turkiyenin deprem gercegi paneli kitabi

TRKYENN

DEPREM GERE

PANEL

GAZ NVERSTESDEPREM ARATIRMA ve UYGULAMA MERKEZ YAYINI

Editrler

Prof.Dr. Hsn CAN

Jeoloji Yksek Mhendisi Blent ZMEN

Mizanpaj

Gazi niversitesi Basn ve Halkla likiler Mavirlii

Zeynep Acun

Kapak Tasarm Yetkin Yac

Bask Adeti

400

ISBN

**********

Basm Yeri ve Yl

Ankara - 2010

Basm

Gazi niversitesi Gazi Basmevi

2010 Gazi niversitesi DEPAR

www.deprem.gazi.edu.tr Bu almann btn haklar

Gazi niversitesi Deprem Aratrma ve Uygulama Merkezine aittir. zin alnmakszn herhangi bir ekilde baslamaz / oaltlamaz ve datlamaz.

GAZ NVERSTESDEPREM ARATIRMA ve UYGULAMA MERKEZ

TRKYENN DEPREM

GERE PANEL

11 ARALIK 2009

Gazi niversitesi Mhendislik ve Mimarlk Fakltesi

Akademi Salonu Maltepe / ANKARA

Editrler

Prof.Dr. Hsn CAN*

Jeoloji Yksek Mhendisi Blent ZMEN**

* [email protected] (0312 582 3112)

** [email protected] (0312 582 3110)

Gazi niversitesi Deprem Aratrma ve Uygulama Merkezi

Mhendislik-Mimarlk Fakltesi Eti Mah. Ykseli Sok. No:5 1.Kat Maltepe / ANKARA

(www.deprem.gazi.edu.tr)

SUNU

lkemiz jeolojik zellikleri, toporafik yaps ve iklimi nedeniyle doal afetleri

ska yaamaktadr. Doal afetler neden olduklar can kayb yannda nemli

ekonomik kayplar da meydana getirmektedirler. Bu konudaki istatistikler

incelendiinde, doal afetlerin her yl Trkiye gayri safi milli haslasnn %1i

orannda dorudan ekonomik kayba yol at grlmektedir. Ancak dorudan

ekonomik kayplarn yannda pazar kayb, retim kayb, isizlik gibi dolayl

ekonomik kayplar da gz nnde bulundurulduunda toplam kaybn gayri safi

milli haslann %1inden ok daha fazla olduu grlmektedir.

Trkiye, yer yznn en aktif fay zonlar ierisinde bulunan ve her zaman byk

deprem tehlikesi ve riskine maruz olan bir lkedir. Trkiye deprem blgeleri

haritas esas alndnda lke topraklarnn % 96snn farkl oranlarda deprem

tehlikesine sahip blgeler ierisinde yer ald ve nfusun % 98inin bu blgelerde

yaad grlmektedir. Bu blgelerin % 66s 1. ve 2. derece deprem blgeleri,

baka bir deyile aktif fay zonlar ierisindedir. 1900-2009 yllar arasnda,

Trkiyede nemli lde can ve mal kayplarna yol aan yze yakn deprem

olmu ve bu depremler nedeniyle 100,000 kii hayatn kaybetmi, 180,000e

yakn kii yaralanm ve 600,000 konut yklm veya kullanlamaz hale gelmitir.

17 Austos ve 12 Kasm 1999 tarihlerinde meydana gelen ve lkemizi derinden

sarsan Marmara ve Dzce depremlerinin onuncu ylnn ve 27 Aralk 1939 tarihinde

meydana gelen Trkiye Cumhuriyet tarihinin en byk depremi olan 1939 Erzincan

Depremi nin yetmiinci yldnmne denk gelen bu gnlerde, lkemizin deprem

asndan durumunu ortaya koymak, yaplmas gereken almalar ve zm

nerilerini tartmak zere; Gazi niversitesi Deprem Aratrma ve Uygulama

Merkezi olarak byle bir panel dzenlenmitir. Panelde yaplm olan konumalar

ve sunular bir araya getirerek birbirinden deerli konuklarn Trkiyenin Deprem

Gerei zerine yapm olduklar gr ve nerileri kalc hale getirmek ve

daha fazla insann yararlanmasn salamak amacyla bu yayn hazrlanmtr.

Emei geen herkese ve btn katlmclara teekkr eder, sayglarm sunarm.

Prof. Dr. Hsn CAN

NDEKLER

Sunu

Al Konumaclar ........................................................................................1

Prof. Dr. Hsn CAN (Gazi niversitesi Deprem Aratrma ve Uygulama Merkezi Mdr)............3

Prof. Dr. Rza AYHAN (Gazi niversitesi Rektr)................................................................................7

Trkiyenin Deprem Gerei Paneli...............................................................9

Prof. Dr. Sinan ALTIN (Panel Yneticisi) (Gazi niversitesi Mhendislik Fakltesi naat Mhendislii Blm retim yesi).....................................................................................11

Prof. Dr. Turul TANKUT (Panelist)(Orta Dou Teknik niversitesi Mhendislik Fakltesi naat Mhendislii Blm retim yesi ve Ulusal Deprem Konseyi Eski Bakan)..................15

Mahmut KK (Panelist)(Bayndrlk ve skan Bakanl Mstear Yardmcs).....................................47

Oktay ERGNAY (Panelist) (Bayndrlk ve skan Bakanl Afet leri Eski Genel Mdr)......................55 smail BAYRAM (Panelist) (Dzce Belediye Bakan)..................................................................................81

Sorular Yantlar ...........................................................................................119

Panelden Baz Fotoraflar..............................................................................135

1TRKYENN DEPREM GERE PANEL

AILI KONUMACILARI

Prof. Dr. Hsn CAN

Gazi niversitesi Deprem Aratrma ve Uygulama Merkezi Mdr

Prof. Dr. Rza AYHAN

Gazi niversitesi Rektr

2GAZ NVERSTES DEPREM ARATIRMA VE UYGULAMA MERKEZ


Sayn Rektrm, Sayn Mstear Yardmcm, Sayn Dekanm, Sayn Vali

Yardmcm, Deerli Belediye Bakanlarm, Deerli retim yesi arkadalarm,

Basnmzn Saygdeer Mensuplar, Deerli renciler ve Sevgili Misafirler,

Deprem Aratrma ve Uygulama Merkezimizin dzenlemi olduu Trkiyenin

Deprem Gerei konulu panelimize ho geldiniz, bizleri onurlandrdnz. Sevgi

ve sayglarm sunuyorum.

Deerli konuklar;

Hepimizin bildii gibi 1999 depremlerinin zerinden on yl gemitir. Kuzey

Anadolu fay zonunun 17 Austos 1999 tarihinde, saat 03:02 de Adapazar,

Kocaeli, Glck segmentleri zerinde bykl 7,4 olan ve yaklak 45 saniye

sren bir deprem meydana gelmitir. Deprem Marmara Blgesinin tamamyla,

Kuzey Anadolu fay zonunun dou ynndeki uzantsnda yer alan Dzce ve

Bolu gibi ehirleri etkilemitir. 17 Austos depreminin endstrilemenin ve

ehirlemenin en youn olduu Marmara Blgesinde meydana gelmi olmas,

can kaybnn ve hasarn ok byk olmasna sebep olmutur. 17 Austos 1999

depremi stanbulun Avclar, Kkekmece, Tuzla ileleri ile zmit, Adapazar,

Glck, Yalova, Dzce ve Bolu ehirlerinde resmi kaytlara gre, 17 bin 480

kiinin yaamn yitirmesine, 44 bin kiinin yaralanmasna, 200 bin kiinin evsiz

kalmasna yol amtr. Depremde 66 bin 441 konut, 10 bin 901 i yeri yklmtr.

Ayrca 68 bin konut, 10 bin iyerinin orta hasarl, 80 bin konut ve 10 bin i yerinin

de az hasarl olduu belirlenmitir.

Depremin ekonomik maliyeti de ok yksek olmutur. Uluslararas kurulularn

Afet veri tabanlarnda yer alan bilgilere gre 17 Austos depremi, dnyada

Prof. Dr. Hsn CANGazi niversitesiDeprem Aratrma ve Uygulama Merkezi Mdr


1900-2009 yllar arasnda meydana gelen depremler arasnda 20 milyar dolar

ile, ok byk lde ekonomik kayp yaratan altnc byk deprem olarak

belirlenmitir. Ayrca depremin halkmzn zerinde yaratt derin korku ve

psikolojik kntnn oran da henz bilinmemektedir.

Deerli konuklar;

17 Austos 1999 depreminin zerinden 10 yl gemitir. Geen 10 ylda siyasiler,

teknik adamlar ve deprem tellallar tarafndan on binden fazla laf edilmitir.

Zaman zaman kimilerinin aclar tazeliini koruyor korumasna ama, toplumsal

hafzamz zayf olduu iin o gnleri unutanlar maalesef ounlukta kalyor.

Yaananlardan ders karma yetisini seferber edemezsek, bireysel ve toplumsal

akl kullanamazsak, yeni felaketlerin kanlmaz olaca bir gerektir.

Deerli konuklar;

Genelde yap hasarlarnn, yerel ve ulusal can kayplarna da yol aan ok nemli

bir faktr olduu bilinmektedir. Bu konuda uzmanlar zaman zaman uyarlarn

srdrmektedirler. Yetersizlii belirlenmi yap stokunun glendirilmesi veya

onarlmas henz sonulandrlm da deildir. Halen yaklak iki binin zerinde

orta hasarl bina onarm iin beklemektedir. Bayndrlk ve skan Bakanlnn son

olarak 26 ubat 2009 tarihine kadar bu tr yaplarn onarm iin tand srenin,

tekrar Bakanlk tarafndan 31 Aralk 2009 tarihine kadar uzatld bilinmektedir.

stanbul bata olmak zere hastane, okul ve itfaiye gibi kritik kamu kurulularnn

binalarnn glendirilmeleri de halen tamamlanamamtr. Olas bir yeni depremin

en iyimser tahminle 40 bin civarnda cana mal olaca bilim evreleri tarafndan

sylenmektedir. zel yap stokundaki glendirme oran da hi de i ac deildir.

Sayn konuklar, aslnda afetin doada deil, iimizde olduunu kabul etmek

gerekiyor. Uluslarn gelimilik dzeyleri, artk kahramanlk destanlar ile

llmyor. Uluslar baarl ve gelimi klan evrensel ller, bilimin, dolaysyla

akln yol gstericiliinden ve organizasyon yeteneinden geiyor.

Deprem olgusu bir lkedeki yap dzeyi dkln en acmasz biimde ortaya

koymaktadr. Bu olgu; olayn sosyo-teknik ve hatta bir lde sosyo-politik ve

sosyo-ekonomik boyutlar bulunduunu da gndeme getirmektedir.


Deerli konuklar;

Deprem kanlmaz bir doal olaydr. nsanolu doa ilikisinin pek ok

rneinde belirleyici ve hkmedici unsur, hep doa olmutur. Bu nedenle

depremi ortadan kaldrmann olanakszl dolaysyla, deprem etkilerini, hasar ve

kayplarn azaltma yoluna gidilmelidir. Bu yolda da ada bilim ve teknolojiden

yararlanlmaldr. Baka bir deyile deprem risklerini azaltarak onunla birlikte

yaamak ana felsefemiz olmaldr.

O halde, depremlere ilikin aratrma ve gelitirme faaliyetleri desteklenmelidir.

lke genelindeki depremsellik ivedilikle kayt altna alnmal ve dikkatlice

gzlenmelidir. Deprem blgelerinde yerleim alanlar dikkatlice belirlenmelidir.

Yap projelendirme ve uygulama kalitesine ve denetimine iddetle nem verilmelidir.

Depremin fiziksel, sosyal, ekonomik ve evresel etkileri kesinlikle giderilmeli ve

can kayplar mutlaka nlenmelidir. Depremin hemen sonrasnda sosyo-ekonomik

yaama dn ok hzl bir ekilde yrtlmeli ve gerekletirilmelidir.

Deerli Konuklar;

Her ne kadar ktmser olsak da, ada bilim ve teknoloji, afetlerin neden olduu

ykmlar doru biimde alglayp deerlendirme ve bunlarn zararlarn azaltma

gayreti iindedir.

Deerli Konuklar;

Bugn burada deerli panelistlerimiz bizlere faydal bilgiler aktararak bizleri

bir kez daha lkemizin deprem gerei hakknda bilinlendireceklerdir.

Katlmnzdan dolay siz deerli konuklara ve panelistlerimize, niversitemiz ve

merkezimiz adna teekkr eder sevgi ve sayglarm sunarm.


Sayn Valim, Saygdeer Bakanlarm, Deerli Katlmclar, Sevgili renciler,

Hanmefendiler, Beyefendiler,

Deprem Aratrma ve Uygulama Merkezi tarafndan tertiplenen bu bilimsel

toplantya hogeldiniz, sefalar getirdiniz.

Konu deprem ve gerei. Slaytlardaki grntleri izlerken bundan on yl evveline

gittim. Yreim yaraland. O gnlerde gazetelerin her sayfasnda, televizyonlarda

depremle ilgili fotoraflara, grntlere yer veriliyordu. Ama baktm on yl

iinde unutmuuz. Halbuki unutmamamz gerekir. Bu corafyada yayor isek,

bu corafyann gereklerini iyi bilmemiz arttr. Bu corafyann % 96s deprem

blgesidir. Kimi zaman birinci derecede, kimi zaman ikinci derecede. Ama burann

% 96s hocalarmzn tespitine gre deprem blgesidir.

Trkiyede deprem ilk defa olmamtr. yle bir bakyoruz, 1900l yllardan

balayarak 2008e gelinceye kadar bykl kkl ikiyze yakn deprem

olmutur. Demek ki yl ortalamas asgari iki deprem ve bunlar can ve mal kaybna

yol aan depremler. Bu sre iinde yaklak yzbin vatandamz, insanmz

hayatn kaybetmi ve yaklak ikiyz bine yakn olan ise yaralanmtr. Altyz bin

konut yklm, yahut ciddi manada hasar grd iin yklmak mecburiyetinde

kalnm. Biz bunlarn hepsini birden dzeltemeyiz. Can kayplarn tekrar yerine

getiremeyiz. Ama Trkiye Cumhuriyetine bu kayplarn zarar gayri safi milli

hasla dediimiz rakamn yani tm gelirlerimizin % 1i. Her yl biz buna, bu

zararlara dnyann parasn harcyoruz. Bu corafya bizim corafyamz. Buradan

bir yere gidebilir miyiz? Hayr. Buras bizim anayurdumuz. Deprem kuan

Prof. Dr. Rza AYHAN Gazi niversitesi Rektr


da yok sayabilir miyiz? Hayr. Deprem bir gerek. Sadece depremle yaamasn

bilmemiz, depremle yaamasn idrak etmemiz lazm. yle bir bakyorum. Yl

1939. Erzincanda korkun bir deprem olmu. Trkiyenin yaad en byk

deprem. Erzincan yerle bir olmu. zerinden ka yl gemi? Yetmi yl. Ama

daha yetmi yl gemeden Erzincanda 1992 ylnda bir deprem daha yaanm.

Yani yaayacamz belli. Bizim buna kar tedbirler retmemiz gerekir. Bir an

evvel bu tedbirleri alp, bu tedbirlerle ilgili yaklamlar sergileyip, depremle

yaama gereiyle birlikte mutlu olmamz bilmemiz lazm. Burada kime i

dyor? Siyasi otoriteye, hkmetlere ok i dyor. imdi bir bakyoruz

buras mhendislik mimarlk fakltesi. Kim mteahhitlik yapabilir? yle

bir bakyorum bir ok meslei yapabilmek iin en az ilkretim diplomasna

ihtiya var. Ama mteahhitlik yapmak iin byle bir arta ihtiya yok. Bunun bir

tedbirinin alnmas lazm. i ehline emanet etmek gerekir. niversitelerimizin de

buna uygun tedbirleri almas gerekir. Yanl biliyorsam ltfen dzeltin. Mimarlk

fakltelerinde depreme dayankl mimari tasarmla alakal ilk dersler 1992 ylnda

mfredata girdi. Balangta depreme dayankl bir mimari proje izilecek ki ona

uygun yaplar ina edilsin.

Eer biz bu tedbirleri alabilirsek, bu uuru yaratabilirsek sadece panellerde deil,

bu gerei her zaman bilerek yaarsak bu cennet vatanda mutlu ve mreffeh

oluruz.

Bundan sonra bu tedbirlerin alnmas midiyle, bir daha felaketler yaanmamas

dileiyle, panelin hayrlara vesile getirmesini diliyor, hepinizi sayglarmla

selamlyorum.


PANELSTLER

Prof. Dr. Sinan ALTIN

Gazi niversitesi Mhendislik Mimarlk Fakltesi

naat Mhendislii Blm retim yesi (Panel Yneticisi)

Prof. Dr. Turul TANKUT

Orta Dou Teknik niversitesi Mhendislik Fakltesi

naat Mhendislii Blm retim yesi ve

Ulusal Deprem Konseyi Eski Bakan

Mahmut KK

Bayndrlk ve skan Bakanl Mstear Yardmcs

Oktay ERGNAY

Bayndrlk ve skan Bakanl Afet leri Eski Genel Mdr

smail BAYRAM

Dzce Belediye Bakan

10

GAZ NVERSTES DEPREM ARATIRMA VE UYGULAMA MERKEZ

11

TRKYENN DEPREM GERE PANEL

Teekkr ediyorum. Deerli konuklar, sevgili renciler. lk olarak sizlere paneli

biraz tantmak istiyorum. Bu arada ortam da biraz stacam. Birazda panelistleri

provoke edeceim. Bu konu ierisinde konumaclara bunlardan sonra sz vermek

istiyorum. imdi bilime, mhendislie ve akla aykr uygulamalarla birlikte, rant

politikalar nedeniyle lkemiz bir deprem ve afet noktas durumuna gelmitir.

Bilinsiz yer seimleri, mhendislik verilerinden yoksun imar planlar, dk

dzeyli veya mhendislik hizmeti grmemi yap ynetimi, tasarmsz, plansz

kentleme. Btn bunlarn sonucunda irili ufakl her deprem lkemizde hem insani,

hem sosyal, hem de ekonomik ykmlara dnmektedir. 10 yl nce yaadmz

Marmara depremleri ve byk kayplar bizi, hepimizi derinden etkiledi.

Etrafmza yle dikkatle bakacak olursak gelimi lkeler, bu tr felaketlerden

sonra yaananlardan ders alarak, toplumlarnda birok eyin esastan deiimini

salamlardr. Ancak Trkiye lei, Trkiye gerei biraz farkl. Yaanan

Marmara depreminden sonra lkemizde bir ok eyin kkl deiecei umut

edilirken bilimin nderliini ok fazla benimsemeyen toplumumuzda, afet bilinci

ykseltmede ve afete duyarl bir toplum oluturmada ok yeterli olunamadn

dnyorum. yleki biraz nceki konumaclarda, al konumaclar da

tekrarladlar. Ara sra depremler kendilerini hatrlatmasa yada biraz nceki

fotoraflar hi grmesek, yaananlar unuttuk gibi. Arkadalar gelecekte olacak

yeni depremlere on yl ncesinde olduu gibi yine kader anlayyla toplum olarak

bakmay tercih ediyoruz. Yani size burada baz istatistikler vereceim. Devletin

bilgilerinden, Trkiye statistik Kurumu verilerinden. Trkiyede yaklak onbe

milyon bina var, konut var. Bunlarn %55i ruhsatsz ve kaak. Bunlarn %60

Prof. Dr. Sinan ALTIN Gazi niversitesi Mhendislik Fakltesinaat Mhendislii Blm retim yesi

12


yirmi ya zerinde. Yal apartmanlar, binalar. Bunlarn %40 depreme kar

gvensiz. Bunlarn iinde %10luk yle bir ksm var ki hemen yklp yenilenmesi

gerekir der, bu veriler. Ben bunlar ifadeye dntrdm. Bu yaplar bulunduklar

blgelerde henz deprem olmad iin ayakta kalmaya devam etmekteler,

etmektedirler. Yoksa bunlarda depremlerle gen, ar hasar alan veya orta hasar

alan yaplara benzer karakteristiklerde yaplardr. Sadece deprem olmad iin u

an ayakta duruyorlar.

Deerli Konuklar;

Bizler bu corafyada ve bu faylarn zerinde yaamaya devam edeceiz. Baka

gidecek yerimiz yok. Hemde her an yeni bir deprem olasln bilerek. Bu

bilgiye zellikle de Marmara depremi sonrasndaki srete deprem zararlarn

azaltma konusunda lkemizde neler yapld? Yeterli mi? Yetersizse daha neler

yaplmal? Neden yaplamyor? Deprem sorunu Trkiyede nasl alabilir? Bu

konuda duyarl bir toplum oluturmada glk nerede? Tabi milyonlarca soruyu

arka arkaya sralama imkanna sahibiz. te bu gibi sorular, Trkiyedeki deprem

gereini iaret etmekte aslnda. Panelde bu sorulara ve sorunlara bilimsel

yaklamlar, cevaplar aramaya alacaz. Ve buradaki konumalarn sonucunda

da Trk kamuoyuna bir takm mesajlar vermeye alacaz. Panelde konularnda

uzman drt deerli konumac yeralmakta. Biraz nce sizlere tantld. Panelistlere

katlmlarndan dolay ve katklarndan dolay hepinizin huzurunda, ncelikle

teekkr etmek isterim. Konumaclar Trkiyenin deprem gereine akademik

boyutla, uygulamac olarak, devlet ve yerel perspektifler ynnden ilgin

yaklamlar getirecekler. nce konuma sralarna gre deerli panelistleri sizlere

zgemileriyle tantmak isterim.

lk konumacmz Prof. Dr. Turul Tankut olacak. Turul Tankut inaat mhendisidir

ve Orta Dou Teknik niversitesi retim yesi. Gazi niversitesi naat

Mhendislii Blmnde de bir sre retim yelii yapt ve blm bakanl

grevinde de bulundu. Trkiyedeki yap mekanii laboratuvarlarnn kurulmas

ve aratrmalarnn nclerinden birisi, depreme kar gvenlik konularnda.

Marmara depremi sonrasnda da Ulusal Deprem Konseyi kuruldu, bunun bakan.

u anda inaat mhendisleri odasnda Trk mhendislerine ok nemli katklarda

bulunmakta. Yetkin Mhendislik Kurulu bakanln yrtmekte. Bizimde Gazi

13


niversitesi Deprem Aratrma ve Uygulama Merkezi danmanlarndan birisi. En

nemlisi ODTden hocam.

kinci konumacmz Sayn Mahmut Kk. naat mhendisi. Bayndrlk

ve skan Bakanl Yap leri Genel Mdrlnde kontrol mhendislii ve

statik bro eflii grevlerinde bulundu. Daha sonra Yap leri Teknik Daire

bakanlnda grev ald ve bu dairenin bakanln yrtt. Bayndrlk ve skan

Bakanl Yksek Fen Kurulunda yelik yapt. 2001 ylndan beri Bayndrlk ve

skan Bakanl Mstear Yardmcl grevinde bulundu. Bayndrlk ve skan

Bakanlnn getiimiz senelerde gerekletirdii Deprem ras Yrtme

Kurulu Bakanln ve lkemizde zellikle deprem konusunda, imar konusunda

birok kanunun yasalama srelerinde katklarda bulundu.

nc konumacmz Oktay Ergnay. Jeofizik mhendisi. Bayndrlk ve skan

Bakanl Afet leri Genel Mdr. Bu sre ok uzun. 1972 ile 1999 yllar

arasnda yirmibe sene neredeyse. Bu srete Varto depreminden balayarak

birok depremi bakanln en ilgili biriminde yaad ve grev yapt. Bayndrlk

ve skan Bakanl Yksek Fen Kurulu yeliinde bulundu. Daha sonra Kzlay

Genel Mdr Yardmcl ve Genel Mdr vekillii grevlerinde bulundu. Sayn

Ergnayn birok birlie yelii var. Bir iki tanesini burda dile getirmek istiyorum.

Amerika ve Avrupa Sismoloji Birliine, Trkiyedeki Deprem Mhendislii

Trk Milli Komitesine ve dier birliklere ye. Bunun haricinde yine Marmara

Depremi sonrasnda kurulan Ulusal Deprem Konseyinde Bakan Yardmcl

grevi yapt. Bizim niversitemizin Deprem Aratrma ve Uygulama Merkezinin

danmanlarndan birisi.

smail Bayram Dzce Belediye bakan. Drdnc konumacmz. Dzce

doumlu. Uluda niversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi mezunu.

Mezuniyetinden sonra Erdemir ve Bal kurulularnn Denetim Kurullarnda

grev yapt. 2004 yerel seimlerinde Dzce Belediye Meclis yeliinde bulundu.

2009 yerel seimlerinde Dzce Belediye bakanlna seildi ve halen grevini

yrtmekte ve o Dzce depremini de yaayan kiilerden birisi.

Efendim panelistlere bu sre ierisinde sz vereceim. lk sz Prof. Dr. Turul

Tankutun. Her paneliste konumas ncesinde bir soru sormak istiyorum. Hocam,

Trkiye deprem sorununu neden zemiyor? Buyrun efendim sz sizin.

14


15


Teekkr ederim sayn bakan, saygdeer yneticiler, deerli meslektalarm,

sevgili renciler hepinizi saygyla selamlyorum. Ve u srada duyduum bir

sknty sizlerle paylamam gerektiini dnyorum. Normal olarak bu gibi

toplantlarda konuma yapacam zaman konumam dinleyici kitlesinin yapsn

gz nne alarak hazrlarm. Ama bugn bir srprizle karlatm. ok sayda gen

renci var dinleyiciler arasnda. Oysa benim imdi sizlere sunacam konuma,

onlar korkarm epeyce skacak. nk ben bu ii bir para felsefi yanndan alp,

eletirel bir gzle deerlendirme abasnda olacam. Onlarda nerden kt bu

ihtiyar, bize masal anlatyor diyecekler. Onun iin kusura bakmasnlar, imdiden

zntlerimi belirtmi oluyum. Efendim, sayn bakan nasl zmlenecek

diye sordu. Bende ona soruyla yant veriyorum. Neden zmlenemez?

Trkiyede deprem sorunlarnn nasl zmleneceini deil, neden kolay kolay

zmlenemeyeceini anlatmaya alacam aslnda bunu akla kavuturmak

iin. zninizle size u bilinen baloncu hikayesini nce anlatmak istiyorum. Adamn

biri balonculua merak sarm. Bir balona binip bo zamanlarnda ykseliyormu

ve bundan ok byk bir keyif alyormu. Gnn birinde bir frtnaya kaplm,

frtna bunu alm gtrm uzaklara. Saatlerce, gnlerce nereye gittiini bilmeden

uzaklam. Sonra hava sakinlemi, balon alalm. Ama meraktan lyor,

nerelere geldim acaba diye. Balonu aaya indirmi, bakm aadan yoldan bir

adam geiyor. Seslenmi beyefendi, beyefendi demi. Adam kaldrm ban, ya

ben nerdeyim sylermisiniz bana. Adam bakm, evet demi sen yerden otuz metre

kadar yksekte, bir balonun sepeti iindesin. Aaya doru sarkmsn ve benimle

konuuyorsun. Yukardaki seslenmi, teekkr ederim hocam saolunuz. Bu sefer

aadaki seslenmi peki ama sen nerden bildin benim profesr olduu mu?

Prof. Dr. Turul TANKUT Orta Dou Teknik niversitesi Mhendislik Fakltesi naat Mhendislii Blm retim yesi

16


ok kolay demi. Verdiin bilgi tam tamna doru. Ama hibir halta yaramaz.

O nedenle bende tam tamna doru bilgiler vereceim, ama ne ie yarayaca

hakknda pek bir fikrim yok. O nedenle bu konumay byle tanmlyorum.

Sunu dzenim yle olacak. nce bir ksa giri, arkasndan aydnlanma kavramn

biraz felsefi anlatacam, ksaca aydnlanma nedir. Daha sonra da depremle

aydnlanma ilikisini tartp irdeleyeceim burada, deiik boyutlaryla. Depremi

lkenin deiik kesimleriyle biraraya getirip bakacam olaylara. Bildiiniz gibi

Trkiyedeki deprem ar yap hasarna, dolaysyla ar can kaybna yol aar.

Bunu hepimiz biliriz. nk benzer depremler gelimi lkelerde ayn sonucu

dourmaz. Neden? Buna verdiimiz bir sr yant vardr. Mhendislik baarszda

ondan diyenlerimiz vardr, yap denetimimiz yetersizde ondan deriz, kt niyetli

ykleniciler yapyor yaplarmz ondan deriz, malzeme kt kullanlyor deriz,

yetersiz alm gc nedeniyle iyi iler yaplamyor deriz ve deriz de deriz. Yalnz

btn bunlar bana gre neden deil sonu aslnda. Bir baka nedenden kaynaklanan

sonu. Bu soruya neden ar hasar sorusuna ben yle yant veriyorum. Hepsinin

temel nedeni bunlarn, trk aydnlanmas tamamlanamamtr. Bilimsel ve aklc

dnce dogmatik kafa yapsnn yerini alamamtr da ondan. Bu benim bu

konumamdaki savm, tezim. Bunu kantlamaya alacam, eitli rneklerle az

sonra. nce aydnlanma nedir? Kabaca bundan sz edelim olabildiince ksa bir

biimde. Ansiklopedileri aarsanz, ansiklopediler derki; aydnlanma 18. yzylda

gelien ve aklcl n plana karan bir felsefi akmdr. Kanmca tamamen yetersiz

ve yanltc bir tanmdr bu. Aydnlanma bunun tesinde ok nemli bir dnmn

ad dr. Dnsel, kltrel ve sosyal bir dnm olgusunun ad dr aydnlanma.

Sz konusu olan felsefi akm ise aydnlanmann gelimesine, olumasna dier

birok faktrle birlikte yol am katkda bulunmu bir faktrdr, etkendir hepsi o

kadar. yleyse aydnlanmay ben basite yle tanmlamay yeliyorum. Dogmatik

kafa yapsndan kurtularak, dncenin zgrletirilmesi ve rasyonel dnce

ynteminin benimsenmesidir diye tanmlayabiliyorum. imdi burda kullanlan

deyimleri biraz aklamak gerektiini dnyorum. Ama ona girmeden nce bir

deyimi izninizle hepimizin bildii ama bir kez altnn izilmesinde yarar grdm

dogma ne demek? Dogma, doruluuna tartmasz inanlan ispat, kant olmayan

nerme demektir. Ben bir nermede bulunuyorum, bunun doruluunu aratrmam

sizinde aratrmanz mmkn deildir ve gerek grlmez. spat kant da yoktur.

17


Bu byledir, dorudur diye buna elbirliiyle inanyorsak bu bir dogmadr. ok

nemli bir tanm, nk ilerdeki tanmlara temel oluturacak. Aslnda dogmadan

sz edince hemen inan gelir insanlarn aklna. nk dogma bize retilmitir,

kt bir eydir. Asla dogmalara sahip olmayn diye, en kk yatan balanarak.

Buna karlk inan kutsal bir eydir, deer verdiimiz bir eydir. Bunlar

birbiriyle nasl badatrlr. O nedenle insanlar birbirlerinden bunlar ayrmaya

alr dururlar. Ama bana gre bu tamamen bounadr. nk her inan sistemi

dogmalara dayaldr. Ama bunu eer anlaml bir biimde deerlendiriyorsanz, bu

sizin bileceiniz bir itir. nancnza sayg duyarm, sayg duyarz. Ama bunun

dogmalardan bamsz olmad da bir gerektir. imdi geri dnelim kendi

tanmmza. Dedik ki dogmatik kafa yapsndan kurtulmak gerekiyor. Ne demek

dogmatik kafa yapsndan kurtulmak. Doann, doa olaylarnn inanla deil, be

duyu ve aklla yorumlanmas demektir. Son derece basit. Onaltnc ve onyedinci

yzylda kilise iddia ediyordu ki evrenin merkezi dnyadr, gne onun etrafnda

dnmektedir. E bunun byle olmadn bilimsel olarakta kantladnz zaman

doann inanla deil, dogmayla deil, be duyu ve aklla yorumlanmas demektir.

Dogmatik kafa yapsndan kurtulmak inanlarn fiziksel dnyadan karlmas,

vicdanda saklanmas demektir. Bu aslnda gerek anlamda laikliinde tanmdr.

Rasyonel dnceyi benimsemek denir. O ne demek? Evrenin bilimsel yaklamla

yorumlanmas demektir. Dolaysyla bilimin nem kazanmas, bilimsel gelimenin

hzlanmas demektir. Devam ediyorum. Dogmalarn yerini akln almas dedik. O

ne demek? Kilisenin ynetim zerindeki etkilerinin azalmas demektir, zellikle

aydnlanma anda. Dolaysyla gcn inanlardan alan din adamlarnn

neminin azalmas, normal insanlarn deer kazanmas toplumda, demektir.

Bunun sonucunda, aydnlanmann sonucunda Fransz ihtilali gereklemitir. Yani

totaliter rejimlere ba kaldrlmas, eitlik araylarnn balamas demektir. Evet

kabaca tanmladktan sonra, aydnlanmann vazgeilemeyecek koullarndan sz

etmek istiyorum. Olmazsa olmazlar diyorum bunlara.

Birincisi zgr dnce. zgr dnemeyen insan aydn, zgr dnemeyen

insanlardan oluan toplum, aydnlanm bir toplum saylamaz. zgr dnce

aydnlanmann temelidir, dogmalardan kurtulmaktr. Dogma zgr dncenin

en nemli, en etkin engelidir. zgr dnebilmek iin dogmalar bir kenara

koymak zorunluluu vardr. Rasyonel yaklam, nc olmazsa olmaz. Ne

18


demek? Be duyuyla toplanan verileri akl ve mantk ile muhakeme etmek

demektir. Muhakeme ok nemli bir deyimdir. Drdnc olmazsa olmaz laikliktir.

nan ve bilim alanlarnn kesin izgilerle biribirinden ayrlmas demektir. Doa

olaylarnn yorumlanmasnda bilimin geerli klnmas, insann vicdan ve

kutsal dnyasnda inancn geerli olmas demektir. Bu drt temel nokta olmadan aydnlanmadan sz edilemez.

imdi epeyce sizleri yorduumun farkndaym. Ama aydnlanmay ben nasl

anlyorum, bunu sizlerle paylam oldum. Ben aydnlanma olmadan deprem

sorunu zlemez derken, bu tr bir aydnlanmadan sz ediyordum. imdi

gelelim depremle aydnlanmann ilikisine. Bu slayt daha nce grmtk.

Neden zmlenemez? nk Trk aydnlanmas tamamlanamamtr da ondan

demitim. Trkiyede deprem sorunu teden beri bilinen nemli bir sorun. Ama

zellikle 90 lardaki depremler. 92 Erzincan, ardndan Dinar, ardndan Ceyhan,

ardndan Marmara, ardndan Dzce toplumu ok derinden etkiledi ve ok

kayglandrd. ok doal, son derece insancl olan bu kayg karsnda aydnlanm

insanlar nasl davranrlard. Tam aydnlanmam olduunu dndm trk

insan nasl davrand, bu karlatrmay yapacam deiik ereveler iinde

ve bununla kantlayacam savm. nce depremin toplumla ilikisine bakalm.

Aydnlanm bir toplumun insanlar bu skntlar yaadktan sonra yada

yaarken depremin ne olduunu renirlerdi. Riskin bykln ve bu riskin

nasl azaltlacan renmeye alrlard. Evlerinin, yaadklar yerin deprem

gvenliini, bunu azaltmak iin alnmas gereken nlemleri aratrrlard. Bu iler

iinde kendi grevlerini renirlerdi. Kendileri neler yapmak durumundalar bunu

anlarlard. Peki bunu yaparken kimden nasl destek alacaklarn aratrrlard.

Bunun sonucunda bir takm skntlara katlanp, gerekenleri yerine getirirlerdi

ve sonunda da evlerinde i rahatlyla uyurlard. imdi gelelim trk insannn

nasl davrandna. O getiimiz on yl iine yle bir bakalm. zellikle 2,

3, 4 ylna bu on yllk dnemin. Trk insan depremi ayrntsyla rendi.

Yerbilimci sevgili dostlarmz doru, yanl iyi, kt rettiler. Olaslklardan

sz etti, bunlardan pek bir ey anlamad trk insan. stanbuldaki depremin 7

byklnde olacan syleyenlere kzd, dertlendi, tasaland. Baka birisi

yok 7 olmaz, 6.5ta kalr deyince sevindi ona inand. O gece rahat uyudu. Evini

gsterdi mhendislere. Evine bakp iyi gzkyor abi diyen mhendislere hemen

19


inand ve konuyu unuttu. Ve evim salamm Mahmut bey byle syledi dedi.

Zayf diyen mhendise ok kzd, gidip bakasn buldu. Ta ki birisi kpta ya

pekte fena deil senin evin desin. Bunu dedirtince gene rahatlad. Sonunda nlemi

devlet alsn dedi, yine unuttu. E bu gsteriyor ki trk insannn, trk toplumunun

depreme yaklam pek rasyonel saylmaz. Bylece ne yapm olduk, sorumluluk

ve zahmetten kurtulduk. Depremin genel sorumluluunu tanrya havale ettik,

iyi bir kul olduk. Zarar azaltma sorumluluunu devlet babaya havale ettik, iyi

bir evlat olduk. Ama bunlar riski hi azaltmad iin kendini ncelikle kendini

ve yaknlarn, ocuklarn aldatm oldu. Gene topluma bakyorum zellikle o

ilk birka ylda stanbulda, stanbullular korkun tedirgin idiler. imdi biraz

unuttular ve en ufak bir kprtda sokaklara dklyorlard ve benim pek ok

arkadam var stanbulda yaayan, Ankarada yaayanlara kzyorlard. Sizin

orada deprem yok tabi, siz olaya souk kanllkla bakabiliyorsunuz, siz burada

yaamyorsunuz diye. Bende onlarla urayordum, diyordum ki kardeim senin

bak evinden iine gidip gelirken getiin yollar, bindiin aralara baknca trafik

kazasnda can verme olasl, senin depremde can verme olaslndan en az on

kat daha fazla. Hesaplar byle gsteriyor. Ardndan da aka yollu soruyordum,

niye ie gitmekten vazgemiyorsunuz da o trafiin iine giripte, o riski alyorsun

diye ve hepsi fena halde kzyorlard. Ama yaptklar i benim gzmde uydu.

Grdkleri eitim sisteminin dogmatik anlayla iyi badaan deterministik bir

sistem olduunu sergiliyorlard bana. Bizim eitim sistemimiz dogmatik anlaya

ok yatkn, deterministik saylabilecek, probabilistik yaklamdan haberi olmayan

bir eitim sistemidir. Bu sistemde yetien adamn, bana byle tepki vermesini

hi yadrgamyorum. Aslnda lisede okumutuk probabiliteyi. Ama tavlada zar

atarken, aka yollu imdi e be gelme ihtimali 36da bir diyebiliyorum. Oysa

unu bilmesi gerekiyor, yaayan herkesin herzaman riskler tadn, risklerin

hi bir ekilde sfrlanamayacan. Ama riski azaltmak iin nlemler almak

gerektiini, bunun kendi grevi olduunu da. Deprem riskininde bunlardan farkl

olmadn anlatp durdum bu topluma. Ben byk skntyla karlatm, abalar

gsterdiim dnemlerde. Artk laf aramzda bu abalar gstermiyorum.

imdi gelelim deprem ve mhendisin ilikisine. E mhendiste bu toplumun

ocuu. Burda bir sr mhendis ve mhendis aday renci var. Onun iin

onlara da gidiyor bu laf. Onun yaklam da fazla farkl deil. nk mhendis

20


bilir, deprem probabilistik bir olaydr. Ne zaman olur? Olursa ne kadar olur? Bir

ihtimaldir benim yaptm yap, deprem grmeden kullanm sresini tamamlar

diye. Ayrca da biliyor ki ite denetim sisteminin etrafndan dolamann yollar

vardr. Depremle bunlar gz nnde bulundurup, kumar oynuyor mhendis.

Doru dzgn depremle ilgili nlemleri almayabiliyor. te yandan depreme

benzeyen baka bir olgu daha var, mhendisin uramak zorunda kald. Yer

ekimi, arlk ykleri. Yerekiminin probabilistik deil her yerde, her zaman,

her koulda var olduunu da ok iyi biliyor. Yani depremle akalalabilir belki,

bir kumardr ama, yerekimiyle akalaamazsn. Bunu ok iyi bildiinden onunla

kumar oynamyor. Yerekimi iin gerekli nlemi her zaman zenle alyor. E tabi

ne kadar olsa da, biraz daha uyank mhendis olduu iin.

Deprem devlet ilikisine bir bakalm imdi. Daha ncede belirtildi, depremin

nlenemeyen bir doa olay olduu. nsanlarn yapmas gereken ey zarar azaltma

almas. Ne demek zarar azaltma almas. Genelde bunu sanyorum Oktay bey

daha kapsaml olarak anlatacak. Biz iki grupta toplarz. Afet Ynetimi depremden

sonra yaplacak almalar, arama-kurtarma, ilk yardm filan gibi. kinci grupta

ise risk ynetimi, deprem ncesinde yaplacak almalar. Burada gvenli kent

ve blge planlamas, gvenli yap tasarm, mevcut yaplarn deerlendirilmesi

filan filan gibi. Uzun vadeli geni kapsaml iler. Ben buna baktm zaman

afet ynetimini buz dann su stndeki blm, risk ynetimini de asl su

altndaki gvdesi diye gryorum, zarar azaltmas almasn. Szn ettiim iki

kategorideki iler iyi bir planlama ve sebatla uygulanacak bir devlet politikasyla

gerekletirilebilir. Hkmet politikas yetmez, devlet politikas on yllar boyunca

srekli uygulanacak bir politika gerektirir. Gereki bir eylem plan yaplmal ve

siyaset d bir anlayla on yllar boyu sabr ve sebatla uygulanmaldr bu plan. Bu

yaklam da trk toplumuna ok yabanc. Pek bizim houmuza giden iler deil,

uzun vadeli planl iler. Soukkanl ve aklc, rasyonel bir bak gerektirir bu iler.

Toplum buna pek hazrm gibi grnmyor dorusu. Afet ynetimi, deprem

sonrasnda yaplacak ilerin nitelii yle tanmlanabilir. Bunlar ksa dnemli

gze grnen, yara sarma edebiyatna elverili dolaysyla oya dnebilen

ama sonuca fazla katk yapmayan almalardr. Afet ynetimini en st dzeyde

en baarl ekilde yaparsanz gayet tabi iyi olur. Amma bunun sonucunda l

saysn %1 bile azaltamazsnz, zarar maddi zarar %1 bile azaltamazsn. Oysa

21


risk ynetimi, can ve mal kaybn byk lde azaltabilir. %1e bile indirebilir,

doru drst ve yeterli bir sre uygulanrsa. ok kabaca syleyeyim. stanbulda

can kaybn eitli senaryolar 40-50 bin civarnda veriyorlar. unu sylyorum,

ne dediimin farkndaym. 50 bini 5 bine deil 500e indirebilirsiniz. Eer bu

ileri doru drst gerektii gibi, gereken sre yrtebilirseniz. Ne demektir

bunun tercmesi. 45 bin kii, ya da 49 bin 500 kiiyi kurtarabilirsiniz demektir.

Ama ne varki burdaki iler yle kolay sonu veren iler deil. On yllar boyunca

aba gerektiren ve byk yatrmlar gerektiren ve de ok garip bir ekilde oya pek

dnmeyen almalardr. Gzle grlmez bugn yaptnz almalar. Belki

otuzyedi yl sonra takdir edilir, ama size iki yl sonra oy gereklidir. O nedenle

bu tr almalar yneticiler pek sevmezler bu zahmetli ileri. Deprem ve devlet

ok nemli bir konu. mar aff sizi temin ederim ben yzlerce binlerce yabanc

uzmanla dp kalktm son krk yldr, bunlarla eitli konular tarttm. Ben imar

aff kavramn hibir yabanc lke uzmanna anlatamadm. Ne demek nk imar

aff. Tercme edeyim, net bir trkeyle syleyim imar affnn ne olduunu. u

demek. Sevgili yurttam, teknik gereklere uymadan yaptn bu evin, depremde

ocuklarna mezar olacan bilerek bu durumu yasallatryor ve burada yaamana

izin veriyorum demektir. Bunun baka akas tesi yoktur. Bu anlalabilir bir olay

deildir. Ama Trkiyede sk sk kartlr. ok sevilen bir uygulamadr. nk bu

yurttaa ksa dnemli yarar salar. Onu bylece mutlu eder ve bunun oy cinsinden

getirisi yksektir. Bilmem anlatabildim mi?

imdi gelelim Deprem ve Yurtta ilikisine. Yurtta son derece kaygl hakl

olarak. Ama kadercilik ile, umursamazlk arasnda gidip gelmektedir. Kadercilik

demek dogmatik yaklamclk demektir. Umursamazlk demek aklc dnceden

uzak olmak demektir. Hereyi devletten beklemektedir. Hi kimse benim atm

akyor, benim atm gelsin devlet tamir ettirsin demez. Ama benim evim depreme

gvenli deil, devlet gelsin depreme dayankl hale getirsin diye oturup bekler.

Aslnda iki olay arasnda hi bir fark yoktur. Ama yurtta bu ii byle alglar

her ne hikmetse. Baz toplum bilimciler bilirsiniz derler ki bizim toplumumuzda

salkl bir devlet yurtta ilikisi olumad. Derler ki yurttalk bilinci gelimedi.

Galiba hakl bu adamlar. Yurtta derki param olsa gvenli yapda yaamaz

mym. Deprem gvenli yap. Bu savunma bana hi geerli grnmyor. Pembe

iekli fayanslar, banyonuza taktrdnz bedava m veriyorlar onlar. Ona para

22


veriyorsan tekine de para vermek senin grevindir. Yapda deprem gvenliinin

maliyeti, bu tabi biraz haddini aan bir rakam vermek ama, ok ok kaba bireyler

syleyeceim. Yeni yapda deprem gvenliini salamak iin maliyetin en ok

%3 - %5i mertebesinde bir ek harcama sz konusu olur. Var olan yapy deprem

gvenli hale getirmek iin %20 ila %20 - %30 gibi bireyler harcamak gerekir.

Oysa gmenin maliyeti ile karlatrmak gerek bu rakamlar. Gmenin maliyeti

nedir? Maln, cann, ocuklarn hayatlar tehlikede, bu karlatrmay yaparak

maliyet deerlendirmesi yapmak zorunda yurtta. Sk sk sorarlar. Hocam yaplar

ne zaman depreme gvenli olacak? Cevab ok basittir bunun. Yurttalar pembe

fayanslara dedikleri kadar paray gvenlie de vermeye hazr olduklar zaman

bu problem zmlenecektir. Nitekim yava yava da olsa bu yolda son be alt

yldr epey bir gelime var. Zira gerekli bilgi ve teknoloji yllardr var. Bugn

olumad bu, toplumda bu ii becerecek mhendislik birikimi. En az 30-40 yldr

var bu toplumda. Ama bunu kullanamadk, kullanmaya gerek grmedik. Ne

zaman talep doacak, o zaman bunlar hemen arz edilecek ve problem yava yava

zmlenmeye doru gidecek. ok iyi yurtta soruyor, yeni yaplarn depreme

gvenli olmas iin ne yapmak lazm? ok basit, ynetmelikleri uygulamalar

yeterli. Etkin bir yap denetimi sisteminiz varsa, doru drst uygularsanz

sorun kalmaz. Bunu demek ok kolay da gerekletirmek ok zor. nk yurtta

anlayp benimsemedike yasa, kural, yaptrm, ceza para etmiyor. Yurttan bunu

benimsemesi art. Kurallar arptarak uygulamak, drst yurtta zyor. Pardon

kurallar drst yurtta zyor, iini zorlatryor. ini bilen bu iten syrtyor.

Doru drst uygulanmad srece bu kurallarn kimseye bir yarar yok. Bugn

bir bina yaptrmak isterseniz dzinelerle onay, ruhsat, imza almanz gerekiyor

ama bu ak sylyorum dzinelerle. Kuramsal olarak gvenli ve salkl bir yap

elde etmek iin bu kadar ok kontroldan, bu kadar ok onaydan geince sonunda

ortaya kan gvenli bir yap olacak, bu ok mantkl grlen bir durum. Ama

gerekte yle olmuyor. Yurtta iin bunlar bu kurallar glk, engel, hatta zaman

zaman ikenceye dnen uygulamalar. Birok grevli iinde haksz kar frsat.

Filanca onayn verilmesinin koullar filan gibi. Diyebilirsiniz ki bu sistem kt,

yeni bir sistem kuralm. Hi yle dnmyorum. Eminim ki onu da derhal

baaryla dejenere ederiz. nk kafalar ayn kafalar olduka kurallar, sistemi

dilediiniz kadar deitirin uygulamalar ayn olduka hibir ey deimiyor.

Haksz kardan sz etmiken hemen ufak bir parantez aym burda. Cinsellie

23


endeksli ilkel bir ahlak anlay var bu toplumda, toplumumuzda. yleki cinsel

ahlakszlklar dndaki tm ahlakszlklar hogryle karlanyor. Bunlar ayp

mayp olmaktanda kt. Hatta zaman zaman olaan karlanyor, tre cinayetiyle

temizlenen namus. Olaan saylan yalan, rvet, torpil. Byle bir ortamda

enayilikle e anlaml saylan drstlk, marifet saylan ke dnmecilik iinde

hangi etikten nasl sz edebilirsiniz. Deprem ve medya. Deprem ve zarar azaltma

konusunda hi kukusuz medya ok nemli grevler yapabilir, ok etkin olabilir.

24


1

G Deprem Aratrma ve Uygulama Merkezi

DEPREM VE AYDINLANMA

Turul Tankut

2

NEDEN ZMLENEMEZ ?

Trkiyede deprem sorununun nasl zmleneceini deil, neden kolay kolay zmlenemeyeceini anlatan konuma...

Bilinen baloncu yks...

Bir hocadan da bu beklenir zaten...

Trkiye'nin Deprem Gerei Paneli

Gazi niversitesi Deprem Aratrma ve Uygulama Merkezi 22

25


3

SUNU DZEN

* Giri* Aydnlanma Kavram* Deprem-Aydnlanma likisi

- Deprem ve Toplum- Deprem ve Mhendis- Deprem ve Devlet- Deprem ve Yurtta- Deprem ve Medya

4

AIRI HASARTrkiyede deprem ar yap hasarna ve

ar can kaybna yol aar. Neden ?* Baarsz mhendislik ?* Yetersiz yap denetimi ?* Kt niyetli yklenici ?* Kt malzeme ?* Yetersiz alm gc ?* vb vb vb

Bunlar neden deil, sonu...



26


5

AIRI HASARTrkiyede deprem ar yap hasarna ve

ar can kaybna yol aar. Neden ?

Hepsinin temel nedeni:Trk Aydnlanmas tamamlanamamtr;

Bilimsel ve aklc dnce, dogmatik kafa yapsnn yerini alamamtr

da ondan...

6

AYDINLANMAKAVRAMI



27


7

TANIM DENEMES

Ansiklopedilere bakarsanz,* Aydnlanma, 18. yzylda gelien

ve aklcl n plana karan bir felsefe akmdr.

Yetersiz ve yanltc...

8

TANIM DENEMES

Yetersiz ve yanltc. nk aydnlanma,* ok nemli bir dnsel, kltrel ve

sosyal dnm olgusunun addr;* Bu dnmn gereklemesine, dier

faktrlerle birlikte, yardmc olan dnce akmnn ad deil.

yle ise...



28


9

TANIM DENEMES

Aydnlanma basite,* Dogmatik kafa yapsndan kurtularak,

dncenin zgrletirilmesi ve rasyonel dnme ynteminin benimsenmesidiye tanmlanabilir.

Ne demek yani ?...

10

TANIM DENEMES

Kk bir anmsatma,* Dogma, doruluuna tartmasz inanlan,

ispat, kant olmayan nerme demektir.* nsanlar, dogma ile inanc biribirinden

ayrmak iin rpnr dururlar ama,* Her inan sistemi dogmalara dayaldr.



29


11

TANIM DENEMES

Dogmatik kafa yapsndan kurtulmak demek,* Doann inanla deil, be duyu ve aklla

yorumlanmas demektir;* nanlarn fiziksel dnyadan karlmas,

vicdanda saklanmas demektir; yani,* Gerek anlamda laiklik demektir.

12

TANIM DENEMES

Rasyonel dnceyi benimsemek demek,* Evrenin bilimsel yaklamla yorumlanmas

demektir; dolaysyla,* Bilimin nem kazanmas, bilimsel

gelimenin hzlanmas demektir.



30


13

TANIM DENEMES

Dogmalarn yerini akln almas demek,* Kilisenin ynetim zerindeki etkilerinin

azalmas; dolaysyla,* Gcn inanlardan alan din adamlarnn

neminin azalmas, normal insanlarn deer kazanmas demektir;

* Totaliter rejimlere bakaldrlmas, eitlik araylarnn balamas demektir.

14

AYDINLANMANINOLMAZSA OLMAZLARI

* zgr Dnce - zgr dnemeyen insan aydnlanm saylamaz.

* Dogmalardan Kurtulma Dogma, zgr dncenin en nemli engelidir.

* Rasyonel Yaklam - Be duyu ile toplanan verileri akl ve mantk ile muhakeme etme.

* Laiklik - nan ve bilim alanlarnn kesin izgilerle ayrlmas; doa olaylarnda bilim, insann vicdan ve kutsal dnyasnda inan.



31


15

DEPREM-AYDINLANMA

LKS

16

TRKYEDE DEPREM SORUNU

Trkiyede deprem sorunu zmlenemedi ve kolay kolay zmlenemez. Neden ?

Trk Aydnlanmas tamamlanamamtr;

Bilimsel ve aklc dnce, dogmatik kafa yapsnn yerini alamamtr

da ondan...



32


17

TRKYEDE DEPREM SORUNU* 1990lardaki depremlerde ortaya kan

felaket tablosu, doal olarak toplumu derinden kayglandrd. Son derece insancl olan bu kayg karsnda,

* Aydnlanm insanlar nasl davranrd? Trk insan nasl bir davran sergiledi?

Bakalm nasl...

18

DEPREM VETOPLUM



33


19

DEPREM VE TOPLUMAydnlanm bir toplumun insanlar,* Depremin ne olduunu,* Riskin bykln, nasl azaltlacan,* Evlerinin gvenliini, alnacak nlemleri,* Kendi grevlerini, destek olanaklarnaratrp renirlerdi;* Skntya katlanp gerekenleri yaparlar,* Evlerinde i rahatlyla uyurlard.

Sylemesi kolay...

20

DEPREM VE TOPLUMTrk insan ise,* Depremi ayrntsyla rendi;* Olaslklardan pek birey anlamad;* 7.0 olacan syleyenlere kzd, 6.5

olur diyene inand, rahat uyudu;* Evi iin yi grnyo abi diyene inand

ve konuyu unuttu; * Zayf diyene kzd, yi diyeni buldu;* nlemi devlet alsn dedi, yine unuttu.

Haydi hayrls...



34


21

DEPREM VE TOPLUM

Trk insan bylece,* Sorumluluktan ve zahmetten kurtuldu;* Depremin genel sorumluluunu Tanrya

havale etti, iyi bir kul oldu;* Zarar azaltma sorumluluunu Devlet

Babaya havale etti, iyi bir evlat oldu;* Ama bunlar riski hi azaltmad iin,

kendini ve yaknlarn aldatm oldu.Ne gzel dii mi...

22

DEPREM VE TOPLUM

Korkudan uyuyamayan stanbulluya,* Trafik kazasnda can verme olaslnn,

depremden on kat fazla olduu sylenip,* Yola kmaktan neden vazgemedii

sorulunca Ankaralya kzd; bylece,* Eitim sisteminin dogmatik anlayla iyi

badaan deterministik bir temele oturduunu rneklemi oldu.

Doru dii mi...



35


23

DEPREM VE TOPLUM

Lisede okuduu probabiliteyi tavlada zar atarken anmsayan Trk okur-yazarna,

* Yaayan herkesin riskler tadn,* Risklerin sfrlanamayacan,* Riski azaltmak iin nlem gerektiini,* Deprem riskinin de farkl olmadnanlatp zmsetmek hi kolay deil.

Hayat zor...

24

DEPREM VE MHENDS



36


25

DEPREM VE MHENDSMhendis de bu toplumun ocuu; onun

yaklam da fazla farkl deil...* Depremin probabilistik bir olay, denetim

sisteminin yetersiz olduunu dnp depremle kumar oynuyor; oysa,

* Yerekiminin aka kaldrmadn biliyor, onunla kumar oynamyor.

Ne olsa, daha uyank...

26

DEPREM VEDEVLET



37


27

ZARAR AZALTMA

Deprem nlenemeyen bir doa olay; yaplacak ey zarar azaltma almas:

* Afet Ynetimi (Deprem sonras) Arama kurtarma, ilk yardm, salk, doyurma, barndrma, geici/kalc konut vb.

* Risk Ynetimi (Deprem ncesi) Bilgi altyaps, gvenli kent/blge planlamas, gvenli yap tasarm/yapm, mevcut yapdeerlendirmesi/glendirilmesi vb.

28

DEPREM VE DEVLET

Zarar azaltma, iyi bir planlama ve sebatla uygulanacak devlet politikas gerektirir.

* Gereki bir eylem plan yaplmal ve* Siyaset d bir anlayla, onyllar boyu

sabr ve sebatla uygulanmaldr.Bu yaklam Trk toplumuna yabanc;* Soukkanl ve aklc bak gerektiriyor;* Toplum buna hazrm gibi grnmyor.

Krk frn ekmek...



38


29

DEPREM VE DEVLETAfet ynetimi, buzdann grnen ucu* Ksa dnemli, gze grnen, yara sarma

edebiyatna elverili, oya dnebilen ama sonuca fazla katk yapmayan almalar.

Risk ynetimi, buzdann gvdesi* Can ve mal kaybn %1e indirebilecek ama

onyllar sonunda sonu veren, oya dntrlemeyen ve dolaysyla,

* Yneticilerin sevmedii zahmetli iler.Ah u politikaclar...

30

DEPREM VE DEVLET

mar aff...Sevgili yurttam, teknik gereklere uymadan yaptn bu evin depremde ocuklarna mezar olacan bilerek, bu durumu yasallatryor ve burada yaamana izin veriyorum diyerek Devletin yurttana ksa dnemli yarar salamas ve onu bylece mutlu etmesi

Trk zekasnn esiz buluu...



39


31

DEPREM VEYURTTA

32

DEPREM VE YURTTAYurtta son derece kaygldr, amma,* Kadercilik (dogmatik yaklam) ile

umursamazlk (aklc dnceden uzaklk)arasnda gidip gelmekte;

* Her eyi devletten beklemektedir.Baz toplumbilimciler hakl galiba:* Salkl bir devlet-yurtta ilikisi ve* Yurttalk bilinci var gibi grnmyor.

Kolay deil...



40


33

DEPREM VE YURTTAParam olsa gvenli yapda yaamaz mym?* Bu savunma pek geerli deil;

Pembe iekli fayanslar bedava m?Yapda deprem gvenliinin maliyeti:* Yeni yapda, toplamn % 3 ~ 5i;

Varolan yapda, % 20 ~ 30u (kabaca)Oysa, gmenin maliyeti:* Maln, cann, ocuklarn tehlikede

yi dn kardeim...

34

DEPREM VE YURTTA

Hocam, yaplar ne zaman gvenli olacak?* ok basit, yurttalar pembe fayanslara

dedikleri kadar paray gvenlie de vermeye hazr olduklar zaman...

Zira,* Gerekli bilgi ve teknoloji yllardr var;* Talep dounca, arz hemen oluacak.

Yeter ki, biz akllanalm...



41


35

DEPREM VE YURTTAYeni yaplarn depreme gvenli olmas iin,* Ynetmelikleri uygulamak yeterli, bu da

Etkin bir yap denetim sistemi gerektirir.Demek kolay da gerekletirmek ok zor;* Yurtta anlayp benimsemedike,

Yasa, kural, yaptrm, ceza para etmiyor.* arptlarak uygulanan kurallar, drst

yurtta zyor, iini bilen syrtyor.Bugne bir bakalm...

36

DEPREM VE YURTTASradan bir bina yaptrmak iin dzinelerle

onay, ruhsat, imza gerek. Btn bunlar,* Kuramsal olarak, gvenli/salkl yap iin;* Yurtta iin, glk, engel, ikence;* Birok grevli iin, haksz kar frsat.Bu sistem kt, yenisini getirsek...* Onu da derhal baaryla dejenere ederiz.

Kafalar deimedike...



42


37

DEPREM VE YURTTA

Haksz kardan sz etmiken,* Cinsellie endeksli ilkel bir ahlak anlay;* Tre cinayeti ile temizlenen namus;* Olaan saylan yalan, rvet, torpil vb.* Enayilikle eanlaml drstlk;* Marifet saylan ke dnmecilik;* Etik mi, o da ne?

Bilmem anlatabildim mi...

38

DEPREM VEMEDYA



43


39

DEPREM VE MEDYADeprem ve zarar azaltma konusunda medya,* nemli grevleri etkin biimde yapabilir;Yapabilir de, yapar m acaba ?* Medyay bu toplumun uyanklar ynetir;* Tek kaygs tiraj ve izlenme orandr;* Neden olduu olumsuzluu umursamaz;* Haberi uydurmak, arptmak marifettir;* Etik denilen kavramdan habersizdir.

(Geri niversite de farkl deil ya, neyse)Neremiz doru ki...

40

SONSZ



44


41

SONSZ

Aklc dncenin dogmatik kafa yapsnn yerini alamam olmas nedeniyle,

* Yalnzca deprem sorunu deil,* Trafik sorunu da,* Eitim sorunu da,* Salk sorunu da,* Ve aklnza gelebilecek dier sorunlar dakolay kolay zmlenemiyor, zmlenemez...

yimser olamyorum...

42

AFFOLA...

Sr-i lisanettik ise...



45


43

TEEKKRLER

Sabrnz ve dikkatiniz iin...

44

G Deprem Aratrma ve Uygulama Merkezi

DEPREM VE AYDINLANMA

Turul Tankut



46


47


Prof. Dr. Sinan ALTIN (Panel Yneticisi)

Turul Tankuta teekkrlerimi sunuyorum. Ben size sylemitim, ok deiik

fikirler ortaya kacak diye. lk konumacmzdan itibaren bu fikirler ortaya kt

ve ortam snd. Efendim ikinci konumac Mahmut Kk. Ona da yle bir soru

sormak istiyorum. Sayn Kk, Marmara depreminden sonra on yllk srete

devlet ne yapt? Ne dzeyde baarl olduk? Gelecee hazrlkl myz? Buyrun

efendim.

Sayn bakan, niversitelerimizin deerli retim yeleri, sayn meslektalarm,

deerli katlmclar, hanmefendiler, beyefendiler. Szlerime balamadan nce,

hepinizi saygyla selamlyorum. Trkiyenin Deprem Gerei konulu paneli

dzenlemelerinden dolay Gazi niversitesi Deprem Aratrma ve Uygulama

Merkezinin deerli grevlilerini ve bu konuda tm emei geenleri kutlamak

istiyorum. Benden bu panelde, 17 Austos 1999 Glck ve 12 Kasm Dzce

depremlerinden sonra konuyla ilgili olarak bakanlmzca yaplan almalar,

mevzuat dzenlemeleri ve alnan nlemler hakknda bilgi verilmesi istenmitir.

Bu cmleden olarak lkemizin konumundan balayarak aadaki bilgileri vermek

istiyorum.

Sayn bakan, deerli katlmclar Trkiye jeolojik yaps, toporafyas ve iklim

zellikleri nedeniyle her zaman eitli doal tehlikelerle kar karya bulunan bir

lkedir. Bu konumu ve yksek fiziksel ve sosyal zarar grebilirlikleri nedeniyle

gemite doal afetler sonucunda byk lde can kayplar, yaralanmalar ve

mal kayplaryla karlamtr. 17 Austos 1999 tarihinde meydana gelen 7.4

Mahmut KK Bayndrlk ve skan Bakanl, Mstear Yardmcs

48


byklndeki zmit Krfezi depremi ve 12 Kasm 1999 tarihinde meydana

gelen 7.2 byklndeki Dzce depremi; Trkiyedeki doal afetlerin tehlikesi

ve riskinin nemini birkez daha gndeme getirmitir. Bu iki byk depremde

18 bin kii hayatn kaybetmi, 50 bin kii yaralanm, Trkiyenin sanayi ve

haberlemesi, altyaps byk lde zarar grmtr. Yaplan hasar tespitlerinde

66.440 konut, 10.900 iyeri ykk ve ar hasarl, 67.242 konut ve 9.922 iyeri

orta hasarl, 80.160 konut ve 9.712 iyeri az derecede hasarl olmak zere toplam

244.303 adet konut ve iyerinin hasar grd belirlenmitir.

Sayn bakan, deerli katlmclar. Bugnk bilgilerimiz ve halen yrrlkte olan

Trkiye deprem blgeleri haritas esas alndnda lke topraklarnn %96snn

farkl oranlarda deprem tehlikesine sahip blgeler iinde yer ald ve nfusunun

%98inin bu blgelerde yaad grlmektedir. Bu blgelerin %66s birinci ve

ikinci derece deprem blgeleri baka bir deyile fay zonlar ierisindedir. Son

yzyl ierisinde lkemizde hasar yapan 130 deprem meydana gelmi olmas da

hasar yapan depremlerin devam edeceini gstermektedir. Byk apl afetlerin

meydana gelme skl asndan dnya lkeleri arasnda ilk srada yeralmann

doal sonucu olarak herhangi bir byk apl afet meydana geldiinde, lkemiz

kendi z kaynaklar ve i dinamikleriyle mdahaleye yetersiz kalmaktadr. Bu

durum ayn zamanda lkemizin srdrlebilir kalknmasn da olumsuz ynde

etkilemektedir.

Sayn bakan, deerli katlmclar. 17 Austos ve 12 Kasm 1999da yaanan

Marmara depremi ile eitli depremler sonras meydana gelen can ve mal

kayplar denetimsiz yerleme ve yaplamalarn yol aabilecekleri zararlar btn

aklyla, yeniden gz nne sermitir. Deprem sonras yaplan gzlemlerde

meydana gelen hasar ve gmelerin byk bir ounluunun gerekli zemin

aratrmasnn yaplmamasndan, depreme uygun olmayan mimari ve tayc

sistemden, eksik ve yanl donatdan, standartlara uygun malzeme kullanlmamas

ve imalat yaplmamasndan, en nemlisi de yapm srasnda yeterli denetimin

yaplmamasndan kaynakland anlalmtr. lkemizdeki yap denetim

sistemi ve yapm aamasnda grev alan mteahhit, proje mellifi, fenni mesul

ve denetim yapmakla grevli yerel ynetimlerin grevlerini gerektii gibi yerine

getirmedikleri bu deprem felaketi sonucunda bir kez daha ortaya kmtr. Bu ksa

bilgilerden sonra 1999 depremini mteakip bakanlmzca yaplan almalara

49


deinmek istiyorum.

Sayn bakan, deerli katlmclar; Bakanlmz yaadmz depremin ardndan

deprem blgelerinin yeniden imar ve inasna ayr bir nem ve ncelik vererek

bir dizi proje ve almay birbiri ardna gerekletirmitir. Yaplan almalar

aadaki ekilde dile getirmek mmkndr. Blgenin imarna ynelik almalar

olarak ncelikle konutlar ykp, ar ve orta derecede hasar gren afetzedelere

kira, az hasar grenlerede onarm yardm yaplmtr. Afetzedelerin, k artlarnda

geici iskanlarn salamak zere 25.512 prefabrik konut ve konteynr yaplarak

geici iskan salanmtr. Hak sahibi olan afetzedeler iin bir yl ierisinde

45.582 si bakanlmzca olmak zere, 52.000 konut ve 5860 iyeri yaptrlarak

haksahiplerine teslim edilmitir. Doal afetler nedeniyle alt ve st yap hasarlarna

urayan belediyelerimize katk salamak amacyla afet tertip hesabndan denek

aktarlmas yaplmtr. Alt yaps tamamen tahrip olan, bata Adapazar olmak

zere, Glck ve Krfezide kapsayan 28 belediyenin alt yaps yeniden ina

edilmitir.

Mevzuat almalarna gelince; bilindii gibi Afetlere ve Trkiye zerinde

deprem olgusuna duyarl, kolay anlalabilir ve uygulanabilir bir mevzuat sistemi

depremlere hazrlanmada ve deprem zararlarnn azaltlmasnda bir toplumun

en gl aracdr. Bu cmleden olarak, 3030 sayl kanun kapsam dnda kalan

belediyelere ait tip imar ynetmeliinde deiiklik yaplarak, ki bu bugnk adyla

planl ve plansz tip imar ynetmelii. Yeni yerleim alanlarnn imara almas ve

yaplamas kurallar yeniden dzenlenmi, yerleim yerlerinin seiminde sondaja

dayal etdler ngrlm jeoteknik incelemeler, ilave kriterler getirilmitir.

Yapda can ve mal gvenlii salamak, kaynak israfna sebep olan plansz,

kontrolsuz ve kalitesiz yaplamay nlemek, ada norm ve standartta yap

retmek ve bunun iin yap denetimini salamak amacyla 29.06.2001 tarihinde,

4708 sayl Yap Denetimi Hakkndaki Kanun yrrle konulmutur. Afetlerde

etkin ve hzl mdahale etmeyi teminen, il ve ile belediyelerinin kent bilgi sistemi

oluturmas ynndeki faaliyetlerin yaygnlatrlmasna allmtr. Yine

yaplama mevzuatndaki deiikliklerle beraber mevcut yap stokununda depreme

dayankl bir hale getirilmesi iin almalar devam etmektedir. Olas bir depremde

yklmas istenmeyen hastane, iletiim binalar gibi nemli binalar tespit edilerek

50


depreme kar glendirilmeleri salanacaktr. te yandan inaatlarda noksan ve

kt malzeme kullanmn nleyecek hukuki ve mevzuat dzenlemelerine ilave

olarak, teknik mevzuatta da gerekli dzenlemelere gidilerek her malzeme ve

hizmet iin standart ve teknik artlar oluturulmas, son teknik gelimeler nda

afet blgelerinde yaplacak yaplar hakkndaki ynetmelikte ve binalarn s

yaltm ynetmeliinde, binalarn yangndan korunmas hakkndaki ynetmelik

ile TSE 500 ve betonarme hesap ve yapm kural ve standartlar ve dier malzeme

standartlarnda revizyon yaplmtr. Bu konudaki en nemli gelime, yap malzeme

ynetmeliinin hazrlanmas olmutur. Bu ynetmelik ile yap malzemelerinin

tamas gereken temel gerekler ve uygunluk deerlendirme prosedrleri ile

piyasa gzetim ve denetim ilemleri ile ilgili usul ve esaslar belirlenmitir. AB

muktesabat ile de uyumu salayan sz konusu ynetmelik, 2004 tarihinde

yrrle girmek zere, 2002 tarihinde 24870 sayl resmi gazetede yaynlanarak

yrrle konulmutur. Yaplarda bu dzenleme beraberinde standardizasyonu,

metodolojiyi, kalibrasyonu, kalite ve akreditasyon lmlerine yeni bir boyut

getirmitir. 3038 sayl raklk Mesleki Eitim kanununa gre sertifikal usta ve

iilerin altrlmasna zen gsterilerek, inaatlarda erbap iiliinin nnn

almasna imkan salanmtr. 17 Austos 99 Marmara depreminden sonra

eitli kamu kurum ve kurulular almalar yapmlardr. zellikle karayolu

ulamnda stlendikleri nemli fonksiyon gz nne alnarak otoyollar zerinde

kpr, viyadk, tnel ve benzeri sanat yaplarnn deprem riskini azaltmak iin bir

dizi nlemler alnm, bunlardan byk bir blmnn yapm gerekletirilmitir.

Sayn bakan, deerli katlmclar. Kamu binalarnn envanterinin kartlmas ve

gvenlik deerlendirmesi konusunda yaplan almalarda lkedeki bina saylar,

okul, hastane, salk binalar ve bunlarn haricindeki dier binalar olmak zere 3

kategoride toplanm, bu kategorilere giren bina says, binalarn bina inceleme

ve gvenlik deerlendirmesi bedeli, glendirme projesi hazrlanmas bedeli,

glendirme imalat yapm bedeli olarak ayr ayr hesaplanmtr. Bunlarn toplam

olarak lke genelinde tm kamu binalarnn toplam glendirme, rehabilitasyon

bedelleri hesaplanm, bunlara ait ayrntl bilgiler elde edilmitir. Bu bilgiler

sonucunda lke genelinde yaklak olarak 77.552 adet kamu binasnn bulunduu,

bunlarn toplam kullanm alanlarnn 97 milyon metrekare olduu, bunlarn

inceleme gvenlik deerlendirmesi ve glendirme projelerinin hazrlanmas,

51


glendirme imalat yapm olmak zere toplam olarak yaklak 6 milyar 600

milyon YTLlik bir denek gerektii anlalmtr. Dier taraftan zel planlarnn

envanterinin kartlmas ve gvenlik deerlendirmesi yaplmas konusunda

yap stokunun belirlenmesi ve gvenlik deerlendirilmesinin yaplabilmesi iin

rnek formatlar oluturulmu, bu formatlarla toplanan bilgilerden yararlanarak

almalara balanlmtr. Bu surette tm sorumlulara ve yerel yneticilere can

ve mal kaybnn bilincinde olunmas, sorumluluk yklenmesi almalar derhal

balatlarak muhtemel bir depremde meydana gelebilecek hasar ve can kayplarnn

asgari dzeye indirilmesi hususunda eylem plan oluturulmutur.

Sayn bakan, deerli katlmclar. Marmara depremi sonrasnda yaplan nemli

bir almada deprem rasnn dzenlenmi olmasdr. Kamu ynetiminin

yeniden yaplandrlmasna paralel olarak, yeni dnemde merkezi hkmetin

grevleri arasnda bulunan yasa yapan, kural koyan ve standart oluturan grevleri

kapsamnda bakanlmzca mevzuat deerlendirmesi almalar yaplmaktadr.

Bilindii zere lkemizde deprem bilincini oluturarak toplumun tm kesimlerine

etkin bir ekilde anlatlabilmesi ve yrrle konulmas planlanan yasal ve

kurumsal dzenlemelere kaynak salayabilmesi amacyla bakanlmzca; 29-30

Eyll 1 Ekim 2004 tarihleri arasnda gerekletirilen deprem rasnda alnan

kararlar ve grler dorultusunda hazrlanan sonu bildirgesinde ngrlenlerin,

hayata geirilebilmesi iin dzenlenen eylem plan erevesinde bir program

balatlmtr. Bu program dahilinde birincil mevzuat olarak imar kanunu, afet

kanunu, yap kanunu, yetkin mhendislik kanunu, kat mlkiyeti kanununda

deiiklik yapan kanun olmak zere 5 kanun tasars hazrlanarak yasalamas

sreci balatlmtr. Kat mlkiyeti kanununda deiiklik yapan kanun 28.11.2007

tarihinde 26714 sayl resmi gazetede yaynlanarak yrrle girmitir.

kincil mevzuat ve ynetmelik olarak mevcut binalarn glendirilmesini kapsayan

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakkndaki Ynetmelik hazrlanarak 6

Mart 2007 tarihinde ve 20100 sayl resmi gazetede yaynlanmtr. Temel zemin

ettleri format hazrlanarak 10 Austos 2005 tarihinde yrrle konulmas

yansra, ayn yl ierisinde Karayollar Genel Mdrlnce Karayolu Yol Boyu

Mhendislik Yaplar iin Afet Ynetmelii, ller Bankas Genel Mdrlnce

Alt Yaplar iin Afet Ynetmelii, Afet leri Genel Mdrlnce Yerbilimleri

Rapor Format, Mikroblgeleme Standard ve Afet Ynetimi Stratejik Plan olmak

52


zere ynetmelikler hazrlanarak yrrle konulmutur. Belli bir zamana bal

olarak, uzun vadede yaplacak olan almalar veya devam eden dzenleyici

ilemler ise lke deprem parametreleri, tehlike haritalar, ulusal sismik a, diri

fay veri taban, afet bilgi sistemi oluturulmas, kurumlar aras bilgi paylam,

halkn bilgilendirilmesi, depreme dayankl yap malzemesi olarak sralamak

mmkndr. Eylem plan kapsamnda yaplan bu almalara ilave olarak afet

sigorta sisteminin gelitirilmesi, afetlerle ilgili doru ve hzl bilgi ak, resmi

kurumlarla medya ilikisi, depremin nceden tahmini ile ilgili etik kurallarn

uygulanmas, afet ynetimi ve risk ynetimi olgusunun idari dzenlemelerde yer

almas, afetler konusunda yaygn eitim ve niversite retim programlarnn

yenilenmesi, kamu yneticileri iin eitim, halkn afet konusunda bilgilendirilmesi

ve bilinlendirilmesi konularndaki almalar yaplm bulunmaktadr. Bakanlk

olarak sektrn ve lkenin nn aan temel dzenlemeleri ve idari ilemleri

zamannda oluturmaya almak zorundayz.

Sayn bakan, deerli katlmclar. Afet ynetimi erevesinde zarar azaltma,

hazrlkl olma ve iyiletirme aamalarn bir plana balayan afet ynetimi

stratejik plan hazrlanmtr. Ulusal sismik an uydu iletiim kayt cihazlaryla

glendirilmesi ve ulusal deprem izleme ve veri deerlendirme merkezi kurulmu

olup lke genelinde yaygnlatrlacaktr. Bu kapsamda 20 adet uydu iletiimli yeni

geniband, 30 adet online telefon iletiimli ksa periyotlu deprem kayt istasyonlar

ile, tm Trkiyedeki deprem aktiviteleri 24 saat sreyle izleme imkan getirilecektir.

Deprem dahil riskli alanlarn belirlenmesi ve gerekli nlemlerin alnmas iin diri

fay veri taban ve btnleik afet tehlike haritalar hazrlanacaktr. Trkiyenin

deprem riski yksek ancak tektonik rejimleri farkl blgelerinde deprem

davrannn ok disiplinli yaklamlarla aratrlmas projeleri tamamlanacaktr.

Ulusal kuvvetli yer hareketi kayt ebekesi veri taban, uluslararas leklere gre

deerlendirilmesi projesi ODT Deprem Mhendislii Aratrma Merkezi ile

ortaklaa gerekletirilecektir. Deprem tehlikesi yksek olan krsal alanlardaki

konutlarn rehabilitasyonu projesi kapsamnda, afet sonras acil durum iyiletirme

ve yeniden ina faaliyetlerine devam edilecektir. Bakanlmzca halen 7 gn 24

saat esasna gre 31 zayf, 152 kuvvetli yer hareketi gzlem istasyonu arac ile

yer hareketleri gzlenmek suretiyle yerine getirilmektedir. Bu hizmetlerin daha

yaygn ve etkin olarak yaplabilmesi iin Ulusal Sismik A projemizi gelitirmek

53


amacndayz. Bunlarn yannda diri faylar izlemek, yaplamaya yasak tampon

blgelerin belirlenmesi, depremin ikincil etkileri snrlama, heyelan, v.b.

aratrmalarn yaplmas almalarda birimlerimizce yrtlmekte olup,

deprem olgusunun bunlarla birlikte bir btncl olarak ele alnmas kanlmaz

olmaktadr. Ayrca halk zerinde olumsuz etki yapan, dolaysyla paniklere neden

olan, deprem felaketi konusunda aklamalarn tek elden ilgili birim tarafndan

yaplmas gerei vardr. Yukarda deinildii gibi afetlerle ilgili her trl grev

ve yetki, ilgili mevzuat erevesinde azami bir gayret ve titizlik ierisinde yerine

getirilmeye allmaktadr.

Sayn bakan, deerli katlmclar. Afet ve acil durumla ilgili sivil savunmaya

ilikin hizmetlerin lke dzeyinde, etkin bir ekilde gerekletirilmesi iin

gerekli nlemlerin alnmas ve olaylarn meydana gelmesinden nce hazrlk ve

zarar azaltma, olay srasnda yaplacak mdahale ve olay sonrasnda iyiletirme

almalarn yrten kurum ve kurulular arasndaki koordinasyonun salanmas

ve bu konuda politikalar retilmesi, uygulanmas ve ok ball ortadan kaldran

tek bir merkezi ynetimi salayan, afet ve acil durumlarla ilgili sivil savunmaya

ilikin hizmetleri yrtmek zere Babakanla bal Afet ve Acil Durum Ynetimi

Bakanl kurulmu olup 17.06.2009 tarih ve 27261 sayl resmi gazetede

yaynlanarak 01.01.2010 tarihinde yrrle girecektir. Bu suretle lkemizde afet

ynetiminde yeni bir dneme girilmi olacaktr.

Sayn bakan, deerli katlmclar. Sonu olarak, btn dnyada deprem zararlarnn

azaltlmas iin lkenin deprem tehlikesi ve riskinin gereki olarak belirlenmesi

toplumun her kesiminin bu konuda bilgilendirilmesi ve bilinlendirilmesi, deprem

blgelerinde yaplacak yaplarn bal olaca kurallarn ve standartlarn yasa

ve ynetmeliklerde net bir ekilde belirlenmesi, zorunlu olarak uygulamaya

konulmas, yerleimlerin ve yaplarn denetimi iin etkin ve ada denetim

sistemlerinin uygulanmas, sigortann gerek kaynak ann giderilmesi, gerekse

kalitenin ykseltilmesi asndan yap denetiminden yararlanlmas, mevcut yap

stokunun depremler karsnda glendirilmesi, bunlarn temelinde asl sorun

imar ve yap mevzuatnn etkin kullanmnn salanmas, bunun iin gerekli

dzenleme ve rgtlerin etkinliklerinin salanmas, afet ynetimi konusunda

kurumsal ve teknik kapasitenin gelitirilmesi, halkn acil durumlara hazrlk ve

mdahale bilincinin artrlmas, ulusal afet almalarnn desteklenmesi gerekli

54


ve kanlmaz bir zorunluluk olarak grlmektedir.

Sayn bakan, deerli katlmclar. Bu anlatlanlardan, yaplanlardan sonra

lkemizde Marmara depremi sonras ne deiti? diyecek olursanz, toplumun

deprem konusunda bilinlendirilmesi olmutur. Buna ister korku deyin, ister

can gvenlii deyin tedbirli vatandalarmz oturduu konutlar sorgulamaya

ve depreme dayankl konutlarda oturmaya abalamaktadr. Satc ve reticiler

binalarn satarken depreme dayankl oluumlardan bahsetmektedirler.

niversitelerimiz deprem ve afet konusuna daha ok yer vermeye, mfredatlarn

buna gre hazrlamaya, depreme daha ok yer vermeye baladlar. Devlet eitli

yasa ve dzenleyici ilemler tesis etmeye devam etmektedir. Depremde sivil

kurtarma rgtleri daha etkin olmaya ve daha da insiyatif almaya baladlar.

Trkiyenin en byk problemi koordinasyondaki zaafiyetti. Bunun yolu da

etkili ve tek bir kurumdan geer. Yeni kurulan bu kurumla ok ballk ortadan

kaldrlarak yeni bir rgtlenme salanm olacaktr. Beni sabrla dinlediiniz iin

teekkr eder, hepinize sayglar sunarm.

55


Prof. Dr. Sinan ALTIN (Panel Yneticisi)

Sayn Kke teekkr ediyorum. Efendim panel programnn nc

konumacs Oktay Ergnay. Ona da unu sormak isterim; Deprem riskinin

azaltlmasnn tarihsel geliiminde Trkiye nerede dir? Buyrun efendim.

Sayn bakan, deerli katlmclar. Ben ok fazla vaktinizi almak istemiyorum.

ok genel bir yaklamla Trkiyenin deprem gerei konusunda hafzanz

tazeleyeceim. Aslnda Turul bey yllardr tarttmz konularn zetini syledi.

Trkiye, lkenin deprem gereini 1999 dan sonra renmedi. Bu gerei

hepimiz, ok eskiden beri de biliyorduk. Ama u veya bu ekilde belirli zmleri

gelitiremiyorduk. Bu nedenle ben tarihsel bir bak ierisinde neler yapldna

ilikin bilgiler aktarmak istiyorum sizlere. Trkiyenin deprem gereini baz

haritalar gstererek, ok ksa bir ekilde geeceim. Burda dnya deprem haritasn

ve plaka snrlarn gryorsunuz. u sar renkte gsterilenler byk depremlerin

merkezlerini gsteriyor, krmzlar da aktif volkanlarn olduu yerler ve Trkiye u

konumda, iersinde bulunduumuz kuaa Alp Himalaya kua diyoruz, yani

depremlerin odakland ve younlat bir yer. Bu harita daha bilimsel bir harita,

yer ivmelerine gre hazrlanm bir harita. Trkiyenin bulunduu konumda, ite

ortalama yer ivmelerinin 0.5 gnin zerinde olduunu gsteren bir harita. Efendim,

bu Avrupa deprem tehlike haritas. Burda da Trkiyenin bulunduu konumu

grmektesiniz. Trkiye, Yunanistan ve talya gibi lkelerin bulunduu konum.

Deprem tehlikesinin ve deprem byklklerinin, riskin ok byk olduunu

gsteriyor. Bu klasik bir harita. Trkiyedeki aktif fay zonlarn ve bu faylardaki

Oktay ERGNAY Bayndrlk ve skan Bakanl, Afet leri Eski Genel Mdr

56


ortalama kabuk hareketlerini gsteren bir harita. Ve zetlersek, Arap plakas

Trkiyeyi sktryor ylda yaklak olarak 2 cm lik bir hzla, kuzey ve kuzey

douya hareket ediyor. Bu Asya Avrupa deprem plakas da urda dalma-batma

zonunda. Avrupa plakasnn altna giriyor. urda bizim mehur Kuzey Anadolu Fay

zonumuz, bu da Dou Anadolu Fay zonumuz. Trkiyenin ana deprem kuaklar

bunlar. Trkiyenin resmi deprem blgeleri haritasn bu ekilde grmektesiniz.

Trkiyedeki risk altndaki unsurlar neler dediimiz zaman yle ana bir tablo

var hepinizin bildii ite. Topraklarmzn %96s az veya ok deprem tehlikesine

sahip, nfusumuzun %98i bu blgelerde yayor. Endstri merkezlerimizin ise

aa yukar %98i de deprem tehlikesi altnda ve barajlarmznda %94 deprem

tehlikesine sahip blgeler iinde yer alyor. Turul beyde bahsetti olaya olaslk

olarak baktmzda ite u tabloda grdnz gibi, Trkiyede aa yukar hasar

yapan depremlerin hemen her yl olduu grlmekte. Bu slaytta ise Depremlerde

uradmz kayplar gryorsunuz. Bunlardan sayn rektr, dier arkadalar ve

Mahmut beyde bahsetti. Yani bunlar tm afetler nedeniyle uradmz kayplar ve

ierisindeki deprem kayplar. Bu da zarar grebilirlik tablomuz. Yani Trkiyede

deiik afet trleri ierisinde ite urda grdnz gibi ylda ortalama olarak

3 tane hasar yapan deprem olabiliyor. urda o depremlerin oluturabilecei

ortalama zarar deerleri verilmekte. Tabi bunlar ortalama deerler. rnein 2003

ten bu yana Trkiyede byk deprem yok. Ama olduu zamanda ite, bu aradaki

boluklar dolduruyor.

Bu sunumda lkede deprem almalarna tarihsel bir sre iersinde bakmay

tercih ettim. Bu srecin bir nc sreci var ve hi bir ey gkten zembille inmiyor.

Bunu zellikle gen arkadalar, kolay elde edemezler diye buraya koymakta

yarar grdm. Ta Osmanldan beri Trkiyede bir takm nc yaplanmalar ve

almalar var. Bunlar deprem tehlikemiz ve deprem faaliyetlerimizle dolayl

olarak ilgili. te ilk niversitenin kuruluu, ite kandillinin kuruluu, ilk inaat

mhendislii eitiminin balamas bir hayli eski tarih. uray krmzyla izdim

1894 stanbul depremi olaynda ilk kez bilimsel inceleme ihtiyac duyulmu.

Tabi Osmanl diyelim aklc ve aydnlanm bir toplum deildi. Ama bu deprem

Osmanl da bile bu ilerin haclarla, hocalarla, fetvalarla zm bulunumayacan

gstermi. nk ok byk diyelim. te stanbul batacak, adalar kecek, yle

olacak byle olacak ayialar var. Ya unu allah akna bir bilim adam bulalmda

57


bir inceletelim mantyla o gn dnyada talya ve Yunanistanda bilim insanlar

var, Trkiyede yok tabi. Ordan Yunanistan rasathane mdr Atina rasathane

mdr ginitisi armlar, mehur Agamemnonu talyada bulmular.

Bu kiiler gelmi inceleme yapmlar, padiaha bir rapor sunmular bu raporlar

vardr oumuzda. Deerli rahmetli arkadamz Feriha hanm bu raporu trkeye

evirip yaynlamt. 1894 depremi ile ilgili. Bu depremle birlikte artk bu ie biraz

daha aklc bakalm, ne yapalm gibi yaklamlar balam. Ondan sonra devam

ediyor, bunlar geelim. Tabi Cumhuriyet dnemine geiyoruz ve 1933 niversite

reformu burda ok nemli. Daha da nemlisi baz Alman ve Avusturyal bilim

insanlarnn Trkiyeye gelii. Ki bu yerbilimleri ile ilgili jeoloji, jeofizikle ilgili

temel bilimlerin stanbul niversitesinde kuruluunun balangc oluyor. 1933

te stanbul niversitesinde ilk Jeoloji krss kuruluyor. 1935te Maden Tetkik

ve Arama Enstits kuruluyor. Bunlar Cumhuriyetin byk kazanmlar. Bunlar

o 1939 byk Erzincan depremine kadar olan nc gelimelerimiz. Alt yap

oluturma almalar. Olaya bir yandan bilimsel bakma eilimi var. Biryandan

da pratik nlemler alma ihtiyac var. Nitekim bu ihtiya 1894 depreminde,

hatta hatrlayacaksnz tm osmanl zamannda, 1509 depreminden sonra bile,

o gn yasa koyucular bir takm tedbir alma ihtiyacn hissetmiler. rnein

1509 da biliyorsunuz stanbulda ta yaplar yasaklanmtr fermanla. II.Beyazt

zamannda ferman karlmtr. nk bizanstan kalan btn ta yaplar byk

hasar grmtr. Ahap yaplara dnlsn demitir. Yedikulenin n tarafnda,

Bostanl tarafnda yerlemeler yasaklanmtr. Oralar deniz basyor, oralar ok

hasar gryor diye. Ta o zamandan beri bir afet sonrasnda kaderci bir yaklam

yerine, birazda bir eyler yapma, nlem alma eilimleri var. Ama asl 1939 dan

sonra pepee biliyorsunuz, yani ortalama yedi ay gibi ksa srelerle Trkiye

urada grdnz drt byk depremi yaad ve bu depremler sonucunda da

artk bu iin byle olmayaca bireyler yapmak gerektii gereini kavrad. O

zamanda btn dnyada yaplan almalar incelenerek ilk defa biliyorsunuz

bugnk afetler kanununun da byk babas olan bu yersarsntlarndan evvel

ve sonra alnacak tedbirler hakknda kanun karlmtr, 1944 ylnda. 45te

ilk resmi deprem blgeleri haritas ve deprem ynetmelii karlm. Ayrca

Mahmut beyde hatrlayacaktr 1948 ylnda ilk defa Trkiyede bir Yap Kongresi

toplanyor. O zaman ralar bugnknden ok daha hazrlkl, ok daha ciddi ve

58


Trkiyenin mhendislik ve kentlemesiyle ilgili btn kurallar aslnda bu rada

belirleniyor. Ve bu ra ncesinde aa yukar iki yl, btn niversiteler, btn

zel sektr, kamu kurulular yetkilileri alarak bir takm komisyon raporlar

hazrlyorlar. On iki komisyon kuruluyor. Bu komisyonlarn ierisinde istimlak

ilerinin nasl yaplaca, imar planlarnn nasl gelitirilecei, depreme kar

neler yaplacana kadar bir sr konu var ve bunlar daha sonra greceiz, bunlar

hep uygulamaya geiriliyor. Yani stanbul niversitesinde jeoloji blmn,

stanbul Teknik niversitesinde sismoloji enstitsnn kurulmas, japon bilim

adamlarnn Trkiyeye gelii, ki bende onlarn rencilerinden bir tanesiyim,

aramzda da var deerli arkadalarmz. te ilk Trkiyenin Deprem Tehlike

haritas. Yani byle hazrlanm ilk 45te ve Bayndrlk ve skan Bakanlmz o

zaman, ne yapsn bir ok konuyu incelemi bakm talyann 1908 depreminden

sonra hazrlad talimatname var, bunu trkeye evirmi. 1940 tarihli. Bakn

bu yayn Bayndrlk Bakanlnn kendi yaplarnda, resmi yaplarda uzun sre

bu talimatnamenin hkmlerini aynen uygulam ve yine burda bir tarihi belge.

Mhendis arkadalarmz bunu bilirler, 1941 ylnda ilk defa rahmetli hocamz

Prof.Dr.hsan nan tarafndan hazrlanm olan bir deprem hesab nasl yaplr,

konulu bir yayn hazrlam. Dnyadaki gelimelere paralel olarak hazrlanm

olan bu yayn, Bayndrlk Bakanl adna hazrlanm. Ve daha sonra bu yaynda

belirtilen hesap esas, Trkiyenin Deprem Ynetmeliine dnm. Burda ilk defa

Kuzey Anadolu Fay zonunu kefeden rahmetli hocamz hsan Ketin var. Kuzey

Anadolu Fay Zonunu 48 ylnda tespit etmitir. Burda enteresan bir isim var

dikkatinizi ekmek isterim. Dnyada ilk defa 1956 ylnda Birinci Dnya Deprem

Mhendislii Konferans dzenlendi. Bu 1956 ylnda toplanan bu toplantya,

Trkiyeden bir tek, bunu iftiharla sylemek lazm, Cumhuriyetin kazanm, bir

tek kadn var o tarihte u grdnz toplantya katlan insanlar ierisinde, o da bir

Trk. Prof.Dr.Nuriye Pnar Erdem ve toplantda tek Trk bilim insan ve deprem

konusunda birde bir almas ve gzel bir sunumu var. O tarihin bilgi dzeyi

asndan gzel bir sunum. Daha sonra rahmetli hocamz Prof.Dr.Rfat Yararn

deprem mhendisliinde nclk roln ele almas nedeniyle gelimeler var, hzl

gelimeler. te 1956da imar kanununun kmas, mar ve skan Bakanlnn 58

de kurulmas, 1959da afetler kanununun karlmas, 1963te Bilimsel Teknik

Aratrma Kurumunun kurulmas gibi. u yansda grlen bir ok almay da

belirtmek gerekiyor, bunlar hep Trkiyede deprem mhendislii, mhendislik

59


sismolojisi almalarnn geliiminde birer nemli pozitif adm. Tabi hepsini

buraya sdrma imkan bulamadm. Daha nemli admlarda tabi burda var. urda

daha yakn zamanlara kadar geliyoruz ve hakikaten Ulusal Deprem Konseyinin

kurulmas, Avrupa komisyonunun 6 ve 7 inci ereve programlar. Bunlar iersinde

Trk bilim insanlarnn aktif rol almas, niversitelerimizde Deprem Aratrma

ve Uygulama Merkezlerinin nemli oranda art ve ynetimlerce desteklenmesi.

Btn bunlar bu konuda nemli gelimeler.

imdi gnmze gelelim. Gnmzde Mahmut beyde bahsetti, ben birazdan

syleyeceim. Biz maalesef u geleneksel yrymz terk edemiyoruz. Yani

bakn Mahmut bey bir sr faaliyetlerden bahsetti. imdi o faaliyetlerin hepsini

yrten kurumu kapatyoruz, onlar bir yere balyoruz, nasl balyacamzda

ok belli deil. Yani onlar kapatyoruz. Aynen 1983 ylnda bakanln ilk

kuruluunda yeralan Yap Malzemesi, bende son genel mdr idim, Genel

Mdrln kapatp imdi yeniden kurmaya almamz gibi. Avrupa Birliinin

etkisiyle Yap Malzemelerinin denetimine, retimine birden bire nem vermemiz

gibi. nsana sorarlar yleydi de 83 te koca Genel Mdrl niye kapattn. Ama

hemen hemen her konuda u geleneksel mehter takm yry temposuyla

yrmeye devam ediyoruz. Tabi bu da lkemize ok ey kaybettiriyor.

Deerli arkadalarm ok genel olarak, deprem riskinin azaltlmasnda

biliyorsunuz drt temel unsur saylabilir. Bunlar bir nevi ke ta gibi olmazsa

olmaz unsurlar. Bunlar; etkin kamu politikalar nedir? Bu etkin kamu politikalar.

te Mahmut beyin sayd, daha sayacamz tm yasalar, yeniden dzenlemeler,

yeni kurumlar, kurumlar oluturmalar vesaire vesaire. Bunlarn hepsi birer etkin

kamu politikasdr. Ondan sonra gvenli yerleme ve yaplamann salanmas.

te gvenli yerlemeler, yaplamalar. Btn imar mevzuat, yap denetimi bunla

ilgili herey bu ana kavram iersinde irdelenebilir. Daha sonra toplumsal talep

ve katlm ok nemli bir ey. Toplumumuzun talebi olacak. Btn arkadalar

vurgulad, toplumun byle bir talebi yok. Yani toplumumuz u anda evet korkuyor,

zaman zaman endieleniyor. Hatta kk bir deprem olunca kendini kaldrp

pencereden aa da atabiliyor. Ama gvenli yap elde etmek iin ondan gelen bir

talep ve bask yok. Demokratik lkelerde toplumsal talep yoksa karar vericiler bu

konulara ilgi duymazlar. Bu tm dnya iin geerli, Amerikada bile yle. Yani

toplumsal talep yoksa o zaman gerekten, Turul beyin dedii gibi, siyasi otoriteler

60


ve yerel ynetimler veya merkezi ynetimler kendiliinden bireyler yapmyor.

nk onlar ters ynde bask altnda. Hatrlayn, zmit Krfezi depreminden nce

Yalovada belediye bakan bile bunu kp aka vurgulad. Yani o Hacosman

ayn ve benzeri yerlerde daha yksek younluklu yerlemeler iin dernekler

kurup, seimler ncesinde belediyelerle pazarlk ediyor halkmz. Daha yksek

katl yaplara ve daha youn yerlemelere izin verilmesi iin. Yani halkmz

Yalovann deprem tehlikesi altnda olduunu bilmiyor mu? Veya biliyorda bana

birey olmaz diye mi dnyor? Bir karikatr geti al konumalar srasnda,

oradaki grnt temel yaklam, temel gerek. te imdi etkin kamu politikalar

olarak bakn ognden bugne, imdi Mahmut bey gayet gzel vurgulad. te bir

takm u u yasalar hepsinin deimesi lazm. Kim dedi bunu. te deprem ras

srasnda, hepimiz daha bizlerin bir ka kat kadar bu iten anlayan insanlar bir

araya geldi, bir seneden fazla alt, bakanlk byk bir gayret gsterdi, koca

koca raporlar yaynland, koca koca ciltlerce kitaplar yaynland, bir takm

nerilerde bulunuldu farkl konularda. 7 ayr komisyon kuruldu. Bunlardan bir

tanesi de kurumsal yaplanma komisyonu, bir dieri mevzuat komisyonu. Ama

mesela kurumsal yaplanma komisyonu raporuna bakarsanz, 5902 sayl yeni

kan kanunda grdnz gibi bir kurulu kurmak hi nerilmedi, hi ama.

Yani bunun mantnda anlamak ok zor. Yani deniyor ki efendim, koordinasyon

salayacaz. Trkiyede sknt merkezi dzeyde koordinasyon salayamamak

deildi ki. Birok koordinasyon kurulu var, bu yeni yasa onlarda kaldrmad iin

kts. 1978 tarihinde 5 bakandan oluan Doal Afetler Koordinasyon Kurulu

kararnamesi var, kriz ynetiminin getirdii kurullar var. Bunlar hepsi yrrlkte

u anda. Afetler kanunununda getirdii var. Bu yeni kanunun getirdii var imdi.

Tabi bu en yeni olduu iin herhalde bu uygulanacak imdi diye alglyoruz.

Dolaysyla bu yeni yasann gerekelerini anlamak, mantn anlamak ok zor.

te burda Turul beye aynen katlyorum. O aklcl gsteremiyoruz. Niin?

Niin kim dedi? Yani bu almalar aranzdaki ou kiiye gelmitir, bana da geldi,

banada sordular. Ya kardeim diyorsun, niye ihtiya duydunuz byle bir yasaya?

Sorun nerede? Neyi zecek bu yasa? nk kurumlar kapatmak, Trkiyede var

olan eyi ykmak ok kolay. Bu kurumlar grev yapmyorsa, etkin deilse bunlar

etkin hale getirmenin yol ve yntemini ararsnz. Ama ve grevleri birbirinden

ok farkl kurumu biraraya getirerek hi bir sorunu zmek mmkn deildir.

Yeni yasaya bakarsanz, o kadar kt yazlm bir yasa ki. Ne olduu belli deil.

61


Dairelerin grevleri arasnda bile, byk giriimler var. Amac belli deil. Yerel

lekte nasl rgtlenilecei belli deil ve yasalara aykr. te yani 3 kurumu

biraraya getirelim, maksat deiiklik olsun. Byle bir kanun kardk. 17 Aralktan

itibaren bu yeni kurum resmen yrrle girecek.

turkiyenin deprem gercegi paneli kitabi

Documents