udhëzimi adiminstrativ nr.2006/01 administrativno uputstvo br. 2006/01 ... · pdf...

52
UNMIK IPVQ INSTITUCIONET E PËRKOHSHME TË VETQEVERISJES PRIVREMENE INSTITUCIJE SAMOUPRAVLJANJA PROVISIONAL INSTITUTIONS OF SELF-GOVERNMENT QEVERIA E KOSOVËS/ MINISTRIA E BUJQËSISË, PYLLTARISË DHE ZHVILLIMIT RURAL VLADA KOSOVA/ MINISTARSTVO POLJOPRIVREDE, ŠUMARSTVA I RURALNOG RAZVOJA GOVERNMENT OF KOSOVA/MINISTRY OF AGRICULTURE, FORESTRY AND RURAL DEVELOPMENT UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ADMINISTRATIVE INSTRUCTION No. 2006/01 PËR CERTIFIKIMIN E THERTOREVE, FABRIKAVE PËR PËRPUNIMIN E MISHIT DHE INSPEKTIMIN E TYRE O SERTIFICIRANJU KLANICA I FABRIKA ZA PRERADU MESA I NJIHOVOM INSPEKTOVANJU FOR CERTIFICATION OF SLAUGHTERHOUSES, MEAT PROCESSING PLANTS AND THEIR INSPECTION

Upload: nguyendang

Post on 12-Mar-2018

240 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

Page 1: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

UNMIK IPVQ

INSTITUCIONET E PËRKOHSHME TË VETQEVERISJES

PRIVREMENE INSTITUCIJE SAMOUPRAVLJANJA

PROVISIONAL INSTITUTIONS OF SELF-GOVERNMENT

QEVERIA E KOSOVËS/ MINISTRIA E BUJQËSISË, PYLLTARISË DHE ZHVILLIMIT RURAL

VLADA KOSOVA/ MINISTARSTVO POLJOPRIVREDE, ŠUMARSTVA I RURALNOG RAZVOJA

GOVERNMENT OF KOSOVA/MINISTRY OF AGRICULTURE, FORESTRY AND RURAL DEVELOPMENT

UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01

ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01

ADMINISTRATIVE INSTRUCTION No. 2006/01

PËR CERTIFIKIMIN E THERTOREVE, FABRIKAVE PËR PËRPUNIMIN E MISHIT DHE INSPEKTIMIN E TYRE

O SERTIFICIRANJU KLANICA I FABRIKA ZA PRERADU MESA I NJIHOVOM INSPEKTOVANJU

FOR CERTIFICATION OF SLAUGHTERHOUSES, MEAT PROCESSING PLANTS AND THEIR INSPECTION

Page 2: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

Ministri i Ministrisë së Bujqësisë,

Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u

bazuar në:

Rregulloren e UNMIK-ut nr. 2001/19 të

datës 13 shtator 2001 mbi Degën e

Ekzekutivit të Institucioneve të

Përkohshme të Vetëqeverisjes në Kosovë,

neni 1.3 pika (d) dhe Ligjit për Veterinarinë

Nr. 2004/21 të dt. 30 korrik 2004, neni 42,

paragrafi 42.1 dhe 42.2.

Nxjerr sa vijon:

UDHËZIM ADMINISTRATIV MA-NR

01/2006

Për Certifikimin e Thertoreve,

Fabrikave për Përpunimin e Mishit dhe

Inspektimin e tyre

Qëllimi

Neni 1

Me këtë udhëzim administrativ me

qëllim të sigurisë së ushqimit përcaktohen

kushtet të cilat duhet plotësuar objekti që të

Ministar Ministarstva poljoprivrede,

šumarstva i ruralnog razvoja, na osnovu

Uredbe UNMIK-a 2001/19 od 13

septembra 2001 o Izvršnom ogranku

Privremenih institucija samouprave na

Kosovu, član 1.3 tačka (d) i Zakona o

veterinarstvu br. 2004/21 od 30 jula 2004,

član 42, stav 42.1 i 42.2,

Donosi sledeće:

ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO

MA-BR. 01/2006

O sertificiranju klanica i fabrika za

preradu mesa i njihovom inspektovanju

Cilj

Član 1

Ovim Administrativnim upustvom

u cilju bezbednosti hrane, utvrĎuju se

uslovi koje treba ispuniti objekat da bi se

Taking in to account UNMIK

Regulation 2001/19 of September 13th

2001 on Executive branch of the

Provisional Institutions in Kosovo;

Article 1.3 point (d), and Veterinary

Law No. 2004/21, of July 30 2004,

Paragraph 42.1 and 42.2, The Minister

of the Ministry of Agriculture, Forestry

and Rural Development.

Issues:

ADMINISTRATIVE

INSTRUCTION MA - NO. 01/2006

For certification of Slaughterhouses,

Meat Processing Plants and their

Inspection

Objective

Article1

By this Administrative

Instruction are defined conditions

Page 3: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

certifikohet si thertore apo si fabrikë për

përpunimin e mishit si dhe inspektimi i

objekteve, kafshëve për therje, mishit dhe i

produkteve të tija.

Kushtet e përgjithshme

Neni 2

1. Objektet për therjen e thundrakëve,

njëthundrakëve, shpezëve dhe lepujve,

duhet të kenë hapësira të cilat nga ana

teknologjike duhet të jenë funksionale dhe

teknikisht duhet të jenë të pajisura me

hapësira për:

1) pranimin dhe vendqëndrimin e

përkohshëm të kafshës për therje.

2) therjen e kafshëve.

3) përpunimin e lukthit dhe zorrëve.

4) ftohje dhe ngrirje.

5) ndarjen e trupave në çerekë.

6) përpunimin e yndyrës dhe shkrirjen

e dhjamit.

7) deponim të mishit.

8) larje dhe pastrim të mjeteve të

punës.

9) prodhime që nuk konsumohen dhe

konfiskate.

10) inspektoratin veterinar.

11) inspektimin e mishit në trihinellë.

12) Gardëroba dhe nyjet sanitare.

sertificirao kao klanica ili kao fabrika za

preradu mesa kao i inspektovanje

objekata, ţivotinja za klanje, mesa i

njegovih proizvoda.

Opšti uslovi

Član 2

1. Objekti za klanje kopitara,

jednokopitara, ptica i kunića, treba da

raspolaţe prostorima koji sa tehnološke

strane treba da budu funkcionalni i

tehnički opremljeni prostorijama za:

1) prijem i privremeni smeštaj

ţivotinja za klanje,

2) klanje ţivotinja,

3) preradu ţeluca i creva,

4) rashlaĎenje i zamrzavanje,

5) komadanje trupaca u četvrtine,

6) preradu masti i topljenje loja,

7) uskladištenje mesa,

8) pranje i čišćenje radne opreme,

9) proizvode koji se ne

konzumiraju i za konfiskante,

10) veterinarsku inspekciju,

11) inspektovanje mesa trihinelom,

12) gardarobu i sanitarni čvor,

13) obedovanje i odmor radnika,

14) čišćenje, pranje i dezinfekciju

transportnih sredstava.

which should be fulfilled by the

operator to get a certification as

Slaughterhouse, or meat processing

plant, as well as inspection of the

premises, animals for slaughter, meat

and meat products.

General Conditions

Article 2

1. The premises for slaughter of

the hoofed Animals and Perissodactyls,

poultry and rabbits should have areas,

which by technological side, be

functional and technicali should be

equipped with:

1) Temporarely receiving and

standing arera of the animals for

slaughter

2) Animal Slaughter

3) Stomach and intestine

processing

4) Chilling and freezing

5) Cutting in halfs and quarters

6) Fat processing and melting

7) Meat storage area

8) Cleaning washing and

processing

9) Non consumable products area

10) Veterinary Inspection

11) Meat Inspection on trihinolosis

Page 4: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

13) ngrënie dhe pushim të punëtorëve.

14) pastrim, larje dhe dezinfektim të

mjeteve transportuese.

2. Hapësira për pranimin dhe

vendqëndrimin e përkohshëm të kafshës

për therje duhet të ketë vendin për pranimin

e kafshëve,hapësirën për qëndrimin e

kafshëve,vendkalimin për dërgimin e

kafshëve në therje, vendin për përgatitjen e

kafshëve për therje, hapësirën për

vendosjen e kafshëve të sëmura ose të

dyshimta në sëmundje.

3. Nëse në një objekt theren lloje të

ndryshme të kafshëve, ai duhet të jetë i

pajisur me stalla të veçanta për çdo lloj të

kafshëve, gjegjësisht të ndara për kafshë të

mëdha,të imëta dhe për derra. Stallat duhet

të jenë të rrethuara me mure nga betoni ose

metali prej oborrit dhe duhet të jenë të

ndërtuara ashtu që të mos vjen deri të

lëndimi i kafshëve, ndërsa mundësia e

pastrimit e dezinfektimit të tyre duhet të

jetë e lehtë.

Neni 3

Hapësira për vendosjen e kafshëve

të sëmura ose të dyshimta në sëmundje

duhet të jetë plotësisht e ndarë nga pjesa

tjetër e objektit, në mënyrë që të

pamundësohet kontakti me kafshë të

2. Prostorija za prijem i privrmeni

smeštaj ţivotinje za klanje, treba da ima

mesto za prijem ţivotinja, prostoriju za

smeštaj ţivotinja, prelazno mesto za

upućivanje na klanje, mesto za pripremu

ţivotinje za klanje, protoriju za smeštaj

bolesnih i sumnjivih ţivotinja.

3. Ako u jednom objektu kolju se

razne vrste ţivotinja, isti treba da bude

opremljen posebnim štalama za svaku

vrstu ţivotinja, odnosno izdvojenih

posebno za krupnu i za sitnu stoku i za

svinje. Štale treba da budu ograĎene

betonskim metalnim pregradama,

izgraĎenih na način da ne doĎe do

povrede ţivotinja, i da omogući

jednostavniju dezinfekciju i čišćenje

ţivotinja.

Član 3

Prostorije za smeštaj bolesnih ili

sumnjivih ţivotinja, treba da budu

potpuno odvojene od drugog dela objekta,

da ne omogućava kontakt sa zdravim

ţivotinjama, iste se označavaju velikim

12) Wardrobe and sanitation

13) Reastaurant

14) Cleaning washing and

disinfection of the means of

transport

2. Receiving area, temporareliy

standing area of animals for slaughter

should have receiving and temporarely

standing area of animals for slaughter,

passageway for animals to the

destination of slaughter, area for

diseased animals and those suspected

on disease

3. If in one operator are

slaughtered different animals, the

operator should have special stables

any specie of animals, respectively

separated for large and small animals

and hogpens. Stables should be fenced

with concrete walls or from metal, and

must be constructed in such manner

that does not casue injuries of animals,

while the possibility of their cleaning,

disinfection should be easy.

Article 3

Animal placing area of the

diseased animals and those suspected

on disease, should be fully separated

from those from the other part of the

Page 5: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

shëndosha dhe e njëjta shënohet me

shkronja të mëdha e të kuqe - KAFSHËT E

SËMURA. Ato hapësira duhet të jenë të

pajisura me vend për fiksim dhe mjete për

kontrollim të kafshëve. Dyshemetë e kësaj

hapësire duhet të kenë nyje të veçantë

sanitare.

Neni 4

Hapësira për përgatitjen e kafshëve

për therje duhet të jetë e ndarë nga hapësira

për therjen e kafshëve dhe ajo hapësirë

duhet të jetë në përputhje me kapacitetin e

hapësirës së kafshëve për therje.

Neni 5

Objekti i thertores dhe ai i

përpunimit të mishit duhet të ketë hapësirë

të veçantë për inspektorin veterinar, e cila

duhet të ketë pjesën për gardërobë dhe

pjesën sanitare së bashku me tavolinën e

punës me kompjuter.

Neni 6

Në afërsi të depos duhet të ekzistojë

baseni ose kontejneri për deponimin e

mbeturinave nga stalla ose nga mjetet

transportuese. Në pjesën e papastër të

slovima crvene boje - BOLESNE

ŢIVOTINJE. Te prostorije treba da budu

opremljene ureĎajem i mestom za

fiksiranje i kontrolu ţivotinja. Podovi ovih

prostorija treba da imaju poseban sanitarni

čvor.

Član 4

Prostorija za pripremu ţivotinja za

klanje, treba da bude odvojena od

prostorije za klanje ţivotinja, ista treba da

bude u skladu sa kapacitetom prostorije za

klanje ţivotinja.

Član 5

Objekat klanice i onaj za preradu

mesa, treba da imaju posebnu prostoriju

za veterinarskog inspektora, koja treba da

ima odreĎen deo za gardarobu, sanitarni

deo, radni sto i kompjuter.

Član 6

U blizini skladišta treba da bude

bazen ili kontejner za stajske otpadke i

otpadke transportnih sredstava. Na

nečistom delu objekta, treba da bude

premise, in a manner to preclude a

contact from healthy animals ,and the

same should be marked with Capital

Letters in red Color DISEASED

ANIMALS. Those areas should be

equiped with fastening place and and

equipment for animal Inspection and

sanitary facilities.

Article 4

Preperation area for animal

slaughter should be seperated from the

area, from the slaughtering area, and

should be in compliance with

slaughtering capacity area.

Article 5

Slaughterhouse and meat

processing plant should be equiped

with special; facilities for Veterinary

Inspector, which should have wardrobe,

and sanitary part, together with

working table and Computer.

Article 6

Nearby the storage area should

be a basin or container for waste

storage or by means of transport. In

Page 6: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

objektit duhet të ndërtohet edhe baseni i

mbuluar ose të vendoset rezervuari metalik

për pranimin e përmbajtjeve të

paralukthave nëse nuk është e paraparë në

mënyrë tjetër. Në vendin e pranimit të

përmbajtjeve të paralukthave duhet të

sigurohet uji i ftohët dhe i nxehtë të

temperaturës minimale prej 83 Cº të

rregulluar me termometër dhe kanalizimin

e ujërave të mbetur.

Neni 7

1. Hapësira për therjen e kafshëve

duhet të ketë të ndarë pjesën e pastër nga

ajo e papastër. Me pjesë të papastër

nënkuptohet pjesa e hapësirës në të cilën

kafshët alivanosen, theren, iu largohet

lëkura (rjepen), digjen dhe u hiqet qimja,

futen në ujë apo lagen.

2. Me pjesën e pastër nënkuptohet

hapësira në të cilën bëhet përpunimi i

pjesëve të trupit dhe organeve të tij.

Neni 8

Në hapësirën për therje në të cilën

theren më shumë lloje të kafshëve, linja e

therjes duhet të jetë e ndarë për çdo lloj të

kafshëve veç e veç, dhe atë me mur të

izgraĎen pokriveni bazen ili da se

postavlja metalni rezervoar za smeštaj

predţelučnih delova, ako to nije drugćije

predviĎeno. Mesto za prijem predţelučnih

delova treba da ima hladno i toplu vodu

minimalne temperature od 83 0C, koja se

reguliše toplomerom i kanalizaciju

otpadnih voda.

Član 7

1. Prostorija za klanje ţivotinja treba

da ima čisti deo odvojenog od nečistog

dela. Nečistim delom smatra se, deo

prostorije gde se ţivotinje onesvešćuju,

kolju skida im se koţa (oderu), izgore se u

peći, skidaju im se dlake, stavljaju se u

vodi ili se kvase.

2. Čistim delom se smatra, prostorija

gde se vrši prerada delova trupaca i

njihovih iznutrica.

Član 8

U prostoriju za klanje gde se kolju

više vrsta ţivotinja, linija za klanje treba

da bude posebno odvojena pregradom za

svaku vrstu ţivotinja minimalne visine od

untidy part should be constructed

covered basin, or to be set a metal

tanker to recive contents of

prestomachs if is not foreseen by the

other method. At receiving area of

prestomachs contents, should be

provided cold and hot water with

minimum temperatuire of 83 C,

regulated by the thermometer and with

drainage facilities.

Article 7

1. Area for animal slaughter

should have tidy part seperated from

the untidy part. By untidy part it has

been meant, a part where the animls are

stunned, bled, slaughtered, skinned or

wetted.

2. by tidy area is meant are in

which is carried out processing of the

parts of carcasses and its viscera.

Article 8

In the slaughtering area in

which are slaughtered different species

of animals should be separated for each

Page 7: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

gjatësisë minimale prej 3m ose hapësirë të

hapur me largësi minimale prej 5m. Puna

në këto linja duhet të jetë e organizuar

ashtu që të sigurojë aplikimin e masave

higjienike dhe kontrollin veterinarë. Rrugët

e kalimit të produkteve për konsum dhe të

konfiskatit nuk guxojnë të kryqëzohen me

linjën e therjes e as me rrugët e transportit

të prodhimeve për konsum.

Neni 9

1. Pajisjet të cilat përdoren për therje,

punim, përpunim të mishit dhe prodhimeve

tjera me prejardhje shtazore në objekte,

duhet të jenë nga materiali i forte,

jokorodues, joporoz, joapsorbues, pa erë

dhe i cili nuk ka aftësi të hynë në reaksion

me asnjë përmbajtje të prodhimit me të

cilin manipulohet, mjeteve dezinfektuese,

mjete për larje ose për mirëmbajtje të

pajisjeve. Konstruksioni ose vendosja e

pajisjeve duhet të mundësojë mirëmbajtjen

e lehtë higjienike dhe mbrojtjen e

prodhimit.

2. Sipërfaqja e pajisjeve e cila

kontakton me prodhimin duhet të jetë e

rrafshët, pa qarje, lidhje të hapura, kënde të

drejta,ose dëmtime të ndryshme.

3. Pajisjet të cilat bien në kontakt me

prodhimet nuk guxojnë të jenë të ndërtuara

3 m. ili otvorenim prostorom minimalne

razdaline od 5 m. Rad na tim linijama

treba da bude organizovan na način, da

obezbedi primenu higijenskih mera i

veterinarsku kontrolu. Prilazni putevi za

promet proizvoda za potrošnju ili

konfiskate, ne smeju da se ukrštavaju sa

linijom za klanje, niti prenosnim putevima

proizvoda za potrošnju.

Član 9

1. Oprema koja se upotreblajva za

klanje, obradu, preradu mesa i drugih

proizvoda ţivotinjskog porekla u

objektima, treba da bude od tvrdog,

nekorodirodirajućeg, neporoznog,

neapsorbnog materjala, bez mirisa i koji

nema osobinu reakcije na bilo koju

sadrţinu proizvoda kojom se manipulira,

denzifekciona sredstva, sredstava za

pranje ili sredstava za odrţavanje opreme.

2. Površina opreme koja je u dodiru

sa proizvodom, treba da bude glatka bez

pukotina, otvorenih priključaka, pravih

uglova ili raznih oštećenja.

3. Oprema koja je u dodiru sa

proizvodima, ne sme biti izraĎena od

materjala od bakra, kadmijuma, alumina,

olova i njegovih legura i od drugih

toksičkih metala.

specie and that by the wall of the 3 m

length or on the minimum distance of 5

m. Work on these lines should provide

veterinary Inspection and application of

Hygiene measures. The lines of the

products which are consumable can not

be crossed with the slaughtering lines

and and transporting lines of the

consumable products.

Article 9

1. Working tools used for

slaughter, work, process of the meat

and products of animal origin, in the

premises should be made by hard

material, non corodive, non absorbent,

non porous, flavourless and not able to

react with any other product content by

which is manipulated, disinfection,

washing, tools or or maintaining tools.

Construction or tools instalment should

enable, easy hygienic maintenance and

protection of the production.

2. Tools surface which contacts

with production, shoud be flat, without

incision, open links, right angeled, or

different damages.

3. Tools which come directly in

contact with production should not be

Page 8: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

nga bakri, kadmiumi, antimoni, alumini,

plumbi ose legurat e tyre dhe nga metalet

tjera toksike.

4. Në objekte nuk është e lejuar të

përdoren pajisjet nga druri, lëkura, xhami,

porcelani, apo pajisje të emaluara, si dhe

nuk guxon të përdoren pajisjet e ngjyrosura

të cilat kontaktojnë me prodhimin.

5. Pajisjet e drurit mund të përdoren

vetëm në hapësirat ku teren apo deponohen

prodhimet e terura të mishit, ose ku bëhet

deponimi i prodhimeve të paketuara,

ambalazhit dhe aditivëve.

6. Parmakët për varje në linjën e

therjes dhe përpunimit duhet të jenë të

ndërtuara nga materiali i cili nuk korodon

si dhe duhet të jenë në largësi minimale

prej 30cm nga dyshemeja dhe muret.

Mbajtësit e parmakut duhet të jenë të

ndërtuar nga materiali i rezistueshëm nga

korrozioni ose të mbrojtur me ngjyrë të

qëndrueshme e cila e mbron nga korrozioni

ose lagështia.

7. Bazamentet e punës të cilat

përdoren për kryerjen e punëve të

ndryshme, duhet të jenë të madhësisë dhe

lartësisë proporcionale dhe të ndërtuara nga

materiali jokorodues. Të njëjtat mund të

jenë lëvizëse ose statike dhe të vendosura

ashtu që të mos bien në kontakt direkt me

lëndët e para dhe prodhimet. Bazamentet të

4. U objektima nije dzvoljeno

upotreba opreme od drveta, stakla, koţe,

porcelana ili od emajliranih posuĎa, kao i

upotreba farbane opreme koja je u dodiru

sa proizvodima.

5. Drvena oprema moţe da se

upotrebu samo u prostorijama gde se

mesni proizvodi suše i uskladište, ili gde

se vrši uskladištenje upakovanih

proizvoda, ambalaţe i aditiva.

6. Kuke za vešanje na liniji za klanje

i liniji za preradu, treba da budu od

nekorodirajućeg materjala i treba da budu

minimalnog razmaku 30 cm od poda i

zidova. Drţači kuka treba da budu

izraĎeni od materjala otpornog na koroziju

i zaštićeni trajnom farbom koja štiti od

korozije i vlage.

7. Bazamenti za rad koji se

upotrebljavaju za obavljanje raznih

poslova, treba da budu proporcijalne

velićine i visine i izraĎeni od

nekorodirajućag matetjala. Isti mogu biti

pokretni ili statični i postavljeni tako, da

ne dolaze u direktan dodir sa sirovinama i

proizvodima. Bazamenti koji se

upotrebljavaju za postavljanje pokretnih

posuĎa, upakovanih proizvoda, aditiva i

ambalaţe, treba da budu minimalne visine

od 30 cm od poda.

8. Proizvodi za potrošnju, i oni koji

made by Cu, Sb, Pb Al, or their

componbents, or by ther toxic metals.

4. In the premises is prohibited to

be used tools made by wood, leather,

glass, porcelain and enameled tools, as

wellas colored tools which come in

contact with production.

5. Wooden tools can be used only

there where the products are dried at

the place of dried products packaging

area of the meat products, wraping or

additives.

6. Hanging rails in the

slaughtering and processing line should

be made by non corodive material, and

be on minimum distance of 30 cm from

the floor and walls. Rail handlers,

should be made by resistant material

and non corodive or water resistant.

7. Work bedings for carrying out

different works should be in

proportional size and highness, and

constructed by non corodive material.

The same can be mobile or static and

set up in that way which unables direct

contact with raw material or products

Bedings which are used to keep mobile

dishes, packed products, additives and

wrapping material , should be in a

minimum highness of 30 cm from the

floor.

Page 9: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

cilat përdoren për mbajtje të enëve

lëvizëse, prodhimeve të paketuara,

aditivëve dhe ambalazhit duhet të jenë në

lartësi minimale prej 30cm nga dyshemeja.

8. Prodhimet për konsum, dhe ato të

cilat nuk konsumohen - konfiskuat mund të

barten me enë lëvizëse, kanale me rënje

gravitacionale, transport pneumatik, ose me

pajisje tjetër të përshtatshme.

9. Enët lëvizëse për mbajtje, deponim

dhe transport të lëndës së parë, si dhe

prodhimeve, duhet të jenë të ndërtuara nga

materiali jokorodues, me sipërfaqe të

drejta, pa kënde të mprehta, pa gropëza,

qarje dhe kënde të paarritshme si dhe

dëmtime të ndryshme.

10. Enët lëvizëse të ndërtuara nga

materiali jokorodues duhet të jenë të

shënjuara siç vijon:

1) enët për prodhime që

konsumohen duhet të shënjohen

me numër ose me emrin e

Linjës prodhuese të cilës i

takojnë,

2) enët për prodhime të cilat nuk

konsumohen duhet të shënohen

me shenjë me

ngjyrë të gjelbërt.

3) enët për konfiskat duhet të

shënjohen me ngjyrë të kuqe dhe

4) enët për përpunimin e zorrëve

se ne konzumiraju - konfiskati, mogu se

prenositi pokretnim posuĎem, kanalima

gravitacionog pada, gumenim trakama ili

nekom drugom pristupaćnom opremom.

9. Pokretno posuĎe sa prenošenje,

uskladištenje i transport sirovina i

proizvoda, treba da bude od

nekorodirajućeg materjala, pravih

površina bez oštrih uglova, rupa, pukotina

i drugih oštećenja.

10. Pokretno posuĎe od

nekorodirajućeg materjala treba se

označavati kako sledi:

1) PosuĎe za proizvode koji

se konzumiraju, treba se

označavati brojem ili

nazivom proizvodne linije

kojoj pripadaju.

2) PosuĎe za proizvode koji

se ne konzumiraju treba se

označavati plavom bojom.

3) PosuĎe za konfiskate treba

se označavati crvenom bojom, i

4) PosuĎe za preradu creva

treba se označavati plavom bojom.

11. Kanali sa gravitacinim padom

treba da se izraĎuju od nekorodirajučeg

čelika i koji ne treba da imaju oštre

uglove, površina treba da buda glatka.

Oblik kanala treba da bude okrugli ili

ovalni i sledeće širine;

8. Consumable and non

consumable products can be

transported by mobile dishes, drains by

Gravitional fall, pneumatic transport or

any other suitable maen of transport.

9. Mobile dishes, for keeping,

storage and transport of the raw

material, should be constructed by non

corodive material, with the right

surfaces, without sharp angels, without

small holes, and un reachable angels,

and different damages.

10. Mobile dishes, constructed by

noncorodive material should be marked

as follows:

1) Dishes for consumable

products should be marked

by a number or name of the

production line to which

they belong

2) Dishes of the non

consumable products should be marked

by a green mark.

3) Dishes for the carcasses

should be marked with red color and

4) Dishes for the intenstine

processing should be marked by blue

color.

11. Ditches with gravitional fall

should be constructed by non corodive

steel and which should not have sharp

Page 10: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

duhet të shënjohen me ngjyrë të kaltër.

11. Kanalet me rënje gravitacionale

duhet të jenë të ndërtuar nga çeliku i cili

nuk korodon,dhe i cili nuk duhet të ketë

kënde të mprehta, sipërfaqet duhet t‟i ketë

të rrafshëta dhe të lëmuara. Forma e kanalit

duhet të jetë e rrumbullakët ose ovale dhe e

gjerësisë si vijon;

1) për transport të prodhimeve për

konsum dhe ato që nuk konsumohen-50cm

2) për transport të gjakut-30cm.

3) për transport të organeve të

brendshme të derrave-50cm.

4) për transport të organeve të

brendshme të gjedhave-70cm.

5) për transport të organeve të

brendshme të konfiskuara të derrit

50cm kurse ato të konfiskuara të

gjedhit 70cm.

6) hapësirat në kanale duhet të jenë

të tilla që të mundësojnë pastrim

të lehtë, për larje dhe kontroll.

12. Mbajtësit e kanaleve nëpërmjet të

cilëve përforcohen në tavan apo mure duhet

të jenë nga materiali jokorodues. Kanalet të

cilat lidhin hapësirën ku ndodhen produktet

të cilat konsumohen me ato të cilat nuk

konsumohen, konfiskuat, ose me hapësirën

për përpunimin e paralukthave dhe zorrëve

duhet të kenë sistem të ventilimit dhe atë

në anën e hapësirës ku ndodhen prodhimet

1) Za prenos proizvoda za

konzumiranje i za one koji

se ne konzumiraju -50cm,

2) Za prenos krvi-30cm,

3) Za prenos svinjskih

iznutrica-30cm,

4) Za prenos goveĎih

iznutrica-50cm,

5) Za prenos konfiskata

svinjskih iznutrica-70cm, a

za konfiskate goveĎih

iznutrica-70cm,

6) Prostor u kanalima treba da

bude takav, da omogući

jednostavno čišćenje,

pranje i kontrolu.

12. Drţači kanala pomoću kojih se

učvrčuju na plafonu ili na zidovima, treba

da budu od nekorodirajučeg materjala.

Kanali koji povezuju prostor gde se nalaze

proizvodi za potrošnju i oni koji se ne

konzumiraju ili konfiskati, ili sa

prostorom za preradu predţeludaca i

crevi, treba da imaju ventilacioni sistem

tamo gde se nalaze proizvodi za potrošnju,

minimalne duţine ventilacionih cevi od

30cm.

13. Za čišćenje, kontrolu i pranje

kanala, treba da budu stepenice

odgovarajućih veličina. Prostorije za

klanje i one za preradu predţeludaca,

angels, surfaces should be flat and

smooth. The drain form should be

rounded or ovale and wideness as

follows;

1) For transport of the

consumable products and for those not

consumable 50 cm

2) For transport of the blood

30cm.

3) For transport of the pigs‟

viscera -50cm.

4) For transport of the bovine

viscera -70cm.

5) For transport of the

confiscated pigs viscera,

50.cm while for bovine 70 cm

6) Areas insdide the channels

should be wide enough to

enable easy cleaning, washing

and control.

12. Channal holders which are

established in a ceiling or walls should

be made by non corodive material.

channels that connect areas where the

consumable products are produced with

areas of non consumable products , or

area of pre stomach processing , and

intenstines should have ventilation

system and that in the area where the

consumable products are of a minimum

airing pipe of 30 cm.

Page 11: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

për konsum të gjatësisë minimale të gypit

ventilues prej 30cm.

13. Për pastrim, kontroll apo larje të

kanalit duhet të jenë shkallët e madhësisë

së duhur. Hapësirat për therje me ato për

përpunim të paralukthave, lukthave, dhe atë

të pranimit të lëkurave si dhe brirëve,

qimeve dhe konfiskatit duhet të lidhen

njëra me tjetrën por që të kenë mbrojtje

mekanike dhe ajrore që të pengojnë

depërtimin e erërave të pakëndshme në

pjesët për therje.

14. Sistemi për transport pneumatik

duhet të ketë pajisjen për pranimin e lëndës

së parë, gypat përcjellës dhe enën për

zbrazjen e kapacitetit përcjellës me

mundësi të pastrimit të të gjithë sistemit.

15. Tavolinat e punës në hapësirën e

prodhimit duhet të jenë nga materiali jo

korodues me skaje të lëmuara dhe sipërfaqe

të rrafshëta të cilat lehtë pastrohen, lahen

dhe dezinfektohen. Tavolinat e punës ku

proceset e punës kryhen me shfrytëzim

konstant të ujit duhet të kenë skaje të

ngritura dhe të kthyera me sistem të

eliminimit të ujit të lidhur me kanalizim.

16. Tavolinat për përpunim me enë

lëvizëse ose shirita lëvizës për kontroll

veterinar të organeve të brendshme në

linjën e therjes ose përpunimit për gjedhe,

derra dhe dele duhet të kenë:

ţeludaca i za prijem koţa, rogova, dlaka i

konfiskata, treba da budu povezane jedna

sa drugom, ali da imaju mehaničku

vazdušnu zaštitu, radi sprečavanja prodira

neprijatnih mirisa u delovima za klanje.

14. Sistem za prenos gumenim

trakama, treba da ima opremu za prijem

sirovina, odvodne cevi i posuĎe za

ispraţnjavnje odvodnih kapaciteta uz

mogučnost čišćenja celog sistema.

15. Radni stolovi u prostoriju za

proizvodnju, treba da budu od

nekorodirajučeg materjala, ravnih

površina i glatkih rubova koji se lako

čiste, peru i dezinfikuju. Radni stolovi gde

se proces rada obavlja konstatnim

korišćenjem vode, treba da imaju

povišene savijenih rubova i sistem za

uklanjanje vode povezanog sa

kanalizacijom.

16. Stolovi za preradu sa pokretnim

posuĎem ili pokretnim trakama za

veterinarsku kontrolu iznutrica na liniji za

klanje ili za preradu goveda, svinje i

ovaca, treba da imaju:

1) Sistem za čišćenje i pranje

posuĎa i traka hladnom i

toplom vodom minimalne

temperature od 830C, koji se

postavlja ispred prostorija

izlaznih cevi toplom vodom,

13. For cleanining, control and

drain washing should be suitable

ladders. Slaughtering areas with those

for prestomch processing and skin

receiving area, and horns, all these

areas should be connected with, to have

a mechanical protection as well as to

protect from the smell coming in the

slaughtering area.

14. Pneumatic transport system

should have equipment for receiving of

the raw material, transporting pipes and

capacity pouring dishes with possibility

of the system cleaning.

15. Working tables in the

production area should be made by non

corodive material with smooth ends,

easy to clean, wash and disinfect.

Working tables where the working

processes are carried out and it needs

water constantly should have offsets,

with water drainage.

16. Processing tables with mobile

dishes or conveyors for veterinary

Inspection of the viscera, in

slaughtering line or processing line of

the bovine, porcine and ovine animals

should have:

8) Cleaning and washing

system of the dishes with

cold and hot water at

Page 12: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

1) sistem për pastrim dhe larje të

enëve ose shirita me ujë të

ftohët dhe të ngrohët me

temperaturë minimale prej

83C°, i cili vendoset përpara

hapësirave dalëse të gypave me

ujë të ngrohët,

2) sistem për tërheqjen e avullit të

ndërtuar nga materiali

jokorodues i cili duhet të ketë

hapësirë të përshtatshme për

kontrollim të funksionimit të

këtij sistemi,

3) tërheqje të ujërave të mbetur

nëpërmjet sifonit në kanalizim.

Ujërat e mbetur nuk guxojnë të

derdhën në dyshemenë e

hapësirës për therje.

4) aparaturë të tërheqjes së erërave

nëse për transport të prodhimit

që nuk konsumohet dhe

konfiskateve përdoren kanale

me rënje gravitacionale apo me

transport pneumatik.

5) ndërprerësi për ndërprerjen e

qarkullimit të enëve lëvizëse në

linjën e prodhimit dhe në

tavolinën e punës duhet të jetë i

vendosur ashtu që inspektori

veterinar ta ketë afër dhe lehtë

për shkyçje.

2) Sistem za otklonjenje pare

izraĎenog od

nekorodirajućeg materjala

koji treba da ima pristupačan

prostor za kontrolu i

funkcionisanje ovog sistema,

3) Otklonjenje ostatka vode

pomoću sifona u kanalizaciji.

Ostaci vode ne smeju da se

ulivaju po podu prostorije za

klanje,

4) Aparaturu za otklonjenje

mirisa, ako za prenos

proizvoda koji se ne

konzumiraju ili za

konfiskate, se upotrebljavaju

kanali gravitacionim padom

ili gumene trake.

5) Prekidač za prekid kretanja

pokretnih posuĎa na

proizvodnu liniju i na

radnom stolom, treba da

bude ugraĎen tako, da

veterinarskom inspektoru

bude bliţe i da moţe lako

isključiti,

6) Oprema za čišćenje ruka koja

se sastoji od nekorodirajućeg

metalskog lavaboa sa noţnim

prekidačem ili fotočelijama,

tekućom hladnom i tomplom

minimum temp of 83 C or

which it is set upo water

supplying system,

9) Ventilation system should

be made by non corodive

material and should have a

suitable area , for

functioning control of the

system,

10) System of the waste water

through the siphon in to

thedrainage, waste water

should not be poured in a

slaughtering area‟s floor.

11) Ventilation system of the

smell if the transports of non

consumable products are

used gravitional channels or

by pneumatic means of

transport.

12) The swithch of the mobile

dishes movement in the

production line and working

table should be set up in that

way for easy swithching by

Veterinary Inspector.

13) Hand washing facilities

should be consisted by

metal washstand

noncorodive with foot

swithch, with hot and cold

Page 13: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

6) pajisjet për pastrimin e duarve

të cilat duhet të përbëhen nga-

lavamani i metalit jokorodues

me ndërprerës në këmbë ose me

fotoqeli, me ujë të ngrohët ose

të ftohët me kanalizim afër të

ketë enën për sapun të lëngët të

përforcuar për lavaman,

peshqirët e letrës të vendosur në

mbajtës afër lavamanit dhe enën

për hudhjen e mbeturinave.

7) numri i lavamanëve në objekt

duhet të jetë proporcional me

numrin e punëtorëve në linjën e

prodhimit.

17. Për pastrim të thikave, sharrave

dhe pajisjeve tjera që përdorën në hapësirat

prodhuese duhet të ketë sterilizator me

numër të konsiderueshëm dhe të vendosur

në mënyrë të përshtatshme, të ndërtuara

nga materiali jokorodues me madhësi dhe

formë të përshtatshme.

18. Sterilizatorët duhet të kenë gyp për

tërheqjen e ujit, thithësen për zbrazje,

ndërprerësin për thika dhe pajisje tjera me

rrymë. Nëse mbajtja e temperaturës së ujit

rregullohet me rrymë atëherë në sterilizator

duhet të vendoset termostati. Në sterilizator

duhet të sigurohet qarkullimi i ujit në

temperaturë minimale prej 83Cº.

Sterilizatorët e dimensioneve të mëdha

vodom bliţe kanalizaciji, da

ima posuĎe za tečni sapun

pričvršćeno uz lavabo,

papirske peškire postavljenih

na nosače lavaboa i korpu za

otpatke.

7) Broj lavaboa u objektu treba

da bude srazmerno sa brojem

radnika na proizvodnoj liniji.

17. Za čišćenje noţeva, testera i druge

opreme koja se upotrebljava u

proizvodnim prostorijama, treba biti

sterilizatore odreĎenih količina,

postavljenih na pristupaćan način,

izraĎenih od nekorodirajučeg materjala

pristupačne veličine i oblika.

18. Sterilizatori treba da imaju cev za

odvoĎenje vode, usisivač za

ispraţnjavanje, prekidač za noţeve i drugu

električnu opremu. Ukoliko odrţavanje

temperature vode se reguliše električnom

strujom, tada se na sterilizatoru postavlja

termostat. Na sterilizatoru treba obezbediti

tekuću tomplu vodu minimalne

temperature od 830C. Sterilizatori većih

dimenzija treba da imaju vodovodnu cev i

odvodnu cev koja je povezana sa

kanalizacijom.

19. Proizvodne preraĎivačke prostorije

i sredstva za rad, trebaju imati obezbeĎeno

prirodno ili veštačko osvetlenje

water, have a fluid soap

established near the

washstand and a bin.

14) Number of the washstands

in the premise should be

proportional with number of

the workers in production

line.

17. There should be sterilizers for

cleaning of knives, saws and other tools

used in the production line. These

sterilizers should be in a sufficient

number and established in as suitable

manner, constructed by non corodive

material with suitable size and form.

18. Sterilizators should have water

drain system, knives‟ switch and other

electricityequipment.If the water

temperature conditions is arranged by

electricity should be set up a

thermostat.In the sterilizator should be

provided water circulation of minimum

temperature of 83 C. Sterilizators of the

big size should have water supply pipe,

together with the one for the one to take

out the water and which should be

connected with the drainage system.

19. Production working areas and

working tools should have been

provided a natural lightening or

electricity lightening with defined

Page 14: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

duhet të kenë gypin për sjelljen e ujit së

bashku me atë për zbrazje e cila duhet të

jetë e lidhur me kanalizim.

19. Hapësirat prodhuese,punuese dhe

mjetet e punës duhet të kenë të siguruar

ndriçim natyral ose artificial me intensitet

të përcaktuar. Dritaret duhet të jenë të

tejdukshme gjegjësisht të pa ngjyrosura në

xham. Drita artificiale duhet të jetë difuze e

cila nuk e ndryshon ngjyrën e gjërave që

ndriçohen, kurse burimet e dritës duhet të

jenë të shpërndara ashtu që drita të jetë e

shpërndarë në mënyrë të barabartë në gjithë

hapësirën, dhe mos të krijojnë hije. Burimi

i dritës duhet të jetë i vendosur në armaturë

prej materialit jo korodues dhe i mbrojtur

me mbrojtës të mbyllur dhe të tejdukshëm

nga materiali i plastikës. Në linjat

prodhuese nuk është e lejueshme përdorimi

i mbrojtësve të emaluar ose nga xhami.

Burimet e dritës duhet të jenë të vendosur

lartë në atë mënyrë që punëtorët me shtatin

e tyre mos të jenë pengesë për depërtimin e

dritës. Pajisjet elektrike të vendosura

horizontalisht apo vertikalisht mbi

sipërfaqet punuese duhet të mbulohen me

mbrojtës të përshtatshëm. Forca e dritës

kontrollohet me luxmetër. Në linjat e

ndryshme forca e dritës duhet të jetë si

vijon:

1) në stallat dhe oborret ku janë të

odreĎenenog intenziteta. Prozori treba da

budu providni, odnosno ne farbanog

stakla. Veštačko svetlo treba da bude

difuzna, koje ne menja boju predmeta koji

se osvetljavaju, dok svetleći ureĎaji treba

da budu rasporeĎeni tako, da svetlo bude

jednako distribuirano na celu prostoriju i

da ne prouzrokuje senke. Izvor svetla

treba da bude postavljen u cevima od

nekorodirajučeg materjala, zaštićenih

providnim plastičnim zatvaračem. Na

proizvodnim linijama nije dozvoljeno

upotreba staklenih ili emajliranih

zaštitnika. Izvori svetla treba da se

postavljaju na način, da radnici ne

ometaju prodir svetlosti. Električna

oprema horizontalno ili vrtikalno

postavljena na radnim površinama, treba

da bude pokrivena pristupaćnom zaštitom.

Jačina svetlosti treba da se kontroliše

luxometrom. Na raznim linijama jačina

svetlosti treba da bude sledeća:

1) U štalama i dvorištima, gde

su smeštene ţivotinje za

klanje, jačina svetlosti

treba da bude od 1001x, a

na mestu gde se vrši

kontrola pre klanja 550lx

na raymaku 90 cm od

površine poda.

2) Na dvorištima ţivotinja za

intensity. Windows should be glassy

respectively uncoloured glass The

lectricity lightening should be difuse

which does not change the color of the

products, and lightening sources should

be delivered equally all over the area,

and should not be any shadowing .the

lightening source should be set up in

the non corodive material, and

protected with glassy cover, made by

plastic material .In the production lines

is prohibited use of the plastic made

covers or made by enamled material. .

Light sources should be set up in the

ceiling. .Electricity equipment set up

horizontally or vertically over working

area should be covered by suitable

protectors Light intensity should be

measured by luxmeter. In the different

lines the light intensity should be as

follows

20) In the stables or places

where the animals are

placed for slaughter, the

light intensity should be

100lx, while in the place

where the ante mortem

inspection is being carried

out before the slaughter

550lx and that in the

distance of 90cm from the

Page 15: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

vendosura kafshët për therje

forca e dritës duhet të jetë

100lx, kurse në vendin ku

kryhet kontrolla para therjes

550lx dhe atë në largësi prej

90cm nga sipërfaqja e

dyshemesë.

2) në oborret për kafshë për të cilat

dyshohet se janë të sëmura

ndriçimi përmbi gjithë

sipërfaqen duhet të jetë 200lx

dhe atë 90cm nga sipërfaqja e

dyshemesë, kurse në vendin e

kontrollit tek boksi për fiksim

550lx.

3) në vendin në të cilin hiqet

lëkura nga koka dhe largohet

koka nga trupi – 220lx në

lartësinë e kryerjes së këtij

operacioni.

4) në vendin ku pastrohen kokat e

gjedheve dhe ku kontrollohen të

njëjtat 550lx

5) në vendin ku kontrollohen

organet e brendshme – 550lx.

6) në vendin ku kontrollohen

trupat e gjedheve ose gjysmat –

550lx të vendosura në lartësinë

e shpatullës së ekstremiteteve të

përparme.

7) në vendin ku pastrohen dhe

koje postoji sumnja da su

bolesne, osvetlejnje cele

površine treba da bude od

200lx na visini od 90 cm

od površine poda, a na

mestu kontrole u boksu za

fiksiranje od 550lx.

3) Na mestu gde se koţa skida

od glave i gde se glava

odvaja od trupa 220lx na

visini mesta gde se vrši

operacija.

4) Na mestu gde se vrši

čišćenje goveĎe glave i gde se iste

kontrolišu, 550lx.

5) Na mestima gde se vrši

kontrola iznutrica-550lx.

6) Na mestima gde se vrši

kontrola trupaca ili polutki-

550lx postavljenih na visini

pleća prednjih ekstremiteta.

7) Na mestima gde se čiste i

operu goveĎe polutke-

550lx na visini pleća

prednjih ekstremiteta.

8) Na mestima gde se vrši

prerada iznutrica,

torakalnih organa i jetre-

550lx, na visini radnog

stola.

9) Na mestima gde se vrši

floor surface.

21) In the places where the

suspiocious animals are

placed, the lightening

allover are should be 200lx

and that in the distance of

90cm from the floor surface,

while at the place of the

fastening box 550lx.

22) At the place of the skinning

and place wherethe head is

cutt from the carcass –

220lx on distance of this

operation of being carried

out.

23) At the place where the heads

are cleaned and the same are

checked 550lx

24) At the place where the

viscera are inspected–

550lx.

25) At the place where are

inspected carcasses or half

carcasses are set up at the

highness of the front leggs.

26) At the place where carcasses

and half carcasses are

cleaned and washed 550lx at

the highness of the front

leggs.

27) At the place of viscera

Page 16: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

lahen gjysmat e gjedhit – 550lx

në lartësinë e shpatullës dhe

ekstremiteteve të përparme.

8) në vendin ku përpunohen

organet e brendshme, torakale

dhe mëlçia – 550lx në

sipërfaqen e tavolinës së punës.

9) në vendin ku kontrollohen

trupat e dyshimtë të gjedheve,

gjysmat dhe organet – 550lx.

10) në vendin ku kontrollohen

gjysmat e derrit dhe të deleve

apo qingjeve si dhe të dhive –

550lx në lartësi të njyjeve

limfatike mandibullare.

11) në vendin ku kontrollohen

organet torakale dhe ato të

barkut – 550lx në nivel të bazës

së enëve lëvizëse të tavolinës

për kontroll të organeve të

brendshme.

12) në vendin ku përpunohen

gjuhët, organet torakale, dhe

mëlçia e derrave, dhive, deleve,

qengjave – 550lx në lartësinë e

sipërfaqes së tavolinës së punës.

13) në të gjitha vendet e kontrollit

veterinar – 550lx.

14) në vendin ku kontrollohen

plagët e shpuara në gjysmat e

derrave – 550lx.

kontrola bolesnih goveĎih

trupaca, polutki i iznutrica-

550lx.

10) Na mestima gde se vrši

kontrola svinjskih, ovčijih i

jagnjećih polutki kao i

kozjih polutki-550lx na

visini mandibularnih

limfatičnih čvorova.

11) Na mestima gde se vrši

kontrola torakalnih i

trbušnih organa-550lx na

visini nivoa pokretnih

posuĎa stola za kontrolu

iznutrica.

12) Na mestima gde se vrši

kontrola jezika, torakalnih

organa i svinjske jetre,

koza, ovaca, jagnjadi-550lx

na visini površine radnog

stola.

13) Na svim mestima

veterinarske kontrole-550lx.

14) Na mestima gde se vrši

kontrola odstrelnih rana na

svinjskim polutkama-550lx

15) Na mestima gde se vrši

kontrola sumnjive

svinjskih, ovčijih, jagnjećih

ili kozjih polutki kao i

njjihovih organa-550lx na

processing, thoracl and liver

– 550lx on the surface of the

working table.

28) At the place where the

suspicious bovine carcasses,

half carcasses and viscera

550lx.

29) At the place where the

porcine half carcasses and

ovine, caprine are inspected

– 550lx) on highness of the

mandibular lymphatic node.

30) At the place where thoracal

and stomach viscera are

inspected – 550lx ,at level

of the mobile dishes base of

the viscera inspection table

31) At the place where the

thoracal viscera, tounges

and liver of the porcine,

ovine, caprine and lamb are

processed – 550lx on the

highness of the working

table.

32) At all places of veterinary

Inspection– 550lx.

33) At places where are

inspected injure holes on

halfs of the porcine animals

– 550lx.

34) At the place where are

Page 17: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

15) në vendin ku kontrollohen

gjysmat e dyshimta të derrit,

deleve, qengjave, apo dhive si

dhe organet e tyre – 550lx në

lartësi të gjëndrave

mandibullare.

16) në të gjitha vendet ku ndahen

pjesët e papastra nga të pastrat –

550lx në lartësi të sipërfaqes së

punës.

17) në hapësirat e ftohjes së

gjysmave – 110lx në lartësi të

ekstremiteteve të përparme.

18) në hapësirat për ftohjen e

organeve të brendshme – 220lx

në lartësi të sipërfaqes së punës.

19) në të gjitha hapësirat punuese –

220 lx në lartësi të sipërfaqeve

punuese.

20. Në hapësirat e objektit varësisht

prej madhësisë dhe destinimit duhet të

sigurohet ventilimi natyral ose artificial,

largimi i avullit dhe erërave të

pakëndshme.

21. Për pastrim dhe sanitet të pajisjeve

në objekt duhet të ekzistojë një apo më

shumë hapësira. Dyshemeja, muret, dhe

tavani duhet të jenë me sipërfaqe të

rrëshqitshme dhe te mos e lëshojnë ujin. Në

dysheme duhet të ketë mbledhës të ujit,

kurse në hapësirë ventilim në vend të

visini mandibularnih

ţlezdi.

16) Na svim mestima gde se

izdvajaju nečisti delovi od

čistih-550lx na visini

radnog stola.

17) Na prostorijama za

rasllaĎivanje polutki -110lx

na visini prednjih

ekstremiteta.

18) Na prostorijama za

rashlčaĎivanje iznutrica-

22olx na visini površine

radnog stola.

19) Sve radne prostorije-220lx

na visini radne površine.

20. U prostorijam objekta, zavisno od

veličine i namene, treba da se obezbedi

prirodna ili veštaćka ventilacija,

otklonjenje pare i neprijatnih mirisa.

21. Za čišćenje i sanitariju objekta,

treba da postoje jedna ili više prostorija.

Pod, zidovi i plafon, trebaju biti glatkih

klizavih površina koji ne propuštaju vodu.

Na podovima treba da budu kolektori za

vodu i ventilacija na pristupačnom mestu.

U prostoriji za čišćenje i sanitariju treba

da bude tekuće hladne i tople vode

minimalne temperature od 830C, da ima

toplomer i izvor svetlosti odreĎenog

intenziteta, posebno mesto za potavljanje

inspected the suspicious half

carccasses of porcine, ovine,

caprine as wellas their

viscera – 550lx on the

highness of the mandibular

glandule.

35) At all places where the

untidy parts are seperated by

tidy parts – 550lx on the

highness of the working

surface.

36) At the half carcasses

chilling areas – 110lx on the

highness of the front leggs.

37) At the places of the viscera

chilling area – 220lx on the

highness of the working

surface.

38) At all working areas – 220

lx on the highness of the

working surface.

20. At the premise areas

dependantly from the size and

destination, should be provided

ventilation.

21. There should be one or more

areas forcleaning of the tools and

equipment, Floor, walls and ceiling

should be made by smooth and

waterprof material. In the floor should

be a water collector, and ventilation in

Page 18: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

përshtatshëm. Në hapësirën për pastrim dhe

sanitet duhet të ketë qarkullim të ujit të

ftohët dhe të nxehtë të temperaturës

minimale prej 83Cº, të ketë termometër dhe

burim të dritës me intensitet të caktuar,

vend të posaçëm për vendosjen e pajisjeve.

Për deponimin e mjeteve për pastrim dhe

sanitet duhet të ekzistojë hapësira e veçantë

ose e ndarë.

22. Varësisht prej madhësisë së

objektit duhet të ekzistojë hapësira apo

dhoma e veçantë për nevoja të inspektoratit

veterinar te cilat duhen të kenë mobilet dhe

pajisjet gjegjëse. Në kuadër të se njëjtës

duhet të ekzistojnë pjesët e ndara për

gardërobë dhe hapësirat sanitare.

23. Në objekt duhet të ekzistoj

hapësira për zdeshjen e punëtorëve –

gardëroba, banjat dhe WC -të

të ndara për

meshkuj dhe femra të cilat me korridor të

mbyllur duhet të jenë të lidhura me

hapësirën prodhuese. Në kuadër të

gardërobës duhet të jenë hapësirat për

pranimin e rrobeve të përlyera dhe ndarjen

e rrobeve mbrojtëse të pastra të punëtorëve.

Gardërobat dhe hapësirat sanitare në pjesën

e pastër të objektit duhet të jenë të ndara

nga gardëroba dhe hapësirat sanitare në

pjesën e papastër të objektit. Në gardërobë

për çdo të punësuar duhet të sigurohet

dollapi i veçantë për rroba civile dhe për

opreme. Za smeštaj sredstava za čišćenje

treba da postoji posebna ili odvojena

prostorija.

22. Zavisno od veličine objekta, treba

da postoji posebna prostorija ili soba za

potrebe veterinarskog inspektora, koja

treba da ima odgovarajući inventar i

opremu. U okviru iste treba da postoji

odvojeni deo za gardarobu i za sanitariju.

23. U objektu treba da postoji

prostorija za presvlaćenje radnika-

gardaroba, kupatilo i WC-i posebno za

muškarse i za ţene, koji treba da budu

povezani zatvorenim hodnikom sa

proizvodnom prostorijom. U okviru

gardarobe treba da postoji prostorija za

prijem prljavog odeća i za zaštitnu čistu

odeću radnika. Gardaroba i sanitarna

prostorija čistog dela objekta, treba da

budu odvojene od gardarobe i sanitarne

prostorije nečistog dela objekta. U

gardarobi treba da se obezbedi posaban

ormar za civilnu i radnu odeću za svakog

radnika. Ormar treba da bude od metala

postavljen na bazamentu minimalne visine

od 30cm sa vratima koja imaju otvor za

ventilaciju. TakoĎe treba da ima i sedište

koja su pričvršćena uz ormar ili posebnih

sedišta koje se mogu lako čistiti.

24. PredviĎene prostorije za gardarobu

treba da imaju prirodno ili veštačku

the suitable place. In the cleaning and

sanitary a area shouldbe water supply

system with cold and hot water of

minimum temp.of 83C, with

thermometer and light source of

defined intensity.

22. Dependantly fromthe size of

the premise and should be a specialarea

or room for veterinary Inspection

needs. Within the same there should be

a wardrobe and sanitary area.

23. In the premise there should be

area wherethe workers can be dressed

and undressed, wardrobe, toilets

separated for men and women, which

by closed corridor should be connected

with production area. Within the

wardrobe should be a separated area fro

untidy clothoes, and separation of the

workers tidy clothes. Wardrobes and

sanitary areas in the tidy part of the

premise should be separated by untidy

parts of the ppremises. For every

wormker should be provided a shelf for

civilian and working clothes. The shelf

should be made by metal and placed on

the base of minimum highness of 30

cm, with doors that have ventilation.

Also should have seats which could be

about with shelf and easy cleaned.

24. Wardorbe areas should have

Page 19: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

ato të punës. Dollapi duhet të jetë nga

metali i vendosur në një bazament të

lartësisë minimale 30cm, me dyer të cilat

kanë hapje për ventilim. Gjithashtu duhet të

ketë edhe ulëse të cilat mund të jenë të

përforcuara për dollap ose veç e veç por të

vendosura ashtu që të mund të pastrohen

lehtë.

24. Hapësirat e parapara për gardërobë

duhet të kenë ventilim natyral ose artificial.

Në kuadër të të njëjtave duhet të ekzistojnë

hapësirat sanitare për mbajtjen e higjienës

personale me ventilim. Në banja për çdo

dhjetë punëtor sigurohet një pajisje për

pastrimin e duarve të cekur më lartë dhe një

kabinë me tush. Kabina me tush duhet t‟i

përmbush këto kushte: muret të jenë të

mbuluara me material i cili nuk e lëshon

ujin, të ketë ujin e ftohët dhe të nxehtë dhe

mbajtësin për sapun dhe shampon,

mbajtësin për peshqir të letrës dhe

gardërobë veç e veç, dyshemeja me rënje

drejt mbledhësit të ujit dhe e mbuluar me

mbrojtës të plastikës. WC-të

të ndara për

meshkuj dhe femra duhet që të jenë të

ndara edhe prej gardërobës dhe banjave. Në

objektet ku gardërobat janë të ndara prej

hapësirave prodhuese duhet të ekzistojnë

WC-te

afër por të ndara prej hapësirave

prodhuese me korridor ose tampon

hapësirë. Dyert në hyrje të WC-së duhet të

ventilaciju. U okviru istih treba da postoji

sanitarne prostorije za odrţavanje lične

higijene i ventilaciju. U kupatilo za svakih

10 radnika obezbeĎuje se oprema za

čišćenje ruka i jedna tuš-kabina. Tuš-

kabina treba da ispuni sledeće uslove:

zidovi treba budu obloţeni materjalom

otpornog na vodu, da ima hladnu i toplu

vodu i drţače za sapun i za šampon,

drţače za papirni peškir i posebnu

gardarobu, pod sa slobodnim padom

prema kolektoru za prikupljanje vode

pokrivenim plastičnim zaštitinikom. WC-i

odvojeni za muškarce i za ţene trebaju biti

odvojeni od gardarobe i od kupatila. U

objektima gde gardaroba je odvojena od

proizvodne prostorije, treba da postoji

WC-i blizu ali odvojeni od proizvodnih

prostorija hodnikom ili tampon prostorom.

Ulazna vrata WC-a treba da imaju

mehanizam sa samo zatvaranje. Broj

sanitarnih čvorova po radniku treba da

bude kako sledi: za 1-15 radnika-1

sanitarni čvor, za 16-32 radnika-2

sanitarna čvora, za 36-55 radnika-3

sanitarna čvora, za 56-80 radnika-4

sanitarna čvora, a preko 80 radnika , na

svakih 30 radnika dodaje se jedan

sanitarni čvor.. Za odmor radnika u toku

rada, postoje posebne prostorije koje

imaju prirodnu ili veščku ventilaciju,

ventilation (natural or artificial). Within

the same ther should be sanitary areas

for personal hygiene with ventilation.

In the bathrooms in every ten workers

there should be provided a shower and

wash basin. The shower should fulfill

these conditions, Walls should be made

by waterprof material have hot and cold

water, soap and shampoo holder, paper

toweland separate wardrobe. The floor

with water collector and and covered by

plastic cover. Toilets for men and

women should be separated by

wardrobes and bathrooms. In the

premises where the wardrobes are

separated from production areas, there

should be toilets near by, but separated

from production areas with corridor or

tampon zone. Doors at the toilet entries

should have a mechanismwich allows

to be closed by themselves. The

number of the toilets according to the

workers should be as follows from 1-15

workers – 1 Toilet from16-35 – 2

toilets from 36-55 – 3 toilets, 56-80 – 4

toilets while over 80 workers on every

30 workers will be added one toilet.

.For resting of the workers there should

be an area which is equipped with

ventilation system, hand washing

facilities, tables and seats. There should

Page 20: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

kenë të montuar mekanizmin për

vetëmbyllej. Numri i nyejve sanitare për

kokë të punëtorit duhet të jetë si vijon, prej

1-15 punëtorë – 1 nyje sanitare, prej 16-35

– 2 nyje sanitare, prej 36-55 – 3 nyje

sanitare, 56-80 – 4 nyje sanitare, kurse mbi

80 punëtorë, në çdo 30 punëtorë shtohet një

nyje sanitare. Për pushim gjatë kohës së

punës për punëtorë duhet të ekzistojë

hapësira e veçantë e cila ka ventilim natyral

ose artificial, pajisjen për pastrimin e

duarve, karrika dhe tavolina. Për ushqim të

punëtorëve duhet të ekzistojnë hapësirat e

veçanta kurse ushqimi dhe pijet nuk

guxojnë të futen në linjat e therjes apo

prodhimit.

25. Gjatë punës në objekte punëtorët

janë të obliguar të mbajnë gardërobën e

punës, t‟i përdorin dhe mirëmbajnë pajisjet

e punës, si dhe detyrohen që t‟i përmbahen

rregullave veterinare. Punëtorët të cilët janë

të punësuar në linjat prodhuese, në

paketim, shkarkim-ngarkim të mishit dhe

prodhimeve duhet të kenë pantallonat dhe

bluzat gjegjësisht uniformat dhe kapelat,

mbrojtësit nga plastika e ngjyrës së bardhë,

çizme të gomës, dorëza nga goma ose

plastika.

26. Gjatë therjeve të kafshëve duhet të

mbajnë kombinezon ose pantallona dhe

bluzë, kapelë, mbrojtës nga plastika e

opremu za čišćenje ruka, sedišta i stolove.

Za ishranu radnika, treba da postoje

posebne prostorije, a hrana i piće ne smeju

da se unesu preko linija za klanje ili za

proizvodnju.

25. U toku rada, radnici su obavezni

da nose radnu odeću, da upotrebe i

odrţavaju radnu opremu i da se

pridrţavaju veterinarskih propisa. Radnici

zaposleni na proizvodnim linijama, na

pakovanju, pretovaru mesa i proizvoda,

treba da nose odgovarajuće pontolone i

bluze, odnosno uniformu i kape, plastičnu

zaštitu bele boje, gumene ili plastične

čizme.

26. U toku klanja ţivotinja, treba da

nose kombinezone ili pantolone i bluze,

kapu, plastičnu zaštitu bele boje i čizme.

U toku pretovara mesa treba da nose kapu,

radni mantil, plastičnu zaštitu, čizme ili

gumene cipele.

27. U skladištima proizvoda za

potrošnju, radnici treba da nose radni

mantil, bluzu, kapu i zaštitu od plastike.

Prilikom istovara ţivotinja i pripreme istih

za klanje, istovara proizvoda koji se ne

konzumiraju, konfiskata u prostorijama za

tehničko odrţavanje opreme i ureĎaja,

radnici treba da nose pantolone i bluzu,

odnosno radnu uniformu i kombinezon

bele boje, kapu i gumene cipele. Radenici

be a restaurant where the food and

drinks can not entry in the production

lines, or slaughtering lines.

25. During working time workers

have the obligation to wear working

clothes, use and maintain tools, aswell

as their obligation is to respect

veterinary rules. Workers employed

directly in to the production lines,

packaging, meat loading and unloading

should wear pants, and blouse,

respectively mantlets and headgears,

plastic protectors of white color, rubber

boots, and rubber or plastic gloves.

26. During the animalslaughter

workers should wear combs or blouse

and pants protection headgear, boots

and plastic protectors. During the meat

loading and unloading they should wear

headgear, working mantlet, plastic

protection, boots or rubber shoes.

27. In the storage areas of the

consumable products workers

shouldwear working mantlets, or

blouse, head gear or protector made by

plastic During animal unloading and

their preparation for slaughter,

unloading of the non consumable

products, in the areas of the tools and

equipment maintaining, workers should

wear Pants and blouse, respectively

Page 21: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

bardhë dhe çizme. Gjatë ngarkim-

shkarkimit të mishit duhet të ketë kapelën,

mantelin e punës, mbrojtësin nga plastika,

çizmet ose këpucët nga goma.

27. Në depot e prodhimeve për

konsum, punëtorët duhet të mbajnë

mantelin e punës ose bluzën, kapelën dhe

mbrojtësin nga plastika. Gjate shkarkimit të

kafshëve dhe përgatitjes së kafshëve për

therje, shkarkimit të prodhimeve që nuk

konsumohen, konfiskatit dhe në hapësirat

për mirëmbajtje teknike të pajisjeve dhe

aparaturave punëtorët duhet të mbajnë

pantallona dhe bluzë, gjegjësisht uniformën

e punës dhe kombinezonin me ngjyrë të

bardhë, kapelën, dhe këpucët nga goma.

Punëtorët të cilët punojnë në hapësira me

temperaturë nën zero gradë celsius mbajnë

rrobe të bardha të punës përmbi rrobave

mbrojtëse.

28. Për mirëmbajtjen higjienike të

gardërobës duhet të sigurohet larja dhe terja

në vendin për larje që duhet ta ketë objekti

ose të shfrytëzoj vend larjet tjera me

kontratë. Materiali nga i cili janë të qepura

rrobat duhet të jetë i tillë që të mund të

lahet në temperatura të larta dhe të

hekuroset. Pajisjet që përdoren për punë

dore si mbajtësit e thikave, grepat, etj.

duhet të jenë nga materiali që nuk korodon.

Këto pajisje gjatë punës duhet të mbahen

koji rade u prostorijama na temperaturi

ispod 0 0 Ci, nose belu radnu odeću preko

zaštitne odeće.

28. Za higijensko odrţavanje

gardarobe treba obezbediti pranje i

sušenje iste na vešeraju kojeg treba da ima

objekat ili koristiti druge vešeraje

predviĎenim ugovorom. Materjal iz kojeg

su krojena odeća, treba biti takav da se

moţe oprati i peglati na visokoj

temperaturi. Oprema koja se upotrebljava

ručno i drţači noţeva, kuke i drugi,

trebaju biti od nekorodirajučeg materjala.

Ova oprema treba da se uredno odrţava i

pere na minimalnu teperaturi od 830C.

29. Posle završetka radnog vremena,

oprema se čisti, pere i stavlja se u

predviĎenim ormarima za smeštaj.

Radnici koji rade neposredno na

uskladištenje, treba da budu uredno

potšišani, nokti uredno sečeni i čisti. Oni

radnici koji nose dugu kosu, ali čistu i

dobro odrţavanu, treba da nose providnu

plastičnu kapu, mreţu ili nešto slično.

30. U proizvodnu liniju u toku rada

zabranjeno nositi ručne satove i drugih

raznih nakita i upotrebu raznih

kozmetičkih preparata.

31. Pre ulaska u WC-u, ručnu opremu

koja se upotreblajava na posao, treba

staviti na odreĎenom mestu zajedno za

working mantlet, and combs of white

color, head gear and rubber shoes.

Workers, who are working in the areas

under 0 temperatures, should wear

white working clothes over protection

clothes.

28. There should be a laundry, or if

this possibility does not exjst there

should be contracted a company for

laundary services The materialby which

are made clothes must easy washed on

high temperatures and coud be ironed.

Facilities used as are knife handlers or

hooks should be made by non corodive

material. These tools should be kept in

a good hygiene condition, and be

cleaned with hot water of minimum

temp. Of 83 C.

29. After working hours, these

tools should be cleaned, washed and

put on the shelves for storing. Workers

who are directly involved in a storing

area should be hair cutted as well as

they should have clean clutches and

short. Those workers who have long

hair they should wear hat made by

plastic, net or something similar.

30. It is prohibited to keepwatches

in the production lines as well as use of

the cosmetic s.

31. Before going in to the toilets

Page 22: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

në gjendje të rregullt higjienike dhe të

pastrohen me ujë të temperaturës minimale

83Cº.

29. Pas mbarimit të orarit të punës këto

pajisje pastrohen, lahen, dhe vendosen në

dollap të parashikuara për deponim.

Punëtorët të cilët punojnë drejtpërsëdrejti

në deponim duhet të jenë të nënqeshur

shkurt, thonjtë në duar duhet të jenë

gjithnjë të pastër dhe të shkurtë. Ata

punëtorë të cilët kanë flokë të gjatë, por të

pastër dhe të mirëmbajtur duhet të kenë

kapelë të tejdukshme nga plastika, rrjetë

ose diç të ngjashme.

30. Në linjën e prodhimit ndalohet

gjatë punës mbajtja e orëve të dorës dhe

zbukurimeve të ndryshme në duar si dhe

përdorimi i preparateve të ndryshme të

kozmetikës.

31. Para hyrjes në WC pajisjet që

përdoren në punë me duar duhet të

vendosen në vend të caktuar se bashku me

pjesët e veshmbathjes, dhe pas shfrytëzimit

të WC-së duart duhen të pastrohen.

32. Punëtorët që punojnë në prodhim,

përpunim ose deponim të prodhimeve dhe

lëndëve të para, duhet të jenë të shëndoshë

dhe nuk duhen të jenë bartës dhe

transmetues të shkaktarit të sëmundjes.

Dëmtimet në duar duhet të mbrohen me

dorëza të punës. Librezat sanitare duhet të

gardarobom, a posle korišćenje WC-a,

ruke treba oprati.

32. Radnici koji rade u proizvodnji,

preradi ili na uskladištenje proizvoda i

sirovina, treba da budu zdravi i ne treba da

budu nosioci uzročnika bolesti. Povrede

ruka treba zaštititi radnim rukavicama.

Sanitarne knjiţice uvek treba da budu na

raspolaganju veterinarskom inspektoru.

the tools used must be put in a special

place together with parts of the clothes,

and after the toilet hands must be

washed with soap.

32. Workers who are working in

the production, processing, storing

areas of the raw material should be

healthy and the can not be transmitters

of any disease. Hand injures should be

protected by hand gloves. Sanitary

cardsalways should be available to

veterinary Inspector.

Page 23: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

jenë gjithnjë në dispozicion të inspektorit

veterinar.

Therja e gjedheve

Neni 10

1. Gjedhët alivanosen në mënyrë

humane me aparaturë të përshtatshme si me

shkop penetrues, me rrymë në bokse të cilat

duhet të jenë të ndarë nga linja e therjes

dhe derdhjes së gjakut. Gjedhave duhet

derdhur gjakun me thikë të thjeshtë në

pozitën e varur mbi kanalin për gjak

derdhje. Kanali duhet të ketë madhësi të

tillë që të jetë proporcional me kapacitetin

e therjeve dhe i siguruar në atë mënyrë që

të mos ketë spërkatje përreth. Në vendin ku

mblidhet uji dhe gjaku duhet të jetë i

instaluar sistemi për ndalimin e depërtimit

të erërave të pakëndshme. Pajisjet për

mbledhje, marrje, përpunim, transport dhe

deponim të gjakut duhet të jenë të

ndërtuara nga materiali i cili nuk korodon.

Enët për mbledhjen e gjakut duhet të jenë

të shënuara në mënyrë të qartë deri sa nuk

kryhet kontrollimi prej inspektorit veterinar

i trupave dhe organeve të brendshme.

2. Mbi hapësirën e cila është vazhdim

i basenit për gjak derdhje prehen brirët,

ndahet lëkura prej kokës, kapërcelli lidhet

Klanje goveda

Član 10

1. Goveda se onesveščuju

pristupačnim ureĎajima na human način,

prodirnim štapičem, strujnim udarom u

boksu koji treba da bude odvojen od linije

za klanje i odliva krvi. Govedi treba

odlivati krv prostim noţem u visećem

poloţaju u kanalu za odliv krvi. Kanal

treba da bude takve veličine srazmerno

kapacitetu klanja i obezbeĎen da ne doĎe

do prskanje krvi okolo. Na mestu gde se

nakupi voda i krvi, treba da bude ugraĎen

sistem za sprečavanje prodira neprijatnih

mirisa. Oprema za prikupljanje, prijem,

preradu, prenos i uskladištenje krvi, treba

da bude izraĎena od nekorodirajučeg

materjala. PosuĎe za prikupljanje krvi

treba da budu naznačene jasno. Dok se ne

vrši kontrola trupaca i iznutrica od

veterinarskog inspektora.

2. Iznad prostora koji je produţetak

bazena za odliv krvi, seču se rogovi, vrši

se dranje koţe iz glave, jednjak se vezuje i

seču se prednji ekstremiteti. Za seču

rogova upotrebljavaju pneumohidraulične

Slaughtering of the bovine

Animals

Article 10

1. Bovine animals are stunned by

human methods with suitable

equipment penetration stick, by

electricity in boxes whch should be

separated from slaughtering line and

bleeding. Bovine animals should be

bled by a knife on the hanging position

over the chanal for bleeding.The

channal‟s size should be proportional

with the slaughtering capacity and

safety that there will not be splashes

around.Ijn the place where the water

and blood is going to be collected.

Should be installed of the smell

protection system. Equipment used for

collection, processing, transport and

blood storage should be made by non

corodive material. Blood collection

dishes should be marked clearly untill it

has not been carried out Veterinary

Inspection of the carcasses and viscera.

2. Over the areas of the tank for

bleeding are cutt horns, skinning the

Page 24: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

dhe prehen ekstremitetet e para. Për prerjen

e brirëve përdoren gërshërët

pneumohidraulike, sharra elektrike, kurse

për prerjen e ekstremiteteve të para

gërshërët pneumohidraulike, sharra

elektrike ose thika.

3. Pajisjen për përgatitjen e kokave

për kontrollim veterinar e përbëjnë tavolina

dhe sistemi për pastrim ose sistemi i enëve

bartëse për kontrollim. Pajisja për pastrim

duhet të jetë nga materiali jo korodues dhe i

konstruktuar ashtu që të pamundësojë

spërkatjen e ujit dhe që njëherit të

mundësojë mbledhjen dhe hedhjen e tij në

kanalizim. Në atë pajisje duhet të

ekzistojnë dy lidhje të ujit të ftohtë, me atë

që në njërën të jetë i montuar gypi në formë

të konusit për pastrimin e zgavrës së gojës

dhe hundës, kurse tjetra me tush për

pastrimin e sipërfaqes së jashtme të kokës.

Për varjen e kokave të gjedhit duhet të

ekzistojnë varëset lëvizëse të cilat

pastrohen dhe sanitohen pas çdo

manipulimi me koka. Pajisja për pastrim

duhet të vendoset afër vendit për copëtim

dhe kontrollim veterinar në pjesën e pastër

të hapësirës. Bazamenti për kontrollim

veterinar dhe kukat e sistemit të enëve

bartëse duhet të jetë i konstruktuar nga

materiali jo korodues, ashtu që të mund të

pastrohet dhe lahet lehtë.

makaze, električne testere, a za seču

prednjih ekstremiteta upotrebljavaju se

pneumohidraulične makaze, električne

testere i noţevi.

3. Opremu za pripremu glava za

veterinarsku kontrolu, čine sto i sistem za

čišćenje ili sistem pokretnih posuĎa za

kontrolu. Oprema za čišćenje treba da

bude od nekorodirajučeg materjala i

konstruisana tako, da onemogučava

prskanje vode i istovremeno omogučava

prikupljanje i odvoĎenje vode u

kanalizaciju. U toj opremi treba da budu

ugraĎeni dva priključka hladnom vodom,

na jednom od tih priključaka treba da

bude ugraĎen cev u obliku konusa za

pranje usne i nosne duplje, drugi

priključak sa tušem za pranje spoljašnjeg

dela glave. Za vešanje goveĎih glava,

treba da postoje pokretni ureĎaji za

vešanje, koji se šiste i sanitarno odrţavaju

posle svake upotrebe. Oprema za čišćenje

treba da se smesti bliza mesta za

komadanje i za veterinarsku kontrolu na

čistom delu prostora. Bazament za

veterinarsku kontrolu i kuke posuĎa za

prenošenje, treba da budu konstruisani od

nekorodirajučeg materjala, da bi se lako

čistili i prali.

4. Prostorija za preradu trupaca

goveda, treba da buda takva, da bi

laryng is tight and are cutt front legs.

For horn cutting are used

pneumohidraulic scisiors, knife or

electric saw.

3. Facilities for head preparation

and veterinary inspection are consisted

by table, cleaning system or mobile

dishes Inspection system. Cleaning

facilities should be made by non

corodive material, and constructed in

that way to prevent splashing and

enable water collection in to the

drainage. In that equipment should be

two connections of the cold water

supply, one of them will be used for

cleaning of Mouth and nose, and the

other one for cleaning of the head. For

hanging of the bovine heads there

should be mobile rails which should be

cleaned after each use. Cleaning

equipment should be placed near by the

cutting place in the tidy poart of the

area. Pedestal of the veterinary

Inspection, and mobile dishes system

must be constructed by non corodive

material, to be easy washed and cleaned

4. Processing area of the carcasses

should be suchlike that hygiene works

be carried out without obstruction. The

mobile pedestal for skinning should be

made by non corodive material . The

Page 25: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

4. Hapësira për përpunimin e trupit të

gjedheve duhet të jetë e tillë që punët

higjienike të kryhen pa pengesa. Bazamenti

lëvizës për heqjen e lëkurave duhet të jetë

nga materiali jo korodues dhe të

pamundësojë prekjen e pjesëve të trupit nga

e cila është larguar lëkura, me dysheme.

Lëkura duhet të largohet ashtu që të mos e

kontaminojë mishin.

5. Për pranimin e organeve të

brendshme gjatë evascirimit përdoren

karrocat speciale ose sistemi i enëve

bartëse për kontrollin veterinarë. Karrocat

duhet të jenë të ndërtuara nga materiali jo

korodues dhe të kenë enë të madhësisë dhe

formës të përshtatshme për kontrollimin e

organeve të brendshme. Për pastrimin e

karrocave duhet të ekzistojë vend i

posaçëm dhe i përshtatshëm. Tavolina me

shirit lëvizës për kontrollimin veterinar të

organeve të brendshme duhet të ekzistojë

në linjat që therin prej 30 deri në 60 gjedhe

në ditë. Paralel më këtë shirit duhet të

ekzistojë edhe pajisja për larjen e duarve

dhe sterilizatori, pajisja për pastrimin e

çizmeve dhe një dollap për deponimin e

rrobave mbrojtëse. Afër duhet të jetë

ndërprerësi i linjës dhe mbajtësi i vulës me

vend të përshtatshëm për vendosjen e librit

të evidencës të cilat i shfrytëzon inspektori

veterinar.

sanitarni poslovi budu obavljeni bez

smetnji. Pokretni bazament za dranje

koţa, treba da bude od nekoridaruječeg

materjala i da onemogučava dodir delova

odranog trupa sa podom. Koţa treba da se

ukloni da ne doĎe do zagaĎenja mesa.

5. Za prihvat iznutrica u toku

evaskulacije, upotrebljavaju se specialne

kolice ili sistem nosećih posuĎa za

veterinarsku kontrolu. Kolica treba da

budu izraĎena od nekorodirajučeg

materjala i da imaju posuĎe pristupačnog

oblika i veličine za kontrolu iznutrica. Za

čišćenje kolica treba da postoji posebno

pristupačno mesto. Sto sa pokretnom

trakom za veterinarsku kontrolu iznutrica,

za proizvodnu liniju gde se dnevno kolju

od 30 do 60 goveda. Paraleno sa tom

trakom, treda bude i oprema za pranje

ruka i sterilizator, oprema za čišćenje

čizama i ormar za smeštaj zaštinih odeća.

Blizu toga, treba da bude prekidač linije i

drţač pečata na pristupačnom mestu za

stavljanje evidencione knjige koju koristi

veterinarski inspektor.

6. Za kontrolu sumnjivih delova

trupaca, treba da bude posebno mesto

opremljeno ureĎajem za pranje ruka,

sterilizatorom, dok za otklonjenje

zaraţenih delova, treba da bude poseban

sto, oprema za čišćenje ruka sa

skin should be moved in that way, not

contaminate the meat.

5. To recieve viscera are used

special carriages, or mobiule dishes

system for vetyerinary Inspection.

Carriagews must be made by non

corodive material, a nd dishes should

have suitable form anmd size for

viscera inspection. There should be a

special and suitrable place for cleaning

of the carriages. The table with

conveyor –belt in which will be carried

out visceras Veterinary Inspection.

shpould exists on the lines slaughtering

30 to 60 Bovine animals per day.

Paralel with this conveyor belt, should

be a hand washing facility, Sterilizator,

boot cleaning facility and a shelf for

storage of the protection clothes there

should be a switch near by the line,

stamp holder in the suitable place, for

evidence book which will be used by

veterinary Inspector.

6. For suspicious carcass parts

inspection, should be a special place,

with hand washing facility, sterilizator,

while for rempval of the contaminated

parts, there should be a special table

with sterilizator and hand washing

facility, speciasl dishes marked –

“Contaminated parts“

Page 26: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

6. Për kontrollin e pjesëve të

dyshimta të trupit duhet të ekzistojë vend i

posaçëm i pajisur me aparaturë për larje të

duarve, sterilizator, kurse për largimin e

pjesëve të kontaminuar duhet të ekzistojë

një tavolinë e posaçme, pajisja për

pastrimin e duarve me sterilizator dhe enë e

posaçme e shënuar – “Pjesë të

Kontaminuara”.

7. Gjysmat e trupave të therur të

gjedhave pastrohen me tush mbi sipërfaqen

me drenim i cili duhet të ketë sistem të

kanalizimit dhe përreth saj duhet të

vendoset një mbrojtës që të parandalohet

spërkatja.

Therja e derrave

Neni 11

1. Alivanosja, therja, gjakderdhja,

largimi i lëkurës dhe djegëja në furrë se

bashku me largimin e pjesës së djegur të

epidermës duhet të kryhet në pjesën e

papastër të thertores e cila funksionalisht

është e lidhur me linjën e mëtutjeshme të

përpunimit të trupave të therur të derrave

në pjesën e pastër.

2. Alivanosja dhe gjakderdhja si dhe

grumbullimi i gjakut behën në mënyrë të

njëjtë si në nenin 10 të këtij udhëzimi

sterilizatorom i posuĎe naznačenih kao «

zaraţeni delovi».

7. Polutke zaklanih goveĎih trupaca

peru se tušem i drenaţiraju se, oko toga

treba da postoji sistem za kanalizaciju i

treba da se stavi zaštitni ureĎaj za

sprečavanje prskanje.

Klanje svinja

Član 11

1. Onesvešćenje, klanje, odliv krvi,

dranje i izgorenje u pećnicii uz otklanjanje

izgorelog sloja epiderme koţe, treba da se

obavljaju na nečistom delu klanice koji je

funkcionalno povezan sa linijom za

preradu zaklanih trupaca svinja na čistom

delu klanice.

2. Onesvešćenje, odliv krvi i

prikupljanje krvi obavljaju se na isti način

kao u članu 10 ovog Administrativnog

upustva. Trupci pre skidanje dlaka, peru

7. Half carcasses of the

slaughtered bovine animals are cleaned

with the shower over the drainage

surface and around the drain system

should be a protector to prevent from

splashing.

Slaughtering of the porcine animals

Article 11

1. Stunning, slaughtering,

bleeding, skinning and burning,

together with the removale of the burnt

parts should be carried out in the untidy

part of the slaughterhouse, which

functionaly is connected, with further

processing line of the slaughtered

animals.

2. Stunning, bleeding, and blood

collection will be carried out as it is

Page 27: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

administrative. Trupat para heqjes së

qimeve lahen me ujë të ftohët me tusha ose

me sistem për pastrim të ndërtuar ashtu që

të pamundësojë spërkatjen e ujit përreth.

3. Sistemi vertikal i lagëjes së derrave

aplikohet në basene të cilët ndërtohen nga

materiali jo korodues me termometër dhe

me sistem për thithjen e avullit si dhe me

rezervuarët për ujë të cilët janë të pajisura

me filtra për recirkulim. Qimet gjatë punës

duhet të largohen në kontejnerë të posaçëm

ose hapësirë të veçantë. Në pajisjet për

largimin mekanik të qimeve duhet të ketë

rezervuar për ri qarkullimin e ujit me filtra.

4. Tavolinat për përpunimin e derrave

të cilat ndodhen prapa pajisjes për largimin

mekanik të qimeve duhet të jenë nga

materiali jo korodues dhe nën të duhet të

jetë i vendosur sistemi i tushit, kurse për

pastrimin e ekstremiteteve të prapme duhet

të sigurohet tushi i veçantë përpara

vendosjes së kukëzës hapëse. Furra për

djegëje duhet të ketë ndërprerësin

automatik ose mekanik për karburant të

pajisur me mbrojtës. Menjëherë pas furrës

duhet të vendosen sistemi i tushave me ujë

të ftohët. Largimi i pjesëve të djegura në

trupin e derrave bëhet me dorë -

mekanikisht. Për pastrimin dhe larjen e

kokës përdoren tushat me mbajtës të

plastikës të lidhura me gypa elastik për ujë.

se hladnom vodom tušem ili sistemom za

čišćenje ugraĎenog na način, da ne doĎe

do prskanja vode okolo.

3. Vrtikalni sistem kvašenja svinja

primenjuje se u bazenima koji se

izgraĎuju od nekorordirajučeg materjala

sa toplomerom i sistemom za usisivanje

pare, kao i rezervoarima za vodu koji su

opremljeni filterima za recikliranje. Dlake

u toku rada, treba da se stavljaju u

posebnim kontejnerima ili na posebnim

prostorima. Na opremu za mehaničko

otklanjanje dlaka, treba da postoji

rezervoar sa filterima za ricilkulaciju

vode.

4. Stolovi za preradu svinja koji treba

budu iza opreme za mehaniko otklonjenje

dlaka, treba da budu od nekorordirajučeg

materjala i ispod toga treba da bude

ugraĎen tuš sistem, dok, posle čišćenje

zadnjih ekstremiteta, treba obezbediti

poseban tuš pre stavljanja otvorajuče

kuke. Peć za izgorenje treba da ima

outomatski ili mehanički prekidač za

gorivo opremljenog zaštitinikom. Odmah

posle peći treba postaviti tuš sistem

hladnom vodom. Otklonjenje izgorelih

delova trupaca svinja obavlja se ručno-

mehaničko. Za čišćenje i pranje glave

upotrebljavaju se tuševi za plastičnim

drškom povezanih sa elastičnim cevima za

menbtioned in Article 10 of this

Administrative Instruction. Before the

hair removal, carcasses are showered

with cold water, or cleaning system

constructed in that way to unable

spalshing around.

3. Vertical system of the porcine

drench is applied in the basin,

constructed by non corodive material,

with thermometer and steam absorption

system as well as water tanks equiped

with recirculation filters. During the

working operations hair should be

removed in a special containers, or

special area. On mechanical hair

removal facilities, there should be

tankers with water re circulation system

with filters.

4. Processing tables of the porcine

animals should be behind the

mechaniocal hair removal equipment,

and be made by non corodive material,

underneath should be set up shower

system, while for cleaning of the back

legs should be provided a special

shower. The incinerator should have

mechanical or automatic fuel switch

with protector. Behind the incinerator

should be installed shower system with

cold water. The removale of the burnt

parts is carried out mechanically by

Page 28: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

5. Lëkura nga trupi i derrave hiqet ne

pozitë të varur. Për prerjen e ekstremiteteve

përdoren thikat ose gërshërët

pneumohidraulike. Lëkura hiqet në mënyrë

mekanike ose me pajisje speciale ashtu që

të mos kontaminohet mishi dhe njëherit

duhet të parandalohet kontakti i trupit me

trup ose me dysheme.

6. Për pranim të organeve të

brendshme veprohet si në neni 10,

paragrafi 10.5 të këtij udhëzimi

administrativ.

7. Për kontroll të organeve të

dyshimta veprohet si në nenin 10, paragrafi

10.6 të këtij udhëzimi administrativ.

8. Për pastrimin e gjysmave të trupit,

gjuhës, mëlçisë, veprohet si në neni 10,

paragrafi 10.4 dhe 10.5 të këtij udhëzimi

administrativ.

Therja e deleve

Neni 12

1. Për therjen dhe alivanosjen e

deleve dhe për gjakderdhjen nga ato vlejnë

dispozitat e nenit 10 të këtij udhëzimi

vodu.

5. Koţa se skida iz telo svinje sa

obešenog poloţaja trupa. Za seču

ekstremiteta upotrebljavaju se noţevi ili

pneumohidraulične makaze. Koţa se skida

mehaničkim putem ili specijalnom

opremom, na način da ne doĎe do

zagaĎenja mesa i istovremeno treba da se

sprećava dodir trupaca sa trupom ili sa

podom.

6. Za prihvatanje iznutrica, deluje se

kao u članu 10, stav 10.5 ovog

Administrativnog uputstva.

7. Za kontrolu sumnjivih organa,

deluje se kao u članu 10 stav 10.6 ovog

Administrativnog upustva.

8. Za čišćenje polutki, jezika, jetre,

deluje se kao u članu 10, stav 10.4 i 10.5

ovog Admiistrativnog upustva..

Klanje ovaca

Član 12

1. Za klanje ovaca i za odliv krvi iz

njihovih trupaca, vaţe odredbe iz člana 10

ovog Administrativnog upustva.

hand. For cleaning and washing heads

are used showers with plastic holders

connected with plastic pipes.

5. Skinning is carried out on the

hanging positon . for front legs cutting

are used pneumohidraulic scissiors or

knives. The skinning should be carried

out mechanicaly but always takling in

to account prevention of meat

contamination.

6. For recieving of the viscera are

carried out same actions as it is

mentioned in Article 10 , Paragraph

10.5 of this Administrative Instruction.

7. For Inspection of the suspicious

viscera are scarried out same actions as

mentioned in Article 10, paragraph 10.6

of this Administrative Instruction.

8. For Inspection of the suspicious

viscera are scarried out same actions as

mentioned in Article 10, paragraph

10.4and 10.5 of this Administrative

Instruction.

Slaughtering of the ovine animals

Article 12

1. For stunning, slaughtering and

bleeding of the ovine animals are valid

Page 29: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

administrativ.

2. Delet përpunohen në pozitë të

varur. Prerja e ekstremiteteve bëhet në

mënyrë të njëjtë sikur të gjedhet dhe derrat,

kurse për largimin e lëkurës tek qengjat

mund të përdoret kompresori me filtra për

pastrimin e ajrit gjatë të cilit kanila futet

nën lëkurë mbi nyjën karpale ose tarzale.

Lëkura largohet ashtu që mos t‟a

kontaminojë mishin.

3. Për pranimin e organeve,

evascirimin, dhe për kontrollin e organeve

të dyshimta, procesi është i njëjtë sikur te

gjedhet.

4. Me ujë të temperaturës 40Cº mund

të pastrohen vetëm pjesët e qafës së

përpunuar të trupave dhe atë mbi hapësirën

e rregulluar të kanalizimit pa mundësi të

spërkatjes.

5. Pajisja e cila përdoret në linjat e

therjes dhe përpunimit të deleve me të

gjitha karakteristikat duhet të përputhet me

atë të gjedhave.

Therja e shpezëve

Neni 13

1. Për pranimin e shpezëve duhet të

2. Ovce se preraĎuju sa obešenog

poloţaja. Seča ekstremiteta vrši se na isti

način kao kod goveda i svinja, dok za

skidanje krzna kod jagnjadi, moţe da se

upotrebi kompresor sa filterima za

čišćenje vazduha, tom prilikom se ureĎaj

stavlja ispod jagnjeće koţe iznad

karpalnog ili torzalnog čvora. Koţa se

skida tako da ne zagaĎuje meso.

3. Za prihvatanje organa,

evaskulaciju, i za kontrolu sumnjivih

organa, proces je isti kao kod goveda.

4. Vodom temperature od 400C,

mogu se oprati samo delovi preraĎenog

vrata i trupa i to iznad kanalizacijskog

prostora bez mogučnosti prskanja.

5. Oprema koja se upotrebljava na

liniji za klanje ili za preradu ovaca, u svim

karakteristikama treba da bude usklaĎena

kao kod goveda.

Klanje ptica

Član 13

1. Za prijem ptica treba da bude

provisions of the Article 10 of this

Administrative Instruction.

2. Ovine animals are processed,

verticaly, The cutting of the front legs

is carried out in the same way as at

bovine and porcine animals, while for

skinning is used compressor with air

filters in which is inserted canila under

tarzal or carpal nodle. The skinning

should be carried out in that way, lest

contaminating the meat.

3. For evscioration and reciving

of viscera, and as well as for Inspection

of thre suspicious viscera, the process is

the same as at bovine animals.

4. With water of 40 C temp. may

be cleaned only processed neck parts of

the carcasses, and that over the

drainage area wirthout possibility of

splashing.

5. Equipment used on

slaughtering and processing lines of the

ovine animals should be in compliance

with all charachteristics of those

bovine.

Slaughtering of the poultry

Article 13

Page 30: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

ekzistojë rampa për shkarkim, pranim, dhe

varje të trupave në sistemin e enëve

lëvizëse. Në rampë duhet të ekzistojë vendi

për kontrollin veterinarë, pajisjet për

pastrimin e duarve, uji i ftohtë dhe i

ngrohtë me qarkullim, hapësira me pajisje

për pastrimin e kafazeve, hapësira për

shpezët e dyshimta në sëmundje,

kontejnerin për shpezët e ngordhura dhe të

konfiskuara.

2. Alivanosja, therja, gjakderdhja,

lagëja, avullimi dhe heqja e puplave bëhet

në hapësirat e posaçme në pjesën e papastër

të thertores të cilat në mënyrë funksionale

janë të lidhura me pjesën e pastër të

thertores.

3. Shpezët theren në mënyrë humane

dhe i gjithë procesi është i njëjtë me atë të

gjedheve.

4. Lagëja e trupave të zogjve, pulave,

çurave bëhet në basenin me ujë të

rrjedhshëm. Madhësia e basenit duhet të

jetë proporcionale me kapacitetin e

thertores. Baseni duhet të jetë i ndërtuar

nga materiali jo korodues dhe duhet të ketë

termometër dhe sistem të eliminimit të

avullit.

5. Pajisja për heqjen mekanike të

puplave nga shpezët duhet të ketë mbrojtës

të cilët e mbrojnë spërkatjen përreth. Puplat

e hequra duhet që gjatë procesit të punës të

rampa za istovar, prijem i obešanje

trupaca i sistem pokretnih sudova. Na

rampi treba da bude mesto za veterinarsku

kontrolu, oprema za čišćenje ruka, tekuća

hladna i topla voda, prostor sa opremom

kaveza, prostor za sumnjive bolesne ptice,

kontejner za izumrle konfiskate ptica.

2. Onesvešćenje, klanje, odliv krvi,

kvašenje, isparivanje i skidanje perja,

obavljaju se na posebnim prostorima na

nečistom delu klanice, koji je povezan

funkcionalno sa čistim delom klanice.

3. Ptice se kolju na human način i

ceo proces je isti kao kod goveda.

4. Kvašenje trupaca piliča, kokoški,

čurki, vrši se u bazenu sa tekučom vodom.

Veličina bazena treba da bude srazmerno

sa kapacitetom klanice. Bazen treba da

bude izgraĎen od nekorodirajučeg

materjala i treba da ima toplomer i sistem

za uklonjenje pare.

5. Oprema za mehaničko skidanje

perja, treba da ima zaštitni deo od

prskanja okolo. Prilikom rada, perja se

uklone opremom pomoću kanala ili na

neki drugi način i da se iznesu na

predviĎenom prostoru za prikupljanje

perja. Prostor za prikupljanje perja treba

ba bude opremljen sistemom za ceĎenje i

sušenje perja, tekuću hladnu i toplu vodu,

sistemom za kanalizaciju, drenaţu kao i

1. For poultry recieving should be

loading and unloading barrier and rail

for hanging of the poultry carcasses on

the mobile dishes system. In front of

the barrier there should be a place for

veterinary Inspection, hand washing

facilities, hot and cold water, cleaning

area of the cages, area for suspecious

poultry, Containar for dead poultry.

2. Stunning, slaughtering,

bleeding, steaming, and feather removal

is carried out in a special; untidy part of

the slaughterhouse, which functionally

is connected withj tidy part of the

slaughterhouse.

3. Poultry are slaughtered by

human methods and all process is the

same as at bovine animals.

4. Wetting of the chicken

carcasses, poultry, and turkey is carried

out in the basin with flowing water.

The basuin size should be in

proportional, with capacity of the

slaughterhouse. The basin should be

constructed by non corodive material,

and should have thermometer with

steam elimination system.

5. Equipment for mechanical

feather removal should be protected

from splashing. During the working

process feathers should be removed by

Page 31: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

largohen nga pajisja nëpërmjet kanaleve

ose në mënyrë tjetër dhe të transportohen

në hapësirë të paraparë për mbledhjen e

puplave. Hapësira për mbledhjen e puplave

duhet të ketë pajisjen për kullimin dhe

tharjen e puplave, ujë të nxehtë dhe të

ftohtë me qarkullim, sistemin e kanalizimit

dhe drenimit si dhe pajisjen për pastrimin e

duarve me ventilim.

6. Pajisja për larjen e trupave të

shpezëve duhet të jetë e ndërtuar nga

materiali jo korodues dhe i konstruktuar në

atë mënyrë që të parandalojë spërkatjen

përreth.

7. Pajisjet për këputjen e kokës, qafës

dhe lëkurëzës duhet të jenë të ndërtuara nga

materiali jo korodues, kurse për transportin

e të njëjtave përdoren kanalet

gravitacionale ose ato pneumatike. Pjesët e

larguara dhe konfiskati transportohen nga

linja e përpunimit të trupave deri në depon

për konfiskuat, ose ato të cilat do të

përpunohen në depon të dedikuara për atë

qëllim.

8. Evascirimi i organeve të

brendshme bëhet me dorë ose në mënyrë

automatike. Për atë me dorë përdoret piruni

special i cili është i ndërtuar nga materiali

jo korodues, proces ky i cili vlen edhe për

veprimin automatik.

9. Pajisjet për larje finale të shpezëve

opremu za čišćenje ruka sa ventilacijom.

6. Oprema za pranje ptičjih trupaca

treba bude izraĎena od nekorodirajučeg

materjala i konstruisana na način da ne

dozvolji prskanje okolo.

7. Oprema za skidanje glave, vrata i

koţe, treba da bude izraĎena od

nekorodirajučeg materjala, dok za prenos

istih, upotrebljavaju se kanali

gravitacionog pada ili gumeni kanali.

Uklonjeni delovi ili konfiskati prenose se

iz linije za preradu trupaca do skladišta

konfiskata ili oni delovi koji če se

preraditi u skladište namenjenih za to.

8. Evaskulacija iznutrica vrši se

ručno ili automatskim putem. Za ručno

evaskulaciju upotreblajva se specijalna

viljuška koja je izraĎena od

nekorodirajučeg materjala, to je proces

koji vaţi i kod automatskog procesa.

9. Oprema za finalno pranje ptica iz

kojih su uklonjene iznutrice, treba da bude

izraĎena od nekorodirajučeg materjala

koji sprečava prskanje okolo. Iznutrice za

konzumiranje preraĎuju se u poseban

prostor, a uslovi odgovaraju pomenutim

uslovima kod klanja i prerade iznutrica

goveda. Oprema koja se upotrebljava za

poluautomatsku ili automatsku preradu

ţučeva, treba da bude od nekorodirajučeg

materjala uz mogučnost za pranje,

channels or by another method, be

transported to the feathers‟ollection

area. The collection area should have

the drainage system and drying system,

cold and hot water, as well as hand

washing facility.

6. Washing equipment of the

poultry carcasses should be made by

non corodive material and constructed

in a way to prevent splashing.

7. Head, neck cutting and

skinning equipments should be made

by nonn corodibve material, while for

transport are used gravitational or

pneumatic channels. Removed parts

and unconsumable products are

transported from processing line of the

carcasses to the storage area of non

consumable products, or those which

will be processed to the area dedicated

for that purpose.

8. Evasciration of viscera is

carried out mechanically or

automatically, For mechanical method

is used special fork made by non

corodive material, process which is

valid for automaticall method as well.

9. Wasdhing facilities of the

evascirated poultry, shoulkd be made

by non corodive material and

constructed in that manner to prevent

Page 32: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

nga të cilat janë evokuar organet e

brendshme duhet të jenë të ndërtuara nga

materiali jo korodues dhe që të

parandalojnë spërkatjen e ujit përreth.

Organet e brendshme për konsum

përpunohen në hapësirë të veçantë, kurse

pajisja i përgjigjet kushteve të cekura tek

therja dhe përpunimi i organeve të

gjedheve. Pajisjet që përdoren për

përpunim gjysmë automatik ose automatik

të luktheve duhet të jenë nga materiali jo

korodues me mundësi të larjes, pastrimit

dhe sanitetit të lehtë.

Therja e lepujve

Neni 14

Për therjen e lepujve mund të

instalohen linjat e veçanta ose të përdoren

linjat për therjen e shpezëve me të gjitha

karakteristikat e pëcaktuara me nenin 13 të

këtij udhëzimi administrativ.

Hapësira për ftohje dhe ngrirje

Neni 15

1. Në objekt duhet të jetë hapësira e

posaçme për ftohjen e trupave dhe

čišćenje i lakog sanitarskog odrţavanja.

Klanje kunića

Član 14

Za klanje kunića mogu se ugraditi

posebne linije ili upotrebiti linije za klanje

ptica sa svim karakteristikama

predviĎenim članom 13 ovog

Administrativnog upustva.

Prostorija za raslađivanje i za

zamrzavanje

Član 15

1. U objektu treba da bude posebna

prostorija za rashlaĎivanje trupaca,

splashing around. Viscera intended for

human consumption are processed in a

special area, while the conditions

should respond to mentioned

slaughtering and processing of the

bovine viscera. Tools used for

automatic and semi automatic

processing of the stomachs should be

made by non corodive material, easy to

be cleaned, washed and disinfected.

Slaughtering of the rabbits

Article 14

For slaughtering of the rabbits

may be installed special lines, or can be

used those ones intended for

slaughtering of the poultry, with all

Charachteristics mentioned in Article

13 of this Administrative Instructiuon.

Chillingand freezing area

Article 15

1. There should be e special

Page 33: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

gjysmave, ftohje të organeve të brendshme,

paketimin e organeve të brendshme, ftohjen

e pjesëve të dyshimta, ngrirjen e mishit dhe

prodhimeve të tija si dhe deponimin e

mishit të ngrirë dhe prodhimeve të mishit.

Këto hapësira duhet të kenë të vendosur

termometrin e thjeshtë ose me rrymë.

2. Hapësirat për ftohjen e trupave dhe

gjysmave të ndara duhet të jenë afër

hapësirës për therje të cilat komunikojnë

njëra me tjetrën në mënyrë funksionale.

3. Hapësirat për ftohjen e trupave të

dyshimta, gjysmave dhe organeve, për nga

rregullimi dhe pajisja teknike duhet të jetë

e njëjtë me ato të padyshimta. Dyert në

këto hapësira duhet të jenë të shënuara me

shkronja të kuqe, të dukshme me

mbishkrimin: “ Të Dyshimta” –

Inspekcioni Veterinarë.

4. Në pjesën e jashtme të hapësirave

për ftohje duhet të ekzistojnë termostatet

për përcjelljen dhe rregullimin e

temperaturës.

Prodhimi i yndyrës

Neni 16

1. Nëse në objekt prodhohet yndyra,

atëherë duhet të ekzistojnë hapësirat për

përgatitjen, shkrirjen e indeve yndyrore,

polutki, i iznutrica, pakovanje iznutrica,

rashlaĎivanje sumnjivih delova,

zamrzavanje mesa i njegovih proizvoda

kao i za uskladištenje zamrznutog mesa i

njegovih proizvoda. Ove prostorije imaju

ugraĎen običan ili strujni toplomer.

2. Prostorija za rahlaĎivanje trupaca i

odvojenih polutki, treba da bude u blizini

prostorije za klanje koje su funkcionalno

povezane meĎusobno.

3. Prostorije za rashlaĎivanje

sumnjivih trupaca, polutki i organa, treba

da budu iste kao za tehničku opremu

nesumnjivih. Vrata ovih prostorija treba

da budu oznaćena vidljivim slovima

crvene boje, natpisom: « Sumnjivo» od

strane veterinarskog inspetora.

4. Na spoljašnoj strani prostorije za

rashlaĎivanje, treba da budu smešeteni

termostati za kontrolu temperature.

Proizvodnja masti

Član 16

1. Ukoliko se u objektu vrši

proizvodnja masti, treba da budu

prostorije za pripremu, toplenje masnih

storage area in the premise intended for

chilling and freezing of carcasses or

half carcasses, chilling of viscera and

wrapping viscera, chilling of suspicious

parts, meat and meat products chilling.

In these areas should be installed a

thermometer.

2. Chilling area of the carcasses

and half carcases should be separated

and near by slaughtering area and

which communicate functionally with

each other.

3. Chilling area of the suspicious

carcasses and half carcasses and viscera

should be identically with those

intended for human consumption. The

doors in these areas should be marked

with letters in red “Suspicious “–

Veterinary Inspection.

4. Outside of the chilling area

should be thermostats to see off and

control the temp.

Fat Production

Article 16

1. If business operator produces

fat, than there should be are for

Page 34: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

pranimin, ftohjen, paketimin dhe

deponimin e yndyrës ose dhjamit.

2. Në hapësirën për përgatitjen e

yndyrës ose dhjamit duhet të jenë të

vendosura pajisjet për copëtimin e indeve

yndyrore ose dhjamit e cila duhet të ketë

aparaturën për shkrirjen e thatë ose të

lëngët si dhe pajisjet për pastrimin e duarve

me sistem të ventilimit dhe kanalizim.

3. Hapësira për pranim, ftohje dhe

paketim të yndyrës apo dhjamit duhet të

ketë pajisjen për stabilizimin dhe pranimin

e tyre, pajisjen për ftohje dhe paketim apo

konfekcionim si dhe pajisjen për pastrim te

duarve.

4. Në hapësirë për ftohje duhet të

ekzistojë termometri kontrollues dhe

bazamentet për vendosjen e prodhimeve të

paketuara.

Neni 17

1. Në objektin ku theren kafshët dhe

copëtohen trupat, duhet të ekzistoj hapësira

për vendosjen e mishit e cila duhet të jetë e

ndarë prej hapësirës për vendosjen e

prodhimeve të paketuara. Hapësira duhet të

ketë parmak për varjen e trupave, gjysmave

ose të çerekeve e cila nuk kryqëzohet me

rrugën e prodhimeve të paketuara, rampës

së ngarkimit e cila ka perden e ajrit ose

tkiva, prijem, rashlaĎenje, pakovanje i

uskladištenje masti i loja.

2. U prostoriji za pripremu masti ili

loja, treba da bude postavljena oprema za

rasparčavanje masnih tkiva ili loja koja

treba da ima aparaturu za suvo ili vlaţno

topljenje kao i opremu za pranje ruka sa

sistemom za ventilaciju i kanalizaciju.

3. Prostorija za prijem, rashlaĎivanje

i pakovanje masti ili loja, treba da ima

opremu za njihovu stabilizaciju i za

prijem, opremu za rashlaĎivanje i

pakovanje ili konfecioniranje kao i

opremu za čišćenje ruka.

4. U prostoriju za rashlaĎivanje treba

da postoji kontrolni toplomer i bazamneti

za postavljanje upakovanih proizvoda.

Član 17

1. U objektu gde se kolju ţivotinje i

gde se raskomadaju trupci, treba da bude

prostorija za smeštaj mesa koja treba da

bude odvojena od prostorije za smeštaj

upakovanh proizvoda. Prostorija treba da

ima rešetke za vešanje trupaca, polutki ili

četvrtina, koja se ne ukrštava sa prilazima

upakovanih proizvoda, utovarne rampe,

koja ima vazdušnu zavesu ili neku drugu

preparation, melting wrapping and

storage of the fat.

2. In fat processing area should be

installed equipment for cutting of the

fat tissues, have suitable equipment for

melting and hand washing facility with

ventilation system.

3. Chilling, wraping and storage

area of the fat should have suitable

equipments, and as well as hand

washing facility.

4. In chilling area there should be

a thermometer and bases for placement

of the wrapped products.

Article 17

1. In the premise where the

animals‟ are slaughtered, carcasses are

cut; there should be meat storage area,

separated from the packed products.

The area should have rails to hang

carcasses and half carcasses there

should be a meat storage area, and be

separated from wraped products storage

Page 35: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

ndonjë mbrojtje tjetër kundër hyrjes së

insekteve, brejtësve, erërave të pakëndshme

si dhe pajisjen për larjen e duarve me

sterilizator.

2. Hapësira për vendosjen e mishit

duhet funksionalisht të jetë e lidhur me

korridore me hapësira tjera për ftohjen e

trupave, gjysmave apo çerekeve të

përgatitur për ngarkim.

Neni 18

1. Objekti për therjen e kafshëve

duhet të ketë hapësirën për mbledhjen dhe

pranimin e prodhimeve të cilat nuk

përdoren për ushqim siç janë lëkura,

brirërat, eshtrat, qimet, etj. si dhe hapësirën

për pranimin e konfiskatit. Këto hapësira

duhet të jenë plotësisht të ndara prej

hapësirave të prodhimit, ashtu që gjatë

transportit mos të vijë deri të kryqëzimi i

rrugëve midis prodhimeve për konsum dhe

atyre që nuk konsumohen dhe

konfiskatave.

2. Nëse prodhimet që nuk

konsumohen dhe konfiskatet nuk largohen

çdo ditë prej objektit, atëherë ato hapësira

duhen të mbyllen dhe njëherit duhet të jenë

të mbrojtura nga insektet, brejtësit dhe

duhet të kenë aparaturë për ftohje deri në 4

gradë celzius.

zaštitu protiv ulaska insekata, glodara,

neprijatnih mirisa i opremu za pranje ruka

sa sterilizatorom.

2. Prostorija za smeštaj mesa treba

da bude povezana funkcionalnim

hodnicima sa prostorijama za

rashlaĎivanje trupaca, polutki ili četvrtina

pripremljenih za utovar.

Član 18

1. Objekat za klanje ţivotinja treba

da ima prostoriju za prikupljanje i prijem

proizvoda koji se ne upotrebljavaju za

ishranu, kao što su koţa, rogovi, kosti,

dlake i drugo. Kao i prostoriju za prijem

konfiskata. Ove prostorije treba da budu

potpuno odvojene od prostorija za

proizvodnju, tako da u toku transporta ne

dolazi do ukrštavanja puteva izmeĎu

proizvoda za konzumiranje i onih koji se

ne konzumiraju i konfiskata.

2. Ako proizvodi koji se ne

konzumiraju i konfiskati, ne uklone se

svakod dana iz objekta, onda ti objekti

treba da se zatvraju i istovremeno budu

zaštićeni od insekata, glodara i treba da

imaju ureĎaj za rashlaĎivanje do 40C.

3. Prenos ovih proizvoda moţe da se

obavi pomoću kanala gravitacionog pada i

area. There should be rails in the area

where the carcasses and half carcasses

are hang .There should be air screen to

protect from smell, gnawers insects,

etc. Therte should be a hand washing

facilities, with sterilizator.

2. Meat storage area should be

functionally connected with other area

by halls for chilling of c arcasses and

half carcasses, prepeared for delivery.

Article 18

1. The slaughterhouse should have

area for reciecing and collection of

productswhich are not intended for

human consumption, as are horns, skin,

bones and hair. These areas should be

completely separated from production

areas and ways of transported of the

products intended for human

consunmption can not be crossed with

those, of products not intended for

human consumption.

2. If ther products not intended

for human consumption are not

removed every day from the site, then

those area should be closed and be

protected from insects, smell and

gnawers and should have chilling

equipment to 4 C°.

Page 36: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

3. Transporti i këtyre prodhimeve

mund të bëhet nëpërmjet kanaleve me

ramje gravitacionale, gypave pneumatik,

ose me enë që nuk lëshojnë materie të

dëmshme. Kanalet me ramje gravitacionale

të cilat përdoren për transport të

prodhimeve që nuk konsumohen dhe

konfiskatave duhet të kenë aparaturë për

ndalim të kthimit të erërave të pakëndshme.

4. Hapësira për prodhime që nuk

konsumohen dhe për konfiskate duhet t‟i

përmbushë kushtet e përgjithshme në lidhje

me ujin dhe kanalizimin. Hapësira për

konfiskat duhet t‟i ketë lidhjet për ujë të

ngrohtë të temperaturës minimale 83Cº të

kontrolluar me termometër. Nëse

prodhimet që nuk konsumohen, konfiskati

ose përmbajtja e para luktheve

transportohen në mënyrë pneumatike jashtë

objektit, hapësira për pranimin e tyre duhet

të ketë rezervuar, lidhje me ujë të ftohtë

dhe të nxehtë me temperaturë minimale

83Cº të kontrolluar me termometër dhe

mjet transportues në të cilin zbrazen

rezervuarët. Mjeti transportues duhet të jetë

i mbyllur, që nuk e lëshon ujin dhe lëngjet

e indeve.

Neni 19

Objektet duhet të kenë hapësirë për

nevoja të inspektoratit veterinar të cilat

gumenih cevi ili posuĎe akoje ne puštaju

štetne materije. Kanali gravatacionog pada

koji se upotrebljavaju za prenos proizvoda

koji se ne konzumiraju ili za konfiskate,

treba da imaju ureĎaj za sprečavanje

povratka neprijatnih mirisa.

4. Prostorija za proizvode koji se ne

konzumiraju i za konfiskate, treba da

ispuni opšte uslove u vezi vode i

kanalizacije. Prostorija za konfiskat treba

da ima tekuću toplu vodu minimalne

temperature od 830C, kontrolisane

toplomerom. Ukoliko proizvodi koji se ne

konzumiraju, konfiskati ili predţelučni

sadrţaji, prenose se gumenim cevima van

objekta, prostorija za njihov prijem treba

da ima rezervisanu tekuču hladnu i toplu

vodu minimalne temperature od 830C,

kontrolisane toplomerom i prenosni ureĎaj

čime se ispraţnjavaju rezervoari. Prenosni

ureĎaj treba da bude zatvoren koji ne

propušta vodu i sokove tkiva.

Član 19

Objekti treba da imaju prostorij za

potrebe veterinarskog inspektora koje

3. The transport of these products

may be done, through gravitational or

pneumatic channels, or dishes that do

not give any hazardious substance.

4. Non consumable products area

should fulfill general conditions

regarding to water supply and drainage.

Non consumable products area should

be supplied with cold and hot water of

temp. 83C° will be checked by

thermometer. If non consumable

products, or prestomachs contents is

transported by pneumatic means of

transport outside of the premise, should

have cold and hot water supply of

temp. 83C°, checked buy thermometer.

Article 19

Operators should have sufficient

Page 37: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

duhet të kenë orendi dhe pajisje përkatëse.

Në ato hapësira duhet të jenë të ndara pjesa

për gardërobë dhe pjesa sanitare.

Neni 20

Hapësira për kontrollimin e mishit

në trihinellozë duhet të jetë afër linjës së

therjes së derrave, por mund të jetë edhe në

kuadër të hapësirës për inspektimin

veterinar. Hapësira për kontrollimin e

mostrave duhet të ketë numrin e

mjaftueshëm të trhinelloskopave dhe

pajisje ndihmëse në harmoni me

kapacitetin e therjes.

Neni 21

1. Hapësira për pastrim, larje, dhe

dezinfektim të mjeteve transportuese duhet

të ketë bazament nga betoni ose metali,

kulm, kanal për larje të automjeteve,

hapësirë për mbajtje të mjeteve për pastrim

dhe dezinfektim, hapësirë për vendosjen e

dezinficiensit dhe pompës, lidhje për ujë të

ftohtë dhe të nxehtë të temperaturës

minimale 83Cº të kontrolluar me

termometër si dhe hapësirat sanitare për

nevojat e punëtorëve të cilët punojnë në

objekt.

2. Objekti për larje, pastrim dhe

dezinfektim të mjeteve transportuese për

treba da imaju odgovarajući inventar. U

tim prostorijama treba da bude odvojen

deo za gardarobu i sanitarni deo.

Član 20

Prostorija za kontrolu mesa

trihinelozom, treba da bude u blizini linije

za klanje svinja, ali moţe da bude i u

okviru prostorije za veterinarsku kontrolu.

Prostorija za kntrolu uzoraka treba da ima

odgovarajuči broj trihinoskopa i pomočnu

opremu u skladu sa kapacitetom klanice.

Član 21

1. Prostorija za čišćenje, pranje i

dezinfekciju, kanal za pranje vozila,

prostorija za smeštaj sredstava za čišćenje

i dezinfekciju, prostor za smeštaj

dezifikanta i pumpe, priključak za hladnu

i toplu vodu minimalne temperature od

830C kontrolisane toplomerom, kao i

prostorije sanitarnih čvorova za ptrebe

radnika koji rade u objektu.

2. Objekat za pranje, čišćenje i

dezinfekciju trasnportnih sredstava za

ţivotinje, treba da bude na nečistom delu

klanice, dok objekat za pranje i

dezinfekciju transportnih sredstava koja

arewa for veterinary Inspection, with

furniture and and corresponding

equipment.

Article 20

Meat inspection area on

trhinolozis, should be near by the

slaughtering line of the porcine

animals, but also could be near the

Veterinary Inspection area. Sample

inspection area should have sufficient

number of trihiniloscopes, and other

equipments, in compliance with

slaughtering capacity

Article 21

1. Cleaning, washing and

disinfection area of the means of

transport should be constructed by

concrete or metallic bases, roof,

drainage, cleaning washing and

disinfection tools area, Disinfectant and

pump storage area, cold and hot water

supply of minimum twemp. Of 83 C°

will check by thermometer, and

sanitary facilities.

2. Cleaning, washing and

disinfection facilities of the means of

transport, should be in the untidy part

Page 38: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

kafshë duhet të ndodhet në pjesën e

papastër të thertores, kurse objekti për

larjen dhe dezinfektimin e mjeteve qe

transportojnë prodhime finale për konsum

duhen të ndodhen në pjesën e pastër të

thertores.

Përpunimi i mishit

Neni 22

1. Objekti për përpunimin e mishit

dhe prodhimeve të tij sipas llojit të

prodhimit dhe mënyrës së punës duhet të

ketë hapësira për:

1) pranimin e mishit,

2) ftohjen dhe ngrirjen e mishit,

3) prerjen dhe përpunimin e

mishit,

4) kryposjen dhe salamurimin,

5) përpunimin mekanik dhe

mbushjen,

6) prodhimin e yndyrës dhe

shkrirjen e dhjamit, përpunimin

termik dhe tymosje,

7) deponimin e prodhimeve,

8) prodhime që nuk konsumohen

dhe konfiskuat gjegjësisht enë

të mbyllura,

9) inspekcionin veterinarë,

10) gardërobë dhe WC dhe

11) deponimin e substancave shtesë

transportuju finalne proizvode za

konzumiranje, treba da bude na čistom

delu klanice.

Prerada mesa

Član 22

1. Objekat za preradu mesa i

njegodih proizvoda prema vrstama

proizvoda i načina prerade, treba da ima

sledeće prostorije za:

1) prijem mesa,

2) rashlaĎivanje i

zamrzavanje mesa,

3) seču i preradu mesa,

4) solenje i salamuru,

5) mehaničku preradu i

punjenje,

6) proizvodnju masti i

toplenje loja, termičku

preradu i dimljenje,

7) uskladištenje proizvoda,

8) proizvode koji se ne

konzumiraju i za

konfiskate, odnosno za

zatvoreno posuĎe,

9) veterinarsku kontrolu,

10) za gardarobu i WC,

of the operator, while the means of

transport, transporting products

intended for human consumption

should be in the tidy areas of the

slaughterhouse.

Meat processing

Article 22

1. Meat processing plant and meat

products,, according to type of

production and working method, should

have these facilities :

1) Mat receiving ,

2) Chilling, cutting,

3) Meat cutting and

processing,

4) Salting ,

5) Filling and mechaniocal

processing,

6) Fat production and fat

melting , thermal processing

and smoking ,

7) Production storage,

8) Non Consumable products,

respectively closed dishes ,

9) Veterinary Inspection

10) Wardrobe and sanitary

Page 39: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

dhe aditivëve.

2. Hapësira për pranimin, ftohjen dhe

ngrirjen e mishit duhet të jetë në përputhje

me nenin 15, të këtij udhëzimi

administrativ.

3. Madhësia rregullimi dhe pajisja e

hapësirave për prerje dhe përpunim të

mishit duhet t‟i përgjigjet llojit dhe

mënyrës së punës si dhe kapacitetit të

prodhimit .

Temperatura më e lartë e lejueshme në këtë

hapësirë është +7 C për mish të freskët dhe

+3 për të brendshmet.

4. Hapësira për kryposjen dhe

salamurimin e mishit përpunimit mekanik

dhe mbushjes duhet të jetë e rregulluar dhe

e pajisur sipas llojit të prodhimit dhe

kapacitetit dhe duhet të ketë të ndarë pjesët

për copëtimin dhe përpunimin e mishit,

vendin për vendosjen e enëve për kryposje

dhe salamurim dhe vendin për përpunim të

mëtutjeshëm .

5. Hapësira për prodhimin e yndyrës ,

përpunimin termik dhe tymosje duhet t‟i

ketë të ndara vendet për prodhimin e

yndyrës ashtu që yndyra e paketuar mundë

të vendoset në depon e prodhimeve të

gatshme dhe duhet të ketë të ndarë vendin

për përpunim termik dhe për tymosje .

6. Produktet afatgjate duhen të

tymosen të ndara nga prodhimet tjera .

11) uskladištenje dodatnih

substanci i aditiva,

2. Prostorije za prijem, rashlaĎivanje

i zamrzavanje mesa, treba da bude u

skladu sa članom 15 ovog

Administrativnog uputstva.

3. Veličina ureĎenje i opremanje

prostorija za klanje i preradu mesa, treba

da odgovaraju vrsti i načinu rada i

kapacitetu proizvodnje. Najviša

temperatura u tim prostorijama treba da

bude + 70 C za sveţe meso i +3

0 C za

iznutrice.

4. Prostorija za solenje i salamuru

mesa, mehaničku preradu i punjenje, treba

da se ureĎuje i oprema prema vrstama

proizvoda i kapaciteta i treba da ima

odvojene delove za raskomadanje i

preradu mesa, mesto za postavljanje

posuĎa za solenje i za salamuru i mesto za

dalju preradu.

5. Prostorija za preradu masti,

termičku preradu i dimljenje, treba da ima

odvojene prostore za proizvodnju masti,

tako da upakovana mast moţe se smestiti

u skladište gotovih proizvoda i treba da

ima posebno mesto za termičku preradu i

za dimlenje.

6. Dugoročni proizvodi treba da budu

dimljeni i odvojeni od drugih proizvoda.

7. Gotovi proizvodi treba da se

facilities ,and

11) Storage of additives.

2. Chilling, freezing and storage

area should be in compliance with

Article 15 of this Administrative

Insteruction.

3. Size and equipment area meat

cutting and meat processing should

correspond with type of working

method, and production capacity.

The highest allowed temp. In these

areas is +7 C, for fresh meat and +3, for

viscera.

4. Salting and mechanical meat

processing should be adjusted and

equipmnent according to the type of

production and capacity. There should

be separated area of meat cutting and

meat processing area, an adequate place

for salting dishes, and further

processing place

5. There should be separated Fat

Production area, thermal processing,

and smoking, in a manner that

produced fat could be stored in the final

products storage area.

6. Longe range products should

be smoked separately from other

products.

7. Final products should be stored

in the areas where are provided,

Page 40: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

7. Produktet e gatshme duhen të

deponohen në hapësira ku janë të siguruara

kushtet higjienike - teknologjike .

8. Për deponimin e aditivëve dhe

substancave tjera shtesë duhet të ekzistojnë

hapësira të veçanta dhe substancat

vendosen veç e veç .

9. Nitriti dhe Nitrati i Natriumit së

bashku me preparatet e polifosteve ruhen

në enë të mbyllura nën kontrollin e

inspekcionit veterinarë dhe atë në dhoma të

veçanta si dhe nën mbikëqyrjen e personelit

profesional, i cili duhet të mbajë evidencë

ditore për harxhimin e aditivëve të

lartpërmendur .

10. Rregullimi dhe pajisja e hapësirave

për prodhime të cilat nuk konsumohen dhe

konfiskate, për inspekcion veterinarë, për

gardërobë dhe tualet duhet te jenë në

përputhje me kushtet e përcaktuara me këtë

udhëzim administrativ.

11. Të gjitha objektet të destinuara për

thertore, fabrika për përpunimin e mishit

duhet të shfrytëzojnë kanalizimin e qytetit

ose të kenë gropa septike të cilat

kontrollohen nga inspekcioni veterinar.

Nëse shfrytëzohet kanalizimi atëherë

thertoret duhet të përdorin koagullansë.

Licencimi i thertoreve, objekteve për

përpunimin e mishit dhe produkteve të

uskladištavaju u prostorijama gde su

obezbeĎeni tehnološki-higijenski uslovi.

8. Za uskladištenje aditiva i drugih

dodatnih substanci, treba obezbediti

posebne prostorije gde se substance

smeste odvojeno.

9. Nitriti i i Natrijum nitrat zajedno

sa prepratima polifosta, čuvaju se u

zatvorenim sudovima pod kontrolom

veterinarskog inspektora i to u posebnim

komorama i pod kontrolom stručnog

osoblja, koje treba da vodi dnevnu

evidenciju za utrošak gore-pomenutih

aditiva.

10. UreĎenje i opremanje prostorija za

proizvode koji se ne konzumiraju i

konfiskate, za veterinarsku inspekciju,

gardarobu i toalet, treba da budu u skladu

sa predviĎenim uslovima ovim

Administrativnim uputstvom.

11. Svi objekti namenjeni klanici,

fabrici za preradu mesa, treba da koriste

gradsku kanalizaciju ili da iamju septičke

jame koje treba kontrolisati veterinarski

inspektor. Kada se kanalizacija koristi,

onda klanice treba da upoterbljavaju

koagulanse.

Licenciranje klanica, objekata za

preradu mesa i njegovih proizvoda

hygiene and technological conditions.

8. For additive storage and other

additional substances, shoukd be a

special area, and substances shoukd be

stored sepoerately.

9. Nitrate and Natrium Nitrate and

other polifoistev substances shoulkd are

stored closed and under veterinary

Inspection control, in the special rooms

under surveillance of the professional

staff, who should keep records on use

of the above mentioned additives

10. Non consumable products area

should have, Vetrinary Inspection, m

wardrobe, sanitary facilities should be

in compliance with conditions defined

by this Administartive Instruction

11. All slaughterhouses, meat

processing plants should use main

sanitation or septic holes, inspected by

veterinary Inspector. If slaughterhouses

use main sanitation system they should

use solvents

Licensing of the slaughterhouses,

Page 41: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

tij

Neni 23

1. Subjektet afarist të cilët merren me

veprimtarinë e therjes, prodhimit,

përpunimit të mishit dhe produkteve të tija,

janë të obliguar që të aplikojnë në

Agjencionin e Veterinarisë dhe Ushqimit të

Kosovës – AVUK të MBPZHR-së për

marrje të licencës.

2. Aplikacionet merren dhe të

plotësuara dorëzohen në AVUK.

3. Subjektet afarist të cilët aplikojnë

janë të obliguar që të paguajnë taksën për

licencim në bazë të Udhëzimit

Administrativ NR.9/2004 të dt.17.11.2004

i amandamentuar me datën 08.08.2005.

4. Përveç taksës nga paragrafi

paraprak i këtij neni, aplikuesi është i

obliguar që t‟a paguaj edhe komisionin e

AVUK-ës i cili do t‟i kontrollojë thertoret,

objektet për prodhimin dhe përpunimin e

mishit dhe produkteve të tij. Vendimin për

Komisionin dhe lartësinë e pagesës së

Komisionit e bjenë Kryeshefi Ekzekutiv i

AVUK-ës

5. Licencën pas vlerësimit të

komisionit e lëshon AVUK dhe e njëjta

duhet të jetë e nënshkruar nga Kryeshefi i

AVUK-ës.

Član 23

1. Poslovni subjekti koji se bave

aktivnostima klanja, proizvodnje, prerade

mesa i njegovih proizvoda, obavezni su da

apliciraju pri Agenciji za veterinarstvu i

hranu Kosova –AVHK, pri MPŠRR, radi

dobijanje licence.

2. Aplikacije se uzimaju i popunjene

dostavljaju se u AVHK-a.

3. Poslovni subjekti koji apliciraju,

obavezni su da plačaju taksu za

licenciranje shodno Administartivnim

uputstvom br.9/2004 od 17.11.2002 i

amandmanima.

4. Pored takse iz prethodnog stava

ovog člana, aplikant je obavezan da plati i

komisiju AVHK koja kontroliše klanice,

objekte za proizvodnju i preradu mesa i

njegovih proizvoda. Odluku za formiranje

komisije i visinu uplate, donosi Izvršni

Nalečelnik AVHK.

5. Licencu izdaje AVHK, nakon

procene komisije, koja treba da bude

potpisana od strane Izvšnog Načlnika

AVHK.

meat processing plants and its

products

Article 23

1. Food business operators,

slaughterhouses, meat processing plants

and its products have the obligation to

apply foir licence at Kosovo Veterinary

and Food Agency

2. The fulfilled applications can be

obtained and handed over to Kposovo

Veterinary and Food Agency.

3. Food business operators,

applying for licence, should pay

licensing fee, According to the

Administrative Instruction No. 9/2004

of 17.11 2004 and its amandements No.

5/2005 of 08.08.2005

4. Except the fee from the

previous paragraph the applicant is

obliged to pay KVFA commission

which will inspect Slaughterhouses,

and meat production eand processing

plants.

5. After the commissions‟

assessment, The KVFA issues the

licence, and the same will be signed by

KVFA Chief Executive

Page 42: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

Inspektimi i mishit

Neni 24

Gjatë gjithë procesit për prodhimin

dhe përpunimin e mishit, përfshirë këtu

edhe procesin para, gjatë dhe pas therjes së

kafshëve duhet të bëhet inspektimi nga

inspektori veterinar.

Neni 25

Kafshët te cilat janë të dedikuara

për therje duhet të kontrollohen para therjes

nga inspektori veterinar, i cili do të kërkojë

certifikatën veterinare, të bëjë kontrollimin

e kafshës rreth gjendjes shëndetësore në

bazë të së cilës do të lejojë therjen e saj.

Inspektori duhet që pas kontrollimit te

lëshoj certifikatë që është bërë inspektimi

para therjes.

Neni 26

1. Gjatë therjes së kafshëve

paraprakisht të kontrolluara, Inspektori

duhet te jetë i pranishëm në linjën e therjes

dhe në çdo pikë te përpunimit gjatë

procedimit me trupat e therur te kafshëve.

2. Inspektori që kryen kontrollimin në

Inspektovanje mesa

Član 24

U toku celog procesa proizvodnje i

prerade mesa, uključujući i proces pre, u

toku i posle klanja ţivotinja, treba da se

vrši veterinarsko inspektovanje.

Član 25

Ţivotinje koje su namenjene

klanji, treba da se kontrolišu pre klanja od

strane veterinarskog inspektora, koji će

zahtevati veterinarski sertifikat, vršenje

kontrole zdravstvenog stanja ţivotinje i na

osnovu toga dozvoli klanje iste.

Veterinarski inspektor posle kontrole,

izdaje sertifikat koji svedoći da je

izvršeno inspektovanje pre klanja.

Član 26

1. U toku klanja prethodno

kontrolisanih ţivotinja, inspektor treba da

bude prisutan na liniji klanja i na svaku

tačku prerade i postupaka zaklanim

trupcima ţivotinja.

Meat Inspection

Article 24

During all the production and

meat processing process, should be

carried out ante mortem and post

mortem Inspection by veterinary

Inspector.

Article 25

Animals inytended for slaughter

should be inspected by veterinary

inspector, who will require veterinary

certificate, to carry out animal

inspection, and on the base of health

condition will permit slaughter

Veterinary Inspector should issue the

health certificate that has been carried

out ante mortem Inspection.

Article 26

1. During the slaughter of the

inspected animals, Inspector should be

present all stages of slaughtering and

processing of the carcasses of

slaughtered animals.

2. Inspector who carries out

Page 43: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

thertore duhet te japë vërejtje për

parregullsitë eventuale gjatë therjes dhe

nëse është nevoja t‟a ndërprenë procesin e

therjes deri ne evitimin e mangësive.

Neni 27

1. Nëse gjatë inspektimit te kafshëve

para therjes inspektori ka vërejtur se

gjendja shëndetësore e kafshës ose

kafshëve është e dyshimtë, i njëjti

detyrohet që të bëjë ndalesën e therjes dhe

të instaloj karantinën në kuadër të thertores

në hapësirën për kafshët e dyshimta.

2. Përcjellja e gjendjes shëndetësore

të kafshëve të dyshimta bëhet deri atëherë

kur Inspektori konfirmon se gjendja

shëndetësore e kafshëve është në rregull

dhe se të njëjtat mund të shkojnë në therje.

Në të kundërtën nëse diagnostikohet

sëmundje që është pengesë për therje

atëherë kafsha hynë në therje me kusht ose

eutanazohet dhe largohet në mënyrë të

padëmshme.

3. Nëse pas therjes inspektori vëren

se pjesë të caktuara të trupave të therur apo

organeve janë të dëmtuara apo te

kontaminuara, atëherë detyrohet që t‟i

evakuojë pjesët e tilla, kurse pjesët e

shëndosha damkosen dhe dalin në shitje

apo shkojnë në përpunim.

2. Inspektor koji vrši kontrolu u

klanici, treba da primedbe o eventualnim

nepravilnostima u toku klanja i ako je

potrebno i da prekine proces klanja do

eliminisanja nedostaka.

Član 27

1. Ako u toku inspektovanja ţivotinja

pre klanja, inspektor je primetio da je

zdravstveno stanje ţivotinje ili ţivotinja

sumnjivo, isti je duţan ta zaustavi klanje i

da odredi karantin u okviru klanice u

prostoru za sumnjive ţivotinje.

2. Pračenje zdravstvenog stanja

sumnjivih ţivotinja vrši se, sve dok

inspektor ne utvrdi da je zdravstveno

stanje ţivotinja uredno i da iste mogu da

se upućuju na klanje. U protivnom, ako se

diaghnistički utvrdi neka bolest koja

predstavlja smetnju za klanje, tada se

ţivotinja ulazi u klanicu uslovno,

eutanazira se i udaljava se bez oštećenja.

3. Ako posle klanja inspektor

primeti, da odreĎeni delovi zaklanih

trupaca ili organa su oštećeni ili zaraţeni,

tada je duţan da ukloni iste, a zdravi

delovi se doznače i stavljaju se na trţište

ili na preradu.

inspection in the slaughterhouse should

give warnings if there is any

irregularity, during the slaughtering

process, and if it is necessary to stop

slaughtering process until the

irregularities have been eliminated.

Article 27

1. If, during the ante mortem

inspection, the inspector has observed

that animal or animals‟ health condition

is suspicious, the inspector has the

obligation to take those animals in the

quarantine.

2. Inspection of the animal health

condition wilkl be done until the

vceterinary inspectors confoirms that

animal is healthy, than these animals

can be taken for slaughter. Otherwise

the disease will be diagnosed, and will

be slaughtered with inspector‟s

permittion or will be killed by

euthanasia, and the carcasse will be

removed without causing any hazard

3. If after the slaughtering

process, inspector observes that parts of

the carcasses are contaminated, than he

is obliged to removbe those parts, and

the healthy ones, stam,p them, and take

the m for sale or further processing.

Page 44: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

Neni 28

1. Trupat dhe organet e kafshëve të

therura kontrollohen nga inspektori:

1) Vizualisht-adspektimi

2) Me prekje-palpimi

3) Me prerjen e mishit, organeve

dhe nyjeve limfatike-incizoni

4) Sipas nevojës me teste

mikrobiologjike ose teste tjera.

2. Gjatë inspektimit kontrollohen:

1) gjaku

2) trupi, gjatë së cilit vështrohet a

është në mënyrë higjienike e

përgatitur për inspektim, majmëria,

shkalla e gjakderdhjes dhe a ka

mbetje të gjakut për shkak të ndonjë

goditjeje apo lëndimi, deformimet

eventuale të trupit dhe nyejve,

gjegjësisht thyerje të eshtrave.

Gjithashtu vlerësohet ngjyra dhe

pamja e indeve muskulore dhe atyre

yndyrore.

3) Gjatë inspektimit të trupave të

therur të derrave vërtetohet nëse në

trup e sidomos në pjesën e bishtit a

ka ndonjë shenjë të kafshimit.

4) koka me nyejt limfatike-

lnn.parotidei, lnn.retropharingei

medialis et

Član 28

1. Trupci i organi zaklanih ţivotinja

se kontrolišu od inspektora:

1) Vizuelnim načinom

kontrole,

2) Dodirom,

3) Sečenjem mesa, iznutrica i

limfatičnih ţljezdi-incizon,

4) Po potrebi mikrobiološkim

testovima ili drugim

testovima,

2. U toku inspektovanja kontrolišu

se:

1) Krv,

2) Trup, prilikom toga se

utvrdi da li je higijenski

pripremljen za

inspektovanje, gojazan,

stepen odliva krvi i da li

ima ostatka krvi usled

nekog udara ili neke

povrede, eventualne

deformacije trupa i

zglobova, odnosno prelom

kostiju. TakoĎe se utvrdi

boja i izgled mišičnih

masnih tkiva.

3) U toku prerade zaklanih

svinjskih trupaca, treba

Article 28

1. Slaughtered carcasses and

viscera are inspected by Inspector:

1) Vizualy

2) By Palpation

3) By meat incision , viscera

and lymphatic nodles incision

4) If needed by microbiological

tests or other tests.

2. During the inspection are

inspected:

1) Blood

2) Carcass , inspected whether it

is hygienically prepeared,

fatness, bleeding level, body

or nodle injures. Also it will

be assesed color of muscular

and fat tissues. During

insp[ection of the

slaughtered carcasses of

porcine animals is proved

that if there is a nip on

especially in the tail

3) During Inspection of the

carcasses of the slaughtered

porcine animals, is proved if

in the carcass, and

especially at the tail part is

Page 45: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

lateralis,lnn.mandibulares, tonzillat-

tonsillae pharygicae, kurse tek

gjedhat edhe qiellza e butë-palatum

durum et molle.

5) gjuha, traheja, ezofagu dhe

mushkëritë me nyje limfatike-lnn

bifurcations,lnn.mediastinales, dhe

tek gjedhat lnn.epartiales.

6) zemra me qese

7) mëlçia me lnn.portales dhe

ithëza.

8) shpretka

9) lukthi, zorrët dhe mbështjellësi i

lukthit me

lnn.gastrici,lnn.mesenterici

10) veshkët me lnn.renales

11) diafragma, pjesët yndyrore,

eshtrat që shihen, kombliku,

nyjet dhe mbështjellësit e

tetivave

12) nyjet e mëdha limfatike-

lnn.iliaci, lnn.inguinales

superficiales.

13) gjinjtë me nyjet përkatëse

limfatike-lnn.supramamarii.

14) organet gjenitale me fshikëzën

urinare dhe

15) truri, hapësira e kokës,

pankreasi.

utvrditi da li ima neki ujed

na trupu a naročito na repu.

4) Glava sa limfatičnim-

inn.parotidei, inn-

retropharyngei, medialis i

lateralis, inn.mendibularis,

tonzilat-tonsilae

pharyngicae čvorovima,

dok kod goveda meko

nepce-palatum durum et

molle.

5) Jezik, trakeja, ezophag i

pluća sa limfatičnim inn.

Bifurkacion, inn.

Mediastinales čvorovima.

6) Srce sa kesama,

7) Đigerica sa Inn.portales i

ţuč,

8) Jetra,

9) Ţeludac, creva i omotač

ţeluca sa Inn. Gastrici, inn.

Mesenterici,

10) Bubrezi sa Inn. Renales,

11) Diafragma, masni delovi,

kosti koji se mogu videti,

karlična kost, švorovi i

omotači tetiva,

12) Veliki limfatični-Inn.iliaci,

Inn. Inguinales

superficialis čvorovi,

13) Vimena sa odgovarajučim

any bitten sign .

4) Head , with lymphatic nodles

–lnn. Parotidie,lnn-

retropharingei medialis at

lateralis, lnnmandibulares,

tonsilie –tonsillae

pharygiciae, while at bovine

soft platum, -platum durum

et molle

5) Tounge, Trachea, lungs and

esophageous with lymphatic

nodles - lnn bifurcations,

lnn.mediastinales, and at

bovine animals

lnn.epartiales.

6) Heart (Cavium )

7) Liver with lnn.portales,

8) Splenic

9) Stomach, intenstines ,and

stomach mucose with lnn

gastrici ,lnn mesenterici

10) Kidneys with lnn.renales

11) Diaphragma with fat tissue

parts, bones , comblicus , nodles

12) Large lymphatic nodles -

lnn.iliaci, lnn.inguinales

superficiales.

13) Udders with respective

lymphatic nodles -

lnn.supramamari.

14) Genital organs with bladder

Page 46: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

Neni 29

1. Nyejt limfatike gjatë kontrollimit

prehen si vijon:

1) Në gjedhat e therrur në kokë

kontrollohen lnn.parotidei,lnn

mandibulares dhe retrofyryngei

mediales et laterales. Në mushkëri

kontrollohen lnn.mediastinales

caudales et craniales, lnn

bifurcationis dorsales sinistra et

dextra dhe lnn.eparteriales. Në

mëlqi kontrollohen lnn.portales.

2) Tek derrat e therrur në kokë

kontrollohen lnn.mandibulares

gjegjësisht lnn.mandibulares

accesorii, kurse në trup

lnn.supramammarii tek dosat.

3) Nyjet tjera limfatike në organet

dhe trupat e gjedhave të therur

dhe derrave siç janë lnn axillares,

poplitei, ischiadici, subiliaci, ilaçi

mediales etj. laterales,

sacrales,lumbales, renales,

limfatičnim-Inn.

Supramamarii,

14) Genitalni organi sa

mokračnom bešikom i

15) Mozak, volumen glave,

pankreas.

Član 29

1. Limaftični čvorovi prilikom

kontrole se seču kako sledi:

1) Kod zaklanih goveda u glavi,

kontrolišu se Inn. Parotidei,

inn. mandibulares dhe

retrofyryngei medialis et

lateralis. U plućama se

kontrolišu Inn. Mediastinales

caudales et craniales, Inn.

bifurcationis dorsales sinistra

et dextra i Inn. Eparteriales.

U Ďigericu se kontroliše Inn.

Portales.

2) Kod zaklanih svinja u glavi,

kontrolišu se Inn.

Mandibulares, odnosno Inn.

mandibulares accesorii, dok

u trupu krmaće Inn.

supramammarii.

3) Ostali limfatični švorovi u

organima i trupcima zaklanih

goveda i svinja kao što su

15) Brain, head, pancreas.

Article 29

1. Lymphatic nodles during the

inspection are incised as follows:

1) At slaughtered bovine

animals are inspected

lnn.parotidei,lnn

mandibulares and

retrofyryngei mediales et

laterales. In the lungs are

inspected lnn.mediastinales

caudales et craniales, lnn

bifurcationis dorsales

sinistra et dextra and

lnn.eparteriales. In the liver

are inspected lnn.portales.

2) At the slaughtered porcine

animals are inspected

lnn.mandibulares

respectively

lnn.mandibulares

accesorii,whikle in the

carcass lnn.supramammarii

Page 47: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

sternales, dhe mesenteriales

prehen dhe kontrollohen vetëm

kur dyshohet në ndonjë sëmundje

ose kur këtë e kërkon vendi ku do

të eksportohet mishi.

4) Nyjet limfatike prehen gjerësisht

ashtu që të fitohet numri sa më i

madh i shtresave për kontrollim

gjegjësisht prerjeve. Zemra e

gjedhëve, mështjerrave, viçave te

therur së pari duhet të largohet

nga perikardi, e pastaj të prehen

në gjerësi nëpërmjet të cilave

hapen komorat dhe parakomorat.

Septumi hapet me dy ose tri

premje. Zemra e derrit duhet të

lirohet nga perikardi dhe hapet

me premje në gjerësi. Traheja dhe

pjesët e saja duhet të prehen në

gjerësi, kurse çerekun e tretë të

degëve të mushkërive ashtu që të

prehen bronhuset. Mëlçia duhet të

prehet nga brenda ashtu që me një

prerje të hapet kanali i idhëzës,

kurse idhëza duhet të palpohet.

Nëse është e nevojshme prehen

edhe pjesë tjera të mëlçisë sipas

kërkesës. Tek derrat mëlçinë

duhet kontrolluar me adspektim

ose palpim, e në rast nevojë edhe

me prerje. Veshkët tek të gjitha

Inn. Axillares, poplitei,

ischiadici, subilaici, ilači

medialis i drugo. Laterales,

sacrales, lumbales, renales,

sternales i mesenteriales seču

i konmtrolišu se samo kada

postoji sumnja ili kada to

zahteva zemlja gde se izvozi

meso.

4) Limfatični čvorovi seču se

po širini na način da se

dobijaju što više slojeva za

kontrolu. Od srce zaklanih

goveda, junica, teladi, pre

svega treba da se ukloni

perikard, posle toga se srce

seče po širini i otvaraju se

komore i predkomore.

Septum se otvara pomoću

dva ili tri isečaka. Srce svinje

treba da se oslobodi od

perikarda i otvara sečenjem

po širini. Traheja i njeni

delovi iseču se po širini, dok

treča četvrtina bronhija pluća

seče se na način da se

otvaraju bronhije. Đigerica

treba da se seče po dubini

tako, da jednom sekcijom

moţe da se otvori kanal ţuča,

a ţuč treba da se palpuje.

tek dosat.

3) Other lymphatic nodles in the

slaughtered bovine viscera

and carcasses and porcine

animals as well lnn

axillares, poplitei, ischiadici,

subiliaci, iliaci mediales etc.

laterales, sacrales,lumbales,

renales, sternales, and

mesenteriales are incised

and inspected only where

there is a suspicion on

disease or requires the

importing country.

4) There will be at length

incision, to have the largest

number of the strata for

inspection . The heart of the

bovine animals firstly

should be removed from

pericard and then it is

incised at the length . The

septum is opened in two or

three incisions. Porcine

heart should be released

from pericardus. Trachea

and its parts should be

inciesed at the length and

three quarters of the lung

branches should be incised

bronchials. The liver should

Page 48: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

kafshët duhet liruar nga

mbështjellësi dhe pastaj duhet

adspektuar, palpuar dhe sipas

nevojës edhe me prerje.

Neni 30

1. Gjatë kontrollimit të mishit dhe

organeve të gjedhave të therur,

mështjerrave duhet të ekzaminohen në

cisticerkozë dhe atë si vijon: me dy prerje

paralele prehet musculus masseter dhe me

një prerje m.pterygoideus, ashtu që

sipërfaqja e prerjes të jetë sa më e madhe.

2. Me një prerje në gjërësi duhet të

prehet pjesa ventrale e gjuhës. Traheja

kontrollohet me adspektim dhe palpim e

sipas nevojës edhe me prerje. Gjithashtu

duhet të kontrollohet sipërfaqja e të gjithë

muskujve, e posaçërisht pjesës muskulore

të diafragmës. Nëse gjatë prerjes së

muskujve përtypës, zemrave gjinden një

ose më shumë cisticerkoza, atëherë duhet

që gjuha të prehet në pjesë më të holla,

Ako je potrebno vrši se

sekcija i drugih delova

Ďigerice prema zahtevu. Kod

svinja, Ďigerica treba da se

kontroliše adspekcijom ili

palpiranjem, a po potrebi i

sečenjem. Bubrezi kod svih

ţivotinja se oslobaĎaju od

omotača adsekcijom,

polpiranjem a po potrebi i

sečenjem.

Član 30

1. Prilikom kontrole mesa i organa

zaklanih goveda, junica, treba da se

ispituje cisticerkoza i to kako sledi: sa dve

paralelne sekcije iseči se musculus

masseter a jednom sekcijom m.

pterygoideus, na način da površina isečka

bude što šira.

2. Sečenje po širini vetralnog dela

jezika. Traheja se kontroliše adsekcijom i

palpiranjem a po potrebi i sečenjem.

TakoĎe treba da se kontroliše površina

svih mišiča, posebno mišičnog dela

diafragme. Ako u toku sečenja ţvakačnih,

srčanih mišiča nalazi se jedno ili više

cisticerkoza, onda se jezik, srce, traheja i

mišični delovi diafragme iseču u tanke

slojeve. Zaklana telad starosti do šest

be incised inside and open

the channal. If it is

neccessary will be inciesed

other parts of the liver.At

the porcine animals the liver

should be inspected by

palpation, and if neccessary

kidneys as well.

Article 30

1. During meat Inspection and

bovine viscera should be inspected and

that as follows with two paralel

incisions musculus masseter and with

one incission m.pterygoideus, In a

manner that Incision surface, be as

large as possible.

2. With one inccission at length in

a ventral part of the tounge The trachea

is inspected by palpation and with

incission if neccessary. Also should be

inspected all muscles and esspecially

diaphragma. If during the incission of

the champing muscles, hearts are found

one or more cisticerosis, than tounge

should be incissed in a thiny parts of

Page 49: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

traheja, zemra dhe pjesët muskuloze të

diafragmës. Viçat e therur deri në gjashtë

javë kontrollohen ashtu që ju prehet vetëm

zemra nëse dyshohet në cisticerkozë.

3. Nëse me kontroll të zemrës

vërtetohet që janë prezent një ose më

shumë cisticerkë duhet të kontrollohen

detalisht sikur tek gjedhat. Tek delet dhe

dhitë kontrollohen të gjithë muskujt me

adspektim, kurse tek derrat kontrollohet

musculus psaos major dhe me adspektim të

gjitha muskujt e trupit dhe të kokës, zemra

dhe pjesa muskuloze e diafragmës.

Neni 31

Inspektori duhet të ketë pajisjen dhe

mjetet për inspektim:

Thikë të mprehtë nga metali

jokorodues, dorëza, përparëse, mantele të

bardhë,

skalper, këpucë të përshtatshme të

gjatësisë deri në gjunjë, me hapësirë

të pastër për punë dhe dritë të

mjaftueshme sipas këtij udhëzimi

administrativ.

Neni 32

1. Pas inspektimit të mishit, gjysmave

nedelja, kontrolišu se na način što se seče

samo srce ukoliko postoji sumnja na

cisticerkozu.

3. Ako kontrolom srce se utvrĎuje,

da su prisutni jedna ili više cisticerkoza,

onda se vrši detaljna kontrola kao kod

goveda. Kod ovaca i koza kontrolišu se

svi mišiči adsekcijom, dok kod svinja

kontrolišu se musculus psaos major i

adsekcijom svi mišiči trupa, glave i srce i

mišični deo diafragme.

Član 31

Inspektor treba da ima opremu i

sredstva za inspektovanje kako sledi:

Oštar noţ od nekorordirajućeg

materjala, rukavice, kecelju, beli

mantil, skalper, odgovarajuće

gumene cipele do kolena, čist

prostor za rad i dovoljnog svetla

shodno ovim Administrativnim

uputstvom.

Član 32

1. Posle inspektovanje mesa, polutki

trachea, heart and muscle parts of

diaphragma . Slaughtered bovine

animals up to six weeks old are

inspected by the method of are

inspected by incission of the heart,

suspected on cistecerosis.

3. If by heart inspection is proved

that are present many cysts should be

inspected in detail as at bovine animals.

At ovine and caprine are inspected all

muscles, while at porcine is inspected

musculus psaos major and by

adspection all carcass muscles, head

and heart and muscular parts of

diaphragma.

Article 31

The inspector should have

Inspection equipment:

Sharp knife made by non

corodive material, gloves,white

mantlet,and pinner,

Scalper, suitable boots, and

suitable lightening.

Article 32

Page 50: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

apo çerekëve, inspektori duhet të bëjë

damkosjen me damka të rrumbullakëta ku

konfirmohet inspektimi, me ngjyrë të kaltër

të padëmshme dhe atë në pjesë të dukshme

të mishit, gjysmave apo çerekëve. Të gjitha

pjesët e kafshëve të therura duhet të

shënohen me kartelë pesë pjesësh. Me

pjesën e parë shënohet koka, me pjesën e

dytë dhe të tretë gjysmat e trupit, me pjesën

e katërt organet që gjenden në kafazin e

kraharorit, kurse me të pestën organet e

pjesës së barkut. Këto kartela duhet të jenë

nga ngjyra e bardhë dhe të mbaruara ashtu

që të ndahen lehtë në pjesë. Numrat në çdo

pjesë duhet të shënohen me ngjyrë të zezë,

kurse madhësia e çdo pjese të jetë 4x6 cm.

2. Për shënimin e trupave të therur të

derrave përdorën kartelat katërpjesëshe.

Pjesa e parë dhe e dytë vendoset në të dy

gjysmat e trupit të therur, e treta në organet

e kafazit të kraharorit dhe të barkut, kurse e

katërta në gjuhë. Nëse për ndonjë arsye

duhet të hiqet koka ose ndonjë pjesë tjetër,

atëherë për çdo pjesë përdoren kartelat sa

ka pjesë të larguara. Nëse gjatë kontrollit

nuk mund të vendoset rreth gjendjes

higjienike të mishit ose organeve atëherë në

ato pjesë vendoset kartela me mbishkrim

“E PËRMBAJTUR”. Këto kartela duhet të

jenë pesë pjesësh dhe secila pjesë duhet të

jetë e madhësisë 3,5x7,5 cm. Ngjyra e

ili četvrtina, inspektor treba da vrši

doznačenje okruglim ţigovima

deškodljive boje čime se potvrĎuje

inspektovanje, na vidljivim mestima

mesa, polutki i četvrtina. Svi delovi

zaklanih ţivotinja se označavaju na

kartonu od pet delova. Na prvom delu se

upisuje glava, na drugom i trečem delu

polutke, na četvrtom delu organi grudnog

koša, a na petom delu trbušni organi. Ovi

kartoni treba da budu bele boje i izraĎeni

na način da se delovi mogu lako iscepati.

Brojevi upisiju se crnom bojom na

svakom delu, a veličina svakog dela treba

da bude 4x6 cm.

2. Za označavanje zaklanih svinsjkih

trupaca, upotrebljavaju se kartoni od četiri

delova. Prvi i drugi deo stavljaju se na

dve prednje polutke, treči deo na organe

grudnog koša i trbuha, a četvrti deo se

stavlja na jeziku. Ukoliko, zbog

odreĎenog razloga treba da se skine glava

ili neki drugi deo, tada se upotrebljavaju

toliko kartona koliko ima odvojenih

delova. Ako u toku kontrole ne moţe da

se utvrdi higijensko stanje mesa ili organa,

tada u tim delovim stavlja se karton sa

natpisom »REZERVISANO». Ovi kartoni

treba biti od pet delova i svaki deo treba

da bude veličine 3,5x7,5 cm. Boja

kartona treba da bude ţuta a slova crne

1. After the meat Inspection, half

carcasses or quarters, Inspector should

stamp meat , stamp must be round,

where the inspection is confirmed . the

stamp color must be blue in a visible

part of the carcass, half carcass or

quarters. All parts of the slaughtered

animals should be recorded in five part

card. In the first part is noticed head, in

second and third part.half carcasses in

the fourth part viscera in thorax and in

the fifth part stomach viscera. These

cards should be white and easy

seperated in the parts. In each part of

the card numbers should be in the black

letters and their size should be 4x6 cm.

2. For marking of the slaughtered

carcasses of the porcine animals are

used four part cards, first and second

part will be put in two halfs, the third

one in torax and stomach viscera and

the fourth one in the tounge. If for any

reason should be removed head than for

removed parts should be used cards for

each of the remove part. If, during the

inspection is not able to decide about

the meat and viscera hygiene , than

should be written “RESTRAINED“.

These cards should be in five parts and

have the size of 3,5x7,5 cm. Color

should be yellow while letters should

Page 51: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

kartelës duhet të jetë e verdhë kurse

shkronjat të shkruara me ngjyrë të zezë.

3. Kartelat me shënim”E

PERMBAJTUR” duhet të mbesin në atë

vend ku janë vendosur deri sa vjen deri te

vendimi për gjendjen higjienike të rregullt

të mishit apo organeve të kafshës së therur

për konsum publik, dhe ato mund t‟i

largojë vetëm organi kompetent veterinar.

Kartelat janë vetëm për një përdorim.

Neni 33

Në damkë shënohet mbishkrimi:

“INSPEKCIONI VETERINAR - AVUK-“

E KONTROLLUAR me datë të therjes dhe

me numër të objektit të licencuar.

Neni 34

Moszbatimi i këtij udhëzimi

administrativ do të sanksionohet sipas nenit

45 të Ligjit për Veterinarinë Nr. 2004/21 të

dt. 30 korrik 2004.

Neni 35

Ky udhëzim administrativ hyn në

fuqi ditën e nënshkrimit.

boje.

3. Kartoni za oznakom

«REZERVISANO», treba da ostanu tamo

gde su postavljeni, sve dok se ne donese

odluka o urednom higijenskom stanju

mesa ili delova zaklane ţivotinje za javnu

potrošnju, iste moţe da skine samo

ovlašćeni veterinarski organ. Kartoni

sluţe samo za jednu upotrebu.

Član 33

Ţig označava natpis

«VETERINARSKA INSPEKCIJA-

AVHK- KONTROLISANO » , datum

klanja i broj licenciranog objekta.

Član 34

Ne sprovoĎenje ovog

Administrativnog upustva, sankcioniše se

prema članu 45 Zakona o veterinarstvu br.

2004/21 od 30 jula 2004.

Član 35

Ovo Administrativno uputstvo

stupan na snagu danom potpisivanja.

be black.

3. The card “RESTRAINED“,

should stay, until the decision is made

about hygienic condition of the meat

and viscera intended for human

consumption. The card may be

removed only by competent authority .

Cards are made for one use only .

Article 33

In the stamp there should be

“VETERINARY INSPECTION –

KVFA „INSPECTED” on the date of

slaughter and number of the licensed

business operator.

Article 34

On Failure to execute this

Administrative Instruction will be

applied sanctions on the base of Article

45 of Veterinary Law No. 2004/21, of

July 30th

2004

Article 35

This Administrative Instruction

enters in to the force on the day of

Page 52: UDHËZIMI ADIMINSTRATIV Nr.2006/01 ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO Br. 2006/01 ... · PDF fileMinistri i Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, duke u bazuar në:

Prishtinë më, 15.02.2006

Zv. Ministri i Ministrisë së Bujqësisë,

Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural

Tomë Hajdaraj

__________

Priština, dana 15.02.2006

Zamenik Ministra,

Ministarstva poljoprivrede, šumarstva

i ruralnog razvoja

Tomë Hajdaraj

__________________

signature.

Prishtina, 15.02.2006

Deputy Minister of the Ministry of

Agriculture, Forestry

and Rural Development

Tomë Hajdaraj

____________