Üsküdarlı bir tarihçi

Üsküdarl› Bir Tarihçi: Prof. Dr. Nejat Göyünç

A R fi . G Ö R . E R C A N K A R A K O ÇMarmara Üniversitesi

“Prof. Ne jat Gö yünç, her ke sin ifli ne ko flan, din dar, tam Üs kü dar l›, hofl gö rü lü; birya n›y la da Prus ya pro fe sör le ri ka dar ka t› ve di sip lin li, yuf ka yü rek li ama inat ç›,ha n›m la r›n eli ni öpen bir Tan zi mat Os man l›’s›… [Onu] Pa zar te si ikin di na ma -z›n dan son ra, sev di ¤i Üs kü dar’dan u¤ur la d›k…”‹l ber Or tay l›

Ai le si

Prof. Dr. Ha san Ne jat Gö yünç 18 Ka s›m 1925 ta ri hin de Be flik tafl’ta Se ren ce beyYo ku flu’nda ki bir ev de do¤ du.1 Ai le nin ikin ci ço cu ¤uy du. Bir ab la s› var d›. An -ne si Ce mi le Ha n›m, ba ba s› R› za Bey’di. Do ¤u mu es na s›n da ba ba s› Ava nos’ta kian ne si ni zi ya re te git mifl ol du ¤un dan nü fus kay d› na do ¤um ta ri hi 4 Ara l›k 1925(1341) ya z›l m›fl t›r. R› za Bey, Ce mi le Ha n›m’la 1922 y› l›n da ev len mifl ti. Ken di sige mi ler de çark ç› ba fl› ola rak ça l› fl› yor du. Bu nun la bir lik te uzun se fer le rin ye niev li çif te zor gel me si ne de niy le, R› za Bey iflin den ay r› la rak Hey be li ada Sa na tor -yu mu Rönt gen Da ire si’ne ma ki nist ola rak gir mifl ti. R› za Bey, Ma y›s 1927’demey da na ge len bir yan g›n so nu cun da, 4 gün has ta ne de yat t›k tan son ra ve fat et -mifl tir. Bu ta lih siz ka za dan son ra kü çük Ne jat ye tim kal m›fl ve ba ba s›z bü yü -müfl tür. Ho ca’n›n an ne si Ce mi le Ha n›m da ‹s tan bul do ¤um lu dur. An cak as len‹s pir, Yu ka r› Öz ba¤ Kö yü’nden dir. An ne si nin ai le si Fe ner yo lu’nda ika met et -mek tey di. Ba ba ta ra f›n dan de de si Ha san Efen di ise Ür güp do ¤um lu bir mü der -ris tir.

386

Tah sil Ha ya t›

Ne jat Gö yünç’ün e¤i tim ha ya t› sü rek li se ya hat ler le geç mifl tir. Bu hu su si ye ti do -la y› s›y la Ev li ya Çe le bi’den el al m›fl de ni le bi lir. ‹l ko kul bi rin ci s› n› f› 1932–1933y›l la r›n da Mo da ‹l ko ku lu’nda oku duk tan son ra ai le Er zu rum’a ta fl› n›n ca tah silha ya t› na ora da de vam et ti. 1937 y› l›n da Er zu rum Ga zi ‹l ko ku lu’ndan me zun ol -du.2 ‹lk mek tep bi tin ce Er zin can As ke ri Or ta oku lu’nun im ti han la r› na bafl vu rur,an cak sa¤ l›k mu aye ne si s› ra s›n da gö zün den ku sur lu bu lu nur ve çok is te me si nera¤ men As ke ri oku la ka y›t yap t› ra maz.3 Bu nun üze ri ne Er zu rum Li se si or ta k›s -m› na kay do lur. ‹ki ay son ra pa ra s›z ya t› l› im ti ha n› n› ka zan d› ¤› bil di ri lir ve oku -mak için Kars’a git me si ge re kir. Kars’ta bir y›l oku la de vam et tik ten son ra, ikin -ci s› n›f ta pa ra s›z ya t› l› ola rak Hay dar pa fla Li se si’ne4 nak le di lir ve 1943 y› l›n daEde bi yat fiu be si’nden me zun olur. 1943–1944 y›l la r› ara s›n da pa ra s›z ya t› l› ola -rak An ka ra’da Si ya sal Bil gi ler Yük sek Oku lu’nda oku du. Bu nun la bir lik te bu ra -da se ne so nun da not or ta la ma s› n› 56 tut tur ma s› ge re kir ken, 55’de kal d› ¤› içinba fla r› s›z sa y›l d›. Bu nun üze ri ne okul dan ay r› l›p ai le sin den ha ber siz ‹s tan bul’agel mifl ve ‹s tan bul Üni ver si te si Ede bi yat Fa kül te si Ta rih Bö lü mü’ne kay d› n›yap t›r m›fl t›r. Bu ra dan 1948 y› l›n da me zun ol mufl ve he men aka bin de as ke re gi -dip, 1949 y› l›n da ter his ol mufl tur. As ker li ¤in de An ka ra Ye dek Su bay Oku lu’ndae¤i tim gör müfl ve as ker li ¤i ni pi ya de ye dek su bay ola rak ta mam la m›fl t›r.

Ev li li ¤i ve Ai le si

Prof. Dr. Ne jat Gö yünç 16 A¤us tos 1954 y› l›n da Ser vet Ay ten Ek ler Ha n› me fen -di ile ev len di. Ev lik le rin den bi ri er kek, bi ri de k›z ol mak üze re iki ço cuk la r› ol -du. O¤ul la r› Ar ma ¤an Ek rem Tem muz 1955’te, k›z la r› Ay fle Ni hal Gü res iseEkim 1956’da do¤ mufl tur. Ho ca, efli Ay ten ha n› ma bü yük sev gi ve say g› du yar -d›. O, efli ni flöy le an la t›r: “Ken di si mü kem mel bir ev ka d› n› d›r. Elin den di kifl, na -k›fl, ye mek ve te miz lik gi bi bü tün ev ifl le ri gel di ¤i gi bi; ev de ki ta mi rat la r› da ken -di si ya par d›. Ben de bü tün vak ti mi ça l›fl ma ya has re de bi lir dim. Çok flü kür, bu daAl lah’›n bir lut fu dur.”

Mes lek Ha ya t›

As ker lik son ra s›n da ‹s tan bul’a dö nen Ne jat Bey, ho ca s› Prof. Dr. Ca vit Bay sunara c› l› ¤›y la Bafl ba kan l›k Ar fli vi’ne “tel his çi” ola rak gir mifl ve 22 ay bu gö rev debu lun du. Pa ra s›z ya t› l› oku ma s› se be biy le 12 y›l l›k mec bu ri hiz me ti ni ye ri ne ge -tir mek üze re Mil li E¤i tim Ba kan l› ¤›’nca 1951 y› l›n da Mar din Li se si’ne ta yin edil -di. Bu ra da ki ö¤ ret men li ¤i, Mar din’i, Mar din li le ri ta n› ma s› na ve hat ta fle hir üze -ri ne bir do çent lik te zi ya pa cak ka dar sev me si ne ve si le ol mufl tu. Ne jat Ho ca,

Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V

387

ka zan d› ¤› bir burs sa ye sin de do kuz ay l› ¤› na ABD’ye git mifl tir. Ey lül 1955’te yur -da dö nün ce An ka ra Bah çe li ev ler De ne me Li se si’ne ta yin olu nup, 1957’ye ka darbu ra da ta rih ö¤ ret men li ¤i yap m›fl t›r. 1957 y› l› ho ca n›n ka ri ye rin de önem li birde ¤i fli min bafl lan g› c› ol du. Ken di si, Mil li E¤i tim Ba kan l› ¤›’n›n yurt d› fl›n da dok -to ra yap mak üze re 1416 sa y› l› ka nun ge re ¤i aç m›fl ol du ¤u im ti ha n› ka za n›p Al -man ya’ya git mifl, Go et he Ens ti tü sü’nde ki k› sa Al man ca kurs la r›n dan son ra Gött -hin gen Üni ver si te si’nde ta n›n m›fl müs tefl rik Prof. Dr. Walt her Hinz’in5 ne za re -tin de dok to ra ça l›fl ma la r› na bafl la m›fl t›r. Muh te me len ho ca s› n›n tav si ye si üze ri -ne bi raz fark l› bir alan da, ‹mâd es-Se râ vî’nin 1340 ta rih li Câ miü’l-He sâb ad l›res mi bir mu ha se be ki ta b› üze rin de ça l›fl m›fl t›r.6 1962 y› l› bafl la r›n da dok to ra s› -n› ta mam la ya rak yur da dö ner.

Aka de mik Ha ya t›

Ne jat Gö yünç, ‹s tan bul Üni ver si te si Ta rih Bö lü mü bün ye sin de Prof. Dr. Tay yibGök bil gin ta ra f›n dan ye ni ku rul mufl olan Os man l› Mü es se se le ri ve Me de ni ye tiTa ri hi Kür sü sü’ne 31 A¤us tos 1962 ta ri hin de asis tan dok tor ola rak al›n d›. 1 Ara -l›k 1966’da, XVI. Yüz y›l da Mar din San ca ¤› ko nu lu te zi ile do çent ol du.7 Bu ça -l›fl ma esas iti ba riy le tah rir def ter le ri ve di ¤er ar fliv mal ze me si ne da yan mak la bir -lik te, ve ka yi na me ler, se ya hat na me ler gi bi eser ler den fay da la n› la rak ha z›r lan -

Ü S K Ü D A R L I B ‹ R T A R ‹ H Ç ‹ :P R O F . D R . N E J A T G Ö Y Ü N Ç

Nejat Göyünç’ün anne ve babas›

388

m›fl, XVI. yüz y›l tah rir def te ri a¤›r l›k l› fle hir in ce le me le ri nin ilk le rin den ola rakda ha son ra ki le re de mo del tefl kil et mifl tir. Ne jat Ho ca, Ara l›k 1971 ta ri hin de ken di is te ¤i ile Ha cet te pe Üni ver si te si Ta rihBö lü mü’ne geç me ye ka rar ve re rek, böy le ce ho ca s›n dan ve ‹s tan bul’dan ay r›l m›fl -t›r. Ho ca, çok sev di ¤i ve yurt d› fl› na git me le ri ne des tek ol du ¤u Ze ki Ar› kan veAh met Ya flar Ocak bafl ta ol mak üze re ye te nek li ba z› genç le re üni ver si te yo lu nuaç mak için böy le bir yo lu seç mifl ti. Ha cet te pe Üni ver si te si’nde Mart 1973’te pro -fe sör lü ¤e yük sel til mifl ve bu ra da ‹n k› lâp Ta ri hi ders le ri ne de gir me ye bafl la m›fl -t›. ‹s tan bul Üni ver si te si Son ça¤ Ta ri hi Kür sü sü’nden Prof. Dr. Ce vat Eren’in ve -fa t› ve Prof. Dr. Ce mal Tü kin’in emek li ol ma s› üze ri ne, Ne jat Ho ca’ya bu kür sü -ye gel me si tek lif edil mifl ve ken di si bu tek li fi ka bul ede rek Mart 1977’de ‹s tan -bul’a ge ri dön müfl tür. Bu s› ra da 1979–1980 y›l la r› ara s›n da bir y›l sü re ile Bafl -ba kan l›k Ar fli vi Ge nel Mü dü rü ola rak gö rev yap m›fl t›r.8 Gö re vi bo yun ca cu mar -te si gü nü nü ar fliv ci ler için aç m›fl, arafl t›r ma sa lo nun da çay ve kah ve içi mi ne sonver mifl tir. Ay r› ca kök lü ve sis tem li bir der gi ç› kart ma fik ri ne de bu dö nem de ka -rar ver mifl ti.9 1980–1982 y›l la r›n da Bo ¤a zi çi Üni ver si te si’ne ya r› za man l› der segi den Prof. Gö yünç, YÖK ya sa s› n›n ç›k ma s›n dan son ra Rek tör Prof. Dr. Er günTo¤ rol’un da ve ti ile Ara l›k 1982’de üni ver si te de ki Ata türk ‹l ke le ri ve ‹n k› lâp Ta -ri hi Ens ti tü sü’ne mü dür ola rak geç mifl, bir sü re son ra da Ta rih Bö lü mü’ne ö¤ re -tim üye si ol mufl tur.


Nejat Göyünç ve Tayyip Gökbilgin

389

Ekim 1983’te Ma lat ya ‹nö nü Üni ver si te si’ne gön de ri len Ne jat Ho ca, ora da s› k›n -t› l› gün ler ya fla m›fl, an cak Ha zi ran 1985’te Kon ya Sel çuk Üni ver si te si’ne nak le -dil me siy le ra hat la m›fl, 1992’de emek li olun ca ya ka dar bu ra da kal m›fl t›r. Ken di -si ne ku cak açan ve im kân sa¤ la yan Üni ver si te Rek tör’ü Prof. Dr. Ha lil Cin’i hepiyi lik le an m›fl t›r. Bun la r›n ya n›n da Ho ca, 1972 y› l›n da dok to ra ho ca s› Prof.Hinz’in tek li fi üze ri ne Al man Do ¤u Bi lim le ri Ce mi ye ti’ne10 üye ya p›l d›. 29 Ey lül1995 ta ri hi onun için önem li bir gün ola cak t›r. Söz ko nu su ce mi ye tin ku ru lu flu -nun 150. y›l dö nü mü nün de kut lan d› ¤› Le ip zig’de ki Al man Do ¤u Bi lim le ri Gü nü11

ad› n› ta fl› yan ulus la ra ra s› top lan t› n›n son gü nün de, Prof. Gö yünç bu ku ru lu flunfah ri üye li ¤i ne se çil di. Ay r› ca, bu mü na se bet le be rat ve ril me si nin ar d›n dan, ken -di si ne, kür sü de Prof. Dr. Kla us Kre iser ve Dr. Chris toph K. Ne umann ta ra f›n danha z›r la nan ve Av ru pa’n›n muh te lif üni ver si te le ri ne men sup on befl ta n›n m›fl bi limada m› n›n ma ka le le ri ni ih ti va eden bir ha t› ra ki ta b› da su nul du.12

Prof. Gö yünç, 1970 y› l›n da Türk Ta rih Ku ru mu’na mu ha bir, 1981’de ise as li üyeol du. 1995 y› l›n da ye ni den as li üye ve ay r› ca Bal kan Arafl t›r ma la r› Ko mis yo nubafl ka n› se çil di. Ne jat Ho ca n›n il mî fa ali yet le ri ni yü rüt tü ¤ü bir di ¤er me kân iseTür ki ye Di ya net Vak f› ‹s lâm An sik lo pe di si’ni de ç› ka ran ‹s lâm Arafl t›r ma la r› Mer -ke zi’ydi. Kü tüp ha ne de ki ça l›fl ma or ta m› ken di si ni çok mem nun et ti ¤in den 550ki ta b› n› bu ra ya ba ¤›fl la m›fl t›r.13 Prof. Dr. Ne jat Gö yünç emek li ol duk tan son ra daho ca l› ¤a de vam et mifl, 1996–2000 y›l la r› ara s›n da Bur sa Ulu da¤ Üni ver si te si Ta -rih bö lü mün de ders ler ver mifl, 2000–2001 y›l la r› ara s›n da ve fa t› na de ¤in Geb zeYük sek Tek no lo ji Ens ti tü sü, Mil li Gü ven lik Stra te ji le ri Bi lim Da l›’nda li san süs -tü ders le ri ver mifl tir.14 1 Tem muz 2001 Pa zar gü nü Üs kü dar Sul tan te pe’de kievin de kalp sek te si se be biy le uy ku day ken ve fat et mifl tir.15

Eser le ri

Prof. Ne jat Gö yünç ha ya t› bo yun ca çok sa y› da bi lim sel fa ali yet yap m›fl ve lud biraka de mis yen ve en te lek tü el dir. O’nun ça l›fl ma la r› sa de ce Türk çe ol ma y›p, ‹n gi -


Nejat Göyünç, efli Ayten Han›m, Alman ve Japonakademisyen dostlar›yla

Nejat Göyünç Amerika’da ö¤retmenlik staj› y›llar›nda di¤erstajyer arkadafllar› ile birlikte

390

liz ce ve Al man ca da eser le ri var d›r. Ken di si nin se kiz ki tap,16 yüz at m›fl dört ma -ka le, on al t› an sik lo pe di mad de si, yir mi ye di li sans te zi, yir mi yük sek li sans te -zi, on dört dok to ra te zi, k›rk se kiz ki tap ta n› t› m›17 ve bir de çe vi ri ol mak üze retop lam iki yüz dok san se kiz ça l›fl ma s› bu lun mak ta d›r. Ay r› ca ho ca n›n ve fa t› nade ¤in ha z›r la d› ¤›, fa kat öm rü nün ki fa yet et me me si se be biy le bi la ha re Prof. Dr.Ke mal Çi çek ta ra f›n dan ya y› na ha z›r la nan bir ki ta b› da ha var d›r.18 Aka de mikda n›fl man l›k lar da ya pan Gö yünç, Er me ni so ru nu ile ala ka l› ha z›r la nan Sa r› Ge -lin ad l› bel ge se li nin bi lim sel da n›fl man l› ¤› n› Prof. Dr. Mim Ke mal Öke ile bir lik -te yü rüt müfl tür.19

Ay r› ca Prof. Gö yünç “ho ca la r›n ho ca s›” un va n› na sa hip olan bi lim adam la r› -m›z dan d›r. Ken di si, ö¤ ren ci le rin den pek ço ¤u nun pro fe sör ol du ¤u nu gö re bil -mifl tir. Bun la ra ör nek ve re cek olur sak flu isim le ri zik re de bi li riz: Prof. Dr. ÖzerOzan ka ya (Mar din Li se si’nden ö¤ ren ci si), Prof. Dr. Ah met Ya flar Ocak, Prof. Dr.Yu suf Ha la ço¤ lu, Prof. Dr. Ze ki Ar› kan, Prof. Dr. Meh met ‹p flir li, Prof. Dr. Meh -met Akif Ay d›n, Prof. Dr. Meh met Sa ray, Prof. Dr. Ad nan fiifl man, Prof. Dr. Fa -ruk Ko ca c›k, Prof. Dr. ‹h san Gü nefl ve Prof. Dr. Ali Bi rin ci.Ho ca n›n bir di ¤er özel li ¤i de pek çok ya ban c› bi lim ada m› ile ya k›n ar ka dafl ol -ma s› d›r. On lar la sü rek li ile ti flim için de ola rak, müfl te rek bi lim sel ça l›fl ma lar dabu lun du. fiüp he siz ‹s tan bul’a her ge lifl le rin de on la r› Sul tan te pe’de ki bo ¤az man -za ra l› evin de mi sa fir et mek tey di. Ne jat ho ca n›n ya ban c› aka de mis yen ar ka dafl -


Andreas Tietze ile Bo¤az kenar›nda bir sohbette Göyünç, Japon Profesör Yuzo Nagata’y› Üsküdar’dakievinde konuk ederken

391

la r›n dan ba z› la r› flun lar d›r. He ath W. Lowry,20 Su ra iya Fa roq hi, Evan ge lia Bal ta,Kla us Kre iser, And re as Ti et ze, Hans Ge org Ma jer, Wolf-Di eter Hüt te roth, Chris -toph K. Ne umann, Mac hi ko Na ga ta ve Prof. Yu zo Na ga ta.

Ho ca Hak k›n da ki Gö rüfl ler

Ne jat ho ca n›n za man s›z ve fa t› onun se ven le ri ni de rin üzün tü ye bo¤ mufl tur. Zi -ra ölü mü üze ri ne hem ö¤ ren ci le ri olan lar hem de onu ta n› yan lar dü flün ce le ri nive duy gu la r› n› ga ze te ve der gi ler de ki ya z› la r›y la or ta ya koy mufl lar d›r. Ta raf l› ta -raf s›z her kes onun se ve cen, yar d›m se ver, hofl gö rü lü, ala n›n da ken di ni iyi ye tifl -tir di ¤i ni ve ya fla m›y la bir ‹s tan bul ve Os man l› be ye fen di si ile Tan zi mat Os man -l› s› ol du ¤u nu yaz mak ta d›r. Gü nü müz ta rih çi le ri ara s›n da tar t›fl ma s›z çok önem li bir ye ri olan ‹l ber Or tay l›,ho ca n›n ve fa t› üze ri ne ka le me al d› ¤› ma ka le sin de onu flu fle kil de an la t›r: “…Ho -ca’ya bafl vu ran lar su al ey ler; ‘Efen dim II. Vi ya na Mu ha sa ra s› y›l la r›n da ka le le ri -nin du ru mu nu ney le ye yim?’; el ce vap: Ma li ye den mü dev ver def ter ler de ‘Bü yükKa le ler Def te ri’ne bak… Ve ya ar s›z ca bir ta lep; ‘Ho cam Ma ke don ya Mü fet tifl likra por la r› na ba k› yo rum, bun la r›n bir lik te mu ka ye se si ni yap sak’, önün de ki ifli b› -ra k›r, bir lik te oku ma ya otu rur… ‹s ter Ana do lu lu, is ter Ru me li li is ter ta le be si ol,is ter ye di kat ya ban c›… ‹s tan bul’da ga rip lik çe ken ta rih çi ta k› m› Üs kü dar’da kieve da vet edi lir, efli Ay ten Ha n›m’›n ne fis ye mek le riy le bir ai le or ta m›n da va kitge çi rir. Her ke sin mefl re bi ne say g› l›, ken di oruç tu tar, tut ma ya na ça y› n› ik rameder, si ga ra iç mez, me se la se vim li ta rih çi Evan ge lia Bal ta’n›n üst üs te si ga ra yak -ma s›n dan hiç ra hat s›z ol maz d›… Son yol cu lu ¤u na gön de ren renk li ce ma at, birfa ni nin Tür ki ye’de de se vil me si ve fay da l› ola bil me si için, mut la ka hi zip çi lik yap -ma s› n›n ge rek li ol ma d› ¤› n› gös te ri yor du.”Ga ze te ci, ya zar Be flir Ay va zo¤ lu’da ma ka le sin de “…1970’ler de Türk Kül tü rü der -gi sin de ya y›m la nan ya z› la r›n dan ta n› d› ¤›m Ne jat Ho ca’y› ta le be si Prof. Dr. Ali Bi -rin ci’den çok din le mifl ve g› ya b›n da sev mifl tim. Son ra ki y›l lar da bir çok top lan t› -da kar fl› lafl t›k; fa kat flah si ta n› fl›k l› ¤› m›z o ‹SAM’a gel dik ten son ra d›r… Son bir -kaç y›l d›r ‹SAM’da ken di si ne tah sis edi len oda da ça l›fl ma la r› na de vam eden vezen gin kü tüp ha ne si nin ha t› r› sa y› l›r bir bö lü mü nü bu seç kin ku ru mun kü tüp ha -ne si ne ba ¤›fl la yan Prof. Dr. Ne jat Gö yünç, yurt için de ve yurt d› fl›n da ki aka de mikçev re ler de iyi ta n›n mak la be ra ber med ya da he men hiç gö rün me di ¤i için fik ri so -rul ma yan –ve ölü mü bi le ha ber ol ma yan– mü te va z›, mü te bah hir bir Os man l› ta -rih çi siy di…” di ye yaz mak ta d›r.Po pü ler ta rih çi, ga ze te ci ve ya zar Mu rat Bar dak ç› ise ho cay la il gi li flu hu sus la rade ¤in mek te dir: “…‹s tan bul luy du, 76 ya fl›n day d›, çok düz gün bir in san d›, Tür ki -ye’de ide olo ji le rin çar p›fl t› ¤› se ne ler de hiç bir ak› m›n esi ri ol ma y›p sa de ce ilim leu¤ rafl m›fl t›. Bu yüz den la y›k ol ma d› ¤› mu ame le le re u¤ ra m›fl ve hay li çek mifl amailim le ri ken di le rin den men kul olup tan ta na l› un van la r› sa de ce kâ ¤›t üze rin de va -ro lan ve ona kar fl› en ak›l al maz ifl le ri eden ler bi le, ne ti ce de ho ca l› ¤› ve il mi kar -


392

fl› s›n da ba fle¤ mek zo run da kal m›fl lar d›… Bu gün ço ¤u isim sa hi bi bi rer pro fe sörolan çok sa y› da ö¤ ren ci si ne ta ri hin bel ge siz ya z› la ma ya ca ¤› n› ve iflin yo lu nun ar -fliv den geç ti ¤i ni ö¤ re ten Ne jat Bey’di… Es ki ler, ‘âli min ölü mü âle min ölü mü dür’der ler. Prof. Ne jat Gö yünç’le be ra ber, ta rih il mi nin ya ra t›l ma s› ar t›k im kân s›zolan bir âle mi gö çüp git ti.”Yi ne ga ze te ci ve ya zar Meh met Ni ya zi, “Ge nel lik le Hakk’›n rah me ti ne ka vu flan -la r›n ar d›n dan ‘Bofl lu ¤u dol du rul maz’ di ye ya z› l›r. Ama ‹SAM Kü tüp ha ne si’ndeya p› lan me ra sim le ye tifl tir di ¤i ö¤ ren ci le ri nin ko nufl ma la r›n dan an la d› ¤›m ka da -r›y la Prof. Dr. Ne jat Gö yünç, ar d›n da bofl luk b› rak ma dan bu fa ni âle me ve da et -ti… Bi lim in san la r› mil let le rin y›l d›z la r› d›r. Gö yünç ho ca da bi zim y›l d›z la r› m›z -dan bi riy di…” di ye ifa de et mek te dir. Ga ze te ci, ya zar Ta ha Ak yol ise Mil li yet’te ki kö fle sin de ho cay la il gi li flun la r› söy -le mek te dir: “…Kürt le rin ta ri hi ko nu sun da arafl t›r ma lar ya par ken, Prof. Gö -yünç’ün XVI. Yüz y›l da Mar din San ca ¤› ad l› ki ta b› n› oku du ¤um da, il mi kud re ti nehay ran kal m›fl t›m. Son ra Ne jat Gö yünç im za l› her ki ta b›, ma ka le ve teb li ¤i oku -ma ya ça l›fl t›m…”Ho ca la r›n ho ca s› olan Ne jat Gö yünç’ün ta le be le rin den Prof. Dr. Ze ki Ar› kan iseO’nun la il gi li ola rak, “…Prof. Gö yünç’ün ka rak te ri ni tek bir söz cük le özet le ye bi -li riz: ‘Öl çü’. Bu si hir li söz cük onun bü tün ben li ¤i ni sar m›fl ve ya fla m› n› yön len di -ren te mel bir ö¤e ol mufl tur. ‹n sa ni ilifl ki le rin de son de re ce uy gar, ki bar ve se ve cen


Nejat Göyünç meslektafl› Halil ‹nalc›k ile birlikte

393

olan Prof. Gö yünç, bu nun öte sin de sert ve ka rar l› bir ki fli li ¤i tem sil edi yor du. Buiki un sur ya ni öl çü ve ka rar l› l›k onu ba fla r› ya ulafl t› ran te mel et men ler ol mufl tur.Bun la ra bir üçün cü yü da ha ek le mek ge re kir. O da sev gi li efli Ay ten Ha n›m’›n,Prof. Gö yünç’e ya fla m› n›n her an›n da ver di ¤i des tek tir” de mek te dir. Aka de mis yen ol ma s› için elin den gel di ¤in ce yar d›m c› ol du ¤u ve ha len Türk Ta -rih Ku ru mu bafl ka n› olan Prof. Dr. Yu suf Ha la ço¤ lu da ho ca s› Ne jat Gö yünç için;“…Ta n› d› ¤›m ve ta le be si ol du ¤um 1967 y› l›n dan be ri bir ho ca ola rak hep reh beredin di ¤im kim se ler den bi ri ol mufl tur. O, ger çek bir bi lim ada m›, ger çek bir in san,içiy le d› fl› bir olan, yar d›m se ver, ye te nek li gör dü ¤ü kim se le ri des tek le yen bir ka -rak te re sa hip, dü rüst lü ¤ü ken di si ne il ke edin mifl va tan se ver, mil li yet per ver,21 ça -l›fl kan, mad de ye de ¤er ver me yen, hiç bir gö rev den ka ç›n ma yan ve y›l ma yan birflah si yet, bir ‹s tan bul efen di siy di. Al man ca ve ‹n gi liz ce li san la r› na va k›f t›. Pek çokil mi top lan t› da Tür ki ye’yi tem sil et mifl tir. Li te ra tü rü ya k›n dan ta kip eden na dirilim adam la r›n dan d›… Ö¤ ren ci le ri ni ön ce dü flün me ye, duy duk la r› n› ve oku duk -la r› n› test et tik ten son ra ka bul ve ya red de, gör dük le ri nin ne de ni ni arafl t›r d›k tanson ra hü küm ver me ye yö nelt ti. On lar la hep ya k›n dan il gi len di. Ka bi li yet li, cid dive ça l›fl kan olan la r› hep des tek le mifl tir… O’nun ölü müy le Türk ve Dün ya ilimdün ya s› bir de ¤e ri ni da ha yi tir mifl tir” cüm le le riy le O’nu ifa de et mek te dir. Ken di si nin ö¤ ren ci si ve ay n› za man da ha ya t› n›n son dö nem le rin de ça l›fl t› ¤›‹SAM’›n mü dü rü olan Prof. Dr. M. Akif Ay d›n ma ka le sin de ho ca s› n› flöy le an -lat mak ta d›r: “…Çok de ¤er li bir Os man l› ta rih çi si, mü kem mel bir e¤i tim ci ol ma -n›n öte sin de mer hum Gö yünç ho cam ke li me nin ger çek an la m›y la bir Os man l›Efen di siy di… He men ilk gö rüfl me miz de bir Os man l› Efen di si’yle be ra ber ol maim kâ n› n› ya ka la d› ¤› m› fark et tim. Bü tün gö rüfl me le rin de sev di ¤i ö¤ ren ci le ri ne birta le be siy le de ¤il, ak ra n› mes lek ta fl›y la gö rü flen bir in san üs lu buy la hi tap edi yor -du. Ko nufl ma ya ge nel lik le say g› la r› n› su na rak bafl lar ve öy le ce bi ti rir di. Oda s› nakim gi rer se gir sin aya ¤a kal ka rak kar fl› la yan ho ca n›n bu iç ten ne za ke ti zan ne di -yo rum ö¤ ren ci le ri ni bir an da ken di si ne ba¤ l› yor du.” Ün lü Os man l› ta rih çi si, ha len Prin ce ton Üni ver si te si’nde gö rev li, bir dö nem Bo -¤a zi çi Üni ver si te si Ta rih bö lü mün de de ders ve ren Prof. Dr. He ath W. Lowry“Ne jat Gö yünç: Bir Ki fli sel Ha t› ra” bafl l›k l› ma ka le sin de, Gö yünç’le il gi li an› la r› -n› ve ya fla d›k la r› n› an lat mak ta d›r. Hu su siy le onun, al çak gö nül lü lü ¤ü nü ve yar -d›m se ver li li ¤i ni vur gu lar. Lowry, bu özel lik le ri ne de niy le onu And re as Ti et ze’yeben ze tir. O’nun ka ri ye ri ni ve ge le ce ¤i ni et ki le ye ce ¤i ni bil me si ne ra¤ men, do¤ rubil di ¤i yol dan as la flafl ma d› ¤› n›, onun bu özel li ¤i ni bil me yen le rin onu inat ç› ve -ya saf ola rak al g› la d›k la r› n› be lir tir. Bu nun la bir lik te onun la ha ya t› ke si flen leriçin Ne jat ho ca n›n bir mo del ola rak ken di le ri aç› s›n dan bir flans ol du ¤u nu söy -ler.Ne jat Ho ca’n›n ö¤ ren ci si olup, onun gay ret ve ça ba la r›y la aka de mis yen ler dün -ya s› na gi ren ö¤ ren ci si Prof. Dr. Meh met ‹p flir li de ho ca s› için; “…Ve fa duy gu suken di sin de sar s›l maz bir il ke ha lin dey di… Dev le ti ne kar fl› afl› r› bir min net ve ve -fa duy gu su ile ba¤ l›y d›. Bu nu söz le ri ve dav ra n›fl la r›n da her ve si le ile gös te rir di.


394

Bir ye tim ola rak pa ra s›z ya t› l› oku ma s›, dev let bur su ile yurt d› fl›n da dok to ra yap -m›fl ol ma s›n da flüp he siz bu nun bü yük pa y› var d›. Mil li ve ma ne vi ko nu lar da has sas t›.22 An cak bu de ¤er le ri hiç bir za man bir is tis -mar ara c› yap maz bi la kis bu fle kil de dav ra nan la ra kar fl› hep ten kit le yak la fl›r d›.Y›l lar ca için de bu lu nup tah si li ni ta mam la d› ¤› Av ru pa’n›n de ¤er ve il ke le ri ni be -¤e nir, an cak ya ban c› la ra ve özel lik le Türk le re kar fl› ön yar g› l› hat ta bi raz ›r ki vedi ni ta as sup için de ol duk la r› n› bu nun da ta rih ten, geç mifl te ya fla nan lar dan gel -di ¤i ne fla hi di ol du ¤u mi sal le ri zik re de rek vur gu ya par d›…” de ¤er len dir me sin debu lu nur.

So nuç

Ha san Ne jat Gö yünç, kö ke ni Ana do lu’ya da ya nan bir ai le nin Bey ler be yi-Küp lü -ce-Üs kü dar nü fu su na ka y›t l›, çok uzun y›l lar d›r Üs kü dar l› olan bir ai le nin o¤ lu -dur. fiu an Bey ler be yi ‹s ke le’sin den Küp lü ce’ye ç› kan yo lun üze rin de ki 82 nu -ma ra l› ah flap 3 kat l› ev den yo la ç› kan bir ai le nin ço cu ¤u dur. Ho ca n›n kü tük tebafl la yan Üs kü dar l› l› ¤›, ya flan t› s› n›n bü yük bir bö lü mün de de de vam et mifl tir.Hay dar pa fla Nu mu ne Has ta ne si kar fl› s›n da bu lu nan flim di ki Mar ma ra Üni ver si -te si’nin ta ri hi bi na s› vak tiy le Hay dar pa fla Li se si’ydi. Or ta okul ve li se yi bu ra dabi tir mifl ti. Söz ko nu su dö nem de Bey ler be yi Küp lü ce’de ki 82 nu ma ra l› ai le evin -de de ha la s› ika met et mek tey di. Ev li li ¤i son ra s›n da Mar din, Ame ri ka, An ka ra ve Al man ya’da bu lun du ¤u 10 y›lson ra s›n da Su adi ye’de 3 y›l ika met et mifl, aka bin de ise ha len efli nin otur du ¤uÜs kü dar Sul tan te pe’de ki evi ne Ma y›s 1965’de ta fl›n m›fl t›. Tür ki ye’de ol du ¤u dö -nem ler de de efli ve 2 ço cu ¤u ile 2 haf ta da bir Bey ler be yi’nde ki ha la s› n› mut la kazi ya ret eder di. Bu zi ya ret ler, ha la s› n›n ve fa t› na ka dar 20 se ne ye ya k›n sür müfl -tür. ‹s tan bul Üni ver si te si Ede bi yat Fa kül te si Ta rih bö lü mün de ge çen Asis tan l›k dö -ne min de, yi ne Al tu ni za de’de bu lu nan o za man lar da ki ad›y la Yük sek ‹s lam Ens -ti tü sü’nde Al man ca ders le ri ver mek tey di. Ve fa t›n dan ön ce ça l›fl t› ¤› ‹SAM ‘daDoç. Dr. Ah met Ka vas ile bir lik te pay lafl t› ¤› oda s›n da da Üs kü dar l› l› ¤› de vam et -mifl tir. K› sa ca s› ho ca ya fla m› n›n he men her dö ne min de Üs kü dar içe ri sin de ol -mufl tur. Yur ti çin de ve yurt d› fl›n da bu lun du ¤u dö nem ler de is ter ö¤ ren ci, is ter ar ka daflçev re sin den olan bir çok ta n› d›k la r› n› Üs kü dar’da mi sa fir eder, Üs kü dar’dan Bo -¤a z›n gün düz ve ge ce o efl siz man za ra s› kar fl› s›n da soh bet ler ya p› l›r, efli nin o le -ziz ku ra bi ye, pas ta ve ye mek le ri ye nir di. Efli ile ev li lik le ri nin onun cu y› l›n danson ra ki 37 y› l› n› ya ni or ta yafl tan ile ri ya fla ge çen dö nem de ki ya flan t› s› n› Üs kü -dar’da ki evin de sür dür müfl tür. Üs kü dar‘da ki evi nin sa lon ca m›n dan her gün Üs kü dar’dan ‹s tan bul Bo ¤a z›’n›no efl siz man za ra s› n› sey ret me yi, ha va n›n bal kon da otur ma ya mü sa ade et ti ¤i za -


395

man lar da da evi nin bal ko nun da efli ile kar fl› l›k l› otu rup soh bet et me yi ve do ya -s› ya Üs kü dar’› gör me yi âdet hâ li ne ge tir mifl ti. Ve fa t› n›n ön ce si ne rast la yan 30 Ha zi ran 2001 cu mar te si ak fla m› yi ne bal ko nun -da efli, o¤ lu, ge li ni ve to ru nu ile Üs kü dar’› bo ¤az dan sey ret mek tey di. Evi nin sa -lo nun dan yi ne Üs kü dar’›n o efl siz Bo ¤az man za ra s› önün de, yü zü nü bo ¤a z›nma vi su la r› na ba ka rak yum mufl tur. Çen gel köy Me zar l› ¤›n da ki ebe di is ti ra hat ga -h›n da ya ni çok sev di ¤i Üs kü dar’›n da yat mak ta d›r. Üs kü dar’› ha ya t› bo yun ca hiç bir za man ken din den uzak tut ma m›fl, bi la kis Üs -kü dar onun ya flan t› s› n›n de ¤ifl mez bir par ça s› ol mufl tur. Tüm ta n› d›k efl, dost veak ra ba la r› ile yer li ve ya ban c› tüm dost la r› na, ö¤ ren ci le ri ne bu efl siz bel de yi gü -zel lik le ri ve olum suz luk la r› ile sev dir me ye ça l›fl m›fl, olum suz luk lar dan bi le Üs -kü dar ad› n›n al t›n da ki te miz özel lik ve gü zel lik le ri bul dur ma y› bil mifl, Üs kü -dar’› de ¤ifl me ye cek de rin sev gi si ile her an, her yer de ve or tam da ta n›t ma ya özengös ter mifl tir.

Son Söz Ye ri ne

“…Genç li ¤i her tür lü ya ban c› fi kir ve ak›m lar dan ko ru mak, hür fi kir ve ir fan sa -hi bi yap ma n›n be lir li flart la r› var d›r. On la r› her fley den ön ce dü flün me ye, duy duk -la r› n› ve oku duk la r› n› test et tik ten son ra ka bul ve ya red de al›fl t›r mak la z›m d›r…


2001 Y›l›nda Nejat Göyünç’ün ad›n›n verildi¤i bir kütüphanenin aç›l›fl›

396

Bafl ka la r› n›n fi kir le ri ne kar fl› hofl gö rü lü ol ma yan in san lar da ha çok az oku yan,az bi len ler ara s›n dan ç› kar. Çün kü dün ya la r› ve dü flün ce le ri dar, sa b›r la r› az -d›r… …De mok ra si ise hür fi kir li, hofl gö rü lü, flüp he ci in san is ter. ‹k ti sa den ge lifl me ninde te me li ya ra t› c› be yin ler dir. Ye ni yi bu la ma yan, ye ni bir fley ler üre te me yen mil -let ler; ik ti sa den de si ya si ola rak da bafl ka la r› na ba¤ l› ve ya ba ¤›m l› kal mak tanken di le ri ni kur ta ra maz lar. Bu iti bar la, Türk e¤i ti min mut la ka hür fi kir li genç lerye tifl tir me si Tür ki ye’nin is tik ba li ve güç len me si için ka ç› n›l maz bir zo run lu luk tur.…De mok ra si ile sulh bir bi ri ile do¤ ru oran t› l› d›r. Dün ya n›n al t› n› üs tü ne ge ti ren -ler de ço ¤un luk la tek ki fli ve ya tek par ti ta ra f›n dan yö ne ti len ül ke ler dir, te flek kül -ler dir… Tür ki ye’de sa¤ lam bir de mok ra si ye ka vufl mak için, ka na atim ce e¤i timsis te mi mi zin dü flün me ye, çok oku ma ya, oku duk la r› n› elefl ti rip özüm se me ye, iflit -tik le ri ni yi ne ten kit sü re cin den son ra ka bu le al›fl k›n genç lik ye tifl tir mek el zem dir.”Prof. Dr. Ne jat Gö yünç

KAYNAKÇA

Ali Ga lip Bal ta o¤ lu, “Ör nek Bir Ho ca Ör nek Bir fiah si yet: Prof. Dr. H. Ne jat Gö yünç (Ha ya t› ve Bib li yog raf ya -s›)”, Ata Der gi si, Sa y› VII, Kon ya 1997, s. 1–42.

Be flir Ay va zo¤ lu, “Ali min Ölü mü (Bir Os man l› Ta rih çi si)”, Za man, 4 Tem muz 2001.


Sevenleri rahmetli Göyünç’ün kabri bafl›nda

397

He ath W. Lowry, “Ne jat Gö yünç: A Per so nal Re memb ran ce”, Os man l› Arafl t›r ma la r› Der gi si, XXII, ‹s tan bul2003, s. 27–32.

‹l ber Or tay l›, “Ta rih çi Ho ca n›n Ar d›n dan”, Mil li yet Pa zar, 15 Tem muz 2001, s. 10.

‹s ma il Gü leç, Prof. Dr. H. Ne jat Gö yünç Bib li yog raf ya s›”, Os man l› Arafl t›r ma la r› Der gi si, XXII, ‹s tan bul 2003,s. 41–60.

Meh met ‹p flir li, “Prof. Dr. Ne jat Gö yünç”, Os man l› Arafl t›r ma la r› Der gi si, XXII, ‹s tan bul 2003, s. 33–40.

Meh met Ni ya zi, “Bir Y›l d›z Kay d›”, Za man, 9 Tem muz 2001.

M. Akif Ay d›n, “Prof. Dr. Ne jat Gö yünç’ün Ar d›n dan”, Ye ni fia fak, 6 Tem muz 2001.

Mu rat Bar dak ç›, “Ye rel Ta rih çi li ¤in En Bü yük Üs ta d› Öl dü”, Hür ri yet, 5 A¤us tos 2001.

Ser vet Ay ten Gö yünç, “Prof. Dr. Ne jat Gö yünç’ün Ar d›n dan”, Os man l› Arafl t›r ma la r› Der gi si, XXII, ‹s tan bul2003, s. 11, 12.

Ser vet Ay ten Gö yünç, Ken di siy le Üs kü dar Sul tan te pe’de ki Evin de Mü la kat, 14 Ekim 2007 Pa zar.

Ta ha Ak yol, “Gö yünç Ho ca’ya Say g›”, Mil li yet, 9 Tem muz 2001.

Yu suf Ha la ço¤ lu, “Kay bet ti ¤i miz Bir De ¤er: Prof. Dr. Ne jat Gö yünç’ün Ar d›n dan”, Bel le ten, Cilt: LXV, Sa y›:243, A¤us tos 2001, s. 759–770.

Ze ki Ar› kan, “Ta rih çi li ¤i mi zin Ac› Bir Kay b›”, Top lum sal Ta rih, Ey lül 2001, s. 42–45.

D‹PNOTLAR

1 Ho ca n›n ebe vey ni nin ve ken di si nin kü tü ¤ü ‹s tan bul-Üs kü dar nü fu su na ka y›t l› d›r. Ho ca n›n ölü mü ne ka darya fla ya ca ¤› Üs kü dar’la ilin ti ye ti da ha do ¤u mun da bafl la m›fl t›r. Ken di si nin kü tük bil gi le ri ise flöy le dir.

Ka y›t l› ol du ¤u il ‹s tan bul, il çe Üs kü dar, ma hal le Bey ler be yi; cilt no 010–08, ai le s› ra no 758, s› ra no 10. 2 Bu okul Er zu rum Kong re si’nin top lan d› ¤› ta ri hî bir bi na d›r. 3 Ho ca as ke rî oku la ka y›t yap t› ra ma m›fl ol ma s› n› da ha son ra ha y›r la yâd ede cek tir. Zi ra 1939 Er zin can Dep re -mi’nde as ke ri okul da yer le bir ol mufl ve ö¤ ren ci le ri nin ço ¤u en kaz al t›n da ka la rak öl müfl tür. Ho ca, “e¤er gö -züm den ku sur lu bu lun ma y›p, bu oku la ya z›l m›fl ol say d›m ben de öl müfl ola cak ve flu an da ara n›z da ola ma ya -cak t›m” di ye an mak ta d›r. 4 Bu gün kü Hay dar pa fla Nu mu ne Has ta ne si’nin kar fl› s›n da ki Hu kuk ve Ec za c› l›k fa kül te le ri nin bu lun du ¤uMar ma ra Üni ver si te si’nin ta ri hi bi na s› o y›l lar da ya t› l› ve gün düz lü Hay dar pa fla Li se si’ydi. 5 Prof. Wal ter Hinz hak k›n da de tay l› bil gi için bk. Ne jat Gö yünç, “Walt her Hinz (1906–1992)’in Ar d›n dan”,Os man l› Arafl t›r ma la r› Der gi si, XI II, ‹s tan bul 1993, s. IX-XII.6 Das so ge nan te Gâ me’o’l-He sâb des ‘Emâd es-Se râ vi. Ein Le it fa den des sta at lic hen Rech nungs we sens von ca.1340.7 Ne jat Gö yünç, XVI. Yüz y›l da Mar din San ca ¤›, ‹s tan bul Üni ver si te si Ede bi yat Fa kül te si Ya y›n la r›, ‹s tan bul1969; ikin ci bas k›, TTK Ya y›n la r›, An ka ra 1991.8 Za ma n›n Dev let Ba ka n› Dr. Lüt fi Do ¤an’›n tek li fi ni k› ra ma m›fl, ken di si ne mü dür lük gö re vi ni yap ma s›n dando la y› ekst ra hiç bir üc ret öden me me si ve Ede bi yat Fa kül te si’nde ki ders le ri ne de vam et me si ne mü sa ade edil -me si flart la r›y la bu tek li fi ka bul et mifl ti.9 Os man l› Arafl t›r ma la r› Der gi si bu dö nem de ya y›n ha ya t› na bafl la m›fl t›r. 10 De utsc he Mor gen lan disc he Ge sellsc haft.11 De utsc her Ori an ta lis ten tag.12 Das Os ma nisc he Re ich in se inen Arc hi va li en und Chro ni ken–Ar fliv le ri ve Ta ri hi Eser le rin de Os man l› Dev -le ti.13 Kü tüp ha ne nin ikin ci ka t›n da kü tüp ha ne ye ba ¤›fl ta bu lu nan la r›n isim ve fo to¤ raf la r› n›n bu lun du ¤u yer deNe jat ho ca n›n da res mi var d›r. 14 Prof. Gö yünç’ün ve fa t› üze ri ne pa zar te si gü nü Geb ze Yük sek Tek no lo ji Ens ti tü sü’nde ce na ze tö re ni dü zen -len mifl tir. Ay r› ca za ma n›n Rek tö rü Prof. Dr. Ah met Ay han GYTE Kü tüp ha ne si’nin ad› n› Prof. Dr. Ne jat Gö -yünç Kü tüp ha ne si ola rak de ¤ifl tir mifl tir. 15 Ho ca 1979 y› l›n da An ka ra’da bir do çent lik sa vun ma s› s› ra s›n da ilk kalp kri zi ni ge çir mifl ti. Der hal has ta ne -


398

ye kal d› r› lan ho ca tek rar ha ya ta dön dü rül müfl, son ra s›n da uzun bir dö nem din len mifl tir. Ken di si ile en son 29Ha zi ran 2001 ta ri hin de GYTE’de be ra ber dik. Ho ca ile oda da çay içer ken, bir den bi re ko nufl ma s› n› kes ti, yü zü -nün ren gi de ¤ifl ti ve göz le ri bir ye re do¤ ru odak lan d›. Onun bu du ru mu bir kaç sa ni ye sür dü. Aç›k ça s› ben debu son ha lin den bi raz çe kin mifl tim. An cak ho ca ken di ne ge lin ce, hiç bir fley söy le me den ve his set tir me den ko -nufl ma m› za de vam et ti. Ga li ba ho ca, ikin ci kalp kri zi ni o gün be nim le ko nu flur ken ya fla m›fl t›16 Bu ki tap lar dan bi ri Al man cay d› ve Prof. Dr. Wolf-Di eter Hüt te roth ile bir lik te ha z›r lan m›fl t›r. Land an derGren ze. Os ma nisc he Ver wal tung im He uti gen tür kisch-syrisch und ira kisc hen Grenz ge bi ete im 16. Jahr hun dert(S› n›r lar da ki Ül ke: XVI. Yüz y›l da Bu gün kü Tür ki ye, Su ri ye ve Irak Hu dut Böl ge sin de Os man l› ‹da re si), ‹s tan bul1997. 17 Bun lar dan 41 ta ne si ya ban c› dil de ya z›l m›fl eser ta n› t› m› d›r. 18 Türk ler ve Er me ni ler, An ka ra 2005. 19 Ya p›m c› Ah met Çe lenk, Yö net men ‹s ma il Umaç, Se na rist-Edi tör M. Gü ray De ¤er li. Bu ça l›fl ma Türk çe’ninya n›n da ‹n gi liz ce, Fran s›z ca, Al man ca, ‹s pan yol ca, Rus ça ve Arap ça ol mak üze re 7 ay r› dil de ses len di ril di.Arafl t›r ma ça l›fl ma la r› yak la fl›k 3 y›l da ta mam la nan pro je nin, çe kim ve kur gu afla ma la r› ise 1 y›l sür dü. Bel ge -sel 13 ay r› ül ke de çe kil di ve içe ri ¤in de 160 rö por taj yer al mak ta d›r. Ça l›fl ma n›n sü re si ise 210 da ki ka d›r. 20 Lowry ile ilk de fa 2002 y› l› ya z›n da Was hing ton’da ATAA’da ta n›fl ma im kâ n› bul dum. Soh be ti miz de ken -di si nin rah met li Ne jat ho ca y› çok de rin den sev di ¤i ni ve tak dir et ti ¤i ni sü rek li ifa de et mek ten ge ri dur ma d›. 21 Prof. Ne jat Gö yünç, Asa la ey lem le ri ne de niy le Türk dip lo mat la r› n›n fle hit ol duk la r› dö nem de, Er me ni so -ru nu ile il gi li ilk ki tap ya zan mü el lif ler den dir. O’nun ko nuy la il gi li ese ri ise flu dur: Os man l› ‹da re sin de Er me -ni ler, Gül te pe Ya y›n la r›, ‹s tan bul 1983. 22 Ho ca ve fat et ti ¤i ta ri he ka dar Tür ki ye’yi ra hat s›z eden Er me ni so ru nu üze ri ne ça l›fl m›fl t›r. Bu ba¤ lam da D› -flifl le ri ve Kül tür Ba kan l› ¤› ile TBMM ta ra f›n dan ya p› lan söz ko nu su me se le ile il gi li fa ali yet ler de ya fl› na bak -mak s› z›n bil fi il bu lun mufl tur. Ör ne ¤in, ve fa t› na bir haf ta ka la, dö ne min Kül tür Ba ka n› ‹s te mi han Ta lay ta ra -f›n dan gö rev len di ril mifl ol du ¤u Er me ni tez le ri ne kar fl› olufl tu rul mufl olan ko mis yon bafl ka n› ola rak An ka ra’daay l›k ola ¤an top lan t› ya ka t›l m›fl t›. Ay n› dö nem de as li üye si ol du ¤u Türk Ta rih Ku ru mu yö ne tim ku ru lu top -lan t› s›n da bu lun mufl tur. 27 Ha zi ran 2001 Çar flam ba gü nü ise, dö ne min TBMM bafl ka n› Ömer ‹z gi’nin gay ret -le riy le olufl tu ru lan Er me ni id di ala r› na kar fl› dün ya ka mu oyun da ger çek le rin ve Türk tez le ri nin an la t›l ma s› içinolufl tu ru lan ça l›fl ma gru bu nun bafl ka n› ola rak, ‹n gi liz ce ba s› lan ve ulus la ra ra s› bir çok yer li ve ya ban c› ta rih çi -nin ma ka le le ri ni kap sa yan The Ar me ni ans in the La te Oto man Pe ri od isim li ki ta b›n An ka ra’da ki ta n› t›m veödül tö re ni ne ka t›l m›fl t›r.


Üsküdarlı bir tarihçi

Documents