ttip türkiye ekonomisi için ne ifade ediyor? - tepav.org.tr · Çerçeve türkiye, ttip...

tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı

Güven Sak

4 Haziran 2014

TTIP Türkiye ekonomisi için ne

ifade ediyor?

Çerçeve

Türkiye, TTIP sürecinin dışında kalabilir mi?

İhracatının yüzde 50’sini tehlikeye atmadan olmaz.

Türkiye, TTIP sürecine nasıl dahil olur?

ABD ile STA imzalayarak

Avrupa Birliği’ne üye olarak

Gümrük Birliği sürecini derinleştirerek

Ne yapmalı?

1996 sonrasında serbestleşme bize yaradı.

Şimdi yeni bir serbestleşme dalgası gerekiyor.

Hangi alanda reformlar lazım? Nasıl hazırlanmalıyız?

TTIP ve Türkiye Ekonomisi Slide 2

Onuncu Yılında TEPAV

Türkiye’de kamu politikaları tartışmalarına içerik sağlamak için 2004’te kuruldu

Ekonomi, dış politika, yönetişim alanlarında disiplinlerarası çalışma

50 araştırmacı personel

Kamu kurumlarıyla uzun süreli beraber iş yapma kültürü

Faaliyetlerimiz

Düşünce üretimi (think-tank)

Danışmanlık

• Kamu, çok uluslu kuruluşlar, özel sektör

Diyalog platformu


TTIP’in dünya ekonomisinin en büyük pazarlarını biraraya getirirken Türkiye bu pazarlara yönelimi azalıyor


22.4%

10.7%4.5%

37.5%

GSYİH

54.7%

22.9%

Nüfus

88.4%

7.2%

İhracat

51.8%

TTIP

TTIP’in dünya ekonomisindeki yeri (2012)

55.8% 58.7%48.8%

42.1%

2013

54.2%

3.7%

2008

47.9%

3.3%

2003

33.4%

7.9%

1998

35.9%

8.3%

Dünyanın Kalanı AB ABD Dünyanın kalanı ABD AB

Türkiye’nin ihracatının bölgesel dağılımı (%)

Kaynak: WDI, Comtrade, TEPAV Hesaplamaları

2.2

0.7 0.2 0.1

3.4

0.9

3.3

5.3

0

1

2

3

4

5

6

7

Türkiye ve Kore’nin Pazar payları, %,

Ortadoğu

Source: BACI Dataset, Tepav Calculations

AB ve Avrupa pazarlarında göreli konumumuz tatmin edici değil


Kore

Türkiye

6.3

1.2

0.3 0.2

5.2

1.0

3.3

6.3

0

1

2

3

4

5

6

7

AB Amerika Asya Ortadoğu AB Amerika Asya

1996 2012

10,000

10,500

11,000

11,500

12,000

12,500

13,000

13,500

14,000

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Pazar yönelimimizin değişimi sonucu ihracat sofistikasyonumuz yerinde sayıyor

Türkiye’de İhracatın Sofistikasyonu (EXPY)

Source: Turkstat and TEPAV Calculations

Slide 6 TTIP ve Türkiye Ekonomisi

Oysa yeni anketler Türk iş dünyasının AB’ye desteğinin sürdüğünü gösteriyor

0% 20% 40% 60% 80%

Bilmiyorum

Hayır

Evet

Türkiye’nin AB üyeliğini destekliyor musunuz?


0% 10% 20% 30% 40%

10 yıldan kısa sürede

10 yıl içinde

10-15 yılda

15 yıldan sonra

Hiçbir zaman

Bilmiyorum

Türkiye ne zaman AB’ye girer?

Kaynak: TOBB – Eurochambers Anketi 2014

Kıbrıs konusu demek AB müzakelerinde en az 8 chapter demektir Pazartesi günü Nicosia

Commercial Forum’un ilk toplantısını yaptık.

Ada’nın iki tarafından odalar,

TOBB

Yunan Odalar Birliği

Amaç

Çözüm sürecini hızlandırmak

İş dünyasına yönelik somut projeler üretmek


5/7 10/2

15/14

2/9 1/18

1/2

5/16

6/8 3/15

10/6

8/13 9/11

11/9

9/5 50/90

Kıbrıs Sorunu’nda kaybeden kim? Türkiye’nin ticari ilişkileri (ihracat %, ihtalat %)

12/3

Source: BACI Database, TEPAV calculations

7/3 4/39


Bö

lge

nin

to

pla

m im

ala

t sa

na

yi

ihra

ca

tın

da

ki

pa

y

Türkiye’nin bölgedeki rolü (Gümrük Birliği öncesi)

İmalatın ülke ihracatındaki payı (%)

Source: Comtrade BEC classification, TEPAV calculations

Algeria Azerbaijan

Bulgaria

Egypt

Greece

Israel

Romania

Russia

Saudi Arabia

Turkey

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

1996 Balon boyutu: Ülkenin imalat

sanayi ihracatı


İmalatın ülke ihracatındaki payı (%)

Kaynak: Comtrade BEC sınıflaması, TEPAV hesaplamaları

Türkiye’nin bölgedeki rolü (Gümrük Birliği sonrası)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Malta Jordan Kazakhstan

Israel

Greece Georgia Cyprus

Bulgaria

Armenia

Azerbaijan

Turkey

Tunisia

Saudi Arabia

Russia

Romania

Qatar

2012

Bö

lge

nin

to

pla

m im

ala

t s

an

ayi

ihra

ca

tın

da

ki p

ay

Balon boyutu: Ülkenin imalat

sanayi ihracatı


Ekonomik entegrasyon, üretimi çeşitlendirdi, teknolojik yapımızı dönüştürdü (ihracatın kompozisyonu)

EU-15 Türkiye

%31.7

(423.8 bil.USD)

%65.2

(8.4 bil.USD)

1990

Kaynak: Comtrade

11.0%

5.7%

5.5%

4.9%

4.6%

Çeşitli mamul

Özelleşmiş makineler

Elektrikli makineler

Makineler

Motorlu taşıtlar

7.0%

5.5%

3.4%

11.5%

11.1%

25.7% 13.4%

Tütün ürünleri

Demir-çelik

Meyve-sebze

Tekstil

Hazır giyim


5.1%

5.5%

6.8%

6.0%

10.4%

Motorlu taşıtlar


Makineler

İlaç

Petrol ürünleri

12.0%

11.4%

9.3%

8.0%

6.6%


Hazır giyim

Demir-çelik

Tekstil

Motorlu taşıtlar

EU-15 Türkiye

%33.7

(1.4 tril.USD)

%47.2

(53 bil.USD)

2010

17%13%

18%

7%

13%

33%

33%

7 %

2001

100

12%

44%

25%

1991

100

19%

46%

14%

3%

Temel ürünlers

Doğal kaynaklar

Düşük teknoloji

Orta teknoloji

İleri teknoloji

2011

100

Türkiye’nin ihracatının teknolojik dağılımı

1991-2001-2011, %

Ancak AB süreci, yüksek teknolojiye geçmemize yetmedi

Source: UN COMTRADE,

TEPAV Calculations


Türkiye, bir sonraki sıçramayı yapamıyor Orta gelir tuzağına mı sıkıştık?

2008’deki

orta gelir

sınırı

2008’deki

yüksek gelir

sınırı

1960’daki

orta gelir

sınırı

1960’daki

yüksek

gelir sınırı

Hem

1960’da

hem

2008’de

orta gelirli

ülkeler

1960’da orta gelirli

olup 2008’de

yüksek gelirli olan

ülkeler

Kaynak: Dünya Bankası, Dünya Kalkınma Göstergeleri, TEPAV hesaplamaları

Ülkelerin 1960 ve 2008 gelirlerine göre bulundukları gelir sınıflaması


Küresel iş yapabilen firma çıkaramıyoruz Kore’nin yarısı kadar zenginiz ama en büyük firmamız, Samsung’un %15’i kadar

452,926

51,749

235,364

46,720

221,551

41,863

148,944

22,590 23,73610,666

AB

D

Ja

po

nya

Alm

an

ya

Ko

re

Tü

rkiy

e

Kişi Başına GSYİH, 2012 ($) En Büyük Firma Hasılatı, 2012

(milyon $)

Ex

xo

n

Mo

bil

To

yo

ta

Mo

tor

Vo

lksw

ag

en

Sa

ms

un

g

Ele

ctr

on

cis

TU

PR

AS

Kaynak: Türkiye’de Şirketlerin Vasatlığı, İstanbul Sanayi Odası Sanayi Kongresi Raporu 2014, TEPAV


Sorun rekabete açılmayan sektörlerde mi? Tarım ve hizmetler Gümrük Birliği’nin dışında

3.3 3.1 3.2 3.2

8.1 8.1

12.1

10.0

0

2

4

6

8

10

12

14

2008 2009 2010 2011 2012

AB ortalama Türkiye

Sığır eti satış fiyatları (Euro/kg)

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Türkiye AB ortalama

Süt satış fiyatları (€/lt)

Kaynak: TEPAV Gıda Raporu, 2013


Rekabete açılmadan önce gerekli hazırlıkların yapılması lazım. Mesela eğitimde..

8%5% 3%

34%32%

21%

52%57%

66%

5% 6% 10%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Meslek Lisesi Lise İlköğretim

İngilizce bilmiyor Başlangıç Orta İleri

Okul türüne göre öğrencilerin algıladıkları İngilizce düzeyleri

Kaynak: TEPAV-British Council htiyaç Analizi Çalışması Sonuçları, 2014


Mühendislik mezunlarının ilk tercihinin mühendislik olmayışı üniversite eğitimimizle işgücü piyasası arasındaki uyumsuzluğu gösteriyor

BOĞAZİÇİ KOÇ İTÜ BİLKENT ODTÜ

Kaynak: Türkiye’de Şirketlerin Vasatlığı, İstanbul Sanayi Odası Sanayi Kongresi Raporu 2014, TEPAV


Yeni ticaret anlaşmaları yeni kurallar demek: TEPAV’ın yeni dönem için politika hazırlıkları

AB’de üretilen ve AB’ye ithal edilen kimyasallar için yeni standartlar geldi

Farklı şirketlerin bir arada bulunduğu sektörlerde, bu standartlara uyum daha zor

• TEPAV Avrupa Birliği REACH projesi

Kişisel verilerin korunması

Hem firmalarda inovasyonu destekleyecek kadar esnek, hem de kişisel verilerin güvenliğini sağlayacak nitelikte bir yapı gerekli

• TEPAV – Google İnternet Politikaları Raporu

Yazılımda fikri mülkiyetin korunması

Korsan yazılım kullanımı ihracatçı şirketler için haksız rekabet nedeni sayılabilir

• TEPAV – Microsoft Türkiye’de Korsan Yazılım Raporu


Yeni dönemde rekabet etmek için inovasyona dayalı yeni sektörler geliştirmemiz lazım Singapur-ABD arasında imzalanan STA, fikri mülkiyet konularını da

içeriyordu. Ülkede fikri mülkiyete dair mevzuatın güçlenmesi, ilaç sektörü ihracatını artırdı

TEPAV – PhRMA ve AİFD projesi


Singapor’un Pharma ihracatı, 2000-2012

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Mily

on

do

lar

ABD

Toplam

STA

...Ancak mesela biyoteknoloji alanında henüz değer zincirlerine dahil olamadık

Ülkeler-2009 Yatırım

(proje)

sayısı

Ülkeler-2010 Yatırım

(proje)

sayısı

ABD 40 ABD 38

İngiltere 30 Çin 27

Çin 27 İngiltere 22

Hindistan 22 Hindistan 16

Almanya 20 Rusya 14

İrlanda 18 Polonya 14

Singapur 18 Almanya 11

Belçika 10 İrlanda 10

Kanada 10 Belçika 8

Fransa 10 Brezilya 8

Biyoteknoloji (ilaç) yatırımları yapılan ülkeler ve yatırım

sayıları, 2009 ve 2010

Kaynak: FDIintelligence


Sonuç: TTIP ne ifade ediyor, ne gerekiyor?

Yeni düzenlemeler ve standartlar geliyor

Büyümeyi sürdürmek için sektör içi verimlilik artışları lazım.

TTIP tarım ve hizmetler sektörleri için önemli.

Rekabet ancak yeni kurallara hazırlıklı olanlar için faydalı

Yeni kurallara uyum sağlayacak adımların atılamaması risk kaynağı

Kamu – özel sektör politika diyalogu önem kazanıyor

Diyalogun niteliği ve içeriği gelişmeli


TTIP yeni bir döneme işaret ediyor

Nüfusun %11’ine sahip ABD ve AB, ticarette ve ekonomide yeni kuralları belirliyor


45.3% 48.2%

11.6%

GSYİH İhracat Nüfus

TTIP

Dünyanın Kalanı 54.7%

88.4%

51.8%

Kaynak: WDI


Adalet sistemi etkin olmayınca fikri mülkiyet korunmuyor, ileri teknoloji üretilmiyor Türkiye, fikirleri korumaya yönelik sistemi işletemiyor

• İdari Davalar Gecikme Endeksi, davaların hızlı sonuçlandığı ülkelerde 1’e yaklaşmaktadır.

• Fikri Mülkiyet Hakları Endeksi, bu hakların iyi korunduğu ülkelerde 6’ya yaklaşmaktadır.

• Balonların büyüklüğü, ülkelerin ileri teknoloji gerektiren ürün ihracatlarının toplam ihracatları içindeki payını temsil etmektedir.

Kaynak: Aslankurt, B. (TEPAV Değerlendirme Notu, 2012)


Hizmetler sektöründe de rekabet yetersiz Profesyonel hizmetler Türk ekonomisinden

%20 pay alıyor

Bu hizmetlerde asgari fiyat uygulaması, fiyatların düşmesini engelliyor

Fiyatların azalması hizmetlere erişimi artırıp, firma verimliliğini %10-45 yükseltiyor

Düzenleyici çerçevedeki kısıtlamaların azaltılması, yıllık büyümeyi %0,5-1 artırıyor

Hizmet yoğun sektörlerde serbestleşme, yıllık 484 milyon dolar ek katma değer sağlıyor


Kaynak: World Bank, Turkey: Fostering Open and Efficient Markets through Effective Competition Policies, 2013

Ne yapmalı?

Türkiye TTIP sürecine Avrupa Birliği ile ilişkilerini derinleştirerek katkıda bulunabilir.

Gümrük Birliği süreci nasıl derinleştirilir?

Tarım ve hizmetlerde serbestleşmenin etkileri ne olur?

Neden Türkiye yüksek teknolojili ihracat kapasitesini artıramıyor?

Kıbrıs sorununda adım atılabilir mi?

Lefkoşa Ticaret Forumu ile özel sektörden somut adımları örgütlemek mümkün.


TTIP’in dünya ekonomisinin en büyük pazarlarını biraraya getirirken Türkiye bu pazarlara yönelimi azalıyor


22.4%

10.7%4.5%

37.5%

GSYİH

54.7%

22.9%

Nüfus

88.4%

7.2%

İhracat

51.8%

TTIP


55.8% 58.7%48.8%

42.1%

2013

54.2%

3.7%

2008

47.9%

3.3%

2003

33.4%

7.9%

1998

35.9%

8.3%

Dünyanın Kalanı AB ABD Dünyanın kalanı ABD AB

Türkiye’nin ihracatının bölgesel dağılımı (%)

Kaynak: WDI, Comtrade, TEPAV Hesaplamaları

ttip türkiye ekonomisi için ne ifade ediyor? - tepav.org.tr · Çerçeve türkiye, ttip...

Documents