR-Grid e-Altyapısı için ulusal starteji ve politikaların belirlenmesi, uygun projelerin üretilmesi, gerekli finansmanın sağlanması ve yürütülen çalışmaların uygunluğunun denetlenemesi gibi sorumlulukları olan ve ULAKBİM Yönetim Kurulu tarafından tanınan bir kurul olarak hayata geçirilmiştir.
• TR-Grid UGO Danışma Kurulu, TÜBİTAK, DPT, TAEK ve üniversitelerden üyelerden oluşmaktadır.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-Grid Altyapısı
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-Grid Altyapısı• 7 Grid Sitesi:
– TR-01-ULAKBIM (66 Çekirdek, 4 TB)– TR-03-METU (312 Çekirdek, 12 TB)– TR-04-ERCIYES (64 Çekirdek, 0.75 TB)– TR-05-BOUN (64 Çekirdek, 0.75 TB)– TR-07-PAMUKKALE (64 Çekirdek, 0.75 TB)– TR-09-ITU (64 Çekirdek, 0.75 TB)– TR-10-ULAKBIM (372 Çekirdek, 12 TB)
• Toplam grid kaynağı: 998 Çekirdek, ~40 TB Depolama
• Desteklenen sanal organizasyonlar: atlas, cms, biomed, ops, dteam, see, seegrid, sgdemo, eumed, trgrida, trgridb, trgridd, trgride
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-Grid Altyapısı - Yazılım• TR-Grid altyapısı gLite 3.1 orta katman yazılımını
kullanmaktadır. • Her bir sitede Torque/Maui iş dağıtıcı/planlayıcı olarak
çalışmaktadır.• TR-01, TR-03, TR-05 ve TR-10 siteleri grid altyapısı
üzerinden MPI çalıştırmayı desteklemektedir.• TR-Grid üzerinde kullanıcılarının kendi sahip oldukları
dışında herhangi bir ücretli yazılım kullanılmamaktadır.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
• Küme kullanıcılarının işlerine hızlı bir şekilde devam edebilmeleri için üç büyük küme hizmet vermektedir:
– TR-03-METU (312 Çekirdek, 12 TB)– TR-10-ULAKBIM (372 Çekirdek, 12 TB)– ULAKBİM'de çalışan infiniband bağlı küme (240 Çekirdek, 6 TB)
• Toplam : 924 Çekirdek
• Kurulu paket programlar: Gamess, CPMD, NAMD, Espresso, Octa, R, Gromos, Gromacs, Siesta, Abinit, Gaussian, VASP, Charmm, Amber ...
• Bütün kaynaklara yüksek performanslı erişim için iki site birbirine 20 Gbps hızda bağlandı
• Birçok paket programa, kütüphaneye ve derleyicilere bu kümelere bakan kullanıcı arayüzü makineleri ile kolayca ulaşmak mümkün
TR-Grid Altyapısı
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-Grid Sertifika Otoritesi
Yrd. Doç. Dr. Erol Şahin
Orta Doğu Teknik ÜniversitesiBilgisayar
Mühendisliği
Grid altyapılarında kullanıcıların çalışabilmesi ve sunucuların birbirleri ile güvenli konuşabilmesi için PKI sertifikalarına ihtiyaç vardır.
Kendi kullanıcılarını yetkilendirebilmeleri için her ülkenin en az bir grid sertifika otoritesi olması beklenmektedir.
Grid sertifika otoriteleri GridPMA tarafından onaylanır. EUGridPMA Avrupa içinde yetkilendirmeyi yapan organizasyondur.
TR-Grid CA 2005 Ekim ayında EUGridPMA tarafından akredite edilmiştir.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-Grid Kullanıcı İstatistikleri
• Toplam 241 kullanıcı:– 20 TBAG kullanıcısı– 221 normal kullanıcı
• Toplam 36 üniversite + TAEK + TÜBİTAK
• 13 farklı disiplin
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TBAG Kullanıcı İstatistikleri
• Toplam 8 grup:
– Tbag1: ODTÜ, Gazi, Balıkesir Üniv., Fizik Bölümü – VASP– Tbag2: Erciyes Üniv., Fizik Bölümü – Espresso– Tbag3: Atatürk Üniv., Biyokimya – Kendi kodları– Tbag4: Bilkent Üniv., Fizik Bölümü – VASP– Tbag5: ITU, Kimya Bölümü – Gaussian, NAMD, VASP– Tbag6: Yeditepe, Boğaziçi Üniv., Kimya – NAMD, Charmm– Tbag7: Dokuz Eylül Üniv., Fizik – Octa– Tbag8: Bilkent Üniv., Fizik Bölümü – VASP, Espresso
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-Grid Kullanıcı İstatistikleri
• Kullanıcıların disiplinlere göre dağılımı:
(Diğer: Elektronik müh, metalurji, biyoloji, kriptografi, istatistik, eczacılık, makina müh, çevre müh, biyomedikal vs.)
ULAKBIM HPC 03/2008
Diger46
19%Fizik
7733%
Bilgisayar47
20%
Kimya51
22%
Enformatik156%
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-Grid Kullanıcı İstatistikleri
• Kullanıcıların üniversitelere göre dağılımı:
(Diğer: Dokuz Eylul, Ege, IYTE, Kırıkkale, Abant İzzet Baysal, Hacettepe, Marmara, Osmangazi, TOBB, Sabancı, Fırat, Gaziantep, Mustafa Kemal, Van Yüzüncü Yıl vs.)
Bogazici, 45, 19%
Diger, 69, 28%
ODTÜ, 60, 25%
Erciyes, 7, 3%
Cukurova, 8, 3%
Gazi, 11, 5%
Bilkent, 17, 7%İTÜ, 24, 10%
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-GRID PROJELERİSEE-GRID2 (2006-2008)
(South Eastern European GRid-enabled eInfrastructure Development)
Ana Yükleniciler: GRNET, Yunanistan CERN, İsviçre MTA SZTAKI, Macaristan IPP-BAS, Bulgaristan ICI, Romanya TÜBİTAK, Türkiye ASA/INIMA, Arnavutluk UoBL, Bosna Hersek UKIM, Makedonya UOB, Sırbistan UoM Karadağ RENEM Moldovya RBI, Hırvatistan
Alt Yükleniciler: 27 üniversite / araştırma merkezi
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-GRID PROJELERİ
SEE-GRID 2– Belirlenecek uygulamaların grid ortamına taşınması– Ulusal Grid Sertifika Otoritesinin işletilmesi– Uygulamların test edilmesi ve kullanıcı yardım masası
desteği– Ulusal ve uluslarası eğitim ve çalıştaylar düzenlemek ve
katılmak– Desteklenen Uygulamalar
» SDA (Boğaziçi Üniversitesi)» GPiP (Bilkent – Koç Üniversiteleri)» GridAE (ODTÜ)» P-Grade Portal Geliştirme Desteği (ODTÜ)
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-GRID PROJELERİ
EUMEDGRID (2006-2008)(Empowering eScience Across the Mediterranean)
• EUMEDGRID altyapısına katılım• Grid servislerinin kurulumu ve bölgesel
• Bölgesel grid uygulaması geliştirmek
• - HuM2S (Boğaziçi Üniversitesi)
• SEE-Grid ve EGEE'de edinilen tecrübeyi Akdeniz Bölgesine taşımak
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-GRID PROJELERİEGEE (Enabling Grids for E-SciencE)
EGEE, Avrupa Birliği tarafından desteklenen ve grid teknolojisindeki yeni gelişmelere dayalı olarak araştırmacılara kesintisiz hizmet veren bir grid servisidir.
- 40 Ülkede 200 Site
~ 30 000 Çekirdeks (7/24)
- 10 000 iş/gün
- 48 Ülkede 250 Site
~ 41000 Çekirdeks (7/24)
- 25.000 iş/gün (eş zamanlı)
- 100.000 iş/gün
www.grid.org.tr
EGEE - 2
ULAKBİM'in ROLÜ
• Network Aktiviteleri– NA2 – Ulusal ve uluslarası tanıtım ve işbirliği
– NA3 – Ulusal eğitim faaliyetleri
• Özel Servis Aktiviteleri – SA1 – Grid altyapısı yönetim, destek, işletimi
BÜTÇE
• Toplam: ~35M Euro
• TÜBİTAK: 360K Euro (%50 AB desteği)
www.grid.org.tr
EGEE - 3
ULAKBİM'in ROLÜ
• Network Aktiviteleri– NA2 – Ulusal ve uluslarası tanıtım ve işbirliği
– NA3 – Ulusal eğitim faaliyetleri
• Özel Servis Aktiviteleri – SA1 – Grid altyapısı yönetim, destek, işletimi
BÜTÇE
• Toplam: ~32M Euro
• TÜBİTAK: 500K Euro (%50 AB desteği)
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
- TR-Grid Projeler -
Yrd. Doç. Dr. Erol Şahin
Orta Doğu Teknik ÜniversitesiBilgisayar
Mühendisliği
413
2007
2 + 4 Teklif-
2 Yeni + 3 Teklif2008
1--TÜBİTAK Projeleri
4
32006
11Toplam
11Avrupa Birliği Projeleri
20052004Proje Tipi
300.000 €
100.000 €
200.000 €
2007
700.000 €
220.000 €
480.000 €
TOPLAM
100.000 €10.000 €10.000 €TÜBİTAK Fonları
300.000 €
200.000 €
2006
60.000 €40.000 €Toplam
50.000 €30.000 €Avrupa Birliği Fonları
20052004Personel Bütçe Tipi
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
- TR-Grid Çalışanları -
Yrd. Doç. Dr. Erol Şahin
Orta Doğu Teknik ÜniversitesiBilgisayar
Mühendisliği
5755Doktora Öğrencisi6722Proje Çalışanı5533Akademisyen
19
32007
22
32006
1111Toplam
22Proje Yöneticisi20052004Görevi
510.000 €
500.000 €
10.000 €
2007
1.010.000 €
1.000.000 €
10.000 €
TOPLAM
500.000 €TÜBİTAK Fonları
500.000 €
-
2006
Toplam
Avrupa Birliği Fonları
Donanım Bütçe Tipi
www.grid.org.tr
SimülasyonBüyük hacimli veri işlemeGerçek zamanlı veya interaktif uygulamalarWorkflowParalel işlerEski (legacy) uygulamalar
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
• ÖrneklerYEF Monte Carlo simülasyonlarıWISDOM— Kuş gribi araştırmaları
• Özellikleriİşler hesaplama ağırlıklıdırBağımsız bir çok işGenelde deneyimsiz kullanıcılarKüçük girdi; büyük çıktı
• Gerekliliklerİş yığını işleme servisleriYüksek hacimli verinin saklanması için veri yönetimi
ATLAS
ITER
Simülasyon
www.grid.org.tr
• Örnekler– Yüksek boyutta ham data işleyen ve analiz eden– YEF deneyleri– Yer bilimcilerin veri analizleri
Özellikleri– Dağıtık girdi verisi– Yüksek miktarda girdi ve çıktı verisi
• Gereklilikler– İş yönetim araçları– Daha gelişmiş veri yönetimi
Büyük Hacimli Veri İşleme
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-Grid UGO Destekli Grid Uygulamaları
• Ulusal Destekli Uygulamalar (TUGA)– Eğitim Ontolojisi (AGMLAB)
• AB Çerçeve Programı Destekli Uygulamalar– SE4SEE (Güney Doğu Avrupa için Grid Olanaklı Arama Motoru,
Bilkent Üniversitesi)
– SDA (Sismik Veri Analizi, Boğaziçi Üniversitesi)
– G-PiP (Grid Olanaklı Protein-Protein Etkileşimi Tahmini, Koç üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi)
– GridAE (Grid Tabanlı Yapay Evrim, Orta Doğu Teknik Üniversitesi)
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-Grid UGO Destekli Grid Uygulamaları
• AB Çerçeve Programı Destekli Uygulamalar– HuM2S (İnsan Hafızasının Simülasyonla
Modellenmesi, Boğaziçi Üniversitesi)
– P-Grade Portalı ( Grid Uygulama Geliştirme Portalı) MTA SZTKI, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
• TR-Grid Altyapısının Desteklediği Kullanıcı Uygulamaları– YEF (ATLAS, CMS)
– Gaussian, Gamess, NAMD, PWSCF, CPMD, Abinip, VASP, Amber,...
– MPI Kullanıcıları
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
SE4SEE (Search Engine for South East Europe)
Grid altyapısında çalışabilen isteğe bağlı, ülkeye özel, kategorik ve kişisel bir arama motorudur.
SEE-GRID kapsamında Prof. Cevdet Aykanat ve öğrencileri tarafından geliştirilmiştir.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
SDA (TR-Grid Üzerinde Kandilli Sismik Veri Sunucusu)
Kandilli Rasathanesinin topladığı sismik verilerin grid üzerinde erişim ve hesaplama için sunulması
SEE-GRID2 kapsamında önerilmiş, SEE-GRID-SCI uygulaması olarak seçilen SDA Prof. Can Özturan, Kandilli Rasathanesinden M. Yılmazer ve öğrencileri tarafından geliştirilmektedir.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
P-GRADE Portalı
P-GRADE portalı seri ya da paralel işlerden oluşan iş akışlarının tanımlanıp çalıştırılmasına, bu işlerin durumunun portal üzerinden takip edilmesine olanak veren bir grid portalıdır. SEE-GRID2 kapsamında
desteklenen P-Grade Portalı Prof. Peter Kascuk, Dr. Cevat Şener ve öğrencileri tarafından geliştirilmektedir.
http://www.grid.org.tr/servisler/pgrade/
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
SONUÇ
•Yeni projeler “FP7 (SEE-GRID-SCI, EGEE3, ...)”
•Yeni “Grid Kullanıcıları”
•Yetkin “Grid Sistem Yöneticileri”
•Grid Eğitimleri ve Ulusal Grid Çalıştayına aktif katılım
•Kamu ve Endüstri ortaklıkları
www.grid.org.tr
YEF @ TR-Grid
YEF @ TR-Grid Okulu
30 Nisan 2008, TAEK, Ankara
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
KollaborasyonLHC Deneyleri ~200 bilgiislem merkezi12 buyuk merkez (Tier 0, Tier 1)38 Tier 2 merkezi~40 ulkeEGEE, OSG, Nordugrid Gridleri
SeçimlerGrid teknolojisi,“Tier” hiyerarşisi,PClerde Intel işlemciler,LINUX işletim systemi.
HedefDeneylerin LHC detektörlerinden gelen verileri çözümlemesine yardımcı olacak bilgi işleme ortamını hazırlamak.
Bir fizik çalışma grubu için grid
Tier3fizik
Bölümü
αβ
γ
Desktop
Almanya
Tier 1
ABDİngiltere
Fransa
İtalya
Taipei?
CERN Tier 1
JaponyaCERN Tier0
Tier2
Lab aUni a
Lab c
Uni n
Lab m
Lab b
Uni bUni y
Uni xBölgesel bir grup için grid
LCG – LHC Computing Grid Projesi
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-Grid Tier-2 Kaynakları
Turkish Tier-2 FederationPledged Planned to be pledged
2007 2008 2009 2010CPU (kSI2K) 250 850 1350 2450Disk (Tbytes) 40 310 550 900Nominal WAN (Mbits/sec) 500 1000 1000 1000
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
TR-Grid Tier-2 Kaynakları (Detay)2007 2008 2009 2010
ATLAS CPU (MSI2K) 2336 17494 26973 51545CMS CPU (MSI2K) 7600 15200 25600 45200ATLAS DISK (Tbyte) 1259 7744 13112 22132CMS DISK (Tbyte) 1300 4200 8400 13300
2007 2008 2009 2010TRGRID CPU (MSI2K) 250 850 1350 2450TRGRID DISK (Tbyte) 40 250 500 800
2007 2008 2009 2010TRGRID ATLAS CPU 60 450 700 1300TRGRID CMS CPU 190 400 650 1150TRGRID ATLAS DISK 20 160 300 500
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
YEF Araştırmacıları için TR-Grid Olanakları
• TR-Grid oluşumu 2003 senesinde ilk kurulduğundan beri YEF araştırmacıları ile bağlantı içindedir.
• 2005 Kasım ayında TÜBİTAK Bilim Kurulu tarafından kabul edilen TUGA Projesi ile hizmet vermeye başlayan TR-Grid Altyapısı ağırlıklı olarak YEF araştırmacıları için kurulmuştur.
• 2007 senesi içinde TAEK ve ULAKBİM'de yapılan bir dizi seminer ve toplantı sonucunda hesaplama kapasitesi olarak oldukça yeterli olan TR-Grid altyapısının CMS ve ATLAS için Tier-2 merkez olması için gerekli başvuruların yapılmasına karar verilmiştir.
• Tier-2 merkezleri, altyapı, kaynak ve bağlantı yeterlilikleri nedeni ile TÜBİTAK ULAKBİM ve ODTÜ olarak belirlenmiştir.
• Tier-2 merkezlerin sorunsuz çalışması için Temmuz 2008 tarihinde devreye girecek 2x2.5 Gbps GEANT bağlantısının en az 1 Gbps kapasitesi Tier-2 veri akışı için ayrılacaktır.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
YEF Araştırmacıları için TR-Grid Olanakları
• Tier-2 merkezlerin veri depolama kapasitesini arttırmak için 400 Tbyte toplam veri alanına sahip yeni depolama sunucularının Temmuz 2008 itibari ile devreye girmesi beklenmektedir.
• TR-Grid altyapısının hem YEF hem de diğer araştırmacılara uzun seneler ve sağlıklı hizmet verebilmesi için ulusal ve uluslararası fon başvuruları yapılmaktadır.
• Bütün TR-Grid siteleri ATLAS ve CMS sanal organizasyonlarını desteklemektedir. Ancak bağlantı masraflarının yüksek olması nedeni ile ULAKBİM ve ODTÜ dışındaki diğer merkezlerin yoğun olarak veri analizi için kullanılması mümkün gözükmemektedir.
• TAEK ve ULAKBİM'de yapılan toplantılar sonucunda diğer YEF deneylerine olan TR-Grid site destekleri kesilmiştir. Ancak ATLAS ve CMS dışında kalan diğer deneylere herhangi bir sitede destek verilmesi uzun bir süreç değildir.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
YEF Araştırmacıları için TR-Grid Olanakları
• CMS ve ATLAS için hangi Tier-1 merkezlerin kullanılacağı konusunda çalışmalar devam etmektedir.
• CMS Tier-2 ana merkezi ODTÜ yedek merkez ULAKBİM olarak belirlenmiştir. ATLAS Tier-2 ana merkezi ULAKBİM yedek merkez ODTÜ olarak belirlenmiştir.
• Bütün TR-Grid siteleri şu an TR-Grid Operasyon Merkezi (TOM) tarafından yönetilmektedir. Kaynak planlaması, altyapı değişiklileri TR-Grid UGO Danışma Kurulu tarafından belirlenmekte ve TOM tarafından uygulanmaktadır.
• CMS için Tier-1 veri aktarımı denemeleri yapılmıştır.
• CMS ve ATLAS için araştırmacıların istekleri üzerine istenen yazılımlar sitelere yüklenmiştir veya otomatik yüklenmesi sağlanmıştır.
YEF @ TR-Grid Okulu, TAEK, ANKARA
YEF Araştırmacıları için TR-Grid Olanakları
• YEF araştırmacıları, operasyonel sorunları için [email protected] adresini kullanabilirler.
• YEF kullanıcılarına özel wiki sayfaları TOM ve YEF gruplarından araştırmacılar tarafından düzenlenmektedir.