TYTOŃ

– toksykologia,skutki palenia, leczenie

CZYM JEST PAPIEROS?Papieros - wysuszone, fermentowane liście tytoniu w

bibułce z dodatkiem:• substancji konserwujących, aromatyzujących, • wzbogacany nikotyną i amoniakiem (w celu podniesienie

stężenia nikotyny).

• Ok. 4000 substancji i pierwiastków chemicznych.

• Ok. 40 ma właściwości rakotwórcze.

Przykłady niektórych substancji występujących w dymie

• Aceton - rozpuszczalnik, składnik farb i lakierów.

• Amoniak - stosowany w chłodnictwie, składnik nawozów mineralnych.

• Arsen - stosowany jako popularna trutka na szczury i inne gryzonie.

• Benzopiren - związek o właściwościach rakotwórczych, wykorzystywany w przemyśle chemicznym.

• Butan - gaz pędny, używany do wyrobu benzyny.

• Chlorek winylu - związek używany, np. do produkcji plastiku.

• Ciała smołowate - są odpowiedzialne za powstawanie nowotworów złośliwych u człowieka.

• Cyjanowodór - kwas pruski, gaz używany przez hitlerowców w komorach gazowych do masowego ludobójstwa.

Przykłady niektórych substancji występujących w dymie

• DDT - insektycyd polichlorowy.

• Dimetylonitrozoamina - związek wykorzystywany w przemyśle chemicznym.

• Fenole - niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela. Rzęski te oczyszczają wdychane przez człowieka powietrze.

• Formaldehyd - związek stosowany m.in. do konserwacji preparatów biologicznych, np. żab.

• Kadm - silnie trujący metal o właściwościach rakotwórczych.

• Metanol - silne trujący związek chemiczny, używany do produkcji benzyn silnikowych.

• Naftyloamina - wchodzi w skład barwników, używanych w przemyśle drukarskim. Posiada właściwości rakotwórcze.

Palenie tytoniu wśród dzieci i młodzieży Rocznie próbuje palenia 180 000 nieletnich. 500 dzieci zaczyna palić codziennie. ¼ piętnastolatków pali regularnie.

Reklama (bezpośrednia w Polsce zakazana), Palenie w rodzinie (rodzice, rodzeństwo), Ciekawość (wszystkie nastolatki lubią eksperymentować), Wpływ środowiska rówieśniczego.

Dlaczego młodzież pali?

Bierne palenie dzieci i młodzieży 4 mln dzieci wdycha dym w domu lub miejscach

publicznych, 67% środowiska domowego naraża dzieci na bierne

palenie, 75 tys. noworodków rodzi się z zespołem uzależnienia od

tytoniu. Skutki biernego palenia dzieci:

niska masa urodzeniowa, zakażenia dróg oddechowych, upośledzenie funkcji płuc, nawracające choroby ucha środkowego, Astma, zespół nagłego zgonu niemowląt.

Środowisko rozwojowe i wychowawcze dzieci 5-6 letnich

• Rodzina - dziecko w pierwszych 5 latach życia przyswaja sobie zachowanie matki palącej jako nieodłączny element zachowania.

• Przedszkole - w przedszkolu dzieci wzorują się na zachowaniach nauczycieli.

• Grupa rówieśnicza - dopiero w okresie dorastania wzorują się na postawach rówieśniczych.

Międzynarodowa statystyczna klasyfikacja chorób i problemów

zdrowotnych

• F 17 – Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane paleniem tytoniu

• 17.0 – Ostre zatrucie tytoniem• 17.1 – Następstwa szkodliwego używania tytoniu• 17.2 – Zespół uzależnienia od tytoniu• 17.3 – Zespół abstynencyjny

Palenie tytoniu a zdrowie Częstość zawałów mięśnia sercowego jest u palaczy tytoniu

w porównaniu z niepalącymi: 5 - krotnie większa w grupie wieku 39-49 lat 3 - krotnie większa w grupie wieku 50-59 lat 2 - krotnie większa w grupie wieku 60-79 lat

Proporcja zawałów mięśnia sercowego wśród palaczy tytoniu wynosi: 80% u osób w wieku 30-49 lat 66% u osób w wieku 50-59 lat 50% u osób w wieku 60-79 lat

80% palaczy tytoniu, którzy zachorowali na zawał serca między 30 a 50 rż., mogło uniknąć choroby,

gdyby nie palili tytoniu.

Silny związek:• płuca, krtani, gardła, serca,

przełyku, jamy ustnej, trzustki, pęcherza moczowego, miedniczek nerkowych

Słabszy związek:• żołądka, wątroby, nosa,

miąższu nerki, białaczki

• Chorobę wieńcową, zespół płucno-sercowy, degenerację miąższu sercowego, nadciśnienie, miażdżycę, tętniaka aorty, chorobę układu obwodowego naczyń (w tym ch. Burgera), chorobę naczyń mózgowych

Palenie tytoniu a zdrowie

Prowadzi do powstania 14 lokalizacji nowotworowych

Zwiększa ryzyko zachorowania na choroby

układu krążenia

• Dym tytoniowy / palenie papierosów zwiększa także ryzyko zachorowania na:– przewlekłe zapalenie oskrzeli– zapalenie płuc– astmę oskrzelową– gruźlicę płuc– chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy– kataraktę– tytoniowe niedowidzenie– zwyrodnienie plamki związane z wiekiem– paradontozę– osteoporozę– chorobę Crohna– mniejszą płodność– niższą wagę urodzeniową noworodków

Palenie tytoniu a zdrowie

Zdrowa i chora tkanka płuc

DLACZEGO PALACZOM JEST DOBRZE JAK PALĄ?

Palenie powoduje uwalnianie: • endorfiny (hormon szczęścia)• kortyzolu (podnoszącego poziom glukozy we krwi)• katecholaminy – podnoszą ciśnienie krwi, akcję serca i

poziom glukozy• dopaminy (jedna z katecholamin) - powoduje

poprawianie funkcji życiowych i poczucia zadowolenia.

Tytoń jako substancja uzależniająca

Palenie tytoniu może prowadzić do uzależnienia Typy uzależnienia: farmakogenne (biologiczne) i psychiczne W przypadku określonej osoby uzależnionej, wymienione typy

uzależnienia występują często łącznie, choć z różnym nasileniem

Substancją uzależniającą zawartą w tytoniu jest nikotyna

Palenie = Uzależnienie

Nikotyna osiąga mózg po około 10 sekundach od inhalacji dymu (szybciej niż po podaniu dożylnym)

Charakterystyka zespół uzależnienia od tytoniu

Zespół uzależnienia od tytoniu składa się z objawów behawioralnych, fizjologicznych i zmian procesów poznawczych, które pojawiają się w toku wielokrotnego użycia tytoniu

Charakteryzuje się: silną potrzebą używania tytoniu trudnościami kontrolowania tego zachowania uporczywym używaniem tytoniu wbrew szkodliwym

następstwom przedkładaniem używania tytoniu ponad inne zajęcia i obowiązki zwiększoną tolerancją występowaniem objawów zespołu abstynencyjnego

Charakterystyka zespołu abstynencyjnego

Objawy zespołu abstynencyjnego mogą wystąpić u osoby, która używała tytoń codziennie przez co najmniej kilka tygodni i u której nagłe odstawienie tytoniu powoduje wystąpienie w ciągu 24 godzin przynajmniej czterech z poniższych objawów: głód nikotynowy drażliwość, frustracja lub gniew stany lękowe trudności w koncentracji niepokój zniecierpliwienie bezsenność obniżenie częstości tętna wzmożony apetyt i wzrost masy ciała nasilenie objawów w pierwszym tygodniu, ustąpienie po 3-4 tygodniach

Test uzależnienia od nikotyny wg Fagerstroma

Poniżej 7 punktów• Pacjent nie jest prawdopodobnie farmakologicznie uzależniony od

nikotyny, a palenie tytoniu jest dla niego wyuczonym lub psychospołecznie generowanym zachowaniem.

• W leczeniu odwykowym powinna wystarczyć stymulowana autorytatywną poradą lekarską silna motywacja i wola zostania abstynentem oraz wsparcie ze strony otoczenia.

• Zasadne może się okazać również skierowanie pacjenta do psychologa w celu leczenia psychogennego uzależnienia od tytoniu.

• Farmakologiczne środki odwykowe nie będą prawdopodobnie potrzebne.

7 punktów i więcej• Pacjent jest prawdopodobnie farmakologicznie uzależniony od nikotyny i,

o czym jest głęboko przekonany, nie może żyć bez papierosa. • Wielu pacjentów, u których długotrwałe palenie papierosów stało się

powodem objawów chorobotwórczych, przeżywa poważny dylemat, ponieważ chciałoby zerwać z nałogiem, ale z powodu silnego biologicznego uzależnienia ma trudności z utrzymaniem abstynencji.

• Główny problem stanowią występujące po zaprzestaniu palenia objawy zespołu abstynencyjnego. Należy rozważyć zastosowanie terapii farmakologicznej

Interpretacja wyników testu wg Fagerstroma

Metody leczenia uzależnienia

1. Leczenie farmakologiczne

2. Metody behawioralne (niefarmakologiczne)• Metoda awersyjna, np. pacjent pali, w trakcie

palenia otrzymuje nieprzyjemne bodźce elektryczne.

• Metoda nagradzania

3. Hipnoza i akupunktura (relaks z sugestiami)

4. Samokontrola

Leczenie farmakologiczne - leki pochodzenia roślinnego

• CYTYZYNA – wyciąg ze Złotokapa zwyczajnego - alkaloid podobny w składzie chemicznym do nikotyny łagodzący głód nikotynowy. Lek z cytozyną nazywa się TABEX.

• TOBACOFF (Guarana i wyciąg z Pięciornika z olejkami miętowym i anyżowym) zaburza odczucia zmysłowe związane z paleniem, np. zmniejszają przyjemne odczucia przy paleniu tytoniu.

Leczenie farmakologiczne - leki pochodzenia roślinnego

• NICOFREE – wyciąg z brazylijskiej rośliny Guarany powodujący podniesienie cukru we krwi, zaś zawarta w preparacie cofeina działa pobudzająco na system nerwowy.

• BUPROPION – ZYBAN (lek przeciwdepresyjny)

• WARENIKLINA – lek wiążący receptory nikotynowe

Nikotynowa Terapia Zastępcza

• Guma do żucia z nikotyną (łagodzi objawy abstynencji)• Plastry zawierające nikotynę• Spray z nikotyną• Tabletki dopoliczkowewe zawierające nikotynę• Kapsułki do inhalacji

Pomoc • Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym pod

numerem 801 108 108.

• Koszt połączenia z telefonu stacjonarnego wynosi tylko 1 impuls (ok. 35 gr.)  niezależnie od czasu trwania rozmowy.Porady udzielane są: poniedziałek - piątek godz. 1100 - 1900

• Istnieje również możliwość kontaktu przez komunikator skype - kontakt:  jakrzucicpalenieczwartek : 2000 -2200 sobota: 1100 -1300