tÜrkoĞlu / tÜrkİye davasi

7/30/2019 TRKOLU / TRKYE DAVASI

1/16

Avrupa nsan Haklar Mahkemesi Karar

TRKOLU /Trkiye Davas*

(Bavuru no: 34506 / 97)Strazburg17 Mart 2005

USUL LEMLER

1. Davann nedeni, Trk vatanda olan Hasene Trkolunun (bavuran), nsan Haklarve Temel zgrlkleri Korumaya Dair Szlemenin (Szleme) nceki 25. Maddesi uyarnca,Trkiye Cumhuriyeti aleyhine Avrupa nsan Haklar Komisyonuna (Komisyon) yapt

bavurudur (bavuru no: 34506/97).2. Bavuran, stanbulda almakta olan G. Tuncer tarafndan temsil edilmitir.3. Bavuran zellikle, kocasnn Devletin ajanlar tarafndan karlp ldrldn

iddia etmitir. Bavuran, AHSnin 2. ve 5. Maddelerine atfta bulunmutur.4. Bavuru, AHSnin 11 No.lu Protokolnn yrrle girdii tarih olan 1 Kasm

1998de AHMye iletilmitir (11 No.lu Protokoln 5 2 Maddesi).5. Bavuru, AHMnin nc Dairesine verilmitir (tzn 52 1 Maddesi). BuDaire iinde, tzn 26 1 Maddesinde ngrld zere, davaya bakacak olan Heyetoluturulmutur (AHSnin 27 1 Maddesi). Trkiye iin seilen yarg R. Trmen, davaoturumundan ekilmitir (tzn 28. Maddesi). Bu nedenle Hkmet, onun yerine davada

bulunmak zere F. Glckly ad hoc yarg olarak atamtr (AHSnin 27 2 Maddesi vetzn 29 1 Maddesi).

6. 19 Haziran 2001de verdii kararla, AHM bavuruyu kabul edilebilir ilan etmitir.7. Bavuran ve Hkmet, esaslarla ilgili gzlemlerini dosyalamlardr (tzn 59 1

Maddesi). Taraflara dantktan sonra Daire, esaslar zerine duruma yapmann gerekliolmadna karar vermitir (tzn 59 3 Maddesi in fine). Taraflar birbirlerinin gzlemlerine

yazyla cevap vermilerdir.8. 1 Kasm 2004te AHM, Dairelerinin ieriini deitirmitir (tzn 25 1

Maddesi). Bu dava yeni oluturulan nc Daireye verilmitir (tzn 52 1 Maddesi).

OLAYLARI. DAVA OLAYLARIA. Olaylar

9. Bavurann einin kaybolmasyla ilgili olaylar taraflar arasnda grlmtr.

1. Bavuran tarafndan olaylarn sunulmas

10. Bavurann ei, Talat Trkolu, gemite siyasi sular nedeniyle birok kez tutuklanpyarglanmtr ve sivil polis gzetiminde tutulmutur.

11. 29 Mart 1996da Talat Trkolu, akrabalarn ziyaret etmek zere otobslestanbuldan Edirneye gitmitir. Edirneye giderken, otobs bir araba tarafndan durdurulmu ve

bu aratan bir kii otobse binmitir. Edirneye varmadan nce, ayn araba otobs tekrardurdurmu ve daha nce otobse binen adam arabaya geri dnmtr. Bu araba, TalatTrkolunu Edirnedeki yaknlarnn evine gidene kadar takip etmitir.

12. Talat Trkolu, 1 Nisan 1996da stanbula gitmek zere Edirneden yola kmtr.Trkolu eve gitmemi olup, o gnden beri kayptr. Einin kaybolmasndan be gn sonra,

bavuran evine girerken n kapnn ak olduunu ve televizyonunun alm olduunufarketmitir. Bavurana gre, evine giren kiiler bunu einin anahtaryla gerekletirmiti.

* Dileri Bakanl ok tarafl Siyas ler Genel Mdrl tarafndan Trkeye evrilmi olup, gayrresm tercmedir.

1


2/16

13. Bavuran, einin nerede olduunu sormak iin birok idari ve adli kuruma dilekeyazmtr. 25 Nisan 1996da, bavuran stanbul Devlet Gvenlik Mahkemesi Savcsna, 26 Nisan1996da Adli Tp Kurumuna ve stanbul nsan Haklar Dernei araclyla Cumhurbakanna,Babakana, Adalet Bakanna ve Trkiye Parlamentosu nsan Haklar Komisyonuna

bavurmutur. Bavuran, 2 Mays 1996da Ankara Emniyet Genel Mdrlne bavurudabulunmutur. 3 Mays 1996da ise stanbul Valiliine, Fatih Cumhuriyet Savclna ve Millistihbarat Tekilatna bavurmutur. Bavuran, 6 Mays 1996da Edirne Valiliine

bavurmutur.14. 23 Eyll 1996da, bavuran Kkekmece Cumhuriyet Savclna bavurmutur.

Bavuran, sivil polis olduklarn dnd kiiler tarafndan takip edilmekten ikayetiolmutur. Bavuran ayrca, kendisine kfreden ve lmle tehdit eden bir kiiden isimsiztelefonlar almaktan ikayeti olmutur.

15. 10 Eyll 1997deki mektuplaryla bavuran, bir mahkum olan Kasm Akn diermahkumlara Talat Trkolunun lmyle ilgili ayrntl bilgi verdii nemli bir ifade hakkndaCumhuriyet Savcsn ve Edirne Valisini bilgilendirmitir.

16. Bavuran, Kasm Akn eylemleri hakknda bilgi alabilmek iin MLKPye(Marksist Leninist Komnist Parti yasakl bir sol kanat rgt) gizlice giren bir Devlet ajanolduunu iddia etmektedir. Bundan nce, Kasm Ak kontrgerilla eylemlerine katlm ve birok

kiinin lmne karmtr. 18 Mays 1997de hapishanede boularak ldrlmtr. Bavuranagre, Kasm Ak, daha sonra stanbul Devlet Gvenlik Mahkemesi huzurunda sorguland birsu olan MLKP yesi olma phesiyle tutuklanp Gebze Cezaevinde alkoyulduktan sonrasorgulanrken bu ifadeyi vermitir.

17. nce teybe kaydedilip sonradan yazya aktarlan bu ifadeye gre, Talat Trkolupolis memurlar, askerler ve itiraflardan1 oluan bir ekip tarafndan sorgulanmtr. TalatTrkolu daha sonra Murat Demir ve Murat pek tarafndan ldrlm ve cesedi Trkiye-Yunanistan snrnn bir blmn oluturan Meri Nehrine atlmtr. Bavuran mektubunda,Kasm Akn Talat Trkolunun ldrld yerin bir taslan izdiini ve TalatTrkolunun zerindeki giysilerin, zellikle ayakkablarnn, czdannn ve saatinin ayrntl birtanmlamasn verdiini belirtmitir. Bavuran, bu detaylarn doru olduunu onaylamtr.

Bavuran son olarak, Talat Trkolunun ldrlm olduunun kesinlik kazanmas gerektiiniifade etmitir. Bavuran, yetkililerden bu yeni ifadeyi soruturmalarn ve o alanda bulunankimlii belirsiz cesetlerle ilgili belgelerle fotoraflar kendisine gstermelerini istemitir.

18. Bavuran, dileke verdii idari ve adli kurumlardan, kendisinden ve einin annesindenifade almak iin yollanan ve Talat Trkolunun kaybolduu alanda bulunan bir cesedinkimliini tespit etmek iin Talat Trkolunun kardeine yollanan birer davet dnda hibirkarlk almadn iddia etmektedir. Bu bakmdan, bavuran, Talat Trkolununkaybolmasndan sonra kendisinin ve yaknlarnn Nisan 1996da yerel makamlara bavuruda

bulunmasna ramen, Hkmet tarafndan sunulan belgelerin Mays 1998 tarihli olduunubelirtmitir.

2. Hkmet tarafndan olaylarn sunulmas19. 15 Nisan 1996da dileke alnmasnn ardndan, Edirne Cumhuriyet Savcs bir

soruturma balamtr. Edirne Cumhuriyet Savcs, Talat Trkolunun gzaltna alnpalnmadn renmek iin Edirne Emniyet Mdrl ile iletiime gemitir. 2 Mays 1996dadurumun byle olmad kendisine iletilmitir. Edirnede Talat Trkolunun aranmas

baarszlkla sonuland iin, fotoraf Trkiyedeki btn Emniyet Mdrlklerineyollanmtr.

20. 2 Mays 1996da Bursada alkonmu olan on yedi kiinin Talat Trkolununakbetinin aklanmasn istemelerini takiben, Bursa Cumhuriyet Savcs, Edirne CumhuriyetSavcs ve Adalet Bakanl Ceza leri Genel Mdrl tarafndan yeni soruturmalar

balatlmtr.21. 24 Mays 1996da, bir baka istee cevaben, Edirne jandarma komutan, gzalt

kaytlarnn dorulandn ve blgelerinde kimlik kontrolne baladklarn Cumhuriyet

1 tiraflar, rgt hakknda makamlara bilgi salayan, yasad bir rgte mensup yeleri tanmlamak iin kullanlan bir terimdir.

2


3/16

Savcsna bildirmitir. 10 Haziran 1996da, jandarma yetkilileri Cumhuriyet Savcsnaabalarnn baarsz kaldn ifade etmitir.

22. 9 Austos 1996da Edirne Cumhuriyet Savcs, stanbul Cumhuriyet Savcsnsoruturma ve Talat Trkolunun stanbulda gzaltna alnp alnmadyla ilgili istenen bilgihakknda bilgilendirmitir. 14 Ekim 1996da stanbul Emniyet Mdrl, Edirne CumhuriyetSavcsn Talat Trkolunun stanbuldaki emniyet yetkilileri tarafndan gzaltna alnmadnkonusunda bilgilendirmitir.

23. Bavurann 10 Eyll 1997 tarihinde Kasm Akn ifadesine dayanarak ek birsoruturma yaplmas iin verdii dilekenin alnmasnn ardndan, Edirne Cumhuriyet Savcssrasyla Enez, Meri, psala ve Uzunkpr Cumhuriyet Savclarn soruturma ve blgede

bulunan kimlii belirlenmemi cesetlerle ilgili istenen bilgi hakknda bilgilendirmitir. TalatTrkolunun yaknlar, fotoraflardaki bir cesedin kimliini belirlemek iin arlmlardr.Yaknlarna gre, bulunan ceset Talat Trkoluna ait deildir.

24. Kasm Akn verdii ifadelerle ilgili bir soruturma yaplmtr. Bu balamda,Kasm Akn Gebze cezaevinde TDPde (Trkiye Devrim Partisi yasakl bir sol kanat rgt)

beraber alt eylemciler tarafndan ldrld ortaya kmtr. TDP tarafndan yaplan birbasn aklamasna gre, Kasm Ak casusluk yapm ve rgtn gizli stratejisine ihanetetmitir. Bu basn aklamasna gre, Kasm Ak TDPnin kurallarna gre yarglanm ve lm

cezasna arptrlmtr. Bavurann gndermede bulunduu ifade, bu duruma srasnda TDPyeleri tarafndan alnmtr. Hkmete gre, Kasm Ak bir Devlet ajan deildi; Devletle veDevlete ait mercilerle hibir balants yoktu.

25. Kasm Akn lmnden sorumlu olduu dnlen phelilere kar yaplan cezaikovuturma sonucunda, Kasm Akn kendisinin kard bir kavgada bir dier mahkumAyhan Gne tarafndan kazayla ldrld ortaya kmtr.

26. Kasm Akn ifadesinden, bavurann eini ldren etenin ayn zamandaDiyarbakrn Silvan ve Lice blgelerinde birok kiiyi karp ldrdkleri anlalmaktadr. Bunedenle, Kasm Akn belirttii yerlerde bir soruturma yaplmtr. Bu soruturma esnasnda,soruturmay yapan yetkililer Lice blgesindeki birok ky muhtarn arm ve ifadelerinialmlardr.

B. Taraflarn sunduu belgeler1. Bavuran ve yaknlarnn dzenledii ya da onlar adna dzenlenen dilekeler

27. 15 Nisan 1996da Talat Trkolunun annesi Zeyneti Trkolu, Edirne CumhuriyetSavcsna olunun kendisini ziyaret etmek zere stanbuldan geldiini, 1 Nisan 1996daevinden ayrldn ve o gnden beri kayp olduunu belirttii bir dileke sunmutur. CumhuriyetSavcsndan olunun aranmasn istemitir.

28. 25 Nisan 1996da, bavuran, stanbul Devlet Gvenlik Mahkemesi CumhuriyetSavcsna dileke yazmtr. Bavuran, Siirtte tutuklu bulunan bir kiinin ifadesine dayanarak,einin tutuklanp byk bir ihtimalle Siirte gtrldnden phelendiini ifade etmitir.

Bununla beraber, Siirtteki makamlar bavurana einin orada alkonmadn bildirmilerdir.Bavuran, savcdan einin aranmasn istemitir.

29. 26 Nisan 1996da, bavuran stanbul Adli Tp Kurumuna einin 1 Nisan 1996dakaybolduunu bildirmitir. Bavuran ayrca, einin gemite siyasi nedenlerden dolay birok keztutuklandn ve kaybolmadan nce polis tarafndan takip edildiini belirtmitir. Bavuran AdliTp Kurumundan, einin parmak izlerine Emniyet Mdrlnden ulamasn, bu parmakizlerini bulunan btn kimlii belirsiz cesetlerin parmak izleriyle karlatrmasn ve kendisineyardmc olabilecek bilgi salamasn istemitir.

30. Ayn gn, Trkiye nsan Haklar Dernei, bavuran adna T. C. CumhurbakannaTalat Trkolunun kaybolduunu ve bavurann eitli makamlara bavurduunu belirten birmektup sunmutur. Cumhurbakanndan Talat Trkolu iin bir arama emri vermesi istenmitir.Trkiye nsan Haklar Dernei ayn gn, Babakana, ileri Bakanna ve nsan Haklar MeclisKomisyonuna benzer mektuplar gndermitir.

3


4/16

31. 2 Mays 1996 tarihli mektupla, bavuran Ankara Emniyet Mdrlne eininkaybolduunu bildirmi ve eitli makamlara bavurduu ifade etmitir. Ei gemite siyasisular nedeniyle tutuklanm, alkonulmu ve yarglanm olduu iin, bavuran einin yinetutuklanp alkonulmu olduunu akla yatkn bulmutur. Bavuran ayrca Diyarbakr CumhuriyetSavcs, Devlet Gvenlik Mahkemesi ve Siirt emniyet mdrl terrle mcadele ubesiyle deiletiime gemitir. Daha nce Siirtte alnan bir ifadede bir kiinin eini ima etmesi nedeniyle,einin oraya alnm olabileceini dnmektedir. Siirtteki makamlar kendisine kaytlarndaeinin adnn gemediini bildirdii iin, bavuran stanbul Devlet Gvenlik MahkemesiCumhuriyet Savclna da bavurmutur. Buras da bavurann einin adnn kaytlarnda yeralmadn bildirmitir. Bavuran son olarak, yapt btn aratrmalarn, salk ya da ailesorunlar olmayan einin MT (Milli stihbarat Tekilat), JITEM (Jandarma stihbarat ve TerrleMcadele) ya da kontrgerillalarn elinde olduunu gsterdiini belirtmitir. Bavuran, baka birihtimal olmad takdirde, Devletin resmi politikasna aykr siyasi kimlie sahip bir kiinin butr kurulularn elinde olabilecei sonucuna varmann normal olduunu ifade etmitir. Bukurulular birok yasad infazdan sorumludur ve zaman zaman Devlet makamlar bunundoruluunu kabul etmektedir. Ayrca, anahtarla kapy aarak evime gizlice birinin girmesi ve

benim takip edilmi olmam kardm bu sonucu glendirmektedir. Bavuran, AnkaraEmniyet Mdrlnden einin aranmasn istemitir.

32. 3 Mays 1996da bavuran, Milli stihbarat Servisine, bu servisin eininkaybolmasyla ilgili bilgisi olup olmadn sormak iin benzer bir mektup yollamtr.33. 3 Mays 1996da bavuran, stanbul Valisine einin 1 Nisan 1996dan beri kayp

olduunu, daha nce siyasi nedenlerle birok kez tutuklandn ve kaybolmadan nce polistarafndan takip edildiini bildiren bir mektup yollamtr. Bavuran, Edirnedeki CumhuriyetSavcsna, Valiye ve Emniyet Mdrlne, Edirnedeki birok karakola, hastaneye ve morga

bavuruda bulunduunu da Valiye bildirmitir. Bavuran ayrca, stanbul EmniyetMdrlne, stanbul Devlet Gvenlik Mahkemesi Cumhuriyet Savcsna, cezaevlerine veAdli Tp Kurumuna bavurduunu da belirtmitir. Bavuran, nsan Haklar Derneine,Uluslararas Af rgtne, Helsinki zleme Komitesine ve dier sivil toplum rgtlerine,Babakana, ileri Bakanlna ve Ankaradaki Emniyet Mdrlne bavurduundan da

bahsetmitir. Bavuran, Validen olay soruturmasn istemitir. 6 Mays 1996da bavuran,Edirne Valisine benzer bir mektup yollamtr.34. 3 Mays 1996da bavuran, Fatih Cumhuriyet Savcsna einin kaybolmasyla ilgili

soruturma yaplmasn istedii bir dileke yazmtr. Eini tarif etmi ve savcdan einin parmakizlerini savcnn yarg alannda bulunan ya da bulunmas muhtemel olan kimlii belirsizcesetlerinkiyle karlatrmasn istemitir. Einin gemite tutuklandn ve makamlarnkaytlarnda einin parmak izlerinin yer alyor olmas gerektiini belirtmitir.

35. 23 Eyll 1996da bavuran, Kkekmece Cumhuriyet Savcsna, Devlet ajanolduunu dnd kiilerce rahatsz edilip tehdit edildiini belirttii bir dileke yazmtr.Bavuran, savcdan bu kiilerin kimliini belirlemesini ve onlar cezalandrmasn istemitir.

36. 10 Eyll 1997de, bavurann avukat bavuran adna Edirne Cumhuriyet Savcsna,

Talat Trkolunun hala kayp olduunu ve bavurann eitli makam ve kurumlara yazddilekelerin hibir sonuca ulamadn belirttii bir dileke yazmtr. Dilekede ayrca, birkontrgerilla olan Kasm Akn itirafndan, Talat Trkolunun Edirne yaknlarnda bulunanadrkentte polis memurlar, askerler ve itiraflardan (rgt hakknda makamlara bilgisalayan, yasad bir rgte mensup yeler) oluan ve Yeil kod adl Mahmut Yldrmn

bakanlk ettii bir ete tarafndan sorgulandnn ortaya kt belirtilmitir. Bu ifadeye greTalat Trkolu, Murat Demir ve Murat pek tarafndan ikence grm ve daha sonra bu kiilertarafndan ldrlerek cesedi Meri Nehrine atlmtr. Kasm Ak tarafndan imzalanm olan

bu ifadenin teyp kaydnn yazl dkm ve Talat Trkolunun ldrld yerin bir krokisidilekeye eklenmitir. Cumhuriyet Savcsndan soruturmay yaparken bu eleri gz nnealmas ve Meri Nehrinde ya da civarnda bulunan kimlii belirsiz cesetler hakknda bilgisalamas istenmitir. Ayrca, Murat Demir ve Murat pekin o srada stanbuldaki Metriscezaevinde tutulduu Cumhuriyet Savcsna bildirilmitir.

4


5/16

37. Ayn gn, bavurann avukat benzer bir mektubu Edirne Valisine yollamtr. 10Eyll 1997de avukat ayrca, Edirne Adli Tp Kurumundan Talat Trkolunun parmak izlerini

btn kimlii belirsiz cesetlerinkiyle karlatrmasn ve yardmc olabilecek bilgilerisalamasn istemitir.

2. Talat Trkolunun kaybolmasna ynelik yaplan soruturma ve Kasm Aknifadesinde yer alan iddialar

38. 15 Nisan 1996da Edirne Cumhuriyet Savcs, Edirne Emniyet MdrlndenZeyneti Trkolunun ifadesini almasn, Talat Trkolunu aramasn ve fotorafnTrkiyedeki btn polis karakollarna datmasn istemitir.

39. 19 Nisan 1996da bavuran, Edirnedeki Ayekadn polis karakolunda eininkaybolmasyla ilgili ifade vermitir. Bavuran, einin stanbulda malzeme yapp satma iininolduunu, hi borcu olmadn ve hibir durumda borlarnn einin eve gelmesiniengellemeyeceini, ailevi sorunlar olmadn ve einin yaamndan endielendiini belirtmitir.Bavuran, polisten eini aramasn istemitir.

40. Ayn gn Zeyneti Trkolu, Edirnedeki Ayekadn polis karakolunda ifade vermitir.Olunun 1 Nisan 1996da stanbula dnmek zere evinden ayrldn ve o gnden beri kayp

olduunu sylemitir. Zeyneti Trkolu, 15 Nisan 1996da Edirne Cumhuriyet Savcsnadileke verdiini dorulamtr. Ailenin baarsz bir biimde olunu aradn ve olununhayatndan endie ettiini belirtmitir. Zeyneti Trkolu, 1951 doumlu, 1. 80 boyunda, 78 kg,esmer olan ve sa yananda bir yara izi bulunan Talat Trkolunu tarif etmitir. ZeynetiTrkolu, polisten olunu aramasn istemitir.

41. 2 Mays 1996da Edirnedeki Ayekadn polis karakolu, 19 Nisan 1996dabavurandan ve Zeyneti Trkolundan alnan ifadeleri, Ayekadn karakolundaki polismemurlarnn baz adreslerde Talat Trkolunu aradn ve Trkolunun fotorafnnTrkiyedeki btn polis karakollarna datldn bildirerek, Edirne Emniyet Mdrlneiletmitir. Edirne Emniyet Mdrlnden dosyay Cumhuriyet Savcsna iletmesi istenmitir.

42. 6 Mays 1996da Fatih Cumhuriyet Savcs, bavurann 3 Mays 1996 tarihli

dilekesini olay soruturmas iin stanbul Emniyet Mdrlne iletmitir.43. 24 Mays 1996da Edirne l Jandarma Komutanl, Edirne Cumhuriyet SavcsnaTalat Trkolunun kendileri tarafndan alkonmadn, Trkolunu aradklarn ve trafikkontrol noktalar oluturduklarn bildirmitir. Aramalarnn baarsz olduu, ancak aramayadevam edecekleri belirtilmitir.

44. 30 Mays 1996da Edirne Emniyet Mdrl, Talat Trkolunun 1980de yasaklTKP/B (Trkiye Komnist Partisi Birlik) partisinin yesi olmas nedeniyle Ankaradatutuklandn Edirne Cumhuriyet Savcsna bildirmitir. Talat Trkolu, 13 ay 17 gnalkonduktan sonra kefaletle serbest braklmtr. Ayn nedenlerden dolay, 1984te stanbuldatekrar tutuklanmtr. 1989da kefaletle serbest braklmtr. Baka tarihler vermeden mektup,Talat Trkolunun nc kez stanbulda yasakl TDP partisinin yesi olmas nedeniyle

tutuklandn belirtmektedir. Bir sre alkonmu ve sonra kefaletle serbest braklmtr. 21 Eyll1994te Talat Trkolu Edirne yaknlarndaki Havsada drdnc kez tutuklanmtr. Kendisidnda drt kiiyle beraber tutuklanmtr. Ayn gn, Talat Trkolu kendisini stanbula gtrenstanbul polisi tarafndan teslim alnm ve orada alkonmutur. Mektup son olarak, kaybolduuiddia edilen Talat Trkolunun 21 Eyll 1994ten beri Edirnede tutuklanmadn ya daalkonmadn belirtmektedir.

45. Ayn gn, stanbul Emniyet Mdrl bavurann ifadesini almas ve eini aramasiin Fatih Emniyet Mdrlne talimat vermitir.

46. 10 Haziran 1996da Edirne l Jandarma Komutanl, Edirne Cumhuriyet Savcsnaierii 24 Mays 1996 tarihli mektupla ayn olan bir yaz gndermitir.

47. 19 Haziran 1996da Fatih polis karakolunda bavurann ifadesi alnmtr. Bavuran, 3Mays 1996da2 Fatih Cumhuriyet Savcsna bir dileke verdiini dorulam ve bu dilekeninieriini aklamtr. Bavuran, polise, kocasnn vesikalk bir fotorafn vermi ve fiziksel ve

2 Bu belgede kaydedilen 5 Mart 1996 tarihinin bir yazm hatas olmas muhtemeldir.5


6/16

kiisel zelliklerini tanmlamtr. Kayda geilen bu bilgiler ile fotoraf, soruturmada grev alandier polis kuvvetlerine iletilen bir proforma belgeye eklenmitir.

48. 27 Haziran 1996da Fatih Cumhuriyet Savcs, stanbul Emniyet Mdrlne 6Mays 1996da gnderilen talimat yeniden gndermitir.

49. 2 Temmuz 1996 tarihinde Fatih Emniyet Mdrl, Fatih Cumhuriyet Savcsnabavurann ifadesinin alndn ve kocasnn aranmakta olduunu bildirmitir.

50. 10 Temmuz 1996da, Fatih Cumhuriyet Savcs, bavurann su duyurusuna istinaden,bir pheli olmad iin Talat Trkolunun kaybolmasna ilikin herhangi bir cezai ilemebalamama karar almtr.

51. Edirne Cumhuriyet Savcs, 9 Austos ve 9 Eyll 1996 tarihli yazlaryla, stanbulCumhuriyet Savcsna Talat Trkolunun stanbulda alkonulup konulmadn sormutur.

52. Edirne Cumhuriyet Savcs 17 Ocak 1997de, Talat Trkolunun kayboluuna ilikinsoruturmann ulat aama hakknda bilgi talep eden 14 Ocak 1997 tarihli bir yazya cevaben,Edirne Cumhuriyet Basavcsna soruturmann halen srmekte olduunu bildirmitir.

53. 21 Mays 1997de Edirne Cumhuriyet Savcs, Edirne Emniyet Mdrlne TalatTrkolunun aranmas ve dier polis kuvvetlerinin bu aramadan haberdar edilmesi talimatnvermitir. Ayn gn Edirne Jandarma Komutanlna da benzer bir yaz yazarak Edirne

jandarmasnn Talat Trkolunu aramasn ve bu aramay dier jandarma kuvvetlerine

bildirmesini talep etmitir.54. 26 Mays 1997de, Edirne Emniyet Mdr, emrindeki tm polis kuvvetlerine TalatTrkolunun kayboluuna ilikin soruturmay bildirmi, Trkiyedeki tm polis kuvvetlerindenTalat Trkolunu aramalarn istemelerini ve tm bulgular kendisine iletmelerini emretmitir.28 Mays 1997de Trkiyedeki tm polis kuvvetlerine bu konuda bir tebli iletilmitir.

55. 26 Haziran 1997 tarihli, jandarma tarafndan imzalanan bir raporda, TalatTrkolunun gemite kendileri tarafndan alkonulmad bildirilmitir. Rapor ayrca jandarmakuvvetlerinin yetki alanlar ierisindeki tm kylerde Talat Trkolunu aradn, ancak kendisihakknda bilgisi olan kimseyi bulamadklarn belirtmitir. Raporda, raporu kaleme alanlarnhangi jandarma karakoluna bal olduunu gsteren bir ey bulunmamaktadr.

56. 3 Temmuz 1997de Edirne Jandarma Komutanl, 21 Mays 1997 tarihli yazya

cevaben Edirne Cumhuriyet Savcsna Talat Trkolunun jandarma tarafndan hibir zamanalkonulmadn ve nerede olduunun bilinmediini belirtmitir.57. Edirne Cumhuriyet Savcs, 12 Eyll 1997 tarihli bir yazyla, Uzunkpr Cumhuriyet

Savcsna yetki alannda kimlii belirsiz bir ceset bulunup bulunmadn sormu ve eerbulunduysa ayrntlarn kendisine bildirilmesini talep etmitir. Ayn gn Edirne CumhuriyetSavcs srasyla Meri, Enez, Kean ve psala cumhuriyet savclarna da benzer bir yazgndermitir.

58. Meri Cumhuriyet Savcs, 18 Eyll 1997de, Edirne Cumhuriyet Savcsna, 21Mays 1996 ve 19 Haziran 1997 tarihlerinde yetki alan ierisinde bulunan iki cesedin otopsiraporunu ve bu cesetlerin fotoraflarn iletmitir.

59. 19 Eyll 1997de Enez Cumhuriyet Savcs, Edirne Cumhuriyet Savcsna, yetki

alannda bulunan kimlii belirsiz cesetler hakknda sregelen bir soruturma olmadn vedairesinde Talat Trkoluna ilikin bir kayt bulunmadn bildirmitir.

60. 15 Ekim 1997 tarihinde ileri Bakanl, stanbul Emniyet Mdrlnden,bavurann Avrupa nsan Haklar Komisyonu nezdindeki bavurusunda yer alan iddialara ilikinyrtlen soruturma hakknda bilgi vermesini talep etmitir.

61. 22 Ekim 1997de Uzunkpr Cumhuriyet Savcs, Edirne Cumhuriyet Savcsnakendi yetki alannda kimlii belirsiz bir ceset bulunmadn bildirmitir.

62. Edirne Cumhuriyet Savcs, 10 Kasm 1997de, Edirne Emniyet MdrlndenZeyni Trkolunun Savcla getirilmesini istemitir.

63. Adalet Bakanl Uluslararas Hukuk ve D likiler Dairesi, 11 Kasm 1997tarihinde, Edirne Cumhuriyet Savcsndan, bavurann Avrupa nsan Haklar Komisyonunasunduu bavuru formunda kocasnn kayboluu ve bu konuyla ilgili kendi bana gelen olaylara(kimlii belirsiz kiiler tarafndan meskenine birok kez tecavz edilmesi ve sivil giysili polislertarafndan takip edilip hakarete uramas) ilikin anlattklar konusunda yaplanlar hakknda bilgi

6


7/16

istemitir. Ayrca Edirne Cumhuriyet Savcsndan soruturma dosyasndaki her belgenin birerkopyas istenmitir.

64. 13 Kasm 1997de psala Cumhuriyet Savcs, Edirne Cumhuriyet Savcsna 1 Nisan1996 tarihinden beri Meri Nehri iinde ya da kysnda bulunan kimlii belirsiz drt cesethakkndaki otopsi raporlarn iletmitir.

65. Talat Trkolunun kardei Hasan Trkolu, Edirne Cumhuriyet Savcsnagnderilen otopsi raporlarn ve fotoraflar inceledikten sonra, 20 Kasm 1997de EdirneCumhuriyet Savclnda fotoraflardan kardeini tanmadn ve bulunan cesetlerin otopsiraporlarndaki tanmlarnn kardeinin fiziksel grnne uymadn belirten bir ifadevermitir.

66. stanbul Emniyet Mdrl, 24 Kasm 1997de ileri Bakanlna TalatTrkolunun 21 Eyll 1994 tarihinde TDPye ye olma suuyla tutuklandn ve 5 Ekim1994te Devlet Gvenlik Mahkemesi savcsnn tutuklu yarglanmas emrini verdiini

bildirmitir. Bu tarihten sonra Talat Trkolu iin bir arama belgesi dzenlenmemitir. Yazda,ayrca, bavurann 3 Mays 1996daki dilekesinden sonra polise bilgi verildii ve tatmin edici

bir netice alnamamas sonucunda 21 Mays 1996 tarihinde tm polis kuvvetlerinin haberdaredildii belirtilmitir. Ayrca dava, stanbul Cumhuriyet Basavcs ve stanbul Devlet GvenlikMahkemesi Savcsna da bildirilmitir. Bavurana soruturma hakknda szl olarak ayrntl

bilgi verilmi ve kendisine sorunun zlmesi iin her eyin yaplaca sylenmitir. Yaz, sonolarak, TDPdeki etkinlikleri nedeniyle 18 Mays 1997de tutuklanan C.D.nin evinde yaplan biraramada TDP tarafndan hazrlanm, Talat Trkolunun katillerinden biri olan Kasm Aknceza olarak ldrldn belirten basn bildirileri ele geirilmitir.

67. Edirne Cumhuriyet Savcs, 11 Kasm 1997 tarihli talebe cevaben, 5 Aralk 1997detm abalara ramen Talat Trkolunun bulunamadn ve soruturmann devam ettiiniEdirne Cumhuriyet Basavcsna bildirmitir.

68. 19 Ocak 1998de, Edirne Jandarma Komutanl, 5 Eyll 1997 tarihli bir yazyacevaben Edirne Emniyet Mdrlne 1997 ylnda yetki alanlar ierisinde kimlii belirsiz birceset bulunmadn bildirmitir.

69. 10 ubat 1998de Edirne Emniyet Mdrl, Kamu Dzeninden sorumlu Edirne

Asayi ube Mdrlne Talat Trkolunun 21 Eyll 1994 tarihinde TDP yesi olmasulamasyla Edirne polisi tarafndan tutuklandn ve daha sonra stanbula gnderildiinibildirmitir. Bu tarihten sonra Talat Trkolu Edirne polis tekilat tarafndan tutuklanmamveya nezarete alnmamtr.

70. Edirne Emniyet Mdrl, 10 ubat 1998de, Ankaradaki ileri BakanlnTalat Trkolunun aranmasna devam edildii ve Meri Nehrinin ierisinde ya da kysndacesedi bulunmad ve 1996 ile 1997 yllarnda bu nehirde kimlii belirsiz bir ceset bulunmadiin bavurann Edirne Emniyet Mdrlne gnderdii mektupta yer alan sulamalarn aslszolduunun belirlendii konusunda bilgilendirmitir. Yazda, son olarak, soruturmann srd

belirtilmitir.71. Adalet Bakanl Uluslararas Hukuk ve D likiler Dairesi, 20 ubat 1998de,

Dileri Bakanlna, Edirne Cumhuriyet Savcsnn 10 ubat 1998 tarihli bir yazsna greTalat Trkolunun kaybolduu tarihten sonra yurt dna kmadn bildirmitir.

72. Sunulan belgelerin hibirinde, Bursada alkonulan on yedi kii tarafndan verilen veTalat Trkolunun kaybolmasna ilikin bir soruturma almasn talep eden dilekeye herhangi

bir atfta bulunulmamaktadr.

3. Kasm Akn ifadesi ve izdii kroki73. fade, daktiloyla yazlm be sayfadan olumaktadr. Her sayfann altna Kasm

Ak ismi elle yazlm ve okunmayan bir imza atlmtr. Bu ifadede Kasm Ak 1979 ylndaAr, ayrkyde doduunu ve Kasm 1994te Edirnenin yaknlarndaki bir kasaba olanorluya tandn belirtmektedir. orludaki bir un fabrikasnda i bulmu ve Murat pek,Murat Demir ve onlarn arkadalaryla tanmtr. Bu kiilerle birlikte polis komiseri Mustafa

7


8/16

Karagz ve polis memurlar Ersan ve Ahmet ile arkadala balamtr. lk Ocaklar3nagiderek Atalay adl bir kiiyle bulumaktadrlar.

74. Kasm Ak, ifadesinde, 1995 ylnda Edirne blgesindeki, cesedi adrkent (Edirneyaknlarnda bir yer) bir ple gmlen Dzgn Tek4de dahil, baz kiilerin ldrlmesi veEdirne blgesindeki iyerlerinin haraca kesilmesi olaylarna kartn kabul etmitir. KasmAk ve arkadalar bu ekilde elde ettikleri geliri baz polis memurlar ile birlikte harcam ve bu

parann bir ksmn lk Ocaklarna vermitir. fadesinde, Kasm Ak ayrca Diyarbakragittiini, burada kendisine ve arkadalarna ordu tarafndan bir haftalk bir eitim verildiini vedaha sonra Trkiyenin gneydousundaki eitli operasyonlarda grev aldn iddia etmitir.Diyarbakrn ierisinde ve evresinde belirsiz sayda kiinin ldrlmesine kartn da itirafetmitir.

75. Kasm Ak, orluya dndkten sonra MLKPye szdn ve bu partininetkinliklerine ilikin bilgileri polis komiseri Mustafa Karagze ilettiini de kabul etmitir.

76. fadede Talat Trkolunun ldrlmesi de ayrntl bir ekilde anlatlmtr. fadeninilgili ksmlar u ekildedir:

Daha sonra iki arala adrkente gittik ve Talat Trkolunu da beraber gtrdk.Yanmzda Murat Demir ile bir komutan vard. Talat bizimkinin nndeki arabadayd, onu Meri

Nehrinin kysndaki bir yere gtrdk. Orada Apo ile ben onu [arabadan] karttk ve

ldrdler. [Talat Trkolunun] Kolunda bir saat vard, eski bir Seikoya benziyordu. Birczdan ve kk bir defteri de vard. Koyu mavi bir takm giyiyordu. Onlar Talat Trkolunuldrdkten sonra Apo ile ben cesedi nehre attk. Daha sonra adrkente dnp komutanadrkentin dnda braktk. Kendisini gtrrken Talat Trkolu ikence grm gibiydi,elbiseleri kirliydi.

77. Bu ifadesinde, Kasm Ak Talat Trkolunun ldrld zaman diliminde,aralarnda Faruk Cokun ile Tark mitin de bulunduu baka insanlarn ldrlmesine dekartn kabul etmektedir.

78. Kasm Ak tarafndan izilen ve imzalanan kroki, zerinde aalar ve binayabenzeyen yaplar olan bir alanda birbiri arkasna park edilmi iki araba gstermektedir. Aralarn,Meri Nehrinden yaklak 100 metre uzakta park edildii belirtilmitir. ndeki arabann solunda

kii bulunmaktadr. Bu kiinin izilme biimi, iki kiinin ncye ateli bir silahdorulttuunu gstermektedir. lk arabann nnde olay izleyen iki kii daha izilmitir.Krokinin altnda, Talat Trkolunu ldrdmz yerin krokisi metni bulunmaktadr.

4. Kasm Akn ifadesine dayanarak yrtlen soruturma79. 9 Mart 1998 tarihinde, Adalet Bakanl Uluslararas Hukuk ve D likiler Dairesi,

Dileri Bakanlna, Edirne Cumhuriyet Savcsnn soruturma dosyasndaki bir belgeden,Kasm Akn nerede olduunun henz belirlenemediinin, ancak sabka kaydna ulaldnnanlaldn bildirmitir. Yazda, ayrca, 24 ubat 1998de Edirne Sulh Ceza MahkemesindenKasm Ak iin bir tutuklama emri kartmas talebinde bulunulduunu belirtmektedir. Bu talep,Sulh Ceza Hakimi tarafndan reddedilmitir ve bu karar temyizde beklemektedir.

80. 5 Mays 1998de Adalet Bakanl Uluslararas Hukuk ve D likiler Dairesi,Diyarbakr Cumhuriyet Savcsna, bavurann Avrupa nsan Haklar Komisyonunda bekleyendavasnn ve Kasm Akn ifadesinin ieriini bildirmitir. Diyarbakr CumhuriyetSavcsndan, Kasm Akn ifadesinde anlatlanlarn doruluunu incelemesi istenmitir.

81. orlu Cumhuriyet Savcs, 29 Mays 1998 tarihli bir yazda, Tekirda CumhuriyetSavcsna, Kasm Akn bir etenin Cengiz ve Faruk isimli iki kiiyi ldrd iddialarnailikin bir soruturma yrtldn bildirmitir. Bu kiilerin gmldnn iddia edildii yerkazlm, ancak ceset bulunamamtr. Yerel kaytlara bavurulmasna ve blgenin sakinlerininsorguya ekilmesine ramen sonu alnamamtr. 1996 ylnda Kasm Ak ve dier dokuzkiinin etkinliklerine ynelik bir soruturma yrtlm ve bu soruturmann dosyas stanbulDevlet Gvenlik Mahkemesine gnderilmitir. Yazda ayrcaKasm Aka greTalatTrkolunu ldren Murat Demirin orluda yaad ve 1996da Murat Demir ile bir astsubay

3 Ar sac, milliyeti birlik4 21 Ekim 1995te kaybolan sendikac

8


9/16

olan Musa ahin hakknda bir cinayetle ilikili olarak bir soruturma ald belirtilmitir. Busoruturma dosyas Tekirda Cumhuriyet Savcsna gnderilmitir.

82. Adalet Bakanl Uluslararas Hukuk ve D likiler Dairesi, 4 Temmuz 1998de,Dileri Bakanlna, Kasm Akn yasad MLKP/EHBnin orlu koluna yelikle, Molotofkokteyli ile saldr dzenlemekle ve propaganda brorleri datmakla sulandn bildirmitir.Kasm Ak, 28 Ocak 1997de tutuklu yarglanmasna karar verilmi, 20 ubat 1997de Gebzecezaevine nakledilmi ve 18 Mays 1997 tarihinde, burada boularak ldrlmtr. Bu yazda,ayrca, itirafn hapisteyken yapmasnn, bu itirafn zgnl zerine glge drd

belirtilmitir.83. 16 Haziran 1998de Ankara Emniyet Mdrl, ileri Bakanl Aratrma,

Planlama ve Koordinasyon Kuruluna, Kasm Akn kundaklama eyleminde bulunmak vebombalama olaylarna karmak phesiyle arandn bildirmitir. 28 Ocak 1997 tarihindeyakalanm ve 18 Mays 1997de hapishanede ldrlmtr. Yazda, ayrca, C. D.nintutuklanmasndan sonra polis tarafndan bu kiinin evinde yaplan aramada TDP tarafndan

baslm, Talat Trkolunun katillerinden biri olan Kasm Akn lmle cezalandrldnsyleyen belgeler bulunduu belirtilmitir. C. D. 24 Mays 1998de Cumhuriyet Savcsnntalimat zerine serbest braklmtr. Evinde bulunan belgeler nedeniyle hakknda bir ilem

yaplmamtr.84. Lice Cumhuriyet Basavcs, 16 Haziran 1998de Kasm Ak tarafndan ilendii nesrlen sulara ilikin olarak bir takipsizlik karar vermitir. Cumhuriyet Savcs, kararnda,Kasm Akn itirafnda kurbanlarn adlarn, kylerini veya gmldkleri yerleri belirtmediininot etmitir. Mays-Austos 1995 kaytlarna gre iledeki polise, jandarmaya ya da yargmakamlarna herhangi bir karlma, cinayet ya da kt muamele olay bildirilmediine dikkatekmitir. Cumhuriyet Savcs, ayrca, Lice ilesi ierisinde ve etrafndaki elli bir ky muhtarnnifadesini aldn belirtmitir. Kasm Akn iddialarnn aksine, muhtarlarn hepsi, Haziran veTemmuz 1995 tarihlerinde, kylerinin iinde ya da evresinde kimsenin kaybolmadn ya daldrlmediini belirtmitir. Cumhuriyet Savcs, Kasm Akn lmesi ve dolaysylaiddialarna ilikin olarak kendisini sorgulamann mmkn olmamas nedeniyle soruturmaya

devam etmek iin bir neden olmad sonucuna varmtr.85. Adalet Bakanl Uluslararas Hukuk ve D likiler Dairesinin 5 Mays 1998 veDiyarbakr Cumhuriyet Savcsnn 6 Mays 1998 tarihli yazlaryla ilikili olarak, 17 Haziran1998de, Lice Cumhuriyet Savcs Diyarbakr Cumhuriyet Savcsna soruturmanntamamlandn bildirmitir. Soruturma dosyasyla beraber belgelerin birer kopyasn dailetmitir.

86. 23 Haziran 1998de, Silvan Cumhuriyet Savcs, Diyarbakr CumhuriyetBasavclna, itirafnda hangi sulara kartn belirtmeyen Kasm Ak tarafndan ilendiiiddia edilen sulara ilikin hibir kant bulunmadn bildirmitir.

87. 26 Haziran 1998de, Diyarbakr Cumhuriyet Savcs, Adalet Bakanl UluslararasHukuk ve D likiler Dairesine, srasyla Lice ve Silvan Cumhuriyet Savclar tarafndan

Kasm Akn ifadesinde yer alan olaylara ilikin soruturmalarn tamamlandn bildirmitir.Bu soruturma dosyalaryla beraber belgelerin birer kopyasn da iletmitir.

88. 16 Eyll 1998de, Diyarbakr Cumhuriyet Basavcs, Kasm Akn lm nedeniylekendisi hakknda bir takipsizlik karar almtr.

89. 2001 ylnda, Kasm Ak tarafndan imzaland iddia edilen belgelerin orijinal olupolmad konusunda bir inceleme yaplmtr. Bu balamda, tutuklama ve arama tutanaklar ileKasm Akn itirafn ieren belgeler Emniyet Genel Mdrl Adli Tp Laboratuarndaincelenmitir. Belgelerdeki el yazs ve imza zerinde yaplan grafolojik karlatrmalardaszkonusu belgelerin iki farkl kii tarafndan imzaland anlalmtr. Uzmanlar tutuklama vearama tutanaklar ile itirafnamenin farkl kiiler tarafndan imzaland kansndadr. Ancak,szkonusu belgeler orijinal olmadndan kesin bir sonuca varamamlardr.

9


10/16

5. Kasm Akn katil zanllar aleyhine balatlan cezai ilemler

90. 3 Temmuz 1997 tarihinde Gebze Cumhuriyet Savcs, Kartal CumhuriyetSavcsndan, Kasm Akn ldrlmesiyle ilikili olarak Ayhan Gne ve dier on sekiz kiihakknda cezai soruturma amasn istemitir.

91. 8 Temmuz 1997de Ayhan Gne ile drt dier tutuklu Kasm Ak ldrmeklesulanarak Kartal Ar Ceza Mahkemesine kartlmtr. Ayhan Gne MLKP yesi olmasulamalarna ilikin davann sonucunu beklerken Gebze cezaevinde tutuklu yarglanmaktadr.

92. 19 Mart 1998 tarihinde, Kartal Ar Ceza Mahkemesinde yaplan durumada AyhanGne, Kasm Ak bir para ip ile boarak ldrdn itiraf etmitir. Kasm Akn

psikolojik sorunlar olduunu, anti-sosyal olduunu ve dier mahkumlar tarafndan sevilmediiniiddia etmitir. ldrld gn, Kasm Ak, Ayhan Gnein okuduu kitab eletirerekkendisini kkrtmtr. Son olarak, Ayhan Gne tek bana hareket ettiini ve diermahkumlarn cinayete karmadn sylemitir.

93. 11 Haziran 1998de, Cumhuriyet Savcs, mahkemeden, dier drt zanl aleyhindekisulamalar delil yetersizlii ve Ayhan Gnein cinayeti ilediini itiraf etmesi nedeniyledrmesini istemitir. Cumhuriyet Savcs Ayhan Gnein cinayetten sulu bulunmasn

istemitir.94. 1 Mart 1999da Kartal Ar Ceza mahkemesi Ayhan Gnei cinayetten sulu bulmuve on be yl hapse mahkum etmitir.

95. 19 Temmuz 2001de Yargtay yukardaki cezay onam, ancak cezay on yl hapseevirmitir.

6. Dier belgeler

96. Dileri Bakanl, 15 Kasm 1996 tarihli bir yazyla, Adalet Bakanl UluslararasHukuk ve D likiler Dairesine bavurann Avustralyaya giderek bir rportaj verdiini

bildirmitir. Bu rportaj Sydneyde baslan bir gazete olan Yorumdaki bir makalede

yaynlanmtr. Bu makaleye gre, bavuran kocasnn 1 Nisan 1996da kaybolduunu veTrkiyedeki insan haklar ihlalleri ile mezalimin devam ettiini belirtmitir. Avustralyadakald srada bavuran Alevi ve Krt kurulular ziyaret etmi, Avustralyal Parlamenterler veUluslararas Af rgtnn yeleri ile grmtr. Ayrca 26 Ekim 1996da, Sydneyde,Cumartesi Annelerine5 destek olmak iin, inter alia Avustralya merkezli Alevi ve Krtkurulularnn da katld bir gsteri dzenlemitir. Bu gsteri srasnda Trkiyede insan haklarihlallerinin devam ettii belirtilmitir.

97. TDP tarafndan hazrlanan tarihi belirsiz bir basn aklamasna gre Kasm Ak bircasus olarak hareket etmi ve kuruluun gizli stratejisine ihanet etmitir. Bu basn aklamasnagre Kasm Ak, TDPnin kurallar uyarnca yarglanm ve Talat Trkolunu katli nedeniyle

lm cezasna arptrlmtr.

98. 19 Mays 1997de Trkiyedeki bir kurulu olan Kayp Kiiler Komitesi (ICADInternational Committee Against Disappearance) bir basn bildirisi yaynlayarak TalatTrkolunun karlmas ve ldrlmesini knamtr.

II. LGL HUKUK VE UYGULAMA

99. lgili i hukuk ve arka plan bilgisi iin, AHM, lk Ekinci/Trkiye (say 27602/95, 111-18, 16 Temmuz 2002) ve Tepe/Trkiye (say 27224/95, 115-22, 9 Mays 2003)kararlarna atfta bulunmaktadr.

5 Her Cumartesi stanbulda, kaybolan kiilerin akrabalar tarafndan dzenlenen gsteriler.10


11/16

HUKUKI. HKMETN N TRAZI

100. Hkmet, bavurann, bavurusunu kocasnn lmne ilikin yerel cezaisoruturmann sonucunu almay beklemeden yaptn belirtmitir. Soruturmann halen devamettiini ve etkin olarak grlmesi gerektiini ifade etmitir. Hkmete gre, bu sebepten tr,

bavuru vaktinden nce yaplmtr.101. Bavuran, kendi talebi zerine bir soruturma alm olmasna ramen, bu

soruturmann yetersiz ve etkisiz olduunu ifade etmitir.102. AHM, 19 Haziran 2001 tarihli kararnda, szkonusu cezai soruturmann AHS

balamnda etkili olarak grlp grlmeyeceinin, bavurann ikayetlerinin konu ile yakndanbalantl olduunu ve bunun esaslarla birletirilmesi gerektiini yineler. Bu konuyla ilgili olaraktaraflarn sunduu grleri not ederek AHM, bu konuyu, bavurann AHSnin 2. maddesi

balamnda yapt ikayetin konusunu incelerken ele almay uygun bulmaktadr.103. Sonu olarak, AHM, cezai soruturmann etkinliine ynelik n itirazla bavurann

AHSnin 2. maddesi balamndaki ikayetinin esaslarn birletirmitir.

II. AHSNN 2. MADDESNN HLAL EDLD DDASI

104. Bavuran, kocasnn Devlet grevlileri tarafndan karlp ldrld veyetkililerin kocasnn kaybolmasna bunun akabinde lmesine ynelik etkin ve yeterli birsoruturma yrtmediini ne srmtr. AHSnin 2. maddesine atfta bulunmutur:

1. Herkesin yaam hakk yasann korumas altndadr. Yasann lm cezas ile cezalandrd birsutan dolay hakknda mahkemece hkmedilen bu cezann yerine getirilmesi dnda hi kimsekasten ldrlemez.2. ldrme, aadaki durumlardan birinde kuvvete bavurmann kesin zorunluluk haline gelmesisonucunda meydana gelmise, bu maddenin ihlali suretiyle yaplm saylmaz:

a) Bir kimsenin yasad iddete kar korunmas iin;b) Usulne uygun olarak yakalamak iin veya usulne uygun olarak tutuklu bulunan bir kiinin

kamasn nlemek iin;c) Ayaklanma veya isyann, yasaya uygun olarak bastrlmas iin.

A. Taraflarn Savunmas1. Bavuran

105. Bavuran, Devletin gvenlik glerinin, Devlet grevlilerinin elinde len kocasnkardnn pheye yer brakmayacak ekilde kesinletiini ne srmtr. Ayn zamanda,sorumlu Devletin Talat Trkolunun hayatn koruyamadnn pheye yer brakmayacakekilde kesinletiini ne srmtr, yani sorumlu Devlet, Talat Trkolunun karlmas vepheli artlardaki lmne ynelik bamsz, etkin ve kapsaml bir soruturma yapamamtr.Bu balamda, kendi talebiyle bir soruturmann alm olmasna ramen, yetersiz kaldn ifadeetmitir. Bavurana gre, Trkiyede, siyasi muhaliflerin faili mehul cinayetlerine ve bukiilerin kaybolmasna ynelik hibir ciddi soruturma yaplmamtr.

2. Hkmet106. Hkmet, bavurann iddialarnn tamamen aslsz olduunu ve kocasnn

zgrlnn elinden alnd veya Trk yetkililerce ldrldne dair hibir gstergebulunmadn ifade etmitir. Kocasnn lmnden hibir pheye yer brakmayacak ekildeHkmetin sorumlu olduunun dnlemeyeceini ileri srmtr. Hkmet ayrca,

bavurann kocasnn nerede olduunun ve akbetini ortaya karmak iin yerel makamlarn etkinadmlar atmakla grevlerini yerine getirdiini ifade etmitir.

B. AHMnin deerlendirmesi

1. Yaamn korunmasnn ihlal edildii iddias107. AHM, AHSnin yaama hakkn gzeten ve yaam hakknn elden alnmasdurumlarn ortaya koyan 2. maddesinin, AHSnin en temel maddelerinden biri olduunu ve bumadde hususunda derogasyona msaade edilmeyeceini tekrar eder. 3. madde ile birlikte,

11


12/16

Avrupa Konseyini oluturan demokratik toplumlarn en temel deerlerinden birisini demuhafaza etmektedir. Dolaysyla, yaam hakkndan yoksun kalma koullar ok kesin bir usulleyorumlanmaldr. Bireylerin korunmasna ynelik bir ara olarak AHSnin amacnn aynzamanda 2. maddenin, gzettii haklar uygulanabilir ve etkin klmak dorultusundayorumlanmasn ve yorumlanmasn gerektirir (bkz. Salman Trkiye [BD], no. 21986/93, 97AHM 2000-VII).

108. 2. maddenin salad korumann nemi nda, AHM, yalnzca Devletgrevlilerinin davranlarn deil btn koullar dikkate alarak yaam hakknn elden alnmashallerini byk titizlikle ele almaldr (bkz. Tekda Trkiye, no. 27699/95, 73, 15 Mays2004).

109. AHM, bu davada sunulan belgesel kantlarn nda ortaya kan konular vezellikle Hkmete salanan belgeleri, hem dava kapsamnda yrtlen adli soruturma hem detaraflarn yazl grleri balamnda inceleyecektir.

110. AHM, Talat Trkolunun birka defa yakalandn ve kaybolmasndan nce,yasaklanm olan TKP/B partisi mensubu olmakla sulandn not eder.

111. Bavuran, kocasnn Devlet grevlileri tarafndan karlp ldrldn nesrmektedir. Bu balamda, Kasm Ak tarafndan verilen ifadeleri ieren belgeyi dayanakgstermektedir. Bu belgeye gre, Talat Trkolu, Edirnede, polis memurlar, askerler ve

itiraflardan mteekkil bir ete tarafndan karlm ve akabinde ldrlmtr.112. Dolaysyla, bavurann kocasnn Devlet grevlileri tarafndan veya en azndanonlarn su ortaklyla ldrld iddiasprima facie savunulmaz olarak grlp elenemez.

113. Ancak, bavurann, kocasnn karlmasnn Devlet grevlileri tarafndangerekletirildii herhangi bir inandrc kantla desteklenmemitir.

114. Bu balamda, AHM, kendisine, bavurann anlattklarn kesin olarak dorulayanherhangi bir grg tan ifadesi veya kant temin edilmediine iaret eder. Bavurann tutumunudorulayan eldeki tek kantn Kasm Ak tarafndan verilen itiraf ifadelerini ieren belgeolduunu not eder.

115. Ancak, bu belgenin nitelii, zgnlne ilikin ciddi phelerin ortayakarmaktadr. Emniyet Genel Mdrlne bal olan Adli Tp Laboratuarnn raporuna gre,

szkonusu rapordaki imza, Kasm Akn yakalanmas ve aranmasna ilikin tutanaktaki imzannayns deildir. stelik, bu ifadelerin verildii koullar belirsizdir.116. Bu balamda, AHM, kantlar deerlendirirken, hibir pheye yer brakmayacak

kant ilkesini benimsediini hatrlatr (bkz. Orhan Trkiye, no. 25656/94, 264, AHM 2002)Bu tr bir kant ise, yeterince gl, ak ve birbiriyle badaan karmlardan veya bunun gibirtlmemi maddi karinelerden elde edilebilir (bkz. rlanda ngiltere, 18 Ocak 1978, Seri Ano. 25, s. 65, 161 ve yukarda anlan lk Ekinci, 142).

117. Elindeki belgeler temelinde, AHM, bavurann kocasnn kaybolduu gerekkoullarn, speklasyon ve varsaymdan ibaret olduu ve buna gre, bavurann kocasnn, hibirpheye yer brakmayacak ekilde, bavurann iddia ettii gibi Devlet grevlileri tarafndan veyaonlarn itirakiyle ldrld sonucuna varmak iin yetersiz bir kantsal temel bulunmaktadr.

118. Buna gre, bu hususta AHSnin 2. maddesi ihlal edilmitir.

2. Soruturmann yetersiz olduu iddias119. AHM, itihadna gre, 2. madde kapsamndaki yaam hakknn korunmas

ykmll, Devletin 1. madde kapsamnda genel grevi olan kendi snrlar kapsamndakiherkese AHSde tanmlanan hak ve zgrlkleri tanmas balamnda yorumlandnda,

bireylerin kuvvet kullanlmas sonucunda ldrld durumlarda, etkili bir resmi soruturmayaplmasn gerektirir. Bu ykmllk, ldrme eyleminin bir Devlet grevlisi tarafndangerekletirildiinin kesinletii davalarla snrl deildir. Ayn ekilde, merhumun ailesinin veyadierlerinin yetkili bir merciye lmle ilgili resmi bir bavuru yapp yapmad da kesin deildir.Makamlara bavurann kocasnn lmnn bildirilmesi gerei, AHSnin 2. maddesikapsamnda, lm artlarna ynelik etkin bir soruturma yaplmas ykmlln ipso factoolarak dourur (bkz. Tanrkulu Trkiye [BD], no. 23763/94, 101 ve 103, AHM 1999-IV).Bir soruturmann etkinliini salayacak asgari titizlik derecesi ve nitelii, her davann olaylar

12


13/16

ile ayr ayr ilgilidir. Btn ilgili kantlar temelinde ve soruturma kapsamndaki gereklerbalamnda deerlendirilmelidir (bkz. Velikova Bulgaristan, no. 41488/98, 80, AHM 2000-VI, ve yukarda anlan lk Ekinci, 144).

120. Bu balamda, kati ivedilik ve makul bir titizlik ve srat gerei de bulunmaktadr.Belirli durumlarda, bir soruturmann ilerlemesini engelleyen unsurlar veya zorluklar olabileceikabul edilmelidir. Ancak, lmcl g kullanma veya kaybolma vakalarn soruturanmakamlarn ivedi tepkisi, bu makamlarn hukukun stnlne olan kamu gveninin muhafazaedilmesinde ve yine bu makamlarn kanun d eylemlerde yer ald veya bunlar tolere ettiineilikin herhangi bir grntnn nlenmesi asndan nem arz eder (genel olarak bkz. McKerr

ngiltere, no. 28883/95, 108-15, AHM 2001-III, ve Avar Trkiye, no. 25657/94, 390-95, AHM 2001-VII).

121. AHM, Talat Trkolunun ldrldne dair hibir kant olmadn not eder.Ancak, yukarda anlan usuli ykmllkler, Devlet grevlilerince g kullanlmasndankaynaklanan kastl cinayetlere ilikin davalara da uzanr fakat bu davalarla snrl deildir.AHM, bu ykmllklerin ayn zamanda bir ahsn, hayat tehdit eder artlarda kaybolduudurumlara ilikin davalar iin de geerli olduu kansndadr.

122. Bu davada, bavurann kocasnn kaybolmas ve iddia edilen lmne ynelik birsoruturma yaplmtr. Ancak, soruturmann yrtlmesinde nemli eksiklikler vardr.

123. AHM, Kasm Ak tarafndan verildii iddia edilen itiraf ifadelerinde, KasmAkn, bavurann kocasnn cinayete kurban gittii iddialarna ilikin artlarn ayrntl birtasvirini yapm ve bu cinayeti ve baka cinayetleri iledii iddia edilen eteye mensup kiilerinisimlerini de vermitir.

124. Hkmet, Kasm Akn ifadelerinin bulunduu belgenin zgnl hakkndaitirazda bulunurken, yerel makamlar Kasm Akn ifadelerine ynelik soruturma balatmtr.zellikle, orlu Cumhuriyet Savcs, bir etenin Cengiz ve Faruk isimli iki kiiyi ldrdiddiasna ynelik kapsaml bir soruturma yrtmtr. Lice ve Silvan Cumhuriyet Savclar daKasm Akn 195 ylnda Lice ve Silvan ilelerinde birka kiinin karlp ldrldneynelik iddiasn incelemitir.

125. Bu bulgular temelinde, Hkmet, Kasm Ak tarafndan verildii iddia edilen

ifadelerin gvenilirliine ilikin itirazn ifade etmitir. AHM, Hkmetin grn gz ardetmemektedir. Ancak, bavurann kar karya olduu riski dikkate alarak, Talat Trkolununldrlmesine ilikin iddialara ynelik daha fazla kant aramann mantk d olmayacakansndadr nk belgedeki iddialarn geri kalan ksm tamamen incelenmitir.

126. Bu balamda, AHM, makamlarn, Metris Cezaevinde alkonulmalarna ramen,Murat pek ve Murat Demiri sorgulamaya ynelik herhangi bir adm atmadn tespit etmitir.stelik, Kasm Ak tarafndan verilen ifadede isimleri geen Mustafa Karagz isimliKomiserden ve Ersan ve Ahmet isimli iki polis memurundan hibir kant elde edilememitir.

127. Ayrca, yerel makamlar, Kasm Akn itiraf ifadelerinin alnd artlara ynelikhibir soruturma yapmamtr.

128. Son olarak, Hkmetin Kasm Akn itiraflarn ieren belgenin zgnlne

ynelik olarak Szleme kurumlarna 31 Mart 1998 kadar erken bit tarihte itirazda bulunmasnaramen, AHM tarafndan verilen kabuledilebilirlik kararn takiben 2001 ylna kadar bu belgezerinde yazbilimi incelemesi yaplmamtr.

129. Yukarda anlanlar nda, AHM yerel makamlarn, bavurann kocasnnkaybolmasna ilikin koullara ynelik yeterli ve etkili bir soruturma yapmad kansndadr.Bu dolaysyla, Devletin 2. madde kapsamndaki yaama hakkn korumaya ynelik usuliykmlln ihlal tekil etmektedir. Dolaysyla Hkmetin, i hukuk yollarnntketilmediine ilikin n itirazn reddeder ve AHSnin 2. maddesinin ihlal edildiinehkmeder.

III. AHSNN 5. MADDESNN HLAL EDLD DDASI

130. Bavuran, AHSnin 5. maddesi kapsamnda Devlet grevlilerinin, kocasnnzgrln keyfi olarak elinden aldndan ikayeti olmutur. AHSnin 5. maddesi yledir:

13


14/16

1. Herkesin kii zgrlne ve gvenliine hakk vardr. Aada belirtilen haller ve yasadabelirlenen yollar dnda hi kimse zgrlnden yoksun braklamaz.

a) Kiinin yetkili mahkeme tarafndan mahkum edilmesi zerine usulne uygun olarakhapsedilmesi;

b) Bir mahkeme tarafndan, yasaya uygun olarak, verilen bir karara riayetsizlikten dolay veyayasann koyduu bir ykmlln yerine getirilmesini salamak iin usulne uygun olarakyakalanmas veya tutulu durumda bulundurulmas;

c) Bir su iledii hakknda geerli phe bulunan veya su ilemesine ya da suu iledikten sonrakamasna engel olmak zorunluluu inancn douran makul nedenlerin bulunmas dolaysyla, birkimsenin yetkili merci nne karlmak zere yakalanmas ve tutulu durumda bulundurulmas;

d) Bir kn gzetim altnda eitimi iin usulne uygun olarak verilmi bir karar gerei tutuludurumda bulundurulmas veya kendisinin yetkili merci nne karlmas iin usulne uygun olaraktutulu durumda bulundurulmas;

e) Bulac hastalk yayabilecek bir kimsenin, bir akl hastasnn, bir alkoliin, uyuturucu maddebamls bir kiinin veya bir serserinin usulne uygun olarak tutulu durumda bulundurulmas;

f) Bir kiinin usulne aykr surette lkeye girmekten al konmasn veya kendisi hakknda snr detme ya da geriverme ileminin yrtlmekte olmas nedeniyle usulne uygun olarak yakalanmasveya tutulu durumda bulundurulmas;2. Yakalanan her kiiye, yakalama nedenleri ve kendisine yneltilen her trl sulama en ksa

zamanda ve anlad bir dille bildirilir.3. Bu maddenin 1. c fkrasnda ngrlen koullara uyarnca yakalanan veya tutulu durumda bulunanherkes hemen bir yarg veya adli grev yapmaya yasayla yetkili klnm dier bir grevli nnekarlr; kendisinin makul bir sre iinde yarglanmaya veya adli kovuturma srasnda serbest

braklmaya hakk vardr. Salverilme, ilgilinin durumada hazr bulunmasn salayacak bir teminatabalanabilir.4. Yakalama veya tutuklu durumda bulunma nedeniyle zgrlnden yoksun klnan herkes,zgrlk kstlamasnn yasaya uygunluu hakknda ksa bir sre iinde karar vermesi ve yasayaaykr grlmesi halinde kendisini serbest brakmas iin bir mahkemeye bavurma hakkna sahiptir.5. Bu madde hkmlerine aykr olarak yaplm bir yakalama veya tutulu kalma ileminin maduruolan herkesin tazminat istemeye hakk vardr.

131. Bavuran, herhangi bir gvenlik garantisi olmadan kocasnn Devlet grevlileritarafndan karldn ve kaybolduunu ileri srmtr. Talat Trkolunun yakalandktansonra derhal yarg makam huzuruna karlmadndan ikayeti olmutur. Bu balamda,szkonusu tarihte Trkiyede nemli sayda adam ldrme ve kayp vakalar olduunu ifadeetmitir.

132. Hkmet, bavurann iddialarnn gerek d ve temelsiz olduunu belirtmitir.133. AHM, herhangi bir Devlet grevlisinin veya Devlet makamlar adna alan

herhangi bir kimsenin pheye yer brakmayacak ekilde bavurann, iddia edildii zere,kocasnn karlmasnda yer aldnn kesinlemedii eklinde yukarda yapt tespitine atfta

bulunur. Ayn zamanda, bavuran tarafndan iddia edildii zere, bu maddenin ihlal edildiisonucuna varmak iin herhangi somut bir temel bulunmamaktadr.

134. Buna gre, AHM, AHSnin 5. maddesinin ihlal edilmediine hkmetmitir.

IV. AHSNN 41. MADDESNN UYGULANMASI

135. AHSnin 41. maddesi yledir:Mahkeme ibu Szleme ve protokollerinin ihlal edildiine karar verirse ve ilgili Yksek

Szlemeci Tarafn i hukuku bu ihlali ancak ksmen telafi edebiliyorsa, Mahkeme, gerektiitakdirde, hakkaniyete uygun bir surette, zarar gren tarafn tatminine hkmeder.

A. Maddi tazminat

136. Bavuran, kocasnn kaybolmasndan tr dt manevi zarar iin 10,000 ABDDolar talep etmitir.137. Hkmet, iddialarn temelsiz olduunu ileri srmtr.

14


15/16

138. AHM, AHSyi ihlal etmek balamnda incelenen konu ile yani etkili soruturmayaplmamas ile bavuran tarafndan istenen maddi tazminat arasnda bir sebep sonu ilikisi

bulunmadn tespit etmitir (bkz. yukarda anlan lk Ekinci, 167). Bu balk altndabavurann yapt iddiay reddeder.

B. Manevi Tazminat

139. Bavuran, 100,000 ABD Dolar manevi tazminat talep etmitir. Bu balamda, kocasnnkaybolmasndan tr ektii derin ac ve sknty gndeme getirmitir.

140. Hkmet bavurann iddiasna itiraz etmitir.141. AHM, makamlarn, bavurann kocasnn kaybolmasna ilikin artlara ynelik etkin bir

soruturma yapamadn ve bunun AHSnin 2. maddesi kapsamndaki usuli ykmlle tersolduunu tespit etmitir. Benzer davalardaki (bkz yukarda anlan Tahsin Acar, 264 ve Seyhan- Trkiye, no. 33384/96, 103, 2 Kasm 2004) itihad nda ve dava artlarn dikkate alarak,AHM, bavurana 10,000 Euro manevi tazminat denmesine karar vermitir.

C. Mahkeme masraflar

142. Bavuran mahkeme masraflar iin herhangi bir tutar talep etmemitir.143. Hkmet bu balk altnda herhangi bir gr belirtmemitir.144. AHM, Mahkeme Tznn 60. maddesi uyarnca herhangi bir adil tazmin

talebinin destekleyici belgeler ve makbuzlarla birlikte listelenerek sunulmas gerektiine, aksitakdirde ise Dairenin, talebi tamamen veya ksmen reddedebileceine iaret eder.

145. Bu davada, 26 Haziran 2001 tarihinde, bavurunun kabuledilebilir olduununilanndan sonra, bavurandan mahkeme masraflarna ilikin taleplerini sunmas istenmitir.Belirtilen zaman diliminde, bavuran, bu tr bir aklamada bulunmamtr.

146. Yukarda anlatlanlar nda, AHM bu balk altnda hibir deme yaplmamasnakarar vermitir.

D. Gecikme faizi147. AHM, gecikme faizi olarak Avrupa Merkez Bankasnn uygulad faiz oranna puan eklemek suretiyle elde edilecek orann benimsenmesine karar vermitir.

YUKARIDAK GEREKELERE DAYANARAK AHM OYBRLYLE,

1. Hkmetin, bavurunun vaktinden nce yapld eklindeki n itirazn esaslaraeklemi ve reddetmitir;2. bavurann kocasnn Devlet grevlileri tarafndan veya Devlet makamlar iin alankimselerce karld ynndeki iddiasna ilikin olarak AHSnin 2. maddesinin ihlaledilmediine;

3. yerel makamlarn, bavurann kocasnn kaybolmasna ilikin artlara ynelik yeterli veetkili bir soruturma yapamadndan tr AHSnin 2. maddesinin ihlal edildiine;4. AHSnin 5. maddesinin ihlal edilmediine;5. a) sorumlu Devletin, bavurana, Szlemenin 44 2 maddesi uyarnca kararnkesinletii tarihten itibaren ay iinde, deme gnndeki kur zerinden Trk Lirasnaevrilmek zere 10,000 Euro (on bin Euro) manevi tazminat ve bu miktarauygulanabilecek her trl vergiyi demesine;b) aylk srenin almasndan deme gnne kadar geen sre iin Avrupa Merkez

Bankasnn uygulad faiz oranna puan eklemek suretiyle elde edilecek oranngecikme faizi olarakuygulanmasna;6. bavurann adil tazmin talebinin geri kalan ksmnn reddine

KARAR VERMTR.

15


16/16

Vincent BERGER Botjan M. ZUPANISekreter Bakan

16

tÜrkoĞlu / tÜrkİye davasi

Documents