juni 20191 De Orgelvriend

Uit de orgelwereldSchade orgel Notre-Dame

valt erg mee • Open dag

bij Van den Heuvel Orgel-

bouw • Internationaal

Orgelpark Symposium

• Ingebruikneming Zwier

van Dijk-orgel Genemui-

den • Voorspeelavond orgelwerken Brahms • Lint-

jesregen • Improvisatiefestival Klundert • Franse

onderscheiding voor Jos Laus • Orgel Oude

Kerk Amsterdam in gebruik genomen 2

Interview met Hans FidomLex Gunnink spreekt met

prof. dr. Hans Fidom, hoogle-

raar orgelkunde aan de Vrije

Universiteit en werkzaam bij

het Orgelpark in Amsterdam,

over het orgel als wereldlijk

instrument, de Idealenfabriek

en over zijn oud-leraar Willem

Hendrik Zwart. “Rare gedachte

dat je muziek zou kunnen

beschadigen door die op een andere manier

te spelen dan de componist bedoelde”

Orgelkids deelt internationale ervaringenHoe maak je de jeugd warm

voor het orgel? Die vraag wordt

wereldwijd gesteld en op veel

verschillende manieren beant-

woord. Op de Orgelkids Inspira-

tiedag van 4 juli a.s. worden de

vele mogelijkheden onderzocht

in presentaties, workshops, gespreksronden,

concerten en met een (internationale)

informatiemarkt

Uit de inhoud

Van Oeckelen-orgel Garmerwolde volledig gerestaureerdOp 8 februari jl. werd de laatste

fase afgesloten van een jarenlang

restauratieproject dat begon in

1997. De orgelmakers Mense

Ruiter brachten het orgel weer

geheel in de staat waarin het

in 1851 werd opgeleverd. Een

bijzonderheid is dat het orgel,

evenals dat in Usquert, de laagste

mixtuur-samenstelling in Neder-

land heeft. Een artikel van Dirk Molenaar

Het orgel in de R.-k. Sint-Vituskerk in HilversumIn 1859 bouwde Leonard van den Brink

een tweeklaviers orgel met vrij pedaal

voor de toenmalige Sint-Vituskerk in

Hilversum. Het orgel werd in 1893 over-

geplaatst naar de nieuwe neogotische

kerk. Na de restauratie van 1969 kwam het in het noor-

dertransept te staan, uitgebreid met een onderpositief.

Na een halve eeuw is het instrument grondig

gereviseerd door Elbertse Orgelmakers

16

34

8

27

Fotoverantwoording omslagSt.-Vituskerk Hilversum: Gerco Schaap

Hans Fidom: Lex Gunnink

Dorpskerk Garmerwolde: Dirk Molenaar

Enkhuizen: Verschueren Orgelbouw bv

En verder ...Uit de orgelwereld 2

In memoriam Gerrit Stulp 7

Muziekbijlage 23-26

Nieuwe muziekuitgaven 36

Cd-recensies 37

Wegwijzers en ‘Toegelicht’ 40

In onze volgende nummers onder meer:• Interview

• Koororgel Grote Kerk Elst

• Bätz-orgel Zeist gerestaureerd

• Herinneringen aan Piet Post

Het juli/augustusnummer verschijnt op 28 juni a.s.

Op onze website www.orgelvriend.nl:• Download: Magazine ‘Brabants Orgelrijkdom’

• Audio: Eric Koevoets speelt Bach

• Video: Inspelingsconcert Schyven-orgel Antwerpen

juni 20192 De Orgelvriend

Actueel

Redactie: Gerco Schaap

Nieuwsberichten kunnen uiterlijk 4 weken vóór publicatie worden gemeld aan de eindredactie, Postbus 5014, 3740 GA Baarn, of gemaild aan orgelvriend@ziggo.nl, zo mogelijk met kleurenafbeelding. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud en behoudt zich het recht voor om berichten te redigeren of niet op te nemen.

Uit de orgelwereld

Schade orgel Notre-Dame valt erg mee

Een grote brand op de avond van maandag 15 april ver-

woestte een groot deel van het dak en de vieringtoren van

de Parijse Notre-Dame en veroorzaakte grote schade aan

het interieur. Orgelminnend Nederland leefde intens mee

en zat aan de televisie gekluisterd met de grote vraag hoe

het grote Cavaillé-Coll hoofdorgel en het Boisseau kooror-

gel ervan af zouden komen. De Amerikaanse nieuwszen-

der CNN meldde er lange tijd niets over en liet ook nog

een verkeerde afbeelding van ‘het beroemde orgel’ zien.

De volgende dag al wist Eric Boittier, orgelbouwtechnisch

adviseur van het Franse Ministerie van Cultuur en Com-

municatie, te vertellen dat de eerste waarnemingen aan-

toonden dat het hoofdorgel niet zichtbaar onder het vuur

had geleden. Orgelbouwer Pascal Quiorin, die betrokken

was bij de restauratie van 2012 tot 2014, verklaarde later

die week dat hij bij een twee uur durende inspectie geen

vuur- of waterschade had geconstateerd. “Alleen maar

stof, een soort lichtbruin, niet kleverig droog stof. In het

orgel was een thermometer met geheugenfunctie die een

temperatuur van 17 graden aangaf ten tijde van de brand.

Er zijn dus geen beschadigingen aan de pijpen en de elek-

tronische componenten. [..] Ik ben tamelijk optimistisch.”

Quoirins idee is om het orgel goed in te pakken in een

airconditioned omhulsel en het orgel stem voor stem te

‘ontstoffen’ en regelmatig door te spelen. Na de kerkres-

tauratie, die volgens president Macron binnen vijf jaar

afgerond zou moeten zijn, kan het orgel dan weer ontman-

teld worden. Volgens de orgelbouwer is het koororgel er

veel slechter aan toe. Door de grote hoeveelheid bluswater

zijn sommige delen onherstelbaar beschadigd.

Titulaire Olivier Latry, die op het ergste was voorbereid,

bedankte via Facebook de ontelbare steunbetuigingen

die hij op alle mogelijke manieren had ontvangen. “De

Notre-Dame, die revoluties en oorlogen heeft weerstaan,

brandde in enkele ogenblikken af. 855 jaar verwoest in

vier uur ... Net als u ervaar ik een enorm verdriet, woede

en totale wanhoop. De beelden die we hebben gezien, zijn

verschrikkelijk. [...] Ondanks alle schade die de kathedraal

heeft geleden, is het orgel wonderbaarlijk aan de vlammen

ontsnapt, maar ook aan het water dat ze moest doven.

Het orgel is erg stoffig, maar het zal ons blijven ontroeren

zodra het gebouw gerestaureerd is. Wanneer? Dat weet

nog niemand.”

Open Dag bij Van den Heuvel Orgelbouw

Foto

: Chr

isto

phe

Belin

Het interieur van de Notre-Dame na de brand.

Foto

: Van

den

Heu

vel O

rgel

bouw

juni 20196 De Orgelvriend

OrgelhistorieActueel

gekozen, maar wél hebben wij ons laten inspireren door

historische concepten. Er is een duidelijke parallel met het

orgel in de kathedraal van Tarragona (Verschueren, 2013).

Er wordt een veelzijdig en breed inzetbaar orgel beoogd,

dat zowel wat betreft de afmetingen als in stilistisch

opzicht in overeenstemming is met de monumentale orgel-

kast uit 1542. Om die reden is gekozen voor de toepassing

van windladen op twee niveaus (z.g. onder- en bovenlade)

voor bovenwerk en rugwerk. Een te compacte opstelling

van het binnenwerk zou immers een negatieve invloed op

de klankontwikkelingen kunnen hebben en belemmert

daarnaast (toekomstig) onderhoud.

Het hoofdwerk is gebaseerd op een groot prestantenple-

num. Dankzij een opsplitsing in o.m. drie mixturen kan

het zowel op 16- als op 8-voets basis worden gebruikt. Op

het rugwerk, maar vooral ook op het bovenwerk, hebben

fluiten en tongwerken de overhand. Er is gekozen voor

veel variatie bij zowel de fluiten (bijv. gedekten, roerge-

dekten, open en conische registers) als bij de tongwerken

(bijv. Trompet, Vox humana, Kromhoorn) en diverse

vulstemmen (mixtuur, Cornet, Sesquialter) ontbreken

uiteraard niet. Vanwege de beperkte ruimte in de orgel-

kast worden diverse pedaalregisters (deels) gecombineerd

met registers van de manualen, maar vanwege de beoogde

zelfstandigheid is o.a. een zelfstandig 16-voets tongwerk

gedisponeerd.

Met het oog op

een brede inzet-

baarheid van het

instrument wordt

gekozen voor de

tegenwoordige

gebruikelijke kla-

vieromvangen

en een courante

toonhoogte (a¹

= 440 Hz). Wél

zal een enigszins

ongelijkzwevende

temperatuur wor-

den toegepast. De

windvoorziening

wordt onderge-

bracht in de oude

balgenkamer die

zich achter het

orgel bevindt.”

De orgelmaker is nu gevraagd het schetsontwerp uit te wer-

ken tot een definitief ontwerp. De bouw van het orgel is,

gelet op de aanwezig fondsen en verdere financiering, voor-

zien in twee fasen. Het streven is om in 2021 de eerste fase

af te ronden.

Verschueren Orgelbouw winnaar ideeënprijsvraag nieuw orgel Westerkerk Enkhuizen

Het bestuur van Stichting de Westerkerk te Enkhuizen

heeft op advies van de orgelcommissie het schetsontwerp

van Verschueren Orgelbouw bv aangewezen als winnaar

van de besloten ideeënprijsvraag (zie ons januari/februari-

nummer 2019) voor de bouw van een nieuw orgel in de

zestiende-eeuwse orgelkas, die sinds enige jaren leeg staat.

“De inzendingen geven blijk van inventiviteit en creativi-

teit, elk op hun eigen manier”, aldus de orgelcommissie.

“De disposities lopen flink uiteen en beperken zich ner-

gens strikt tot een bepaalde stijlperiode. De orgelmakers

putten uit het beste dat Nederlandse orgelhistorie heeft

te bieden, toegespitst op de orgelhistorie van de Wester-

kerk. Ook bij de technische aanleg geven de orgelbouwers

blijk van hun vernuft.” Behalve Verschueren waren ook

Flentrop Orgelbouw en de orgelmakers Gebr. Van Vulpen

uitgenodigd een ontwerp in te dienen.

De orgelcommissie heeft de plannen beoordeeld vanuit de

invalshoeken originaliteit en stijlkeuze van het klankcon-

cept, creativiteit van de technische aanleg, de dispositie

bezien vanuit de speelmogelijkheden en samenhang met

de historische kas, en de prijs. Naar mening van de com-

missie hebben alle orgelbouwers zich goed ingeleefd in de

bijzondere ontwerpopgave en ingespeeld op de ruimte die

de opgave hen bood. De commissie koos het schetsplan van

Verschueren als het best passende plan. Het voorziet in de

bouw van een orgel met 28 sprekende stemmen, verdeeld

over rugpositief, hoofdwerk, bovenwerk en vrij pedaal.

Johan Zoutendijk, directeur van Verschueren, licht zijn

plan als volgt toe: “Bewust is níet voor een stijlkopie

Foto

: Stic

htin

g de

Wes

terk

erk

Enkh

uize

n

Beel

d:Ve

rsch

uere

n Or

gelb

ouw

bv

juni 20198 De Orgelvriend

OrgelhistorieInterview

Hans, je hebt illustere voorgangers gehad

als hoogleraar Orgelkunde in de personen

van Maarten Albert Vente aan de Univer-

siteit Utrecht, en jouw eigen promotor,

Ewald Kooiman. Hoe herinner je je Ewald

Kooiman?

“Ewald was heel robuust in het bena-

drukken van het belang van de noodzaak

Prof. dr. Hans Fidom is als hoog-

leraar orgelkunde de opvolger van

Maarten Albert Vente en Ewald

Kooiman: illustere namen die bij

lezers van De Orgelvriend nauwe-

lijks uitleg behoeven.

Op 1 januari jongstleden veran-

derde de leerstoel orgelkunde aan

de Vrije Universiteit in Amsterdam

van een ‘bijzondere leerstoel’ in

een ‘gewone’. Terwijl een bijzon-

dere leerstoel na enkele termijnen

ophoudt te bestaan, heeft een

gewone leerstoel een langere

adem. De leerstoel in Amster-

dam werd voor het eerst in 1987

gevestigd met de benoeming van

Ewald Kooiman. In 2010, een jaar

na Kooimans overlijden, vestigde

de Stichting Het Orgelpark de

leerstoel opnieuw. Het plannen

van een interview met Hans Fidom

kost enige moeite vanwege zijn

overvolle agenda. Maar uiteinde-

lijk komt een uitermate boeiend

gesprek tot stand met een man

die net zo veel weet van de

dieselmotor in zijn tot camper

omgebouwde vrachtauto, die hij

liefkozend ‘Pjotr’ noemt, als van

het pneumatisch regeerwerk van

een orgel. van historische kennis. Maar hij was

even robuust in zijn pleidooi voor vrijuit

musiceren. Hij zei dat altijd zo: ‘Zodra

ik op de orgelbank zit, is het: en nu ik!’

Uiteraard vergeet je dan niet je kennis uit

de bronnen; die kún je niet eens verge-

ten. Maar Ewalds kennis stond in dienst

van de muziek, en niet andersom. Iets

Hans Fidom: ‘Rare gedachte dat je muziek zou kunnen beschadigen door die op een andere manier te spelen dan de componist bedoelde’

Biografie

1967 Geboren te Ulrum op 1 september 1976 - 1990 Orgellessen bij Willem Hendrik Zwart (7

jaar) en Jos van der Kooy (7 jaar)1993 Cum laude afgestudeerd aan Rijksuniversi-

teit Groningen (Algemene Letteren)1993 - 1994 Werkzaam bij orgelmakerij Adema ter voor-

bereiding op promotie-onderzoek1994 - 2002 Promotie-onderzoek; 2002 gepromoveerd

aan de VU op het proefschrift Diversity in Unity. Promotor was Ewald Kooiman, copromotor Hermann J. Busch

1994 Mede-initiatiefnemer van de Stichting Het Middeleeuwse Orgel (Groningen)1995 Mede-initiatiefnemer van de Gerard Bunk Gesellschaft (Dortmund)1996 - 2006 Lid van de redactie van tijdschrift Het Orgel (vanaf 1997 als hoofdredacteur)1999 Mede-initiatiefnemer van de Stichting Nationaal Orgelimprovisatie Concours2002 - 2008 Lid (later ook secretaris) bestuur Stichting Internationaal Orgelconcours Haarlem2004 - heden Orgeladviseur (gecertificeerd; lid CvON; examinator bij de Landelijke Opleiding

tot Orgeladviseur)2006 Publicatie van Miskend, verguisd en afgedankt, over het Nederlandse orgel in

de eerste helft van de 20e eeuw2006 - heden Werkzaam bij het Orgelpark in Amsterdam; met name verantwoordelijk voor

de wetenschappelijke activiteiten (cursus Orgelkunde voor GastVrienden, col-loquia, symposia, uitgeven Research Reports), educatieve activiteiten voor componisten en musici, en voor de orgels

2010-heden Hoogleraar Orgelkunde aan de Vrije Universiteit van Amsterdam; de leerstoel werd in 2010 opnieuw gevestigd door Stichting Het Orgelpark

2018-heden Mede-coördinator van de Idealenfabriek, een initiatief van Stichting Utopa

Een groot aantal van de publicaties van Hans Fidom is te raadplegen via de website van de Vrije Universiteit: research.vu.nl/en/persons/hans-fidomDe Orgelpark Research Reports zijn gratis beschikbaar via de website van het Orgelpark: www.orgelpark.nl > wetenschap > research reports

Lex Gunnink

juni 201916 De Orgelvriend

Orgelhistorie

Dirk Molenaar

Restauratie

Van Oeckelen-orgel Garmerwolde volledig gerestaureerd

Het kerkgebouwIn 1859 werd het

schip – twee traveeën

– van de dertiende-

eeuwse kruiskerk

met vrijstaande toren

afgebroken. Eerder

wilde men de hele

kerk slopen. Een

heel klein deel van

de noord- en zuid-

muur liet men staan:

“deeze bijde einden

zullen dienen tot Con-

traforten (= steunbe-

ren) en schragende de

zijmuren en de gewel-

ven …” . Er werd

een nieuwe hoofd-

ingang gemaakt aan

de oostkant. In 1886

werd de kerkruimte

nogmaals verkleind toen de transepten

met houten schotten werden afgeschei-

den die ca. 1930 werden verwijderd.

In 1941-1943 werd de kerk ingrijpend

gerestaureerd,waarbij fraaie zestiende-

eeuwse muurschilderingen werden bloot-

gelegd. De twee contraforten werden

toen met ca. twee meter aangevuld tot

herkenbare ‘restanten’ van het afgebro-

ken schip: ‘ruïne-romantiek’. De in 1859

gemaakt ingang in de oostmuur werd

toen gedicht.

In april jl. werden aan toren, kerk en op

de plaats van het afgebroken gebouwtje

Kerkhörn werkzaamheden gestart om

hier een permanente museale locatie te

maken. In de toren komt een bijzondere

trapconstructie langs “een kennismaking

met acht bekende en minder bekende chris-

telijke en islamitische feesten”.

Vorig orgelHet instrument dat voor het Van Oecke-

len-orgel van het kerktoneel moest ver-

dwijnen, was al oud. Het was in de 16e

eeuw tot stand gekomen onder leiding

Met de ingebruikneming van het

Van Oeckelen-orgel (1851) in de

dorpskerk van het Groninger Gar-

merwolde op 8 februari jl. werd

de laatste fase afgesloten van

een jarenlang restauratietraject.

Het typische Van Oeckelen breed-

in-de-schouders-instrument is

nu tevens weer in de oorspron-

kelijke kleurstelling gestoken.

En het heeft weer de originele

‘bizarre’ mixtuursamenstelling

terug. Samen met de Mixtuur van

Usquert heeft Garmerwolde hier-

mee vanaf c² de meest lage van

Nederland. Kom dus voor de láág-

ste mixtuurdiscant naar het hóge

Noorden! van de abt van het beroemde klooster van

Aduard, Johannes Reeckamp. In 1657

werkte Andreas Anthony de Mare aan

het orgel dat in 1670 door hem met een

vrij pedaal werd uitgebreid. Later werkte

A.A. Hinsz aan het orgel, daarna de fami-

lie Lohman. Uit verscheidene berichten

blijkt dat het een bijzonder instrument

moet zijn geweest. Orgelmaker G.W.

Lohman (1802-1856) noteerde de dispo-

sitie. Hierdoor weten we dat het orgel uit

een hoofdwerk (8 reg.), rugwerk (6 reg.)

en pedaal (5 reg.) bestond. En het had

“2 Cimbelsterns, 1 Adelaar, 2 vliegende

Engelen, een trom, een Nachtigaal”. Zou

Van Oeckelen door déze adelaar op het

idee zijn gebracht om deze creaturen op

enkele van zijn eigen instrumenten hun

vleugels te doen uitslaan? Met soms een

lint in de snavel om ze koest te houden?

De eerste adelaar streek in 1856 neer op

het orgel van Akkrum.

Het Van Oeckelen-orgelOp 18 december 1848 werd het bestek

voor de bouw van het nieuw orgel onder-

De kerk en toren van Garmerwolde. Goed te zien zijn de bij de restauratie in de jaren veertig aangebrachte herinneringen aan het in 1859 gesloopte kerkschip (muurdelen en nieuw opgemetselde hoekpunten van de voormalige westmuur tussen de grafzerken). In de toren hangt een klok, in 1604 gegoten door Gert Powels. Een week vóór het nemen van deze foto werden er elf ca. 125 jaar oude essen gerooid, vanwege de essentaksterfte.

Foto

: Dirk

Mol

enaa

r

27juni 2019 De Orgelvriend

Het orgel in de R.-k. Sint-Vitus-kerk in Hilversum

Gerco Schaap (tekst en fotografie,

tenzij anders vermeld)

Onder de naam ‘L. van den Brink &

Zonen’ bouwde de Amsterdamse orgel-

maker Matthias van den Brink uit

Amsterdam in 1859 een tweeklaviers

orgel met vrij pedaal voor de Sint-Vitus-

kerk aan de Brinklaan in Hilversum.

In deze in 1786 gebouwde en in 1853

vergrote kerk stond een orgel van Abra-

ham Meere dat echter na de uitbreiding

van de kerk als te klein werd ervaren.

Matthias van den Brink, een zoon van

de orgelmaker Leonard van den Brink

(1761-1833), zette het bedrijf na het

overlijden van zijn vader voort onder de

naam ‘L. van den Brink & Zonen’. Het

nieuwe orgel telde 24 registers verdeeld

over hoofdwerk, onderpositief en pedaal.

De dispositie is te vinden in de bekende

dispositieverzameling uit 1885 van M.H.

van ’t Kruijs (zie eerste dispositiekader).

In beschrijvingen van het orgel (o.m. in

de encyclopedie Het Historische Orgel

in Nederland 1858-1865) wordt vermeld

dat Van den Brink pijpwerk zou hebben

overgenomen uit het vorige orgel. Bij

In juli 2018 werd het Van den

Brink-/Vermeulen-orgel in de

R.-k. Sint-Vituskerk in Hilversum

weer in gebruik genomen na

groot onderhoud / restauratie door

Elbertse Orgelmakers uit Soest.

Adviseur bij de werkzaamheden

was Cees van der Poel namens de

Katholieke Klokken- en Orgelraad

(KKOR). De vorige restauratie van

het orgel vond plaats in 1969/1970

door de firma Jos H. Vermeulen

uit Alkmaar, waarbij dr. P.J. de

Bruyn en Hans van der Harst

adviseerden. Bij deze restauratie,

door Van der Harst gekenschetst

als een “moeilijke onderneming”,

werd het door Vermeulen van een

onderpositief voorziene orgel in

het noordertransept geplaatst.

Na bijna een halve eeuw was een

uitvoerige revisie en schoonmaak

onontkoombaar. “Het orgel is her-

boren”, aldus Cees van der Poel.het pijpwerkonderzoek ten behoeve van

de laatste restauratie heeft adviseur Cees

van der Poel echter geen enkele afwij-

kende pijp gevonden die toegeschreven

kan worden aan Meere. Niettemin is het

mogelijk dat Van den Brink Meere-pijp-

werk heeft gebruikt voor het oorspronke-

lijke, reeds lang geleden verloren gegane

onderpositief.

Rond 1890 bleek het kerkgebouw alweer

te klein. Op de plaats van de oude kerk

verrees in twee jaar tijd het huidige

kerkgebouw in neogotische stijl, onder

architectuur van de bekende bouwmees-

ter P.J.H. Cuypers uit Roermond. Aan-

vankelijk nog zonder toren, maar na de

oprichting door enkele invloedrijke paro-

Restauratie

Hilversum, R.-k. Sint-VituskerkBouwer: L. van den Brink & Zonen, 1859

HoofdmanuaalPrestant 8 vtBourdon 16 vtHolpijp 8 vtOctaaf 4 vtFluit 4 vtQuint 3 vtOctaaf 2 vtMixtuur 2-4 stCornet 5 stTrompet 8 vt

BovenmanuaalPrestant 4 vtHolpijp 8 vtDwarsfluit disc. 8 vtViola da Gamba 8 vtFluit 4 vtOctaaf 2 vtBlokfluit 2 vtKromhoorn 8 vt

PedaalPrestant 8 vtSubbas 16 vtHolpijp 8 vtOctaaf 4 vtFagot 16 vtTrombone 8 vt

De Sint-Vituskerk in 2011.

Foto

: Wik

imed

ia/D

.W.M

. Ver

wei

j

Ach, blijf met uw genadeLvdK 423 - Weerklank 420

Gerrit Kommers

juni 201934 De Orgelvriend

OrgelhistorieOrgel en jeugd

Lydia Vroegindeweij

Orgelkids deelt internationale ervaringen

Ontmoeting met gelijkgestemdenIn april 2019 presenteerde Lydia

Vroegindeweij het project Orgelkids in

Stade (D) tijdens een driedaags sympo-

sium over orgelcultuur en jeugd. Naast

de inhoudelijke informatie waren ook

de ontmoetingen zeer waardevol: “Het

is zo inspirerend om te merken dat er

nog veel meer mensen zijn die de jeugd

willen bereiken met mooie activiteiten.

De ervaringen delen en contacten leg-

gen met anderen die aan hetzelfde doel

werken is enorm verrijkend” vertelde

een van de deelnemers. Die uitwisseling

zal ook zeker een element zijn tijdens

de Inspiratiedag in Amersfoort. In veel

orgelcommissies is immers vaak wel een

voortrekker te vinden, die er graag werk

van wil maken om de jeugd aan te spre-

ken, maar nog niet precies weet wat en

hoe. Wat is een goed project rond ons

orgel? Hoe krijg je plaatselijk een project

van de grond met de scholen? Een goed

project vereist samenspel en medestan-

ders. Tegelijk hebben orgelcommissies

meer taken en moet het werk al verdeeld

worden over een kleine groep vrijwilli-

gers. Juist dan helpt een stimulans om op

zo’n dag gelijkgestemden te ontmoeten

en bovendien met bruikbare ideeën thuis

te komen, die relatief eenvoudig uitvoer-

baar te maken zijn.

Als warming up delen we graag

alvast een paar voorproefjes van

concepten en workshops, die

op 4 juli of in het te verschij-

nen boek Orgel in de klas uitge-

breider aan bod zullen komen.

Vogelconcert met kinderenBarokorgels hebben soms een

speels effectregister dat een

vogel imiteert, de Nachte-

gaal, Rossignol of Vogelsang.

In Nederland treffen we die

helaas nauwelijks aan. Maar een

klanklandschap met vogelgelui-

Over ruim een maand is het

zover: op 4 juli vindt de feestelijke

Orgelkids Inspiratiedag plaats in

Amersfoort. Elkaar ontmoeten,

mogelijkheden ervaren en educa-

tieve ideeën uitwisselen, dat zijn

belangrijke ingrediënten voor deze

dag, bedoeld voor orgelvrienden

uit Nederland en Vlaanderen. Hoe

maak je de jeugd warm voor het

orgel? Die vraag wordt wereldwijd

gesteld, en op veel verschillende

manieren beantwoord. De inten-

sieve internationale contacten van

Orgelkids maken een uitwisseling

van goede ideeën en bewezen

praktijkvoorbeelden een stuk

eenvoudiger. Op deze dag onder-

zoeken we samen veel van die

verzamelde mogelijkheden, in pre-

sentaties, workshops, gespreks-

ronden, concerten en met een

(internationale) informatiemarkt.

den in de kerk nabootsen kan gelukkig

ook op een andere manier. Er bestaan

originele fluitjes waarmee vogels te imi-

teren zijn (bijv. de Audubon bird call).

Gecombineerd met de akoestiek van de

kerk levert dat een fantastisch effect op.

Een paar kinderen spelen voor ‘vogel’ en

samen met de organist improviseren zij

bijvoorbeeld een boswandeling. In een

aansluitend concert past daar uitstekend

orgelliteratuur bij zoals Capriccio sopra

il Cucu van Johann Caspar Kerll, Engels

Nachtegaeltje van Jacob van Eyck of Le

Coucou van Louis-Claude Daquin. Met

oudere kinderen kun je ook een tech-

nische uitdaging aangaan door zelf een

nachtegaalregister te bouwen, gebaseerd

op de waterfluit.

Orgelkind van de dagBij veel organisten ontstond de orgel-

liefde door de zondagse verleiding: als

kind luisteren naar het orgelspel in de

kerk en kijken bij de orgelbank. Ook op

kinderen van nu kan die vonk nog over-

slaan. Maak er eens een serieuze taak en

functie van: ‘Assistent-organist van de

dag’. Dit kind is op de afgesproken zon-

dag op tijd aanwezig in de kerk, helpt de

organist bij het ordenen en klaarzetten

van de muziek op de lessenaar, misschien

Vogelfluitjes.

Foto

: Lyd

ia V

roeg

inde

wei

j

Nieuwsgierig naar derest van de inhoud?Neem een (proef)abonnementof bestel een los nummer opwww.orgelvriend.nl

Proefabonnement van3 nummers voorslechts € 14,00

Of neem een abonnement.Het eerste jaar voor€ 42,75 daarna € 57,-(bij betaling via machtiging € 1,00 korting)

Enkhuizen, Westerkerk

Garmerwolde, Dorpskerk

Hilversum, R.-k. Sint-Vituskerk

rgelvriendDe

Interview met Hans Fidom

Prijs los nummer € 7,00

Jaargang 61 • nr. 5 • juni 2019

rgelvriendDe