Ünite 12

INTERNET’İN ALT YAPISI

Internet Explorer ve Netscape Communicator gibi programlara internet izleyicisi denir. Bu programlar kullanılarak dünya üzerindeki herhangi bir bilgisayara, diğer bir ifadeyle bir internet sitesine bağlanılabilmekte ve orada bulunan bilgilere ulaşılabilmektedir. Üzerinde internet sitesi bulunduran bilgisayarlara internet sunucusu adı verilir.

Bilgisayar terminolojisinde ağ üzerinde yer alan bilgisayarların birbiriyle haberleşmek için kullandıkları dile protokol adı verilir. Bilgisayar ağı üzerindeki bilgi iletimi ve paylaşımı bazı kurallar dahilinde yapılmaktadır. Bu kurallara kısaca internet protokolleri (ağ protokolleri) denir.

TCP/IP bilgisayarlar ile veri iletme/alma birimleri arasında organizasyonu sağlayan, böylece bir yerden diğerine veri iletişimini olanaklı kılan pek çok veri iletişim protokolüne verilen genel addır.

TCP

(Transmission Control Protocol- Aktarım Kontrol Protokolü)

TCP protokolü bir bilgisayardan diğerine gönderilecek iletiyi, ağ üzerinde gönderilebilecek uzunlukta küçük paketlere bölme işlevini gerçekleştirir.

Bu paketlerin başka bir ağdaki bilgisayara iletilmesini IP protokolü gerçekleştirirken, iletinin gönderildiği bilgisayarda bunlar TCP protokolü sayesinde bir araya getirilir ve ileti yeniden oluşturulur.

Mesajların küçük paketlere bölünmesinin sağlayacağı yararlar:

•Ağın kullanım oranı artar

•Zaman kaybı önlenir

IP (Internet Protokol)

IP bir bilgisayardan farklı bir ağdaki bilgisayara ileti gönderileceği zaman, bunun ağlar arasında yönlendirilerek yerine ulaşmasını sağlar.

IP protokolü, her bilgisayarın internet üzerinde farklı bir numarası olmasını gerektirir. Internete bağlı her bilgisayar dört rakam grubundan oluşan bir IP numarasına sahiptir. Bu numaraların her biri ve 0 ve 255 sayıları arasında değişir ve aralarına nokta konur.

Yönlendiriciler yerel ağ dışındaki bir bilgisayara ulaşmayı sağlarlar. Internete açık yerel bir ağda bir ya da daha fazla yönlendirici bulunur. Her yönlendiricinin biri iç yerel ağdan olmak üzere en az iki IP numarası vardır.

Her bilgisayarın IP numarasının yanında bunun yerine geçebilen birde bilgisayar isimi vardır.

193.140.21.18 = www.anadolu.edu.tr

216.239.59.99 = www.google.com.tr 193.140.113.100 = www.osym.gov.tr

www bilgisayar ismi

anadolu.edu.tr alan adı

alan adları birbirinden nokta ile ayrılmış üç ana parçadan oluşur

1.Kuruluşu tanımlayıcı kısaltma : anadolu

2.Alan adı tipi : edu

3.Ülke kodu : tr

Alan adı tipleri

 edu : eğitim kurumları

com: ticari kuruluşlar

gov: devlet kurumları

mil : askeri kurumlar

net : internet ağı işleten kurumlar

org: kar amacı gütmeyen organizasyonlar

Ülke kodları

tr:Türkiye

de:Almanya

uk:İngiltere

fr : Fransa

eu: Avrupa birliği

Örn: fr.tr.com

Eğer alan adı tipinden sonra bir ülke kodu girilmezse bu alan adının sahibi ABD’de kurulu bir kuruluştur.

Internete telefon şebekesi üzerinden ve modem cihazı yardımıyla bağlanılıyorsa buna çevirmeli bağlantı denir.

Internete erişim için hizmet veren çeşitli şirketlere Internet Servis Sağlayıcıları (ISS) adı verilir.

Kiralık hatlar üzerinden bağlantı: Büyük şirketlerin ve kuruluşların, çok sayıda bilgisayar içeren ağlarını internete bağlamak için kiralık hatlar kullanılmaktadır. Kiralık hat, ISS ve şirket ağı arasında bir kablo bağlantısıdır. Bu kablo Telekom şirketi santral şebekesi üzerinden geçer. Kablonun her iki ucunda da birer modem ve yönlendirici bulunur.

INTERNET SUNUCULARI

Internet üzerinde bilgiyi sunmakla görevli sunucu bilgisayarların hepsi değişik tür ve içerikte bilgi sunarlar. Bilginin içeriğine ve türüne göre farklı sunucular kullanılır.

WWW (world wide web) sunucusu:

Internet Explorer, Netscape Communicator gibi yazılımlar kullanılarak ulaşılabilen, internetteki görsel ve yazılı dokümanları sunan bilgisayarlardır.

Örn: www.anadolu.edu.tr

http://www.anadolu.edu.tr erişilmek istenen sayfanın internet üzerindeki ismidir.

Bu gösterim türüne Evrensel Kaynak Yeri (URL-Universal Resource Location) adı verilmektedir. Üç ana kısımdan oluşmaktadır:

1.protokol bölümü (http)

2.sunucu bilgisayarın ismi (www.anadolu.edu.tr )

3.dosya ismi (index.htm)

FTP (file transfer protocol-dosya aktarım protokolü) sunucusu: Kendisine erişen bilgisayarlara dosya transferi yaparlar.

Örn: ftp.anadolu.edu.tr

Her kullanıcının girmesine izin verildiği ftp sunucularına anonim ftp sunucuları adı verilir.

Burada internet üzerinde herkesin kullanımına açık olan programlar ve dosyalar bulunur. Bir kullanıcının anonim ftp sitesine giriş için kullanıcı adı olarak ftp ve şifre olarak kullanıcının kendi e-posta adresini vermesi yeterlidir.

Anonim ftp sitelerinde bulunan dosya dizin yapısında pub dizini herkesin ulaşabildiği dosyaları içerir. Diğer bir dizin olan incoming kullanıcıların ftp sitesine dosya yüklemeleri için kullanılır.

Güvenlik sunucuları: Yerel ağın internete bağlandığı noktada yetkisiz erişimleri engeller, saldırıları belirler ve gerekli önlemleri alırlar. Güvenlik Sunucularına Ateş Duvarı da denilmektedir.

Internetten yerel ağa giren paketler veya dışarı çıkan bilgiler denetlenir. Internetten şüpheli bir erişim saptandığında paketin gideceği yere ulaşması engellenebilir.

E-Posta sunucusu: Kullanıcılar tarafından gönderilen e-postaların yerlerine ulaşmasını sağlayan ve sunucuya gelen e-postaları da posta kutularına aktaran bilgisayarlardır.

Örn: mail.anadolu.edu.tr

DNS (Domain Name Server)sunucusu: Alan adı sunucusu: Bilgisayar isimlerini IP numarasına ve IP numaralarını bilgisayar ismine çevirme işlemi DNS adı verilen bir bilgisayar tarafından gerçekleştirilir.

Proxy Sunucuları: İnternet bağlantısı üzerinden izlenen web sayfalarının bir kopyasını kendi sabit diskinde yedekler. Eğer başka birisi daha sonra aynı web sayfasına ulaşmak isterse yedeklediği sayfaları görmek isteyenin izleyicisine gönderir. Bu şekilde aynı sayfaları internet bağlantısı üzerinden tekrar yüklemeye gerek kalmaz. Bu da bağlantıya hız kazandırır.

Proxy sunucuların yedekleme dışındaki özellikleri:

1.Şirket kullanıcılarının hangi web sayfalarını görüntüledikleri izlenebilir.

2.Bazı web sitelerine ulaşım, sunucuda yapılan ayarlamalarla engellenebilir.

3.Her kullanıcıya internet bağlantısı kapasitesinin belirli bir oranı tahsis edilebilir.

4.Bilgisayar virüsü içeren programların ve yazılımların internetten indirilmesi engellenebilir.

Hiper Metin Dosyası

www sunucularında internet kullanıcılarının yararlanması için sunulan görsel malzeme (yazı, resim, grafik, şekil, hareketli ya da hareketsiz görüntüler) içeren sayfalara hiper metin adı verilir.

Hiper metinleri (web sayfalarını) oluşturmak için kullanılan dile HTML (Hyper Text Markup Language) kısaltmasıyla gösterilen hiper metin gösterim dili adı verilir.

Kullanıcılar internet listeleyici adı verilen programları kullanarak HTTP (hyper text transfer protocol-hiper metin aktarım protokolü) adı verilen protokolle www sunucusuna ulaşarak istedikleri sayfayı görüntüleyebilirler.

Internet üzerinde metin, resim, grafik, çizim, tablo, sayısal bilgi, ses, hareketli görüntü, animasyon ya da canlı görüntüler yer alabilir. Bu özelliklerin birkaçının bir araya gelerek oluşturduğu bilgilere çoklu ortam (multimedia) denilmektedir.

Sabit içerikli web sayfaları

Sabit içerikli bilgi, kullanıcıların herhangi bir etkileşimi olmaksızın tümünün aynı bilgileri görüntüleyebilmesidir.

 Değişken içerikli web sayfaları

Değişken içerikli bilgi, kullanıcılara ya da zamana bağlı olarak sayfaların içeriklerinin değiştiği bilgilerdir.

E-Posta Sunucu Yazılımları

Bir e-posta sunucusu, üzerinde e-posta sunucu yazılımı çalışan bir bilgisayardır. Basit bir e-posta sunucusu yazılımı genellikle üç bölümden oluşur:

1.Geçerli bir adrese e-postaları gönderilmek üzere kabul eden SMTP (Simple Mail Transfer Protokol-Basit Posta İletim Protokolü) protokol sunucusu

2.Kullanıcıların hesaplarına gelen postaları görmelerini, silmelerini ve saklamalarını sağlayan POP protokolü sunucusu

3.Gönderildiği adresteki SMTP sunucusuna e-postayı aktaran iletim modülü

E-Posta Kullanıcı Arayüzü

Kullanıcılar e-posta gönderebilmek ve kendilerine gelen e- postaları okuyabilmek için e-posta arayüzüne gereksinim duyarlar.

 

Arayüz programlarının en yaygınları, Microsoft Outlook, Outlook Express, Netscape Communicator’dır.

Bu programlar kurulduktan sonra e-posta kutunuzu tanıtabilmek için şunların yapılması gereklidir:

1.Kullanıcının e-posta adresini programa tanıtması

2.E-posta gönderebilmek için SMTP sunucusunun IP numarasının ya da isminin girilmesi

3.Posta kutusundaki e-postalar üzerinde okuma, silme, kaydetme gibi işlemlerin yapılmasını sağlayan POP sunucunun IP numarasının veya isminin verilmesi

4.Okunan e-postaların ne kadar süre ile saklanacağı ve ne kadar zaman sonra silineceği gibi bilgilerin girilmesi

E-posta mimikleri

 

:-)

:-(

;-)

>:-<

Telnet

Başka bir bölgede bulunan bilgisayarı sanki yanında imiş gibi kullanmayı sağlayan bir internet programıdır. Bu programı kullanırken bulunduğunuz yerdeki bilgisayarın işlemcisini ve işlem yapma kapasitesini kullanmak yerine telnet ile bağlı bulunduğunuz bilgisayarın işlemcisini ve işlem yapma kapasitesini kullanmış olursunuz.

Internette aramak istenilen bilgilerin birkaç kelime ya da başlık ile yazıldığı internet sitelerine arama motoru adı verilmektedir.

 

Buna benzer başka bir araç web rehberi dir.