ue ueuog esueequl - ecologisch adviesbureau maes · ,spltv, eza6 '(laoqralqry ap ur ualra)...
TRANSCRIPT
epurl auolqlolugPe,l fuoqpuelg uap
rPC uE^ leeqaq repuo)Puapurl aleuoneN
1oo 6eu puaou
i'uerua allellJllal ap
loon 1s[quassegne ap [rq sr uel
ïoo lep 'pueuopaN
aqlsqaua9 loo^
leq roop plaaloll
lprom luequaua6 a6
u! luelduePJOO^ UeUUU el Uep
uallels uo.ïoo rePupnoqaq loo^ pleopeq
1aJU s! Iuequaua6 auol
a0'uapr0qaqPur0lur.
ua ïlrtelue6ao]r luequaueb a0 'apua
s] elpollos a0 'puPl
ualsuoïraq asla^rp
ueua6 uoolqrol'ualjoos gg u,oz
0p ]e^aq qappuu
uauab auolq:o1neuea lol ualrnlsaq
a} uo ueper eIP ANI uP^ eu-eJsrurrx ]aq JooA ualPM uels-rxoïlln aza6 'uapuona6 raau
laru sueqllp ;o'uaruo1sa61rnslapprrxur oyÍtqdopLdult sn6
-aDlu) ua sulsaqÍs snu4 eu
-olqlolnP ulrz 1lq ufrqosreem
raaT '6uua6 lqreiuanuo u[Lz
sqLbn{ xqog ua oao4ad snt-)an1'oln2Dq snxnl'otbtusnlndo4 'ntgortlrfs sn5o1 uen
saqelndod euolqlolnE ïoorPPW 'urall rapuozlrq saLl
-elndod ap uftz sDa snuo)ua DuDluDl unwnqtA 'st^aolsnwp' uqq6 snwln' olDprojo 1y1' $oyrtq d[1o7d'dsqns ua
o 11 o{1pt ot' dsqns) s oy ftq d/fiq d
Dlllf 'Dlsa» osoy 'ott1dq1a
DSzA' nyaoqdsqnsx snbaol
-otj 'sltpaqÍs snlzry 'Dlso)-fd sruÍ4 qeoz ue1loos up^'uePlsaqloo^ unq uL p6Larp
-eq ]proM ua}]oos ap ue^
ulaq ap lPp ue 'uauoïloo^uaïlnlls ue uauoq ouo-lqlol-ne ualueualasdeqlspuplap up^ luerold aup upp
lepulur ur. lPp st u3)elqoguauoos
op6lalpaq upesaqroo^ ul
'ua1:au ualsdeqlspuelaq:sper6oa6-qlspols!q ua
laoqeq aqlsuolsu.l leq 'uep-uqr{q ua ue}oos ap laul ual
-laqel ua saLle:o1re1ap do
anuurold rad uel uauoozuJ'allsqai'^ azuo Jo l0ujalur laL{
do 1frlaluebaol uaalapar loo^sr ,sPltv, eza6 '(laoqralqryap ur ualra) arlpll ua (artnla1
ep do ualra ap sleoz) a[ued5
lrnuen p[L1s1I a]s]pq ap pu
ueïra ap ue^ lsp^ lsruoueq-aqer6Lru ap uoplols r.lqau-a9 'soqueppur.r Jo lnoqïPq'raaqaqdellLn lau uassoq ur
Ltoz I Lz-t I ae1Ltr roqrY 77
ue^ells^o ueMnoo ap snlnlaq
snu$toj ua ot4oayls sn5o1
'oao4ad snlan1 uet sarlelnd
-od uapuol oZ'uapJaayeloplf op raaqaq laauoqrper]6ueluaarnaa roop alp.ua1.toos
lo Dsoluawol osoy 'sulsaqfssnlUw sleoz 'ualeM lapuPr.lap ur s1lqamneu Jo lalu ue
uaurp/v\uoo^ ueeluods p[r1
lP erp uassema6 a6Llnoq ap
ufrz 1ag 'uauoyoo^ uelrn.lls
ua uauoq auolr.llolnP spaals
6ou reein uo uapuolsaq OESI'pl rgg^ aLp ua66aq ua ua1
le4noq 'uassoq anunoldrad ueels uuaLH'puDqapaN
uot paobpa uaofi 4fiTaddotqts-puq laLt uo^ sollv :(pool-srauy) pao6p3 leernlnlleq roo^ lsuarpsllLg op up^
sellv aleltEtp ep ut ueuou-abdo 6ee1pee1 apede s1e
puPlsoqelep 1aq s1 s6uelu6
'serlplndod euolqJolnp lmupA upp rpElu 'u[rz 1ue1d
-abuep {oo uauun{ eZ 'ueuo4a6 ulrz raflI lrIJEr{ uobra do 'uepela6 ree[ OO6'EI
Prrlr JPUP^ pftrscI alslPPl ep eu erp ue{mrls ue uouoq euo}qDolnp ap uftz rlo'll{Jprqa6 Upp{ ur pupuepaN up^ leep {frlueTzupp uee z,rerÀ ueqqeq rpp[ EZ uad
-ola6Jp ap uI 'ueuoos prepuoq pJrrJ e/vr uellel 'ueuErq op repuoz uaïrnllsbrorlÀp
ua ua{Tnlls 'uouoq allP lahl 'uauoos abqnoq asuaaquT uPP I[u laru sr pupuapaN
puelrepeN u] ueïlnrlsue ueuog esueequl
(s,oror ur rs»rr) srvl't r-urg
VIUVAOUO N]O
JII bomen, struiken en
orten. In de afgelo-
in kaart gebracht.
Jstijd vanaf circa
unnen ook aange-
an de soorten wordt be-reigc in hun voortbestaan.an soorten zoals Pyrus py-
frr. !"loLus syLvestis, Cra-
,q's \subsphaeica, Rosa
Itipnco, Rosa caesio, TiliaWy ry lLo s (s ubsp. cordífo Ii a
E erosp. pLotyphyLLos), Tilía
*ds:a, ULmus gLabra, Ulmus
wis, Viburnum lontano en
wnus mos zijn de popula-
ies bijzonder ktein. Maar
ok autochtone populaties
m Fcgus syLvatica, PopuLus
ipro. Taxus boccata, Quer-
§ petroea en Salx fragilis[n onverwacht gering. Zeer
narsc hij n Lij k zijn autochto-e f,nus syLvestis en Cratae-
w rhipídophyllo inmiddelsitgestorven, of atthans nietner gevonden. Deze uitkom-
En r,raren voor het ministe-e ran LNV a[[e reden om te
bestuiten tot een (Levende)
autochtone genenbank.3 In-middels bevat de genenbank
zo'n 65 soorten, waarvan au-
tochtoon genenmateriaaI uitdiverse herkomsten van hetland. De collectie is groei-
ende. De genenbank is vrijtoegankelijk en voorzien van
informatieborden. De autoch-
tone genenbank is niet a[leen
bedoetd voor behoud ervan,
maar ook om stekken en za-
den te winnen voor nieuwe
aanp[ant in natuurgebieden.
De genenbank wordt gecon-
troleerd door het Centrum
voor Genetische Bronnen inNederland, dat ook betrok-ken is bij de autochtoneRassentijst voor Bomen en
de certificatie ervan.a Ge-
noemd mag ook worden hetNationa[e Lindenarboretum(onder beheer van Jan van
den Brandhof) waarin au-
tochtone [i ndeherkomsten
staan. De toegenomen ken-
nis en de genenbank kunnen
a[s belangrijke stappen voorhet behoud en beheer get-
den. Toch btijft behoud van
inheemse bomen en strui-ken in situ betangrijk voorde biodiversiteit en als bron
van kennis. Wat weg is komtnooit meer terug.
Landschapselementen
0ndanks de grote achteruit-gang is er nog veel moois en
be[angwekkends te beteven
in de Nederlandse bossen,
houtwatlen, struwelen en
heggen. Ook zijn er land-schapselementen van inter-nationale betekenis.s Zoals
de grote diversiteit van onze
duinstruweten en de heg-gen in het rivierengebied.In de soortenrijke katkhou-
dende duinen, zoals die van
Voorne, bij Scheveningenen Castricum, zien we Hip-
pophae rhamnoides, Rhamnus
cathartica, Euonymus euro-poeus, Crataegus monogyna
en diverse rozensoorten:Rosa canino, R. tomentella,R. squarrosa, R. corymbi-
fera, R. caesia, R. dumaLis,
R. rubiginosa, R. micrantho,
R. agrestis, R. eLLíptica, R. to-mentoso en R. sherardii. Ter-
wijl" het hardhoutooibos inons land nagenoeg is verdwe-
nen, komen in het Maasheg-
gengebied nog vrijwel alte
houtige soorten voor die er
thuis horen, waaronder Acer
ca m p estre, Ca rpí n us betu lus,
Rh o m n us coth orti co, Fraxi n us
excebior, Ulmus Laevis, ULmus
minor, Crotoegus monogyno,
Crataegus laevigata en di-verse wi[de rozensoorten.In nattere sferen, zoals de
Biesbosch, zien we Salix oLbo,
BLoeiende Roso tomentoso, bosrand
0nderste Bos (Zuid-Limburg)
Arbor Vitae | 3-27 | 2017 25
. __:10) orl.u laMoz lau-:: -.,l alqls e6rua ]aq: --, :\PS laH 'soqlapung, : : ---:ual[rA 'soqïa^es ]aq.. .: uauunl pueuapaN ur
,: ::t..100A aplePMeq ]s3q-, - rrp uossoq ua uelJPr6
: -.:3i\^ alloq ap laur 6lnq
- '-r,rz rPPu aM ualaou, . .- Joll0os alor6 ep roo^
__. _ ur. )aaqsow ep ue^
: -:- ua parqooPv aslualo. : l,i re)[rMuaa]s ue^ uel
, --lq ap'uapnoM asaul::.rooN ap ïPoz uoxald
" : - ?,\ lnoq ap uftz lqleM= -- 'uolquaua6 qP lPeq
. -" a,r ulrz ]ueqelB-prooN: ---3]ln 'pueuepleg 'las.,..
I u! uaperqa6puPzJrnls
: -:'lPMMnls alapue )o0- - --)nD snqos ua 0ln6u1tt
- ::JA 'anqolnb0 xall. -:r.-loos aJauauta6le ua
-:' is snïo!'oatnsotx'6, -.-,d '6 'tnqu snhn1 uel: - -..roo^ saqplndod alol6
. :-lqla^ leeu lPeM 'aMnl
:: do am uelz uo]lrlal: - 3pno uee allelmaddo
a1s1oor6 a0'ualoosuazorrayelle ua sL4saa1Ís snyoyil
' DIDID q snxol' n uao t1 dsq n sx
snbaolwT' odtotottowx snï-aolu)'o1o0uan7 snbaolwj'04n16 snaln 'suaol snwln
'olDpo oLlLj ue^ eL6n;ar ap
u[Lz 1a;1 'uadollaaq apuarep-ueau ]au ualep)aaq ap ulLz
ue)tnlls ua ueuloq auolqlol-nP uee 4l1y'otb u snyndotr ua
oatndtnd xqo5 'sL1L6o[ xLto5
LÍ02 | Lz-E | èe]r^ roqrv 9z
(aq1u a:6 )
so8 asuala^arl sulsar,Ttls sn1oy,1
(a1uem1) 1a1
-uL6 ap sbuel odtotonowx snbaolotl
:l:§
**Y§é:=*
à,t,*-s .sevis, Ulmus gLabra,
w-*q ; s loevi goto, Cratae-
t§ t * ccrocotPo, crotaegusg.ic s:. a e i ca, Taxus boccata,
lal-ts sylvestis en alterleiDze.soorten. De grootste
oppervlakte aan oude bos-
relicten zien we op de Ve-
[uwe, waar naar verhoudinggrote populaties voorkomen
van Quercus robur, Q. petraea,
Q. xrosacea, Fogus syLvotica
en algemenere soorten als
ILex oquifoLium, Rhamnus
frongula en Sorbus oucuporia.
Ook andere stuwwallen en
stuifzandgebieden in Overijs-
se[, Geldertand, Utrecht en
Noord- Brabant zij n verge[rJ k-
baar als genenbron. 0nver-wacht zijn de houtwatcom-plexen zoals de Noordetijke
Friese Wouden, de houtwal-
len van Steenwijkerwotd, het
Drentse Aagebied en het da[
van de Mosbeek in Twente.
Voor de grote soortenrijkdom
moeten we naar Zuid-Lim-
burg met de ho[[e wegen en
graften en bossen die tot de
best bewaarde voorbee[den
in Nedertand kunnen gelden:
het Savelsbos, Vijtenerbos en
Bunderbos. Het Savelsbos,
het enige echte lindebosmet zowel TiLio cordato als
TiLio platyphylla, js het meest
natuurlijke bos in ons land
voor wat betreft de boom-,
struik- en kruidlaag. Behalve
de lindesoorten en hun zeer
zeldzame natuurlijke hy-bride (L reuropaea), staan
hier ook grotere populaties
van Fraxinus excekior, Acer
campestre, Carpi n us betuLus,
BetuLo pendula, Ulmus minor
en zeldzaamheden a[s Cornus
mas, Ulmus loevís en Crotoe-
gus xmacrocorpo.
Kennis van sooten, onder-
soorten, hybriden en variëtei-
ten van inheemse soorten is
een eerste stap voor behoud
en beheer ervan. Binnen de
NDV is veel kennis aanwezig.
Toch verrast het dat in een
standaardwerk als de Den-
droLogie van de Lage Landen
zeker circa vijftig taxa ontbre-
ken van inheemse bomen en
struiken. Echt goed determi-
neren van onze eigen bomen
en struiken wordt dan lastig.Aan te bevelen is om in een
votgende druk ook de in ons
cuttuurlandschap in voorko-
mende inheemse taxa op tenemen. Meer aandacht en ook
het ptezier in het natuur-, en
cuttuurerfgoed van de bomen
en struiken in eigen land isvan harte aan te beveten.
Bert Maes runt sedert 1992
het Eco[ogisch Adviesbureau
Maes te Utrecht.
Noten1. Ecotogisch Adviesbureau
Maes te Utrecht.2. Iol 2005 met BRONNEN,
daarna met het Ecologisch
Adviesbureau Van Loon.
3. In 2006. De genenbank be-
vindt zich in de Flevopolder,
Roggebotzand. De beheerder
is Staatsbosbeheer.
4. De certificatie is praktisch
onder verantwoordetijkheid
van de NAK-Tuinbouw.
5. Voor de taxonomie zie
Maes e.a., Inheemse bomen
en struiken in NederLand en
VLaanderen, 3e druk 2013,
uitgave Boom, Amsterdam.
LiteratuurBakker, Piet, Bert Maes en
Hans Kruijer, 2011. 'De Wil.de
rozen van Nederland', in: Gor-
teria 35.
Maes. Bert (red.), 201.3,
3" druk, Inheemse bomen
en struiken in NederLand en
V la a n deren. Amsterda m.
Maes, Bert, 2076. AtLas van
het landschap groen erfgoed
van Nederland. Amersfoort.
tr
Voorbeetd uit de Àflas von het land-
schappelijk groen erfgoed van Neder-
land (Drenthe)
Arbor Vitae | 3-27 | 2077 27