U ovoj godini, kojoj je dat evropski značaj kao godini aktivnog stare­nja l međugeneracijske solidar­

nosti, 1. i 2. oktobra u Banjaluci je tim povodom održana međunarodna konfe­rencija Organlza1or je bio Socijalno-edu­kativni centar Banjaluka u partnerstvu sa Ministarstvom zdravlja i socijalne zaštite RS. Značajnu podršku skup je imao od asocijacije Ausbian Development Coo­peration, Austrijskog Caritasa i Caritasa Biskupske konferencije BiH. Dvodnevni rad ove konferencije obilježila su usme­na izlaganja iz oblasti tematski označene kao starenje u društvu - kvaliteta života treće životne dobi, okrugli stolovi o pri­mjerima dobre prakse u vezi s gerijatrij­skom ~ jz ~ bližeg okruže­nja, kao i jz Italije i Austrije, te radionice o novim metodama u njezi i kreativnom radu sa starijim osobama. Aktivno stare­nje je kontinuirano ~ starih u soci­jalnim, ekonomskim, kulturnim, duhov­nim l građanskim aktivnostima društva, a ne samo zadržavanje njihove radne sposobnosti i fizičke pokretljivosti. Ovu definiciju je ~ QI)Aimlje približiti u svom izlaganju prof. dr Mirjana Ha­levit s Instituta druitvenlh nauka u Beogradu.

-Starenje stanovništva je posledica jednog civilizacijskog trijumfa, pobede čoveka nad ellminisanjem ranog umira­nja, ali takođe i pobeda vezana za kontro­lu neželjenog rađanja Brzo l intenzivno širenje procesa populacionog starenja predstavlja danas ozbiljan Izazov. Pre­rna procenama početkom 2013. godine 550 miliona ljudi u svetu Imaće 65 i više godina. Prema srednjoj varijanti u pro­jekciji UN očekuje se da će 2050. god. broj starih u odnosu na 201 O god. biti veći četiri puta. Srbija je među najstarijim populacijama u svetu i ona, čini mi se, predstavlja dobar primer za region, ali l uopšte, dokle taj proces starenja može da ode. Naime, u Srbiji danas živi milion i 250.000 ljudi koji Imaju 65 i više godi-

30 ,nedici.com /

Međunarodna konferencija - Njegom do aktiv are Ja

Kvalitetna njega dodaje život godinama

na. Ako analizu svedemo na nivo opština, videćemo da veliki broj njih u Srbiji ima sumornu demografsku budućnost, ill su čak bez te budućnosti. Tipičan primer su opštine Gadžin Han, Svrljlg l Crna Trava, gde broj starijih tri puta nadmašuje broj mladih. U ove tri opštine prosečna sta­rost je iznad 50 godina, dok je u Srbiji, prema procenama za 2012. god. čak prešla 42 godine. Broj starih u Srbiji je danas za 125 veći od broja mladih. Sle­deće osobine ove populacije za koje bi se moglo reći da su univerzalne l zakonite su: starije stanovništvo je izvan gradskih centara, pre svega, zbog emigracije mla­dih (to je mehanička komponenta), veći je udio žena nego muškaraca {biološka komponenta - jer žene duže žive). Sve varijante projekcije Instituta druAtvenih nauka pokazuju da će sredinom ovog

veka Srbija biti malobrojnija i zemlja sta­rih, jer će ih za trećinu biti više. Naroči­to će intenzivno biti starenje populacije starih, sve više će biti onih sa 80 i više godina l kojima će biti potrebna posebna briga, pažnja i podrška društva. U Srbiji, prema srednjoj varijanti projekcije, oče­kuje se da će, čak, jedna četvrtina starih sredinom ovog veka imati 80 i više godi­na, odnosno da će se njihov broj i udeo tri puta povećati u odnosu na početak veka, Istakla je prof. dr Rašević. U tom konteksu nameće se i pitanje: Zašto je populaciono starenje i sve duži individu­alni vek izazov?

Izazov je, pre svega, zbog posledica, odgovara prof. Mirjana Rašević i navo­dl makroposljedice koje su različite pri­rode od promjene kolektivnog sistema vrijednosti, psi hol ije u jednom starom društvu, pa pre o posljedica koje se tiču promjene a ž' ta. rada, stanova-nja, otvaranja r pitanja u jednom starom d • . s· je i staći i nove od­

ra ijama sa kojima do a, pa sve do onih

oji a se mnogo govori eliki pritisci na socijalnu

ra ene i penzlone fondo-e -··.e rada i ekonomiju uopšte.

- e w • sebna bih Istakla da osim edica na makro nivou, imamo

·?a: e i za samu Individuu u uslovima ~ a a sve duže živi. Sve ove posle-

• ekuju odgovore koji treba da bu- .

prvovre e e ~tni. Lako je reći , _ ~ i vrlo teško osigurati, da se oni tiču i

razovne, zdravstvene, socijalne, eko­ske, populacione, pa čak i kulturne

r 'ke. Očekuje se da država deluje, pre ega, u dva cilja: ublažavanje fenomena

tarenja u svim domenima i da zadovolji trebe sve većeg broja starih ljudi. To ač i da država treba da stvara pozitivnu imu vezanu za starenje l stare, da ih e diskri mini~. da socijalno uključi lju­

de u trećem i četvrtom životnom dobu, jednom rečju, da deluje u partnerstvu sa starijima, a ne samo da obezbedi eko-omsku sigurnost i ostale materijalne retpostavka za kvalitetan život, Istakla

je prof. dr Radmila Rašević, govoreći uče­nicima pomenute međunarodne konfe­

rencije o temi: Socijalna zaštita i politika pogledu brige o starijima.

Starost - east preclktor slromailva Populacija starih osoba često se

smatra visokoranjivom prema različitim kriterijima. One su nerijetko marginali­zovana u pogledu njihovog dMtvenog

·caja, ekonomski su slabije od mlađih bnih skupina. Unutar populacije starih

aročito je težak položaj žena koje žive duže od m~ l koje u odnosu na j ih obično na raspolaganju imaju manje

sredstava potrebnih za život. l u BiH briga za stare tradicionalno

se posmatra kroz sistem socijalne si­gurnosti, troškove penzija, zdravstvenog

stanovnika Procjenjuje se da osobe sta­rije od 65 godina u BIH čine 17% sta­novništva l ubrajaju se u najsiromaAnije u društvu. Odnos troškova života i visi­ne mirovina u velikom je nesrazmjeru. Minimalna Isplaćena mirovina koju pri­ma većina umirovijenika u srpnju 2001. iznosila je 31 O KM u Federaciji BIH, a u RS 160 KM, dok je samo za troškove hrane četvoročlane porodice potrebno 600 KM. Carltasovo istraživanje, osim ovih statističkih pokazatelja, obuhvati­lo je i 1.200 korisnika programa ove humanitarne organizacije, od kojih se njih 47,3% izjasnilo kao "stare osobe u potrebi". Među njima 92,8% ima nedo­voljna primanja dok 51,7% starih osoba žive sami. U BIH joA živi blizu 180.000

l l

· socijalnog sistema, ekonomiju i zapo­šljavanje, stambenu politiku kao i insti- r

ljudskih prava. Treba podsjetiti da je edan od prioriteta BIH na njenom putu ka evropskim Integracijama- borba pro­. siro~ i socijalne isključivosti. O ome je već bilo govora u Srednjoročnoj

razvojnoj strategiji BiH 2004-2007, kao rvom sveobuhvatnom dokumentu so­

cioekonomskog razvoja sa tri osnovna cilja: Ostvarivanje pretpostavke za sa­moodrživ l ujednačen ekonomski razvoj, smanjenje siromaštva l ubrzanje integra­cije u Evropsku uniju. Radi ostvarivanja spomenutih ciljeva u strategiji je nazna­čeno 12 sektorskih prioriteta, od kojih je jedan i socijalni sektor. Među definisanlm priorttetlma je i Airenje mreže socijalnih usluga za starije osobe koje su prepo­znate kao skupina izložena visokom ri­ziku sirom~ l socijalne isključivosti. Međutim, životna strana ovih dokume­nata je drugačija što je pokazala anali­za Caritasa Biskupske konferencije BiH, o stanju starih osoba l njihovih potreba. Prema aktuelnom popisu stanovnh Iz 1991. godine u BiH živi blizu 3,8 miliona

stanovnika sa statusom raseljenih lica, od kojih su većina njih stare osobe. Ne postoji državna niti entitetska strategija l zakoni koji bi sistemski regulirali pomoć starim osobama. Umirovljenici se, uglav­nom, po nekom automatizmu uključuju u kategoriju socijalnih slučajeva. Povlastice su jedino u vidu participacije u troško­vima zdravstvene zaštite i smještaja u domove za stare. BiH je, prema Madrid­skom međunarodnom akcijskom planu o starenju, Regionalnoj implementacljskoj strategiji iz Berlina i Evropskoj socijal­noj povelji, obavezna donijeti programe

Stare osobe u potrebi zaslu­žuju pažnju bh. javnosti. One nisu teret u . društvu, nego riznica znanja, iskustva i po­stojanja. Jed­nom će sva­ko od nas biti u prilici da ga oslove starim.

, / [l 1\ \ \ e, I \ \ l

za stare osobe (akcioni plan, strategiju, formirati odgovarajuću Instituciju). Nl­šta od toga nije učinjeno, navodi se u ovoj caritasovoj analizi, uz zaključak da su stare i iznemogle osobe u BiH IIAe­ne adekvatne skrbi društva i osiguranja normalnih uvjeta za život i zdravlje te su prepuštena same sebi, ukoliko nemaju članova obitelji koji bi o njima brinuli. Za stare osobe postoji veoma niska razina razumijevanja i senzibiliteta mjerodavnih tijela na svim razinama vlasti.

Pomoć starima, uglavnom u vidu kućne njege, pružaju nevladine organi­zacije, prvenstveno karitativne: Caritas, Merharnet, Dobrotvor, Kolo srpskih se­stara i Crveni krst Program kućne nje­ge Caritas u BiH provodi u partnerstvu sa Caritasom Srbije, uz finansijsku po­moć njemačkog Caritasa l Ministarstva za ekonomsku suradnju l razvoj vlade Njemačke. U službu se uključuje sve veći broj volontera, a posebna pažnja se posvećuje edukaciji profesionalnog osoblja. To potvrđuje primjer formiranja Socijalno-edukativnog centra u Banja­luci, zahvaljujući projektu obrazovanja odraslih za socijalna zanimanja koji je 201 O. godine pokrenuo caritas Biskup­ske konferencije BIH u suradnji sa ca­ritasom Austrije, uz financijsku podtiku Austrijske razvojne agencije. Ovim pro­jektom je predviđen l Program osposo­bljavanja za njegovatelje/ice starih osoba koji će provoditi Socijalno edukativni cen­tar u Banjaluci. Program je namijenjen odraslim osobama (Iznad 18 godina) koji će nakon 500 časova teorijske nastave, vježbi i praktičnog rada biti osposoblje­ni za obavljanje poslova njegovatelja/'IC8 za stare osobe. Program je javno važeći što znači da će polaznici dobiti uvjere­nje koje se unosi u radnu knjižicu. Ovaj projekt predstavlja dobar primjer surad­nje javnih ustanova i civilnog društva na područjima obrazovanja, zapoAijavanja l socijalnih usluga za stare i nemoćne o­sobe. Za napomenuti je da uskoro kre­će i obuka u Kantonu Sarajevo kao l na području opštine Trebinje.

Pltrldll Anda s. •

~ Clllllr"SB: ...... Dr ....... SIDjlnowl6a 8 BA-781100 IIQI Lulal TIL: +387 51 318-213 E-mill: lnfoOiec.bll Web: -.-:.111 htlp:/lwww.flcebaok.comlle Skype: IIOCICb:lnllr.b

Jlledici.com 31