transitie aanpak

VERSLAGdeelname co design sessie

vrijdag7 november 2014

08:30-17:00 uur Trefcentrum Wittevrouwen-veld, Maastricht

TRANSITIE AANPAK

20142013

2026DOELGROEPENANALYSE

Rijkswaterstaat

Co-Design

Senioren Kantoorgebruikers

Health Campus

Parkeren

Branding

Website

Expats Maatschappelijk Vastgoed

Universiteit

Gras

Facebook

Studenten

Ziekenhuis

3FM Serious Request

Infocentrum

CPO’s

Ondernemers

Kassen

L1

Limburger

Urbanisten

Klankbordgroep

CPO Gemeente Meerssen

Maastricht

Provincie Limburg

COMMUNI CATIE STRATEGIE

LimburgMaastrichtA2

DSM

ChemelotVASTGOED PRODUCTEN STRATEGIE

TIJDELIJKHEID TRANSITIE STRATEGIE

MARKETING STRATEGIE

DOELGROEPEN STRATEGIE

PLANNING FASERING STRATEGIE VASTGOED

PROCES STRATEGIE

SHAREHOLDERS STRATEGIE

BEST FOR LIMBURG | BEST FOR CITY | BEST FOR PROJECTSLEUTELPROJECT

DE GROENE

LOPER

STRATACT A2 SCHEMA 02 DEF.indd 1 11-12-13 14:48

InhoudVoorwoord 2

Introductie 4

InspiratieWest8 8

Tradeshow 48

Ontwerpronde 74

Inspiratielunch 86

Ontwerpuitdaging 104

Afsluiting 124

Slotwoord 126

DeelnemersGemeente Maastricht

Gerdo van Grootheest Fred Sijben Onno de Jong Marcel van Dijk Noortje Jans Wim Ortjens Jake Wiersma Paul Lambregts

Maastricht lab Tim van Wanroij Carola Janssen

Corporaties Rene Clement – Servatius Camiel Kruchten – Maasvallei

Projectbureau A2 Louis Pompers Jos Geurts Sabine Kern Jeroen MaasJan Martinussen

ProvincieRonald de Jong

Avenue2 Rob de Jong Willem de Wijs Raymond Veugelers Michiel Cuppen Bauke Lobbezoo Wilmar Jacobs Bart Grote

Betrokkenen Dietmar Schrijnemakers – INCO+ Simone Huijbregts – West 8

Buurtenplatform Ad Lutters Roger HeutsMartin Huizing Bettie van der LindeBennie van Est

OverigeNicole Maurer – iArts/Maurer United Karel Janssen – iArts/ Hogeschool Zuyd Wendy Broers – Hogeschool Zuyd/

Lecoraat Ribuilt Wim van den Bergh – RWTH Aken Cultuurcentrum GENK Tim Prins – Stadsacademie MaastrichtBart van den Boom – Stichting

ViewmasterTheo Thuis– Q-Park

Facilitators Samantha van Rooij – Strateon Maril Verstraeten – Avenue2 Kim ZeijenGertjan Kleijnen – Tekenaar Huub Giesbertz - FotograafJim Steenbakkers – Verslaglegging


Verslag Co design sessie Transitieaanpak

1

VoorwoordGerdo van Grootheest, wethouder

22

Van harte welkom allemaal bij deze co-design sessie,

aangaande een onderwerp wat mij dicht bij het hart ligt.

De afgelopen 200 jaar hebben we een explosieve groei van de Nederlandse bevolking meegemaakt, van 2 miljoen naar bijna 17 miljoen inwoners. Als je kijkt hoe wij nu omgaan met stedelijke ontwikkeling, is deze volledig gefocust op groei. In Maastricht hebben wij de afgelopen jaren het roer omgegooid. Hoe gaan we om met terreinen die langer leeg liggen? Ik noem maar het Belvedère plan en het voorbeeld van de Tapijnkazerne.

Je moet er met een totaal andere blik naar kijken. Het blauwdruk-denken waar we heel goed in zijn geweest moeten we achter ons laten. Geen plan voor het gebied

maken, dit plan uitvoeren en vervolgens afwachten wat er gebeurd, maar meer stapje voor stapje ontdekken hoe we dit gebied met elkaar zo goed mogelijk

kunnen gebruiken. De gemeente en ontwikkelaars kunnen dit niet alleen, daar hebben we jullie hulp bij nodig.

Ik wens jullie veel plezier vandaag.



3

Introductie

44

Rob de Jong Directeur Avenue 2 Vastgoed

Gebiedsontwikkeling anno nu vraagt inderdaad om een andere aanpak. We kunnen niet meer verzinnen hoe het gaat lopen. Je moet accepteren dat je niet precies weet wat er komt, maar tegelijkertijd moet het eindresultaat wel prettig zijn voor zowel gemeente, ontwikkelaar als bewoner. Het managen van gebiedsontwikkeling gaat ook om het managen van mensen.

Welkom allemaal, bij de grootste co-design sessie tot nu toe. We zijn uitverkocht, dat is natuurlijk een goed teken! Er zijn veel mensen betrokken bij het project.

Het onderwerp van vandaag is: transitie strategie. Tijdens de ontwikkeling van de Groene Loper zullen er een aantal gebieden maar ook gebouwen tijdelijk geen functie hebben en zelfs een onaangename uitstraling hebben.

Ons doel is om vandaag te gaan kijken welke tijdelijke ideeën we kunnen bedenken om de Groene Loper ook tijdens de ontwikkeling aantrekkelijk te

houden voor alle betrokken partijen. Om het jullie gemakkelijker te maken hebben we het project opgedeeld in 3 fases:

1. Tot de tunnel dicht is 2. Periode aanleg groene loper 3. Periode realisatie Vastgoed.



5

Doelen

• Delen van de visies ten aanzien van de tijdelijke situatie welke gedurende het project. De Groene Loper zal ontstaan; de Transitie!

• Het op basis van elders succesvolle initiatieven bepalen van mogelijke experimenten, en samenwerkingen;

• Het komen tot een gedeelde visie, strategie en proces ten aanzien van de zogenaamde Transitie De Groene Loper Maastricht.

Bij deze momenten en visies op tijdelijkheid komen er allerlei vragen in ons op.Wat mag er wel, wat mag er niet? Wat is het beleid? Mogen er evenementen plaatsvinden? Wat blijft lang leeg en wat niet? Wat willen we? Hoe gaan we het organiseren? Wat zijn randvoorwaarden? Hoe gaan we dit betalen?

Vragen

• Wat zijn de belangrijkste kaders/ uitgangspunten? • Welke fases/ scenario’s zijn er? Wanneer ‘start’ de Transitie? • Waar ‘start ‘ de Transitie? • Hoe gaan we de Transitie strategisch vormgeven? • Hierbij gedacht aan identiteit/ branding en experimenten? • Hoe gaan we de Transitie organiseren? • Coalities vormen? Kwartiermaker? • Hoe gaan we om met de uitbreiding van de scope? • Hoe gaan we de Transitie financieren? Welke business modellen zijn er?

Kortom: veel te doen, dus laten we aan de slag gaan…



7

Inspiratie West 8 Edzo Bindels West 8

88

Gevaren en kansen, transitiegebieden

Wat bedoelen we nu eigenlijk met transitie in de bouwwereld? Ik heb een aantal voorbeelden, zowel gevaren als kansen, waar we veel van kunnen leren. Transitie is een serieuze opgave, die we goed in beeld moeten brengen. Zo kunnen we negatieve aspecten voorkomen.



9

Er zijn een aantal dingen op dit schilderij weggelaten, gebouwen voornamelijk. Je kijkt als het ware tegen de zijgevels van de gebouwen aan. Als schilder kun je natuurlijk anders te werk gaan dan als fotograaf, je kunt de realiteit aanpassen. Maar in de realiteit levert dit geen fraai beeld op.

Het is niet zo, dat als het vastgoed er staat, dat dan ook meteen alles af is. Een voorbeeld: In Madrid hebben we middels een park de openbare ruimte aangepakt. Het resultaat van dit park is dat de bestaande architectuur opeens in een mooie context beland is, de vastgoedwaarde om het park heen stijgt, panden worden opgeknapt. De omgeving opknappen om zo bestaande gebouwen een nieuwe impuls te geven is misschien nog wel belangrijker dan het neerzetten van nieuwe gebouwen.

10

Voorbeeld Madrid (oud en nieuw naast elkaar)

Gevaren

• Er ontstaan obscure plekjes: steeds nieuwe mensen, vreemde activiteiten, negativiteit • Wachtgevels in een bouwproject geven een afgrijselijk straatbeeld. Dit zien we veel

gebeuren in Rotterdam. • Stadslandbouw is een leuke trend, maar wanneer de stadslandbouw niet wordt

gecontroleerd en gefaciliteerd levert dit een rommelig straatbeeld op. • Bouwprojecten worden altijd in fases gerealiseerd, maar daarbij moeten we niet

vergeten nieuw gerealiseerde woningen toch een leuke omgeving te creëren.

Er moet iets met deze gebieden gedaan worden, om in de tijdelijkheid geen vreemde/nare situaties te krijgen.



11



13

Kansen:

• Hertenkamp, Rotterdam/Keulen: nu een toonaangevend kantoorgebied • Zelfbouw, Katendrecht, Rotterdam: mensen is de mogelijkheid gegeven tot zelfbouw.

Dit gaf de kans voor een rijke en diverse variatie van architectuur • Tijdelijke beplanting: inzaaien van planten en bloemen voor een korte periode • Ondernemerschap, Fenix loods, Katendrecht: ruimte voor het stimuleren van

ondernemerschap • Kunstprojecten, Fireman Walk • Festivals, Strijp-S Eindhoven • Sport • Open veld, Berlijn

14



15



17

Ruwbouw gereed – 2015/2016

Wat gebeurt er nu eigenlijk met deze lege plekken op termijn? De N2 weg blijft nog een tijdje liggen, daarom moet het vrije gebied zo snel mogelijk (tijdelijk) ingevuld worden. Bij bestaande gebouwen zien we een aantal problemen ontstaan, zoals bij gevaren eerder al aangegeven, daarbij kunnen we denken aan voorkanten/achterkanten die aan het huidige bouwgebied en later braakliggende gebied grenzen. Deze noemen we ook wel sfeerbepalende randen, deze gebieden/gevels moeten zo snel mogelijk aangepakt worden. Er volgt een overzicht met de belangrijkste plekken aan de Groene Loper waar we ons op moeten focussen. Wat gebeurt er met deze plekken? Welke ruimtes komen beschikbaar? Waar is al bestaande bouw en waar heeft deze nog aandacht nodig? Waar zijn mogelijkheden voor tijdelijke oplossingen?

18



19

Noordzijde van het project

Aan de noordzijde, een van de twee ingangen/uitgangen van de tunnel zien we al veel bestaande bouw, waar eigenlijk weinig aan moet gebeuren. Wel zijn naar de noordkant toe een aantal woningen waarvan de achterkant in zicht is vanaf de braakliggende plek. Hier is een ingreep noodzakelijk.

20

Noordzijde van het project

Aan de noordzijde, een van de twee ingangen/uitgangen van de tunnel zien we al veel bestaande bouw, waar eigenlijk weinig aan moet gebeuren. Wel zijn naar de noordkant toe een aantal woningen waarvan de achterkant in zicht is vanaf de braakliggende plek. Hier is een ingreep noodzakelijk.



21

Blik naar zuid t.h.v. Lourdesplein/kerk en Frankenstraat

Ook hier zien we dat de bestaande N-weg nog een tijdje zal blijven liggen. Hier moeten we natuurlijk rekening mee houden met tijdelijke plannen. In deze ruimte zal zo snel mogelijk worden begonnen met aanplanting en realisatie van de Groene Loper, zodat de Lourdeskerk en ook het Frankenplein in een andere context terechtkomen. We moeten er goed over nadenken wat er gebeurt met de enorm grote gebieden op deze plek, bestaande bebouwing zal geen problemen opleveren, maar er is veel ruimte voor nieuwe gebouwen. Dit is echter geen storende leegte, dus hier hoeven we niet meteen op in te zetten.

22

Blik naar zuid t.h.v. Lourdesplein/kerk en Frankenstraat

Ook hier zien we dat de bestaande N-weg nog een tijdje zal blijven liggen. Hier moeten we natuurlijk rekening mee houden met tijdelijke plannen. In deze ruimte zal zo snel mogelijk worden begonnen met aanplanting en realisatie van de Groene Loper, zodat de Lourdeskerk en ook het Frankenplein in een andere context terechtkomen. We moeten er goed over nadenken wat er gebeurt met de enorm grote gebieden op deze plek, bestaande bebouwing zal geen problemen opleveren, maar er is veel ruimte voor nieuwe gebouwen. Dit is echter geen storende leegte, dus hier hoeven we niet meteen op in te zetten.



23

t.h.v. KPN-terrein

Met het KPN-terrein moeten we echt iets doen. Dit gebied wordt nu als zeer storend ervaren. Echter is het gebied geen eigendom van de gemeente en is dit dus een aandachtspunt binnen de ontwikkeling van Maastricht Oost.

24

t.h.v. Gemeenteflat

De Gemeenteflat, staat als te behouden gebouw al volop in de picture van de ontwikkelaars, er is al in een aantal co-design sessies over bestemming van dit gebouw gebrainstormd. De ruimte rondom de Gemeenteflat kan dus al vrij snel ingericht worden. Aan de overkant van de Gemeenteflat zien we ook dat de twee grote flats in een mooiere context terecht zullen komen dankzij de Groene Loper en de aanleg van het Koning Oranjeplein.



25

ZuidzijdeAan de zuidzijde van het project, waar de loper een slinger maakt verwachten we niet zo veel problemen. Hier zijn veel bestaande gebouwen en instellingen die aansluiten aan de Groene Loper, waardoor weinig braakliggend terrein zal overblijven.



27

De mini sint-pieter

Deze berg zou bijvoorbeeld in zijn tijdelijkheid een leuke speelplek kunnen zijn voor kinderen, vooral om er in de winter eens vanaf te sleeën.



29

Inrichting Parklaan/openbaar gebied – 2017/2018

Op het moment dat de parklaan daadwerkelijk is ingericht, de volgende fase in de transitie. Stel dat er nou helemaal geen vastgoedontwikkeling plaatsvindt, wat hebben we dan?

30

Inrichting Parklaan/openbaar gebied – 2017/2018

Op het moment dat de parklaan daadwerkelijk is ingericht, de volgende fase in de transitie. Stel dat er nou helemaal geen vastgoedontwikkeling plaatsvindt, wat hebben we dan?



31

NoordIn het noorden voorzien we weinig problemen in fase 2. Hier zijn de meeste plannen al voor gemaakt, zoals de aanleg van de Groene Heuvel bijvoorbeeld. Wel moeten we nog nadenken over hoe mensen over/langs deze heuvel kunnen bewegen door de Groene Loper, hoe kunnen we dit interessant maken.

32

NoordIn het noorden voorzien we weinig problemen in fase 2. Hier zijn de meeste plannen al voor gemaakt, zoals de aanleg van de Groene Heuvel bijvoorbeeld. Wel moeten we nog nadenken over hoe mensen over/langs deze heuvel kunnen bewegen door de Groene Loper, hoe kunnen we dit interessant maken.



33

MiddenIn het hart van het gebied, zal het er vrij goed uitzien, de bestaande bebouwing wordt mooi in combinatie met de aanleg van de Parklaan. Zeker met de aanleg van het mooie Koning Oranje plein. Een aantal gebieden vragen om meer aandacht vanaf dit moment.

• Sportvelden • Achtergevels bestaande bouw • Aansluiting Wittevrouwenveld • KPN-terrein

34

MiddenIn het hart van het gebied, zal het er vrij goed uitzien, de bestaande bebouwing wordt mooi in combinatie met de aanleg van de Parklaan. Zeker met de aanleg van het mooie Koning Oranje plein. Een aantal gebieden vragen om meer aandacht vanaf dit moment.

• Sportvelden • Achtergevels bestaande bouw • Aansluiting Wittevrouwenveld • KPN-terrein



35

ZuidAan de zuidzijde van het plan is de omgeving niet zo’n probleem, het vastgoed wordt zoals gezegd in een nieuwe context geplaatst wat positief zal zijn voor dit vastgoed. Er zijn wel wat rafelranden die de bestaande bouw opleveren, maar er komen veel straten uit bij de Groene Loper, dit geeft een positieve invloed op de omgeving, zonder dat er daadwerkelijk iets gebouwd moet worden. Verder zorgen bijvoorbeeld de extra parkeermogelijkheden voor o.a. de Praxis voor aansluiting met de Groene Loper.



37



39

Vastgoed ontwikkeling >>>> 2018Fasering

Net als het gehele project, zal ook de ontwikkeling van vastgoed in meerdere fases plaatsvinden. Een overzicht van welke plekken als eerste worden aangepakt.

40

Vastgoed ontwikkeling >>>> 2018Fasering

Net als het gehele project, zal ook de ontwikkeling van vastgoed in meerdere fases plaatsvinden. Een overzicht van welke plekken als eerste worden aangepakt.



41

Groene loper als cadeau

De tunnel is slechts een infrastructurele oplossing voor de stad, de Groene Loper is natuurlijk het cadeau voor de stad. Hoe gaan we dit vieren? Hoe gaan we hier profijt van krijgen? Hoe wordt de loper onderdeel van de samenleving? We bouwen de loper voor de toekomst, de mensen van morgen. Om ONZE Groene Loper te vieren kunnen we denken aan een aantal evenementen/projecten.

• Vriendenstichting • Boomplantdag • V.I.P. Evenementen • Sportactie – QUAY to the CITY, Toronto, fietstochtparade • Kunst als speelobject • festival ‘de Kartonnen Stad’ – kindervakantieweek, pallets, bewoners, architecten,

ondernemers, ontwerp maar raak! • Link met landgoederenzone – partners betrekken en uitdagen om zich aan de loper te

kunnen binden en deze zo mentaal op de kaart te zetten!

42

Groene loper als cadeau

De tunnel is slechts een infrastructurele oplossing voor de stad, de Groene Loper is natuurlijk het cadeau voor de stad. Hoe gaan we dit vieren? Hoe gaan we hier profijt van krijgen? Hoe wordt de loper onderdeel van de samenleving? We bouwen de loper voor de toekomst, de mensen van morgen. Om ONZE Groene Loper te vieren kunnen we denken aan een aantal evenementen/projecten.

• Vriendenstichting • Boomplantdag • V.I.P. Evenementen • Sportactie – QUAY to the CITY, Toronto, fietstochtparade • Kunst als speelobject • festival ‘de Kartonnen Stad’ – kindervakantieweek, pallets, bewoners, architecten,

ondernemers, ontwerp maar raak! • Link met landgoederenzone – partners betrekken en uitdagen om zich aan de loper te

kunnen binden en deze zo mentaal op de kaart te zetten!



43



45

QuoteWelke projecten, waar en wanneer gepland zijn, dat weten we.

Dat zullen en kunnen we vandaag met jullie delen. We weten al veel,

we weten alleen ook zeker dat we niet alles zeker weten!

Rob de Jong



47

TradeshowDrie verschillende presentaties, in drie rondes. Deze presentaties dienen als inspiratie en input voor de ontwerprondes.

4848

PBA2/AVENUE2: visie op tijdelijkheidJos Geurts – manager gebiedsontwikkeling PBA2 Maastricht

(S)turen op tijdelijkheidDe Eiffeltoren is ooit een tijdelijk project geweest, bedoeld voor de wereld expo. Denken in tijdelijkheid moeten we een beetje loslaten, misschien stuitten we dan wel op iets wat heel permanent kan zijn.



49

Invulling van tijdelijkheid

Tijdelijkheid is in te vullen op veel verschillende manieren. Een aantal voorbeelden die we kunnen zien vanuit de praktijk, die nu al worden ingevuld in Maastricht.

• Vieren - mooie momenten, als iets af is • Uitje (scholen) • Spektakel • Service (bv parkeerplek, busstation) • Chirurgie – een mes door de stad, iets

moois • Perspectief – het eindresultaat

afwachten • Inspelen op - groenplan, meer bomen,

burgerparticipatie, invulling aan de buurt geven

• Afscherming - (bv bouwcontainers als geluidswal)

• Business - kan ook geld opbrengen, evenementen, verhuur, parkeren

• Inspiratie - KPN perk is al een stukje van de loper?

• Samen voor Maastricht - bedrijven koppelen aan maatschappelijke organisaties, leveren denkkracht en materieel

• Street art - puin uit de tunnel op leuke manier gebruikt

• Geestelijke verrijking - geestelijke uit de regio gebruikt het project als verbinding van de wijk

50



51



53

Verrassend De Groene Loper is een verassend project. Het is vooral verassend dat de infrastructuur bestaat uit een dubbele tunnel. Verder is het fiets- en voetpad viaduct ook erg verrassend. Beide elementen waren vooraf niet in de aanbesteding opgenomen.

54

Mijn Groene Loper

De verrassende aspecten van het project zijn belangrijke waarden die ook in de gebieds-ontwikkeling moeten terugkomen. De Groene Loper zal stilaan ‘mijn’ Groene Loper moeten worden. Mensen moeten zich hiermee gaan identificeren. We kunnen hier nu al mee beginnen. Mensen moeten ook in de tijdelijkheid kunnen genieten van de Groene Loper.



55

InspiratieEen aantal voorbeelden die ons inspiratie kunnen verschaffen in onze visie op tijdelijkheid:

• Tijdelijk stadsmeubilair. • Kunst en kitsch – gedurfd • Publiekstrekker – constante media aandacht genereren • Arrival City – Maastricht Oost als nieuwe vestigingsplaats? • Kostenpost of business case • A2 onderwijsboulevard - duizenden scholieren, alle lagen van onderwijs • Verkeersknooppunt - we zijn geëvolueerd van een verkeersopstopping naar een

vervoersknooppunt • Maquettebouw of doe het zelf bouw - bewoners komen centraal in het

ontwikkelingsproces te staan. • Oost Berlijn - Maastricht gaat ontdekken dat er een nieuw stadsdeel komt. • Sjiek en Sjoen naar Sjiek en Sjofel – andere kijk

56



57

Eerste stappenTijdelijkheid is iets wat je gewoon kunt realiseren, zonder direct te weten waar het heen gaat… Uitganspunten zijn hierbij:

1 We zijn er druk mee bezig 2 Het wordt iets van de omgeving 3 Welke initiatieven passen binnen het idee van de groene loper?

GROEN (groen) – LOPER (sport). De Groene Loper (naam) zelf geeft wellicht al een goede richting aan voor ons creatieve proces.



59

UNIPARTNERS Maastricht Wat zijn nu mogelijke kansen? Inspiratiesessie Tijdelijke invulling Groene Loper Maastricht

Harry Hendrix, Remco Swart, Rens Bokhorst & Hanne van Kasteren We zijn hier gekomen om relevante innovatie-voorbeelden te geven, die als inspiratie dienen voor het A2 Groene Loper transitie-traject. We hebben een simpele opzet, wat gaat er nu goed bij projecten? En wat niet? (DO & DON’T) Wat zijn de best practices op het gebied van tijdelijkheid, die toepasbaar zouden kunnen zijn op de braakliggende vlakten in de Groene Loper van Maastricht?

Vanuit een literatuurstudie die we hebben gedaan, hebben we een matrix opgesteld. In deze matrix vergelijken wij verschillende projecten en initiatieven vanuit een maatschappelijk aantrekkelijk en een financieel aantrekkelijk oogpunt. Daarna hebben wij een 3-tal projecten uitgekozen waar we verder op in willen gaan.

60

Open lab - Ebbinge

Het Open lab in Ebbinge bestaat uit een 8-tal volledig demontabele paviljoens. Een tijdelijk dorp met demonteerbare gebouwen. Het Open lab is gerealiseerd op een voormalig parkeerterrein wat eerst werd ervaren als een ontzettend lelijk gebied. In de 8 paviljoens van het Open lab zijn ondernemers gevestigd, daarbij kun je onder andere denken aan een kinderopvang-service. De paviljoens zijn vrijwel volledig gefinancierd door subsidies van VROM & EFRO, de eerste investering om de business case voor deze oplossing rond te krijgen is gefinancierd door de gemeente.

DO • Bouw een community rond het project

(verwachtigsmanagement) • Stichting OLE als kartrekker • Flexibel bestemmingsplan

DON’T • Realistische financiële doelen (>5 jaar),

(bezetting paviljoenen) • Moeite bestuurlijk draagvlak te creëren • Kort voortraject



61

Moestuin Voedselbank – Almelo

Stadstuinbouw is een fenomeen wat je steeds meer ziet opkomen in steden. Beterwonen, een lokale woningcorporatie heeft een stuk braakliggende grond van 1600m2 voor een periode van 10 jaar beschikbaar gesteld aan de voedselbank Almelo, die wekelijks 200 hulpbehoevende gezinnen voorziet van een voedselpakket. Dit stuk land is goed voor een oogst van verse, biologische groenten voor 140 voedselpakketten per week. Vanuit verschillende partijen is een initieel kapitaal beschikbaar gesteld om met dit project te kunnen starten. Nu is de gemeente samen met de voedselbank aan het kijken hoe ze kosten neutraal kunnen gaan opereren.

DO • Focus op maatschappelijk doel • Duidelijk projectplan

DON’T • Helder communicatie belangrijk voor

succesvol project • Meer focus op samenwerking

62

Morspoort Parkeergarage – Leiden

In Leiden heerst een parkeerprobleem. De gemeente is met de oplossing gekomen om een tijdelijke parkeergarage te realiseren op een leegstaande plek. De tijdelijke garage, die overigens volledig demontabel is kent een kostenneutrale business case van 10 jaar. Daarna heeft de gemeente de 3,8mln die geïnvesteerd is in deze demontabele garage terugverdient en kan zij dit ‘gebouw’ elders exploiteren. Middels een buurtreferendum in de buurt is de opvallende gevel van de garage gerealiseerd. In de buurt die veel doorstroming kent voelt 10 jaar echter voor sommige bewoners als zeer permanent. Procedures vanuit de buurt en allerlei politieke motieven (gemeenteraadsverkiezingen) hebben voor veel vertraging in dit project gezorgd.

DO • Architect: Design & Build samenwerking • Referendum in buurt voorontwerp gevel • Gemeente: ervaren aannemer (aan de Stegge)

DON’T • Gemeente: Design & Build (DBFMO)



63

Aanbevelingen

Vanuit deze voorbeelden hebben we een aantal aanbevelingen opgesteld waar men rekening mee moet houden wanneer dergelijke projecten/initiatieven worden opgezet:

• Waarde creatie en communicatieve functie zijn belangrijker dan winstgevendheid

• Betrek de buurt vanaf het begin (draagvlak)

• Goede communicatie is essentieel

• Onafhankelijke kartrekker (bv een stichting) is essentieel

• Stel realistische financiële doelen

• Tijdelijk vastgoed rendabel binnen 5-10 jaar

• Duurzame energie (wind en zon) rendabel binnen 15 – 20 jaar

• Gebied opdelen in kavels en laat opvulling beïnvloeden duur de buurt

64

Maastricht-LAB – visie op tijdelijkheid/proces etc.

Tim van Wanroij – Kernpartner

MLAB ofwel Maastricht-LAB is benaderd door Avenue2 om mee te denken over de transitiestrategie voor de Groene Loper. Wij zijn een aanjager waarbij we die

met concrete projecten leegstand, herbestemming etc. wil tegengaan. Wij gaan een aantal bouwstenen meegeven vanuit onze ervaring.

Transities

• Fundamentele verandering, proces van transformatie Bij elk proces van verandering willen we met name vooral inzetten op duurzame ontwikkeling. Het is belangrijk dat ook tijdelijke ontwikkeling met een duurzame gedachte worden uitgevoerd.

• Anders denken over, werken aan en organiseren van stedelijke ontwikkelingsprocessen We moeten met een andere bril op gaan kijken naar hoe we binnen een stad projecten ontwikkelen. Naast allerlei maatschappelijke en ecologische en economische factoren die een rol spelen, moeten we dit hele proces op een andere manier aanvliegen.

• Nieuwe rolverdeling: bewoners, gebruikers, professionals, ondernemers, overheid, ontwikkelaars We moeten alle stakeholders betrekken bij het nieuwe denkproces. Plannen worden niet meer door 1 partij gemaakt en vervolgens uitgevoerd. Co creatie is hierbij een belangrijke bouwsteen.



65

Anders denken

Met anders denken bedoelen we dat vooral leegstand moet worden tegengegaan, een andere manier van ontmoeten kan zo ontstaan. Deze ontmoeting vraagt wel om veel initiatief vanuit burgers. Daarom pleiten we voor burgerparticipatie bij elk project: (lokale) burgers weten wat er in de wijk speelt en waar de behoefte ligt.

66

Anders werken

Samen met bewoners en gebruikers zoeken naar een toekomst voor een leegstaand gebied. De bewoners en gebruikers willen hun tijd investeren om vervolgens waarde terug te krijgen in de wijk.



67

Anders organiseren

Bij het ontwikkelen van een concept voor een brandweerkazerne hebben wij eindgebruikers van het begin af aan betrokken bij het project. Dit zorgt voor wrijving, maar uiteindelijk ook wel voor draagvlak. Een strakke procesbegeleiding is hierbij wel een vereiste.

68

Transitiefase

In de oude stadsontwikkeling was een plan vaak ‘written in stone’, in nieuwe stadsontwikkeling zien we hoe tussentijdse situaties een eindsituatie kunnen beïnvloeden, waardoor het initiële plan fluïde moet zijn. Het moet open zijn voor plannen (en dus ook tijdelijke oplossingen) die tussentijds ter sprake komen.



69

Tijdelijk = Hot

Tijdelijke oplossingen zijn ‘hot’, er zijn tal van experimenten die uitgroeien tot succes. Veel van deze concepten hebben een sterke focus op de vrijetijdsbesteding. Denk daarbij aan horeca, het nachtleven, clubs etc.. Deze plekken hebben natuurlijk gemeen dat het katalysatoren zijn voor het tot leven brengen van plekken. Waar ontmoeting plaatsvindt, daar zijn mensen en daar is dus ook leven. Een aantal voorbeelden:

• Noorderlicht, NDSM werf – Horeca/Uitgaan Amsterdam • Temporary lane – tijdelijke creatieve winkellaan (offline) normaal online. • CARACOLA - nemen het initiatief om een leegstaand gebouw als creatieve

broedplaats te gebruiken.

We zijn zelf overigens ook in de tijdelijkheid gedoken, we doen mee aan deze trend. Maastricht-LAB huurt op het moment een leegstaande ruimte van ING. We willen flexibel zijn, dit wil wel zeggen, dat zodra we weg moeten uit het pand, dit ook direct moet kunnen. Er ontstaan dus ook nieuwe kantoorruimtes en organisatiestructuren die deze flexibiliteit mogelijk maken.

70

Tijdelijk = Hot

Tijdelijke oplossingen zijn ‘hot’, er zijn tal van experimenten die uitgroeien tot succes. Veel van deze concepten hebben een sterke focus op de vrijetijdsbesteding. Denk daarbij aan horeca, het nachtleven, clubs etc.. Deze plekken hebben natuurlijk gemeen dat het katalysatoren zijn voor het tot leven brengen van plekken. Waar ontmoeting plaatsvindt, daar zijn mensen en daar is dus ook leven. Een aantal voorbeelden:

• Noorderlicht, NDSM werf – Horeca/Uitgaan Amsterdam • Temporary lane – tijdelijke creatieve winkellaan (offline) normaal online. • CARACOLA - nemen het initiatief om een leegstaand gebouw als creatieve

broedplaats te gebruiken.

We zijn zelf overigens ook in de tijdelijkheid gedoken, we doen mee aan deze trend. Maastricht-LAB huurt op het moment een leegstaande ruimte van ING. We willen flexibel zijn, dit wil wel zeggen, dat zodra we weg moeten uit het pand, dit ook direct moet kunnen. Er ontstaan dus ook nieuwe kantoorruimtes en organisatiestructuren die deze flexibiliteit mogelijk maken.



71

Do’s & Don’ts

Aan de hand van onze evaring en ons onderzoek hebben we een aantal DO’s en DON’Ts opgesteld die wellicht van pas kunnen komen in de ontwerprondes:

• Transdiciplinaire samenwerking – open dialoog: belangen, wensen, motivaties • Communicatie en verwachtingsmanagement – heldere kaders en rolverdeling • Intensieve procesbegeleiding – coordineren, verbinden, communiceren • Aanvraagprocedures tijdelijkheid – maak faciliteren mogelijk

Bouwstenen Strategie

De transitiefase is een kansrijk proces, het biedt veel mogelijkheden die het eindplaatje kunnen invullen. Het belangrijkste uitgangspunt bij transitie is dat er altijd meerdere stakeholders betrokken zijn bij het proces. We hebben een aantal bouwstenen voor het ontwikkelen van een transitiestrategie opgesteld:

• Tijdelijke concepten: EXPERIMENTEREN • Programmering en horeca: ONTMOETING (realiseren) • Organisatie noodzakelijk: TREKKERS • Placemaking en communicatie: ZICHTBAAR • Sturen en volgen: COCREATIE

Ons beeld is dat er een coalitie moet komen van bedrijven en partijen die het aanspreekpunt vormen en verantwoordelijkheid hebben voor de Groene Loper. Wellicht moet er een soort van steward komen die het centrale aanspreekpunt voor de Groene Loper vormt. Dit zou een van de ‘next steps’ kunnen zijn die we morgen al kunnen initiëren.

72



73

OntwerprondeWe gaan in zes verschillende teams (twee teams per fase) ons toekomstbeeld en visie op tijdelijkheid schetsen.

7474

Raymond Veugelersontwikkelaar vastgoed Avenue 2

Voordat we nu aan de slag gaan willen wij jullie voorleggen welke plannen er nu al bij ons bekend zijn.

Fase 1 2015-2016

Tot het moment dat de tunnel opengaat, is er een grote zandvlakte waar de bouw heeft plaatsgevonden. Men zou dan denken dat dit gebied direct ingevuld kan worden, maar er is nog een groot gedeelte nodig voor de bouw die nog moet plaatsvinden, denk daarbij maar aan opslag van bouwmateriaal etc.. Het belangrijkste wat je je moet afvragen is, wat is er beschikbaar in deze fase? We richten ons vooral op het centrale gebied van de Groene Loper, en dus niet op de uiteinden. De initiatieven die al bekend zijn:

• KPN terrein • Koningsplein • Oranjeplein • Moestuin



75

Fase 2 2017

De tunnel is open, de snelweg is weggehaald. Aan weerszijde van de laan zijn kavels vrij, dit zijn dan zandvlaktes, er staan dan ook nog bestaande gebouwen op een aantal plekken. (medio 2017) We zien minder gele vlekken dan in fase 1, maar er is nog steeds aandacht nodig voor deze gebieden.

76

Fase 3 Deze fase vangt aan wanneer de Vastgoedontwikkeling plaats kan gaan vinden. (deelfase 1) 2017 – 2018

We willen in het centrumgebied beginnen met de eerste ontwikkelingen, bij bijvoorbeeld de Gemeenteflat en het Lourdesplein. In het begin zal de N2 er nog liggen, en is er sprake van een overgangsfase. (deelfase 2) 2019 – 2022



77

Met name aan de kopse kanten (noord en zuid) wordt begonnen met ontwikkeling, om zo de smoel van het project duidelijk te laten maken. Vervolgens willen we dan vanuit het centrumgebied naar de twee kopse kanten toebouwen. Daarbij zullen we een aantal extra centrale punten gaan aanbrengen op de Groene Loper, bijvoorbeeld bij de voormalige sportvelden. Eigenlijk zijn alle bouwkavels in deze fase (vanaf ongeveer 2017) ter beschikking, dit is heel belangrijk voor de voortgang van het project. Echter gaan we niet meteen overal bouwen gezien de markt, daarom focussen we ons eerst op bepaalde plekken.

(deelfase 3) 2022 – 2026 >>

In de eindfase zijn we eigenlijk op heel veel locaties bezig. Bijvoorbeeld op de Novotel locatie zullen we in kleine onderdelen de bouw ontwikkelen (5-7 jaar looptijd), daardoor ontstaan er binnen een plan altijd nog een tijdelijke situaties. Tijdelijkheid is maatwerk, het is niet altijd zeker wanneer een locatie vrijkomt in een dergelijk project.

78

DNA Groene Loper Het is heel erg belangrijk dat in de initiatieven die we vandaag gaan bedenken ons vooropgestelde DNA naar voren komt. In allerlei sessies hebben we dit DNA opgehaald.

Diverse functies – er zijn allerlei functies aanwezig in het (stedelijke)gebied, er is al heel veel, die functies zijn wij als een belangrijk onderdeel van de Groene Loper.

Verbinden en ontmoeten – verbinden van Maastricht oost met de rest van de stad (horizontaal), noord naar zuid middels tunnel (verticaal), verbinden van bouwplots, ontmoeten met functies, mensen en initiatieven.

Nieuwe stedelijkheid – ander soort product/functie ontwikkelen, een ander soort wonen, we moeten hier andere functies creëren dan bijvoorbeeld in de binnenstad. Bijvoorbeeld ten opzichte van Belvedère. Als je kijkt naar de Groene Loper zitten we tussen Maastricht Health Campus en de Chemelot Campus. Daardoor is het belangrijk dat we andere vormen van wonen en mobiliteit aanbieden.

PLANNING 2014 APR MEI JUNI JULI AUG SEPT OKT NOV DEC

DIVERSE FUNCTIES

NIEUWE STEDELIJKHEID

VERBINDEN & ONTMOETEN

KORTE TERMIJN COMMUNICATIE

TIJDELIJKE PROGRAMMERING

VASTGOED ONTWIKKELING + OPENBARE RUIMTE

LANGE TERMIJN COMMUNICATIE

AVENUE 2 | DNA GROENE LOPER ICOON IN DE (EU)REGIO



79

Fase 1, periode Tunnel gereed, 2015-2016

Fase 1 - Team 1

Er waren veel goede ideeën maar dit waren onze conclusies:

Doel • Zichtbaar blijven en zijn • Mogelijkheden laten zien • Nieuwe bewoners aantrekken • Trots van de stad laten zien • Reuring in het gebied

Randvoorwaarden • Let op het is een bouwterrein, er moet

ook nog gebouwd worden • DNS moet terugkomen in de ideeën

Functies • Ondernemersstad, vlakbij

Leeuwenborg maar ook in combinatie met andere scholen en instellingen

• Landmark, treinstel langs de A2 waar een restaurant in gevestigd is, dit moet opvallen

• Kunstwerk – terug denken aan A2, 4 vrachtwagens voor een eeuwigheid stil staan voor het stoplicht

• Gele loper – een mooie rij met zonnebloemen die de Groene Loper geel doet kleuren

• Zandloper – klok die terug tikt om te laten zien hoe lang het bouwproject duurt, als een soort van wandelpad

• Hardloop event • Cultureel event: toneel academie,

conservatorium en harmonieën laten optreden

• Plexiglas plaat - kijk wat er onder je gebeurt in de tunnel, hoe veel auto’s er rijden

• Zandbak - houd de grootste zandbak van Europa in ere!

80

Fase 1 - Team 2

Ons team heeft zich vooral gefocust op het vergroenen van de tijdelijke zandvlaktes die zijn ontstaan tijdens de realisatie van de tunnel.

Doel • Van last naar lust – bouwproject

kantelen naar ‘mijn’ Groene Loper

Randvoorwaarden • Betrokkenheid van alle partijen • Enthousiasme is noodzakelijk

Functies • Vergroenen - markeren wat nog

bebouwd moet worden en wat niet • Wilgen - biomassa produceren • Scholen erbij betrekken • Paadjes aanleggen en bloemen

inzaaien • Structuur laten zien van Groene Loper • Inrichten van paviljoens -

evenementsgewijs, Maastricht meets Europe, verbinden van de steden langs de A2 en de landen van Europa

• Sport - Amstel Gold Race, Marathon • Kunstwerken - iets wat laat zien wat

er beneden (in de tunnel) gebeurt en dat in de boven ruimte zichtbaar maakt.



81

Fase 2, aanleg De Groene Loper, 2017

Fase 2 Team 1

Ook voor ons team geldt: er zijn heel veel ideeën voorbijgekomen, maar we hebben de leukste en beste ideeën geselecteerd:

Doel • Gelijkopgaan met het DNA • Barriere weghalen • Cadeau van de Groene Loper vieren • Verbinding aan bewoners laten

voelen • Economie - broedplaats stimuleren

voor nieuwe en gezonde economie, ook werk voor bestaande bewoners

• Reuring – er moet wat te doen zijn.

Randvoorwaarden • Euro – veel business cases moeten

verzorgd worden • Planning – het moet in de tijd passen • Regie – moet in een hand • Procedures (gemeente e.d.) moet

passen bij transitie en niet voor nieuwbouwprojecten

Functies • Festival – veel evenementen,

waaronder Manus van Alles festival • Transitiemanager – moet er komen,

en alle belanghebbenden verdienen • Infocentrum in het hart – nu zit het

nog aan het uiteinde • Tunnelfestival – DJ, eenmalig • Green walk • Stadslandbouw – leuke ontwikkeling,

hopen op succes, het is nu een klein gebied waarmee we starten, maar dat mag best groter worden

• Kunst - HET MAG OOK KITSCH ZIJN, het moet vooral leuk zijn en een glimlach toveren

• Niet alleen gras, maar ook bloemen

82

Fase 2 Team 2

We hebben allerlei ideeën onder kopjes gecategoriseerd. We hebben het dan niet alleen over tijdelijke oplossingen, maar ook over ideeën die kunnen worden doorgezet in fase 3 en misschien zelfs wel daarna. De plekken waarop onze ideeën moeten plaatsvinden zijn plekken die voor langere tijd geschikt kunnen zijn, denk daarbij aan het Koningsplein.

Doel • Oost west verbinding moet in stand

worden gebracht, en zicht verder met de Groene Loper verbinden

• Bijdragen aan het imago van het gebied als geheel

• Mensen moeten elkaar kunnen ontmoeten

• Sjiek en sjofel imago, niet alleen maar voor een bepaalde doelgroep, het mag ook ruw zijn

Randvoorwaarden • Het moet gebeuren met en voor de

omgeving, het moet niet iets zijn wat van boven op het gebied wordt uitgestrooid

• Belangrijke rol voor sturing en facilitering voor gemeente, er moet een transitiemanager komen, evt. in combinatie met andere activiteiten die elders in de stad plaatsvinden

• Minimale middelen • Het moet een succes worden, dus

we gaan voor kwaliteit, niet voor kwantiteit. Wat er georganiseerd wordt, moet goed zijn.

Functies • Kunst – met name doe-kunst • Sport • Markthal - vers fruit, verse groenten • Evenementen



83

Fase 3, realisatie vastgoed, 2017-2026

Fase 3 Team 1

DoelOns team heeft zich vooral gefocust op ons doel. We willen de loper als een ‘brand’ neerzetten. Hoe gaan we dit doen? Onderwijs is een centrale draad in ons team, het gaat om ontwikkelen, we willen kinderen het gebied tot leven te laten brengen. We willen onderwijsinstelling met elkaar verbinden. Enerzijds de Universiteit vanuit het zuiden, Leeuwenborg vanuit het centrum, samen met het St. Maartenscollege. Later denken wij dat de Groene Loper ondergeschikt gaat worden aan een stukje centrumontwikkeling wat vooral in het midden gaat plaatsvinden. Hieronder verstaan wij dan het ontwikkelen van kleinschalige ambachtelijke bedrijvigheid en woningen.

Dit multifunctionele centrumgebied zal zorgen voor veel nieuwe horecafuncties. KPN is een ontzettend moeilijk punt waar we niks over te zeggen hebben (binnen dit gebied). De banken hebben hier iets om te zeggen. We hebben een voorstel om hier via een Open Lab, zoals in het voorbeeld van Uni Partners genoemd een soort van broedplaats tussen scholieren en bedrijven te laten plaatsvinden. We willen Geusselt terug in het gebied hebben, dit mag best een mooie groene vlakte zijn, het Geusseltpark moet hieraan verbonden worden. We moeten veel evenementen verplaatsen naar deze plek, denk daarbij aan het circus, Andre Rieu, etc.

84

Fase 3 Team 2

Wij maken ons zorgen! We maken ons zorgen dat het niet gaat lukken als het in fase 3 als het in fase 2 niet goed gaat. Als mensen in fase 3 een kavel moeten gaan kopen en de ontwikkeling van de Groene Loper is niet goed gegaan, wordt het natuurlijk een lastige opgaven om goede vastgoedontwikkeling te realiseren. Ontmoeting staat centraal, maar DE ontmoetingsplek wordt vergeten. De Groene Loper is namelijk deze ontmoetingsplek. Er is een verkeersas, buiten ‘reservaten’ waar wat mag gebeuren, gebeurt er niks. Ik wil als toekomstige bewoner alles in mijn gezichtsveld zien staan, alle faciliteiten van de Groene Loper moeten niet verder dan 3 minuten vanaf mijn voordeur te bereiken zijn. Ik wil op het bankje gaan zitten bij die lokale barista en een lekker kopje koffie drinken.

De kwaliteit die straks aan je voordeur ligt baart ons zorgen. Doe dingen op de loper zelf, op veel plekken. Route de soleil, cirques des soleil, geef ze een plek in onze stad. Pak nog steeds de kans om tijdelijk iets groots neer te zetten. Tijdelijkheid is niet zozeer is wat nu is, maar iets wat moet funcioneren in de maand X of Y. Samengevat: een stad die functioneert op de juiste plekken. Wij hebben een groot pleidooi om naar de loper zelf te kijken, lokaal de juiste faciliteiten te bieden en de verbinding oost-west veel meer nadruk te geven.



85

Inspiratie lunchTijdens de lunch staan er een aantal bijzondere initiatieven voor ons klaar klaar. Je kunt niet bij alle initiatieven langs gaan, maar gebruik de ‘group genius’ om samen alle initiatieven te absorberen en te gebruiken bij jullie volgende ontwerpronde. – Samantha van Rooij

8686

Beelden op het Vrijthof



87

Bijenproject Maastricht

88

Boxpark



89

Caracola

90

Dearhunter



91

GGD Zuid-Limburg

92

Katendrecht



93

Manus van Alles Festival

94

Sphinxpark Maastricht



95

Stad+Kas

96

SOAP



97

Stadscamping

CampCity! Seizoenscamping met een maatschappelijke meerwaarde

Het realiseren van de tunnel heeft invloed op een groot gebied. Dat kan een positief gevolg hebben voor de omgeving. De zorgvuldigheid

tijdens de realisatie van de tunnel en het betrekken van de buurt gedurende dit proces heeft tot een positief imago geleid. In 2015 is de

tunnel ondergronds gereed en kan langzaam de invulling bovengronds worden vormgegeven. De invulling van de vrijgekomen gebieden zal in

de komende zes tot acht jaar tot een woongebied moeten worden gevormd. Gezien de doorlooptijd en het groot aantal te realiseren woningen in

combinatie met de economisch veranderende tijden is aandacht nodig voor de tijdelijkheid van dit gebied tijdens deze periode. De

uitdaging van deze tijdelijkheid is dat er dynamiek blijft bestaan en er geen onsamenhangend gebied ontstaat tussen de nieuwe locaties en

de huidige omgeving. Daarbij moet de sociale veiligheid bewaakt worden. Gedurende de doorlooptijd zal er een keuze gemaakt moeten worden

om de groene loper een nieuwe wijk van Maastricht te laten worden en dat er een symbiose ontstaat met de omliggende wijken.

Van pop-up tot onderneming

De pop-up gedachte in een gebiedsontwikkeling is een perspectief dat projecten, evenementen en/of ondernemers vanuit een startperiode eenkans biedt. Dit kan als springplank worden gebruiktvoor commercieel, cultureel en maatschappelijkondernemerschap. Zo kan een pop-up evenementuitgroeien tot een project en vervolgens verder uitgroeien tot een onderneming. Het is zelfs mogelijk een pop-up beheer & onderhoud organisatie te maken voor de vrijgekomen gebieden.

Een belangrijke trend in Nederland op dit moment is de vergrijzing. In Midden- en Zuid Limburg neemt de vergrijzing vanaf 2020 flink toe. In deze regio’s zal 30% of meer van de bevolking bestaan uit 65-plussers. Dit betekent een toenemende vraag naar culturele en recreatieve voorzieningen. De Nederlandse economie herstelt lang-zaam waardoor consumenten meer te besteden hebben aan recreatie.

Gemeenten worden vanaf 2015 geheel verantwoordelijk voor de ondersteuning, begeleiding en verzorging betreffende de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). De dienstverlening wordtmeer gericht op de punten waar deze het meest noodzakelijk is. Daarnaast treedt ook de participatiewet in werking in 2015. Hierdoorwordt de gemeente ook verantwoordelijk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Vliegwiel

De toegevoegde waarde van een tijdelijke invullingbinnen een grote gebiedsontwikkeling dat zich in eentransitiefase bevindt, is dat er activiteiten worden ontplooid die invloed hebben op de waardeontwik-keling van de nieuwe fysieke structuur en de leefbaar-heid in de omringende buurten. In een gebiedsontwik-keling van deze grootte ligt er een kans om projecten,evenementen en ondernemingen een kans te geven in dit gebied en zo een vliegwiel te creëren voornieuwe ondernemingsvormen en zodanig betrokken-heid te genereren vanuit de buurt en naamsbekend-heid te verwerven in de omgeving (regio). De intentiemoet zijn dat dit proces dusdanig wordt geregisseerddat dit invloed heeft op de aantrekkelijkheid van deomgeving, een economisch vliegwiel kan zijn voornieuwe ondernemingsvormen en op zijn minst dewaarde van het vastgoed stabiliseert.

Trends, gedachtegoed en maatschappelijke betrokkenheid

concept & design

• CAMP CITY •

M A A S T R I C HT

soc i

a le

o n d e r n e m i n g w w w . c a m p c i t y m a a s t r i c h t . e u

initiatiefnemer:

CampCity 6_star-Camp 06-11-14 16:02 Pagina 1

98

Grontmij



99

QS

100

Viewmaster

—PlanA

(Semi)permanent kunstwerk: Bovengrondse datavisualisatie van verkeersstromen onder de grond

JarenlangishetverkeeropdeA2zichtbaargeweestinhetstadsbeeldvanMaastricht.Binnenkortisditverkeercompleetonzichtbaar.

Viewmaster Projects wil een (semi)-permanent kunstwerk in de groene gordel plaatsen dat middels beeld en/of geluid en trillingen reageert op de hoeveelheid en richting van verkeer, vorm van verkeer, en bv de kleur van de auto’s.

Doelgroep: bewoners van de stad, toeristen en gebruikers van de groene gordel.Plaatsing: ergens op een markante locatie op de groene gordel waar veel voetgangers en fietsers zijn.Kunstenaar: Geert Mul, mogelijk in samenwerking met een architectenbureau.Opening: Op het moment dat de tunnel geopend wordt, waardoor het tijdens de transitieperiode naar de Groene Loper een landmark kan worden. Duur: 2016 - 2020 en verder, - met optie om na een bepaalde periode

een andere kunstenaar een ander werk te presenteren die op een andere manier de gegenereerde data uit de tunnel zal visualiseren.

www.viewmaster-projects.com



101

Uiteraard willen wij alle initiatiefnemers hartelijk bedanken dat zij vandaag aanwezig wilden zijn om ons te inspireren! – Rob de Jong



103

Ontwerp-uitdaging

104104

7. ONTWERPUITDAGING

We gaan op verschillende onderdelen verdiepen. Vanuit het DNA wat

we hebben laten zien aan jullie, wat moeten we doen aan invulling van

de tussenliggende momenten met betrekking tot deze onderwerpen.

Wat, Hoe, Wanneer in dienst van het DNA. Gebruik nu alle informatie

die binnen is gekomen om deze opdracht te beginnen.



105



107

Groep - sociaal maatschappelijk Onderwijs, Horeca en sport als bindmiddelHet onderwijs en de horeca stonden hier op al het vel wat we hadden meegekregen, daar hebben we dan ook eerst bij stil gestaan. Ik weet niet of jullie het gelezen hebben, maar het Sociaal Cultureel Planbureau is met een rapport gekomen, uit hun analyse komen 2 groepen universalisten (de mensen die vertrouwen hebben in de samenleving) en particularisten (bevorderen eigen belang boven dat van anderen). Die twee groepen hebben hun eigen taal en worden niet verbonden. Het enige wat deze groepen verbindt is het 8 uur journaal. Dit gebied is een goede kans om deze groepen mensen te verbinden. Onderwijs en Sport zijn bij uitstek hiervoor geschikt. We denken vooral ook aan sociaal return, we moeten de buurt bij onze plannen betrekken.

Inspiratie vanuit studentenWe willen beginnen met een inspiratiesessie voor leerlingen van verschillende opleidingsnieveaus, met als thema duurzaamheid. Deze groepen leerlingen willen we gebruiken als inspiratiebron. Daarna zou je schoolbesturen kunnen vragen om hun inspiratie. Concrete voorbeelden die ge-pitcht zouden kunnen worden aan de scholen zijn: Schoolkas, overdekte speeltuin, avonturenspeeltuin. Deze initiatieven zouden we met instrumenten zoals crowdfunding werkelijkheid kunnen laten worden.

Sportpark de GeusseltHet sportpark op de Geusselt is een heel erg belangrijk gebied. Aanvullend op wat er in de Geusselt al gebeurt, kun je ook denken aan sportevenementen zoals beachvolleybal op het zand, jeu des boules, wandelroutes en fietstochten organiseren. MVV is natuurlijk een schot voor open doel,

108

we kunnen bijvoorbeeld samen met MVV straatvoetbal organiseren.

CarnavalOnze lakmoesproef voor het sociale plan gaat worden het fenomeen carnaval, het zit helemaal in de genen van de mensen die hier wonen, dit trekt mensen naar het centrum. Kunnen wij de Groene Loper zo organiseren dat mensen HIER carnaval komen vieren ipv. in het centrum? Dit zou het bewijs bij uitstek zijn!

Manus van Alles festival, daar moet je echt mee doorgaan.

Veiligheid en LeefbaarheidVeiligheid en leefbaarheid zijn ook heel erg belangrijk, mensen van hier moeten de rol krijgen dit te handhaven, als wachters. Opmerking: Wellicht is er een mogelijkheid om leerlingen met een achterstand of beperking ook te betrekken bij jullie inspiratiesessie.



109

Groep - sport De Geusselt in beweging We willen met het sport onderwerp ons aansluiten bij de Geusselt, wij denken dat er een aantal plannen iets moeten verschuiven om meer aan te laten sluiten bij de Groene Loper. De heuvel bij de groene loper kun je aantrekkelijker maken met paadjes, mooie aankleding, spelen etc..

De Groene HeuvelDe bult moet mooi aangekleed worden, anders vormt deze meer een belemmering dan kans. Zo zijn we langzamerhand de tunnel afgezakt, door steeds opnieuw mogelijkheden te verzinnen. We willen gaan voor snelle oplossingen. Misschien kunnen we bomen wat eerder al aanplanten, minstens de eerste helft van alle bomen.

UitdagingWe hebben ons erg gericht op mogelijkheden voor bewoners om uitgedaagd te worden om meer te bewegen. Op kruispunten of andere knooppunten moet de Groene Loper doorbroken worden met leuke speeltoestellen, en sportfaciliteiten, daarbij kunnen jullie denken aan een blotevoetenpad, wandelroute, bootcamp, fietsroutes etc.. Mochten de bomen wat saai ogen, kunnen we met verlichting wat variatie/spanning realiseren, daarnaast kan verlichting in de grond of op straat speelse lijnen in de Groene Loper realiseren. Opmerking: In Rotterdam is het bijvoorbeeld zo dat iedereen die bijstand ontvangt verplicht moet sporten, om zo letterlijk ‘fit’ te worden, sociale contacten op te doen en zijn/haar positie op de arbeidsmarkt versterkt.

110



111

Groep - groen/stadslandbouw De Groene Loper is een Cadeautje We hebben doorgeborduurd op het thema, de Groene Loper is een ‘cadeautje’, er zit een strik omheen, en de loper moet langzaam uitgebreid worden. Waar geen werkzaamheden zijn kunnen we al gaan zaaien, er moet ten alle tijden een ‘groen idee’ van het gebied aan bewoners worden meegegeven. Wel willen we dat onderhoudsarm realiseren. We kunnen denken aan combinaties met dieren, hier geen herten, maar wellicht de combinatie met onze kudde stadsschapen. We willen ook proberen om groene accenten te leggen waar ze voor de hand liggen, al is het maar met houtsnippers, om zo aan te geven waar er nog ontwikkelingen moeten plaatsvinden.

Commercieel GroenOndernemers in de landgoederenzone kunnen ons helpen om te kijken hoe we de groene loper kunnen inrichten en evt. commercieel te benutten. We hebben

ook gekeken naar verduurzamingen, bijvoorbeeld door het gebruik van biomassa of een stadskas, zodat het mes aan twee kanten snijdt. Er mag dan groen zijn, maar we willen dat dit ook daadwerkelijk iets oplevert. Er zijn heel veel plekken op de loper waar dit mogelijk zou zijn.

Ontmoeting en verbindingHet is wel belangrijk dat de Groene Loper altijd een plek van ontmoeting en verbinding is, dit kunnen we combineren met activiteiten voor scholen en klassen. Groen moet mogelijkheden geven voor activiteiten, het gebied moet uitnodigen. Picknicken moet gestimuleerd worden.

NatuurkunstVeel (her)bruikbaar materiaal uit de tunnel kunnen we gebruiken als stadsmeubilair of als kunstobject. Er zijn veel kunstenaars die ‘natuurkunstwerken’ kunnen creëren, landschapskunst waarin veel mensen

112

worden betrokken en waarin de natuurlijke gang het kunstwerk versterkt. Denk bijvoorbeeld aan de dakpannen die op het strand zijn geplaatst bij Texel, naar verloop van tijd ontstaat er door wind en water een mooi kunstwerk. Het cadeautje wordt langzaam uitgepakt, maar aan het einde hebben we dan ook iets moois bereikt met elkaar.



113

Groep - evenementen Bundelen van evenementen en gebeurtenissen Evenementen zijn vaak tijdelijk, hier hebben we ons dan ook vooral op gericht. Het moment van het openstellen van de tunnel willen wij koppelen aan andere evenementen/jubilea: de universiteit van Maastricht bestaat in 2016 40 jaar en het verdrag van Maastricht 25 jaar. Wat kunnen we dan doen? Maar dan wel veilig, in zo’n dichte bak! Een marathon, wielerclassic, concerten, een DJ, een diner voor de buurt, netwerkevents, een infra congres, dit zijn allemaal ideeën geweest die in ons opkwamen. We gaan het niet zelf organiseren, maar vooral faciliteren. We moeten mensen zoeken die dit voor ons gaan regelen. De tijdelijke N2 willen we langer laten liggen, zodat je mogelijkheden krijgt voor het geven van fietsles aan kinderen, zeepkistenrace, kermis, nogmaals, we hadden allerlei ideeën.

‘Brand’ MaastrichtWat we ook belangrijk vinden is om de ‘brand’ van Maastricht, Maastricht meets Europe, terug te laten komen. We staan midden in Europa, en de A2 is een belangrijke verbinding, internationaal maar ook lokaal. (oost-west en noord-zuid) Manus van alles is daar een heel mooi evenement voor. Een toneelvoorstelling zoals ‘the Passion’ zou ook prima op de Groene Loper kunnen, of door de tunnel, een fashion clash, een catwalk die erg lang is. (geen 2km hoor)

Spreiding van evenementenEvenementen zijn een mooi middel om het gebied te laten floreren, deze hoeven niet per se groots opgezet te zijn, het mag ook klein en intiem zijn. We moeten nadenken over spreiding, want in de binnenstad van Maastricht gebeurt al gigantisch veel, er moet meer plaats gaan vinden op de Groene Loper.

114

Infra CongresNog een klein stukje over ons infra congres: in een positieve manier kunnen we zo iets leren mbt. de toekomst. Rijkswaterstaat is erg gecharmeerd van dit project.

Het is belangrijk om gedurende de hele periode van transitie de Avenue2 heel erg sterk in het nieuws te houden, want het is nog lang niet voorbij!



115

Groep - kunst & cultuur Rol van Kunst en Cultuur We hebben nagedacht wat de rol van kunst en cultuur binnen de Groene Loper zou kunnen zijn. Op het gebied van architectuur, het vangen van de energie van de mensen, een dialoog tussen bovengronds en ondergronds op gang brengen, de openbare ruimte verreiken, de stad verbinden, zouden kunst en cultuur een rol kunnen spelen.

Vast vs. vloeiendVoor onze verdiepingsslag hebben we een onderscheid gemaakt tussen vast en vloeiend. Op het gebied van vast moeten we diversiteit creëren door lef te tonen. Hebben we het lef om bijvoorbeeld een fietspad aan te leggen wat energie opwekt? We moeten ontmoetingsplekken realiseren en een soort van ‘groene huiskamer’ inrichten, er moet stroom zijn om tijdelijke ‘vloeiende’ kunst en cultuur te kunnen bewerkstelligen.

DialoogWe willen een dialoog op gang brengen tussen ondergronds en bovengronds, er komt zo veel data binnen in de centrales van de tunnel, we weten haast wat voor kleding mensen in de auto aanhebben. Kunnen we boven misschien die data leuk visualiseren in een ‘landmark’, denk bijvoorbeeld aan de kleuren van auto’s?

Museum in our street Een ander idee is MIOS, museum in our street, volgens een bepaald thema kunnen mensen iets aan het raam laten zien (exposeren), zodat straten in musea veranderen.

Openbare ruimte verrijken We moeten lef tonen in materiaalgebruik en groen. Het moet elke keer een klein beetje anders, de verplichtte rieten terrasstoelen van de binnenstad moeten we op de Groene Loper inruilen voor iets anders. Misschien

116

moeten we ook een ruimte creëren waar mensen zelf hun eigen kunstwerk kunnen verwezenlijken, zoals een open krijtplek.

Oost-West verbindingOm de oost-west verbinding te kunnen realiseren willen we het ‘Groene Spoor’ introduceren. Er moet een lichtplan komen. Naast de Groene Loper willen we ook

Groene Takken realiseren, die als aders door de stad lopen. Om onze Europese ligging te benadrukken willen we bordjes maken met afstanden tot andere Europese steden. Als grappige uitsmijter willen we nog een boodschap aan tunnelpassanten meegeven, bijvoorbeeld: ‘keer om als het mogelijk is, doodlopende weg!’



117

Groep - ondermerschap Het centrum voor Maatschappelijke makelaardij Het concept van de demontabele paviljoens in Ebbinge sprak ons heel erg aan. Wij denken dat deze paviljoens een functie zouden kunnen hebben in het centrum van de Groene Loper. Deze paviljoens zouden we een koppeling kunnen geven aan ambacht vanuit de buurt, daar kan huisvesting plaatsvinden. Ook denken we dat onderwijs gekoppeld zou kunnen worden, zo kunnen bijvoorbeeld studenten leren van het ambacht. We willen nu al starten, want een business case heeft veel tijd nodig, meer dan bijvoorbeeld 5 jaar. We kunnen samen met oa. Leeuwenborgh, gemeente, Trajekt kijken naar dit concept en dat dan het centrum voor maatschappelijke makelaardij noemen.

Food FactoryDenk eens aan een Markthal of Food Factory, misschien moeten we dan helemaal geen

voedsel hebben, maar kennis. We willen een leerwerktraject opstaren. Het verkopen van voedsel zou alleen maar de lokale groenteboer en slager bedreigen.. Het idee van bijvoorbeeld de Fenix loods is om kennis(food) vrij te laten stromen. Metronic heeft voor jeugd in ‘krachtwijken’ (in de VS) zogenaamde ‘Earls garages’ opgericht, dit zijn broedplaatsen waar jongvolwassenen en studenten kunnen experimenteren en leren. De juiste materialen en technologie zijn beschikbaar gesteld in deze garages.

3D Printing Factory We hebben ‘Brightlands’ als open merk bedacht om de Health Campus en Chemalot met elkaar te verbinden. De uitdaging ligt hier om met name B2C toepassingen uit deze campussen te halen. Waarom zouden de innovaties die op deze campussen gaande zijn niet overplaatsen naar de Groene Loper voor verdere ontwikkeling?

118

De Virtuele LoperDe virtuele loper moet ook gemaakt worden, als non-fysieke online oplossing van de loper. Zo kunnen we vanuit deze plek een leuk tv programma organiseren met thema’s rond Breakfast & Fitness, op zondagochtend.



119

Groep - momentums Wat zijn nou de echte cruciale zaken waar we rekening mee moeten houden? Voor deze zaken hebben we een analyse neergelegd en bouwstenen aangegeven. We hebben een tijdlijn gemaakt om te verduidelijken wat de key-momenten zijn in het proces van transitie.

TransitiemanagerEen transitiemanager of managing-team zou zo snel mogelijk moeten starten. Deze persoon, of personen moeten de momentums zo goed mogelijk aanvoelen en daar passende activiteiten bij verzinnen.

Fases en momentumsWe hebben 3 fases bedacht die als volgt zijn verdeeld:

Fase 1 Experimenteerfase – maaiveld is gecreëerd, start van activiteiten. De eerste experimenten en initiatieven kunnen nu starten. Maar wellicht kunnen we een aantal activiteiten rondom de ontwikkeling van de Groene Loper nu al laten starten.

Fase 2 Werkperiode – opening van de tunnel is een enorme ‘landmark’, waarin een tentoonstelling van alle tijdelijke initiatieven kan worden opgezet. Wat moeten we doen als we van zandbak naar Groene Loper gaan? Wij willen voorstellen om een meer organisch proces toe te passen, dus om de aanleg eerder te starten.

120

Fase 3 Besluitsvormingstraject – wat gaat er een permanente plek krijgen? Wat is een succes geweest in de tijdelijkheid? Er moet een her-evaluatie komen van alle tijdelijke plannen.

Snel startenDe locatie Lourdesplein kan snel beschikbaar komen om in het midden, centraal iets te organiseren. Ook de locatie voormalige sportvelden, en de ANWB flat en het Koning Oranje park zouden al direct wat meer benut kunnen worden.



121

Groep - organisatie + financiën 0 EUROWe saved the best for last! Ons groepje startte met de boodschap, we hebben ™ 0,- om onze ideeën uit te voeren. We hebben dus moeten bekijken waar we ons geld vandaan gaan halen.

(Power) ‘Ranger’We gaan een ‘ranger’ aanstellen, 3 opdracht gevers aangevuld met de bewoners + nieuwe bewoners en bedrijven en instellingen. Deze mensen sturen de ‘ranger’ in de juiste richting. Samen stellen we een dynamische visie of een kader op, de ‘ranger’ handelt hierna, en weet welke stukjes van de Groene Loper wanneer beschikbaar komen.

Het gezicht van de Groene LoperHij of zij wordt het gezicht van de Groene Loper, er loopt altijd wel iets uit, dat kan altijd wel gebeuren, maar de ‘ranger’ heeft de touwtjes in handen, we mogen best een

evenement wat internationaal groots wordt opgezet eens naar Maastricht halen, maar ook de lokale jeu des boules organiseren. De persoon moet een doener zijn, en een lokale held, MET zachte G. Daarnaast moet hij of zij energiek, strategisch en slim zijn. De kopjes boven hem en mensen onder hem moeten goed worden gefaciliteerd.

Kan hij of zij zichzelf terugverdienen?Het kost tijd en geld, maar als hij het goed doet dan verdient deze ‘ranger’ zichzelf terug. WIE deze persoon gaat betalen? Dat weten we nog niet. De ‘ranger’ moet als een spin in het web pro-actief evenementen of kopers acquireren. Een tijdelijk perceel mag ook gewoon verhuurd worden. Dit kan extra inkomsten genereren, en die hebben we hard nodig. Vastgoedontwikkeling gaat altijd voor in onze opinie. De doelstelling van het A2 project gaat voor, er mag best een VETO zijn. De ‘ranger’ moet overmorgen

122

starten, en krijgt wat ons betreft 3 dagen per week om zijn taken uit te voeren. Andre Rieu plant 2 jaar vooruit. De ‘ranger’ moet ook onafhankelijk zijn, maar wel betrokken zijn bij alle partners en dat moet een wisselwerking zijn.

Opmerking: het is niet alleen de gemeente die beslist, maar ook het rijk de provincie en de gemeente Meerssen, we hebben dus te maken met 4 publieke partijen.



123

Afsluiting

124124

Ik ben verrast door de enorme output die vandaag teweeg heeft

gebracht, zowel in de breedte als in de diepte. Het is bepaald niet de

meest makkelijke sessie, gezien al dit denkvermogen in één ruimte.

We zijn vandaag door een fantastisch team begeleid. Ik wil Ronny en

Peter van het Trefcentrum Wittevrouwenveld met een groot applaus

bedanken. De rest van het faciliterende team moet natuurlijk ook

bedankt worden! Er staat een hapje en drankje voor ons klaar in de bar!

Dank allemaal!

Rob de Jong



125

Slotwoord

126126

Ik sluit me uiteraard aan bij de woorden van Rob, het gegeven dat hier

zo veel mensen bij elkaar zitten geeft voor mij aan dat er gewoon twee

hele grote plekken in de stad zijn die het verschil gaan maken. Daar is

de Groene Loper er zeker een van. Wat gaat de loper eigenlijk voor

onze stad betekenen? We kunnen het ons nog niet goed voorstellen?

Maar cruciaal is dit project zeker. We moeten op een andere manier

werken, de gemeente kan niet meer vanuit de tekentafel met een

aantal ontwikkelaars aan de slag. Ik wil de professionals vandaag,

maar vooral ook alle mensen die hier vrijwillig aanwezig waren hartelijk

bedanken!

Gerdo van Grootheest



127



129

VER

SLAG

| Co d

esign sessie tra

nsitie aa

npa

k

transitie aanpak

Documents