từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

19

Click here to load reader

Upload: truong-quach

Post on 24-Oct-2015

129 views

Category:

Documents


8 download

TRANSCRIPT

Page 1: Từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

Tuwf ddaau maf nhuwngx ys tuwowngr ddoocj ddaos xuaats hieenj

Tooi chupj taams hinhf nayf mowis vaif phuts truwowcs thooi cachs ddaay khoangr 10 giaay. Ddaay laf tieemj “The Grand Cafes” owr taij Oxford nayf. Tooi chupj taams hinhf nayf taij vif ddaay laf tieemj caf phee ddaauf tieen dduwowcj khai truwowng owr Anh vaof nawm 1650. Nos nooir tieengs vif lys do ddos. Vaf tooi muoons cho banj thaays ddieeuf nayf, khoong phair laf vif tooi muoons daanx banj ddi mootj tour tham quan cacs tieemj Starbucks owr Anh, maf laf vif quans caf phee nayf raats quan trongj ddeens suwj phats trieenr vaf banhf truwowngs cuar mootj trong nhuwngx suwj thawng hoa tris tueej vix ddaij trong 500 nawm vuwaf qua, cais ddos ta goij laf “Thowif kyf Khai Sangs” (Enlightenment). Vaf quans caf phee ddax ddongs mootj vai trof lowns trong suwj ra ddowif cuar “Thowif kyf Khai sangs” (Enlightenment), mootj phaanf laf vif cais maf moij nguwowif ddang uoongs owr ddos. Vif, truwowcs khi cos suwj phoor bieens cuar traf vaf caf phee trong vawn hoas Anh, moij nguwowif duf sang duf henf cungx chir cos mootj thuwcs uoongs duy nhaats mooix ngayf ddos laf bia ruwowuj. Bia ruwowuj laf suwj luwaj chonj trong thuwcs uoongs ban ngayf cuar nguwowif daan. Banj cos theer uoongs mootj chuts bia cungf vowis buwax sangs vaf mootj chuts ruwowuj vaof buwax truwa - - cuj theer laf vaof khoangr nawm 1650 -- mootj chuts ruwowuj gin pha vowis bia vaf ruwowuj thuwowngf vaof cuoois ngayf. Ddos laf mootj luwaj chonj toots cho suwcs khoer, ddungs khoong, bowir vif nguoonf nuwowcs lucs ddos khoong ddur an toanf ddeer cos theer uoongs. Vaf cho ddeens khi cos suwj xuaats hieenj cuar quans caf phee, thif toanf booj daan chungs ai cungx say suwa suoots ngayf. Vaf banj cos theer tuwowngr tuwowngj ra laf nos sex nhuw thees naof trong cuoocj soongs cuar banj, ddungs khoong vaf tooi bieets ddieeuf ddos sex xayr ra ddoois vowis mootj soos nguwowif neeus banj chef chens suoots ngayf, vaf rooif sau ddos chuyeenr tuwf nhuwngx chaats an thaanf sang nhuwngx chaats kichs thichs, thif banj sex cos nhieeuf ys tuwowngr toots ddepj hown. Banj sex nhayj bens vaf tinhr taos hown nhieeuf. Khoong phair

Page 2: Từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

ngaaux nhieen maf suwj thawng hoa cuar coong ngheej xayr ra khi nguwowif daan nuwowcs Anh chuyeenr sang uoongs traf vaf caf phee.

Nhuwng mootj chuyeenj khacs lamf cho quans caf phee nayf trowr neen quan trongj chinhs laf khoong gian kieens trucs cuar nowi nayf. Ddaay laf nowi ddeer moij nguwowif tuj hopj laij tuwf nhieeuf trinhf ddooj, ngheef nghieepj khacs nhau vaf chia ser vowis nhau. Ddos laf nowi maf nhuw Matt Redley ddax tuwngf nois “Nowi maf nhuwngx ys tuwowngr hoaf queenj vowis nhau”. Nois theo cachs naof ddos thif ddaay laf nowi maf nhuwngx ys tuwngr gawpj gowx vaf keets howpj vowis nhau. Vaf soos luwowngj lowns nhuwngx thanhf tuwuj nooir baatj tuwf thowif kyf nayf ddeeuf laf nhuwngx caau chuyeenj xuaats phats tuwf quans caf phee. Tooi ddax bor raats nhieeuf thowif gian suy nghix veef nhuwngx quans caf phee trong suoots 5 nawm qua, bowir vif tooi ddang trong mootj nhieemj vuj timf ra caau trar lowif cho caau hoir nhuwngx ys tuwowngr ddoocj ddaos tuwf ddaau maf xuaats hieenj “Where do good ideas come from?”. Mooi truwowngf naof ddax daanx thanhf tuwuj vaf sangs taoj towis nhuwngx muwcs ddooj tuyeetj vowif? Loaij mooi truwowngf gif, khoong gian sangs taoj laf gif? Vaf cais tooi lamf laf tooi nhinf vaof nhuwngx mooi truwowngf nhuw quans caf phee nayf; vaf nhuwngx mooi truwowngf truyeenf thoong nhuw World Wide Web, chungs cos tinhs chaats ddooir mowis tuyeetj vowif; Trowr veef lichj suwr cuar nhuwngx thanhf phoos ddaauf tieen; vaf nhuwngx mooi truwowngf sinh thais nhuw dayx san hoo vaf ruwngf muwa, ddax cos lieen quan nhieeuf towis nhuwngx thanhf tuwuj sinh hocj tuyeetj vowif; vaf cais tooi timf kieems laf nhuwngx moo hinhf dduwowcj chia ser, nhuwngx hanhf vi ddieenr hinhf dduwowcj lawpj ddi lawpj laij owr taats car nhuwngx mooi truwowngf nayf. Lieeuj cos nhuwngx mooi truwowngf tuaanf hoanf maf chungs ta cos theer hocj hoir tuwf ddos, chungs ta cos theer aps dungj vaof cuoocj soongs, vaof nhuwngx toor chuwcs hoawcj nhuwngx mooi truwowngf cuar minhf ddeer lamf cho nos cos tinhs chaats ddooir mowis, sangs taoj hown? Vaf tooi nghix laf tooi ddax timf dduwowcj mootj vaif cais. Nhuwng cais banj phair lamf ddeer cos theer thaaus hieeur nhuwngx nguyeen lys nayf laf banj phair thuwr vowis raats nhieeuf cachs maf trong ddos nhuwngx ngoon tuwf vaf aanr duj cuar chungs ta dduwa chungs ta towis nhuwngx khais

Page 3: Từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

nieemj nhaats ddinhj veef suwj sangs taoj ys tuwowngr. Chungs ta cos raats nhieeuf tuwf nguwx ddeer dieenx tar khoanhr khawcs cuar suwj sangs taoj. Vis duj nhuw “loes leen mootj tia sangs”, “baats chowtj nghix ra” hoawcj laf “suwj giangs thees”, khoanhr khawcs “eureka!” chungs ta cos nhuwngx khoanhr khawcs :bongs ddenf hieenj leen”, phair khoong naf? Taats nhuwngx khais nieemj nayf, ddeeuf laf nhuwngx bieenj phaps tu tuwf bongs baayr ddeer dieenx ta cungf mootj nhaanj thuwcs cow banr, ddos laf vieecj ys tuwowngr chir laf cais gif ddos ddown ler, vaf nos thuwowngf xayr ra vaof nhuwngx khoanhr khawcs toar sangs kyf dieeuj. Nhuwng treen thuwcj tees, cais tooi muoons nois owr ddaay vaf cais maf banj thaatj suwj caanf phair bawts ddaauf chinhs laf vieecj ys tuwowngr laf mootj mangj luwowis owr caaps ddooj cow banr nhaats. Ys tooi laf, ddaay laf vieecj xayr ra trong booj naox cuar banj. Mootj ys tuwowngr mowis laf mootj mangj luwowis mowis cuar nhuwngx now ron thaanf kinh keets howpj vaf ddoongf booj vowis nhau trong naox cuar banj. Nos laf mootj caaus hinhf maf chuwa tuwngf xuaats hieenj truwowcs ddaay. Vaf caau hoir ddawtj ra laf: lamf thees naof ddeer dduwa booj naox cuar banj vaof nhuwngx mooi truwowngf maf trong ddos nhuwngx mangj luwowis nayf deex dduwowcj hinhf thanhf? Vaf treen thuwcj tees thif nhuwngx moo hinhf mangj luwowis cuar thees giowis been ngoaif moo phongr raats nhieeuf moo hinhf mangj luwowis cuar thees giwois been trong booj naox con nguwowif. Vaf ddaay laf aanr duj maf tooi thichs suwr dungj Tooi ruts ra tuwf caau chuyeenj veef mootj ys tuwowngr tuyeetj vowif vuwaf dduwowcj dduwa ra gaanf ddaay – gaanf hown nhieeuf so vowis nhuwngx nawm 1650. Mootj anh changf raats tuyeetj vowif teen laf Timothy Prestero, anh cos mootj toor chuwcs teen laf Design that Matters. Hoj quyeets ddinhj dduwowng ddaauf laij vowis laij mootj vaans ddeef caaps thieets veef tyr leej tuwr vong cuar trer sow sinh owr nhuwngx quoocs gia ddang phats trieenr. Mootj trong nhuwngx ddieeuf raats nhuwcs nhoois veef vaans ddeef nayf maf ta bieets laf, chir caanf dduwa nhuwngx loongf aaps trer sow sinh hieenj ddaij vaof baats kyf tinhf huoongs naof, ddown gianr laf chungs ta giuwx aams cho nhuwngx trer sow sinh – cuwcj kyf ddown gianr – chungs ta cos theer giamr tyr leej tuwr vong owr trer sow sinh xuoongs mootj nuwar owr mooi truwowngf ddos. Vaf, coong

Page 4: Từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

ngheej ddax cos sawns. Ddaay laf nhuwngx tieeu chuaanr phair cos owr taats car nhuwngx nuwowcs coong nghieepj. Vaans ddeef laf, neeus banj mua mootj cais loongf aaps gias 40.000 USD, rooif guwir towis mootj ngooi langf trung binhf owr Chaau Phi, nos sex hoatj ddoongj toots trong 1 – 2 nawm, vaf sau ddos sex cos trucj trawcj, vaf nos sex bij huw, vaf sex vaanx huw hoaif nhuw vaayj, bowir vif banj khoong cos heej thoongs phuj tungf linh kieenj duwj phongf, vaf cungx khoong cos nhuwngx chuyeen gia ddeer suwar mootj thieets bij gias 40.000 USD nhuw vaayj. Vaf cuoois cungf nayr sinh mootj vaans ddeef laf banj ddoor tieenf bacj vaof vieecj hoox trowj y tees vaf nhuwngx mays mocs toois taan owr nhuwngx quoocs gia nayf, vaf rooif nos cungx voo dungj. Vaf cais maf Prestero vaf ddoongf nghieepj cuar anh quyeets ddinhj lamf laf timf kieems xem owr nhuwngx quoocs gia ddang phats trieenr nayf cos nhuwngx loaij taif nguyeen phong phus naof? Vaf rooif hoj phats hieenj ra owr nhuwngx nowi nayf khoong cos nhieeuf mays DVR, cungx khoong cos nhieeuf lof vi ba, nhuwng duwowngf nhuw laf hoj cos suwr dungj xe oo too. Owr ddos cos Toyota Four Runner owr khawps nowi treen dduwowngf phoos. Duwowngf nhuw laf hoj cos nhuwngx chuyeen gia veef xe cooj. Neen hoj bawts ddaauf nghix laf, “Lieeuj chungs ta cos theer chees ra nhuwngx loongf aaps trer sow sinh duwaj treen nhuwngx phuj tungf cuar xe oo too?” Vaf ddaay laf keets quar hoj ddatj dduwowcj. Nos dduwowcj goij laf thieets bij nuooi duwowngx trer sow sinh. Nhinf beef ngoaif thif nos khoong khacs gif moot thieets bij owr nhuwngx beenhj vieenj hieenj ddaij phuwowng Taay. Nhuwng been trong toanf laf phuj tungf cuar xe oo too. Nos cos canhs quatj, ddeenf dduwowngf ddeer suwowir aams, cos chuoong cuwar ddeer baos ddoongj. Vaanj hanhf nhowf booj awcs quy trong oo too. Vaf taats car banj caanf laf nhuwngx phuj tungf thay thees cuar 1 chieecs Toyota, khar nawng suwar ddenf truwowcs cuar xe, vaf banj cos theer suwar dduwowcj thieets bij nayf. Ddos laf mootj ys tuwowngr raats hay, nhuwng cais tooi muoons nois owr ddaay nos laf mootj aanr duj tuyeetj vowif cho cachs maf nhuwngx ys tuwowngr xuaats hieenj.

Chungs ta hayx nghix nhuwngx ys tuwowngr ddoocj ddaos gioongs nhuw cais loongf aaps 40.000 USD nayf vaayj, ddinhr cao cuar coong ngheej, nhuwng chungs thuwowngf dduwowcj chees taoj nhanh

Page 5: Từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

chongs tuwf baats cuws phuj tungf naof cos sawnx. Chungs ta laays ys tuwowngr tuwf nguwowif khacs, hocj hoir tuwf hoj, tuwf nhuwngx nguwowif maf chungs ta gawpj owr quans caf phee, vaf chungs ta ddan laij nos thanhf nhuwngx hinhf theer mowis, vaf rooif chungs ta taoj ra mootj cais gif ddos mowis mer. Ddos thuwcj suwj laf nowi maf nhuwngx phats kieens mowis xuaats hieenj. Vaf cungx cos nghiax laf chungs ta phair thay ddooir mootj soos nhuwngx hinhf maaux cuar chungs ta veef nhuwngx phats kieens vaf suy nghix saau xa gioongs nhuw thees naof. Ddaay laf mootj bieeur tuwowngj cuar nos. Bieeur tuwowngj khacs laf Newton vaf quar taos, khi Newton conf owr Cambridge. Ddaay laf mootj buwcs tuwowngj owr Oxford. Banj ngooif ddos, banj suy nghix vaf rooif quar taos tuwf treen caay rowi xuoongs vaf rooif banj cos dduwowcj thuyeets haaps daanx.

Treen thuwcj tees, qua lichj suwr, nhuwngx khoong gian dduwa towis nhuwngx phats kieens mowis cos xu huwowngs troong gioongs nhuw thees nayf ddaay. Ddaay laf buwcs tranh nooir tieengs cuar Hogarth, veef buwax toois cuar cacs chinhs trij gia owr mootj quans ruwowuj ngayf xuwa, nhuwng ddaays chinhs laf nhuwngx hinhf maaux cuar nhuwngx quans caf phee thowif ddos. Mootj mooi truwowngf hoonx loanj laf nowi maf nhuwngx ys tuwowngr cos khar nawng dduwowcj keets howpj, nowi maf moij nguwowif cos nhieeuf cow hooij cos nhuwngx suwj va chamj mowis mer, thus vij vaf khoong theer bieets truwowcs dduwowcj – moij nguwowif tuwf ddur moij nganhf ngheef khacs nhau. Neeus banj muoons xaay duwngj mootj toor chuwcs ngang tinhs mowis mer hown, thif banj phair xaay duwngj nhuwngx khoong gian ddur laj mawts hown nhuw thees nayf nayf. Vawn phongf lamf vieecj cuar banj neen gioongs thees nayf nayf, ddos laf mootj phaanf thoong ddieepj maf tooi muoons guwir towis cacs banj. Vaf mootj trong nhuwngx vaans ddeef laf khi banj nghieen cuwus linhx vuwcj nayf thif moij nguwowif thif thaatj laf khoong ddangs tin caayj, khi hoj tuwj keer laij nhuwngx ys tuwowngr hay cuar hoj tuwf ddaau maf cos. Mootj vaif nawm truwowcs, nhaf nghieen cuwus uwu tus teen Kevin Dunbar quyeets ddinhj tham gia linhx vuwcj nayf bawngf cachs quan sats nhuwngx ddoanj phim thu laij ddeer timf hieeur xem nhuwngx ys

Page 6: Từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

tuwowngr hay tuwf ddaau maf ra. Oong ddi towis raats nhieeuf phongf this nghieemj khoa hocj khawps thees giowis vaf quay phim moij nguwowif khi hoj dddang lamf baats kyf vieecj nhor to naof. Khi hoj ddang ngooif truwowcs kinhs hieenr vi, khi hoj nois chuyeenj vowis ddoongf nghieepj vaf taats car nhuwngx hoatj ddoongj nhuw vaayj. Vaf oong thu thaapj taats car nhuwngx ddoanj hooij thoaij vaf coos timf ra ddaau laf nhuwngx ys tuwowngr quan trongj nhaats, tuwf ddaau maf chungs xuaats hieenj. Khi chungs ta nghix ddeens hinhf anhr ddieenr hinhf mootj nhaf khoa hocj lamf vieecj trong phongf this nghieemj, chungs ta hay nghix laf hoj cawms cuis lamf vieecj truwowcs kinhs hieenr vi, vaf hoj thaays gif owr ddieeuf ddos. Vaf rooif “eureka!”, hoj co sys tuwowngr mowis. Cais maf Dunbar phats hieenj ra trong nhuwngx cuoonj phim laf vieecj haauf heets nhuwngx ys tuwowngr quan trongj mang tinhs ddootj phas khoong xuaats hieenj rieeng ler owr phongf this nghieemj, truwowcs kinhs hieenr vi. Maf chungs xuaats hieenj tuwf nhuwngx cuoocj hooij thaor hangf tuaanf, khi maf moij nguwowif hooij hopj vaf laij chia ser nhuwngx timf kieems duwx lieeuj mowis nhaats cuar hoj, raats nhieeuf laanf moij nguwowif chia ser nhuwngx looix laamf hoj mawcs phair, nhuwngx thieeus sots, vaf car nhuwngx gif hoj vuwaf khams phas ra. Vaf nhuwngx mooi truwowngf nayf -- Tooi goij nos laf “mangj luwowis longr”, nowi maf banj cos baats kyf ys tuwowngr khacs nhau tuwf nhuwngx ngheef nghieepj, nhuwngx sowr thichs khacs nhau, chungs xoo ddaayr nhau, doonf eps laanx nhau – ddos chinhs laf mooi truwowngf daanx towis nhuwngx phats kieens. Vaans ddeef conf laij laf moij nguwowif thuwowngf hay gois ghems nhuwngx caau chuyeenj veef phats kieens cuar hoj raats ngawns gonj. Hoj muoons keer mootj caau chuyeenj veef khoanhr khawcs “eureka!” Hoj muoons nois laf: “Tooi ddos, tooi ddang dduwngs owr ddos vaf moij thuws bongx trowr neen rox rangf rangf machj lacj.” Nhuwng neeus banj nhinf laij thif banj thaays rawngf raats nhieeuf ys tuwowngr quan trongj ddeeuf cos quas trinhf dduwowcj aaps ur laau daif. Tooi goij nos laf “bom noor chaamj” (“slow hunch”). Gaanf ddaay chungs ta nghe raats nhieeuf veef linh camr vaf banr nawng vaf nhuwngx khoanhr khawcs chowps nhoangs cuar suwj thoong suoots, nhuwng thuwcj tees, raats nhieeuf nhuwngx ys tuwowngr vix ddaij

Page 7: Từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

dduwowcj aaps ur tuwf saau thawmr trong tuw tuwowngr cuar mootj nguwowif ddooi khi quas trinhf ddos keos daif hangf thaapj kyr. Hoj camr giacs rawngf ddaay laf mootj vaans ddeef thus vij, nhuwng hoj chuwa ddur coong cuj ddeer khams phas ra nos. Hoj bor ra taats car thowif gian ddeer lamf vieecj treen nhuwngx vaans ddeef nhaats ddinhj, nhuwng conf ddaau ddos mootj vaans ddeef maf hoj ddeer ys towis , nhuwng laij khoong theer giair quyeets dduwowcj. Darwin laf mootj vis duj tuyeetj vowif trong truwowngf howpj nayf. Trong cuoons tuwj truyeenj cuar oong, oong keer veef caau chuyeenj vieecj oong nayr ra ys tuwowngr veef suwj chonj locj tuwj nhieen nhuw mootj khoanhr khawcs “eureka!” oong ddang nghieen cuwus, vaof thangs 10/1838, oong ddang ddocj lys thuyeets cuar Malthus veef daan soos. Vaf ddootj nhieen, thuaatj toans cow banr cuar chonj locj tuwj nhieen nayr ra trong ddaauf, vaf oong nois: “Af, cuoois cungf tooi ddax cos dduwowcj mootj lys thuyeets ddeer nghieen cuwus rooif.” Ddieeuf nayf nawmf trong cuoons tuwj truyeenj cuar oong. Khoangr 1 – 2 chucj nawm truwowcs, mootj hocj giar uwu tus teen laf Howard Gruber ddocj laij nhuwngx ghi cheps cuar Darwin trong thowif kyf nayf. Vaf Darwin ddax guwir laij nhuwngx ghi cheps cuar oong, oong vieets taats car nhuwngx ys tuwowngr, camr giacs lowns nhor maf oong cos. Vaf Gruber phats hieenj rawngf Darwin ddax cos dduwowcj lys thuyeets hoanf chinhr veef suwj chonj locj tuwj nhieen tuwf nhieeuf nhieeuf thangs truwowcs khi oong cho laf oong nayr ra ys tuwowngr tuwf vieecj ddocj lys thuyeets cuar Malthus vaof thangs 10/1838. Cos nhuwngx ddoanj ghi cheps banj cos theer ddocj dduwowcj, vaf hayx nghix laf banj ddocj nos tuwf sachs cuar Darwin tuwf thowif kyf truwowcs khi oong khams phas ra lys thuyeets nayf. Vaf cais banj nhaanj ra laf Darwin ddax cos ys tuwowngr, oong ddax cos nhuwngx khais nieemj veef nos, nhuwng chuwa nghix thoong suoots. Vaf ddos laf caachs maf nhuwngx ys tuwowngr tuyeetj vowif thuwowngf xuaats hieenj; chungs mowf nhatj qua mootj khoangr thowif gian daif. Baay giowf thachs thuwcs ddoois vowi chungs ta laf: lamf thees naof ddeer taoj ra nhuwngx mooi truwowngf cho pheps nhuwngx ys tuwowngr nayf mau chongs dduwowcj xuaats hieenj, phair khoong? Chungs ta khoong theer dduwngs truwowcs mawtj oong seeps maf nois laf: “Tooi cos mootj ys

Page 8: Từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

tuwowngr raats xuaats sawcs cho coong ty cuar chungs ta. Nos sex raats huwux ichs vaof nawm 2020. Oong cho tooi thowif gian ddeer lamf ddieeuf ddos dduwowcj khoong?” Hieenj nay, 1 – 2 taapj ddoanf gioongs nhuw Google, hoj cho nhaan vieen nghir 20% thowif gian lamf vieecj ddos laf cow chees nuooi duwowngx ys tuwowngr trong taapj ddoanf. Nhuwng ddos laf ddieeuf maaus choots. Vaf ddieeuf ddos laij laf cho pheps nhuwngx ys tuwowngr ddos dduwowcj keets noois vowis nhuwngx ys tuwowngr cuar nguwowif khacs; ddieeuf ddos thuwowngf xayr ra thooi. Banj cos mootj nuwar ys tuwowngr, nguwowif khacs thif cos mootj nuwar khacs, vaf neeus banj vaof ddungs mooi truwowngf, thif nos sex coongj huwowngr vaf ys tuwowngr trowr neen lowns lao hown. Bawngf cachs naof ddos ta thuwowngf hay nois veef gias trij cuar vieecj baor veej sowr huwux tris tueej, banj bieets ddaay, xaay duwngj nhuwngx raof chawns, cos nhuwngx phongf nghieen cuwus vaf phats trieenr bis maatj, caaps bawngf sangs chees cho taats car nhuwngx gif chungs ta cos, ddeer nhuwngx ys tuwowngr ddos giuwx dduwowcj gias trij cuar nos, vaf moij nguwowif dduwowcj khuyeens khichs dduwa ra ys tuwowngr, vaf rooif neenf vawn hoas sex mang tinhs ddooir mowis hown. Nhuwng tooi nghix laf chungs ta neen bor thowif gian ra, khoong nhieeuf thif its ddeer coi trongj tieenf ddeef veef suwj keets noois ys tuwowngr chuws khoong chir laf baor veej chungs. Vaf tooi sex keer cho cacs banj caau chuyeenj, maf tooi nghix laf chuwas dduwngj nhieeuf nhuwngx gias trij nayf, vaf nos laf mootj caau chuyeenj tuyeetj vowif veef ddooir mowis, vaf lamf thees naof nos xayr ra theo nhuwngx con dduwowngf khoong huwas henj gif maays. Vaof thangs 4/10/1957, veej tinh nhaan taoj Sputnik vuwaf dduwowcj vaanj hanhf, chungs ta owr Lauren Maryland, taij mootj phongf nghieen cuwus vaatj lys uwngs dungj howpj tacs vowis truwowngf ddaij hocj Johns Hopkins. Vaf vaof buooir sangs Thuws 2, baos chis vuwaf dduwa tin veef chieecs veej tinh nayf giowf ddax xoay quanh quyx ddaoj cuar trais ddaats. Vaf dix nhieen ddaay laf thieen dduwowngf cuar nhuwngx motj sachs, phair khoong? Nhuwngx gax ddam mee vaatj lys sex nghix laf: “Quyr thaanf owi! Ddieeuf nayf thaatj kyf dieeuj. Khoong theer tin laf nos xayr ra.” Vaf hai nguwowif trong soos hoj, hai nhaf nghieen cuwus cowx 20 maays tuooir taij APL ddang ngooif owr banf awn cawng – tin ddang

Page 9: Từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

trof chuyeenj vowis ddams ddoongf nghieepj. Vaf hai changf trai ddos laf Guier vaf Weiffenbach. Hoj bawts ddaauf suy nghix, vaf mootj trong hai nguwowif nois. “Nayf, cos ai tuwngf thuwr lawngs nghe cais veej tinh nayf chuwa? Anh bieets ddaay, veej tinh nhaan taoj owr ngoaif khoong gian rox rangf laf nos phats ra mootj songs naof ddos. Chungs ta cos theer nghe dduwowcj, neeus chungs ta bawts dduwowcj tins hieeuj ddos.” Vaf rooif hoj hoir han nhuwngx nguwowif ddoongf nghieepj, vaf moij nguwowif ddaps trar lowif laf: “Khoong, tooi chuwa tuwngf nghix towis lamf vieecj ddos bao giowf. DDos laf mootj ys tuwowngr thus vij ddaays.” Vaf Weiffenbach laij laf mootj chuyeen gia veef suwj tieeps nhaanj cacs songs cuwcj ngawns, vaf oong cos booj awng – ten vowis mootj booj khuyeechs ddaij trong cawn phongf cuar minhf. Rooif Guier vaf Weiffenbach trowr laij phongf lamf vieecj cuar Weiffenbach, vaf hoj bawts ddaauf nghieen cuwus. Vaf sau 1 – 2 tieengs ddoongf hoof, hoj bawts ddaauf nhaanj dduwowcj tins hieeuj, bowir vif Sputnik do Lieen Xoo lamf ra raats deex ddeer dof ra tins hieeuj. Nos owr taanf soos 20MHz neen cos theer bawts dduwwocj songs deex dangf, bowir vif hoj e laf moij nguwowif sex nghix ddaay laf mootj trof luwaf ddaor. Neen hoj lamf cho nos deex dduwowcj bawts songs. Rooif hai changf trai ngooif lawngs nghe tins hieeuj, vaf moij nguwowif bawts ddaauf ddeens phongf lamf vieecj cuar Weiffenbach vaf nois. “Chaf, hay vaayj. Tooi nghe dduwowcj khoong? Chaf, tuyeetj thaatj.” Vaf khoong laau sau hoj nghix laf: “Chaf, ddieeuf nayf mang tinhs lichj suwr ddaay. Chungs ta cos lex laf nguwowif Myx ddaauf tieen nghe dduwowcj thuws nayf. Chungs ta neen thu aam laij.” Vaf hoj mang vaof mootj mays thu aam bawngf alalog raats coongf keenhf, vaf hoj bawts ddaauf thu laij nhuwngx aam thanh bipppp, bippp. Vaf hoj bawts ddaauf ddanhs daaus ngayf giowf leen nhuwngx laanf thu aam. Vaf hoj nghix laf: “Chaf, chungs tad dang nhaanj dduwowcj nhuwngx bieens thieen taanf soos nhor owr ddaay. Chungs ta cos theer tinhs dduwowcj vaanj toocs di chuyeenr cuar veej tinh chir caanf lamf mootj baif toans nho nhor suwr dungj hieeuj uwngs Doppler. Vaf hoj ngooif vocj vanhx theem rooif ddi nois chuyeenj vowis mootj vaif nguwowif ddoongf nghieepj owr nhuwngx chuyeen moon khacs. Vaf hoj nois: “Trowif chungs tooi nghix chungs tooi cos theer nhinf vaof bieeur ddoof cuar hieeuj huwngs

Page 10: Từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

Doppler ddeer suy ra nhuwngx vij tris maf veej tinh gaanf nhaats vaf xa nhaats vowis awng – ten cuar chungs tooi. Ddieeuf nayf thaatj tuyeetj.” Vaf cuoois cungf, hoj dduwowcj chaaps thuaanj lamf vieecj trong duwj ans ngoaif leef nayf been canhj nhuwngx coong vieecj chinhs thuwcs cuar hoj. Hoj dduwowcj pheps suwr dungj heej thoongs mays tinhs mowis UNIVAC vuwaf dduwowcj laays veef tuwf APL, mootj cawn phongf cowx buwj. Hoj lamf vieecj treen nhuwngx con soos vaf 3, 4 tuaanf sau hoj ddax thanhf coong, vex dduwowcj quyx ddaoj chinhs xacs cuar veej tinh bay xung quanh Trais DDaats, chir bawngf cachs bawts dduwowcj nhuwngx tins hieeuj nho nhor ddos, vaf ddos laf mootj ys tuwowngr nho nhor do camr huwngs boocj phats tuwf mootj buwax awn truwa. Vaif tuaanf sau ddos, seeps cuar hoj, oong Frank McClure, keos hoj vaof phongf vaf nois, “Nayf cacs anh, tooi phair hoir vaif thuws veef duwj ans maf cacs anh ddang lamf vieecj. Cacs anh timf dduwowcj vij tris cuar veej tinh baats ddinhj quay xung quanh Trais DDaats tuwf mootj vij tris coos ddinhj sao? Cacs anh cos theer lamf nguwowcj laij dduwowcj khoong? Cacs anh cos theer timf dduwowcj mootj vij tris baats ddinhj treen mawtj daats neeus cacs anh bieets dduwowcj vij tris cuar veej tinh khoong?” Rooif hoj suy nghix vaf nois “Chaf, cos lex dduwowcj ddaays. Hayx thuwr vaif con soos xem sao.” Hoj trowr veef suy nghix ddieeuf ddos. Rooif quay laij trar lowif laf: “Thaatj ra ddieeuf ddos conf deex hown.” Oong seeps trar lowif: “Oof, tuyeetj. Bowir vif cacs anh thaays ddaays, tooi ddang xaay duwngj nhuwngx tauf ngaamf hatj nhaan nayf. Vaf raats khos khawn ddeer dduwa nhuwngx teen luwar ddaps ddungs vaof thanhf phoos Moscow, neeus anh khoong bieets vij tris chinhs xacs cuar tauf ngaamf owr giuwax longf Thais Binhf Duwowng. Neen chungs tooi nghix laf chungs tooi cos theer cho phongs theem nhieeuf veej tinh vaf suwr dungj chungs ddeer ddinhj vij tauf ngaamf cuar chungs tooi xem chinhs xacs chungs owr ddaau owr ddaij duwowng. Cacs anh cos theer nghieen cuwus vaans ddeef nayf dduwowcj khoong?” Vaf tuwf ddos GPS (heej thoongs ddinhj vij toanf caauf) ra ddowif. 30 nawm sau ddos, Ronald Reagan ddax xaay duwngj mootj booj neenf mowr vaf tuwf ddos moij nguwowif cos theer nghieen cuwus vaf xaay duwngj neen coong ngheej mowis duwaj treen booj neenf mowr nayf, booj neenf mowr cho moij nguwowif cos theer lamf

Page 11: Từ đâu mà những ý tưởng độc đáo xuất hiện

moij thuws treen ddos. Vaf tooi ddoans chawcs laf khoong nhieeuf thif its, trong tuis cuar mootj nuwar soos nguwowif ngooif taij ddaay cos nhuwngx thieets bij cos lieen keets vowis veej tinh ngoaif khoong gian. Vaf tooi cas laf mootj trong soos cacs banj ngooif owr ddaay suwr dungj thieets bij vaf heej thoongs veej tinh nois treen ddeer timf ra vij tris cuar quans caf phee gaanf nhaats owr ddaau ddos vaof maays ngayf truwowcs ddaay thooi, ddungs khoong? Vaf tooi nghix ddaay laf mootj baif hocj tuyeetj vowif veef suwcs manhj, ddieeuf kyf dieeuj suwj toar sangs baats ngowf cuar nhuwngx heej thoongs mowr mang tinhs chaats ddooir mowis. Khi banj xaay duwngj nos mootj cachs ddungs ddawns, nos sex daanx towis mootj huwowngs ddi hoanf toanf mowis mer maf nhuwngx nhaf sangs taoj chuwa tuwngf mow towis. Ys tooi laf, banj thaays nhuwngx nguwowif nayf ddang theo dduooir camr giacs vaf nieemf ddam mee nhor bes cuar hoj vaf rooif hoj tuwowngr hoj ddang choongs laij Chieens Tranh Lanhj thuwcj ra hoj chir giups ddowx aid dos timf ra mootj lys suwax ddaauj nanhf. Ddos laf cachs maf nhuwngx sangs kieens xuaats hieenj. Cow hooij ddeens vowis nhuwngx nguwowif bieets keets noois ys tuwowngr.

Xin camr own!!!