transgenders op de schoolbanken dr. joz motmans studiedag ‘gender en seksuele diversiteit op...
TRANSCRIPT
![Page 1: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/1.jpg)
Transgenders op de schoolbanken
Dr. Joz Motmans
Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013
![Page 2: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/2.jpg)
Overzicht presentatie
1. Achtergrond1.1. Terminologie1.2. Sociaal1.3. Medisch1.4. Juridisch
2. Transgender kinderen op school2.1. Noden2.2. Werkmap “Gender in de blender”2.3. Aanbevelingen voor scholen
![Page 3: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/3.jpg)
1. Achtergrond1.1. Terminologie
Heel wat termen gaan rond:
Seksuele identiteit GenderidentiteitGendervariant
Cross-sekse gedragA-typische genderontwikkeling
Genderdysforie Transgender Transseksueel
Transitie Travestie
…
![Page 4: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/4.jpg)
Individuele seksuele identiteit• 4 componenten:– geslacht (biologisch gegeven)– genderidentiteit (psychologische
beleving)– genderexpressie en genderrol (sociaal-
culturele context)– seksuele geaardheid
• Niet duaal, maar op continuüm
1. Achtergrond1.1. Terminologie
![Page 5: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/5.jpg)
genderrol mannelijk---------androgyn----------vrouwelijk
seksuele oriëntatie hetero-----------bi/queer--------homo/lesbisch
genderidentiteit mannelijk------transgenderist------vrouwelijk
biologische sekse jongen---------interseksueel------------meisje
![Page 6: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/6.jpg)
visuele voorstelling
![Page 7: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/7.jpg)
1. Achtergrond1.2. Sociaal
“Gendervariant”– gedrag, uiterlijk en/of in hun innerlijke
beleving niet zoals we van een meisje of jongen standaard verwachten = roldoorbrekend
– getuigen van diversiteit, niet enkel transgender!
– vaak gepest owv gendernoncorformiteit– aanvaardbaar als kind, niet als
jongere/puber– eerder ok voor meisjes dan voor jongens– vaders moeilijker met cross-sekse gedrag
van zonen
![Page 8: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/8.jpg)
• “A-typische gender-ontwikkeling”• “Genderidentiteitsstoornis (GID)”
Term uit DSM-IV en ICD-10 Iemand geboren met alle geslachtskenmerken
van één sekse, maar de beleving van het geslacht (het identiteitsgevoel), komt niet (volledig) overeen met deze sekse, gepaard gaande met onbehagen en lijden
DSM V: “Genderdysforie”
1. Achtergrond1.3. Medisch
![Page 9: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/9.jpg)
Van pathologie naar variatie• Studies van niet-Westerse culturen tonen ons dat er
verschillende variaties bestaan van gender• Culturen verschillen in hun definities van genderrol
en tonen verschillende gradatie in tolerantie t.o.v. atypisch gendergedrag en genderverandering
• Wereldwijd discussie/evolutie naar afwijzing pathologiseren, zelfs door WPATH
• Nu: “transgender”: verwijst niet naar stoornis of lijden, dus minder stigmatiserend
• Parapluterm, transgenderisme = verzamelterm voor het hele spectrum van cross-gender verschijnselen waarbij genderidentiteit niet klopt met lichaam
1. Achtergrond1.3. Medisch
![Page 10: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/11.jpg)
Signalen? Elk kind kent mogelijks fase(s) van cross-
sekse gedrag, is NIET pathologisch! Wanneer permanent, langdurig en op
meerdere vlakken (gevoel, beleving, interesses, gedrag ...) het gevoel heerst dat genderbeleving niet klopt met lichaam, én dit gepaard gaat met lijden: best hulp zoeken -> Kinderteam Uz Gent
Ongeveer 20% blijkt later door te groeien richting transitie
1. Achtergrond1.3. Medisch
![Page 12: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/12.jpg)
Kinderteam van UZ Gent Kinderpsycholoog en -psychiater, endocrinoloog• Diagnosestelling, opvolging ontwikkeling• Kind en gezin centraal
“transitie”: a) intake en diagnosestelling, begeleiding:
psychiater/psycholoog/endocrinoloog (ook omgeving)b) hormonale therapie: endocrinoloog
a) Vanaf Tannerstadium 2: puberteitsremmersb) Vanaf 16j cross sekse hormonen
c) chirurgie: plastisch chirurg, uroloog, gynaecoloog (18+)
1. Achtergrond1.3. Medisch
![Page 13: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/13.jpg)
Toename in zorg = groot
![Page 14: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/14.jpg)
(a) Intake en diagnosestelling A-typische genderontwikkeling? Ontwikkelingsdiagnose: DSM-IV-TR 302.6 Andere kinderpsychiatrische stoornissen?
Autisme spectrum stoornis, depressie, hechtingstoornis etc.
Uitsluiting interseksualiteit: onderzoek endocrinoloog
1. Achtergrond1.3. Medisch
![Page 15: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/15.jpg)
(b) Begeleiding cognitieve en sociaal-emotionele mogelijkheden schoolse vaardigheden werken aan weerbaarheid en stressfactoren ouders: info protocol, begeleiding in emoties en
ouderlijke rol samen met ouders en kind zoeken naar
compromissen en gedrag passend bij leeftijd en omgeving
contact met school en leerkracht: afstemming continue her-evaluatie: alle wegen open
1. Achtergrond1.3. Medisch
![Page 16: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/16.jpg)
(c) Hormonale therapie• Genderteam (Ethisch comité): goedkeuring• Fase 1: Opstart puberteitsremmers:
– Tannerstadium 2 (12 à 13 jaar)– Stopt ontwikkeling ongewenste lichaamskenmerken– Omkeerbaar – Start “real life experience”: diagnostische waarde
• Fase 2: cross-sekse hormonen: hormoonsubstitutietherapie– 16 jaar– Geen noodzaak– Onomkeerbaar
1. Achtergrond1.3. Medisch
![Page 17: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/17.jpg)
(d) Chirurgische interventies• Vanaf 18 jaar• Min. 2 jaar leven in gewenste rol• Zeer individueel• Doel = lichaam aanpassen aan genderidentiteit• Tevens: sterke sociale en emotionele impact:
omkleden, sport, douchen, sauna, strand, zwemmen, seksualiteit, …
• Trans meisjes: creatie vagina, ev. borstvergroting• Trans jongens: borstamputatie, verwijdering
eileiders en baarmoeder, creatie penis
1. Achtergrond1.3. Medisch
![Page 18: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/18.jpg)
Federaal2007: wet betreffende transseksualiteit• Juridische geslachtsverandering = recht, maar
gekoppeld aan strikte medische criteria:1. Naamsverandering: diagnose GID +
hormoongebruikSchool- en universiteitsdiploma’s!
2. Geslachtsverandering: diagnose GID + chirurgische aanpassingen (onvruchtbaarheidseis)
2007: genderwet• Vermeldt expliciet geslachtsverandering• Verzwarende omstandigheid bij haatmisdrijf• Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen
1. Achtergrond1.4. Juridisch
![Page 19: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/19.jpg)
1. Achtergrond1.4. Juridisch
Vlaanderen2008: decreet houdende een kader voor het Vlaamse gelijkekansen- en gelijkebehandelingsbeleid
• Beschermde kenmerken (art 16§5): transseksualiteit• Toepassingsgebied (art 20): o.a. onderwijs• 13 lokale meldpunten discriminatie
Federaal + Vlaanderen: genderidentiteit en genderexpressie zijn NIET beschermd
Voorzien in het interfederaal actieplan homofobie en transfobie
![Page 20: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/20.jpg)
RR: aantallen: 1/1/1993 – 30/06/2012 = 631
![Page 21: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/21.jpg)
2.1. Scholen: genderdivers of genderconform?
Wat weten we? Wat zijn de tekorten? Waarom belangrijk? Hoe toepassen in de klas?
2.2. Wat met transgender leerlingen op school?
Wat mag en kan?Hoe problemen voorkomen?
2. Transgenderisme op school?
![Page 22: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/22.jpg)
2. Transgenderisme op school?2.1. Scholen: genderdivers of -conform?
Onderzoeksgegevens:• Druk van peers → genderconform gedrag • Gendernonconform gedrag is minder acceptabel
dan homoseksualiteit • Weinig onderzoek onder transjongeren, wel
retroactief: 64% jongens en 44% meisjes ondervond pesterijen Verbaal en fysiek geweld, kritiek op uiterlijk, gedrag,
of ideeën, belachelijk gemaakt of genegeerd worden,…
Vnl. door medeleerlingen! Slechts 32% van de jongeren is open t.a.v. vrienden(Motmans, 2008)
![Page 23: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/23.jpg)
Wat zijn de tekorten? • Grote vraag naar informatie voor kinderen,
jongeren, omgeving (ouders, school, CLB, ..)• Weinig boeken, goede documentaires,
websites...• Gebrek aan info zorgt voor veel vertraging in
persoonlijk proces en isolatie!
“Wat niet gekend is, waar je geen woorden voor hebt, dat kan je niet benoemen”
2. Transgenderisme op school?2.1. Scholen: genderdivers of -conform?
![Page 24: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/24.jpg)
Thema = voor iedereen belangrijk• Deel van vakoverschrijdende eindtermen van
secundair onderwijs : “Context 2: De leerlingen kunnen zich uiten over en gaan respectvol om met vriendschap, verliefdheid, seksuele identiteit en geaardheid, seksuele gevoelens en gedrag.” = deel van de persoonlijke ontwikkeling
• Verhoogde kennis en begrip: zorgt voor verdraagzaamheid, solidariteit, diversiteit …
In lijn met gelijke kansen- en antidiscriminatiebeleid Gemeenschappelijke verklaring over een beleid m.b.t.
gender en seksuele geaardheid in het onderwijs
2. Transgenderisme op school?2.1. Scholen: genderdivers of -conform?
![Page 25: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/25.jpg)
2. Transgenderisme op school?2.1. Scholen: genderdivers of -conform?
SPECIFIEK: Educatieve map “Gender in de Blender”Provincie Vlaams-Brabant• 23 werkvormen // 4 componenten• Gedifferentieerd• Tips voor literatuur en documentatie• Verklarende woordenlijst• Illustraties en gedichten• www.genderindeblender.be:
getuigenissen, mythes en feiten, …
![Page 26: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/26.jpg)
2. Transgenderisme op school?2.1. Scholen: genderdivers of -conform?Educatieve map “Gender in de Blender”• Voordelen concept
– overstijgt tweedeling man/vrouw– brengt oneindige genderdiversiteit in beeld– het gaat niet over die andere, het gaat over ons
allen– iedereen is uniek en evenwaardig
• Algemene doelstelling– leren genuanceerd denken– leren openstaan voor het andere en het
onbekende– leren omgaan met diversiteit
• niet alleen voor jongeren, ook voor volwassenen!
![Page 27: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/27.jpg)
2. Transgenderisme op school?2.1. Scholen: genderdivers of -conform?
MAINSTREAM: Tips voor leerkrachten• Hoe werken we genderstereotiepen in de hand?
Creëer geen groepen of ken geen taken toe naargelang geslacht, maar wees creatiever
Steun elke interesse die jongeren tonen, ook al is deze roldoorbrekend
• Hoe kunnen we respect voor genderdiversiteit tonen?Neem genderexpressie en genderidentiteit mee
op in het rijtje van antidiscriminatiegronden in het schoolreglement en in antipestbeleid
Pak scheldwoorden en andere incidenten of pestgedrag meteen aan wanneer ze voorvallen
![Page 28: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/28.jpg)
• Scholen: pas bewust van probleem wanneer situatie zich voordoet: Sport: welke kleedkamer?Welk toilet?Schoolreis: bij wie slapen?Schoolpas: foto? naam? Examens, diploma: naam?
• Houding leerkracht en directie = cruciaal
2. Transgenderisme op school?2.2. Wat met transgenders op school?
![Page 29: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/29.jpg)
2. Transgenderisme op school?2.2. Wat met transgenders op school?
• Vorming en training voor schoolpersoneel, CLB• Specifiek beleid en regels voor trans jongeren:
wat kan en wat niet? Niet wachten op problemen, maar pro-actief
concreet transgenderbeleid als deel van diversiteitsbeleid
Schoolinterne documenten: eigen beleid mogelijk! Overlegstructuur ouders-kind-hulpverlening-school Contacten met / kennis van trans organisaties
zoals T-jong en Berdache België Transgender Infopunt: website / permanentie
![Page 30: Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans Studiedag ‘Gender en seksuele diversiteit op school. Van beleid naar praktijk’. Brussel, 31/05/2013](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062703/5551a0ed4979591f3c8b564e/html5/thumbnails/30.jpg)
• Educatief materiaal: www.genderindeblender.be• Hulpverlening: Kinderteam UZ Gent:
[email protected] • Jongerengroep: www.t-jong.be • Ondersteuning voor ouders: Berdache België: info@
berdache.be• Discriminatie: IGVM: www.igvm.fgov.be
of holebifoon: 0800 99 533 of [email protected]
één centrale plek: www.transgenderinfo.be
Bedankt!