traktati i lisbones web

7/28/2019 Traktati i Lisbones Web

1/389


2/389

1

VERSIONI I KONSOLIDUAR

I TRAKTATIT T BASHKIMIT EUROPIANDHE

TRAKTATIT PR FUNKSIONIMINE BASHKIMIT EUROPIAN

* * *

KARTA E T DREJTAVE THEMELORE

E BASHKIMIT EUROPIAN


3/389

2

Botim i:Ministris s Integrimit Europian

Ky botim u mbshtet nga:Projekti: Support to the Albanian Ministry of European Integration (SMEI II).

Ky projekt nancohet nga Bashkimi Europian (IPA 2008) dhe Qeveria Gjermane dhe zbatohet ngaDeutsche Gesellschaft fr Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH.

Prgatiti pr shtyp:Blerina Raa

Prktheu:Ilir BaiMira Zgjani

Rudina Vuksani Nervaj

Rishikimi ligjor:Prof. Dr Xhezair Zaganjori

Prof. Dr Arta MandroDr Kathleen Imholz

Rishikimi gjuhsor:Gazmend Krasniqi

Denata Mesi

Ky botim sht mundsuar me mbshtetjen e Bashkimit Europian dhe Qeveris Gjermane.Prmbajtja e ktij botimi sht prgjegjsi e vetme e projektit Support to the Albanian Ministryof European Integration (SMEI II) dhe n asnj mnyre nuk mund t interpretohet si opinion iBashkimit Europian.

This publication has been produced with the assistance of the European Union and the GermanGovernment. The contents of this publication are the sole responsibility of the project Support tothe Albanian Ministry of European Integration (SMEI II) and can in no way be taken to reect theviews of the European Union.


4/389

3

SHNIM PR LEXUESIN

Ky botim prmban versionet e konsoliduara t Traktatit t Bashkimit Europian dhe t Traktatit prFunksionimin e Bashkimit Europian, s bashku me shtojcat dhe protokollet respektive, pas shtesavedhe ndryshimeve q u jan br atyre nga Traktati i Lisbons, i cili u nnshkrua m 13 dhjetor 2007n Lisbon dhe hyri n fuqi m 1 dhjetor 2009. Botimi gjithashtu prmban deklaratat bashklidhurAktit Final t Konferencs Ndrqeveritare q miratoi Traktatin e Lisbons.

Ky botim prmban edhe Kartn e t Drejtave Themelore t Bashkimit Europian, e cila sht shpallurn Strasburg, m 12 dhjetor 2007 nga Parlamenti Europian, Kshilli dhe Komisioni (GZ C 303,14.12.2007, fq. 1).

Ky tekst prsrit dhe prshtat Kartn e shpallur m 7 dhjetor 2000, duke e zvendsuar at q prejdats 1 dhjetor 2009, dat e hyrjes n fuqi t Traktatit t Lisbons.

N baz t nenit 6(1) nnparagra i par, t Traktatit t Bashkimit Europian, Karta e shpallur n2007 ka t njjtn fuqi ligjore ashtu si edhe Traktatet.

Ky tekst nxirret me qllim dokumentar dhe nuk i ngarkon me prgjegjsi institucionet e BashkimitEuropian.


5/389

4


6/389

5

HYRJE

Traktati i Lisbons shnon nj hap t rndsishm t rrugs s Bashkimit Europian drejt konsolidimitt mtjeshm t vlerave t prbashkta mbi t cilat sht krijuar ai. Pas hyrjes n fuqi t Traktatit tLisbons m 1 dhjetor 2009, reformimi dhe modernizimi i institucioneve europiane bn t mundur

promovimin e plot t objektivave t BE-s n shrbim t qytetarve dhe shteteve antare si dhekonsolidon urn lidhse mes qytetarve dhe projektit europian, t nisur n llim t vitev 50 drejtpajtimit dhe unikimit t kontinentit europian.

Nprmjet riprtritjes s vendimmarrjes n institucionet europiane, ky Traktat prforconkapacitetin e Bashkimit pr nj funksionim sa m eent dhe demokratik n nj bashksi prej 27

vendsh antare.

Ardhja n shqip e versionit t konsoliduar t Traktatit t Bashkimit Europian, Traktatit prFunksionimin e Bashkimit Europian, si dhe prgatitja e terminologjis prkatse n shqip,

prbn nj hap t rndsishm dhe nj burim parsor n mbshtetje t administrats shqiptare nprocesin e prafrimit t legjislacioint shqiptar me at europian. Prvec ksaj, ky botim sht njburim informacioni i rndsishm pr publikun e interesuar mbi bazn ligjore dhe funksionimin eBashkimit Europian, vlerat, ovjektivat, parimet dhe politikat e tij.

Ky botim sht fryt i nj pune profesionale t bashkpunimit ndrmjet stat t Drejtoris sPrkthimit t Legjislacionit Europian n Ministrin e Integrimit Europian, stat t Projektit SMEI

II si dhe grupit t prkthyesve dhe rishikuesve q u prfshin n kt nism.

Prkthimi dhe botimi i Traktateve t Bashkimit Europian n shqip u b i mundur n kuadr t ProjektitSupport to the Albanian Ministry of European Integration SMEI II, i cili bashknancohet ngaBashkimi Europian (IPA 2008) dhe Qeveria Gjermane dhe zbatohet nga Deutsche Gesellschaft frInternationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH, nn kujdesin e veant t Jan Reckmann, Drejtor i Projektit.


7/389

6


8/389

7

PRMBAJTJA

TRAKTATI I BASHKIMIT EUROPIAN .................................................................................17

PREAMBULA ...............................................................................................................................18

TITULLI I DISPOZITA T PRBASHKTA ................................................................19

TITULLI II DISPOZITAT PR PARIMET DEMOKRATIKE .........................................23

TITULLI III DISPOZITA PR INSTITUCIONET ............................................................25

TITULLI IV DISPOZITA PR BASHKPUNIMIN E PRFORCUAR ............................30

TITULLI V DISPOZITA T PRGJITHSHME PR VEPRIMIN E JASHTM TBASHKIMIT DHE DISPOZITA T VEANTA PR POLITIKN EPRBASHKT T JASHTME DHE T SIGURIMIT .................................31

KREU 1 Dispozita t prgjithshme pr veprimin e jashtm t Bashkimit ...............31

KREU 2 Dispozita t veanta pr politikn e prbashkt t jashtme dhe t sigurimit .........33

Seksioni 1 Dispozita t prbashkta ...............................................................33

Seksioni 2 Dispozita pr politikn e prbashkt t jashtme dhe t sigurimit .......40

TITULLI VI DISPOZITA T FUNDIT ...............................................................................44

TRAKTATI PR FUNKSIONIMIN E BASHKIMIT EUROPIAN ........................................49

PREAMBULA ...............................................................................................................................50

PJESA E PAR PARIMET ........................................................................................................51

TITULLI I KATEGORIT DHE FUSHAT E KOMPETENCS S

BASHKIMIT ............................................................................................51

TITULLI II DISPOZITA ME ZBATIM T PRGJITHSHM ...................................54

PJESA E DYT MOSDISKRIMINIMI DHE QYTETARIA E BASHKIMIT ..........................56

PJESA E TRET POLITIKAT DHE VEPRIMET E BRENDSHME T BASHKIMIT ............59

TITULLI I TREGU I BRENDSHM .........................................................................59

TITULLI II LVIZJA E LIR E MALLRAVE ...........................................................60

KREU 1 Bashkimi doganor ........................................................................60KREU 2 Bashkpunimi doganor ................................................................61

KREU 3 Ndalimi i kuzimeve sasiore midis Shteteve Antare .................61


9/389

8

TITULLI III BUJQSIA DHE PESHKIMI ..................................................................62

TITULLI IV LVIZJA E LIR E PERSONAVE, SHRBIMEVE DHE

KAPITALEVE ..........................................................................................66

KREU 1 Punonjsit ...................................................................................66

KREU 2 E drejta e vendosjes ....................................................................68

KREU 3 Shrbimet ....................................................................................70

KREU 4 Kapitali dhe pagesat ...................................................................72

TITULLI V ZONA E LIRIS, SIGURIS DHE DREJTSIS ..............................73

KREU 1 Dispozita t prgjithshme ............................................................73KREU 2 Politikat pr kontrollet kutare, azilin dhe imigrimin .................76

KREU 3 Bashkpunimi gjyqsor n shtjet civile ...................................78

KREU 4 Bashkpunimi gjyqsor n shtjet penale .................................79

KREU 5 Bashkpunimi policor ..................................................................82

TITULLI VI TRANSPORTI ......................................................................................84

TITULLI VII RREGULLAT E PRBASHKTA PR KONKURRENCN,

TATIMET DHE PRAFRIMIN E LEGJISLACIONIT .......................87

KREU 1 Rregullat pr konkurrencn .........................................................87

Seksioni 1 Rregullat q zbatohen pr ndrmarrjet ...........................87

Seksioni 2 Ndihmat q japin Shtetet ................................................90

KREU 2 Dispozitat tatimore .......................................................................92

KREU 3 Prafrimi i legjislacionit ...............................................................93

TITULLI VIII POLITIKA EKONOMIKE DHE MONETARE ....................................95KREU 1 Politika ekonomike ......................................................................95

KREU 2 Politika monetare ........................................................................100

KREU 3 Dispozita institucionale ..............................................................103

KREU 4 Dispozita t veanta pr Shtetet Antare

monedha e t cilave sht euro ...................................................104

KREU 5 Dispozita kalimtare ....................................................................105

TITULLI IX PUNSIMI ..........................................................................................108

TITULLI X POLITIKA SOCIALE .........................................................................110


10/389

9

TITULLI XI FONDI SOCIAL EUROPIAN ............................................................115

TITULLI XII ARSIMI, FORMIMI PROFESIONAL, RINIA DHE SPORTI ..........116

TITULLI XIII KULTURA ..........................................................................................118

TITULLI XIV SHNDETI PUBLIK ..........................................................................118

TITULLI XV MBROJTJA E KONSUMATORIT .....................................................120

TITULLI XVI RRJETET TRANS-EUROPIANE ......................................................120

TITULLI XVII INDUSTRIA .......................................................................................122

TITULLI XVIII KOHEZIONI EKONOMIK, SOCIAL DHE TERRITORIAL ............123

TITULLI XIX KRKIMI DHE ZHVILLIMI TEKNOLOGJIK DHE HAPSIRA ...........124

TITULLI XX MJEDISI .............................................................................................128

TITULLI XXI ENERGJETIKA ..................................................................................130

TITULLI XXII TURIZMI ............................................................................................130

TITULLI XXIII MBROJTJA CIVILE ...........................................................................131

TITULLI XXIV BASHKPUNIMI ADMINISTRATIV ...............................................131

PJESA E KATRT ASOCIIMI I VENDEVE DHE TERRITOREVE JASHT EUROPS .........132

PJESA E PEST VEPRIMI I JASHTM I BASHKIMIT ...................................................134

TITULLI 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME PRVEPRIMIN E JASHTM T BASHKIMIT ......................................134

TITULLI II POLITIKA E PRBASHKT TREGTARE .......................................134

TITULLI III BASHKPUNIMI ME VENDET E TRETA DHENDIHMA HUMANITARE .................................................................136

KREU 1 Bashkpunimi pr zhvillim ........................................................136KREU 2 Bashkpunimi ekonomik, nanciar dhe teknik me vendet e treta ...........137

KREU 3 Ndihma humanitare ....................................................................138

TITULLI IV MASAT KUFIZUESE .........................................................................138

TITULLI V MARRVESHJET NDRKOMBTARE .........................................139

TITULLI VI MARRDHNIET E BASHKIMIT ME ORGANIZATATNDRKOMBTARE DHE VENDET E TRETA DHEDELEGACIONET E BASHKIMIT ....................................................142

TITULLI VII KLAUZOLA E SOLIDARITETIT ......................................................142

PJESA E GJASHT DISPOZITA INSTITUCIONALE DHE FINANCIARE ..........................143


11/389

10

TITULLI I DISPOZITA INSTITUCIONALE .......................................................143

KREU 1 Institucionet ................................................................................143

Seksioni 1 Parlamenti Europian .....................................................143

Seksioni 2 Kshilli Europian ..........................................................147

Seksioni 3 Kshilli .........................................................................147

Seksioni 4 Komisioni .....................................................................149

Seksioni 5 Gjykata e Drejtsis e Bashkimit Europian ..................151

Seksioni 6 Banka Qendrore Europiane ..........................................160

Seksioni 7 Gjykata e Audituesve ...................................................162

KREU 2 Aktet juridike t Bashkimit, procedurat e miratimit dhedispozita t tjera .........................................................................164

Seksioni 1 Aktet juridike t Bashkimit ..........................................164

Seksioni 2 Procedura pr miratimin e akteve dhe dispozitave t tjera ........166

KREU 3 Organet kshillimore t Bashkimit ............................................170

Seksioni 1 Komiteti Ekonomik dhe Social ....................................170

Seksioni 2 Komiteti i Rajoneve ......................................................171

KREU 4 Banka Europiane e Investimeve .................................................172

TITULLI II DISPOZITA FINANCIARE ................................................................173

KREU 1 Burimet e veta t Bashkimit .......................................................174

KREU 2 Kuadri nanciar shumvjear ....................................................174

KREU 3 Buxheti vjetor i Bashkimit .........................................................175

KREU 4 Zbatimi i buxhetit dhe aprovimi i realizimit ..............................178

KREU 5 Dispozita t prbashkta ............................................................179

KREU 6 Lufta kundr krimit ekonomik ...................................................180

TITULLI III BASHKPUNIMI I PRFORCUAR .................................................181

PJESA E SHTAT DISPOZITA T PRGJITHSHME DHE T FUNDIT ...........................184

PROTOKOLLET .......................................................................................................................191

Protokolli (nr. 1) pr rolin e parlamenteve kombtare n Bashkimin Europian .................192

Protokolli (nr. 2) pr zbatimin e parimeve t subsidiaritetit dhe proporcionalitetit ...................195


12/389

11

Protokolli (nr. 3) pr statutin e Gjykats s Drejtsis t Bashkimit Europian ..................198

Protokolli (nr. 4) pr statutin e sistemit europian t bankave qendrore dhe t

Banks Qendrore Europiane .............................................................219

Protokolli (nr. 5) pr statutin e Banks Europiane t Investimeve ...............................239

Protokolli (nr. 6) pr vendndodhjen e selive t institucioneve dhe disa organizmave,zyrave, agjencive dhe departamenteve t Bashkimit Europian ...........252

Protokolli (nr. 7) pr privilegjet dhe imunitetet e Bashkimit Europian .......................253

Protokolli (nr. 8) n lidhje me neni 6 pika 2 t Traktatit pr Bashkimin Europianpr aderimin e Bashkimit Europian n Konventn Europiane prmbrojtjen e t Drejtave dhe Lirive Themelore t Njeriut .................260

Protokolli (nr. 9) pr vendimin e kshillit n lidhje me zbatimin e nenit 16 pika 4 ttraktatit pr bashkimin europian dhe nenin 238 pika 2 t traktatitpr funksionimin e bashkimit europian ndrmjet 1 nntorit 2014 dhe31 marsit 2017 nga njra an dhe q nga 1 prilli 2017 nga ana tjetr ..........261

Protokolli (nr. 10) pr bashkpunimin e prhershm t strukturuar krijuar menenin 42 t Traktatit pr Bashkimin Europian .................................262

Protokolli (nr. 11) pr nenin 42 t Traktatit pr Bashkimin Europian ...........................265

Protokolli (nr. 12) pr procedurn e decitit t teprt ...................................................266

Protokolli (nr. 13) pr kriteret e konvergjencs .............................................................267

Protokolli (nr. 14) pr Euro Grupin ...............................................................................269

Protokolli (nr. 15) pr disa dispozita n lidhje me Mbretrin e Bashkuar tBritanis s Madhe dhe Irlands s Veriut .......................................270

Protokolli (nr. 16) pr disa dispozita n lidhje me Danimarkn ....................................272

Protokolli (nr. 17) pr Danimarkn ................................................................................273

Protokolli (nr. 18) pr Francn .......................................................................................274

Protokolli (nr. 19) pr trsin e legjislacionit t Shengenit t integruar nkuadrin e Bashkimit Europian ..........................................................275

Protokolli (nr. 20) pr zbatimin e disa aspekteve t nenit 26 t Traktatit prFunksionimin e Bashkimit Europian nMbretrin e Bashkuar dhe n Irland .............................................278

Protokolli (nr. 21) pr qndrimin e Mbretris s Bashkuar dhe Irlandsn lidhje me zonn e liris, siguris dhe drejtsis ..........................280

Protokolli (nr. 22) pr qndrimin e Danimarks ............................................................283

Protokolli (nr. 23) pr marrdhniet e jashtme t shteteve antare n lidhjeme kalimin e kujve t jashtm .......................................................289

Protokolli (nr. 24) pr azilin pr shtetasit e vendeve antare t Bashkimit Europian ..............290


13/389

12

Protokolli (nr. 25) pr ushtrimin e kompetencave t prbashkta .................................292

Protokolli (nr. 26) pr shrbimet me interes t prgjithshm .........................................293

Protokolli (nr. 27) pr tregun e brendshm dhe konkurrencn ......................................294

Protokolli (nr. 28) pr kohezionin ekonomik, social dhe territorial ...............................295

Protokolli (nr. 29) pr sistemin e transmetimit publik n shtetet antare .......................297

Protokolli (nr. 30) pr zbatimin e Karts s t Drejtave Themelore tBashkimit Europian n Poloni dhe n Mbretrin e Bashkuar ................298

Protokolli (nr. 31) n lidhje me importin n Bashkimin Europian t produktevet nafts s ranuar n Antilet Holandeze ........................................300

Protokolli (nr. 32) pr blerjen e pronave n Danimark .................................................303

Protokolli (nr. 33) n lidhje me nenin 157 t Traktatit pr Funksionimine Bashkimit Europian .......................................................................304

Protokolli (nr. 34) pr masa t veanta pr Groenlandn ...............................................305

Protokolli (nr. 35) pr nenin 40.3.3 t kushtetuts s Irlands .......................................306

Protokolli (nr. 36) pr dispozitat kalimtare ....................................................................307

Protokolli (nr. 37) pr pasojat nanciare t mbarimit t Traktatit t KEQ-s

dhe pr Fondin e Krkimeve pr Qymyrgurin dhe elikun .................313

SHTOJCA ...................................................................................................................................315

SHTOJCA I LISTA E PRMENDUR N NENIN 38 T TRAKTATITPR FUNKSIONIMIN E BASHKIMIT EUROPIAN .................................316

SHTOJCA II VENDET DHE TERRITORET JASHT EUROPS PR T CILATZBATOHEN DISPOZITAT E PJESS S KATRT T TRAKTATITPR FUNKSIONIMIN E BASHKIMIT EUROPIAN ............................................319

DEKLARATA .............................................................................................................................321bashklidhur Aktit Final t Konferencs Ndrqeveritare q miratoi Traktatin e Lisbons,nnshkruar m 13 dhjetor 2007

A. DEKLARATA N LIDHJE ME DISPOZITAT E TRAKTATEVE .............................322

1. Deklarat n lidhje me Kartn e t Drejtave Themelore t Bashkimit Europian ................322

2. Deklarat pr nenin 6 pika 2 t Traktatit pr Bashkimin Europian ..............................322

3. Deklarat pr nenin 8 t Traktatit pr Bashkimin Europian .........................................322

4. Deklarat pr prbrjen e Parlamentit Europian ..........................................................3225. Deklarat pr miratimin politik nga Kshilli Europian n lidhje me

projekt-Vendimin pr prbrjen e Parlamentit Europian .............................................322


14/389

13

6. Deklarat pr nenin 15 pika 5 dhe 6, nenin 17 pika 6 dhe 7dhe nenin 18 t Traktatit pr Bashkimin Europian .......................................................322

7. Deklarat pr nenin 16 pika 4 t Traktatit pr Bashkimin Europian dhenenin 238 pika 2 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian ........................323

8. Deklarat pr masat praktike q duhet t merren me hyrjen n fuqi tTraktatit t Lisbons n lidhje me Presidencn e Kshillit Europiandhe Kshillin e Punve t Jashtme ....................................................................................325

9. Deklarat pr nenin 16 pika 9 t Traktatit pr Bashkimin Europian n lidhje mevendimin e Kshillit Europian pr ushtrimin e Presidencs s Kshillit .....................325

10. Deklarat pr nenin 17 t Traktatit pr Bashkimin Europian .....................................326

11. Deklarat pr nenin 17 pika 6 dhe 7 t Traktatit pr Bashkimin Europian .................326

12. Deklarat pr nenin 18 t Traktatit pr Bashkimin Europian ......................................327

13. Deklarat n lidhje me politikn e prbashkt t jashtme dhe t siguris ..................327

14. Deklarat n lidhje me politikn e prbashkt t jashtme dhe t siguris ..................327

15. Deklarat pr nenin 27 t Traktatit pr Bashkimin Europian .....................................328

16. Deklarat pr nenin 55 pika 2 t Traktatit pr Bashkimin Europian .........................328

17. Deklarat n lidhje me eprsin .................................................................................328

18. Deklarat n lidhje me ndarjen e kompetencave .......................................................32919. Deklarat pr nenin 8 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian ..............329

20. Deklarat pr nenin 16 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian ...............329

21. Deklarat pr mbrojtjen e t dhnave personale n fushat e bashkpunimitgjyqsor n shtje penale dhe bashkpunimit policor ................................................329

22. Deklarat pr nenin 48 dhe 79 t Traktatit pr Funksionimin eBashkimit Europian ......................................................................................................330

23. Deklarat pr paragran e dyt t nenit 48 t Traktatit pr

Funksionimin e Bashkimit Europian ............................................................................33024. Deklarat n lidhje me personalitetin juridik t Bashkimit Europian ..........................330

25. Deklarat pr nenin 75 dhe 215 t Traktatit pr Funksionimin eBashkimit Europian ......................................................................................................330

26. Deklarat pr mospjesmarrjen e nj Shteti Antarn nj mas bazuar n Titullin V t Pjess s Tret t Traktatit

pr Funksionimin e Bashkimit Europian ......................................................................330

27. Deklarat pr nenin 85 pika 1, paragra i dyt t Traktatit prFunksionimin e Bashkimit Europian ............................................................................331

28. Deklarat pr nenin 98 t Traktatit pr Funksionimin eBashkimit Europian ......................................................................................................331


15/389

14

29. Deklarat pr nenin 107 pika 2 germa (c) tTraktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian ......................................................331

30. Deklarat pr nenin 126 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian .......................331

31. Deklarat pr nenin 156 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian .......................332

32. Deklarat pr nenin 168 pika 4 germa (c) t Traktatit pr Funksionimine Bashkimit Europian ...................................................................................................332

33. Deklarat pr nenin 174 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian ......................332



36. Deklarat pr nenin 218 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europiann lidhje me negocimin dhe lidhjen e marrveshjeve ndrkombtare ngaShtetet Antare n lidhje me zonn e liris, siguris dhe drejtsis .............................333

37. Deklarat pr nenin 222 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian .....................333

38. Deklarat pr nenin 252 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit n lidhjeme numrin e Avokatve t Prgjithshm n Gjykatn e Drejtsis .............................333





43. Deklarat pr nenin 355 pika 6 t Traktatit prFunksionimin e Bashkimit Europian ............................................................................334

B. DEKLARATA N LIDHJE ME PROTOKOLLETBASHKLIDHUR TRAKTATEVE ............................................................................335

44. Deklarat pr nenin 5 t Protokollit pr trsin e legjislacionit tShengenit t integruar n kuadrin e Bashkimit Europian .............................................335

45. Deklarat pr nenin 5 pika 2 t Protokollit pr trsin e legjislacionit tShengenit t integruar n kuadrin e Bashkimit Europian .............................................335

46. Deklarat pr nenin 5 pika 3 t Protokollit pr trsin e legjislacionit tShengenit t integruar n kuadrin e Bashkimit Europian .............................................335

47. Deklarat pr nenin 5 pika 3, 4 dhe 5 t Protokollit pr trsin e legjislacionitt Shengenit t integruar n kuadrin e Bashkimit Europian .........................................335

48. Deklarat n lidhje me Protokollin pr qndrimin e Danimarks ................................33549. Deklarat n lidhje me Italin ......................................................................................336

50. Deklarat pr nenin 10 t Protokollit pr dispozitat kalimtare .....................................336


16/389

15

C. DEKLARATA NGA SHTETET ANTARE ...............................................................337

51. Deklarat nga Mbretria e Belgjiks pr parlamentet kombtare ................................337

52. Deklarat nga Mbretria e Belgjiks, Republika e Bullgaris,Republika Federale e Gjermanis, Republika Greke, Mbretria e Spanjs,Republika Italiane, Republika e Qipros, Republika e Lituanis, Dukati iMadh i Luksemburgut, Republika e Hungaris, Republika e Malts,Republika e Austris, Republika Portugeze, Rumania, Republika e Sllovenisdhe Republika Sllovake pr simbolet e Bashkimit Europian ......................................337

53. Deklarat nga Republika eke pr Kartn e t Drejtave Themelore tBashkimit Europian ......................................................................................................337

54. Deklarat nga Republika Federale e Gjermanis Irlanda, Republika e Hungaris

Republika e Austris dhe Mbretria e Suedis ............................................................338

55. Deklarat nga Mbretria e Spanjs dhe Mbretria e Bashkuar eBritanis s Madhe dhe Irlands s Veriut ...................................................................338

56. Deklarat nga Irlanda pr nenin 3 t Protokollit pr qndrimin e Mbretris sBashkuar dhe Irlands n lidhje me zonn e liris, siguris dhe drejtsis ..................338

57. Deklarat nga Republika Italiane pr prbrjen e Parlamentit Europian .....................338

58. Deklarat nga Republika e Letonis, Republika e Hungaris Republika e Maltspr mnyrn se si shkruhet emri i monedhs s vetme n Traktate .................................339

59. Deklarat nga Mbretria e Vendeve t Ulta pr nenin 312 t Traktatit prFunksionimin e Bashkimit Europian ............................................................................339

60. Deklarat nga Mbretria e Vendeve t Ulta pr nenin 355 t Traktatit prFunksionimin e Bashkimit Europian ...........................................................................339

61. Deklarat nga Republika e Polonis pr Kartn e t Drejtave Themelore

t Bashkimit Europian .................................................................................................339

62. Deklarat nga Republika e Polonis n lidhje me Protokollin pr zbatimine Karts s t Drejtave Themelore t Bashkimit Europian n lidhje me

Polonin dhe Mbretrin e Bashkuar ..........................................................................340

63. Deklarat nga Mbretria e Bashkuar e Britanis s Madhe dhe Irlandss Veriut pr prkuzimin e termit shtetas ...............................................................340

64. Deklarat nga Mbretria e Bashkuar e Britanis s Madhe dhe Irlandss Veriut pr t drejtn e vots pr zgjedhjet n Parlamentin Europian ......................340

65. Deklarat nga Mbretria e Bashkuar e Britanis s Madhe dhe Irlandss Veriut pr nenin 75 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian ....................340

Tabelat e barasvlershmris .....................................................................................................343Traktati pr Bashkimin Europian .................................................................................................343

Traktati pr Funksionimin e Bashkimit Europian ........................................................................348


17/389

16

KARTA E T DREJTAVE THEMELORE E BASHKIMIT EUROPIAN ...........................371

PREAMBULA ..............................................................................................................................372

TITULLI I DINJITETI ...................................................................................................373

TITULLI II LIRIT .........................................................................................................374

TITULLI III BARAZIA ....................................................................................................377

TITULLI IV SOLIDARITETI ..........................................................................................378

TITULLI V T DREJTAT E SHTETASVE .....................................................................381

TITULLI VI DREJTSIA .................................................................................................383

TITULLI VII DISPOZITA T PRGJITHSHME Q RREGULLOJNINTERPRETIMIN DHE ZBATIMIN E KARTS ......................................384


18/389

17

VERSIONI I KONSOLIDUAR

I

TRAKTATIT T BASHKIMIT EUROPIAN

TBE


19/389

18

PREAMBULA

MADHRIA E TIJ MBRETI I BELGVE, MADHRIA E SAJ MBRETRESHA EDANIMARKS, PRESIDENTI I REPUBLIKS FEDERALE T GJERMANIS, PRESIDENTII IRLANDS, PRESIDENTI I REPUBLIKS GREKE, MADHRIA E TIJ MBRETI I SPANJS,PRESIDENTI I REPUBLIKS FRANCEZE, PRESIDENTI I REPUBLIKS ITALIANE,LARTMADHRIA E TIJ MBRETRORE DUKA I MADH I LUKSEMBURGUT, MADHRIA ESAJ MBRETRESHA E VENDEVE T ULTA, PRESIDENTI I REPUBLIKS PORTUGEZE,MADHRIA E SAJ MBRETRESHA E MBRETRIS S BASHKUAR T BRITANIS SMADHE DHE IRLANDS S VERIUT, 1

T VENDOSUR pr t shnuar nj faz t re n procesin e integrimit Europian t lluar me

themelimin e Komuniteteve Europiane,

T FRYMZUAR nga trashgimia kulturore, fetare dhe humaniste e Europs, nga e cila janzhvilluar vlerat universale t t drejtave t padhunueshme dhe t patjetrsueshme t njeriut, liris,demokracis, barazis dhe shtetit t s drejts.

DUKE KUJTUAR rndsin historike t dhnies fund t ndarjes s kontinentit t Europs dhenevojn pr t krijuar baza t forta pr ndrtimin e Europs s t ardhmes,

DUKE KONFIRMUAR respektimin prej tyre t parimeve t liris, demokracis dhe respektimit tt drejtave dhe lirive themelore t njeriut dhe t shtetit t s drejts.

DUKE KONFIRMUAR respektimin prej tyre t t drejtave themelore sociale t parashikuara nKartn Sociale Europiane n Torino, m 18 tetor 1961 dhe n Kartn e Komunitetit pr t DrejtatThemelore Sociale t Punonjsve e vitit 1989,

DUKE DSHIRUAR forcimin e solidaritetit midis popujve t tyre, duke respektuar ndrkohhistorin, kulturn dhe traditat e tyre,DUKE DSHIRUAR prmirsimin e mtejshm t funksionimit demokratik dhe efektiv tinstitucioneve, n mnyr q atyre tu jepet mundsia pr t kryer m mir dhe brenda nj kuadri tvetm institucional, detyrat q u jan besuar,

T VENDOSUR pr t arritur fuqizimin dhe konvergimin e ekonomive t tyre dhe pr t krijuar njbashkim ekonomik dhe monetar, duke prfshir, n prputhje me dispozitat e ktij Traktati dhe tTraktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian edhe nj monedh t vetme dhe t qndrueshme,T VENDOSUR pr t nxitur prparimin ekonomik dhe shoqror pr popujt e tyre, duke mbajtur parasyshparimin e zhvillimit t qndrueshm dhe brenda kuadrit t arritjes s tregut t brendshmt kohezionit tprforcuar dhe mbrojtjes s mjedisit, dhe pr t vn n jet politika q sigurojn q prparimet n fushne integrimit ekonomik t shoqrohen me prparim t njkohshm edhe n fushat e tjera,

1 Prej ather, n Bashkimin Europian jan antarsuar edhe Republika e Bullgaris, Republika eke, Republika e Estonis,Irlanda, Republika e Greqis, Mbretria e Spanjs, Republika e Qipros, Republika e Letonis, Republika e Lituanis,Republika e Hungaris, Republika e Malts, Republika e Austris, Republika e Polonis, Republika Portugeze, Rumania,Republika e Sllovenis, Republika Sllovake, Republika e Finlands, Mbretria e Suedis dhe Mbretria e Bashkuar eBritanis s Madhe dhe Irlands s Veriut.


20/389

19

T VENDOSUR pr t krijuar nj qytetari t prbashkt pr shtetasit e vendeve t tyre,

T VENDOSUR pr t zbatuar nj politik t prbashkt t jashtme dhe t sigurimit, prfshir edheprcaktimin progresiv t nj politike t prbashkt pr mbrojtjen, e cila mund t oj n nj mbrojtjet prbashkt, sipas dispozitave t nenit 42, me t cilin prforcohet identiteti europian dhe pavarsiae saj n mnyr q t nxitet paqja, siguria dhe progresi n Europ dhe n bot,

T VENDOSUR pr t mundsuar lvizjen e lir t njerzve, duke siguruar n t njjtn koh,sigurin e popujve t tyre, prmes krijimit t nj zone lirie, sigurie dhe drejtsie, sipas dispozitavet ktij Traktati dhe t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian,

T VENDOSUR pr t vijuar procesin e krijimit t nj bashkimi gjithnj e m t afrt mes popujvet Europs, n t cilin vendimet merren sa m pran qytetarit, sipas parimit t subsidiaritetit,

DUKE PASUR PARASYSH hapat e mtejshm q duhen br pr ta uar prpara integrimin europian,

VENDOSN t themelojn nj Bashkim Europian dhe, pr kt qllim, kan emruar si tplotfuqishmit e tyre:

(Lsta t pltfuqshmv nu jpt tu)

T CILT, pasi shkmbyen plotfuqit, q u konstatuan si t vlefshme dhe t rregullta, ran dakordsi vijon:

TITULLI I

DISPOZITA T PRBASHKTA

Nn 1(ish-neni 1 TBE)2

Me an t ktij Traktati, Palt e Larta Kontraktuese, themelojn ndrmjet tyre nj BASHKIMEUROPIAN, i quajtur m posht Bashkimi, t cilit Shtetet Antare i japin kompetenca pr tarritur objektivat e tyre t prbashkta.

Ky Traktat shnon nj faz t re n procesin e krijimit t nj bashkimi gjithnj e m t afrt mespopujve t Europs, n t cilin vendimet merren sa m hapur dhe sa m pran qytetarit.

Bashkimi themelohet mbi kt Traktat dhe mbi Traktatin pr Funksionimin e Bashkimit Europian (tquajtura m posht Traktatet). Kto dy Traktate kan t njjtn fuqi ligjore. Bashkimi zvendsondhe vijon Komunitetin Europian.

2 Kto referenca jan thjesht orientuese. Pr informacion m t plot, ju lutemi shihni tabelat e barasvlefshmrisndrmjet numrtimit t vjetr dhe t ri t Traktateve.

TraktatiiBashkimitEuropian


21/389

20

Nn 2

Bashkimi ka n themel vlerat e respektimit t dinjitetit t njeriut, liris, demokracis, barazis, shtetitt s drejts dhe respektimit t t drejtave t njeriut, duke prfshir t drejtat e personave q u prkasin

pakicave. Kto vlera jan t prbashkta pr Shtetet Antare n nj shoqri n t ciln mbisundonpluralizmi, mosdiskriminimi, toleranca, drejtsia, solidariteti dhe barazia midis grave dhe burrave.

Nn 3(ish-neni 2 TBE)

1. Bashkimi ka pr qllim nxitjen e paqes, vlerave t tij dhe mirqenies s popujve t tij.

2. Bashkimi u ofron qytetarve t tij nj zon lirie, sigurie dhe drejtsie pa kuj t brendshm,n t ciln sigurohet lvizja e lir e njerzve s bashku me masat e duhura sa i takon kontrollit tkujve, azilit, imigracionit dhe parandalimit e lufts kundr krimit.

3. Bashkimi krijon nj treg t brendshm. Ai punon pr zhvillimin e qndrueshm tEurops, mbshtetur n rritjen e drejtpeshuar ekonomike dhe qndrueshmrin e mimeve, njekonomi tregu sociale tejet konkurruese, duke synuar punsimin e plot dhe prparimin shoqror sidhe nj nivel t lart mbrojtjeje dhe prmirsimi t cilsis s mjedisit. Ai nxit prparimin shkencordhe teknologjik.

Bashkimi lufton prjashtimin social dhe diskriminimin, nxit drejtsin dhe mbrojtjen sociale,

barazin midis grave dhe burrave, solidaritetin midis brezave si dhe mbrojtjen e t drejtave tfmijve. Ai nxit kohezionin ekonomik, social dhe territorial si dhe solidaritetin mes ShteteveAntare.

Ai respekton larmin e pasur kulturore dhe gjuhsore dhe siguron mbrojtjen dhe rritjen etrashgimis kulturore t Europs.

4. Bashkimi krijon nj bashkim ekonomik dhe monetar, monedha e t cilit sht euro.

5. N marrdhniet me botn, Bashkimi mban dhe nxit vlerat dhe interesat e veta si dhe

jep kontribut n mbrojtjen e qytetarve t tij. Ai kontribuon pr paqen, sigurin dhe zhvillimin eqndrueshm t Toks, solidaritetin dhe respektin e ndrsjell midis popujve, tregtin e lir dhet ndershme, zhdukjen e varfris dhe mbrojtjen e t drejtave t njeriut, sidomos t t drejtave tfmijve, si edhe zbatimin rigoroz dhe zhvillimin e s drejts ndrkombtare, duke prfshir edherespektimin e parimeve t Karts s Kombeve t Bashkuara.

6. Bashkimi i arrin objektivat e tij prmes mjeteve t duhura, brenda kompetencave q ijapin Traktatet.

Nn 4

1. N prputhje me nenin 5, kompetencat q Traktatet nuk ia japin Bashkimit, u mbetenShteteve Antare.


22/389

21

2. Bashkimi respekton barazin e Shteteve Antare prpara Traktateve si edhe identitetet etyre kombtare, q jan t pandara nga strukturat e tyre themelore, politike dhe kushtetuese, duke

prfshir edhe vetqeverisjen rajonale dhe vendore. Ai respekton funksionet shtetrore themeloret tyre, duke prfshir integritetin territorial t Shtetit, ruajtjen e ligjit dhe rendit dhe mbrojtjen esiguris kombtare. N veanti, siguria kombtare mbetet prgjegjsi e vetme e secilit Shtet Antar.

3. N baz t parimit t bashkpunimit t sinqert, Bashkimi dhe Shtetet Antare, bazuar nrespektin e ndrsjell, e mbshtetin njri-tjetrin n kryerjen e detyrave q rrjedhin nga Traktatet.

Shtetet Antare marrin masat e duhura, t prgjithshme ose t posame, pr t siguruar plotsimin edetyrimeve q rrjedhin nga Traktatet ose nga aktet e institucioneve t Bashkimit.

Shtetet Antare ia lehtsojn Bashkimit arritjen e detyrave t tij dhe heqin dor nga do mas e cila

do t vinte n rrezik arritjen e objektivave t Bashkimit.

Nn 5(ish-neni 5 TKE)

1. Kujt e kompetencave t Bashkimit rregullohen prmes parimit t delegimit. Ushtrimi ikompetencave t Bashkimit rregullohet nga parimet e subsidiaritetit dhe proporcionalitetit.

2. Sipas parimit t delegimit, Bashkimi vepron vetm brenda kujve t kompetencave, q iakan deleguar atij Shtetet Antare prmes Traktateve, pr arritjen e objektivave t parashikuar n

to. Kompetencat q Traktatet nuk ia japin Bashkimit, u mbeten Shteteve Antare.

3. Sipas parimit t subsidiaritetit, pr fushat q nuk bien n kompetencn ekskluzive ttij, Bashkimi vepron vetm nse dhe pr aq sa objektivat e veprimit t propozuar nuk mund tarrihen mjaftueshm nga Shtetet Antare n nivel qendror ose n nivel rajonal dhe vendor, pormund t arrihen m mir n nivel Bashkimi duke pasur parasysh shkalln apo efektet e veprimit t

propozuar.

Institucionet e Bashkimit e zbatojn parimin e subsidiaritetit, si parashikohet n Protokollin przbatimin e parimeve t subsidiaritetit dhe proporcionalitetit. Parlamentet Kombtare garantojn

respektimin e parimit t subsidiaritetit, n prputhje me procedurn e parashikuar n at Protokoll.

4. Sipas parimit t proporcionalitetit, prmbajtja dhe forma e veprimit t Bashkimit nuktejkalojn kujt e asaj q sht e nevojshme pr arritjen e objektivave t Traktateve.

Institucionet e Bashkimit e zbatojn parimin e proporcionalitetit, si parashikohet n Protokollinpr zbatimin e parimeve t subsidiaritetit dhe proporcionalitetit.


1. Bashkimi njeh t drejtat, lirit dhe parimet e parashikuara n Kartn e t DrejtaveThemelore t Bashkimit Europian, dat 7 dhjetor 2000, si u prshtat n Strasburg , m 12 dhjetor2007, e cila ka t njjtn fuqi ligjore me Traktatet.



23/389


24/389

23

Nn 8

1. Bashkimi ndrton marrdhnie t veanta me vendet fqinje, me qllim krijimin e nj zonebegatie e fqinjsie t mir, t bazuar n vlerat e Bashkimit dhe t karakterizuar nga marrdhnie tngushta dhe paqsore bashkpunimi.

2. Pr qllimet e paragrat 1, Bashkimi mund t lidh marrveshje t veanta me vendetprkatse. Kto marrveshje mund t prmbajn t drejta dhe detyrime t ndrsjella si dhe mundsine ndrmarrjes s aktiviteteve t prbashkta. Zbatimi i tyre i nnshtrohet konsultimit periodik.

TITULLI IIDISPOZITAT PR PARIMET DEMOKRATIKE

Nn 9

N t gjitha veprimtarit e veta, Bashkimi respekton parimin e barazis s qytetarve t tij, t ciltmarrin vmendje t barabart nga institucionet, organet, zyrat dhe agjencit e tij. do shtetas inj Shteti Antar sht qytetar i Bashkimit. Qytetaria e Bashkimit i shtohet dhe nuk e zvendsonnnshtetsin.

Nn 10

1. Funksionimi i Bashkimit i ka themelet te demokracia prfaqsuese.

2. Shtetasit prfaqsohen drejtprdrejt n nivel t Bashkimit, n Parlamentin Europian.

Shtetet Antare prfaqsohen n Kshillin Europian nga Kreu i Shtetit ose i Qeveris dhe n Kshillnga qeverit e tyre, t cilat n vetvete prgjigjen n mnyr demokratike prpara parlamenteve ttyre ose prpara qytetarve t tyre.

3. do qytetar ka t drejtn e pjesmarrjes n jetn demokratike t Bashkimit. Vendimetmerren sa m hapur dhe sa m pran qytetarit.

4. Partit politike n nivel europian kontribuojn n formimin e ndrgjegjsimit politikeuropian dhe n shprehjen e vullnetit t qytetarve t Bashkimit.

Nn 11

1. Institucionet, prmes mjeteve t duhura, u japin qytetarve dhe shoqatave prfaqsuesemundsin pr ti br t ditura dhe pr ti shprehur publikisht pikpamjet e tyre n t gjitha fushate veprimit t Bashkimit.



25/389

24

2. Institucionet mbajn nj dialog t hapur, transparent dhe t rregullt me shoqatatprfaqsuese dhe shoqrin civile.

3. Komisioni Europian bn konsultime t gjera me palt e interesuara, pr t siguruar qveprimet e Bashkimit t jen koherente dhe transparente.

4. Jo m pak se nj milion qytetar, t cilt jan shtetas t nj numri t konsiderueshm tShteteve Antare mund t marrin nismn pr ti krkuar Komisionit Europian, brenda kuadrit tkompetencave t tij, t paraqes nj propozim t caktuar pr shtje pr t cilat shtetasit mendojnse sht i nevojshm nj akt ligjor i Bashkimit, me qllim zbatimin e Traktateve.

Procedurat dhe kushtet, q krkohen pr nj nism t till t qytetarve, vendosen n prputhje me nenin24, paragra i par, t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian.

Nn 12

Parlamentet kombtare kontribuojn aktivisht n funksionimin e mir t Bashkimit:

(a) duke u informuar nga institucionet e Bashkimit dhe duke marr projektaktet legjislative

t Bashkimit n zbatim t Protokollit pr rolin e Parlamenteve kombtare n Bashkimin

Europian;

(b) duke u kujdesur q parimi i subsidiaritetit respektohet n prputhje me procedurat e parashikuaran Protokollin pr zbatimin e parimeve t subsidiaritetit dhe proporcionalitetit;

(c) brenda kuadrit t zons s liris, siguris dhe drejtsis, duke marr pjes n mekanizmatvlersuese pr vnien n zbatim t politikave t Bashkimit n kt zon, n prputhje me nenin70 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian, dhe duke u prfshir n monitorimin

politik t Europol-it si dhe vlersimin e veprimtarive t Eurojust-it, n zbatim t neneve 88 dhe85 t ktij Traktati;

(d) duke marr pjes n procedurat e rishikimit t traktateve, n zbatim t nenit 48 t ktij

Traktati;

(e) duke marr njoftim mbi krkesat pr antarsim n Bashkimin, n zbatim t nenit 49 t ktijTraktati;

(f) duke marr pjes n bashkpunimin ndrparlamentar midis parlamenteve kombtare dhe meParlamentin Europian, n prputhje me Protokollin pr rolin e Parlamenteve kombtare nBashkimin Europian.


26/389

25

TITULLI III

DISPOZITA PR INSTITUCIONET

Nn 13

1. Bashkimi ka nj kuadr institucional q ka si qllim t promovoj vlerat e tij, t ojprpara objektivat e tij, tu shrbej interesave t tij, t qytetarve t tij dhe t Shteteve Antare dhet siguroj njtrajtshmrin, efektshmrin dhe vijimsin e politikave dhe masave t tij.Institucionet e Bashkimit jan:

- Parlamenti Europian,

- Kshilli Europian,

- Kshilli,

- Komisioni Europian (i quajtur m posht Komisioni),

- Gjykata e Drejtsis e Bashkimit Europian,

- Banka Qendrore Europiane,

- Gjykata e Audituesve.

2. Secili institucion vepron brenda kujve t kompetencave q u japin Traktatet dhe nprputhje me procedurat, kushtet dhe objektivat q prcaktohen n to. Institucionet praktikojnbashkpunim t sinqert t ndrsjell.

3. Dispozita t lidhura me Bankn Qendrore Europiane dhe Gjykatn e Audituesve si dhedispozita t hollsishme pr institucionet e tjera parashikohen n Traktatin pr Funksionimin eBashkimit Europian.

4. Parlamenti Europian, Kshilli dhe Komisioni mbshteten nga Komiteti Ekonomik dhe

Social dhe Komiteti i Rajoneve, t cilt veprojn me cilsi kshillimore.

Nn 14

1. Parlamenti Europian ushtron bashkrisht me Kshillin funksione legjislative dhebuxhetore. Parlamenti ushtron funksione t kontrollit politik dhe t konsultimit, sikurse parashikohetn Traktatet. Ai zgjedh Presidentin e Komisionit.

2. Parlamenti Europian prbhet nga prfaqsuesit e qytetarve t Bashkimit. Numri i tyrenuk sht m i madh se shtatqind e pesdhjet, plus Kryetarin. Numri i prfaqsuesve t qytetarve

sht n prpjestim t zhdrejt me numrin e popullsis s Shtetit Antar, por pa rn asnjher nngjasht deputet pr Shtet Antar. Asnj Shtet Antar nuk merr m shum se nntdhjet e gjashtvende.



27/389

26

Kshilli Europian miraton unanimisht, me nism t Parlamentit Europian dhe me plqimin etij, nj vendim pr prbrjen e Parlamentit Europian, duke respektuar parimet e prmendura nnnparagran e par.

3. Deputett e Parlamentit Europian zgjidhen pr nj mandat prej pes vjetsh, me votim tdrejtprdrejt, t prgjithshm, t lir dhe t fsheht.

4. Parlamenti Europian zgjedh Presidentin dhe zyrtart e vet mes deputetve t tij.

Nn 15

1. Kshilli Europian i siguron Bashkimit forcn shtytse pr zhvillim dhe prcakton drejtimet

e prgjithshme politike dhe prparsit e tyre. Kshilli Europian nuk ushtron funksione legjislative.

2. Kshilli Europian prbhet nga Kryetart e Shtetit ose Qeveris s Shteteve Antare, sbashku me Presidentin e tij dhe Presidentin e Komisionit. N punimet e tij merr pjes Prfaqsuesi iLart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit.

3. Kshilli Europian i thirrur nga Presidenti i tij, mblidhet dy her do gjasht muaj. Kur ekrkon rendi i dits, antart e Kshillit Europian mund t vendosin q t mbshteten secili prej tyrenga nj ministr dhe, n rastin e Presidentit t Komisionit, nga nj antar i Komisionit. Kur e krkonsituata, Presidenti thrret nj mbledhje t posame t Kshillit Europian.

4. Nse nuk parashikohet ndryshe nga Traktatet, vendimet e Kshillit Europian merren me konsensus.

5. Kshilli Europian e zgjedh Presidentin e tij me shumic t cilsuar, pr nj mandat prejdy vjet e gjysm, me t drejt rizgjedhjeje nj her. N rast t nj pengese apo shkeljeje t rnd,Kshilli Europian mund ti jap fund mandatit t Presidentit duke ndjekur t njjtn procedur.

6. Presidenti i Kshillit Europian:

(a) e drejton dhe e on prpara punn e tij;

(b) kujdeset pr prgatitjen dhe vijimsin e puns s Kshillit Europian n bashkpunim me

Presidentin e Komisionit dhe duke u mbshtetur n punn e Kshillit pr shtje t Prgjithshme;

(c) bn prpjekje pr t mundsuar kohezionin dhe konsensusin brenda Kshillit Europian;

(d) i paraqet nj raport Parlamentit Europian pas do mbledhje t Kshillit Europian.

Presidenti i Kshillit Europian, n nivelin dhe me cilsin e tij, siguron prfaqsimin e jashtmt Bashkimit pr shtje q kan t bjn me politikn e prbashkt t jashtme dhe t sigurimit,

pa cenuar kompetencat e Prfaqsuesit t Lart t Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn eSigurimit.

Presidenti i Kshillit Europian nuk mban post n nivel kombtar.


28/389

27

Nn 16

1. Kshilli ushtron bashkrisht me Parlamentin Europian funksione legjislative dhebuxhetore. Kshilli kryen funksione t politikbrjes dhe bashkrendimit, sikurse parashikohen nTraktatet.

2. Kshilli prbhet nga nj prfaqsues i do Shteti Antar n nivel ministror, i cili mund taangazhoj qeverin e Shtetit Antar prkats dhe t votoj pr t.

3. Kshilli vepron me shumic t cilsuar, nse nuk parashikohet ndryshe nga Traktatet.

4. Duke lluar nga data 1 nntor 2014, shumica e cilsuar sht t paktn 55% e antarve tKshillit, me prbrjen e t paktn pesmbdhjet prej tyre dhe me prfaqsimin e Shteteve Antare

q prbjn t paktn 65% t popullsis s Bashkimit.

Pakica bllokuese duhet t prfshij t paktn katr antar t Kshillit, dhe nse nuk arrihet kjoather konsiderohet se sht arritur shumica e cilsuar.

Masat e tjera organizative q rregullojn shumicn e cilsuar parashikohen n nenin 238(2) tTraktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian.

5. Dispozitat kalimtare n lidhje me prkuzimin e shumics s cilsuar t cilat jan tzbatueshme deri m 31 tetor 2014 dhe ato t cilat jan t zbatueshme duke lluar m 1 nntor 2014deri m 31 mars 2017 parashikohen n Protokollin pr dispozitat kalimtare.

6. Kshilli mblidhet n disa kongurime t ndryshme, lista e t cilave miratohet n prputhjeme nenin 236 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian.

Kshilli pr shtje t Prgjithshme siguron qndrueshmrin e puns s prbrjeve t ndryshmet Kshillit. Ai prgatit dhe siguron ndjekjen e shtjeve t mbledhjeve t Kshillit Europian, nkomunikim me Presidentin e Kshillit Europian dhe Komisionin.

Kshilli pr Punt e Jashtme prpunon veprimin e jashtm t Bashkimit, mbshtetur n udhzimetstrategjike t parashikuara nga Kshilli Europian, dhe siguron qndrueshmrin e veprimit t

Bashkimit.

7. Nj Komitet i Prfaqsuesve t Prhershm t Qeverive t Shteteve Antare shtprgjegjs pr prgatitjen e puns s Kshillit.

8. Mbledhjet e Kshillit jan publike kur ai diskuton dhe voton pr nj projektakt legjislativ.Pr kt qllim, do mbledhje e Kshillit ndahet n dy pjes n t cilat trajtohen respektivishtshtjet e miratimit t akteve legjislative t Bashkimit dhe veprimtarit jolegjislative t tij.

9. Kryesia e kongurimeve t ndryshme t Kshillit, prve atij t Punve t Jashtme,mbahet nga prfaqsuesit e Shteteve Antare n Kshill, n baz t nj rotacioni t barabart, n

prputhje me kushtet e vendosura n zbatim t nenit 236 t Traktatit pr Funksionimin e BashkimitEuropian.



29/389

28

Nn 17

1. Komisioni promovon interesin e prgjithshm t Bashkimit dhe, pr kt qllim, merrnismat e duhura. Ai siguron zbatimin e Traktateve dhe t masave t miratuara nga institucionet nzbatim t tyre. Ai mbikqyr zbatimin e s drejts s Bashkimit nn kontrollin e Gjykats s Drejtsist Bashkimit Europian. Ai zbaton buxhetin dhe administron programet. Ai ushtron funksione

bashkrenduese, ekzekutuese dhe administruese, q parashikohen n Traktatet. Me prjashtim tpolitiks s prbashkt t jashtme dhe t sigurimit, dhe t rasteve t tjera t parashikuara nga Traktatet,ai siguron prfaqsimin e jashtm t Bashkimit. Ai el programimin vjetor dhe shumvjear tBashkimit, me qllim arritjen e marrveshjeve ndrinstitucionale.

2. Aktet legjislative t Bashkimit mund t miratohen vetm me propozim t Komisionit,nse nuk parashikohet ndryshe nga Traktatet. Aktet e tjera miratohen me propozim t Komisionit,

kur kt e parashikojn Traktatet.

3. Mandati i Komisionit sht pes vjet.

Antart e Komisionit zgjidhen n baz t kompetencave t tyre t prgjithshme dhe angazhimit prEuropn, dhe jan persona pr pavarsin e t cilve nuk ka asnj dyshim.

Gjat prmbushjes s prgjegjsive, Komisioni sht trsisht i pavarur. Pa cenuar nenin 18(2),antart e Komisionit nuk krkojn dhe nuk marrin udhzime nga asnj qeveri apo institucion,organ, zyr a subjekt tjetr. Ata shmangin do veprim q nuk prputhet me funksionet e tyre apo merealizimin e detyrave t tyre.

4. Komisioni i emruar nga data e hyrjes n fuqi t Traktatit t Lisbons deri m 31 tetor2014, prbhet nga nj shtetas i secilit Shtet Antar, duke prfshir edhe Presidentin e tij dhePrfaqsuesin e Lart t Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit, i cili sht njri

prej Zvendspresidentve t tij.

5. Duke lluar nga data 1 nntor 2014, Komisioni do t prbhet nga nj numr antarsh,duke prfshir Presidentin e tij dhe Prfaqsuesin e Lart t Bashkimit pr Punt e Jashtme dhePolitikn e Sigurimit, q prkon me dy t tretat e numrit t Shteteve Antare, nse Kshilli Europian,me unanimitet, nuk vendos ta ndryshoj kt numr.

Antart e Komisionit zgjidhen mes shtetasve t Shteteve Antare, n baz t nj sistemi i cilirespekton rotacionin e barabart t Shteteve Antare, duke pasqyruar gamn demograke dhegjeograke t gjith Shteteve Antare. Ky sistem krijohet me unanimitet nga Kshilli Europian, n

prputhje me nenin 244 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian.

6. Presidenti i Komisionit:

(a) jep udhzimet n baz t t cilave duhet t punoj Komisioni;

(b) vendos pr organizimin e brendshm t Komisionit, duke siguruar q vepron me qndrueshmri,me ekasitet dhe si organ kolegjial;

(c) emron Zvendspresidentt mes antarve t Komisionit, me prjashtim t Prfaqsuesit tLart t Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit.


30/389

29

Nse ia krkon Presidenti, antari i Komisionit jep dorheqjen. Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit prPunt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit jep dorheqjen n prputhje me procedurn e parashikuarn nenin 18(1), nse ia krkon Presidenti.

7. Duke marr n konsiderat zgjedhjet pr Parlamentin Europian dhe pasi zhvillonkonsultimet e duhura, Kshilli Europian, duke vepruar me shumic t cilsuar, i propozonParlamentit Europian nj kandidat pr Presidentin e Komisionit. Kt kandidat e zgjedh ParlamentiEuropian me shumicn e deputetve q e prbjn. Nse nuk merr shumicn e nevojshme, KshilliEuropian, duke vepruar me shumic t cilsuar, brenda nj muaji propozon nj kandidat t ri, tcilin e zgjedh Parlamenti Europian duke ndjekur t njjtn procedur.

Kshilli, n marrveshje me Presidentin e zgjedhur, miraton listn e personave t tjer t cilt ipropozon pr emrim si antar t Komisionit. Ata przgjidhen n baz t propozimeve q bjn

Shtetet Antare, n prputhje me kriteret e parashtruara n paragran 3, nnparagra i dyt dheparagran 5, nnparagra i dyt.

Presidenti, Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit dheantart e tjer t Komisionit i nnshtrohen si organ votplqimit nga Parlamenti Europian. Pasimerret ky votplqim, Komisioni emrohet me shumic t cilsuar nga Kshilli Europian.

8. Komisioni si organ jep llogari prpara Parlamentit Europian. N prputhje me nenin 234 tTraktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian, Parlamenti Europian mund t votoj nj mocionmosbesimi ndaj Komisionit. Nse mocioni miratohet, antart e Komisionit japin dorheqjensi organ dhe Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit jep

dorheqjen nga detyrat q kryen n Komision.

Nn 18

1. Kshilli Europian, me shumic t cilsuar, me miratimin e Presidentit t Komisionit,emron Prfaqsuesin e Lart t Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit. KshilliEuropian mund ti jap fund mandatit t tij duke ndjekur t njjtn procedur.

2. Prfaqsuesi i Lart drejton politikn e prbashkt t jashtme dhe t sigurimit t Bashkimit.Prmes propozimeve q bn, ai kontribuon pr zhvillimin e ksaj politike, t ciln e realizon si ia

krkon Kshilli. Kjo vlen edhe pr politikn e prbashkt pr sigurimin dhe mbrojtjen.3. Prfaqsuesi i Lart drejton Kshillin pr Punt e Jashtme.

4. Prfaqsuesi i Lart sht njri prej Zvendspresidentve t Komisionit. Ai siguronqndrueshmrin e veprimit t jashtm t Bashkimit. Brenda Komisionit, ai mban prgjegjsit qi takojn nga marrdhniet e jashtme si dhe pr bashkrendimin e aspekteve t tjera t veprimit t

jashtm t Bashkimit. Gjat ushtrimit t ktyre prgjegjsive brenda Komisionit, dhe vetm pr to,Prfaqsuesi i Lart respekton procedurat e Komisionit, pr aq sa kjo prputhet me paragraft 2 dhe 3.

Nn 19

1. Gjykata e Drejtsis e Bashkimit Europian prfshin Gjykatn e Drejtsis, Gjykatn ePrgjithshme dhe gjykatat e specializuara. Ajo garanton respektimin e ligjit n interpretimin dhezbatimin e Traktateve.



31/389

30

Shtetet Antare sigurojn rrug ligjore t mjaftueshme pr t siguruar mbrojtjen e efektshmejuridike n fushat q mbulon e drejta e Bashkimit.

2. Gjykata e Drejtsis prbhet nga nj gjyqtar nga secili Shtet Antar. Ajo mbshtetet ngaAvokatt e Prgjithshm.

Gjykata e Prgjithshme prfshin t paktn nj gjyqtar pr do Shtet Antar.

Gjyqtart dhe Avokatt e Prgjithshm t Gjykats s Drejtsis dhe Gjyqtart e Gjykats sPrgjithshme zgjidhen mes personave pr pavarsin e t cilve nuk ka dyshime dhe q prmbushinkushtet e vendosura n nenet 253 dhe 254 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian. Ataemrohen pr gjasht vjet, me plqimin e prbashkt t qeverive t Shteteve Antare. Gjyqtart dheAvokatt e Prgjithshm, t cilve u ka mbaruar mandati, mund t riemrohen.

3. Gjykata e Drejtsis e Bashkimit Europian n prputhje me Traktatet:

(a) vendos pr shtjet e ngritura nga nj Shtet Antar, nj institucion ose nj person zik apo juridik.

(b) jep vendime paragjykimore, me krkes t gjykatave t Shteteve Antare, pr interpretimin e sdrejts s Bashkimit ose vlefshmrin e akteve t miratuara nga institucionet;

(c) vendos n shtje t tjera t parashikuara nga Traktatet.

TITULLI IV

DISPOZITA PR BASHKPUNIMIN E PRFORCUAR

Nn 20(ish-nenet nga 27a deri n 27e, nga 40 deri n 40b dhe nga 43 deri n 45 TKE

dhe ish-nenet 11 dhe 11a TKE)

1. Shtetet Antare, t cilat dshirojn nj bashkpunim t prforcuar mes tyre brenda kuadritt kompetencave jo ekskluzive t Bashkimit, mund t shfrytzojn institucionet dhe ti ushtrojn ktokompetenca duke zbatuar dispozitat prkatse t traktateve, n varsi t caqeve dhe n prputhje memasat e hollsishme t parashikuara n kt nen dhe n nenet nga 326 deri n 334 t Traktatit prFunksionimin e Bashkimit Europian.

Bashkpunimi i prforcuar ka si qllim uarjen prpara t objektivave t Bashkimit, mbrojtjen e interesavet tij dhe prforcimin e procesit t integrimit t tij. Nj bashkpunim i till sht i hapur n do koh prt gjitha Shtetet Antare, n prputhje me nenin 328 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian.

2. Vendimi q lejon bashkpunimin e prforcuar miratohet nga Kshilli, si rrug e fundit, kur kakonstatuar se objektivat e nj bashkpunimi t till nuk mund t arrihen brenda nj periudhe t arsyeshmenga Bashkimi si i tr dhe me kusht q n t t marrin pjes t paktn nnt Shtete Antare. Kshilli vepronn prputhje me procedurn e parashikuar n nenin 329 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian.


32/389

31

3. T gjith antart e Kshillit mund t marrin pjes n diskutimet e tij, por n votimmarrin pjes vetm ata antar t Kshillit t cilt prfaqsojn Shtetet Antare q marrin pjesn kt bashkpunim t prforcuar. Rregullat e votimit parashikohen n nenin 330 t Traktatit prFunksionimin e Bashkimit Europian.

4. Aktet e miratuara n kuadr t bashkpunimit t prforcuar jan t detyrueshme vetmpr Shtetet Antare q marrin pjes n t. Ato nuk konsiderohen pjes e acquis, q duhet t pranohetnga Shtetet kandidate pr antarsim n Bashkim.

TITULLI V

DISPOZITA T PRGJITHSHME PR VEPRIMIN E JASHTM T BASHKIMIT DHEDISPOZITA T VEANTA PR POLITIKN E PRBASHKT T JASHTME DHE T

SIGURIMIT

KREU 1

DISPOZITA T PRGJITHSHME PR VEPRIMIN E JASHTM T BASHKIMIT

Nn 21

1. Veprimi i Bashkimit n arenn ndrkombtare orientohet nga parimet q kan frymzuarkrijimin, zhvillimin dhe zgjerimin e tij dhe t cilat ai krkon ti oj prpara n mbar botn:demokracia, shteti i s drejts, t drejta dhe liri themelore t njeriut pr t gjith dhe n mnyrt pandar, respektimi i dinjitetit njerzor, parimet e barazis dhe solidaritetit dhe respektimi i

parimeve t Karts s Kombeve t Bashkuara dhe i s drejts ndrkombtare.

Bashkimi krkon zhvillimin e marrdhnieve dhe arritjen e partneriteteve me vendet e treta dhe meorganizatat ndrkombtare, rajonale ose botrore, t cilat kan t prbashkta parimet e prmenduran nnparagran e par. Ai nxit zgjidhjet shumpalshe pr problemet e prbashkta, n veanti n

kuadr t Kombeve t Bashkuara.

2. Bashkimi prcakton dhe ndjek politika dhe veprime t prbashkta dhe punon pr njshkall t lart bashkpunimi n t gjitha fushat e marrdhnieve ndrkombtare, n mnyr q:

(a) t mbroj vlerat, interesat themelore, sigurin, pavarsin dhe integritetin e tij;

(b) t konsolidoj dhe mbshtes demokracin, shtetin e s drejts, t drejtat e njeriut dhe parimete s drejts ndrkombtare;

(c) t ruaj paqen, t parandaloj koniktet dhe t fuqizoj sigurin ndrkombtare, n prputhje

me qllimet dhe parimet e Karts s Kombeve t Bashkuara, me parimet e Aktit Prfundimtart Helsinkit dhe me qllimet e Karts s Parisit, duke prfshir edhe ato q lidhen me kujt e

jashtm;



33/389

32

(d) t nxis zhvillimin e qndrueshm ekonomik, social dhe mjedisor t vendeve n zhvillim, meqllim kryesor zhdukjen e varfris;

(e) t nxis integrimin e t gjitha vendeve n ekonomin botrore, duke prfshir edhe prmesheqjes progresive t kuzimeve mbi tregtin ndrkombtare;

(f) t ndihmoj prgatitjen e masave ndrkombtare pr ruajtjen dhe prmirsimin e cilsis smjedisit dhe administrimin e qndrueshm t burimeve natyrore botrore, n mnyr q tsigurohet zhvillimi i qndrueshm;

(g) t mbshtet popujt, vendet dhe rajonet t cilat prballen me fatkeqsi t shkaktuara nga natyraose njeriu; dhe

(h) t promovoj nj sistem ndrkombtar t mbshtetur mbi nj bashkpunim shumpalsh m tfuqishm dhe qeverisje globale t mir.

3. Bashkimi respekton parimet dhe ndjek objektivat e parashtruara n paragraft 1 dhe 2gjat hartimit dhe zbatimit t fushave t ndryshme t veprimit t jashtm t Bashkimit q mbulohenn kt Titull dhe n Pjesn V t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian, dhe t aspektevet jashtme t politikave t tjera t tij.

Bashkimi siguron qndrueshmrin midis fushave t ndryshme t veprimit t tij t jashtm dhe midisktyre fushave dhe politikave t tjera t tij. Kshilli dhe Komisioni, t asistuar nga Prfaqsuesi iLart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit, garantojn kt qndrueshmri dhe

bashkpunojn pr kt qllim.

Nn 22

1. Mbshtetur n parimet dhe objektivat e parashtruara n nenin 21, Kshilli Europianidentikon interesat dhe objektivat strategjike t Bashkimit.

Vendimet e Kshillit Europian pr interesat dhe objektivat strategjik t Bashkimit lidhen mepolitikn e prbashkt t jashtme dhe t sigurimit dhe me fushat e tjera t veprimit t jashtmt Bashkimit. Vendime t tilla mund t prekin marrdhniet e Bashkimit me nj vend ose rajon

t veant ose mund t ndjekin edhe nj qasje tematike. Ato prcaktojn kohzgjatjen e tyre dhemjetet q vendos n dispozicion Bashkimi dhe Shtetet Antare.

Kshilli Europian vepron me unanimitet pr nj rekomandim q vjen nga Kshilli, i miratuar nga kyi fundit sipas masave organizative t parashikuara pr seciln fush. Vendimet e Kshillit Europianzbatohen n prputhje me procedurat e parashikuara nga Traktatet.

2. Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit, pr fushne politiks s prbashkt t jashtme dhe t sigurimit, dhe Komisioni, pr fushat e tjera t veprimit t

jashtm, mund ti paraqesin Kshillit propozime t prbashkta.


34/389

33

KREU 2

DISPOZITA T VEANTA PR POLITIKN E PRBASHKT T JASHTME DHE T

SIGURIMIT

SekSioNi 1

DISPOZITA T PRBASHKTA

Nn 23

Veprimi i Bashkimit n arenn ndrkombtare, sipas kuptimit t ktij Kreu, bazohet tek parimet,

ndjek objektivat dhe realizohet n prputhje me dispozitat e prgjithshme t Kreut 1.


1. Kompetenca e Bashkimit n shtjet e politiks s prbashkt t jashtme dhe t sigurimit imbulon t gjitha fushat e politiks s jashtme dhe t gjitha shtjet e lidhura me sigurin e Bashkimit,duke prfshir krijimin progresiv t nj politike t prbashkt pr mbrojtjen, e cila mund t oj nnj mbrojtje t prbashkt.

Politika e prbashkt e jashtme dhe e sigurimit u nnshtrohet rregullave dhe procedurave t caktuara.Ajo prcaktohet dhe zbatohet nga Kshilli Europian dhe Kshilli, duke vepruar unanimisht, nse nuk

parashikohet ndryshe nga Traktatet. Prjashtohet miratimi i akteve legjislative. Politika e prbashkte jashtme dhe e sigurimit vihet n jet nga Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhePolitikn e Sigurimit dhe nga Shtetet Antare, n prputhje me Traktatet. Roli i veant i ParlamentitEuropian dhe i Komisionit n kt fush prcaktohet nga Traktatet. Gjykata e Drejtsis e BashkimitEuropian nuk ka juridiksion n lidhje me kto dispozita, me prjashtim t juridiksionit pr t vzhguarrespektimin e nenit 40 t ktij Traktati dhe pr t shqyrtuar ligjshmrin e disa vendimeve t caktuara,si e parashikon paragra i dyt i nenit 275 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian.

2. Brenda kuadrit t parimeve dhe objektivave t veprimit t tij t jashtm, Bashkimirealizon, prcakton dhe zbaton nj politik t prbashkt t jashtme dhe t sigurimit, mbshteturn zhvillimin e solidaritetit t ndrsjell politik mes Shteteve Antare, identikimin e shtjeve meinteres t prgjithshm dhe arritjen e nj shkalle gjithnj e m t madhe konvergjence t veprimevet Shteteve Antare.

3. Shtetet Antare e mbshtetin aktivisht dhe pa rezerva politikn e jashtme dhe t sigurimitt Bashkimit, me frymn e besnikris dhe solidaritetit t ndrsjell dhe e respektojn veprimin eBashkimit n kt fush.

Shtetet Antare punojn s bashku pr ta rritur dhe zhvilluar solidaritetin e tyre t ndrsjell politik.

Ato nuk kryejn asnj veprim q bie ndesh me interesat e Bashkimit ose q ka t ngjar ta ulefektshmrin e tij si nj forc kohezive n marrdhniet ndrkombtare.Kshilli dhe Prfaqsuesi i Lart sigurojn respektimin e ktyre parimeve.



35/389

34


Bashkimi e realizon politikn e prbashkt t jashtme dhe t sigurimit:

(a) duke prcaktuar orientimet e prgjithshme;

(b) duke miratuar vendime ku prcaktohen:

(i) veprimet q duhet t ndrmarr Bashkimi;

(ii) qndrimet q duhet t mbaj Bashkimi;

(iii) masat pr zbatimin e vendimeve t prmendura n pikat i dhe ii;

dhe

(c) duke fuqizuar bashkpunimin e rregullt midis Shteteve Antare n realizimin e politiks.


1. Kshilli Europian identikon interesat strategjik t Bashkimit, vendos objektivat dhe

jep orientimet e prgjithshme t politiks s prbashkt t jashtme dhe t sigurimit, duke prfshirshtjet q kan rrjedhoja pr mbrojtjen. Ai miraton vendimet e nevojshme.

Nse e krkojn zhvillimet ndrkombtare, Presidenti i Kshillit Europian thrret nj mbledhje tjashtzakonshme t Kshillit Europian pr t caktuar drejtimet strategjike t politiks s Bashkimitprball zhvillimeve t tilla.

2. Kshilli harton politikn e prbashkt t jashtme dhe t sigurimit dhe merr vendimete nevojshme pr prcaktimin dhe zbatimin e saj mbshtetur n orientimet e prgjithshme dhedrejtimet strategjike q ka prcaktuar Kshilli Europian.

Kshilli dhe Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimitgarantojn unitetin, qndrueshmrin dhe efektshmrin e veprimit t Bashkimit.

3. Politika e prbashkt e jashtme dhe e sigurimit vihet n jet nga Prfaqsuesi i Lart dhenga Shtetet Antare, duke prdorur burimet kombtare dhe ato t Bashkimit.

Nn 27

1. Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Siguris, i cili drejton

Kshillin pr Punt e Jashtme, kontribuon me propozimet e tij pr hartimin e politiks s prbashktt jashtme dhe t sigurimit dhe garanton zbatimin e vendimeve q miraton Kshilli Europian dheKshilli.


36/389

35

2. Prfaqsuesi i Lart e prfaqson Bashkimin pr shtjet q kan t bjn me politikn eprbashkt t jashtme dhe t sigurimit. Ai zhvillon dialog politik me t trett n emr t Bashkimitdhe shpreh qndrimin e Bashkimit n organizatat ndrkombtare dhe konferencat ndrkombtare.

3. N prmbushjen e mandatit t tij, Prfaqsuesi i Lart mbshtetet nga Shrbimi i Veprimitt Jashtm Europian. Ky shrbim punon n bashkpunim me shrbimet diplomatike t ShteteveAntare i cili prbhet nga zyrtar t drejtorive prkatse t Sekretariatit t Prgjithshm t Kshillitdhe t Komisionit, si dhe nga punonjs t caktuar nga shrbimet diplomatike kombtare t ShteteveAntare. Organizimi dhe funksionimi i Shrbimit t Veprimit t Jashtm Europian miratohet mevendim t Kshillit. Kshilli vepron me propozim t Prfaqsuesit t Lart, pasi konsultohet meParlamentin Europian dhe pasi merr plqimin e Komisionit.


1. Kur situata ndrkombtare krkon veprim operativ nga ana e Bashkimit, Kshilli miratonvendimet e nevojshme. N to prcaktohen objektivat, fusha e veprimit, mjetet q i vihen ndispozicion Bashkimit, nse sht nevoja kohzgjatjen e tyre, si dhe kushtet pr zbatimin e tyre.

Nse ka ndryshim n rrethanat q kan ndikim t ndjeshm n shtjen objekt i nj vendimi t till,Kshilli i shqyrton parimet dhe objektivat e ktij vendimi, si dhe merr vendimet e nevojshme.

2. Vendimet e prmendura n paragran 1 i angazhojn Shtetet Antare n qndrimet q

miratojn dhe n zhvillimin e veprimtaris s tyre.

3. Sa her q ka nj plan pr miratimin e nj qndrimi kombtar ose merret nj qndrimkombtar sipas nj vendimi t prmendur n paragran 1, Shteti Antar n fjal jep informacionn koh pr t mundsuar, nse sht nevoja, konsultime paraprake brenda Kshillit. Detyrimi prt dhn informacion paraprak nuk zbatohet pr masat t cilat jan thjesht transpozim kombtar ivendimeve t Kshillit.

4. N rast se lind nj nevoj e ngutshme nga ndryshimet e situats dhe nse nuk arrihetnj shqyrtim i vendimit t Kshillit si krkohet n paragran 1, Shtetet Antare marrin masat e

duhura pr shkak t nevojs urgjente, duke mbajtur n konsiderat objektivat e prgjithshme t ktijvendimi. Shteti Antar n fjal e informon menjher Kshillin pr masa t tilla.

5. Nse ka vshtirsi madhore n zbatimin e nj vendimi t parashikuar n kt nen, njShtet Antar ia raporton ato Kshillit, i cili diskuton pr to dhe krkon zgjidhjet e duhura. Zgjidhjet tilla nuk duhet t bien ndesh me objektivat e vendimit t parashikuar n paragran 1 apo nukduhet tia ul efektshmrin nj vendimi t till.


Kshilli miraton vendime ku prcaktohet qasja e Bashkimit pr nj shtje t veant me natyrgjeograke ose tematike. Shtetet Antare kujdesen q politikat e tyre kombtare t prputhen meqndrimet e Bashkimit.



37/389

36


1. do Shtet Antar, Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikne Sigurimit, ose Prfaqsuesi i Lart me mbshtetjen e Komisionit, mund t prcjellin shtje qlidhen me politikn e prbashkt t jashtme dhe t sigurimit n Kshill dhe mund ti paraqesin ktijt fundit, respektivisht, nisma ose propozime.

2. N rastet kur duhet nj vendim i shpejt, Prfaqsuesi i Lart mbledh kryesisht ose memocion t nj Shteti Antar nj mbledhje t jashtzakonshme t Kshillit brenda 48 orve ose, nrast urgjent, brenda nj periudhe m t shkurtr.


1. Vendimet e parashikuara n kt Krye merren nga Kshilli Europian dhe Kshilli dukevepruar unanimisht, nse nuk parashikohet ndryshe n kt Krye. Prjashtohet miratimi i aktevelegjislative.

Kur abstenon nga votimi, do antar i Kshillit mund ta cilsoj abstenimin duke dhn njdeklarat formale si parashikohet n kt nnparagraf. N kt rast, nuk sht i detyruar ta zbatojvendimin, por pranon q vendimi angazhon Bashkimin. N frymn e solidaritetit t ndrsjell,Shteti Antar n fjal nuk bn asnj veprim q mund t bjer ndesh ose t pengoj veprimin e

Bashkimit mbshtetur n kt vendim, dhe Shtetet Antare e respektojn qndrimin e tij. Nseantart e Kshillit, q e cilsojn n kt mnyr abstenimin e tyre, prbjn t paktn nj t tretne Shteteve Antare q kan t paktn nj t tretn e popullsis s Bashkimit, vendimi nuk miratohet.

2. Si prjashtim nga dispozitat e paragrat 1, Kshilli vepron me shumic t cilsuar:

kur miraton nj vendim n t cilin prcaktohet veprimi ose qndrimi i Bashkimit mbi bazn enj vendimi t Kshillit Europian n lidhje me interesat dhe objektivat strategjik t Bashkimit,sikurse thuhet n nenin 22(1),

kur miraton nj vendim n t cilin prcaktohet veprimi ose qndrimi i Bashkimit, nisur nga propozimiq ka paraqitur Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit, pasnj krkese t caktuar nga Kshilli Europian, me nismn e tij ose t Prfaqsuesit t Lart,

kur miraton do vendim q zbaton nj vendim n t cilin prcaktohet veprimi ose qndrimi iBashkimit,

Kur emron nj prfaqsues t posam n prputhje me nenin 33.

Nse nj antar i Kshillit deklaron se, pr arsye jetike ose t shprehura t politiks kombtare, kandr mend ta kundrshtoj miratimin e nj vendimi q duhet marr me shumic t cilsuar, votimi

nuk bhet. Prfaqsuesi i Lart, n konsultim t ngusht me Shtetin Antar n fjal, krkon gjetjene nj zgjidhje t pranueshme pr t. Nse nuk e arrin kt, Kshilli, me shumic t cilsuar, mundt krkoj q shtja ti prcillet Kshillit Europian pr vendim unanim.


38/389

37

3. Kshilli Europian mund ta miratoj unanimisht nj vendim ku t thuhet se Kshilli vepronme shumic t cilsuar n raste t tjera nga ato t parashikuara n paragran 2.

4. Paragraft 2 dhe 3 nuk zbatohen pr vendimet q kan rrjedhoja ushtarake ose t mbrojtjes.

5. Pr shtje procedurale, Kshilli vepron me shumicn e antarve.


Shtetet Antare konsultohen me njri tjetrin brenda Kshillit Europian dhe Kshillit pr do shtjet politiks s jashtme dhe t sigurimit, me interes t prgjithshm, n mnyr q t vendosin nj

qasje t prbashkt. Prpara se t ndrmarrin nj veprim n arenn ndrkombtare ose prpara set hyjn n nj angazhim i cili mund t prek interesat e Bashkimit, do Shtet Antar konsultohetme t tjert brenda Kshillit Europian ose brenda Kshillit. Shtetet Antare kujdesen, prmeskonvergjencs s veprimeve t tyre, q Bashkimi t jet n gjendje t mbshtes interesat dhe vlerate tyre n arenn ndrkombtare. Shtetet Antare tregojn solidaritet t ndrsjell.

Kur Kshilli Europian ose Kshilli ka prcaktuar nj qasje t prbashkt t Bashkimit, sipas kuptimitt paragrat 1, Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit dheMinistrat e Punve t Jashtme t Shteteve Antare i bashkrendojn veprimtarit e tyre brenda Kshillit.

Misionet diplomatike t Shteteve Antare dhe delegacionet e Bashkimit n vendet e treta dhe n

organizatat ndrkombtare bashkpunojn dhe kontribuojn n shprehjen dhe zbatimin e qasjes sprbashkt.


Kshilli, me propozim t Prfaqsuesit t Lart t Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikne Sigurimit, mund t emroj nj prfaqsues t posam me mandat pr shtje t veanta t

politikave. Prfaqsuesi i posam e realizon mandatin e tij nn autoritetin e Prfaqsuesit t Lart.


1. Shtetet Antare e bashkrendojn veprimin e tyre n organizatat dhe konferencatndrkombtare. Ato i mbshtesin qndrimet e Bashkimit n kto forume. Kt bashkrendim eorganizon Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit.

N organizatat dhe konferencat ndrkombtare ku nuk marrin pjes t gjitha Shtetet Antare,qndrimet e Bashkimit i mbshtesin ato Shtete Antare q marrin pjes.

2. N prputhje me nenin 24(3), Shtetet Antare, t prfaqsuara n organizatat osekonferencat ndrkombtare ku nuk marrin pjes t gjitha Shtetet Antare, i mbajn t informuaraShtetet e tjera Antare dhe Prfaqsuesin e Lart pr do shtje me interes t prbashkt.



39/389

38

Shtetet Antare, t cilat jan edhe antare t Kshillit t Sigurimit t Kombeve t Bashkuara,bashkpunojn dhe i mbajn Shtetet e tjera Antare dhe Prfaqsuesin e Lart trsisht t informuar.Shtetet Antare, t cilat jan antare t Kshillit t Sigurimit gjat prmbushjes s funksioneve ttyre, mbrojn qndrimet dhe interesat e Bashkimit pa cenuar prgjegjsit q u ngarkojn dispozitate Karts s Kombeve t Bashkuara.

Shtetet Antare t cilat marrin pjes n mbledhjen e Kshillit t Sigurimit, kur Bashkimi kaprcaktuar nj qndrim pr nj tem q sht n rendin e dits s Kshillit t Sigurimit t Kombeve tBashkuara, krkojn q, n t, t ftohet Prfaqsuesi i Lart pr t paraqitur qndrimin e Bashkimit.


Misionet diplomatike dhe konsullore t Shteteve Antare dhe delegacionet e Bashkimit n vendete treta dhe konferencat ndrkombtare si dhe prfaqsit e tyre n organizatat ndrkombtarebashkpunojn pr t siguruar respektimin dhe zbatimin e vendimeve ku prcaktohen qndrimetdhe veprimet e Bashkimit, t miratuara sipas ktij Kreu.

Ato e thellojn bashkpunimin prmes shkmbimit t informacionit dhe kryerjes s vlersimeve tprbashkta.

Ato kontribuojn n vnien n jet t s drejts s qytetarve t Bashkimit pr t qen t mbrojturn territorin e vendeve t treta, sikurse parashikohet n nenin 20(2)(c) t Traktatit pr Funksionimine Bashkimit Europian dhe t masave t miratuara n zbatim t nenit 23 t atij Traktati.


Prfaqsuesi i Lart i Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit konsultohetrregullisht me Parlamentin Europian pr aspektet kryesore dhe alternativat baz t politiks s

prbashkt t jashtme dhe t sigurimit dhe politiks s prbashkt t sigurimit dhe mbrojtjes, dhee informon at se si zhvillohen kto politika. Ai kujdeset q t merren si duhet n konsiderat

pikpamjet e Parlamentit Europian. N informimin e Parlamentit Europian mund t prfshihen edhe

prfaqsuesit e posam.

Parlamenti Europian mund ti drejtoj pyetje ose ti bj rekomandime Kshillit ose Prfaqsuesitt Lart. Dy her n vit, Parlamenti zhvillon nj debat mbi ecurin e zbatimit t politiks s

prbashkt t jashtme dhe t sigurimit, duke prfshir edhe politikn e prbashkt pr sigurimindhe mbrojtjen.


Bashkimi mund t lidh marrveshje me nj ose m shum Shtete ose organizata ndrkombtare nfushat q mbulon ky Krye.


40/389

39


Pa cenuar nenin 240 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian, nj Komitet Politik dhe iSigurimit ndjek situatn ndrkombtare n fushat q mbulon politika e prbashkt e jashtme dhe esigurimit dhe kontribuon n prcaktimin e politikave, duke i dhn opinione Kshillit me krkest Kshillit ose t Prfaqsuesit t Lart t Bashkimit pr Punt e Jashtme dhe Politikn e Sigurimit,ose me nismn e vet. Ky Komitet ndjek edhe vnien n zbatim t politikave t miratuara, pa cenuarkompetencat e Prfaqsuesit t Lart.

Brenda fushs s veprimit t ktij Kreu, Komiteti Politik dhe i Sigurimit ushtron, nn prgjegjsine Kshillit dhe t Prfaqsuesit t Lart, kontrollin politik dhe drejtimin strategjik t operacioneve

pr trajtimin e krizave q prmenden n nenin 43.

Kshilli mund ta autorizoj Komitetin, pr qllimin dhe kohzgjatjen e operacionit t trajtimit tkrizs, sipas vendimit t Kshillit, q t marr vendimet prkatse n lidhje me kontrollin politikdhe drejtimin strategjik t operacionit.

Nn 39

N prputhje me nenin 16 t Traktatit pr Funksionimin e Bashkimit Europian dhe si prjashtimnga paragra 2 i atij neni, Kshilli miraton nj vendim ku parashikohen rregullat pr mbrojtjen eindividve n lidhje me prpunimin e t dhnave personale nga Shtetet Antare, gjat realizimit tveprimtarive t tyre q jan brenda fushs s veprimit t ktij Kreu, dhe rregullat pr lvizjen e lir

t ktyre t dhnave. Respektimi i ktyre rregullave kontrollohet nga autoritete t pavarura.


Zbatimi i politiks s prbashkt t jashtme dhe t sigurimit nuk e prek zbatimin e proceduravedhe shtrirjen e kompetencave t institucioneve t parashikuara nga Traktatet pr ushtrimin ekompetencave t Bashkimit, t prmendura n nenet nga 3 deri n 6 t Traktatit pr Funksionimine Bashkimit Europian.

N mnyr t ngjashme, zbatimi i politikave t parashikuara n nenet e lartprmendura nuk e prekzbatimin e procedurave dhe shtrirjen e kompetencave t institucioneve t parashikuara nga Traktatet

pr ushtrimin e kompetencave t Bashkimit sipas ktij Kreu.


1. Shpenzimet administrative q u lindin institucioneve nga vnia n zbatim e ktij Kreu ingarkohen buxhetit t Bashkimit.

2. Edhe shpenzimet operative q lindin nga vnia n zbatim e ktij Kreu i ngarkohenbuxhetit t Bashkimit, me prjashtim t atyre shpenzimeve q lindin nga operacionet me rrjedhojaushtarake ose t mbrojtjes si dhe me prjashtim t rasteve kur Kshilli vendos unanimisht ndryshe.



41/389

40

N ato raste kur shpenzimi nuk i ngarkohet buxhetit t Bashkimit, ai i ngarkohet Shtetit Antar nprputhje me shkalln e produktit kombtar bruto nse Kshilli nuk vendos unanimisht ndryshe.Sa u takon shpenzimeve q lindin nga operacionet me rrjedhoja ushtarake ose t mbrojtjes, ShtetetAntare prfaqsuesit e t cilave n Kshill kan br nj deklarat zyrtare sipas nenit 31(1)nnparagra i dyt, nuk jan t detyruara t kontribuojn n nancimin e tyre.

3. Kshilli miraton nj vendim ku vendosen procedurat e caktuara pr t garantuar marrjet shpejt t fondeve t miratuara n buxhetin e Bashkimit pr nancimin e ngutshm t nismave,n kuadr t politiks s prbashkt t jashtme dhe t sigurimit, dhe sidomos pr veprimtarit

prgatitore pr detyrat e prmendura n nenin 42(1) dhe nenin 43. Ai vepron pasi konsultohet meParlamentin Europian.

Veprimtarit prgatitore pr detyrat e prmendura n nenin 42(1) dhe nenin 43, t cilat nuk

i ngarkohen buxhetit t Bashkimit, nancohen nga nj fond llestar i ngritur me kontributet eShteteve Antare.

Kshilli miraton, me shumic t cilsuar, me propozim t Prfaqsuesit t Lart t Bashkimit prPunt e Jashtme dhe pr Politikn e Sigurimit, vendime ku prcaktohen:

(a) procedurat pr ngritjen dhe nancimin e fondit llestar, sidomos shumat q i kalojn fondit;

(b) procedurat pr prdorimin e fondit llestar;

(c) procedurat e kontrollit nanciar.

Kur detyra e planikuar n prputhje me nenin 42(1) dhe nenin 43 nuk mund ti ngarkohet buxhetit tBashkimit, Kshilli mund t autorizoj Prfaqsuesin e Lart ta prdor fondin. Prfaqsuesi i Lart iraporton Kshillit pr zbatimin e ksaj kompetence.

SekSioNi 2

DISPOZITA PR POLITIKN E PRBASHKT PR SIGURIMIN DHE MBROJTJEN


1. Politika e prbashkt pr sigurim dhe mbrojtjen sht pjes integrale e politiks s prbashktt jashtme dhe t sigurimit. Ajo i ofron Bashkimit kapacitetin veprues duke u mbshtetur n mjetet civiledhe ushtarake. Bashkimi mund ti prdor ato pr misionet jasht Bashkimit pr ruajtjen e paqes pr

parandalimin e konikteve dhe fuqizimin e siguris ndrkombtare n prputhje me parimet e Kartss Kombeve t Bashkuara. Realizimi i ktyre detyrave bhet duke prdorur kapacitetet e siguruara ngaShtetet Antare.

2. Politika e prbashkt e siguris dhe mbrojtjes prfshin shprehjen e vazhdueshme t njpolitike t prbashkt t mbrojtjes s Bashkimit. Kjo do t oj n nj mbrojtje t prbashkt, kurta vendos unanimisht Kshilli Europian. N kt rast, ky i fundit u rekomandon Shteteve Antaremiratimin e nj vendimi t till n prputhje me krkesat kushtetuese respektive t tyre.


42/389

41

Politika e Bashkimit, n prputhje me kt seksion, nuk e cenon karakterin e veant t politiks prsigurimin dhe mbrojtjen q kan Shtete t caktuara Antare dhe, i respekton detyrimet e Shtetevet caktuara Antare, t cilat mbrojtjen e tyre t prbashkt e shohin t realizuar n Organizatn eTraktatit t Atlantikut t Veriut (NATO), q rrjedhin nga Traktati i Atlantikut t Veriut dhe prputhenme politikn e prbashkt t sigurimit dhe mbrojtjes t vendosur brenda atij kuadri.

3. Shtetet Antare vendosin n dispozicion t Bashkimit kapacitete civile dhe ushtarakepr vnien n zbatim t politiks s prbashkt t sigurimit dhe mbrojtjes, pr t kontribuar nobjektivat e prcaktuara nga Kshilli. Ato Shtete Antare t cilat krijojn bashkrisht forcashumkombshe mund ti vendosin edhe kto forca n dispozicion t politiks s prbashkt tsigurimit dhe mbrojtjes.

Shtetet Antare marrin prsipr vazhdimisht ti prmirsojn kapacitetet e tyre ushtarake. Agjencia

n fushn e zhvillimit, krkimit, marrjes dhe armatimit t kapaciteteve t mbrojtjes (e quajtur mposht Agjencia Europiane pr Mbrojtjen) identikon krkesat operative, promovon masat prprmbushjen e ktyre krkesave, kontribuon n identikimin dhe, sipas rastit, zbatimin e masavet nevojshme pr fuqizimin e bazs industriale dhe teknologjike t sektorit t mbrojtjes, merr pjesn prcaktimin e nj politike europiane pr kapacitetet dhe armatimin dhe mbshtet Kshillin prvlersimin e prmirsimit t kapaciteteve

traktati i lisbones web

Documents