uitvoeringsagenda - raad.oude-ijsselstreek.nl · de achterhoek als dé ontwikkel- én maakregio van...

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 0: Achterhoek2020 Programmalijn 0.1: Verbindingsorganisatie Achterhoek2020 Wat speelt er?

Op 2 juli 2014 hebben de 3 O’s (Ondernemers, maatschappelijke Organisaties en Overheid) samen de ‘Uitvoeringsagenda Achterhoek’ onderschreven.

Inmiddels is de Uitvoeringsagenda Achterhoek2.0 gereed met als strategische focus “Smart Industry”. Deze focus komt het sterkst tot uiting via de hoofdopgave “Werken” en deze opgave is daarom tot ‘Smart Werken’ omgedoopt. Daarnaast wordt er ingezet op de opgaven “Wonen” en “Bereikbaarheid”,

vanuit het besef dat deze twee onderwerpen randvoorwaardelijk zijn voor een succesvolle realisatie van de opgave “Smart Werken’.

De 3 O’s organiseren zich rond de opgaven en maken gebruik van de kracht van het netwerk. Er worden zogenaamde ‘coalitions of the willing’ gevormd

rond initiatieven en projecten. Per project wordt afgesproken hoeveel en in welke verhouding de partners bijdragen aan het project. Via de Stuurgroep Achterhoek2020 en haar verbindingsorganisatie (o.a. bestaande uit 3 kennismakelaars) initiëren, ondersteunen, stimuleren of sturen de 3 O’s de realisatie

van de gezamenlijke doelen.

Om de Stuurgroep Achterhoek 2020 in staat te stellen haar doelen te verwezenlijken, is jaarlijks € 300.000 aan ‘procesmiddelen’ benodigd. Op 2 juli 2014 is

afgesproken dat de provincie Gelderland hieraan 50% bijdraagt. De andere 50% dragen de overige partners van Achterhoek2020 bij in de verhouding 80% (door overheden in de Achterhoek), 10% (door ondernemers) en 10% (door maatschappelijke organisaties).

Doel(en): Resultaten:

Economische ontwikkeling en werkgelegenheid voor alle Achterhoekers

(opgave ‘Smart Werken’) Aantrekkelijke woon- (en leef) omgeving (opgave ‘Wonen’)

Bereikbare Achterhoek (opgave ‘Bereikbaarheid’)

Een gezamenlijke visie en focus voor de toekomst van de Achterhoek;

Een gelijkwaardige en intensieve samenwerking tussen Ondernemers,

Maatschappelijke organisaties en Overheid; Verbindingen tussen mensen en organisaties;

Een Achterhoekbreed gedragen Uitvoeringsagenda Achterhoek2.0.

Dit leidt tot:

Behoud of zelfs groei van werkgelegenheid in de Achterhoek (behoud of

groei van het verdienvermogen van de Achterhoek) en een daarop

toegesneden beroepsbevolking; De Achterhoek als dé ontwikkel- én maakregio van SMART producten en

concepten die ook in NL en daarbuiten vermarkt worden;

De Achterhoek als een erg aantrekkelijke plek om te wonen, met

kwalitatief goede voorzieningen en een passende vastgoedvoorraad; Een fysiek als digitaal snel bereikbare Achterhoek.

Bijdrage aan de krimpproblematiek: Middelen1:

De demografische ontwikkelingen vormen één van aanleidingen voor de

Achterhoekagenda2020. Alleen met een goede economische ontwikkeling is er voldoende basis om de gevolgen van bevolkingsdaling en –vergrijzing en

–ontgroening op te kunnen vangen. Vandaar focus op en prioriteit voor de opgave “Werken”. Ook wordt bijvoorbeeld ingezet op de directe gevolgen

van bevolkingskrimp zoals aanpassingen in de (nieuwbouw)vastgoedvoorraad.

Totale kosten: Dekking:

Provincie Gemeente(n) Derde(n)

€ 300.0001

€ 150.000

€ 120.0002 € 30.000

1 Per jaar 2 Gedeeltelijk in uren

Projecten: (lijst is dynamisch)

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 0: Achterhoek2020 Programmalijn 0.2: Opstarten en ondersteunen nieuwe initiatieven en projecten Wat speelt er?

Op 2 juli 2014 hebben de 3 O’s (Ondernemers, maatschappelijke Organisaties en Overheid) samen de ‘Uitvoeringsagenda Achterhoek’ onderschreven.

Inmiddels is de Uitvoeringsagenda Achterhoek2.0 gereed met als strategische focus “Smart Industry”. Deze focus komt het sterkst tot uiting via de hoofdopgave “Werken” en deze opgave is daarom tot ‘Smart Werken’ omgedoopt. Daarnaast wordt er ingezet op de opgaven “Wonen” en “Bereikbaarheid”,

vanuit het besef dat deze twee onderwerpen randvoorwaardelijk zijn voor een succesvolle realisatie van de opgave “Smart Werken’.

De 3 O’s organiseren zich rond de opgaven en maken gebruik van de kracht van het netwerk. Er worden zogenaamde ‘coalitions of the willing’ gevormd rond

initiatieven en projecten. Per project wordt afgesproken hoeveel en in welke verhouding de partners bijdragen aan het project. Via de Stuurgroep Achterhoek2020 en haar verbindingsorganisatie (o.a. bestaande uit 3 kennismakelaars) initiëren, ondersteunen, stimuleren of sturen de 3 O’s de realisatie

van de gezamenlijke doelen.

Naast “procesgeld” (zie programmalijn 0.1 Verbindingsorganisatie Achterhoek2020) heeft de Achterhoek (Stuurgroep Achterhoek2020) behoefte aan concrete

middelen om activiteiten en projecten vlot te trekken, te ondersteunen of deze onder eigen regie uit te voeren (Vergelijk de middelen “Faciliteren van het transitieproces’ uit het ‘Regiocontract 2012-2015’). Het gaat hier om activiteiten en projecten die rechtstreeks bijdragen aan de doelen van de

Uitvoeringsagenda Achterhoek, maar zonder concrete ondersteuning niet van de grond komen.


Economische ontwikkeling en werkgelegenheid voor alle Achterhoekers

(opgave ‘Smart Werken’)

Aantrekkelijke woon- (en leef) omgeving (opgave ‘Wonen’)

Bereikbare Achterhoek (opgave ‘Bereikbaarheid’)

Met concrete middelen, vlotgetrokken, ondersteunde en/of onder regie van

de stuurgroep uitgevoerde activiteiten en projecten (voor de

Uitvoeringsagenda Achterhoek) die zonder deze middelen niet van de grond

zouden zijn gekomen. Dit leidt tot:

Behoud of zelfs groei van werkgelegenheid in de Achterhoek (behoud of

groei van het verdienvermogen van de Achterhoek) en een daarop toegesneden beroepsbevolking;

De Achterhoek als dé ontwikkel- én maakregio van SMART producten en

concepten die ook in NL en daarbuiten vermarkt worden;

De Achterhoek als een erg aantrekkelijke plek om te wonen, met kwalitatief

goede voorzieningen en een passende vastgoedvoorraad; Een fysiek als digitaal snel bereikbare Achterhoek.

Bijdrage aan de krimpproblematiek: Middelen:

De demografische ontwikkelingen vormen één van aanleidingen voor de

Achterhoekagenda2020. Alleen met een goede economische ontwikkeling is er voldoende basis om de gevolgen van bevolkingsdaling en –vergrijzing

en –ontgroening op te kunnen vangen. Vandaar focus op en prioriteit voor de opgave “Werken”. Ook wordt bijvoorbeeld ingezet op de directe

gevolgen van bevolkingskrimp zoals aanpassingen in de (nieuwbouw)vastgoedvoorraad.


Provincie Gemeente(n)/derden

€ 200.0001 € 100.000 € 100.0002

1 Per jaar 2 (Gedeeltelijk) door ureninzet

Projecten: (lijst is dynamisch)

1. Nog uit te werken concrete projecten voor de Uitvoeringsagenda Achterhoek2.0

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 1: Werken Wat speelt er?

De Achterhoek krijgt de komende jaren te maken met een daling van de bevolking. Uit krimponderzoek is gebleken dat het maken van scherpe keuzes en het inzetten op het draaiende houden van de economie belangrijke voorwaarden zijn bij de aanpak van de bevolkingsdaling. Economische clustervorming is een

effectieve wijze om de regionale economie draaiende te houden en welvaart aan te jagen. In de Achterhoek is de innovatieve maakindustrie een krachtige en onderscheidende motor. De kansen die Smart Werken biedt, geven deze sector ook een zeer positief toekomstperspectief. Deze zaken zijn meegenomen bij

het bepalen van de strategische focus van de Achterhoek. Deze strategische focus is verder uitgewerkt in de Uitvoeringsagenda Achterhoek 20202.0.

De focus op Smart Werken is een belangrijke stap in het realiseren van een toekomstbestendige economie in de Achterhoek. Er is in gezamenlijkheid (drie

O’s) een Actieplan Smart Industry opgesteld en de economische profilering is eveneens afgestemd op deze focus via ‘Smarthub, toekomst in de maak’. Ook worden er crossovers gemaakt naar andere sectoren dan de maakindustrie, zoals zorg, agrofood/biobased economy, duurzame energietransitie en

vrijetijdseconomie. De verwachting is dat er de komende jaren ook crossovers naar andere sectoren zullen ontstaan, zoals de bouwsector en de overheid (Smart Gouvernment).

Een voorwaarde voor economische groei op het gebied van Smart Industry is voldoende geschoold personeel. Het is daarom van belang dat het onderwijs

goed op deze ontwikkeling wordt aangesloten. Het Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt (POA) zet de komende jaren hierop in. Ook over de grens liggen er

kansen ten aanzien van de arbeidsmarkt. Uit de “Atlas van kansen voor de grensregio Achterhoek-Borken” blijkt dat het aantal beschikbare banen voor de

inwoners van beide regio’s toeneemt, als de arbeidsmarkten door grensoverschrijdende samenwerking meer integreren. Kennis van de buurtaal is hiervoor de

belangrijkste voorwaarde. Om de kansen voor grensoverschrijdende samenwerking verder en beter te benutten, is het nodig om samen met de Duitse

partners de concrete kansen scherper in beeld te brengen en afspraken te maken.

Het programma Werken kent de volgende programmalijnen:

1.1 Smart Werken: Masterplan SmartHub

1.2 Crossovers Smart Industry: Zorg (a), Agrofood/biobased economy (b), Duurzame energietransitie (c) en Vrijetijdseconomie (d)

1.3 Onderwijs en arbeidsmarkt

1.4 Grensoverschrijdende samenwerking

De programmalijnen zijn verder uitgewerkt in de programmaformats onder Werken.

Doel(en) Resultaten:

Door het realiseren van een toekomstbestendige economie wordt een bijdrage geleverd aan de aanpak van de

bevolkingsdaling.

Een toekomstbestendige Achterhoekse economie. (zie voor gedetailleerde resultaten de programmaformats onder Werken)

2

Bijdrage aan de krimpproblematiek Middelen:

Een toekomstbestendige economie en economische groei zijn

belangrijke voorwaarden voor de aanpak van de bevolkingsdaling.



€ 18.871.832 + Pm

(zie programma’s

onder Werken)

€ 8.044.010 + Pm

(zie programma’s

onder Werken)

€ 8.053.590 (gezamenlijk)

€ 657.000 + Pm

(zie programma’s onder Werken)

€ 2.635.000 + Pm

(zie programma’s onder Werken)

3

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 1: Werken Programmalijn 1.1: Masterplan SmartHub Wat speelt er?

De Achterhoek is een regio met een hoogwaardige en innovatieve scheppende industrie met relatief veel MKB bedrijven die toekomstgericht werken, lange

termijn doelstellingen hebben en goed samenwerken. De Achterhoek wil een economisch nog krachtiger gebied worden door in te zetten op de kansen die “smart Industry” biedt en dit principe in zoveel mogelijk sectoren door te voeren.

De regiegroep Smart Industry Achterhoek bestaat uit een afvaardiging van Achterhoekse bestuurders van de overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Samen is de uitdaging opgepakt om middels het principe Smart Industry bedrijven en (jong) talent te binden aan de Achterhoek.De Regiegroep

Smart Industry heeft een Masterplan SmartHub opgesteld. Dit Masterplan is gestoeld op de vier pijlers van Smart Industry: 1. New Business: Versneld ontwikkelen en toepassen van nieuwe producten, productietechnologieën en businessmodellen op basis van reeds beschikbare

kennis.

2. New Knowledge: Bevordering van cross-sectorale kennisontwikkeling en –overdracht.

3. New Skills: Meer kennis en vaardigheden bij ondernemers en werknemers en toegang tot talen.

4. New Profiling: Juiste communicatie/ profilering naar de doelgroepen (Achterhoeks) talent en (Achterhoekse) bedrijven


De Achterhoek is een regio die er alles aan doet om de economische motor

draaiende te houden. Dat willen we doen door waar we al goed in zijn, onze hoogontwikkelde maakindustrie, in een hogere versnelling te zetten. We

hebben meer Achterhoekse ondernemers en bestuurders nodig die deze

uitdaging oppakken. En tevens vraagt het ook om medewerkers met de juiste opleiding en motivatie. Het is dus heel belangrijk om talent aan ons te binden.

Middels het Masterplan Smart Hub, waarin projecten en processen omschreven staan, wordt er gezamenlijk (drie O’s) opgetrokken om bedrijven en talent te

behouden en aan te trekken.

1. Nieuwe producten, productietechnologieën en business modellen

worden op basis van reeds beschikbare kennis versneld ontwikkeld en toegepast.

2. Cross-sectorale kennisontwikkeling en –overdracht wordt bevorderd.

3. Meer kennis en vaardigheden bij ondernemers en werknemers en

toegang tot talen.

4. Juiste communicatie/ profilering naar de doelgroepen

(Achterhoeks)talent en (Achterhoekse) bedrijven

4

Bijdrage aan de krimpproblematiek: Middelen (exclusief onderdeel project Smart Marketing)

De Achterhoek staat voor een uitdaging om met minder mensen het niveau

van welzijn en welvaart te behouden en liever nog te verhogen. De ambitie is een krachtige regionale economie met werkgelegenheid voor iedereen. Dit wil

de Achterhoek bereiken door in te zetten op het concept Smart Industry. Smart Industry wordt wel de vierde industriële revolutie genoemd. Het wil

zeggen dat bedrijven de allernieuwste technieken op het gebied van digitalisering, informatieoverdracht en productie combineren. Dit biedt

vergaande en ongekende mogelijkheden. Achterhoekse ondernemers,

maatschappelijke organisaties en de overheid hebben het concept omarmd als richtinggevend voor de toekomst.


Provincie Bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, gemeenten,

rijksoverheid en overige

€ 13.752.600 € 5.699.010

€ 8.053.590

Projecten: (lijst is dynamisch) Projectformulier:

Zie Masterplan SmartHub

5

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 1: Werken Programmalijn 1.2a: crossover – Zorgsector Wat speelt er?

De Zorg is één van de grootste (en sterkst groeiende) sectoren en daarmee één van de belangrijkste werkgevers binnen de Achterhoek. De verwachting is

dat dit ook in de komende jaren zo zal zijn, hoewel de zorgbudgetten (vanuit de overheid) onder druk staan. Daarentegen neemt als gevolg van de vergrijzing binnen de Achterhoek de (absolute) vraag naar zorg en ondersteuning waarschijnlijk toe. Het aantal ouderen in de Achterhoek zal (zowel relatief

als absoluut) stijgen. En hoewel mensen ook langer gezond blijven, krijgen echter steeds meer mensen te maken met ‘welvaartsziekten’ en intensieve zorg in

hun laatste levensjaar (bijvoorbeeld als gevolg van dementie). Daarbij blijven de mensen steeds langer in hun eigen woning wonen. Dit geldt overigens niet alleen voor ouderen, ook van kwetsbare mensen met ondersteuningsvragen wordt verwacht dat zij minder beroep doen op intramurale zorg en meer zelf

oplossen, samen met hun netwerk én met lichtere ondersteuning. Daarbij is van groot belang dat een beroep wordt gedaan op de “eigen kracht” van de samenleving. Wat kun je zelf bijdragen en waar ben je goed in? Bijvoorbeeld: iemand die lichamelijk beperkt is en zorg nodig heeft, kan op zijn beurt wel

boodschappen met de scootmobiel doen voor zijn buurvrouw. Iemand met een verstandelijke beperking kan helpen om de buurtsuper in stand te houden.

Iemand die licht dementerend is kan helpen bij de wasverzorging. Mensen met ondersteunings- en zorgvragen kunnen daarmee (ook) elkaars netwerk worden en elkaar ondersteunen en minder afhankelijk worden van professionele ondersteuning. Deze ondersteuning blijft, door inzet van slimme (smart)

technologie, op afstand bereikbaar en inzetbaar. Door de relatief grote afstanden in de Achterhoek is de fysieke afstand tussen zorgverlener en zorgvrager vaak groot. De zorgsector (zowel de cure als de care) en samenleving zelf staan voor de grote opgave op deze ontwikkelingen aan te sluiten. Cruciaal is een

laagdrempelige, bereikbare infrastructuur van ondersteuning in wijken, met name in kleine kernen. Alleen dan kunnen nieuwe, lichtere combinaties van gemeenschapszorg, laag- en hoogcomplexe ondersteuning ontstaan, waardoor mensen gemakkelijker kunnen (blijven) omgaan met hun beperking (Zij zijn

dan ‘positief gezond’). Voor de Achterhoek met zijn vele kleine kernen is dit een strategische opgave, die ook is gedefinieerd in de ‘Transformatieagenda’

zoals opgesteld door de gezamenlijke gemeenten.

Deze ontwikkelingen vragen om innovatieve ondersteuningsconcepten, -producten en –hulpmiddelen en de inzet van digitale technologische (SMART) oplossingen. Deze crossovers tussen de zorgsector en de maakindustrie en de inzet van ICT zijn voor de Achterhoek van strategisch belang. Door op te

trekken met de sterke Achterhoekse maakindustrie en te focussen op de digitale en technologische oplossingen (denk aan bijvoorbeeld aan ‘zorg op afstand’

zoals beeldbellen, het uitlezen van lichamelijke conditie op afstand en de inzet van zorgrobots, maar ook domotica en slimme vervoeroplossingen, zodat iedereen in zijn eigen woning kan blijven wonen) zal voor iedereen die dat nodig heeft maatwerk zorg en ondersteuning beschikbaar zijn. De ontwikkeling en

productie van slimme zorg(hulp)producten en het gebruik maken van de grote hoeveelheid digitale informatie die beschikbaar is, levert economische ontwikkeling en werkgelegenheid op. Deze kan nog eens een extra impuls krijgen als de innovaties ook in de rest van Nederland (of daarbuiten) vermarkt

worden (De toekomst van Nederland wordt gemaakt in de Achterhoek). Maar bovenal levert deze inzet op dat mensen minder afhankelijk zijn, meer regie ervaren over hun eigen leven en meer deel uitmaken van de samenleving.

6


Economische ontwikkeling en werkgelegenheidsbehoud, zowel direct (in de

zorg) als gerelateerd (in de maakindustrie, ICT etc.) Innovatieve zorg/ondersteuning op maat voor iedereen (in de Achterhoek)

Ontwikkeling van slimme op ICT gebaseerde zorgproducten voor de Achterhoek,

maar zeker ook voor Nederland.

Achterhoekers ervaren grote mate van ‘eigenredzaamheid’ en voelen zich

ondanks eventuele beperking heel gezond (positieve gezondheid).

Behoud of zelfs groei van werkgelegenheid in de Achterhoek in

zorg, maakindustrie en ICT. Achterhoek is dé ontwikkelregio van slimme zorgproducten en

concepten die ook in NL en daarbuiten vermarkt worden.

Hoge score van Achterhoekers op ‘positieve gezondheid’.


Ondanks sterke vergrijzing in de Achterhoek blijft er goede en betaalbare zorg en ondersteuning beschikbaar voor iedereen die dat nodig heeft door de inzet van

slimme innovatieve concepten en producten. Mensen worden gestimuleerd en gefaciliteerd om “samenredzaam” te kunnen zijn. Bovendien levert de ontwikkeling

en vermarkting van deze producten en concepten werkgelegenheid op. En werk/economische ontwikkeling is de basis om krimpgerelateerde ontwikkelingen op

te kunnen vangen.



p.m

Fieldlab Zorg: € 1.695.000

p.m.

Fieldlab Zorg: € 795.000

p.m

p.m

Fieldlab Zorg: € 900.000


1.2a.1 Fieldlab Zorg Achterhoek Gereed 1.2a.2 Fieldlab 2e lijns Zorg Achterhoek Loopt reeds. 1.2a.3 Smart Village (gemeenschap) Volgt 1.2a.4 Smart Matching (Iedereen doet mee) Volgt 1.2a.5 @-learning Zorg en Welzijn Volgt 1.2a.6 Gezondheidspark Oost Volgt

7

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 1: Werken Programmalijn 1.2b: crossover – Agrofood en Biobased Economy Wat speelt er?

Agrofood Onder invloed van de groeiende wereldwijde voedselvraag stijgen – op lange termijn bezien – landbouwprijzen. Diervriendelijke en biologische landbouw zijn groeimarkten, de ambitie is om via toepassing van landbouwproducten als energiebron nieuwe perspectieven te openen waarbij Smart Industry kan helpen

om de kosten verder te drukken. Precisielandbouw betekent dat Smart Industry zijn intrede doet om acties in ruimte en tijd te optimaliseren met behulp van

techniek die ondersteunt bij waarneming, diagnose, beslissing, actie en evaluatie. Precisielandbouw is kansrijk voor de Achterhoek aangezien er veel kleine innovatieve bedrijven zijn die werken met sensoren en mechanisatie.

Door hightechsystemen en -materialen en de nieuwe mogelijkheden van ICT toe te passen, is de agrofood sector beter toegerust om de grote maatschappelijke uitdagingen waarvoor het zich gesteld ziet aan te kunnen. Met haar hoge economische en ecologische druk is Oost Nederland de ideale

‘pressure cooker’ om deze nieuwe mogelijkheden te ontwikkelen en tot waarde te brengen.

De ontwikkelingen op het gebied van agrofood maken onderdeel uit van de gebiedsopgave van Food Valley. De Achterhoekse bedrijven zijn nagenoeg niet aangesloten, maar kunnen hierop zeker aanvullend zijn. Via een regionale aanpak zal met de actoren uit de drie O’s verkend worden voor welke onderdelen

en hoe relevante Achterhoekse partijen en partners zich kunnen aansluiten. Biobased Economy Een ander belangrijk aspect van de agrofood sector in de Achterhoek is de opkomst van de biobased economy. De biobased economy is onderdeel van de

circulaire economie en is van belang voor de innovatiekracht en de werkgelegenheid in de Achterhoek. De Achterhoek met haar landelijk gebied is bij uitstek

geschikt als proeftuin voor biobased economy. De ambitie is om de afvalstof mest als een grondstof in te zetten; de Achterhoek staat bekend als de meest innovatieve regio als het gaat om mestverwerking, waarbij de focus ligt op het slimmer en rendabeler maken van de productieprocessen van

mestverwerking. Dit geschiedt vooral op het innovatiecentrum mestverwerking Achterhoek i.o.. De komende jaren zal echter ook voor andere sectoren worden verkend welke mogelijkheden er zijn op het vlak van biobased economie. Aanluiting onderwijs-arbeidsmarkt Het Groene onderwijs (AOC) ondergaat onder invloed van de ontwikkelingen van biobased economy en agrofood een transitie naar een toekomstgerichte

aansluiting van onderwijs-arbeidsmarkt. De focus van het onderwijs ligt op procestechniek en slimme handen. Er ontstaan vitale leerkennisnetwerken om als regio te blijven innoveren en ontwikkelen; Deze ontwikkelingen vinden vraaggestuurd plaats binnen de sectoren Agrofood en Groene Leefomgeving, en de

daaraan verbonden maakindustrie, onderhoud, logistiek en chemie. netwerk op het gebied van agrofood en biobased economy (o.a. kennistransfer naar arbeidsmarkt).

Er doen zich volop kansen voor om naar een toekomstbestendige landbouw toe te werken. In de Achterhoek zijn al projecten gestart die daarop inspelen, zoals: BICON-agenda, Vruchtbare Kringloop, ontwikkeling VALA-collectief, Stoken op Streekhout en de Groene Kenniswerkplaats Achterhoek.

8


- Stimuleren innovaties in de mestvergisting en het ontwikkelen van een

duurzame toepassing van de afvalstof mest als grondstof - Inzicht in de mogelijkheden voor de Achterhoek op het gebied van

agrofood (waaronder het ontwikkelen van korte hoogwaardige voedselketens)

- Een toekomstbestendig netwerk op het gebied van agrofood en biobased economy (o.a. kennistransfer naar arbeidsmarkt)

- Nieuwe positie agrosector bij behoud en ontwikkeling van natuur- en

landschap en leverancier van groene energie - Ontwikkeling precisielandbouw

- Innovatiecentrum Stichting Biomassa Achterhoek bij Groot Zevert in

Beltrum (inclusief onderzoeksbudget) - Een regionale aanpak hoe vanuit de Achterhoek kan worden

aangesloten bij de Food Valley - Procesondersteuning Stichting Biomassa Achterhoek en Groene

Kenniswerkplaats Achterhoek - Nieuw verdienmodel landschapsbeheer vanuit gebiedscollectieven

t.b.v. beheer en ontwikkeling Achterhoeks landschap/vergroening

Agrosector - Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Liemers ontwikkelt zich door

naar precisielandbouw

Bijdrage aan de krimpproblematiek:

Middelen:

Opvangen krimp in de agrarische sector door transitie van deze sector naar toekomstbestendigheid. Om- en bijscholing via het groene onderwijs leidt tot

behoud van arbeidsplaatsen en arbeidskrachten. Innovaties in de biobased

economy en agrofood dragen bij aan een gezonde sector. Daar waar leegstand leidt tot sloop van panden in dorpen, buurtschappen en stadscentra,

invulling daarvan stimuleren met groene, lokaal gedragen initiatieven.



€ 730.000*

+ PM

€ 380.000*

+ PM

PM € 350.000*

+ PM


1.2b.1 Ontwikkelen regionale aanpak Agrofood Volgt 1.2b.2 Innovatiecentrum (bij Groot Zevert), incl. onderzoeksbudget Stichting Biomassa Achterhoek Volgt 1.2b.3 Procesondersteuning Stichting Biomassa Achterhoek Volgt 1.2b.4 Doorwerking Groene Kenniswerkplaats incl. Ondersteuning/coördinatie KWPA 1.2b.4

1.2b.5 Lora (longrange) netwerk Volgt 1.2b.5 Heerlijckheid Achterhoek Volgt Loopt Vruchtbare kringloop Achterhoek en Liemers Loopt al

Loopt Ontwikkeling VALA-collectief Loopt al

Loopt Stoken op Streekhout Loopt al

*Tbv project Groene Kenniswerkplaats

9

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 1: Werken Programmalijn 1.2c: crossover - Duurzame energietransitie Wat speelt er?

De Achterhoekse gemeenten hebben een gezamenlijke ambitie om in 2020 50% CO2 te reduceren en om ‘energieneutraal te zijn in 2030’ Gemeenten willen

deze energietransitie waar mogelijk faciliteren en stimuleren. De Regio Achterhoek heeft in 2012 met behulp van het Europese INTERREG project EU2020 Going Local, thema ‘duurzaamheid en duurzaam transport’, het Local Action Plan (LAP) laten opstellen. In het LAP is gekwantificeerd hoe de Achterhoek de

doelstellingen kan bereiken. Een energieneutrale regio is nog ver weg; er moet nog veel werk verzet worden om de ambitie te halen. Om de energietransitie

in de regio te versnellen is in 2015 een regionale Energietransitienota Duurzame Energie Achterhoek opgesteld en vastgesteld door de verschillende colleges. De energietransitienota wordt verder geconcretiseerd in een regionale uitvoeringsagenda energietransitie (bijlage 1) die begin 2016 gereed zal zijn, hierin

worden projecten omschreven die bijdragen aan de energietransitie. Parallel hieraan hebben de Gelderse Natuur- en Milieufederatie, Netwerkbedrijf Alliander en het Klimaatverbond, in navolging van het nationale SER

“Energieakkoord voor Duurzame groei” van 6 september 2013, samen het initiatief genomen voor een Gelders Energieakkoord (bijlage 2). Het Gelders

Energieakkoord is een concretisering van dit nationale energieakkoord en is gericht op samenwerking in het veld die nodig is om de forse ambitie voor energieneutraliteit te bereiken. De provincie Gelderland heeft zich aangesloten bij dit initiatief en haar medewerking toegezegd. Het GEA is bezig de

verschillende onderwerpen uit te werken. De Achterhoek is hierbij aangehaakt.

De energietransitie valt in twee sporen uiteen; de energiebesparing in m.n. bestaande woningbouw, maar ook bij bedrijven (o.a. de ODA heeft hierin een belangrijke rol) en het zelf opwekken van duurzame of hernieuwbare energie. De energiebesparing bestaande woningbouw wordt meegenomen in het programma Wonen. Het heeft een sterke link met de plannen van het GEA hierover. Naar de mogelijkheden van energietransitie bij bedrijven wordt een verkenning gedaan. Energietransitie bij de overheid wordt opgepakt in synergie (of in samenwerking) met het GEA.

Opwekken duurzame energie In de Achterhoek zijn diverse trajecten ingezet rondom het opwekken van duurzame energie (op het gebied van zon, wind en biomassa). Dit is mede

mogelijk gemaakt door bestaande structuren als AGEM, ADV en het Verduursaam Energieloket. De komende periode zal de opwek van duurzame energie

worden doorgezet door het uitvoeren van projecten die m.n. in de regionale uitvoeringsagenda energietransitie zijn opgenomen. Deze projecten kunnen op termijn alleen tot hun recht komen als ook de randvoorwaarden er komen. Het opwekken van steeds meer duurzame energie heeft o.a. gevolgen voor het

elektriciteitsnet. Er zal in de Achterhoek daarom steeds meer behoefte zijn aan het inzetten van smart grids en slimme systemen, die de productie en het gebruik op elkaar afstemmen. Slimme netwerken zorgen voor inpassing van duurzame bronnen en maken het net flexibeler. Bovendien is het daardoor

mogelijk dat mensen niet alleen elektriciteit afnemen maar het ook leveren aan het net. Het opslaan van elektriciteit op bijvoorbeeld woningen- en wijkniveau (buffering) is een cruciale opgave waarop de komende jaren moet worden ingezet: hoe kan in een kleinschalige setting vraag en aanbod op elkaar worden

afgestemd?. Daarnaast worden in de Achterhoek momenteel slimme meters ingevoerd die inzicht geven in het verbruik én de energieleverancier helpen bij

het per regio afstemmen van energiestromen. Zo wordt verspilling tegen gegaan. Er zijn innovatieve bedrijven die duurzame oplossingen bedenken die bijdragen aan de verduurzaming. Het gaat hier m.n. om bedrijven in de maakindustrie. De automatisering speelt hierin een belangrijke rol.

10


- 20% energiereductie in de Achterhoek in 2020 tov 2012.

- Een energieneutrale Achterhoek (100%) in 2030 In de doelen wordt uitgegaan van een forse energiebesparing bij woningen en bedrijven. Dit onderdeel, energiebesparing komt terug in het programma Wonen. Daarnaast is er sprake van de opwek van energie uit hernieuwbare bronnen, hierbij wordt onderscheid gemaakt in duurzame warmte en duurzame elektriciteit. In de uitvoeringsagenda energietransitie wordt een strategie beschreven.

Diverse projecten op het gebied van zonne-energie, windenergie en biomassa zijn

uitgevoerd: - 10-20 zonne-energie projecten in de Achterhoek

- 2-4 additionele windenergie projecten in de Achterhoek - 5-10 biomassa projecten in de Achterhoek

- ontwikkeling smartgrids, slimme elektriciteitsnetten, slimme meters en opslag elektra.


Het inzetten op het draaiende houden van de economie is een belangrijke voorwaarde voor de aanpak van de krimp. De

energietransitie biedt nieuwe werkgelegenheid voor o.a. agrariërs (energie-/zonneboeren), installateurs en bouwbedrijven.

Daarnaast is er een link met leegstand/landschap. Mensen en voorzieningen zullen zich meer concentreren in de kernen, waardoor er

in het buitengebied gronden en bebouwing vrijkomen. Het zelf

opwekken van duurzame energie is een nieuw soort ruimtegebruik.



pm pm

Procesgeld en stimulerings-budgetten

pm

Uren en procesgeld

pm

Investeringen


Op de projectenlijst komen projecten te staan die o.a. zijn opgenomen in de Uitvoeringsagenda

Energietransitie die momenteel in ontwikkeling is. Onderstaand is ter illustratie een aantal mogelijke projecten weergegeven.

Volgt

Windenergie; afronden van windproject Den Tol en YARD/BAM in Netterden en het ontwikkelen van één of meerdere ( additionele ) locaties voor het plaatsen van windmolens (goed voor minimaal 33.5 MW opgesteld vermogen).

Windenergie; plaatsing van kleine en middelgrote windmolens. Zonne-energie op daken, kleinschalig; stimuleren en faciliteren dat particulieren zonnepanelen plaatsen. Hieronder vallen ook initiatieven zoals de

energiecoöperatie “”Echte Energie”. De gemeentelijke duurzaamheidleningen ook openstellen voor zonne-energie. Zonne-energie grootschalig; in elke gemeente (minimaal) een zonnepark realiseren Zonne-energie collectief op daken; in elke stelt de gemeente, bedrijven of instellingen daken ter beschikbaar voor burgers die zelf geen geschikt dak

hebben voor zonnepanelen. Dit kan via de verkoop van bijvoorbeeld zonnecertificaten. De businesscases moeten uitgewerkt worden , er kan gebruik gemaakt worden van bijvoorbeeld de postcoderoos en SDE+. Voorbeeld is het project zondelen in Berkelland (dak gemeentehuis).

Biomassa (houtovens); oprichten van kleine of middelgrote houtovens (incl. houtgestookte CV ketels). Dit voor n.m. warmteproductie en eventueel elektriciteit. Inzet op eigen stookhout.

Biovergisting grootschalig; realisatie BVA en RMS Laarberg. Andere mogelijkheden onderzoeken en faciliteren. Biovergisting kleinschalig; boerderijvergisters. Onderzoeken naar mogelijkheden voor boerderij (kleinschalige) vergisters. Overige DE bronnen; KWO, water ed. Alert blijven op nieuwe ontwikkelingen, instappen indien een kans zich voordoet. Project m.b.t. het inzetten van ongebruikte bouwgrond voor de opwekking van duurzame energie

11

Verkenning mogelijkheden energietransitie bij bedrijven * Zon op erf – project beschreven bij woningen leegstand Onder Wonen – leegstand (2.2) * Asbesttrein – project beschreven bij woningen leegstand Onder Wonen – leegstand (2.2) * Uitrol slimme meters bij alle huishouders en daaraan een energiebesparingslag koppelen.- bij Wonen Onder Wonen – bestaande woningen

(2.1) * Stimuleren van forse besparingen in de bestaande bouw o.a. in huur, particulier, MKB, grotere bedrijven ed.

Het energieloket verder uitbouwen zoals het een belangrijke coördinerende en stimulerende rol kan gaan spelen. Beschreven bij; wonen, werken.

Onder Wonen – bestaande woningen (2.1)

12

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 1: Werken Programmalijn 1.2d: crossover - Vrijetijdseconomie, versterken door betere kwaliteit Wat speelt er?

Opwaardering van de bestemming Achterhoek.

De vrijetijdseconomie is een belangrijke pijler voor de regionale economie en werkgelegenheid. De sector vrijetijdseconomie draagt 6,1% bij aan de werkgelegenheid in de Achterhoek waarbij de sector gestaag groeit. Naast werkgelegenheid draagt de sector, meer dan andere economische sectoren, bij

aan een betere leefbaarheid op het platteland en in de kernen. Doordat de sector niet op zichzelf staat, maar nauw verbonden is met andere thema’s zoals

landschap en leefbaarheid, is het een collectieve opgave van de Achterhoek om de gunst van de gast te winnen en de waardering van de bestemming Achterhoek op te waarderen.

De Achterhoek met zijn relatief grote maaksector zet in op Smart Industry als thema om een nog sterkere maaksector te ontwikkelen en economisch vitaal te

blijven. Vernieuwing in deze sector is gericht op een verdere digitalisering van de productie. Digitalisering kan klantgerichter toegepast worden in de

vrijetijdseconomie. Smart Industry biedt daarom kansen voor de maakindustrie én voor de vrijetijdseconomie. In Smart Industry draait alles om de integratie van ICT en geavanceerde technologie in flexibele producten en dienstverlening. Klanten krijgen directe invloed op de geleverde producten en diensten. De

klant wordt op maat bediend. Slimme producten genereren een constante stroom aan gegevens waarmee bedrijven hun producten verbeteren. Het draait om digitalisering, automatisering, robotisering, internet of things, en big data. Door gebruik te maken van een excellente infrastructuur van informatie- en

communicatietechnologie en perfect opgeleide medewerkers biedt Slim Werken kansen voor de vrijetijdssector. Door nieuwe mogelijkheden slim toe te

passen wordt beleving op maat gecreëerd. De vrijetijdssector blijft daardoor een “experience economy”. Daarbij moet het bedrijfsleven tailormade samenwerken en de klant cross-sectoraal centraal stellen. Zo liggen er bijvoorbeeld kansen in de combinatie van vrijetijdseconomie, zorg en slim werken.

Voorwaarde is dat kennis up-to-date is en de kennis wordt gedeeld om de vrijetijdseconomie te ontwikkelen.

Voorgaande uitdagingen hebben geresulteerd in een vrijetijdsagenda voor de periode 2016-2020 waarin de nieuwe ideeën, plannen en projecten staan. Deze worden uitgevoerd om te komen tot een sterke en toekomstbestendige vrijetijdssector in de Achterhoek. De Vrijetijdsagenda streeft naar het bundelen van

het kleinschalige en diverse aanbod van dagen verblijfstoerisme in een aantal thema’s; het versterken van het kwaliteitsniveau van het vrijetijdsaanbod; het

bieden van op maat gesneden belevingsconcepten voor de recreanten; benutten nieuwe technische mogelijkheden voor vooral nieuwe ICT toepassingen; benutten van nieuwe markten. Wifi is daarbij van belang en vooral de data die je met wifi kunt ontsluiten. Data kunnen we benutten voor analyses voor de

op maat gesneden beleving.

13


Een sterke en toekomstbestendige vrijetijdssector in de Achterhoek;

Versterken door een betere kwaliteit. Meer toeristen naar de Achterhoek trekken, die meer besteden en langer

verblijven. Sector overschrijdende duurzame samenwerking tussen bedrijven en

instellingen. Beleving op maat in flexibele producten en dienstverlening door perfect

opgeleide medewerkers.

1. Er is een netwerk van samenwerkende bedrijven en (cultuurhistorische)

instellingen (en ook zorgaanbieders) in combinatie met onderwijs die waarde creëren door continue informatie-uitwisseling en innovatie;

2. De Achterhoek is digitaal ontsloten door toepassing van nieuwe technologie; het kwaliteitsniveau van het vrijetijdsaanbod is versterkt

door digitale technieken; 3. De bezoeker wordt op locatie realtime op maat bediend. Per doelgroep

is content ontwikkeld;

4. Bestaande en nieuwe (digitale) TOP’s fungeren als economische motor; 5. In 2019 is slimme technologie toegepast binnen de promotie en

marketing campagne.


Naast een aantrekkelijk woon- en leefklimaat is ook de recreatieve

aantrekkelijkheid van de Achterhoek van belang voor het aantrekken van werknemers, toeristen en inwoners. Het landschap, de toeristische

infrastructuur en dienstverlening vormen hiervoor de basis. Blijvende

investeringen in landschap, infrastructuur, dienstverlening en de promotie ervan zijn nodig om de kwaliteit van het vestigingsklimaat in de Achterhoek te

behouden. Dit betekent dat voor de beleving op maat gebruik gemaakt wordt van de nieuwste technieken. Toepassingen worden verkend en vervolgens

breed uitgerold over de Achterhoek.



€2.340.000 + pm (wifi)

€1.170.000

€585.000 €585.000


1.2d.1 Digitale beleving in de Achterhoek 1.2d.1

1.2d.2 Mobiliteit als beleving met de E-Kar 1.2d.2

14

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 1: Werken Programmalijn 1.3: Onderwijs en Arbeidsmarkt Wat speelt er?

De Achterhoek heeft enerzijds te maken met een krimpende beroepsbevolking en kent daarnaast een kansrijke en groeiende maakindustrie. De keuze om de

economische kansen verder te benutten door in te zetten om Smart Industry betekent op het terrein van onderwijs en arbeidsmarkt dat een sterke focus nodig is binnen het onderwijs op competenties die noodzakelijk zijn voor het realiseren van deze ambitie, zoals nadruk op ICT. Daarnaast zal moeten

worden ingezet op het verder versterken van de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven, scholing van zittend personeel, bevorderen instroom en

behoud jong talent en intersectorale mobiliteit. Ook een focus op grensoverschrijdende samenwerking is van belang. Tenslotte is er, naast de maakindustrie, ook sprake van moeilijk vervulbare vacatures in andere branches. Ook daarvoor zijn HCA activiteiten van belang


Bevorderen intersectorale mobiliteit naar sectoren met moeilijk

vervulbare vacatures, middels inzet van het Sectorplan Achterhoek Zowel aandacht voor ‘van werk-naar-werk’ als bemiddeling van

werkzoekenden naar moeilijk vervulbare vacatures

Bevorderen duurzame inzetbaarheid en leven lang leren

Toerusten van leerlingen (PO,VO, MBO,HBO) met noodzakelijke

competenties voor Smart Hub doelstelling (o.a. ICT kennis) Behoud en toename instroom jong talent in de Achterhoek

Inzet van het Techniekpact Achterhoek-Liemers met alle activiteiten

in het PO, VO en MBO op meer jongeren te laten kiezen en leren in

de techniek en de activiteiten om meer werkenden te stimuleren

voor een baan in de techniek

Meer jongeren kiezen voor Bèta opleidingen

het realiseren van een flexibele schil op de arbeidsmarkt middels

inzet van ZP’ers en flexpools, het versterken van ondernemerschap

om de genoemde ambities te realiseren

een gerichte agenda voor de invulling van meer aandacht voor Duits

en grensoverschrijdende samenwerking om extra banen te realiseren

Versterken van ZP- netwerken als flexibele schil op de arbeidsmarkt

Meer aandacht voor ondernemerschap in het onderwijs (PO, VO,

MBO en HBO)

Activeren Jong Ondernemerschap en ondernemerschap en

ondernemendheid bij werkenden

Invullen van 1000 moeilijk vervulbare vacatures

Realiseren van 200 banen over de grens

Versterken van leerlijn technieklokalen en realiseren verbinding met

Smart Hub programma Jaarlijks uitvoeren van Week van de Techniek

Jaarlijks uitvoeren van Bètadag voor HAVO/VWO leerlingen

Leerlingen hebben aantoonbaar meer kennis van de Duitse taal

Werknemers hebben aantoonbaar meer kennis van de Duitse taal

Instroom in VMBO techniek neemt toe met tenminste 10%

Instroom in MBO Techniek neemt toe met tenminste 10%

Keuze voor een Bèta profiel neemt toe met tenminste 10%

Vervolgkeuze voor een Bèta studie neemt toe met tenminste 10%

Tenminste 10% meer jong talent is beschikbaar voor de

Achterhoekse arbeidsmarkt

Aantal stageplekken en afstudeerplekken bij Achterhoekse bedrijven

neemt toe met tenminste 20% Deelnemers aan ondernemerschap activiteiten neemt toe met

tenminste 10%

15

HCA voor branches met moeilijk vervulbare vacatures zoals de

zorgsector, ICT, agro-food, transport, bouwen installatiebranche

en de horeca


Behoud vakmanschap in de regio

Bevorderen instroom in beroepen die aansluiten op de Achterhoekse

arbeidsmarkt

Totale kosten Dekking:



Smart Technical Education Opgenomen in het Masterplan SmartHub

16

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 1: Werken Programmalijn 1.4: Grensoverschrijdende samenwerking Wat speelt er?

De Achterhoek grenst aan Duitsland en daar komt onze ambitie uit voort om op elk beleidsterrein de barrièrewerking van de landsgrens zo laag mogelijk te

laten zijn of – als dat niet lukt - ons beter te wapenen die barrière te kunnen overwinnen. Denk daarbij aan economie, onderwijs, arbeidsmarkt, zorg, openbaar vervoer, basismobiliteit, gebruik van openbare voorzieningen voor sport, cultuur etc. Het bekend zijn met de buurtaal en –cultuur is voorwaarde

voor grensoverschrijdende samenwerking. Ook Rijk, provincies Gelderland en Overijssel en de regio Twente geven grensoverschrijdende samenwerking hoge

prioriteit. Grensoverschrijdende obstakels voor bedrijven, instanties en personen zullen (gezamenlijk) aangepakt moeten worden, in nauwe samenwerking met de grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden EUREGIO en Euregio Rijn-Waal.

In dit kader is reeds een aantal projecten opgestart, zoals I-Pro, Unlock en Leren zonder Grenzen.


a. Buurtaal introduceren in het onderwijs

b. Faciliteren van de grensoverschrijdende kansen en wegwerken van grensoverschrijdende belemmeringen (oa arbeidsmarkt, onderwijs)

c. Versterken van grensoverschrijdende competenties van overheid,

bedrijfsleven, inwoners en instellingen (o.a MKB stimuleren gebruik te maken van exportmogelijkheden naar Duitsland)

a. Doorlopende leerlijn basisonderwijs-vmbo-mbo-pabo Duitse taal

implementeren b. Aanstellen ontgrenzer(s)

c. Continuïteit van de grensinfopunten en de doorlopende leerlijn Duitse taal

is na 2018 gewaarborgd d. MKB is op de hoogte van mogelijkheden die exportmanagement naar

Duitsland biedt.


- Vergroten kansen op de arbeidsmarkt binnen een straal van 30

km - Bedrijven vergroten hun afzetgebied door exportmogelijkheden

naar Duitsland

Totale kosten Dekking:


a. €.3.542.132 b. PM

c. PM

d. PM

€ Interreg PM

PM

PM

€ 72.000 PM

PM

PM

800.000 PM

PM

PM


1.4.1 Interregproject Buurtaal 1.4.1

1.4.2 Aanstelling ontgrenzer(s) Volgt 1.4.3 In company-cursus voor MKB export met Duitsland Volgt 1.4.4. Aktieprogramma Achterhoek-Kreis Borken: Ontgrenzer Arbeidsmarkt-onderwijs Volgt 1.4.5 Interreg Project Smart Werken Volgt Grensoverschrijdend OV (Zie onder programmalijn 3,1 Fysieke Bereikbaarheid)

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 2: Wonen - creëren van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat Wat speelt er?

Sinds 2008 neemt de bevolking in de Achterhoek af, met name omdat er al decennia lang minder kinderen worden geboren. Daarnaast verlaten ieder jaar

meer mensen de regio, dan er voor in de plaats komen. De huishoudengroei komt regionaal in 2025 tot stilstand. Krimp geeft volop kansen, leidt tot meer creativiteit en innovatie en kan prima begeleid worden met een heldere ambitie. De Regionale Woonagenda 2015-2025 en de Uitvoeringsagenda van

Achterhoek 2020 kennen zo’n heldere ambitie voor de komende jaren. Er wordt gestreefd naar een vitale, economisch krachtige en toekomstbestendige

Achterhoek. Het programma Wonen richt zich enerzijds op het ontwikkelen van een evenwichtige kwalitatieve en kwantitatieve woningvoorraad en anderzijds op het

voorkomen en aanpakken van leegstand in (maatschappelijk) vastgoed en op wonen en zorg. Daarnaast willen we de Achterhoek vitaal houden en dat

betekent onder meer inzetten op wonen en zorg, basisonderwijs, sport en op bottom-up initiatieven op het gebied van leefbaarheid, zorg en duurzaamheid.


Het realiseren van een evenwichtige en kwalitatieve vastgoed-voorraad. Hierbij gaat het zowel om woningen, als om

maatschappelijk en zakelijk vastgoed en cultureel erfgoed. Dit vraagt om een heldere visie en aanpak en om het maken van

heldere keuzes. Deze aspecten worden gaandeweg ontwikkeld met een aanpak, die hierna beschreven is onder het kopje

‘randvoorwaarden’.

Het bestendigen van de leefbaarheid (inclusief de aanwezigheid van kwalitatief hoogwaardige en bereikbare voorzieningen).

De resultaten van het programma worden op blad 3 benoemd en zijn verder uitgewerkt in de drie programmalijnen:

2.1. Bestaande woningen

2.2. Leegstaand vastgoed

2.3. Voorzieningen


Het aantal inwoners en over enige tijd ook het aantal

huishoudens neemt af en zonder een gerichte aanpak ontstaat er een overmaat aan leegstaand vastgoed. Hierdoor komt de

kwaliteit van het woon- en leefklimaat onder druk te staan. Het

programma wonen draagt bij aan het behoud van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat, een gezonde leefomgeving

en een mooi landschap. Deze factoren spelen een rol bij de vestiging van bedrijvigheid en het aantrekken van werknemers.

Op dit moment is nog geen totaaloverzicht te geven, omdat diverse onderdelen pas in de

komende jaren ontwikkeld gaan worden (zie verder bij de programmalijnen).

Kosten

randvoorwaarden:

Dekking:


€ 150.000,= € 75.000,= € 60.000,= € 15.000,=

2

Focus binnen programma wonen

1. Het accent verschuift van uitbreiding van woon- en werkgebieden naar verbetering van bestaande gebieden. Herbestemmen van bestaand (cultuurhistorisch) waardevol vastgoed wordt de uitdaging. Specifieke aandacht besteden we aan (karakteristieke) zichtlocaties. Het slopen van

vastgoed biedt kansen voor het creëren van duurzame, groene en ruim opgezette gebieden. Ontwikkelingen worden niet zelfstandig bekeken, maar worden in samenhang met andere ontwikkelingen bekeken. Dit aspect is uitgewerkt in de programmalijn 2.1 en de daarbij behorende projecten 2.1.1 t/m 2.1.7.

2. Het ondernemerschap wordt ondersteund door revitalisering van bedrijventerreinen en compacte kernwinkelgebieden. We gaan uit van compacte

centra, waarbij (nieuwe) functies zoveel mogelijk worden geconcentreerd in het centrum van de hoofdkernen. Door slimme clusteringen te maken profiteren functies zoveel mogelijk van elkaar. Een ontwikkeling aan de rand van een kern kan ten koste gaan van een ontwikkeling in het centrum.

Dit willen we in samenhang bekijken. Dit aspect is uitgewerkt in de programmalijn 2.2 en de daarbij behorende projecten 2.2.1 en 2.2.2.

3. De krimp in de Achterhoek is een groeiend fenomeen. Er is nu nog maar beperkt sprake van leegstand, maar in het komende decennium gaat de

leegstand toenemen. Dit vraagt in het algemeen om een aanpak, die nú begint met kleine stapjes, veelal in de vorm van pilotprojecten. Bij het

ontwikkelen van deze pilots is vooral procesondersteuning nodig en soms wat procesgeld, omdat een aanpak voor het eerst uitgevoerd wordt. Van

belang is dat we enerzijds ervoor zorgen, dat we leren van de pilots en anderzijds dat de pilots kopieerbaar, uitbreidbaar en opschaalbaar zijn. Dan

dragen ze optimaal bij aan het realiseren van de doelen, die we nastreven. Dat doel moet een breed gedeeld en gedragen doel zijn, waarbij steeds

vastgesteld moet worden wat een project of aanpak bijdraagt aan het doel en wat de (maatschappelijk) toegevoegde waarde is van het project of de

aanpak.

Dit aspect is uitgewerkt in de programmalijn 2.2 en de daarbij behorende projecten 2.2.3 en 2.2.7.

4. Het landelijk en agrarisch karakter van de regio wordt gekoesterd. Andere functies (op het gebied van wonen & werken) zijn mogelijk zonder dat ze

elkaar negatief beïnvloeden. Toevoegen van ‘rood’ wordt zoveel mogelijk verevend met nieuw ‘groen’. Dit aspect is uitgewerkt in de programmalijn 2.2 en de daarbij behorende projecten 2.2.4, 2.2.5 en 2.2.6.

5. Gestreefd wordt naar het bestendigen en waar nodig verbeteren van de leefbaarheid en het behouden (en zo nodig samenvoegen) van basisvoorzieningen (ontmoeting, onderwijs, sport en zorg) in een optimale spreiding over de regio. Dit onderdeel is uitgewerkt in de programmalijn 2.3 en de daarbij behorende projecten 2.3.1 t/m 2.3.8.

Randvoorwaarden

Bij de uitvoering van het programma wonen is er sprake van een aantal randvoorwaarden. Deze randvoorwaarden geven enerzijds invulling aan het proces

en leiden anderzijds tot het vullen van een instrumentenkoffer, waarmee toekomstige projecten en activiteiten ondersteund en ingekaderd worden:

3

Monitoring: In beeld brengen van de ontwikkelingen in de afgelopen en komende jaren zijn op het gebied van het programma wonen en van de resultaten zijn van de inzet van mensen en middelen. Monitoring speelt tevens een rol bij (tussentijdse) evaluaties en verantwoordingen van de gerealiseerde projecten.

In 2017 wordt een webbased monitor gerealiseerd voor het volgen van de doelstellingen van het programma wonen.

Kennisdeling: Het is nuttig als er op gezette tijden kennissessies worden georganiseerd, waarin drie O-breed (ondernemers, organisaties en overheden)

kennis wordt gedeeld. Daarnaast is het nuttig dat samenwerking wordt gestimuleerd via het vormen van coalities en het ‘benoemen’ van ambassadeurs.

Communicatie: Wonen en bereikbaarheid vormen belangrijke voorwaarden voor werk(gelegenheid). Bij de communicatie over de vastgoedopgave is een

positieve framing van belang: denken in kansen en kwaliteiten. Tevens is het van belang om – naast de fysieke insteek – ook aandacht te hebben voor meer

emotionele aspecten als trots, ambitie, avontuur, creativiteit en lef.

Onderzoek: Het opzetten en (doen) uitvoeren van onderzoek naar de demografische ontwikkelingen, de gevolgen daarvan en de wijze waarop de krimp

benaderd moet worden. Hierbij worden de HBO-opleidingen en universiteiten rond de Achterhoek nadrukkelijk betrokken. Voor het doen van onderzoek kan gebruik worden gemaakt van de aanwezige gemeentelijke bewonerspanels. In 2017 wordt een onderzoek gehouden naar de woonwensen en de

leefbaarheid. De leefbaarheid (inclusief de aanwezigheid van kwalitatief hoogwaardige en bereikbare voorzieningen) wordt tijdens deze vervolgmeting in 2017 door de bewoners gewaardeerd op eenzelfde niveau als in 2013.

Financiën: Voor het realiseren van het Programma Wonen is geld nodig. Dat geld zal op allerlei manieren bij elkaar moeten komen. Als het gaat om

bijdragen van de overheid, dan zal dat minder subsidiegedreven en meer gericht op investeringen / revolverende middelen gaan. Na een pilotfase zal er voor

veel projecten en aanpakken een sluitende businesscase moeten ontstaan.

Aanpakken en instrumenten: Bij de uitvoering van (pilot-)projecten wordt steeds aandacht besteed aan het ontwikkelen van instrumenten en aanpakken,

die benut worden bij de uitvoering van toekomstige projecten en activiteiten. De aanpakken en instrumenten denken we onder meer aan:

- een eenduidig aanspreekpunt (loket) voor eigenaren met vragen over verduurzamen en toekomstbestendig maken van hun woning;

- een voor eigenaar-bewoners aantrekkelijke vorm van revolverende financiering, die tevens werkt als procesversneller (bv. blijverlening);

- een juridisch instrumentarium voor het slopen van woningen (nieuwe juridische eigendomsvormen, zoals coöperaties en uitruilen van woningen of locaties);

- een herstructureringsfonds of een juridische entiteit, die middelen gaat genereren voor herstructurering;

- een (grote) coalitie, waarin alle betrokken partijen commitment afgeven om samen de schouders onder de opgave(s) te zetten;

- een (integrale) aanpak, waarbij eigenaar-bewoners een eigen mix kunnen samenstellen van ingrepen op het gebied van energiebesparing en –opwekking,

onderhoud, comfort en levensloopbestendig maken van hun woning;

- een aanpak m.b.t. ‘rotte kiezen’;

- een pilot naar de mogelijkheden van flexibel bestemmen;

- ontwikkelen van een beslismodel/afwegingsmodel over welke functies en activiteiten waar toegestaan worden, incl. vangnet voor degenen die buiten de

boot vallen.

4

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 2: Wonen - creëren van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat Programmalijn 2.1: Bestaande woningen Wat speelt er?

De programmalijn Bestaande woningen richt zich op het ontwikkelen van een evenwichtige kwalitatieve en kwantitatieve woningvoorraad. Zo’n 25% van de

woningen zijn eigendom van de vier woningcorporaties, verenigd in het ACo. Zij hebben de garantie afgegeven voor hun voorraad zorg te dragen voor voldoende sociale huurwoningen met een door de huurders en woningzoekenden gewenste kwaliteit en prijs. Deze programmalijn richt zich daarom met

name op de bestaande particuliere woningvoorraad (65% koopwoningen en 10% particuliere huurwoningen). In de Regionale Woonagenda 2015-2025 zijn

op hoofdlijn doelen en aanpakken beschreven. Deze agenda is onlosmakelijk verbonden met het programma wonen in de Uitvoeringsagenda 2.0. De doelen en aanpakken uit de woonagenda worden uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de Stuurgroep Regiovisie Wonen (PoHo ROV + corporaties +

provincie). Er worden nog maar zeer beperkt extra woningen toegevoegd. Het vraagstuk dient in de bestaande woningen aangepakt te worden door het ontwikkelen van een integrale investeringsaanpak (onderhoud, verbetering, comfort, duurzaamheid en levensloopbestendigheid). Dit vraagt om lokale en

regionale samenwerking van alle betrokken partijen (gemeenten, corporaties, banken, AGEM, Bouwend Nederland, makelaars, particuliere vastgoedeigenaren

etc.). Naast (beperkt) toevoegen van nieuwe woningen en verbeteren van bestaande woningen wordt de komende jaren voorgesorteerd op de programme-ring van sloop van woningen met een slechte kwaliteit en waar geen vraag meer naar is. Hierin wordt hergebruik (circulaire economie) opgenomen.


Het grotere doel bij de aanpak van de bestaande woningvoorraad is het

behouden en mogelijk toevoegen van (financiële en/of maatschappelijke en/of omgevings-) waarde. Daarnaast dient het slechtste deel van de woning-

voorraad tijdig gesloopt te worden om een neerwaartse spiraal in wijken en

dorpen te voorkomen. Om dit te bereiken moet een afwegingskader ontwik-keld worden en moet een financieringsaanpak tot stand te komen, waarmee

particuliere eigenaren in staat worden gesteld hun investeringen te kunnen realiseren. Ook moeten nieuwe organisatievormen zoals coöperaties en

ontwikkelingsmaatschappijen en uitruilmechanismes ontwikkeld worden.

1. Er zijn voldoende woningen van een door bewoners en woningzoeken-

den gewenste prijs en kwaliteit (comfortabel, duurzaam en levensloopbestendig).

2. Dit wordt mede bereikt door nog slechts 3.145 woningen toe te voegen

tot 2025 en door het slopen van woningen met een (te) slechte kwaliteit.

3. De bestaande woningvoorraad als geheel behoudt zijn waarde doordat er kwaliteit wordt toegevoegd.

4. Een toolkit met instrumenten en aanpakken voor het ontwikkelen van een woningvoorraad, waarbij vraag en aanbod in evenwicht zijn.


Vanaf 2025 neemt het aantal huishoudens in de Achterhoek af. Om leegstand en verpaupering te voorkomen is een actief beleid, gericht op de bestaande

woningen noodzakelijk. Daarbij hoort ook (het voorsorteren op) sloop.


Provincie Gemeenten Derden

€ 790.000,= € 410.000,= € 300.000,= € 80.000,=

5

Projecten (lijst is dynamisch) Projectformulier:

2.1.1. Energieloket Achterhoek (zal in de praktijk gecombineerd worden met 2.1.2) 2.1.1

2.1.2. Doorontwikkelen (verduurzamings)aanpak (zal in de praktijk gecombineerd worden met 2.1.1) 2.1.2

2.1.3. Ontwikkelen van lokale energiecoöperaties 2.1.3

2.1.4. Opzetten pilot dorpsontwikkelingsmaatschappij Volgt 2.1.5. Afstemmen van de aanpakken rond het levensloopbestendig maken van gemeenten, organisaties en bedrijven Volgt 2.1.6. Doorontwikkelen pilots levensloopbestendige wijk en dementievriendelijke wijk (op basis van businesscases) Volgt 2.1.7. Het ontwikkelen van concepten voor tijdelijke huisvesting (10 tot 25 jaar) Volgt

Nr. Project Bedrag totaal Bedrag Prv Bron

2.1.1. Energieloket Achterhoek (in combinatie met 2.1.2) 180.000,= 80.000,= GEA

2.1.2. Doorontwikkelen (verduurzamings)aanpak (in combinatie met 2.1.1) 80.000,= 40.000,=

2.1.3. Ontwikkelen van lokale energiecoöperaties 100.000,= 50.000,=

2.1.4. Opzetten pilot dorpsontwikkelingsmaatschappij 150.000,= 75.000,= 2.1.5. Afstemmen aanpakken rond levensloopbestendig maken 80.000,= 40.000,=

2.1.6. Doorontwikkelen pilots levensloopbestendige wijk en dementievriendelijke wijk 100.000,= 50.000,=

2.1.7. Het ontwikkelen van concepten voor tijdelijke huisvesting (10 tot 25 jaar) 100.000,= 75.000,=

6

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 2: Wonen - creëren van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat Programmalijn 2.2: Leegstaand vastgoed Wat speelt er?

De programmalijn Leegstaand Vastgoed richt zich op het voorkomen en aanpakken van leegstand in zakelijk, agrarisch en maatschappelijk vastgoed. De

problematiek is uitgebreid beschreven in het eindrapport van het project Kernenfoto’s (2014) en de rapportage van de AMP-pilot “100% doorbestemmen” (2014). Daarnaast is een regionale detailhandelsvisie uitgewerkt in het Afsprakenkader detailhandel Achterhoek (2014). Er zijn inmiddels diverse lopende of

startende projecten. De onderlinge verbinding van deze projecten moet nadrukkelijk meer aandacht krijgen. Een regionaal Programma Bedrijventerreinen is

in ontwikkeling.


Handhaven van de leefbaarheid, voorkomen van verpaupering door leegstaande gebouwen, het behoud van de ruimtelijke kwaliteit in en buiten

de kernen en het behoud van een zo aantrekkelijk mogelijke winkelstructuur voor inwoners en bezoekers aan de Achterhoek. De focus ligt hierbij op

behoud van vitale centra, groot en klein, alsmede van het buitengebied.

Centra zijn het visitekaartje van een kern en zijn hierdoor zeer belangrijk voor het woon- en leefklimaat. Een aantrekkelijk buitengebied is nodig voor het

behoud en/of versterken van de mogelijkheden voor recreatie en toerisme. Toekomstperspectief voor monumenten en stads- en dorpsgezichten bieden.

1. Leefbaarheidscores in 2017 liggen op zelfde niveau als in 2013. 2. Tien gerealiseerde projecten Zon op erf.

3. Eerste fase project Asbesttrein is afgerond en projectplan tweede fase is gereed.

4. Regeling “Uitbreiding door sloop” is in uitvoering, zodat ongedekte

kosten voor sloop van stallen en schuren gedekt kan worden door bijdrage van boeren die de bebouwing op hun erf willen uitbreiden.

5. Verkleining c.q. versterking van de kernwinkelgebieden in de hoofdkernen.

6. Een toolkit met instrumenten en aanpakken voor het ontwikkelen van

een vastgoedvoorraad, waarbij vraag en aanbod in evenwicht zijn.


Krimp vergroot de leegstandsproblematiek. De hoeveelheid vrijkomende bebouwing is een veelvoud van de vraag naar functies.

We zetten de komende jaren met name in op het realiseren van veelal kleinere (pilot)projecten, die bijdragen aan de (hoofd)doelstellingen, aan het

lerend vermogen en zo mogelijk qua opzet en/of instrumentarium

kopieerbaar, uitbreidbaar en/of opschaalbaar zijn. Daarnaast ontwikkelen we aanpakken rond de kernwinkelgebieden, de bedrijventerreinen, het

buitengebied, alsmede een programma, gericht op sloop.



€ 150.060.000,= € 72.256.500,= € ?

(verdeling tussen ge-meenten en derden nog te bepalen)

€ ?

7


2.2.1. Vitale en compacte kernwinkelgebieden 2.2.1

2.2.2. Revitalisering bedrijventerreinen Volgt 2.2.3. Transformatie, herbestemming en sloop van vastgoed Volgt 2.2.4. Zon op erf 2.2.4

2.2.5. Asbesttrein 2.2.5

2.2.6. Opzetten regeling “Uitbreiding door sloop” Volgt 2.2.7. Achterhoeks vastgoed in de etalage 2.2.7

Bij 2.2.3. gaat het zowel over grotere stedelijke herverkavelingsprojecten als de Veentjes in Doetinchem en in Winterswijk, als over kleinere projecten als in Hengelo Gld., Vorden, Stationsgebied

Aalten en projecten waar in kleine kernen bedrijven zijn of worden verplaatst en er een locatie ‘opgeruimd’ moet worden. De projecten 2.2.1, 2.2.2, 2.2.3 en 2.2.7 hebben betrekking op de kernen

en de projecten 2.2.4, 2.2.5 en 2.2.6 betreffen het buitengebied.


2.2.1. Vitale en compacte kernwinkelgebieden 35.000.000,= 17.500.000,=

2.2.2. Revitalisering bedrijventerreinen 40.000.000,= 20.000.000,=

2.2.3. Transformatie, herbestemming en sloop van vastgoed 70.000.000,= 35.000.000,=

2.2.4. Zon op erf (fase 1; 10 pilotprojecten) 109.000,= 69.000,= Gebiedsopgave 2016

2.2.5. Asbesttrein (pilot) 101.000,= 37.500,= Gebiedsopgave 2016

2.2.6. Opzetten regeling “Uitbreiding door sloop” 100.000,= 50.000,= 2.2.7. Achterhoeks vastgoed in de etalage (vervolgprojecten) 250.000,= 100.000,=

8

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 2: Wonen - creëren van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat Programmalijn 2.3: Voorzieningen Wat speelt er?

De programmalijn Voorzieningen richt zich op het vitaal houden van de Achterhoek in het algemeen en op wonen en zorg, basisonderwijs, sport en bottom-

up initiatieven in het bijzonder. Voor het behoud van de leefbaarheid zijn kwalitatief hoogwaardige en bereikbare voorzieningen van groot belang. Niet elk dorp kan alle voorzieningen behouden; er moeten in toenemende mate keuzes worden gemaakt. Deze keuzes moeten in samenspraak met de bewoners tot

stand komen. Burgerbetrokkenheid wordt dus gestimuleerd.


Niet elk dorp kan alle voorzieningen behouden, er moeten keuzes worden

gemaakt. Gestreefd wordt naar het behouden (en zo nodig samenvoegen) van basisvoorzieningen in een optimale spreiding over de regio. Hiertoe wordt

een kader ontwikkeld. Introduceren van innovatieve, kleinschalige woonvormen voor ouderen,

gericht op samenredzaamheid en informele zorg. Hier gaat hier met name om

eigenaarschap en financieringsaspecten van vastgoed. Procesmatig ondersteunen van lokale initiatieven op het gebied van eigen

regie rond zorg en welzijn. Doorontwikkelen van thuistechnologie (via belevingswoning en middels

pilots).

Verbreden en verbinden van lopende processen rond primair onderwijs, sport, welzijn en zorg.

1. De leefbaarheid (inclusief de aanwezigheid van kwalitatief hoogwaardige

en bereikbare voorzieningen) wordt tijdens een vervolgmeting in 2017 door de bewoners gewaardeerd op eenzelfde niveau als in 2013.

2. In alle gemeenten zijn de keuzes m.b.t de inrichting van het primair onderwijs gemaakt in samenspraak met alle betrokkenen.

3. Er zijn vijf projecten rond thuistechnologie uitgevoerd in de regio.

4. In alle gemeenten is een plan van aanpak voor het primair onderwijs vastgesteld.

5. Er zijn vijftien sportclubs begeleid in het kader van de open-club-aanpak. 6. Er zijn vijftien initiatieven rond wonen-zorg-welzijn gerealiseerd.

7. De besteding van de middelen uit Leader dragen bij aan het

instandhouden en verbeteren van de leefbaarheid.


Ten gevolge van de krimp, de ontgroening en vergrijzing zijn minder en soms andere voorzieningen nodig. Met name in de kleine kernen kan dit de

leefbaarheid onder druk zetten.



€ 650.000,= € 325.000,= € 250.000,= € 75.000,=


2.3.1. Ontwikkelen van kleinschalige woonvormen voor ouderen Volgt 2.3.2. Doorontwikkelen van thuistechnologie (domotica) Volgt 2.3.3 Procesbegeleiding primair onderwijs 2.3.3

2.3.4. Procesbegeleiding sport en welzijn 2.3.4

2.3.5. Procesbegeleiding lokale woon-zorg-welzijnsinitiatieven Volgt

9

2.3.6. Ontwikkelen van lokale coöperaties op het gebied van zorg en welzijn Volgt 2.3.7. Realiseren van een optimale spreiding van voorzieningen Volgt 2.3.8. Projecten en activiteiten die bijdragen aan instandhouden en verbeteren van de leefbaarheid. Volgt

Vanuit het project “Achterhoek zorgt voor morgen” komen begin 2016 lessen uit een aantal pilots in beeld, die veelal vragen om uitbreiding en opschaling. Daarvoor zijn de projecten 2.3.1, 2.3.2, 2.3.5 en 2.3.6 bedoeld. De procesbegeleiding primair onderwijs wordt bekostigd door Min. OCW. De procesbegeleiding sport en welzijn wordt tot eind 2016 bekostigd door Min. VWS en de KNVB. Vanuit de procesbegeleiding volgt in een aantal gevallen ook een fysieke component: afstoten van locaties en gebouwen en/of nieuwbouw.


2.3.1. Ontwikkelen van kleinschalige woonvormen voor ouderen € 150.000,= € 75.000,= 2.3.2. Doorontwikkelen van thuistechnologie (domotica) € 50.000,= € 25.000,= 2.3.3 Procesbegeleiding primair onderwijs PM Nvt Min Onderwijs

2.3.4. Procesbegeleiding sport en welzijn € 50.000,= € 25.000,=

2.3.5. Procesbegeleiding lokale woon-zorg-welzijnsinitiatieven € 100.000,= € 50.000,= 2.3.6. Ontwikkelen van lokale coöperaties op het gebied van zorg en welzijn € 50.000,= € 25.000,= 2.3.7. Realiseren van een optimale spreiding van voorzieningen € 250.000,= € 125.000,= 2.3.8. Projecten en activiteiten ter versterking van de leefbaarheid PM Nvt Leader

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 3: Bereikbaarheid Programmalijn 3.1: Fysieke bereikbaarheid - Bovenlokale infrastructuur Wat speelt er?

Een goede bereikbaarheid is een zeer belangrijke randvoorwaarde voor de economische ontwikkeling in de Achterhoek. We zijn er van overtuigd dat de

ontwikkeling en toepassing van de principes van Smart Industry tal van kansen biedt om de regionale economie te versterken. Om dit te bewerkstelligen is het noodzakelijk dat er goede en betrouwbare verbindingen zijn voor bedrijven in de Achterhoek. Het spoor Arnhem-Winterswijk en de N18/A18 vormen

daarvoor de belangrijkste levensaders van de Achterhoek.

Een goede en betrouwbare hoofdinfrastructuur vanuit en naar de Achterhoek is ook van belang voor de leefbaarheid. Als gevolg van de krimp wordt de fysieke afstand tot voorzieningen (zorg, onderwijs, sport) groter, doordat ze samengebracht worden op centrale locaties. Deze locaties moeten goed

bereikbaar zijn voor alle inwoners. Verder zijn de N18 en het spoor Arnhem-Winterswijk essentieel om de Achterhoek te verbinden met belangrijke kennisinstellingen, bedrijven en

voorzieningen in aangrenzende regio’s zoals Arnhem-Nijmegen, de Randstad en Duitsland.

De Achterhoek is verheugd dat zowel de N18 (middels de eerste fase) en het spoor Arnhem-Doetinchem momenteel worden opgewaardeerd. Dit verhoogd de snelheid en betrouwbaarheid van deze belangrijke levensaders. Wel zijn we van mening dat deze grote aanpak niet voldoende is om ook in de toekomst

betrouwbare verbindingen te behouden. Terwijl dit cruciaal is voor de economische ontwikkeling en leefbaarheid in de Achterhoek en daarbuiten.


Een goede en betrouwbare hoofdinfrastructuur vanuit en naar de

Achterhoek, die als randvoorwaarde kan dienen voor de economische ontwikkeling in de Achterhoek.

1. N18 tweede fase: De Achterhoek wil het N18-wegvak Varsseveld – Groenlo opwaarderen tot een 100 km/uur tweestrooksweg met inhaalstroken (2+1 wegprofiel) over het bestaande

tracé.

2. N18 eerste fase, onderliggend wegennet: In de komende jaren wordt de N18 eerste fase aangepakt. Voor een goede doorstroming van het verkeer naar het achterland, is het van belang dat het

onderliggend wegennet hier goed op aansluit. Hiervoor zijn aanpassingen aan het bestaande wegennet noodzakelijk.

3. Spoor Arnhem-Winterswijk De Achterhoek wil een robuust spoor in de Achterhoek, door de aanleg van een

volledig dubbelspoor van Arnhem tot Doetinchem.

4. Spoor Winterswijk-Apeldoorn Een verbeterde overstap/aansluiting in Zutphen en de daarmee samenhangende partiële spoorverdubbeling bij station Voorst.

5. Grensoverschrijdend openbaar vervoer Betrouwbare, regelmatige en vanzelfsprekende openbaar vervoersverbindingen

tussen de Achterhoek en het Duitse grensgebied (in flexnet en/of basismobiliteit, met aansluiting op het Duitse OVnet).

6. Ontsluiting bedrijventerreinen Goede bereikbaarheid van bedrijventerreinen levert een belangrijke bijdrage aan de

economische vitaliteit/werkgelegenheid van/in de Achterhoek. Daarnaast verbetert de leefbaarheid op lokaal niveau doordat minder zwaar verkeer door dorpskernen

hoeft te worden geleid.


In een krimpregio is het draaiende houden van de economie

essentieel, hiervoor is bereikbaarheid een belangrijke randvoorwaarde. Betrouwbare en snelle levensaders, zoals de N18 en het spoor

Arnhem-Winterswijk, zijn hiervoor van uitermate belang, zodat

bedrijven gemakkelijk van en naar de Achterhoek kunnen komen. Daarnaast neemt in een krimpregio het aantal voorzieningen af;

bereikbaarheid van deze voorzieningen voor inwoners is daarom des te belangrijker. Vooral het spoor Arnhem-Winterswijk en de N18

vervullen een belangrijke functie voor inwoners om voorzieningen

binnen en buiten de Achterhoek te bereiken. Er zijn daarentegen nog geen goede verbindingen van en naar Duitsland, terwijl ook hier voor

Achterhoekse inwoners kansen liggen op de arbeidsmarkt en belangrijke voorzieningen (bv. ziekenhuizen) aanwezig zijn. Het is

daarom wenselijk volop te werken aan de verbetering van de verbindingen van en naar Duitsland.

Totale kosten: Dekking gevraagd:

1e tranche 2e tranche/uitvoering lopend

3.1.1 €100.000 3.1.2 3 miljoen

3.1.3 80 miljoen

3.1.4 5,5 miljoen 3.1.5 €100.000

3.1.6 pm

€ 100.000 -

€ 100.000

€ 100.000 € 100.000

€ pm

25 miljoen 3 miljoen

80 miljoen

5,5 miljoen -

pm

- -

onderzoek

onderzoek -

-

Projecten: (lijst is dynamisch) Projectformulier

3.1.1 2e fase N18 Uitvoering tweestrooksweg met inhaalstroken tussen Varsseveld-Groenlo (100.000 nodig

voor voorlopig ontwerp en kostenraming)

Volgt

3.1.2 Aanpak onderliggend wegennet 1e fase N18 Volgt 3.1.3 Lobby voor dubbelspoor van Arnhem tot Doetinchem (onderzoek loopt, 100.000 nodig voor

concretisering plan) plus uitvoering/aanleg dubbelspoor

Volgt

3.1.4 Aanpak overstap/aansluiting Zutphen en partiële spoorverdubbeling bij station Voorst (100.000 nodig Volgt

voor aanvullend onderzoek)

3.1.5 Grensoverschrijdend OV: onderzoek (naar koppeling en opvraagbaarheid van databestanden voor

reizigers / onderzoek naar tariefstelling en betaalvormen) en/of pilot grensoverschrijdend OV

Volgt

3.1.6 Een goede ontsluiting van bedrijventerreinen (50.000 nodig voor compleet plan van aanpak) Volgt

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 3: Bereikbaarheid Programmalijn 3.2: Fysieke infrastructuur - fijnmazig bereikbaarheid Wat speelt er?

De Achterhoekse gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk werken samen om invulling te

geven aan basismobiliteit, een bereikbaarheidsproject van de Uitvoeringsagenda 2020. Basismobiliteit wordt daarbij gedefinieerd als een (vervoer)voorziening voor de regio Achterhoek waarbij iedereen zich zelfstandig en tegen een redelijk tarief kan verplaatsen. De aanleiding is dat gemeenten

sinds 2015 verantwoordelijk zijn voor bijna alle vormen van doelgroepenvervoer. In 2017 wordt gestart met de uitvoering van het Regiotaxivervoer, waarna

andere doelgroepen in het systeem worden ingepast. De uitvoeringsbudgetten van doelgroepenvervoer staan meer en meer onder druk. Door het vervoer binnen een samenhangend regionaal vervoerssysteem als een geheel te plannen en uit te voeren kunnen efficiency- (inzet materieel en personeel) en ook

inkoopvoordelen worden bereikt. Hiervoor is tot nu toe inzet gepleegd op 4 oplossingsrichtingen: 1. sturen op vraag naar vervoer (richten op minder vraag door bundelen voorzieningen, omgekeerde bereikbaarheid of het versterken van eigen kracht)

2. hervormen van de onderkant van het openbaar vervoer (ontwikkelen flexnet met alternatieve vervoersconcepten, pilots, vrijwilligersvervoer)

3. sturen op aanbod naar vervoer (aanbod richten op maatwerk en bundeling van vervoersstromen) 4. sturen op inkoop en beheer (gezamenlijke regie en slimmer inkopen)

Inmiddels is de kadernota Basismobiliteit in de regio Achterhoek vastgesteld door de zeven gemeenteraden en wordt het Achterhoekse team opdrachtgeving van 4/5 personen ondergebracht bij de gemeente Winterswijk. Dit team gaat per 1 januari 2016 aansturing geven aan de oprichting en aanbesteding van

een regionale vervoercentrale waarin ritten centraal worden aangenomen, gepland en toebedeeld aan vervoerbedrijven. Het nieuwe vervoersysteem moet per 2017 operationeel zijn. Daarnaast wordt er komende jaren aan gewerkt om basismobiliteit (doelgroepen vervoer) en het op te zetten flexnet openbaar

vervoer (i.s.m. Arriva als concessiehouder) goed op elkaar af te stemmen. Er zal binnen de regionale vervoercentrale een mobiliteitsmanagementsysteem

ontwikkeld worden onder de naam ‘Smart Platform Achterhoek’. Daarin wordt data (OV, doelgroepenvervoer, flexnet-initiatieven zorg, onderwijs, burgers) aan elkaar gekoppeld waarmee inzicht kan worden verkregen in de Achterhoekse vervoervraag.


Het inrichten van een samenhangend efficient regionaal vervoerssysteem door: -de opzet van een regionale vervoerscentrale -het koppelen van basismobiliteit/flexibel OV aan regulier OV -het uitvoeren van pilots tbv ontwikkeling flexnet -de opzet van Smart Platform Achterhoek

1. Opzetten vervoercentrale: - Efficienter organisatie doelgroepenvervoer en OV-gebruikers Regiotax

- Integratie van zowel budgetten als ook vervoerstromen verschillende vormen van doelgroepenvervoer

- Efficiente planning leidt tot minder stilstand en minder noodzakelijke voertuigen

- Duurzaam systeem door loskoppeling ritaanvraag & planning van de feitelijke uitvoering 2. Koppelen Openbaar Vervoer – Basismobiliteit

- Eén loket voor mobiliteitsvragen van inwoners Achterhoek

- Goede aansluiting (fysiek, informatie, betaalsystemen) tussen flexibel OV/Basismobiliteit

en regulier OV

- Geen dubbele kosten voor aansturing en regie op vervoer

3. Uitvoeren Pilots:

- Opgezette deelautosystemen in gemeentes in Achterhoek

- Meer inwoners die gebruik maken van beschikbare collectieve systemen (OV, deelauto, particuliere vervoersalternatieven)

- Daling van de vraag naar duur collectief vervoersysteem - Versterking lokale netwerken en naoberschap

4. Opzet Smart Platform Achterhoek

- Door vervoerdata en data van lokale initiatieven te koppelen kan een Smart Platform

Achterhoek de zelfredzaamheid (eigen kracht) en burgerparticipatie (inwoners lossen samen vervoervraagstukken op) enorm vergroten. Gebruik van een relatief dure

basisvoorziening vervoer kan zo worden beperkt en waardevolle kennis en inzicht in mobiliteit kan worden gegenereerd.


Volgens de OV-visie van de provincie Gelderland wordt het OV zoals dat nu is georganiseerd in de toekomst

beperkt tot (het verbinden van) grotere steden en

kernen. Nog meer Achterhoekse dorpen en kernen dan nu het geval is zullen zonder regulier openbaar vervoer

komen te zitten waardoor meer mensen geisoleerd dreigen te raken. Dit willen we voorkomen met

bovengenoemde activiteiten. Daarnaast neemt in een

krimpregio het aantal voorzieningen af waardoor de bereikbaarheid van de voorzieningen die blijven des te

belangrijker wordt voor inwoners.

Totale kosten: Dekking gevraagd:

1e tranche 2e tranche lopend

3.2.1/3.2.2 8,5 miljoen

3.2.3 300.000

3.2.4 1,2 miljoen

-

€ 300.000

€ 450.000

-

pm

€ 750.000

Totale kostenraming uitvoering

basismobiliteit staat beschreven in

de kadernota (€ 8.559.000 in 2017)


3.2.1 Opzetten Vervoerscentrale: De vervoercentrale wordt de spil in het regionale vervoersysteem. In de centrale komen alle

mobiliteitsvragen van inwoners en aanbod van vervoer bij elkaar. De vervoercentrale is verantwoordelijk

voor de ritaanvraag en de ritplanning van het vervoer. Door alle aanvragen van inwoners (dus alle vormen van doelgroepenvervoer plus opvangnet OV) te bundelen en tegelijkertijd zicht te hebben op alle mogelijke

voertuigen kan het vervoer efficient geregeld worden. De centrale plant de ritten in en verdeeld deze zo efficient mogelijk over de voertuigen. Voertuigen worden beter benut en er is minder stilstand. De

vervoercentrale wordt een aparte entiteit en heeft geen belang bij het vervoer zelf. De vervoercentrale

Volgt

verwijst mensen ook door naar bestaande collectieve (particuliere) vervoersystemen. Dit betekent dat de

vervoercentrale nauwe samenwerking heeft met het openbaar vervoer en particuliere initiatieven ten aanzien van vervoer.

3.2.2 Koppelen Basismobiliteit – OV:

Het openbaar vervoer in de Achterhoek kent een aantal sterke assen met treinverbindingen en hoogfrequente buslijnen. Er zijn echter ook veel gebieden waar de vraag naar het openbaar vervoer

minder groot is en waar het aanbod van OV afkalft. De OV concessiehouder staat de komende jaren voor een forse bezuinigingstaakstelling. Om toch aanbod van OV te houden worden er plannen

opgesteld om in de avonden en de weekenden het OV vergaand te flexibiliseren. Een aantal van deze

concepten draaien nu al (bijvoorbeeld nachtvlinder). De flexibele OV concepten zullen onder regie van de OV concessiehouder worden aangestuurd door

een centrale en uitgevoerd met kleine voertuigen. Om te voorkomen dat er twee “naast” elkaar opererende vervoersystemen zijn in een krimpgebied als de Achterhoek is er veel meerwaarde te

behalen door flexibel OV en Basismobiliteit te koppelen. Dit betekent nog meer efficiency in de inzet

van voertuigen en er hoeft maar één vervoercentrale te worden opgezet. Tevens wordt concurrentie vermeden indien flexibel OV en Basismobiliteit geintegreerd worden in één systeem.

Volgt

3.2.3 Pilots: Een regionaal vervoersysteem is een basisvoorziening voor inwoners in de Achterhoek die voor hun

verplaatsing daar echt van afhankelijk zijn. Het is echter ook een relatief dure vorm van vervoer. De

komende jaren zullen gemeentes actief moeten sturen om de vraag naar deze relatief dure vorm van vervoer te beperken. Om effecten van diverse sturingsmogelijkheden te kunnen bepalen worden er

pilots uitgevoerd. De pilots zijn gericht op: - Versterken eigen kracht inwoners, zodat deze bijvoorbeeld zelfstandig gebruik kunnen maken

van regulier OV (app’s voor leerlingen, training wijkconsulenten, etc)

- Inwoners met elkaar in contact te laten komen om zo gezamenlijk een vervoersvraag op te lossen

- Opzetten van deelautoprojecten waarbij gemeentes faciliteren maar inwoners in kernen zelf de vervoersvraag oplossen.

Volgt

3.2.4 Smart Platform Achterhoek voor Mobiliteitsmanagement:

Het project ‘Smart Platform Achterhoek’ beoogt Achterhoekse vervoersdata aan elkaar te koppelen (data-verrijking). Door data ‘op elkaar te leggen’ ontstaat inzicht in de totale vervoersvraag en kunnen

vervoersinitiatieven beter op deze vraag worden afgestemd (mobiliteitsmanagement). Het gaat om het koppelen van vervoerdata van regulier openbaar vervoer (bus, trein), basismobiliteit

(doelgroepenvervoer) en particuliere initiatieven bij zorginstellingen, scholen of in dorpen.

Het project bestaat uit drie belangrijke hoofdonderdelen: de ‘hardware, software en humanware’. Hardware: In een te bouwen digitaal regionaal platform wordt lokale data samengebracht. Dit Smart Platform

3.2.4

Achterhoek kan zodanig worden ingericht dat bij elke interactie (online via gekoppelde apps of via

sensortechnologie) informatie zich vernieuwd en beschikbare kennis relevanter wordt. Deze kennis wordt inzichtelijk teruggegeven aan gebruikers.

Software: Om het platform te vullen met lokale data gebruiken mensen diensten op hun smartphone in de vorm van apps om bijvoorbeeld samen te kunnen reizen. Daarbij is dus essentieel dat deze apps worden

gecombineerd met het virtuele Smart Platform. Humanware: De ervaring met een pilotproject rondom de bereikbaarheid van de ziekenhuisvoorziening Slingeland heeft geleerd dat alleen een bottomup-aanpak werkt. Doordat medewerkers hun eigen maatregelen

(een eigen ritsz-app) aandragen ontstaat de benodigde betrokkenheid die leidt tot oplossingen (voor in

dit geval de parkeerproblematiek SZ).

Door een regionaal digitaal platform ‘smart’ in te richten met gekoppelde bronnen (zoals ritsz en meerdere te starten pilots), databases en applicaties onstaan lokale data die (geanonimiseerd) op

termijn waardevolle datapatronen opleveren. Met het inzicht in deze patronen ontstaat toenemende

kennis over de regionale mogelijkheden om vraag en aanbod van mobiliteit af te stemmen. Deze kennis is sociaal en economisch bijzonder waardevol. Daarom is het is belangrijk dat het beheer van

het platform onafhankelijk en betrouwbaar is. Het gaat de komende 4 jaren om de opzet, inrichting en het bouwen van het platform, het aanjagen

van in eerste instantie 6 tot 10 nieuwe projecten en/of het aankoppelen van bestaande initiatieven, het onderhoud en beheer van het platform en het onderbrengen van het geheel in een onafhankelijke

beheerorganisatie. Voorlopige kostenraming: 500.000 eenmalige ontwikkeling, 125.000 voor projecten

per jaar, 50.000 voor beheer/onderhoud per jaar.

Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020 Programma 3: Bereikbaarheid Programmalijn 3.3: Digitale infrastructuur Wat speelt er?

Een goede digitale bereikbaarheid van woningen en bedrijven is cruciaal om de Achterhoek leefbaar te houden. Een breedbandnetwerk geeft inwoners

toegang tot snel internet en zo tot bedrijfsmatige diensten, onderwijs en zorg op afstand. Het aanleggen van glasvezel in het hele buitengebied van de Achterhoek is ook van levensbelang voor groei en innovatiemogelijkheden van (toekomstige) bedrijven en dus voor het realiseren van een aantrekkelijk en

toekomstbestendig vestigingsklimaat. De gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Montferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek, Winterswijk,

Doesburg en Lochem werken daarom in een uniek project samen met de Provincie om aanleg van glasvezel in het hele buitengebied van de Achterhoek te realiseren.

Na de intentieverklaring die de gezamelijke gemeenten en de Provincie hiervoor ondertekenden in het voorjaar van 2015 zijn er veel ontwikkelingen geweest.

Een marktuitvraag leverde weinig belangstelling op. Aanleg en exploitatie van een glasvezelnet door een gemeenschappelijke BV zonder andere partijen een

concurrerend bod te doen bleek niet mogelijk binnen staatssteunregelgeving. Vanaf medio 2015 is ingezet op uitwerking van diverse routes om te komen tot breedband, zowel met staatssteun als marktconform. Mede hierdoor is de markt inmiddels in beweging gekomen en is door marktpartijen interesse getoond

voor marktconforme aanleg van breedband in het buitengebied van de Achterhoek. KPN heeft in de media plannen gepresenteerd voor landelijke uitrol breedband in het buitengebied. CIF (een bedrijf voor communicatie-infrastructuur en dataverbindingen) heeft aangegeven het buitengebied in Nederland te

willen verglazen.

CIF heeft recent aangegeven glasvezel in het buitengebied van de Achterhoek te willen aanleggen zonder staatssteun. De Achterhoekse gemeenten inclusief

Doesburg, Lochem en Zutphen gaan met CIF om tafel om te bezien of voor het gebied van de Achterhoek inclusief de buitengebieden van de gemeenten Doesburg, Lochem en Zutphen dekkende en concrete afspraken kunnen worden gemaakt. De provinciale rol wordt hierin aanzienlijk minder, de gemeenten

zullen mogelijk een rol kunnen gaan vervullen bij het organiseren en faciliteren van de vraagbundeling.


Optimale digitale ontsluiting van het buitengebied van de Achterhoek die aansluit bij de huidige en toekomstige eisen op het

gebied van data-overdracht zowel zakelijk als particulier.

Aanleg van een - bij voorkeur open - glasvezelnetwerk in in ieder geval het “witte” buitengebied van de Achterhoek.


In een krimpregio is het draaiende houden van de economie

essentieel. Naast fysieke bereikbaarheid is hiervoor ook digitale bereikbaarheid een zeer belangrijke randvoorwaarde. Glasvezel is

noodzakelijk om belangrijke voorzieningen toegankelijk te houden. Het is broodnodig om (agro-, toeristische- en andere) bedrijven in het

buitengebied te kunnen laten (blijven) functioneren, oudere inwoners langer zelfstandig te kunnen laten wonen en jongeren aantrekkelijk

onderwijs te kunnen blijven aanbieden.

Totale kosten: Gevraagde dekking:

1e tranche 2e tranche Lopend

Ong. € 70 miljoen

- - Onderzoek loopt naar welke

juridische mogelijkheden er zijn

voor aanleg. Aanbesteding in voorbereiding.


3.3.1 Project Breedband Buitengebied Achterhoek (i.s.m. provincie Gelderland) Volgt

Overzicht programmalijnen en dynamische projectenlijst Uitvoeringsagenda2.0

Achterhoek 2020

Nr. Programmaformats

0. Achterhoek 2020

0.1 Programmalijn 1: Verbindingsorganisatie Achterhoek 2020

0.2 Programmalijn 2: Opstarten en ondersteunen nieuwe initiatieven en projecten

1. Werken

1.1 Programmalijn 1: Smart Werken

1.1 Masterplan SmartHub (met diverse deelprojecten, incl. economische profilering)

1.2 Programmalijn 2: Crossovers Smart Industry

1.2a Zorgsector

Fieldlab Zorg Achterhoek

Fieldlab 2e lijns Zorg Achterhoek

Smart Village (gemeenschap)

Smart Matching (Iedereen doet mee)

@-learning Zorg en Welzijn

Gezondheidspark Oost

1.2b Agrofood/Biobased economy

Ontwikkelen regionale aanpak Agrofood

Innovatiecentrum (bij Groot Zevert), incl. onderzoeksbudget Stichting Biomassa Achterhoek

Procesondersteuning Stichting Biomassa Achterhoek

Doorwerking Groene Kenniswerkplaats incl. Ondersteuning/coördinatie KWPA

Lora (longrange) netwerk

Heerlijckheid Achterhoek

Vruchtbare kringloop Achterhoek en Liemers

Ontwikkeling VALA-collectief

Stoken op Streekhout

1.2c Duurzame energietransitie (diverse projecten Uitvoeringsagenda energietransitie)

1.2d Vrijetijdseconomie

Digitale beleving in de Achterhoek

Mobiliteit als beleving met de E-kar

1.3 Programmalijn 3: Onderwijs en Arbeidsmarkt

1.4 Programmalijn 4: Grensoverschrijdende samenwerking

Interregproject Buurtaal

Aanstelling ontgrenzer(s)

In company-cursus voor MKB export met Duitsland

Aktieprogramma Achterhoek-Kreis Borken: Ontgrenzer Arbeidsmarkt-onderwijs

Interreg Project Smart Werken

Grensoverschrijdend OV (zie onder mobiliteit: 3.1)

2.. Wonen: het creëren van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat

2.1 Programmalijn 1: Bestaande woningen

Energieloket Achterhoek (zal in de praktijk gecombineerd worden met 2.1.2)

Doorontwikkelen (verduurzamings)aanpak (zal in de praktijk gecombineerd worden met 2.1.1)

Ontwikkelen van lokale energiecoöperaties

Opzetten pilot dorpsontwikkelingsmaatschappij

Afstemmen van de aanpakken rond het levensloopbestendig maken van gemeenten, organisaties en bedrijven

Doorontwikkelen pilots levensloopbestendige wijk en dementievriendelijke wijk (op basis van businesscases)

Het ontwikkelen van concepten voor tijdelijke huisvesting (10 tot 25 jaar)

2.2 Programmalijn 2: Leegstaand vastgoed

Vitale en compacte kernwinkelgebieden

Revitalisering bedrijventerreinen

Transformatie, herbestemming en sloop van vastgoed

Zon op erf

Asbesttrein

Opzetten regeling “Uitbreiding door sloop”

Achterhoeks vastgoed in de etalage

2.3 Programmalijn 3: Voorzieningen

Ontwikkelen van kleinschalige woonvormen voor ouderen

Doorontwikkelen van thuistechnologie (domotica)

Procesbegeleiding primair onderwijs

Procesbegeleiding sport en welzijn

Procesbegeleiding lokale woon-zorg-welzijnsinitiatieven

Ontwikkelen van lokale coöperaties op het gebied van zorg en welzijn

Realiseren van een optimale spreiding van voorzieningen

Projecten en activiteiten die bijdragen aan instandhouden en verbeteren van de leefbaarheid.

3. Bereikbaarheid: het optimaliseren van de fysieke en digitale infrastructuur

3.1 Programmalijn 1: Fysieke infrastructuur – bovenlokaal

2e fase N18 Uitvoering tweestrooksweg met inhaalstroken tussen Varsseveld-Groenlo (100.000 nodig voor voorlopig ontwerp en kostenraming)

Aanpak onderliggend wegennet 1e fase N18

Lobby voor dubbelspoor van Arnhem tot Doetinchem (onderzoek loopt, 100.000 nodig voor concretisering plan) plus uitvoering/aanleg dubbelspoor

Aanpak overstap/aansluiting Zutphen en partiële spoorverdubbeling bij station Voorst

(100.000 nodig voor aanvullend onderzoek)

Grensoverschrijdend OV: onderzoek (naar koppeling en opvraagbaarheid van databestanden voor reizigers / onderzoek naar tariefstelling en betaalvormen) en/of pilot grensoverschrijdend OV

Een goede ontsluiting van bedrijventerreinen (50.000 nodig voor compleet plan van aanpak)

3.2 Programmalijn 2: Fysieke infrastructuur – fijnmazig

Opzetten vervoerscentrale

Koppelen Openbaar Vervoer – Basismobiliteit

Uitvoeren Pilots

Opzet Smart Platform Achterhoek

3.3 Programmalijn 3: Digitale infrastructuur

Project Breedband Buitengebied Achterhoek

Ingekomen zienswijzen van de gemeenten op de Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020

april 2016

Gemeente Zienswijze Reactie Uitvoeringsagenda2.0

AALTEN Rol Stuurgoep regiovisie Wonen opnemen bij uitvoering

Regionale Woonagenda.

Akkoord De rol is nu expliciet benoemd in programmalijn 2.1 Bestaande

woningen.

Aandacht voor sociale huurwoningen en relatie leggen met het handboek ‘Reduceren bestaande woningen’.

Akkoord Voor de sociale huurwoningen zijn afspraken gemaakt met de woningbouwcorporaties.

Het handboek is onderdeel van de toolkit, die bij de resultaten in programmalijn 2.1 is opgenomen.

Dit was reeds benoemd in programmalijn 2.1.

Bij resultaten opnemen: “verkleinen c.q. versterken van de kernwinkelgebieden in de hoofdkernen’.

Akkoord Opgenomen als resultaat in programmalijn 2.2 Leegstaand vastgoed.

De programmalijnen moeten aansluiten bij de Regionale

Woonagenda.

Akkoord Bij programmalijn 2.1 staat vermeld, dat de Regionale Woonagenda

onlosmakelijk is verbonden met het programma Wonen in de Uitvoeringsagenda2.0.

Onder programma 3 Bereikbaarheid toevoegen dat we werken

aan verbeteren van de verbindingen van en naar Duitsland.

Akkoord Is nu opgenomen.

BERKELLAND Via Regio Achterhoek en Stuurgroep Achterhoek 2020

voortdurend aandacht vragen voor breed draagvlak bij het Achterhoekse bedrijfsleven.

Akkoord

In de Stuurgroep is het bedrijfsleven vertegenwoordigd, dat de contacten onderhoudt met VNO-NCW Achterhoek en de Samenwerkende Industriële Kringen Achterhoek.

Bovendien worden de bedrijven nauw betrokken via de Regiegroep Smart Industry, de

masterclasses en het ACT. Daarnaast zien we steeds meer ondernemers op de Achterhoek2020-bijeenkomsten.

Het Masterplan SmartHub dat nu is toegevoegd, is hoofdzakelijk

opgesteld door het bedrijfsleven en wordt ook door het bedrijfsleven gedragen en uitgevoerd.

Uitvoeringsagenda nog beter laten aansluiten bij

leefbaarheidsvisie van de provincie

Akkoord

De leefbaarheidsvisie is nog in ontwikkeling, we zijn in nauw contact met de provincie om goed aan te sluiten (ook qua monitoring).

In de projectenlijst van programmalijn 2.3 staat de link (project

2.3.8) naar activiteiten en projecten die de Achterhoek kan inbrengen.

Afspraken maken tussen AB en Stuurgroep over

toetsingskader.

Akkoord Par. 4.3 is aangevuld met een afwegingskader, afgestemd met AB en

Stuurgroep.

BRONCKHORST Aandacht besteden aan de kansen die statushouders bieden. De verhoogde instroom van asielzoekers heeft naar verwachting een tijdelijk karakter

(enkele jaren) en een beperkt dempend effect op de krimp.

De woningbouwcorporatie zoekt voor asielzoekers op dit moment

woningen in de bestaande woningvoorraad. Het moet nog blijken of

vraag en aanbod op elkaar aansluiten en of er tijdelijke woningen toegevoegd moeten worden. Dit is onderdeel van het programma

Wonen.

Verzoek om een bijlage toe te voegen met beoogde doelen en

resultaten van de projecten.

Doelen en resultaten zijn per programmalijn beschreven. Op projectniveau worden ze

concreet gemaakt. Het is begrijpelijk dat hierdoor het overzicht wordt gemist. In paragraaf 4.3 wordt ingegaan op de monitoring, waarmee de beoogde resultaten

gemeten worden.

Par. 4.3 is aangevuld met een afwegingskader; daarin wordt

ingegaan op de monitoring.

Verzoek om financiële gegevens over projecten waarvoor een

bijdrage van de gemeente wordt gevraagd beschikbaar te stellen, zodat dit meegenomen kan worden bij de begroting.

Akkoord.

Hieraan wordt tegemoet gekomen; zodra er duidelijkheid is over de financiering van projecten en de benodigde cofinanciering wordt dit met de gemeenten besproken,

zodat zij dit kunnen meenemen in de begroting.

-

Verzoek om als Regio Achterhoek de coördinatie van de lobby

ter hand te nemen.

Akkoord.

De coördinatie van het lobbywerk is en blijft één van de belangrijkste taken van de Regio Achterhoek.

-

Verzoek om een monitoringssysteem dat voor alle

stakeholders permanent en digitaal toegankelijk is.

Vanwege kosten wordt aangesloten bij bestaande indicatoren. Deze worden

opgenomen in de Regiobarometer die samen met de provincie wordt opgesteld. In 2015 is hiervan de eerste versie verschenen. In 2016 verschijnt een nieuwe versie met

informatie over de indicatoren. Digitale ontsluiting is nog een punt van aandacht.

In par. 4.3 wordt ingegaan op de monitoring.

Gevraagd wordt om transparante besluitvorming en de invloed

van de raden op de besluitvorming. Ook wat betreft de rollen

van het AB en het poho en de risico’s voor de gemeenten.

Projecten, waarvoor aanvullende financiering (zover nog niet opgenomen in de huidige

begroting) van de gemeenten nodig is, worden altijd aan de gemeenteraad voorgelegd.

De gemeenteraad neemt dan een besluit over deelname aan en financiering van het project. Bij het voorstel staat beschreven welke rol het poho en het AB in de

voorbereiding en uitvoering spelen en de eventuele risico’s. Wij proberen zo transparant en duidelijk mogelijk te zijn in het geven van informatie

over de voortgang van de projecten.

-

Verzoek om het afwegingskader voor projecten ter kennis te

brengen van de gemeenteraden.

Akkoord.

Het afwegingskader wordt met de definitieve Uitvoeringsagenda medio april ter kennisname gebracht aan de raden.

Par. 4.3 is aangevuld met een afwegingskader, afgestemd met AB en

Stuurgroep.

Verzoek om de kennisdeling met bijvoorbeeld de Regio’s Twente, Eindhoven en Euregio nader te omschrijven.

Akkoord De kennismakelaars hebben hierin een belangrijke rol. Zo is er inmiddels ook een

innovatiemakelaar aangesteld die voor de Achterhoek en Twente werkt.

De tekst in hoofdstuk 4 “verbinden en samenwerken” par. 4.1 is hierop aangevuld.

Gevraagd wordt om de websites, flyers en brochures ook in

het Engels en Duits uit te brengen.

Deze suggestie zal in het achterhoofd gehouden worden; gelet op de beperkte

middelen en capaciteit is dit niet direct realiseerbaar.

-

Gevraagd wordt om de denken uitvoeringskracht van de

ambtelijke organisaties zoveel mogelijk te benutten.

Akkoord

Wij ondersteunen de oproep om de denken uitvoeringskracht van de ambtelijke organisatie zoveel als mogelijk te benutten en streven ernaar dit te realiseren.

-

DOETINCHEM Bij de cross-overs naast Zorg en Agrofood ook duurzame

energietransitie opnemen

Akkoord

De cross-over duurzame energietransitie was al opgenomen onder

programmalijn 1.2c

Smart werken verbreden met “versterking van het midden- en

kleinbedrijf”.

Akkoord De Achterhoek heeft voornamelijk midden- en kleinbedrijf. Juist in

deze sectoren is het de bedoeling om Smart Werken door te voeren. De gedachte achter de strategische focus is om dit ook in alle overige

sectoren te doen. Genoemd zijn nu de meest kansrijke en voor de Achterhoek belangrijke sectoren.

OUDE

IJSSELSTREEK

Voorkomen moet worden dat door het maken van keuzes

onevenredige nadelen ontstaan, waardoor bijvoorbeeld de leefbaarheid van de kleine kernen in het geding komt

Akkoord

Leefbaarheid in de kleine kernen is een onderdeel van de

programmalijn Wonen, meer specifiek het onderdeel voorzieningen.

Gepleit wordt voor een sterke ambassadeursfunctie/lobbyist,

iemand die de innovatieve Achterhoek op de kaart zet.

Profilering van de Achterhoek wordt onderschreven en kan zeker sterker. Voor het

aanstellen van een ambassadeur/lobbyist zijn middelen nodig. Dit zal worden meegenomen in het uitwerken van het versterken van de uitvoeringskracht.

Profilering is een nadrukkelijk onderdeel van het nu opgenomen

Masterplan SmartHub.

Een visie op het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid wordt gemist.

Deze visie is inderdaad niet opgenomen. Dat wil niet zeggen dat er niet wordt ingezet op de acquisitie voor bedrijventerreinen vanuit de rest van Nederland. Uit onderzoek is

echter bekend dat het aantrekken van bedrijvigheid over grote afstand moeilijk is.

Met Smart Werken wordt ook ingezet op de groei van het lokale kleinbedrijf, zodat deze bedrijven doorgroeien en zich gaan vestigen

op de Regionale Bedrijventerreinen. Daarom wordt ingezet op de groei van het economisch cluster rond Smart Werken.

In het programma Wonen is voorts de revitalisering van de

bedrijventerreinen opgenomen. Vanuit het poho Duurzame Economie wordt gewerkt aan de herijking van het Regionaal Programma

Bedrijventerreinen (RPB). Daarbij is ook aandacht voor het aantrekkelijk maken voor bedrijven om zich op een RPB te vestigen.

Hieruit komen mogelijk projecten die in de uitvoeringsagenda opgenomen kunnen worden.

Voer een actief beleid op de afstemming onderwijs en toekomstige arbeidsmarkt.

Akkoord Het afstemmen van onderwijs op de toekomstige behoeften en hier actief beleid op te

voeren is de kerntaak van het Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt Achterhoek.

Dit is terug te zien in programmalijn 1.3 Onderwijs en Arbeidsmarkt. Ook in het Masterplan SmartHub is er aandacht voor de afstemming

tussen onderwijs en arbeidsmarkt.

Neem ook het versterken van het toerisme op, bijvoorbeeld

door te investeren in natuur en landschap.

Ook voor recreatie focust de Uitvoeringsagenda2.0 zich op het gebruik van Smart-

toepassingen. De gedachte hierbij is dat we hiermee voorsorteren op de toekomstige recreatiebehoeftes. Aandacht voor natuur en landschap is zeker van belang voor de

Achterhoek maar past niet binnen de Uitvoeringsgsagenda2.0.

Het versterken van de toeristische sector richt zich op Smart-

toepassingen. Zie hiervoor programmalijn 1.2d.

Gevraagd wordt om aandacht te besteden aan innovatieve

trajecten in de zorg: maak de Achterhoek aantrekkelijk voor

senioren.

Akkoord

De innovatie van de zorg is opgenomen onder de cross-over met de

zorgsector. We willen dé ontwikkelregio van slimme zorgproducten

zijn. Bij Wonen (onderdeel voorzieningen) is aandacht voor de thuistechnologie.

Het is een gemiste kans dat er geen aandacht is voor toestroom van hoogopgeleide statushouders.

De verhoogde instroom van asielzoekers heeft naar verwachting een tijdelijk karakter (enkele jaren) en een beperkt dempend effect op de krimp.

Een goede integratie van statushouders is een kans voor de Achterhoek. De ambities in de Uitvoeringsagenda2.0 zijn gericht op

economische ontwikkeling. De beschikbaarheid van banen is de beste manier om mensen duurzaam te laten integreren.

De woningbouwcorporatie zoekt voor asielzoekers op dit moment woningen in de bestaande woningvoorraad. Het moet nog blijken of

vraag en aanbod op elkaar aansluit en of er tijdelijke woningen

toegevoegd moeten worden. Dit is onderdeel van het programma wonen.

Er is behoefte aan duidelijke procesafspraken en toetsingskaders.

Akkoord Vanzelfsprekend worden er heldere afspraken gemaakt tussen algemeen bestuur en

Stuurgroep 2020 over het toetsingskader voor projecten. Dit geldt ook voor afspraken over rollen en verantwoordelijkheden van Stuurgroep – algemeen bestuur -

portefeuillehoudersoverleggen).

Par. 4.3 is aangevuld met een afwegingskader, afgestemd met AB en Stuurgroep.

In de toetsingskaders opnemen:

- Bijdragen aan het versterken van de Achterhoek - Grensoverschrijdende samenwerking

- Duurzaamheid

Akkoord, met de opmerking dat projecten die passen binnen de programmalijnen de

Achterhoek versterken. Dit is niet als apart punt in het afwegingskader opgenomen.


Stuurgroep.

Bereikbaarheid verdient de hoogste prioriteit. Akkoord

Bereikbaarheid zowel fysiek als digitaal is een belangrijke voorwaarde

voor het versterken van de economie in de Achterhoek. Dit is terug

te vinden in programmalijn 3 Bereikbaarheid.

Gevraagd wordt om de intergemeentelijke samenwerking te

intensiveren.

(Het intensiveren van) de intergemeentelijke samenwerking zowel bestuurlijk als

ambtelijk blijft een aandachtspunt. Gelet op het uittreden van de gemeente Montferland is deze discussie zeer actueel.

-

U vraagt om profilering met bravoure, een gewaagd majeur project.

Deze gedachte wordt gedeeld met de Stuurgroep en het AB. -

WINTERSWIJK Zorg voor aandacht en breed draagvlak bij het gehele

Achterhoekse bedrijfsleven.

Akkoord.

In de Stuurgroep is het bedrijfsleven vertegenwoordigd, dat de contacten onderhoudt met VNO-NCW Achterhoek en de Samenwerkende Industriële Kringen Achterhoek.

Bovendien worden de bedrijven nauw betrokken via de Regiegroep Smart Industry, de masterclasses en het ACT.

Daarnaast zien we steeds meer ondernemers op de Achterhoek2020-bijeenkomsten.

Het Masterplan SmartHub dat nu is toegevoegd is hoofdzakelijk

opgesteld door het bedrijfsleven en wordt ook door het bedrijfsleven gedragen en uitgevoerd.

Neem de thema’s grensoverschrijdende samenwerking en

duurzaamheid op als toetsingscriteria

Akkoord

Opgenomen in het afwegingskader.


Stuurgroep.

Maak heldere afspraken over het commitment over en toepassen van het toetsingkader.

Akkoord Dit zal besproken worden tussen Stuurgroep en AB.

-

WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BE-REIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAAR-HEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WER-KEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIK-

ACHTERHOEKAGENDA

2020

UITVOERINGS-AGENDA2.0

ACHTERHOEK 2020

2

WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BE-REIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAAR-HEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WER-

3


ACHTERHOEK 2020

WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BE-REIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAAR-HEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WER-

Voor u ligt de nieuwe Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek2020. Het resultaat van de vruchtbare samenwerking van de drie O’s (ondernemers, overheid en maatschappelijke organisaties) in de Achterhoek. Wij zien de agenda enerzijds als de opgave voor de Achterhoek tot minimaal 2020, waar we sinds 2010 samen onze schouders onder zetten. Anderzijds is het voor partners die onze ambities steunen, zoals provincie

en Rijk, een belangrijk richtinggevend document: het maakt duidelijk waarvoor wij extra ruggensteun en middelen vragen, namelijk voor het neerzetten van de Achterhoek als SmartHub die de Toekomst in de Maak heeft! Wij bundelen onze krachten en zetten ze in om een

dynamisch en bloeiend gebied te blijven waar het bruist van de bedrijvigheid en waar jongeren, stagiaires, afstudeerders en bedrijven naartoe gezogen worden. Door daarnaast te streven naar een optimaal woon- en leefklimaat en uitstekende verbindingen (zowel fysiek als digitaal) vormen wij een inspirerende proeftuin voor de rest van Nederland, die al te maken heeft, of in de nabije toekomst te maken krijgt

met bevolkingsdaling.

We hebben veel werk te verzetten en er is veel geld en inzet nodig om onze doelstellingen te kunnen realiseren. Wij zijn er van overtuigd dat het mogelijk is met de gebundelde krachten van de Achterhoek en haar partners een economisch krachtige en toekomstbestendige

Achterhoek te realiseren.

Namens de stuurgroep Achterhoek2020,

Foppe Atema, voorzitter

4

Inhoud

Voorwoord 3Samenvatting 5

Strategische Focus op Smart Werken 7

Overwegingen bij de focus op Smart Werken 8

1. Meer focus en samenhang, geen nieuw beleid 8

2. Economisch cluster als motor van regionale ontwikkeling 8

3. Kansrijk cluster voor de Achterhoek: Slimme maakindustrie 10

4. Robuuste clusterontwikkeling door verbinding met andere Achterhoekse sectoren 11

5. De Achterhoek wordt een van de best scorende landelijke regio’s 11

6. Instrumenten voor clusterontwikkeling 12

7. Conclusie: naar een geactualiseerde Uitvoeringsagenda Achterhoek 2020 12

II Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek 2020

1. Smart Werken: realiseren van een toekomstbestendige economie

1.1 Hart van de Nederlandse Smart Industry 151.2 Programma’s en projecten 15

2. Wonen: creëren van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat2.1 Kip en ei: economische ontwikkeling en aantrekkelijk woon- en leefklimaat 192.2 Programma’s en projecten 19

3. Bereikbaarheid: optimaliseren van de fysieke en digitale infrastructuur

3.1 Bereikbaarheid: van essentieel belang 203.2 Programma’s en projecten 20

4. Verbinden & samenwerken: nodig om ambities te realiseren 4.1 Stuurgroep is het hart van de samenwerking 214.2 Partners in uitvoering 214.3 Afwegingskader voor projecten 22

5. Programmalijnen Uitvoeringsagenda2.0 23

5

Samenvatting

Nieuwe uitvoeringsagendaDe Achterhoekse drie O-samenwerking heeft sinds 2011 waardevolle resultaten opgele-verd; veel verschillende projecten zijn opge-zet en er is een succesvolle lobby gevoerd om samenwerkingspartners te laten inzien dat wij hun ruggensteun nodig hebben voor onze ambities. Het startschot hiervoor was het gezamenlijk ondertekenen op 2 juli 2014 van de eerste Uitvoeringsagenda Achter-hoek2020. De stuurgroep Achterhoek2020 heeft sindsdien samen met vele partners, binnen maar ook buiten de Achterhoek, de samenwerking verder ontwikkeld, bijvoor-beeld door de inzet van drie kennismake-laars. Zij zorgen voor verbindingen, onder andere door contacten te leggen tussen partijen die oplossingen zoeken voor vraagstukken en (kennis)organisaties die hierbij kunnen assisteren. Ook helpen zij nieuwe initiatieven van de grond.De Achterhoek heeft zich daarbij steeds afgevraagd hoe de schaarse middelen en de kracht van de drie O-samenwerking het best kunnen worden ingezet. Dit bracht de behoefte aan meer focus, aanscherping en verdieping. De opgaven van deze nieuwe Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek2020 laten zien hoe we dat hebben ingevuld.

Focus op Smart WerkenUit onderzoek1,2 is gebleken dat het maken van scherpe keuzes en het vol blijven inzet-ten op economische ontwikkeling noodza-kelijk is om de gevolgen van de bevolkings-daling in goede banen te leiden. Daarom ligt de strategische focus van Achterhoek2020 op het innovatieve programma ‘Smart Wer-ken’. Dit programma beoogt om

door de toepassing en ontwikkeling van ‘Smart Industry’ de Achterhoekse economie fundamenteel te versterken. Smart Industry staat voor het maximaal gebruik maken van de nieuwste informatie- en technologische ontwikkelingen. Hierdoor is het mogelijk om veel efficiënter, flexibeler, kwalitatief beter en op maat te produceren en te werken. In de Achterhoek is de innovatieve maakindustrie een krachtige en onderscheidende econo-mische motor. De kansen die ‘Smart Werken’ biedt, geven daarom een zeer positief toe-komstperspectief voor de regio. Niet alleen voor de maakindustrie; er zijn ook volop mogelijkheden voor kansrijke cross-overs met andere sectoren, zoals de Zorg en Agro-food. Met ons adagium: ‘Smarthub Achter-hoek: Toekomst in de maak!’ willen we de Achterhoek krachtig op de kaart zetten en onderstrepen dat talenten en bedrijven hier prima kunnen gedijen.

IntegraalZonder een aantrekkelijk woon- en leefkli-maat en een uitstekende fysieke en digitale infrastructuur (bereikbaarheid) kan onze inzet voor ‘Smart Werken’ niet volledig tot zijn recht komen. Daarom ziet Achterhoek2020 ‘Wonen’ en ‘Bereikbaarheid’ als belangrijke subthema’s die de randvoorwaarden vormen om economische ontwikkeling mogelijk te maken. De Uitvoeringsagenda2.0 is daarmee een samenhangend geheel en biedt een totaalpakket aan programma’s en projecten.

PartnersDe Uitvoeringsagenda2.0 biedt een basis en focus voor de samenwerking in, maar ook buiten de Achterhoek met partners als Gelderland, Twente, het Rijk, Duitsland en Europa.

1 Werken met Krimp (2014), De Burcht, We-

tenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging,

Publicatie nr. 5

2 Europese Commissie, Innovation Clusters in

Europe: A statistical analysis and overview of

current policy support (2013)


ACHTERHOEK 2020

7

I Strategische Focus op Smart Werken

Oost-Nederland heeft de slimste maakindustrieOost-Nederland heeft een brede, sterke en gespecialiseerde (hightech) maakindustrie als krachtige motor. De economische activitei-ten in het landsdeel zijn complementair en tussen bedrijven zijn verbindingen ontstaan die bijdragen aan een snelle ontwikkeling van de markt. De regio is daarnaast goed voorgesorteerd op strategische groeisectoren als zorg, agrofood en biobased economy, de verschillende traditionele maakindustri en de bouwnijverheid. Door sectoren onderling te verbinden en aan te laten jagen door de ‘slimme’ maakindus-trie, is het mogelijk een basis te creëren voor een robuuste en duurzame economische ontwikkeling van de Achterhoek. Het maat-schappelijk belang van deze sectoren zal snel toenemen als gevolg van de groeiende urgentie van duurzaam en energiezuinig produceren, het toenemend tekort aan natuurlijke grondstoffen en de toenemende vergrijzing van de bevolking. Juist in deze sectoren biedt de inzet van ICT en het

gebruik van geavanceerde productietech-nologieën enorme kansen voor slimme inno-vaties. Oost-Nederland vormt daarmee het centrum van Smart Industry in Nederland.

De Achterhoek wordt de best scorende landelijke regioOm de maakindustrie in Oost-Nederland een impuls te geven, hebben samenwerkende ondernemers, onderwijsinstellingen en overheden de Actieagenda Boost opgesteld. De agenda beschrijft de grote kansen die Smart Industry of Slimme Maakindustrie voor Oost-Nederland biedt. De Achterhoek heeft samen met Eindhoven en Twente de hoogste concentratie bedrijven op het gebied van hightech systemen in Ne-derland. De regio kenmerkt zich verder door een hoogwaardige en innovatieve economie die bestaat uit relatief veel mkb-bedrijven die continuïteit en duurzaamheid hoog in het vaandel dragen. Door Smart Industry te omarmen wil de Achterhoek de gevolgen van demografische krimp in goede banen leiden. Het versterken van de economie is het meest effectieve middel om de regio vitaal en leefbaar te houden. De ambitie is dat de Achterhoek in vergelij-king met de trend in Nederland gelijk of zelfs beter scoort op het gebied van economische ontwikkeling. Dat is een forse ambitie gezien de demografische ontwikkelingen in de Achterhoek zoals vergrijzing en krimp. Deze ambitie geldt ook voor het aantal banen (stijging) en de werkloosheid (daling) in de Achterhoek. Als we het beter doen dan het gemiddelde in Nederland, doen we het heel goed.

Smart Werken als focus voor de AchterhoekBedrijfsleven, onderwijsinstellingen en over-heden werken, ieder vanuit hun eigen rol, samen aan het realiseren van deze ambitie. De focus op Smart Werken geeft actualiteit, richting en samenhang aan de Uitvoerings-agenda2.0 Achterhoek. Door de thema’s Wer-ken, Wonen en Bereikbaarheid met elkaar te v erbinden en in relatie te zien tot Smart Werken, wint de Uitvoeringsagenda verder aan kracht en samenhang.Om invulling te geven aan Smart Werken zijn ondernemers en kennisinstellingen aan zet: zij zijn de aangewezen partijen om er voor te zorgen dat bedrijven en organisaties uit verschillenden sectoren de kansen van Smart Industry gaan zien en verzilveren. De overheid kan een belangrijk bijdrage le-veren door hiervoor de randvoorwaarden te scheppen: het creëren van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat en het optimaliseren van de fysieke en digitale infrastructuur.Naast Smart Werken zijn daarom Wonen (pa-gina 19) en Bereikbaarheid (pagina 20) twee belangrijke thema’s van de Uitvoeringsagen-da2.0. Om de ambities te kunnen realiseren is Verbinden en Samenwerken (pagina 21 ) onontbeerlijk.

8

Overwegingen bij de focus op Smart Werken

1. Meer focus en samenhang, geen nieuw beleidIn juli 2014 is de Uitvoeringsagenda Achterhoek 2020 vastgesteld. Het is een gezamenlijk product van de partners in de Achterhoek: overheden, ondernemers, maatschappelijke organisaties en betrokken inwoners. De drie O’s hebben zich aan de realisatie van de Uitvoeringsagenda gecom-mitteerd en sinds de vaststelling zijn diverse projecten opgestart en gerealiseerd op het terrein van werken, wonen en bereikbaar-heid.In 2015 heeft de Achterhoek geconstateerd dat met de Uitvoeringsagenda de opgaven van het gebied weliswaar scherp in beeld zijn gebracht, maar tevens geconcludeerd dat een strategische focus ontbreekt.

Het formuleren van een strategische focus is om een aantal redenen van belang:• Het maakt helder wat de kracht bij uitstek

van de Achterhoek is;• Het creëert perspectief, een gemeen-

schappelijk doel waarvoor betrokken partijen zich gezamenlijk willen inzetten, waarmee zij hun maatschappelijke en be-stuurlijke doelen beter kunnen realiseren en waaraan zij trots kunnen ontlenen;

• Het geeft richting aan keuzes voor de inzet van beperkte middelen en capaciteit.

Om dat te bereiken moet de strategische focus:

• Aansluiten bij de in 2014 vastgestelde Uitvoeringsagenda 2020, het DNA en de al bewezen kracht van de Achterhoek en daarnaast een ambitieus maar realistisch perspectief bieden;

• Voldoende scherp geformuleerd zijn en een inspirerend en verbindend effect hebben op de partners van de Uitvoe-ringsagenda;

• Aansluiten bij actuele ontwikkelingen in het bedrijfsleven en overheid (provincie, Rijksoverheid en Europese Unie);

• Een onderscheidende en profilerende werking hebben om talenten, werknemers en bedrijven aan te trekken en te binden.

2. Economisch cluster als motor van regionale ontwikkelingIn de Uitvoeringsagenda2.0 is de econo-mische ontwikkeling van de Achterhoek het sterkst gepositioneerd en geprofileerd (thema Werken). Deze keuze wordt onder-steund door uitgebreid empirisch onderzoek dat aantoont dat inzetten op het draaiende houden van de economie in een krimpge-bied de hoogste prioriteit verdient.

Figuur 1: Ontwikkeling aantrekkingskracht Ach-

terhoek t.o.v. landelijk gemiddelde bij wegvallen

grensbarrières (bron: Atlas voor gemeenten, 2014)

Bij de keuze van inwoners en bedrijven om ergens te blijven of zich te vestigen, is de beschikbaarheid van werk, binnen acceptabele reistijd, met afstand het meest bepalende criterium. Het onderzoek van Atlas voor Gemeenten naar de aantrekkelijkheid van de Achterhoek brengt bovendien nog eens overtuigend in beeld dat met het (theoretisch) openbreken van de internationale arbeidsmarkt de aan-trekkelijkheid van de Achterhoek veranderen van ver onder het landelijk gemiddelde naar flink daarboven.Dat er economisch in de Achterhoek veel te winnen is, blijkt uit de scores van de regio op de ecologische, sociaal-culturele en eco-nomische kapitalen. Waar het sociaal-cultu-

9

Ecologisch

Sociaal Cultureel

Economisch

rele kapitaal hoog scoort, zijn de scores op het economische kapitaal juist relatief laag.Als het gaat om economische ontwikkeling genieten economische clusters al enige tijd de reputatie van ‘aanjagers van welvaart’. In globaliserende markten moeten bedrijven keuzes maken welke plek de beste omge-ving biedt voor hun specifieke behoeften. Bedrijfsinvesteringen vloeien meer en meer naar aantrekkelijke regio’s, waardoor de rol van clusters en regionale specialisatie steeds sterker wordt. Succesvolle regio’s en clusters trekken mensen, technologie en investerin-gen aan.

Regio’s die zich niet specialiseren, lopen het gevaar om achterop te raken. Het European Cluster Observatory heeft aangetoond dat re-gio’s met sterke clusters over het algemeen welvarender zijn . Deze regio’s presteren gemiddeld beter op indicatoren als groei van de werkgelegenheid (35% hoger), oprichting en ontwikkeling van start ups (23% hogere kans op overleven) en salaris (19% hoger).Het best scoren clusters met een brede sa-menstelling van samenhangende bedrijven die verbonden zijn met aangrenzende re-gio’s. Hierbij wordt steeds vaker aangegeven dat een ‘gerelateerde variëteit’belangrijk is: de aanwezigheid van sectoren die via een gezamenlijke kennis- of technologiebasis aan elkaar gerelateerd zijn. De gedachte is dat onderlinge versterking vooral plaatsvindt tussen sectoren met een (deels) overlappende basis. Smalle regionale specialisatie is daarentegen juist risicovol, omdat het regio’s kwetsbaar maakt voor conjuncturele schokken.

Figuur 2: Scores Gelderse gemeenten op ecolo-

gisch, sociaal-cultureel en economisch kapitaal

(bron: waarstaatjegemeente.nl, 2015)

10

Overigens is clustervorming alleen geen voldoende voorwaarde voor de ontwikkeling van welvaart in regio’s. Het concurrentiekli-maat, het innovatief vermogen, toegang tot arbeidskrachten en (financiële) hulpbronnen, de aanwezigheid van grote bedrijven, onder-nemerschap en kennisuitwisseling spelen eveneens een belangrijke rol . Ruimtelijke concentratie van een cluster op een bedrij-venterrein – de bekende campussen – kan een positieve invloed uitoefenen, maar is niet noodzakelijk om als regio succesvol te kunnen zijn.

3. Kansrijk cluster voor de Achterhoek: Slimme maakindustrieOndernemers en onderwijsinstellingen kiezen in de Actieagenda Boost voor Smart Industry, ofwel slimme maakindustrie, als motor van de ontwikkeling van Oost-Ne-derland. Bij Smart Industry draait alles om

de integratie van ICT en geavanceerde technologie in industriële productieketens. Dit heeft grote gevolgen voor bestaande businessmodellen. Machines en robots met steeds nauwkeuriger, kleinere en zuiniger sensoren opereren in flexibele productienet-werken. Klanten krijgen directe invloed op productieprocessen en kunnen steeds vaker producten personaliseren en in lage volumes ‘just in time’ bestellen. Doordat objecten, machines, systemen en mensen met elkaar worden verbonden, ontstaan talloze mogelijkheden om produc-tieprocessen efficiënter en effectiever in te richten. Slimme producten genereren een constante stroom aan gegevens waarmee producenten hun producten verbeteren en afnemers hun gebruik en onderhoud optimaliseren. Zo zet niet alleen de maakin-dustrie zelf een volgende stap – sommigen spreken zelfs van de volgende industriële

revolutie – ook aanverwante sectoren veran-deren ingrijpend. Zo zullen in de agrarische sector precisielandbouw en slimme kassen hun intrede doen en de zorg wordt effectiever en efficiënter door gepersonali-seerde medicijnen en zorgrobots.

Samen met Twente, Eindhoven en Noord-Limburg is in de Achterhoek de sterkste specialisatie van maakindustrie te vinden. De regio is verder goed voorgesor-teerd op strategische groeisectoren als Zorg, Agrofood, Biobased Economy en Energie. Aanvullend zijn verschillende traditionele maakindustrieën aanwezig.

Figuur 3: (a) Specialisatiegraad regionale econo-

mie in de maakindustrie (bron: Planbureau voor

de Leefomgeving, 2014) en (b) belang van de

maakindustrie – werkgelegenheid, periodegroei en

aandeel (Bron: InnoTeP, Gelderland Maakt ’t, 2014)

11

Het maatschappelijk belang van deze sec-toren zal snel toenemen als gevolg van de groeiende urgentie van duurzaam produce-ren, het toenemend tekort aan natuurlijke grondstoffen en de toenemende vergrijzing. Juist in deze sectoren biedt de inzet van ICT en het gebruik van geavanceerde productie-technologieën enorme kansen voor slimme innovaties.De ontwikkelingen van Smart Industry vragen om kennis en inzicht in het optimali-seren van productie met inzet van informa-tie- en communicatietechnologie (ICT) en het optimaliseren van de interactie tussen mens en machine. Ondernemingen geven aan dat er een kwalitatieve frictie op de arbeids-markt heerst; studenten, maar ook werkne-mers, hebben te weinig ervaring met nieuwe technieken die zijn gekoppeld aan internet. Door hierop in te spelen (met opleidingen, een Innovatiehub ICT etc.), kunnen nieuwe diensten worden ontwikkeld

Uit onderzoek blijkt dat de Achterhoek met Twente hoog scoort op innovatief vermo-gen. Verbindingen met Duitsland, dat stevig inzet op slimme maakindustrie, maken de propositie nog krachtiger. Daarmee is de basis voor een succesvolle clusterontwikke-ling gelegd.

4. Robuuste clusterontwikkeling door verbinding met andere Achterhoekse sectorenVoor een robuuste clusterontwikkeling is het van belang om logische onderlinge verbindingen tussen sectoren te versterken en ontwikkelen. Van de focus op de slimme maakindustrie zullen ook andere dominan-te sectoren in de Achterhoekse economie – Zorg, Agrofood en Biobased Economy – profiteren.

ZorgDe Zorg is een grote sector en een belang-rijke werkgever in de Achterhoek, die bij uitstek kansen biedt voor robuuste cluster-ontwikkeling. De economische groei van deze sector lag in het afgelopen decennium namelijk aanzienlijk hoger dan die van de maakindustrie, Agrofood en Biobased Economy.

Maatschappelijke opgaven en teruglopende overheidsbudgetten plaatsen deze sector voor forse opgaven. Deze ontwikkelingen vragen om vernieuwende zorgconcepten, innovatieve zorgproducten en de inzet van digitale en andere zorghulpmiddelen. Cross-overs tussen maakindustrie en Zorg bieden kansen voor een economische impuls bij Achterhoekse bedrijven, vooral als deze erin slagen innovatieve ontwikkelingen ook buiten de regio te vermarkten. Het vergrij-zende Duitse achterland is een kansrijke afzetmarkt voor medische technologie die de Achterhoek kan ontwikkelen. Dit sluit goed aan bij het Gelderse programma Red Med Tech Highway.

Agrofood en Biobased EconomyOok Agrofood en Biobased Economy bieden kansen voor de Achterhoek die de negatieve trend in de landbouw kunnen ombuigen. Onder invloed van de groeiende wereldwij-de voedselvraag stijgen – op lange termijn bezien – landbouwprijzen. Diervriendelijke en biologische landbouw zijn groeimarkten, de toepassing van landbouwproducten als energiebron opent nieuwe perspectieven waarbij Smart Industry kan helpen om de kosten verder te drukken. Precisielandbouw betekent dat Smart Industry zijn intrede doet om acties in ruimte en tijd te optimaliseren met behulp van

techniek die ondersteunt bij waarneming, diagnose, beslissing, actie en evaluatie. Precisielandbouw is kansrijk voor de Achter-hoek aangezien er veel kleine innovatieve bedrijven zijn die werken met sensoren en mechanisatie.

Biobased Economy staat voor alterna-tief gebruik van gewassen als bron voor grondstoffen, bijvoorbeeld voor kleding of bouwmateriaal en energie. De landelijke Achterhoek is bij uitstek geschikt als proef-tuin voor Biobased Economy en duurzame energieprojecten.

Overige cross-oversDe toepassing van Smart Werken biedt ook kansen voor de duurzame energietransitie, de vrijetijdssector en bouwsector. Innoveren met materialen, energiegebruik en digitali-sering biedt voor heel veel sectoren nieuwe kansen.

5. De Achterhoek wordt één van de best scorende landelijke regio’sHet Bruto Binnenlands Product (BBP) is de meest gangbare maatstaf voor het meten van economische prestaties van landen. De bijdrage van economische regio’s zoals de Achterhoek aan het Nederlands BBP, levert inzicht in de prestatie van regio’s, waarbij wel rekening gehouden moet worden met de omvang van de regio, en biedt inzicht in de ontwikkeling van een regio gedurende een bepaalde periode. Vanwege het verband tussen economische groei en elementen van welzijn (bijvoor-beeld werkgelegenheid en het niveau van consumptie), werd het BBP in het verleden gehanteerd als indicator voor ontwikkeling en welzijn. Er zijn echter nieuwe prestatie-in-dicatoren in opkomst. De Europese Unie en

12

de OESO spreken in dit verband van “Beyond GDP” oftewel voorbij het BBP. Duurzaamheid en Quality of Life zijn begrippen die de bre-dere ontwikkeling van welvaart en welzijn van landen en regio’s in beeld brengen.Deze bredere kijk op ontwikkeling past bij de Achterhoek. De geclusterde economi-sche ontwikkeling is immers een middel voor het begeleiden van demografische ontwikkelingen, het bevorderen van het welzijn van de inwoners en het behou-den van het karakteristieke landschap en andere omgevingskwaliteiten. Ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheden moeten gezamenlijk zoeken naar wegen om deze kwalitatieve groei te realiseren; dat is de transitieopgave waar de Achterhoek voor staat.

Parameters Om de ontwikkeling van de Achterhoek op het gebied van economie en ‘kwaliteit van leven’ te volgen, zijn de volgende parame-ters van belang: het Achterhoeks BBP, het besteedbaar inkomen per hoofd van de bevolking, banengroei, werkloosheid en ‘Lemon-leefbaarheidsscore’. De kwaliteit van leven wordt in de Achterhoek gemeten met de Lemon leefbaarheidsmonitor. Naast een totaalcijfer voor ‘leefbaarheid’ worden specifieke scores gemeten op bijvoorbeeld maatschappelijke voorzieningen, gevoel van veiligheid en ontwikkeling van de buurt.

De ambitie is dat de Achterhoek in ver-gelijking met de trend in Nederland gelijk of zelfs beter scoort op het gebied van economische ontwikkeling. Dat is een forse ambitie gezien de demografische ontwik-kelingen in de Achterhoek zoals vergrijzing en bevolkingsdaling. Deze ambitie geldt ook voor het aantal banen (stijging) en de werk-

loosheid (daling) in de Achterhoek.

Daarnaast zetten we in op behoud of zelfs verbetering van de kwaliteit van leven in de Achterhoek. Dat betekent een gelijkblijvende of stijgende overall score in het zogenaam-de Lemononderzoek. Ook dat is een forse ambitie, omdat door de demografische ontwikkelingen bijvoorbeeld het aantal voor-zieningen onder druk komt te staan. Door slimme oplossingen en goede bereikbaar-heid van de resterende voorzieningen zal het toch goed toeven zijn en blijven in de Achterhoek. Als nulmeting voor leefbaarheid geldt het Lemononderzoek in de Achterhoek uit 2013. Het onderzoek zal in 2017, 2021 en 2025 herhaald worden.

6. Instrumenten voor clusterontwikkelingOm economische groei te stimuleren door middel van clusters zijn de volgende instru-menten mogelijk : • Het versterken van het innovatief ver-

mogen van het cluster (door al dan niet gezamenlijke innovatieprojecten, opzetten van kenniscentra en -netwerken, verbe-teren van de valorisatie) al dan niet met buitenlandse partners.

• Het verbeteren van de Human Capital Agenda (specifieke scholing, training, op-leiden en aantrekken van kenniswerkers).

• Het versterken van specifieke randvoor-waarden voor een competitief cluster. Dat kan variëren van het verbeteren van de fysieke infrastructuur (campussen, logis-tieke voorzieningen), het aantrekken van (buitenlandse) investeerders, het wegne-men van clusterspecifieke belemmeringen (regelgeving), het stimuleren van starters in het cluster tot het zorgen voor een aan-trekkelijk leefklimaat en een internationale

branding van een cluster.• Het versterken van het organisatorisch

samenwerkingsvermogen van het cluster, door clusterorganisatie en –management op te zetten, door het stimuleren van visievorming, roadmaps, door ‘makelen en schakelen’.

Overheden, ondernemers en maatschappe-lijke organisaties zijn allen betrokken bij de inzet van dit instrumentarium. Soms ligt de voortrekkersrol bij de overheid (bijvoorbeeld belemmeringen opruimen in lokale regelge-ving), soms bij het bedrijfsleven (bijvoorbeeld innovatief vermogen versterken), soms bij onderwijsinstellingen (Human Capital Agen-da). Uiteindelijk bepaalt echter het samen-spel tussen de drie O’s het resultaat.

7. Conclusie: naar een geactualiseerde Uitvoeringsagenda Achterhoek 2020De betekenis van het voorafgaande voor de Uitvoeringsagenda Achterhoek 2020 kan, in de terminologie van de in 2014 vastgestelde agenda, als volgt worden geduid. 1. De focus op slimme maakindustrie vormt

het hart van de Uitvoeringsagenda2.0, genaamd Smart Werken. Hiervoor zijn ondernemers en kennisinstellingen aan zet: zij zijn de aangewezen partij om te bewerkstelligen dat bedrijven en organi-saties van de verschillende sectoren de kansen en principes van Smart Industry ontdekken en gaan toepassen.

2. Ondersteunend aan de economische clusterontwikkeling zijn investeringen in c.q. het voorkomen van desinvesteringen in:

a. Wonen, ofwel het creëren van een aan-trekkelijk woon- en leefmilieu.

b. Bereikbaarheid, ofwel het optimaliseren van de fysieke en digitale infrastructuur.

14

UITVOERINGS-

AGENDA2.0

ACHTERHOEK

2020

15

1. Smart Werken: realiseren van een toekomstbestendige economie

1.1 Hart van de Nederlandse Smart Industry De Achterhoek heeft een brede, sterke en gespecialiseerde maakindustrie als krachtige aanjager van economische ontwikkeling. De economische activiteiten in de regio zijn complementair en tussen bedrijven binnen en buiten de regio zijn verbindingen ontstaan die bijdragen aan een snelle ont-wikkeling van de markt. De regio is daar-naast goed voorgesorteerd op strategische groeisectoren als Zorg, Agrofood, Biobased Economy, Duurzame energie en de verschil-lende traditionele maakindustrieën.

Experimenteren De in de Achterhoek dominante metaalsector is volop aan het experimenteren met de introductie van Smart Industry-technologieën. Zo investeren bedrijven, samen met ACT, Oost NV, ICER en het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Oost-Nederland (CIVON), in een 3D metaalprinter. Het bedrijf 247TailorSteel gaat nog een stap verder door met een twintigtal regionale bedrijven een innovatieve Smart Bending Factory te vormen. En zo zijn er nog veel meer initiatieven.

FieldlabsFieldlabs zijn ook voor Oost-Nederland een zeer geschikte vorm om samenwerking te stimuleren. Niet alleen om koplopers en grotere bedrijven te laten samenwerken aan Smart Industry-toepassingen, maar juist ook door startups, MKB en onderwijsinstellingen te laten participeren. Fieldlabs verminderen

de (financiële) risico’s voor kleinere bedrijven (sterk vertegenwoordigd in de Achterhoek) wanneer zij met nieuwe technologieën en nieuwe businessmodellen aan de slag gaan.

VerbindingenSmart Industry is een internationale ont-wikkeling, waarbij het werken in fysieke en digitale netwerken en ecosystemen centraal staat. Verbindingen leggen met andere re-gio’s in binnen- en buitenland en deelname aan Europese programma’s biedt kansen voor de Achterhoek. Denk daarbij aan contacten met Duitsland; de Duitse industrie is volop bezig met een transitie naar Smart Industry of ‘Industrie 4.0’. Oost-Nederland is bovendien de “poort naar Duitsland”.

VoorbeeldfunctieHoewel het belang wordt benadrukt van sterke clusters en koploperbedrijven, is het voor koplopers of snelgroeiende bedrijven niet altijd mogelijk veel energie te steken in het vervullen van een voorbeeldfunctie. Het is dus ook aan overheden en intermediaire partijen om bedrijven inhoudelijk of financi-eel te stimuleren om collega-bedrijven mee te nemen in Smart Industry-ontwikkelingen.

1.2 Programma’s en projectenHet kernonderdeel Smart Werken bestaat in lijn met de nationale en landsdelige agen-da’s voor de ontwikkeling van Smart Industry uit het ontwikkelen van New Business (ver-sneld ontwikkelen en toepassen van nieuwe producten, productietechnologieën en business modellen op basis van beschikbare

kennis), New Knowledge (bevorderen van cross-sectorale kennisontwikkeling en –over-dracht), New Skills (ontwikkelen van vaardig-heden bij ondernemers en werknemers) en New Profilering (het scheppen van de juiste randvoorwaarden voor ondersteuning).

Smart Werken omvat onder meer de volgen-de acties en projecten:

Masterplan SmartHubDit Masterplan omvat een scala aan activi-teiten op bovengenoemde vier onderdelen. Te denken valt aan een Smart business centre waar gewerkt wordt aan cross-overs, fieldlabs, innovatieclusters, innovatiehubs en masterclasses.

• Smart business centre In het Smart business centre krijgt de

samenwerking vanuit de diverse topsec-toren gestalte en werken onderwijs en bedrijfsleven aan crossovers. Hier kunnen excellente mbo-, hbo- en universitaire stu-denten zich ‘uitleven’. Er worden proeffaci-liteiten aangeboden tegen marktconforme prijzen, met als doel het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. Zo kunnen kansrijke sectoren zich met behulp van ICT verder ontwikkelen.

• Innovatiehubs Innovatiehubs dragen bij aan een forse

innovatieslag bij bedrijven en aan de intensivering van de contacten tussen be-drijven en opleidingen. Er zijn al bijna tien innovatiehubs opgezet en zullen er nog meer volgen. Hiermee zijn circa 300 jonge

16

hoger opgeleiden intensief in contact ge-bracht met het Achterhoekse bedrijfsleven.

• Experimenteren met 3D metaalprinten en robotica

Versnelling van de introductie van 3D me-taalprinting in de Achterhoek. Ontwikkelen van bewustwording en kennisverwerving door bedrijven en het ontwikkelen van businesscases. Daarnaast gericht op het ontwikkelen van onderwijstoepassingen van 3D printing.

Crossovers Smart IndustryDe principes en instrumenten van Smart Industry (de integratie van ICT-in productie-processen en klanten samenwerkingsrela-ties, big data, internet of things etc.) worden veelal ontwikkeld en als eerste toegepast in de maakindustrie. De Achterhoek heeft de ambitie om de kansen die de ontwikkeling van Smart Industry biedt, in zoveel mogelijk sectoren te benutten. Waar de maakindustrie voorop loopt als het gaat om bewustwording van de kansen van Smart Industry dient in andere sectoren eerst in deze bewust-wording te worden geïnvesteerd, alvorens implementatie op bredere schaal kan plaatsvinden.

• Fieldlab zorg Achterhoek Het Fieldlab Zorg Achterhoek geeft vorm

aan samenwerkingsverbanden waarbij partijen afkomstig van binnen en buiten de zorgsector projecten initiëren en uitvoeren voor innovatieve zorg op maat en de ontwikkeling van ‘slimme’, op ICT gebaseerde zorgproducten.

• Fieldlab tweedelijnszorg In het kader van de nieuwbouw van het

Slingeland Ziekenhuis wordt nagedacht over het toepassen van innovaties in de tweedelijnszorg. Er zijn vier thema’s:

Zorglogistiek, Productlogistiek, Keten-aanpak en Duurzaam Bouwen en is een impuls voor de Achterhoekse economie en innovatiekracht. Het project is ook gericht op organisaties buiten de Achterhoek.

• Agrofood en Biobased Economy Agrofood en Biobased Economy zorgen

voor vergroening van de economie. Uit-daging is om op innovatieve manier méér uit de beschikbare biomassa te halen en om meer (rest)biomassa vrij te spelen voor hoogwaardige toepassingen. Dit moet (nieuwe) werkgelegenheid, innovaties en vervanging van fossiele grondstoffen ople-veren. Hier liggen volop kansen bij bijvoor-beeld de BICON-agenda, een vruchtbare kringloop en de precisielandbouw.

• Duurzame energietransitie Om de Achterhoekse ambities op het ge-

bied van duurzame energie te realiseren, zal er steeds meer behoefte ontstaan aan het inzetten van smart grids en slimme systemen die productie en gebruik op elkaar afstemmen.

Onderwijs en arbeidsmarkt: Human Capital AgendaBinnen Smart Werken zijn de uitgangspunten van de Human Capital Agenda (HCA) leidend. Daarvoor is een koersnotitie opgesteld: “De Kracht van de Achterhoek; Een voorstel voor een Achterhoekse Human Capital Agenda”, waarin gepleit wordt voor innovatie in de brede zin van het woord (zowel technische, sociale als radicale innovatie). Deze ambitie richt zich op de maakindustrie, Agrofood en Zorg. De Human Capital Agenda zet in op: • Het bevorderen van intersectorale

mobiliteit (cross-overs) naar de sectoren met veel moeilijk vervulbare vacatures en de mogelijkheden die het Sectorplan

Achterhoek hiervoor biedt bij zowel het stimuleren van werk naar werk als het be-middelen van werkzoekenden naar deze moeilijk vervulbare vacatures;

• Technasia en het Techniekpact Achter-hoek-Liemers met activiteiten in het po, vo en mbo om meer jongeren te laten kiezen voor en leren in de techniek en meer werkenden te stimuleren om een baan in de techniek te kiezen;

• Vraaggericht onderwijs en het toerusten van leerlingen (in het po, vo, mbo en hbo) met noodzakelijke competenties voor de ambities van ‘SmartHub Achterhoek’;

• Duurzame inzetbaarheid en leven lang leren van medewerkers;

• Het realiseren van een flexibele schil op de arbeidsmarkt door inzet van ZP’ers en flexpools en het versterken van onderne-merschap;

• Meer aandacht voor de Duitse taal en grensoverschrijdende samenwerking om meer werkgelegenheid te ontsluiten.

Grensoverschrijdend (samen)werkenHet slechten van de grensbarrière is van groot belang om de economische ontwikke-ling van de Achterhoek te stimuleren. Indien de grens als barrière zou wegvallen, zouden er voor Achterhoekers 400.000 banen beschikbaar komen op bereisbare afstand. De mogelijkheden voor ondernemers om zaken te doen zouden enorm toenemen. Kennis van de buurtaal is hiervoor een eerste voorwaarde, naast het wegnemen van belemmeringen voor de arbeidsmarkt. Vooral uitwisseling van technisch personeel, zorgpersoneel en studenten biedt perspec-tief. Verbetering van een grensoverschrijdend systeem van Openbaar Vervoer is een zaak van lange termijn maar wel van groot belang.

19

2. Wonen: Creëren aantrekkelijk woon- en leefklimaat

2.1. Kip en ei: economische ontwikkeling en aantrekkelijk woon- en leefklimaat Een aantrekkelijk woon- en leefklimaat, een gezonde leefomgeving en een mooi landschap vormen belangrijke factoren voor mensen om in hun omgeving te blijven wonen. Deze factoren spelen ook een rol bij de vestiging van bedrijvigheid en het aantrekken van werknemers. Ook hetgeen de brede vrijetijdseconomie (cultuur, sport, recreatie) te bieden heeft, is daarvoor relevant. Om het wonen in de Achterhoek aantrekkelijk te laten zijn en blijven, is actie noodzakelijk. Door de bevolkingsdaling neemt het draagvlak voor voorzieningen af en ziet de regio zich geconfronteerd met leegstand, waardedaling van vastgoed en een (financieel kostbare) sloopopgave. Dit zal de beoordeling van de leefbaarheid onder druk zetten. We streven naar behoud van een kwalitatief hoogwaardig woon- en leefklimaat. Dit vormt een randvoorwaarde voor succesvolle ontwikkeling van het economisch cluster rondom slimme maakindustrie. Dat versterkt vervolgens de aantrekkelijkheid van de regio, die immers in belangrijke mate wordt bepaald door de beschikbaarheid van passend werk.

2.2. Programma’s en projectenHet programma Wonen richt zich op het ontwikkelen van een evenwichtige woningvoorraad, op het voorkomen en aanpakken van leegstand in (maatschappelijk) vastgoed en op het vitaal houden van de Achterhoek met onder meer de volgende acties en projecten:

Evenwichtige woningvoorraadHet ontwikkelen van een evenwichtige woningvoorraad zowel kwantitatief (geen tekort of overschot) als kwalitatief: het type woningen is afgestemd op een door bewoners en woningzoekende gewenste prijs en kwaliteit (comfortabel, duurzaam en levensloopbestendig).Om dit te bereiken worden minder wonin-gen toegevoegd, worden slechte woningen gesloopt en wordt aan bestaande woningen waarde toegevoegd door het verhogen van de kwaliteit. Projecten die hieraan bijdragen zijn: een energieloket Achterhoek, lokale energiecoöperaties, pilot dorpsontwikke-lingsmaatschappij en het verduurzamen en levensloopbestendig maken van woningen. Ook zullen concepten voor tijdelijke huisves-ting worden ontwikkeld.

Leegstaand vastgoed Het voorkomen en aanpakken van leegstand in zakelijk, agrarisch en maatschappelijk vastgoed door in te zetten op vitale en com-pacte kernwinkelgebieden, transformatie, herbestemming en sloop van vastgoed

Figuur 4: Beoordeling van de leefbaarheid

tijdens het laatstgehouden onderzoek in de

Achterhoek (bron: AWLO, 2012)

(hiervoor is ondermeer de regeling “uitbrei-ding door sloop” in voorbereiding), revitali-sering van bedrijventerreinen en projecten als Zon op Erf, asbesttrein en Achterhoeks vastgoed in de etalage.

Voorzieningen Met voldoende hoogwaardige en bereikbare voorzieningen op het gebied van wonen en zorg, basisonderwijs en sport houden we de Achterhoek vitaal. We ontwikkelen en ondersteunen activiteiten op het gebied van leefbaarheid, kleinschalige woonvormen voor ouderen gericht op zelfredzaamheid, thuistechnologie (domotica), procesbege-leiding voor basisonderwijs en sport en welzijn, lokale coöperaties en een optimale spreiding van voorzieningen. Ook het onder-steunen van bottom-up initiatieven is een speerpunt.

20

3. Bereikbaarheid:Optimaliseren fysieke en digitale bereikbaarheid

3.1 Bereikbaarheid: van essentieel belangEen belangrijk instrument voor succesvolle clusterontwikkelng is het optimaliseren van fysieke vestigingsvoorwaarden. Hieronder vallen onder andere infastructurele voorzie-ningen, openbaar vervoer en de beschik-baarheid en bereikbaarheid van bedrijven-terreinen. Een goede digitale bereikbaarheid is cruciaal om de ambities van Smart Werken te realiseren. Voor een landelijk gebeid als de Achterhoek is digitale bereikbaarheid in het buitengebied belangrijk om nieuwe ontwik-kelingen hier een kans te geven.

3.2 Programma’s en projecten Het programma bereikbaarheid richt zich op de ontsluiting van de Achterhoek via weg, spoor en digitaal. Naast de bovenlokale infrastructuur is de fijnmazige bereikbaar-heid in een landelijke regio belangrijk opdat voorzieningen bereikbaar blijven.

Fysieke infrastructuur – bovenlokale infrastructuurEen goede bereikbaarheid is een belangrij-ke randvoorwaarde voor de economische ontwikkeling van de Achterhoek. Goede en betrouwbare verbindingen zowel via de weg als het openbaar vervoer zijn essentieel. Het spoor Arnhem-Winterswijk en de N18/A18 zijn de belangrijkste levensaders voor de Achterhoek. Doel is het verkorten van de reistijd van en naar economische centra en hoger onder-wijs in de omgeving van de Achterhoek,

dankzij een snelle hoofdinfrastructuur.

Fysieke infrastructuur – fijnmazige bereikbaarheidMet het project Basismobiliteit wil de Ach-terhoek een (vervoers)voorziening realiseren waarbij iedereen zich zelfstandig en tegen een redelijk tarief kan verplaatsen. Het goed organiseren van het bereikbaar houden van voorzieningen is een belangrijke voorwaarde voor het leefbaar houden van een vergrijzende regio. Dit kan door alle vor-men van vervoer in samenhang te bekijken en particuliere initiatieven te omarmen.Doel is een betaalbaar regionaal vervoer-systeem dat bijdraagt aan de leefbaarheid in de Achterhoek, waar voorzieningen niet meer overal beschikbaar zijn maar wel goed bereikbaar.

Digitale infrastructuur Glasvezel op bedrijventerreinen heeft voor het bedrijfsleven topprioriteit. Glasvezel in het buitengebied is cruciaal om in de toekomst nieuwe zorgarrangementen te kunnen bieden en (agrarische) ondernemers in het gebied overlevingskans te bieden. Ook voor kwalitatief hoogwaardig eigentijds onderwijs is digitale bereikbaarheid een voorwaarde. Doelstelling is een optimale en voldoende toekomstgerichte ontsluiting van het buitengebied.

Figuur 5: (a) Reissnelheid over de weg, (b) per

spoor en (c) het aandeel woningen dat zonder

veel inspanningen aangesloten is of kan worden

op glasvezel (bron: PBL, 2014)

21

4. Verbinden & samenwerken:Nodig om ambities te realiseren

4.1 Achterhoekse drie O’sIn andere succesvolle clusters in Nederland en Europa is een tendens waarneembaar van overheidssturing naar ondernemersge-richte sturing. De opkomst van economic en strategic boards is in dit licht te bezien. De Achterhoek heeft al in 2009 ingespeeld op veranderende behoeften van ondernemers, maatschappelijke organisaties en krimpende overheidsbudgetten met de samenwerking in drie O-verband.

Stuurgroep, hart van de samenwerkingDe samenwerking van de drie O’s in de stuurgroep Acherhoek2020 betekent een bundeling van krachten, ieder vanuit zijn/haar eigen verantwoordelijkheid. De over-heden werken als vertegenwoordigers van het publieke belang mee aan de realisatie van de doelen van de Uitvoeringsagenda. Ondernemers doen dat door te investeren in innovatie vanuit ondernemerschap, gericht op de continuïteit van hun bedrijf. Maat-schappelijke organisaties en kennisinstel-lingen werken proactief mee aan innovatie vanuit hun maatschappelijke opdracht en verantwoordelijkheden. Vanuit de stuurgroep geeft elke O sturing aan zijn eigen achterban om belemmeringen in de uitvoering weg te nemen en waar mogelijk succesvolle uitvoe-ring te faciliteren.

De stuurgroep geeft richting, brengt focus aan, verbindt en het helpt initiatieven van de grond maar voert zelf nagenoeg geen projecten uit; dit gebeurt door zogenaamde coalitions of the willing. Daarnaast bewaakt

de stuurgroep of de doelstellingen worden behaald en onderneemt actie als in dit proces knelpunten ontstaan. De stuurgroep maakt voor het realiseren van haar doel-stellingen o.a. gebruik van de inzet van kennismakelaars. Deze verbinden mensen, projecten, ideeën, vragen, regio’s, buurlan-den en kennis(instellingen) met elkaar.

Uitvoering: coalitions of the willingDe concrete realisatie van projecten of activiteiten gebeurt in wisselende coalities. Hierbinnen worden afspraken gemaakt over de onderlinge rolverdeling van opdracht-gever, opdrachtnemer en projectleider. De opdrachtnemers en projectleiders leggen verantwoording af aan hun opdrachtgevers. De stuurgroep communiceert op projectni-veau met de opdrachtgevers en laat zich desgewenst informeren door de projectlei-ders.

MaatwerkDe precieze samenwerkingsvorm is maat-werk per project of activiteit, waarbij de samenwerking wordt ingericht vanuit de vraag: wat en wie zijn nodig om de opgaven aan te pakken en de beoogde doelen te realiseren? Voor de precieze vormgeving van de samenwerking geldt als uitgangspunt dat de vorm volgend is op de inhoud. Dit betekent dat de samenwerking per opgave kan verschillen.

4.2. Partners in uitvoeringEnkele organisaties ondersteunen Achter-hoekse bedrijven bij de transitie naar Smart Industry:

Achterhoeks Centrum voor Technologie Het ACT stimuleert innovatie bij de maak-bedrijven in de Achterhoek. ACT haalt innovatievragen op bij bedrijven en ‘makelt en schakelt’ vervolgens tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven en kennisin-stellingen. De transitie naar Smart Industry staat hoog op de agenda van het ACT omdat het een veelvoorkomende vraag is van Ach-terhoekse bedrijven. Het ACT wordt bestuurd door ondernemers.

Innovatiecentrum ICERICER is een centrum voor techniek en inno-vatie in de Achterhoekse ijzer- en maakin-dustrie. ICER is bedoeld om vooral jongeren enthousiast te maken voor techniek.. ICER kan fungeren als proeftuin voor nieuwe technieken zoals 3D printing. ICER wordt bestuurd door het Graafschap College en heeft een Raad van Toezicht bestaande uit vertegenwoordigers van de drie O’s.

Centrum voor Innovatief Vakmanschap Oost-Nederland Het CIVON versterkt de maakindustrie in Oost-Nederland door innovatiebevordering, talenten kennisontwikkeling op het gebied van High Tech Systemen en Materialen. De focus van het CIVON ligt op het ondersteu-nen van innovatievragen uit de markt.

22

CIVON bevordert Smart Industry zowel op het gebied van techniek als van sociale innovatie. Het CIVON is onderdeel van het Graafschap College en wordt bestuurd door ondernemers en onderwijs.

Graafschap CollegeHet Graafschap College is de grootste mbo-instelling van de Achterhoek. Met de beroepsopleiding Techniek & ICT is dit een belangrijke partner in de transitie naar Smart Industry. Het Graafschap College gaat als eerste mbo-opleiding in Nederland een dagopleiding Smart Industry aanbieden, met de vakken engineering en ICT.

Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt AchterhoekIn het POA Achterhoek vindt afstemming plaats tussen onderwijs en arbeidsmarkt. POA maakt de knelpunten op de arbeids-markt transparant en fungeert als aanjager bij het oplossen hiervan.

Achterhoek 2020 JongAchterhoek 2020 Jong coördineert de projecten Talententuin, Community, Gueril-la, vervolg innovatiehubs, Jong Wonen en Studentenavonden. Achterhoek 2020 Jong verkent hoe ze op constructieve wijze een samenwerking kan creëren met bestuurders en achterbannen van Achterhoek 2020.

4.3. Afwegingskader voor projectenOm te beoordelen welke projecten het meest bijdragen aan het realiseren van de ambities/doelstellingen van de Uitvoeringsa-genda heeft de stuurgroep Achterhoek2020 een afwegingskader opgesteld.

Uit gesprekken met specialisten blijkt dat vaak moeilijk exact te bepalen is óf en hoeveel een project bijdraagt of heeft bijgedragen aan het realiseren van de stra-tegische doelstellingen. Niettemin geeft een afwegingskader houvast en richting bij het maken van keuzes en is met behulp hiervan vaak een plausibele verklaring te geven voor bijdrage van een bepaald project.

Om te kunnen meten of de activiteiten en projecten hun gewenste doel of effect berei-ken, worden de komende periode concrete indicatoren geselecteerd. Deze indicatoren zijn binnenkort te vinden in de Regiobaro-meter.

Het gaat daarbij om vooral om indicatoren die met relatief weinig kosten ontsloten kun-nen worden. Sommige ‘gewenste’ of ‘heel specifieke’ indicatoren worden niet gemeten; het meten hiervan kan een grote inspanning en dus kostenpost met zich meebrengen, waarbij de vraag luidt of de kosten opwegen tegen de baten.

De stuurgroep zal aan de hand van onder-staande punten projecten afwegen:• De mate waarin het project bijdraagt aan

één van de drie hoofdthema’s Werken, Wonen en Bereikbaarheid met als strategi-sche focus “Smart Werken”;

• De mate waarin het project bijdraagt aan meer (economische) samenwerking en uitwisseling met Duitsland;

• De mate waarin het project bijdraagt aan een duurzame en toekomstbestendige Achterhoek;

• Voor het project is een coalition of the willing die naar verhouding bijdraagt in het project en een uitgewerkt projectplan;

• Er is draagvlak voor het project bij de drie O’s (ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheid);

• Het project heeft een regionale impact.

23

5. Programmalijnen uitvoeringsagenda2.0

Onderstaande programmalijnen zijn uitgewerkt in een apart document.

Nr. Programmaformats

0. Achterhoek 20200.1 Programmalijn 1: Uitvoeringsorganisatie Achterhoek 20200.2 Programmalijn 2: Ondersteuning opstarten nieuwe initiatieven en projecten

1. Werken1.1 Programmalijn 1: Masterplan SmartHub1.2 Programmalijn 2: Crossovers Smart Industry1.2a - Zorgsector1.2b - Agrofood/Biobased economy1.2c - Duurzame energietransitie1.2d - Vrijetijdseconomie1.3 Programmalijn 3: Onderwijs en Arbeidsmarkt1.4 Programmalijn 4: Grensoverschrijdende samenwerking

2. Wonen: creëren van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat2.1 Programmalijn 1: Evenwichtige woningvoorraad2.2 Programmalijn 2: Leegstaand vastgoed2.3 Programmalijn 3: Voorzieningen 3. Bereikbaarheid: optimaliseren van de fysieke en digitale infrastructuur3.1 Programmalijn 1: Fysieke infrastructuur – bovenlokaal3.2 Programmalijn 2: Fysieke infrastructuur – fijnmazig3.3 Programmalijn 3: Digitale infrastructuur

Zie voor meer informatie www.achterhoek2020.nl

WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BE-REIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAAR HEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WER-KEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIK-

Uitgave van Achterhoek 2020 en Regio Achterhoek, mei 2016

[email protected](0314) 32 12 00www.facebook.com/Achterhoek2020@achterhoek2020

Vormgeving: Frans HesselinkIllustraties: Frank LosFoto’s: Annabel Hesselink, Carlo Stevering en Regio Achterhoek

ACHTERHOEKAGENDA

2020

1

Concept Masterplan SmartHub

Achterhoek

Regiegroep Smart Industry Achterhoek

April 2016

2

Voorwoord

De Achterhoek is een regio met een hoogwaardige en innovatieve scheppende industrie met relatief

veel MKB bedrijven die toekomstgericht werken, lange termijn doelstellingen hebben en goed

samenwerken. De Achterhoek wil een economisch nog krachtiger gebied worden door in te zetten op

de kansen die “smart Industry” biedt en dit principe in zoveel mogelijk sectoren door te voeren. We

hebben meer Achterhoekse ondernemers en bestuurders nodig die deze uitdaging oppakken. En

tevens vraagt het ook om medewerkers met de juiste opleiding en motivatie.

De Regiegroep Smart Industry (samenstelling Achterhoekse bestuurders uit overheid,

maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven) heeft een Masterplan SmartHub opgesteld. Middels

het Masterplan Smart Hub, waarin inhoudelijke projecten en processen omschreven staan wordt er

gezamenlijk (drie O’s) opgetrokken om (Achterhoekse) bedrijven en (Achterhoeks) talent te

behouden en aan te trekken. Juiste communicatie naar de doelgroepen talent en bedrijven is daarbij

ook van groot belang. De economische profilering is erop gericht dat de juiste communicatie naar de

doelgroepen talent en bedrijven plaatsvindt om zodoende beide doelgroepen aan de Achterhoek te

binden. De regioaanduiding die gekozen is voor de Achterhoek betreft SmartHub Achterhoek en de

belofte die daaraan gekoppeld is betreft: Toekomst in de Maak.

Het Masterplan SmartHub is een onderdeel van de uitvoeringsagenda 2.0 Achterhoek2020.

Wij kijken er naar uit, om in gezamenlijkheid met partners, deze projecten tot uitvoer te brengen.

Namens de regiegroep Smart Industry Achterhoek

Rik Swieringa

Voorzitter

Leden regiegroep Smart Industry Achterhoek: Foppe Atema (stuurgroep Achterhoek2020, ACT en

Goma B.V.), Jan Engels (Portefeuillehouderoverleg Duurzame economie en gemeente Bronckhorst),

René van Gils (Graafschap College), Dirk Jan van den Hout (Royal Lovink Industries), Vincent Immink

(Virupa Visual Solutions en Business Club de Graafschap), Jan Kaak (Kaak Nederland), Kees

Nieuwenhuijse (CIVON en ICER), Peter Rikken (VNO-NCW Achterhoek en Meilink Groep), Toin de

Ruiter (BonsenReuling), Tom Salemink (Achterhoek2020 Jong en AchterhoekWerkt), Martin Stor (ACT

en Achterhoek2020) en Rik Swieringa (Regio Achterhoek)

3

Inhoudsopgave

1 Inleiding 4

2 Partnerschappen 6

2.1 Partners om de SmartHub te vernieuwen 7

2.2 Partners om de SmartHub te innoveren 8

2.3 Partners waarbij de SmartHub blijft leren 8

2.4 Partners waarbij de SmartHub digitaliseert 9

2.5 Partners die het masterplan SmartHub uitvoert 10

2.6 Impact partners 11

3 Projecten die de SmartHub Maken 12

3.1 Smart Business Centre 12

3.2 New Tech 14

3.3 Profiling van de SmartHub 14

4 Criteria voor projecten 15

4.1 Project is concreet 15

4.2 Er is een coalitie of the willing 15

4.3 Er is aansluiting bij de topsectoren 16

4.4 Project heeft betekenis voor de hele Achterhoek 19

4.5 Prioriteit voor innovatie en duurzaamheid 19

5 Smart Agenda Achterhoek 20

5.1 Projecten gericht op bewustwording 20

5.2 Projecten gericht op New Business 21

5.3 Projecten gericht op New Knowledge 23

5.4 Projecten gericht op New Skills 25

5.5 Projecten gericht op New Profiling 26

Bijlage 1: Relatie Masterplan en de uitvoeringsagenda Achterhoek 2020

Bijlage 2: Mondiale trends en impact voor de Achterhoek

4

Hoofdstuk 1: Inleiding

Het masterplan “SmartHub Achterhoek” is het resultaat van een vruchtbare samenwerking tussen

de drie O’s (ondernemers, overheid en maatschappelijke organisaties) in de Achterhoek. Een

samenwerking die ontstaan is om een passend antwoord te geven op de situatie van een krimpende

bevolking van de Achterhoek. Dit Masterplan is een onderdeel van de uitvoeringsagenda 2.0

Achterhoek 20201 gericht op Smart Werken2.

Smart werken

Smart werken ontstaat door verdergaande digitalisering. Als gevolg van deze digitalisering

veranderen de industriële productie, diensten, onderwijs, wetenschap en zorg snel. Alleen met

kennis, creativiteit, ondernemerschap en nieuwe verdienmodellen kunnen deze veranderingen in

kansen, nieuwe banen en inkomsten worden omgezet. Vernieuwing is ook noodzakelijk voor een

verdere verduurzaming van de economie om onze welvaart en welzijn voor toekomstige generaties

veilig te stellen. Oplossingen voor wereldwijde maatschappelijke uitdagingen, zoals het voeden van

negen miljard monden in 2050, een duurzame energiehuishouding, schoon drinkwater, efficiënt

grondgebruik en betaalbare en kwalitatief goede gezondheidszorg, kunnen alleen door middel van

innovatie worden gevonden.

Om zijn concurrentiepositie te behouden en te versterken en om een aantrekkelijk gebied te zijn om

in te wonen, te werken, te leven en in te ondernemen heeft de stuurgroep Achterhoek 2020 besloten

Smart Industry te omarmen. Gezamenlijk hebben ondernemers, overheid en maatschappelijke

instellingen in de Achterhoek gekozen voor Smart Industry, ofwel slimme maakindustrie, als motor

van de ontwikkeling van de economie. In Smart Industry draait alles om de integratie van ICT en

geavanceerde technologie in industriële productieketens. Doordat objecten, machines, systemen en

mensen met elkaar worden verbonden ontstaan talloze mogelijkheden om productieprocessen

efficiënter en effectiever in te richten. Slimme producten genereren een constante stroom aan

gegevens waarmee producenten hun producten verbeteren en afnemers hun gebruik en onderhoud

optimaliseren. Zo zet niet alleen de maakindustrie zelf een volgende stap – sommigen spreken zelfs

van de volgende industriële revolutie – ook aanverwante sectoren veranderen ingrijpend.

Beweging op gang brengen naar een SmartHub

De Achterhoek heeft alles in huis om van Smart Industry een succes te maken met haar krachtige

industriële basis van grote én mkb-ondernemingen, goede kennisinfrastructuur van UT, HAN, CIVON,

ICER, ACT en Graafschapcollege. En waarbij samenwerken in het DNA zit van de Achterhoeker.

Met Smart Industry kunnen zeer complexe vraagstukken van de toekomst in gezamenlijkheid

worden opgelost. Het is niet meer vol te houden dat deze complexe vraagstukken door één partij

worden opgelost. Door de gezamenlijk maatschappelijke opgave centraal te stellen en vanuit

verschillende disciplines daaraan te werken in een netwerk lijkt een goede aanpak.

1 Zie een schematische weergave van de plaats van het masterplan SmartHub in de uitvoeringsagenda

2 Deze keuze is ingegeven door de mondiale trends op het gebied van techniek en arbeidsmarkt. Voor

achtergronden naar deze trends zij verwezen naar bijlage 1

5

Deze aanpak lijkt gesneden voor de Achterhoek omdat zij van nature goed zijn in samenwerking en

het smeden van slimme coalities. Coalities die kansen pakken, transitie bewerkstelligen van de

industrie, landbouw, bouwsector en zorg. Dit werken in netwerken lijkt tevens de juiste werkwijze

om de beweging in gang te zetten naar een SmartHub in de Achterhoek.

Een smart Hub wil zeggen een fysieke en digitale plek waar mensen de mogelijkheid hebben om

uitdagende en prikkelende ideeën te opperen en deze in de praktijk te toetsten, waarbij

kennisuitwisseling centraal staat. Daarmee vernieuwd de Hub zichzelf en biedt het een inspirerende

en innovatieve omgeving om te werken en te wonen. Hierdoor blijven mensen wonen in de

Achterhoek en trekt het (jonge) dynamische mensen naar de Achterhoek.

Om de beweging naar een SmartHub in gang te zetten is het doel van de projecten in dit masterplan:

Ondernemers “aware” te maken van de betekenis van Smart Industry voor de business

Ondernemers laten experimenteren met Smart Industry Technieken

Ondernemers kennis laten opdoen over mogelijk nieuwe verdienmodellen

(Jonge) talenten de mooie kansen voor een prachtige carrière in de Achterhoek tonen

De beweging naar de SmartHub is al in gang gezet. Initiatieven worden snel opgepakt, zo zijn er al

diverse initiatieven ontstaan op het gebied van Smart Industry zoals:

De proeftuin Smart Bending Factory in Varsseveld

Samenwerking RCT’s en Kennispartners

Lectoraat voor Smart Industry

Shared R&D

Shared facility’s

Organiseren van masterclasses voor en door het bedrijfsleven om het management van de

industrie te helpen de transitie vorm te geven

Profilering Achterhoek

Een SmartHub in de Achterhoek staat niet op zichzelf, maar heeft baat bij een sterk en innovatief

landschap om haar heen, Oost Nederland, in samenwerking met partners binnen en buiten de

Achterhoek.

6

Hoofdstuk 2: Partnerschappen

Ideeën die worden aangedragen voor het oplossen van maatschappelijke opgaven moeten door de

complexiteit steeds vaker worden opgelost door meerder partijen. Dit vereist partnerschappen,

waarin ondernemers uit grote bedrijven en het mkb, onderzoekers en onderwijsinstellingen, andere

stakeholders en de overheid slim samenwerken aan alle condities die nodig zijn om vernieuwing te

realiseren, zoals onderzoek en innovatie, menselijk kapitaal, minder en slimmere regels, Green Deals

en internationaal ondernemen. Het gaat niet alleen om samen bepalen, maar ook om samen

(financieel) commitment tonen. Door middel van deze gerichte samenwerking ontstaat maatwerk

voor onze krachtigste clusters van bedrijvigheid: onderdelen in mondiale waardeketens waarin Oost

Nederland excelleert en veel economische waarde creëert.

De publiek private partnerschappen worden gevormd op diverse schaalniveaus die elkaar versterken,

zowel regionaal, landelijk als internationaal (o.a. EU). Productiviteit, werkgelegenheid en innovatie

komen in belangrijke mate tot stand in regionale netwerken. Een goede synergie tussen nationale en

regionale initiatieven is daarom van belang, bijvoorbeeld om te komen tot een gecoördineerde inzet

van instrumenten voor financiering en innovatie. Maar dit geldt ook over de grens. Economische

activiteiten in Nederland zijn steeds meer verweven in internationale waardeketens. Met de wereld

als ontwerp-, productie- en afzetgebied bepaalt het vermogen tot een voortdurende innovatieve en

snelle aanpassing aan nieuwe ontwikkelingen onze welvaart en groei.

7

2.1 Partners om de SmartHub te vernieuwen

Het inspelen op economische en maatschappelijke uitdagingen met nieuwe vindingen, producten,

diensten en concepten vraagt naast toponderzoek om ondernemers, groot en klein, met lef en

pioniersgeest die niet bang zijn om hun nek uit te steken. Startups en snel groeiende jonge bedrijven

spelen hierbij een wezenlijke rol. Zij combineren creativiteit, talent en doorzettingsvermogen en

zetten nieuwe ideeën om in economische waarde. Ook langer bestaande bedrijven vernieuwen

constant door te investeren in nieuwe kennis, technologie en menselijk kapitaal en door met risico

nieuwe concepten op de markt te brengen.

Niet innoveren betekent dat zij worden ingehaald door de concurrentie en van de markt verdwijnen.

Voortdurende vernieuwing loopt dan ook als een rode draad door grote multinationals en bedrijven

in het mkb die al jaren aan de top staan in Nederland en op wereldschaal. Niet alleen door hun naam

of faam, maar vooral door hun vermogen steeds weer in te spelen op veranderende

marktomstandigheden en innovatie.

Vernieuwing komt dus vanuit startups,

jonge ondernemingen en al langer bestaande

bedrijven. Daarbij wordt het samenspel tussen

deze groepen bedrijven en met kennis- en

onderwijsinstellingen steeds belangrijker.

Grote, internationaal opererende bedrijven

oefenen aantrekkingskracht op vernieuwende

startups en het mkb. We zien dit in Oost

Nederland, waar bedrijven een magneetfunctie

hebben richting het mkb en startups op het

gebied van o.a. high tech systemen en

materialen, food, health en design.

Partners om mee samen te werken om de Hub te vernieuwen zijn dan ook de branche organisaties

om feeling te houden met wat op landelijk en internationaal niveau plaats vindt:

FME

Metaalunie

VNO*NCW

8

2.2 Partners om de SmartHub te innoveren

In het bedrijvenbeleid is er veel aandacht voor de groei van de investeringen in R&D. Deze

investeringen leveren enerzijds de kennis en technologie om de uitdagingen van morgen het hoofd te

bieden en zijn anderzijds ook noodzakelijk om concurrerend te blijven. Overheidsstimulering is nodig

omdat de maatschappelijke baten van dergelijke risicovolle investeringen groter zijn dan de baten

die bedrijven zich kunnen toe-eigenen, waardoor bedrijven in het algemeen uit zichzelf minder

investeren dan maatschappelijk gezien wenselijk is. Het bedrijvenbeleid stimuleert investeringen in

R&D op diverse manieren, zoals het verlagen van de kosten en verkleinen van de risico’s en door

invoering van eigentijdse regelgeving zoals intellectuele eigendomsrechten.

Belangrijke partners in deze zijn:

PPM Oost De participatiemaatschappij van Oost Nederland die innovaties kan

financieren voor de topsectoren High Tech Systems and Materials , door

middel van het verstrekken van participaties, achtergestelde leningen en

kredieten

Valorisatie Provincie Gelderland heeft drie valorisatieprogramma’s waar leningen

kunnen worden verstrekt aan met name start up bedrijven in de vroeg fase

van hun idee. Het betreft: Start Life (food), Redmedtech Ventures (Health)

en Gelderland Valoriseert (creatief, chemie en energie).

RvO Rijksdienst voor Ondernemers heeft enkele interessante mogelijkheden voor

krediet mogelijkheden, zoals de Vroege Fase Financiering en het

Innovatiekrediet voor ondernemers met goede ideeën in verschillende fases

van ontwikkeling.

Europa Europa heeft subsidieprogramma’s (OP Oost en Interreg) om

samenwerkende ondernemers te subsidiëren bij de ontwikkeling van hun

idee.

2.3 Partners waarbij de SmartHub blijft leren

In de topsectoren wordt tussen het bedrijfsleven, kennisinstellingen, met toegepaste kennis

instellingen maar evenzeer met maatschappelijke partners zoals provincies en regio’s gewerkt aan

een gezamenlijke agendering, programmering en financiering van kennis en innovatie.

Wat opvalt is dat er in toenemende mate grote en strategische publiekprivate samen werkingen

worden opgezet die de komende jaren bijdragen aan nieuwe doorbraken of structuur versterking van

de sector. Soms gaat het om eerste verkenningen van de haalbaarheid, maar in een aantal gevallen

gaat het om plannen die vrijwel afgerond zijn en op korte termijn gelanceerd kunnen worden.

9

De PPS’en geven ook extra aandacht aan samenwerking tussen topsectoren onderling. Deze

samenwerking leidt tot extra inzet op de ontwikkeling van nieuwe doorbraaktechnologieën en op

het oplossen van grote maatschappelijke uitdagingen. Met de nieuwe kennis-en innovatieagenda’s

wordt ook de samenwerking met departementen en regionale partners verder vorm gegeven.

De kennisinfrastructuur en bereidheid tot samenwerken en het vormen van PPS’ en is groot in de Achterhoek en geheel Oost Nederland. Belangrijke kennisleveranciers voor de Achterhoek:

Graafschap College

Saxion

HAN

TNO

UT

Universiteit van Münster

Frauenhöver Instituut

Fachhochschule Bocholt

AOC Oost

Belangrijke kennispartners voor de Achterhoek zijn:

RCT Gelderland

Kennispark Twente

Smart Bending Fabriek

Smart Welding fabriek

Health Valley

Food Valley

Kiemt

POA

2.4 Partners waarbij de SmartHub digitaliseert

De afgelopen drie jaar is Nederland als 4e gerangschikt in de Networked Readiness Index (WEF 2015).

Deze sterke positie is het gevolg van een betrouwbare en volledige ICT-infrastructuur (de meeste

Europese internetverbindingen passeren de Amsterdam Internet Exchange), een open oriëntatie, de

kwaliteit van de wetenschap en een hoogopgeleide beroepsbevolking.

Hiermee heeft Oost Nederland een goede uitgangspositie. Om deze te behouden blijft aandacht

nodig de investeringen in publiek-private samenwerking en baanbrekend onderzoek, maar ook om

ervoor te zorgen dat het absorptievermogen van nieuwe technologieën door bedrijven versneld

wordt

Partners op het gebied van digitalisering zijn:

Nationaal programma Smart Industry met FME als trekker

10

Boost – de vertaling van deze agenda naar Oost Nederland

Beide actieplannen zijn opgesteld door de drie O’s op nationale schaal en hebben acties

gedefinieerd in 4 programmalijnen:

het verzilveren van bestaande kennis

het versnellen van ontwikkelingen in fieldlabs

het versterken van kennis, benodigde skills en ICT randvoorwaarden

De uitvoering van de agenda is inmiddels in volle gang en vindt plaats door ondernemers, scholen,

kennisinstellingen en (regionale) overheden. Voorbeelden van uitgevoerde activiteiten zijn:

Versnellen in Fieldlabs: er worden diverse Fieldlabs opgezet. De eerste drie Fieldlabs hebben hun

plannen en financiering rond en zijn van start

Issues in de Smart Industry programma’s zijn bijvoorbeeld het Internet of Things en Big Data.

De hoeveelheid (digitale) data die wij met elkaar produceren groeit explosief. Computers worden

steeds sneller en krachtiger en zijn in staat om grote bergen data te analyseren. Big Data levert

inzichten voor efficiëntere bedrijfsprocessen, maar biedt ook mogelijkheden om zaken te

voorspellen, bijvoorbeeld wanneer er een griepepidemie aankomt, of welke bestellingen een

webwinkel binnenkort kan verwachten. Om vraagstukken rondom Big Data aan te pakken en kansen

te benutten is een gezamenlijke inspanning tussen deskundigen in het ICT-domein en experts in de

topsectoren of toepassingsdomeinen vereist.

De betrokkenheid van bedrijven maakt het voor hen mogelijk om mee te sturen aan de

onderzoeksvragen op dit terrein. Zo kunnen bedrijven de uitdagingen van digitalisering beter

verwerken in hun bedrijfsstrategie. Hier valt voor Nederland nog winst te behalen gelet op de 21e

plaats in de WEF-index met betrekking tot de opname van informatietechnologie door bedrijven.

2.5 Partners die het masterplan SmartHub uitvoert

Uit voortgaande blijkt dat de Achterhoek alles in huis heeft om een succesvolle SmartHub te

creëren. Het heeft een krachtige basis van innovatieve grote én mkb-ondernemingen in de

maakindustrie met grote betrokkenheid voor het onderwijs.

De kennisinfrastructuur in de Achterhoek is goed en er zijn een aantal intermediaire organisaties die

de ondernemers kunnen bewegen richting SmartHub3.

3 Voor een omschrijving van de intermediaire organisaties zij verwezen naar bijlage 3

http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwico6et0s_LAhVEIpoKHfRSDa4QjRwIBw&url=http://wibnet.nl/over-wetenschap-in-beeld/werk-in-uitvoering&psig=AFQjCNH9gruwPHI89A6ollMLMK47V22CTA&ust=1458576295941153

11

CIVON en Achterhoek 2020 ondersteunen ondernemers bij het formuleren of uitvoer van

hun projecten. Zij beoordelen de projecten op rijpheid om te kunnen worden voorgelegd

aan de stuurgroep Achterhoek 2020 en stelt aanpassingen voor aan de projectenagenda.

ACT detecteert kansrijke ideeën in het veld en de samenleving en leidt ondernemers en

overige partners naar de SmartHub.

SIRA dient ter financiële ondersteuning, meestal in de vorm, van garantstellingen.

POA en Poho DE ondersteunen de ondernemers op het gebied van human capital.

De concrete realisatie van projecten of activiteiten gebeurt in wisselende coalities. Hierbinnen

worden afspraken gemaakt over de onderlinge rolverdeling van opdrachtgever, opdrachtnemer en

projectleider. De opdrachtnemers en projectleiders leggen verantwoording af aan hun

opdrachtgevers. De stuurgroep communiceert op projectniveau met de opdrachtgevers en laat zich

desgewenst informeren door de projectleiders.

Overige betrokken Achterhoekse partijen:

VNO NCW Achterhoek

Samenwerkende Industrie Kringen Achterhoek

Stuurgroep Achterhoek2020

Regio Achterhoek

Portefeuillehoudersoverleg Duurzame Economie Achterhoek

2.6 Impact partners

Zoals uit de teksten van partnerschappen blijkt, heeft de Achterhoek en krachtige kennis

infrastructuur, waar bij de belangrijkste partners om te komen tot innovatie zijn vertegenwoordigd.

De Achterhoek heeft een paar sterke troeven die de beweging naar een SmartHub zullen

bewerkstelligen:

Partners in alle gewenste gebeden aanwezig

Voortdurende de uitwisseling van kennis en ervaring tussen onderwijs en ondernemers

Bereidheid tot samenwerken

Sterke ligging

12

Hoofdstuk 3 Projecten die de SmartHub maken

Om de beweging in gang te zetten zijn projecten ontwikkeld of worden nog ontwikkeld. Voor de

indeling van de projecten wordt aangesloten bij de nationale actieagenda Smart Industry en Boost

die de acties indelen langs 4 programmalijnen: Profiling, Knowledge, Business and Skills.

1. New Business: Versneld ontwikkelen en toepassen van nieuwe producten,

productietechnologieën en business modellen op basis van reeds beschikbare kennis.

2. New Knowledge: Bevordering van crosssectorale kennisontwikkeling en –overdracht.

3. New Skills: Meer kennis en vaardigheden bij ondernemers en werknemers en toegang tot talen.

4. New Profiling: Juiste communicatie/ profilering naar de doelgroepen (Achterhoeks)talent en

(Achterhoekse) bedrijven.

Waar de actielijnen zijn verankerd is te zien in bovenstaand plaatje. De ankerpunten zijn:

Smart Business Centre

New Tech

Profilering

Deze ankerpunten worden in de volgende paragrafen besproken:

3.1 Smart Business Centre

Een belangrijk project in dit Masterplan SmartHub betreft het Smart Business Centre. Hier wordt op

vraag vanuit de maatschappij experimenten opgezet en een werkwijze ontwikkeld die past bij de

huidige tijd en aanvullend is op het MBO niveau in een soort van field lab achtige omgeving. Hier

worden multidisciplinaire trajecten opgestart waar studenten, bedrijven, kennisinstellingen en

overheid in gezamenlijkheid oplossingen voor ontstane problemen of knelpunten.

In het Smart Business Centre krijgt de samenwerking vanuit de disciplines, High Tech Systemen en

Materialen, Agri&food, Creatieve Industrie, Energie, Life Sciences & Health en Logistiek gestalte.

13

Er zijn drie belangrijke pijlers onder dit centrum:

Het is een fysieke locatie waar inspiratie kan worden opgedaan

Samenwerking met de drie O’s

Samenwerking met Twente en Duitsland

Fysieke locatie Smart Business Centre

In het Smart Business Centre zullen proeffaciliteiten wordt aangeboden die iedereen tegen

marktconforme tarieven kan gebruiken. Hierbij zal worden ingezet op het ontwikkelen van nieuwe

producten/ diensten die kunnen ontstaan door gebruik te maken van de nieuwe technieken die

gekoppeld kunnen worden met ICT aan kansrijke sectoren.

De fysieke locatie is gevestigd op het DRU Industriepark. Op dit park heeft de ijzerindustrie in de

Achterhoek voor twee en een halve eeuw furore gemaakt. Door samenwerking, investering en

productvernieuwing kon deze ijzerindustrie fungeren als de belangrijkste werkgever in de regio. In

2003 is de DRU opgegaan in een internationaal concern. De oude fabrieksgebouwen hebben als

industrieel monument bijna allemaal een tweede leven gekregen, waarmee het DRU industriepark is

omgetoverd tot de centrale plek als het gaat om samenwerken tussen onderwijs, bedrijfsleven en

andere partners. Voor het Smart Business Centre is daarmee het DRU Industriepark een ideale

plaats.

Samenwerken met de drie O’s: Groeimodel

Ondernemers en onderwijs zijn vraaggestuurd nauw betrokken bij het Smart Business Centre.

Gezamenlijk worden vragen vanuit de maatschappij of een ondernemer opgepakt en verder

geholpen met behulp van nieuwe technologie en ICT waardoor weer nieuwe ideeën en

verdienmodellen ontstaan. Door de gezamenlijke aanpak blijft onderwijs en arbeidsmarkt op elkaar

aangesloten en onderzoek wordt geoptimaliseerd in de richting waarnaar vraag is.

Aangezien het “Smart Business Centre”vraaggestuurd werkt wordt gewerkt met een groeimodel

waarbij partners in de loop van de tijd kunnen aansluiten.

Door de innovatie in diensten van met name de relevante topsectoren groeit het businesscentrum

uit tot een regionale speler waar geleerd kan worden dat door de samenwerking buiten de eigen

sector innovatie wordt bereikt. Hiermee krijgt het centrum een aanzuigende werking van partijen

https://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjS-Pj9tL7LAhUFk5AKHWbjBqoQjRwIBw&url=https://youngstartup.nl/blog/post/groeimodellen-wat-zijn-het-en-wat-kan-ik-ermee/&psig=AFQjCNHiNqH0DIldzhsRTnAbxrV5O52UVA&ust=1457984303850647

http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjOx_XGtL7LAhXGGJAKHZv7A6UQjRwIBw&url=http://guitarmatrix.nl/events/16-mei-dru-cultuurfabriek-coverland-ulft-voorronde-3/&psig=AFQjCNG4O7qNu3t-d8Nrb6swlcQHt-R7Rg&ust=1457984198748646

14

binnen en buiten de regio en zal een plek veroveren in de regionale ontwikkeling . . Het centrum

speelt in op concrete vragen vanuit de markt en weet zo meer inhoud en impact te realiseren voor

het MBO, HBO en universiteit. De opbrengst: een grotere instroom van goed gekwalificeerd

personeel. Er is een groeiende behoefte aan studenten die worden opgeleid tot medewerkers met

21st century skills: creatieve, flexibele, out of the box-denkende mensen. Als laatste draagt het

excellentie centrum bij aan het vergroten van de kennis en vaardigheden (en daarmee de mobiliteit

en flexibiliteit) van zittend personeel.

In de regio Achterhoek zijn genoemde topsectoren de pijlers van de economie. In dit centrum krijgen

deze sectoren een plek die elkaar versterkt en weer vernieuwend bezig kan zijn.

Twente en Duitsland

Zowel Twente als Duitsland hebben veel bedrijven en kennisinstellingen die al ervaring hebben

opgedaan met Smart Industry of Industry 4.0. Het is van belang om niet het wiel geheel nieuw uit te

vinden , maar te bouwen op de expertise die rondom de Achterhoek een is opgedaan en opgebouwd

Impact Smart Business Centre

Het Smart Business Centre is de fysieke beleving van de SmartHub Achterhoek. De bruisende en

sprankelende ideeën vergaarbak wordt daar omgezet in excellente samenwerking tussen de drie O’s

op het gebeid van technologie en ICT binnen de speerpunten van de Achterhoek en het nationale

topsectorenbeleid. De ideeën kunnen over het algemeen niet door een enkel bedrijf of overheid

worden opgelost, maar oplossingen moeten vooral worden gezocht in partnerschappen.

Gezamenlijk zetten partners de schouders onder het idee van het creëren van een SmartHub in de

Achterhoek. Om deze ambitie te verwezenlijken zal een “Smart Business Centre ” worden opgezet en

geëxploiteerd.

3.2 New Tech

Hieronder horen projecten die vraaggestuurd bij plaats vinden, vaak bij ondernemers, om

vaardigheden op te doen met nieuwe maar bestaande technieken, processen of diensten. In de New

Tech horen projecten als oefenen en leren met de 3D Metaal printer, Robotica etc.

Doel van deze projecten is dat ondernemers en onderwijs leren wanneer deze nieuwe technieken

zijn te gebruiken en in te passen in de bedrijfsvoering van de ondernemers.

3.3 Profiling van de SmartHub

Strategische focus op Smart Werken en partners zijn bekend. Van belang is echter dat er op goede

wijze wordt gecommuniceerd naar de doelgroepen Talent en bedrijven.

15

Kernboodschap en onderbouwing

“Aan het begin van de vierde industriële revolutie is de Achterhoek een ideale plek voor wat men

Smart Industry/de vierde industriële revolutie noemt. Dat komt omdat we in de Achterhoek

begrijpen dat we heel goed moeten samenwerken om nieuwe ontwikkelingen op te pakken en

verder te trekken. Het op niveau houden van de economie en de leefbaarheid is de belangrijkste

uitdaging voor de Achterhoek. In de Achterhoek werkt men van nature samen omdat we veel

familiebedrijven en mkb-bedrijven hebben die al jarenlang met elkaar verbonden zijn en gewend zijn

ook samen te werken met onderwijs en overheid.

Doelstelling profilering algemeen:

Versterken Achterhoekse economie met meer werkgelegenheid en meer omzet.

Profilering

Om algemene doel te bereiken dienen moeten de volgende doelgroep geïnformeerd, geïnspireerd,

geactiveerd worden:

o (maatschappelijk) ondernemers bekend te zijn met de kansen van Smart Industry en deze in

hun organisatie benutten

o talenten bekend te zijn met de kansen die de Achterhoek hen biedt op een mooie carrière en

deze kansen ook benutten.

Creatief concept

o Regioduiding en logo; SmartHub Achterhoek

o Pay-off/ belofte: “Toekomst in de maak”

Overige projecten die gereed zijn voor uitvoering

Nadere informatie over deze projecten is te vinden in hoofdstuk 6.

- Metaalprinter

- Fieldlab smart industry /zorg / agro

- Economische Profilering SmartHub/ Toekomst in de Maak

- Smart business Centre

- Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt Achterhoek

- Achterhoek2020Jong projecten

16

Hoofdstuk 4 Criteria voor projecten

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de criteria waaraan projecten moeten voldoen om een bijdrage

te leveren aan het in beweging brengen van een SmartHub. Hier wordt aangesloten bij de criteria die

Achterhoek 2020 hanteert bij de beoordeling van de projecten.

4.1 Project is concreet De projectbeschrijving is uitvoeringsgericht, voldoende concreet en specifiek geformuleerd en

voorzien van een heldere omschrijving van de beoogde resultaten. Er is een duidelijke samenhang

tussen de doelstelling van de agenda, de te bereiken resultaten en de activiteiten die ondernomen

worden. Partners hebben een gedeeld beeld van waar het initiatief toe leidt en aan de hand van

welke indicatoren de resultaten worden beoordeeld (monitoring). Voor het project of de activiteit is

helder omschreven welke aanpak wordt gevolgd, welke partijen/belanghebbenden op welke wijze

worden betrokken, hoe de financiële dekking is gewaarborgd en binnen welke termijn het project of

de activiteit is gerealiseerd. Ook worden afspraken gemaakt over de wijze waarop de voortgang van

de uitvoering wordt gemonitord.

4.2 Er is een coalition of the willing Het project of de activiteit is urgent en kan rekenen op draagvlak bij betrokken partners (afkomstig

uit verschillende O’s). Er is sprake van een duidelijke probleemeigenaar en van een

verantwoordelijke trekker (op persoonlijk niveau). Ieders rol in dit project of activiteit is gekend en

erkend. Daarnaast zijn er voldoende middelen beschikbaar om het project/de activiteit te kunnen

uitvoeren.

Uitgangspositie bij dit criteria is dat onderwijs en ondernemers kennis uitwisselen en ontwikkelingen

op elkaar afstemmen zodat innovaties in onderwijs en bedrijfsleven een plek krijgen. Dit om op

redelijk korte termijn een oplossing te vinden voor de vraagstukken van de toekomst die zo complex

worden dat ze multidisciplinair moeten worden opgelost.

Gezamenlijk stellen ondernemers en onderwijs dan ook de maatschappelijke opgave centraal en

wordt vanuit verschillende disciplines gewerkt, wellicht vanuit een netwerk aanpak. Deze aanpak

lijkt gesneden voor de Achterhoek omdat zij van nature goed zijn in samenwerking en het smeden

van slimme coalities. Coalities die kansen pakken, transitie bewerkstelligen van de industrie,

landbouw, bouwsector en zorg.

De precieze samenwerkingsvorm is maatwerk per project of activiteit, waarbij de samenwerking

wordt ingericht vanuit het beantwoorden van de vraag: wat en wie zijn nodig om de opgaven aan te

pakken en de beoogde doelen te realiseren? Voor de precieze vormgeving van de samenwerking per

project of activiteit geldt als uitgangspunt dat de vorm volgend is op de inhoud. Dit betekent dat de

samenwerking per project of activiteit op maat wordt vormgegeven en dus per opgave kan

verschillen. Iedere partner neemt zijn verantwoordelijkheid in de inzet van menskracht en middelen

in omvang en kwaliteit die past bij de opgave en de beoogde resultaten.

17

4.3 Aansluiting bij topsectoren

Het project of de activiteit past binnen de hoofdopgave Werken en levert een overtuigende en

zichtbare bijdrage aan de doelstelling van de uitvoeringsagenda: het realiseren van een vitale,

economisch krachtige en toekomstbestendige Achterhoek en aan de geformuleerde doelstellingen

per hoofdopgave. Een project moet ten goede komen aan 1 van de volgende topsectoren:

High Tech Systems and materials

De huidige marktontwikkelingen in de HTSM-sector verschaffen Oost Nederland een uitstekende

positie. De vraag naar hightech producten blijft wereldwijd toenemen, ook vanwege de toenemende

koopkracht. Daarnaast bestaan veel eindproducten voor een steeds groter deel uit elektronica,

software en nieuwe materialen. Deze ontwikkelingen zijn gebaseerd op sleuteltechnologieën die in

Nederland stevig geworteld zijn: micro-/nano-elektronica, nanotechnologie, geavanceerde

materialen, fotonica en geavanceerde productietechnologie. Bovendien zijn Nederlandse

(doorbraak)technologieën zoals 3D-printen, robotica, ultieme ‘connectivity’ door het internet der

dingen (IoT), de toepassing van Big Data, en de explosief toenemende rekenkracht onmisbaar voor

het realiseren van oplossingen voor wereldwijde maatschappelijke uitdagingen.

Agri & food

De Topsector Agri&Food is een krachtige motor van onze economie. De sector is goed voor bijna 10

procent van ons nationale inkomen en werkgelegenheid. De sector levert een belangrijke bijdrage

aan het welzijn door iedere dag te zorgen voor voldoende, lekker, veilig en gezond voedsel voor de

Nederlandse bevolking en voor een omvangrijke wereldwijde export. De groei van de

wereldbevolking naar 9 miljard mensen in 2050 en de toenemende welvaart vergroot het belang van

de sector, maar stelt deze ook voor grote uitdagingen. Bijvoorbeeld op het gebied van

duurzaamheid, gezondheid en voedselzekerheid. De sector heeft een duidelijke agenda om de

uitdagingen van de toekomst aan te gaan en de positie van Agri&Food te vernieuwen, te verstevigen

en verder uit te bouwen.

Cross over HTSM en Agri & Food: Smart AGRI & FOOD

Op het snijvlak van Agri&Food, Tuinbouw & Uitgangsmaterialen, Hightech-Systemen en Materialen

en ICT is de roadmap ‘High Tech 2 Feed the World’ gepresenteerd. Dit is een brede samenwerking

tussen de Topsectoren, FME, bedrijven en kennisinstellingen. In de roadmap zijn de

toepassingsgebieden veredeling, tuinbouw, akkerbouw, dierlijke productie, ingrediënten, food

products en machinebouw voor de voedselverwerking vervlochten met technologische

ontwikkelingslijnen op gebied van materialen, data-acquisitie, data-analyse en gebruik,

automatisering en control, en systeemarchitectuur en -integratie. Door hightechsystemen en -

materialen en de nieuwe mogelijkheden van ICT toe te passen, is de Agri&Food sector beter

toegerust om de grote maatschappelijke uitdagingen waarvoor het zich gesteld ziet aan te kunnen.

Met haar hoge economische en ecologische druk is Oost Nederland de ideale ‘pressure cooker’ om

deze nieuwe mogelijkheden te ontwikkelen en tot waarde te brengen.

Creatieve Industrie

De Topsector Creatieve Industrie bestaat uit diverse disciplines als architectuur, design, mode,

media&ict, gaming en popmuziek. De Topsector speelt een belangrijke rol bij het aanjagen van

18

innovatie in andere sectoren en bij het oplossen van maatschappelijke uitdagingen op gebieden zoals

zorg, veiligheid en energie. De erkenning van de Creatieve Industrie als Topsector in 2011 heeft veel

losgemaakt. Niet alleen de inspanningen van het Topteam, maar ook de introductie van de term

Creatieve Industrie heeft er toe geleid dat de sector zich beter is gaan organiseren en dat er een

gevoel van gezamenlijkheid is gecreëerd tussen de verschillende deelsectoren van de Creatieve

Industrie.

Energie

De Topsector Energie is de drijvende kracht achter de innovaties nodig voor de transitie naar een

betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam energiesysteem. Dit doet de Topsector Energie door het

stimuleren van innovaties die de transitie naar een volledig duurzame energievoorziening versnellen,

waarmee we nieuwe bedrijvigheid creëren en de internationale concurrentiepositie versterken. Dit

gebeurt samen met partijen uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties

en overheden.

Life Sciences & Health

De Topsector Life Sciences & Health is met een sterke kennisbasis en innovatieve bedrijven een

dynamische sector die bijdraagt aan de gezondheid en welvaart in Nederland en daarbuiten.

Nederland heeft een goede reputatie op de terreinen van onderzoek in de life sciences en

gezondheidszorg en is internationaal een gewilde partner voor onderzoek naar nieuwe

geneesmiddelen, medische technologie en een interdisciplinaire blik op problematiek. De sector richt

zich ook steeds nadrukkelijker op innovaties in het zorgdomein. De sector heeft de ambitie

maatschappelijke zorgvragen in de hele health-waardeketen aan te pakken. Met de huidige

wereldwijde uitdagingen van toenemende vergrijzing en beschikbaarheid van meer behandelingen

voor chronische ziekten, wordt op alle fronten (preventie-cure-care) gestreefd naar uitbouw op

gebieden waar Nederland een verschil kan maken, zowel wat betreft R&D, als marktaandeel en

exportmogelijkheden.

Logistiek

Logistiek omvat alle activiteiten die nodig zijn om goederen- en informatiestromen te plannen,

organiseren, uit te voeren en te besturen. Van grondstof tot eindproduct. Naast de toegevoegde

waarde en werkgelegenheid gerelateerd aan de logistieke sector zelf, heeft de sector een enabling-

functie voor alle andere (top)sectoren door het faciliteren van de internationale handel. Met slechts

0,25% van de wereldbevolking en 1% van de wereldproductie faciliteert Nederland 3,7% van de

wereldhandel. De hoogwaardige logistieke functie is een belangrijke factor in het aantrekkelijke

vestigingsklimaat van ons land. In de Topsector Logistiek werken veel partijen samen, zoals verladers,

logistiek dienstverleners, transportbedrijven, kennisinstellingen en overheden. De activiteiten van

deze partijen dragen volop bij aan de krachtige internationale positie van Nederland.

19

4.4 Een project heeft betekenis voor hele Achterhoek

Het project of de activiteit heeft minimaal betekenis op de schaal van de Achterhoek en geen van de

partners kan de uitvoering alleen optimaal vormgeven: samenwerking tussen de drie O’s op

regionaal niveau is nodig.

4.5 Prioriteit voor innovatie en duurzaamheid

De Achterhoek staat bekend als innovatieve regio. Innovatie en duurzaamheid zijn belangrijke

dragers van het onderscheidende profiel van de regio. Projecten en activiteiten die dit profiel

versterken, verdienen prioriteit.

20

Hoofdstuk 5: Smart Agenda Achterhoek

Er is een agenda opgesteld door de regiegroep Achterhoek die inhoud en richting geeft aan de wijze

waarop de Achterhoek kan inzetten op het benutten van de kansen die Smart Industry biedt en een

SmartHub kan creëren. Door hier op in te zetten worden de sterktes van de Achterhoek verder

versterkt en wordt er zodanig ingezet op de zwaktes dat deze ook zo veel mogelijk veranderen in

kansen en sterktes. Dat is een hele uitdaging gezien de bedreiging van krimp die het aanbod van

goede werknemers in de weg kan staan. Echter door volledig in te zetten op Smart Industry wordt

een innovatieklimaat gecreëerd die jonge mensen in de regio behoud en naar de regio (terug)trekt.

Bij de invulling van de agenda is uitgegaan van een 4 jarig programma

5.1 Projecten gericht op bewustwording

Fase BEWUSTWORDING STRATEGIE IMPLEMENTATIE EXPLOITATIE

Partners Kamer van

koophandel

Branche organisaties

(FME/metaalunie/

VNO*NCW

ACT

ICER, CIVON,

Graafschap College

Fieldlabs

Inhuur experts

ACT,

ICER,

CIVON,

Graafschap College

OOST NV

PPM OOST

Bedrijfsleven

Acties Bijeenkomsten/

events/cafés

Telefonische

ondersteuning

missies

clustervorming

Masterclasses (academy)

Field labs (Smart Industry

en Smart Bending factory)

Experimenten

Doorbraaktechnologie

Proeftuinen

Clustervorming met cross

overs

Human resources

Financiering

experimenten

Business

genereren

Profilering

Middelen Subsidies voor

intermediairs

Met en zonder

inbreng van de

bedrijven

Subsidies voor bedrijven:

innovatie

samenwerkingsprojecten

Revolverende fondsen bij

PPM OOST

Investeerders

Subsidies voor innovatie

en

samenwerkingsprojecten

Niet van

toepassing

21

5.2 Projecten gericht op New Business

Volgens het Smart industry concept wordt New Business gecreëerd door het opereren als een

netwerkentiteit, waarde creatie door informatie, continu innoveren en samenwerken door diverse

sectoren. Dit kunnen we invulling geven door de volgende concrete acties op te zetten:

Rangschikking van de projecten gericht op New Business:

Hoofd Project Omschrijving Subsidie & Cofinanciering

Smart Business Centre

In dit centrum komen relevante topsectoren

samen en wordt er gewerkt door onderwijs en

bedrijfsleven aan cross-overs.

De ontwikkeling in de industrie wordt door

getrokken naar andere sectoren en er wordt een

juiste verbinding gelegd. Dit wordt gedaan door

excellente MBO/HBO/Universitaire studenten.

Subsidie gewenst:

€ 1.210.000 Cofinanciering

€ 1.210.000 Regionaal Investeringsfonds MBO.

€ 1.210.000 vanuit Onderwijs en bedrijfsleven

Deel Projecten van Smart Business Centre

Field Lab Smart

Industry

Implementeren van SI bij bedrijven ten bate van

producten en productieproces

Subsidie gewenst: € 750.000.

• Max. een bijdrage van 40% (materiaal en kennis) op de totale kosten van het bedrijf. Waarbij een max. geldt van 50.000 euro bijdrage per project. Wens is om 15 bedrijfsprojecten uit te voeren in periode van 4 jaar (2016 t/m 2020)

Cofinanciering max. € 1.125.000

• Vanuit bedrijfsleven. Kan minder worden wanneer de totaalkosten van een project lager zijn dan 125.000 euro.

Experimenten

nieuwe

technologie

Opstarten van experimenten in 3D metaal

printen en robotica

Gezamenlijk wordt er een metaalprinter

en proeflab geëxploiteerd in de

Achterhoek. Tevens wordt er een

onderwijsmodule ontwikkelt waarbij het

gaat om kennis van ontwerp tot

exploitatie.

Subsidie voor metaalprinten gewenst: €

250.000

cofinanciering €250.000 door bijdrage van Kaak, Graafschap College, Bedrijfstakschool Anton Tijdink, CIVON en 4 andere Achterhoekse bedrijven.

Subsidie robotica gewenst: € 300.000

Cofinanciering € 300.000 van onderwijs en bedrijfsleven. Uitvoeringskracht, ontwikkelcapaciteit en apparatuur

22

Smart Business Centre Field Lab

Achterhoek

Metaalprinten Robotica

Concreet Concreet voor

uitvoering

Concreet voor

uitvoering

Concreet voor

uitvoering

Cofinanciering

nog niet

concreet

Aansluiting

topsectoren

High Tech High Tech High Tech High Tech

Cross overs

topsectoren

Health, Food Health, Food Geen Geen

Impact gehele

achterhoek

Brede consensus en

impact

Brede consensus

en impact

Brede consensus

en goed

voorbeeld

Moet nog nader

worden

uitgewerkt

Innovatief en

duurzaam

De drie O’s werken in

gezamenlijkheid aan

nieuwe concepten

Innovatief

concept wordt op

bedrijfsniveau

geïmplementeerd

Innovatief

concept wordt in

samenwerking

met onderwijs op

bedrijf

geimplementeerd

Moet nog nader

worden

uitgewerkt

Value for

money

Vraagt € 1,2 miljoen.

Levert expertise

centrum, die

toekomstbestendigheid

maakindustrie

/arbeidsaanbod

beoogd

Vraagt € 1,4

miljoen.

Levert valorisatie

van kennis naar

bedrijfsleven.

Deze wordt meer

Fit for the Future

Vraagt € 250 k.

Levert voorbeeld

in samenwerking

onderwijs en

ondernemers

inzake

onderwerpen SI

Moet nog nader

worden

uitgewerkt

23

5.3 Projecten gericht op New Knowledge

Volgens het Smart industry concept komt nieuwe kennis tot stand door cross-sectorale

samenwerking en kennisoverdracht. Concrete acties om invulling te geven aan New Knowledge zijn:

Project Omschrijving Subsidie & Cofinanciering

Samenwerken op landsdeel Oost niveau

• De provincies Gelderland en Overijssel

willen op het gebied van digitale productie

intensief met elkaar samenwerken. Oost nv

zal daarin een belangrijke rol spelen. In

zomer wordt beoordeeld of gezamenlijke

EFRO aanvraag haalbaar is.

• Plek op kennispark Twente middels een

Achterhoekse ambassadeur en vice versa

• Innovatievouchers gericht op

productieprocessen

- Subsidie gewenst: € 400.000 voor een periode van 4 jaar voor ambassadeur Kennispark en innovatievouchers.

- Plek kennispark: Budget ambassadeur voor 2 dagen in de week. €40.000 per jaar = € 160.000 voor 4 jaar.

- Middelen voor innovatievouchers € 60.000 per jaar = € 240.000 voor een periode van 4 jaar.

-

Achterhoek 2020 Jong

(1) Verbindingen leggen met én tussen de jongereninitiatieven en –netwerken in de Achterhoek. Dit vergroot de binding met regio en zichtbaarheid van de jongeren in de Achterhoek. Naast de aandacht die er reeds is voor HBO, VWO en afgestudeerden, wordt er ook aandacht geschonken aan MBO studenten & middelbare scholieren. Op deze manier willen we jongeren in de Achterhoek al op een jongere leeftijd (levensfase) bereiken en (ver)binden. (2) Verbindingen leggen tussen jongeren en bestuurders (3 O’s) in de Achterhoek. Daarbij is het doel zodat inzichtelijker wordt wat beide partijen voor elkaar kunnen betekenen proces- en projectmatig. (3) Voortzetten en ontwikkelen van bestaande en nieuwe projecten om te zorgen dat jong talent aan de regio verbonden wordt/blijft. Daarnaast willen we experimenteerruimte bieden om enthousiaste jongeren (talent) met ideeën en nieuwe concepten een kans te geven. Deze projecten worden aangepakt met aandacht voor het creëren van cross-overs tussen deze werken, wonen, bereikbaarheid en vrije tijd.

Zie afzonderlijke projecten

(totaal subsidie gewenst van €368.000)

totaal cofinanciering voor Achterhoek 2020 Jong projecten: €145.000

24

Denktank Smart

Industry en

technasia +

technieklokalen

Het binden van Smart Talent is cruciaal.

Hiervoor worden al tal van activiteiten ontplooid

die onder de vlag van Smart Industry aan

talentbinding kunnen doen:

- Smart Industry Technasia en

technieklokalen: scholing, kennis

uitwisseling, opnemen in curricula en

investeren in 3d printers

- Denktank vraagstukken Smart industry

- Subsidie nodig denktank: € 50.000

- Technasia en technieklokalen: Subsidie €

100.000

- Cofinanciering technasia en

technieklokalen: € 100.000 door onderwijs

en bedrijfsleven.

POA Achterhoek

Smart Technical

Education

Smart Technical Education in een

krimpgebied; het ontwikkelen van Smart

praktijkopleidingsplaatsen.

Doel VMBO techniek nieuw elan geven door

praktijkopleidingsplaatsen (shared facilities)

bij bedrijfsleven in te kopen.

Deze nieuwe invulling van het praktijkgerichte

deel van de VMBO techniekopleidingen wordt

opgezet binnen het bestaande format van de

nieuwe profiel-/keuzedelen VMBO

beroepsgerichte programma’s en wordt

geborgd in het huidige en toekomstige RPO.

- Subsidie gewenst van € 633.010

- Cofinanciering scholen en bedrijven €

1.175.590

- Totale projectkosten € 1.808.600

Campus

Achterhoek HotelCampusDTC voorziet in behoefte om de

doelgroep talent te faciliteren. Het biedt Smart

Industry bedrijven een grote kans om het

binden van jong talent te vergroten. Het

concept bestaat uit twee componenten:

Een werken ontmoetingsplek, een

nieuw sociaal netwerk voor jong talent,

waar kennis delen en kennis maken

samenkomt. Hier kan je zelfstandig

werken, leren, innovatieve ideeën

ontwikkelen en ontmoet je andere

young professionals.

Het wordt gecombineerd met hippe

jongerenhuisvesting in de vorm van

hotelappartementen. Deze hebben een

short stay functie en zijn bedoeld om

stagiaires, trainees en starters te

faciliteren en ontzorgen. Het wordt een

high-tech en duurzaam gebouw (op een

uitstekend bereikbare locatie) hetgeen

past binnen de filosofie van Smart

Industry en energieneutraal bouwen.

- Subsidie gewenst: € 250.000,-

- Overige financiering:

gemeente Doetinchem, Elsinghorst Vastgoed,

Klaassen Groep, Horeca Inspiratie Maatschappij

+, JongAchterhoek: € 750.000,-

-

25

Rangschikking van de projecten gericht op New Business:

6.4 Projecten gericht op New Skills

De ontwikkelingen van Smart Industry vragen om kennis en inzichten in het optimaliseren van

productie met inzet van ICT en het optimaliseren van de interactie tussen mens en machine.

Deze ontwikkelingen en implementaties van veranderingen vragen ook aandacht voor het proces

Samenwerken op

landsdeel Oost

Jong

Achterhoek

Denktank Smart Technical

Education

90 banen

voor jong

talent

Campus

Achterho

ek

Concreet Nog niet concreet Concreet voor

uitvoering

Nog niet

concreet

Concreet voor

uitvoering

Concreet

voor

uitvoering

Concreet

Aansluiting

topsectoren

High Tech High Tech High Tech High Tech High Tech

Cross overs

topsectoren

Health, Food,

Energie en milieu

Gaat over alle

sectoren heen

Nog nadere

uitwerking

nodig

geen Geen Gaat over

alle

sectoren

heen

Impact

gehele

achterhoek

Nog nadere

uitwerking nodig

Brede

consensus en

impact om

jongeren te

behouden

Nog nadere

uitwerking

nodig

Gericht op

techniekonder-

wijs voor VMBO

in de gehele

achterhoek

Moet nog

nader worden

uitgewerkt

Impact op

bedrijfslev

en en

jongeren

Innovatief

en

duurzaam

Nog nadere

uitwerking nodig

Innovatieve

manier van

werken

Nog nadere

uitwerking

nodig

Innovatieve

manier van

werken

Nog nadere

uitwerking

nodig

Nieuwe

manier

van

werken

Value for

money

Nog nadere

uitwerking nodig

Vraagt € 368K

Levert

uitdagingen en

connecties van

jongeren in de

Achterhoek

Nog nadere

uitwerking

nodig

Vraagt € 1 en

levert

techniekstudent

en op VMBO

niveau

Nog nadere

uitwerking

nodig

Uitwerkin

g nodig

26

van business modeling in ondernemingen. De ondernemers in de Achterhoek kunnen zich klaar

maken voor de toekomst door mee te doen aan programma’s van de SmartHub Academy.

Project Omschrijving Subsidie & Cofinanciering

Smart Industry

Academy:

hieronder vallen

oa. de

Masterclasses

Smart Industry

Achterhoek en

Simars.

Voor de initiatieven vallende onder de SmartHub

Academy geldt dat het om leer- en ontwikkeltrajecten

gaat waar bewustwording, kennisdeling en het creëren

van een kennis netwerkgroep voorop staat.

- In 2015 hebben de eerste Masterclasses SI&BM

plaatsgevonden. Nederlandse experts op het

gebied van Smart Industry en Business Modeling

delen hun kennis en inzichten met ondernemers

uit de High Tech Maakindustrie. Bedrijfsteams

o.l.v. de directeur/ eigenaar delen kennis en

aangereikte tools binnen hun eigen organisatie en

werken zo direct en intensief aan implementatie

en de volgende stappen voor de toekomst van de

onderneming. Seminars Smart Industry worden

ontwikkeld voor kleinere bedrijven die kennis en

inzichten willen hebben in Smart Industry.

- De Masterclasses en de seminars worden benut

voor de input voor de ontwikkeling van onderwijs

(HBO/MBO).

- Opzetten van een Smart Industry

leergang/curriculum. Op deze wijze wordt de

Achterhoek dé plek waar kennisoverdracht over

Smart Industry plaatsvindt en wordt gekoppeld

aan de praktijk van de koplopers uit het

bedrijfsleven. Hiermee wordt het bedrijfsleven in

de Achterhoek als eerste van nieuwe inzichten en

kennis voorzien, worden de arbeidskrachten van

de toekomst in de Achterhoek opgeleid, maakt

talent kennis met het bedrijfsleven en zo

gebonden aan de regio en kan de Achterhoek zich

profileren als dé smart regio van het land. De

SmartHub Academy zal gevestigd worden in het

Smart Business Centrum in Ulft. Bijeenkomsten in

ICER en andere locaties in Oost Nederland.

Subsidie GOA gewenst:

In totaal € 388.000

Cofinanciering:

- €240.000 van bedrijfsleven en onderwijsinstellingen geldt als cofinanciering voor Masterclasses.

- € 144.000 van bedrijfsleven en onderwijsinstellingen geldt als cofinanciering voor seminars.

27

5.5 Projecten gericht op New Profiling

Er vindt veel vernieuwing plaats in de Achterhoek. Smart Industry speelt in Oost Nederland, met

name in de Achterhoek en in Twente. Regio Achterhoek wil deze innovatieve regio meer promoten

zodat Nederlanders en Duitsers de Achterhoek zien als een innovatieve regio. Dit is nodig om

bedrijven te binden en te interesseren en te halen naar de Achterhoek, want daar kun je Smart

Werken!

Project Omschrijving Subsidie

-

Economisch

e profilering

SmartHub/

Toekomst in

de Maak

De Achterhoek is een perfecte regio

om het Smart Industry concept te

implementeren. Dit zou vertaald

kunnen worden naar een

marketingconcept met concrete

marketinguitingen, doelgroepen,

pay-off slogan etc. Dit

marketingconcept kan dan worden

gebruikt bij de acties zoals genoemd

in de agenda. Evt. oprichten stichting

van waaruit de marketingactiviteiten

opgezet en gefinancierd kunnen

worden

- Subsidie gewenst:€ 1.000.000 euro

- Bedrijfsleven en onderwijsinstellingen

leveren per jaar € 250.000 (4 jaar = €

1.000.000) cofinanciering

Smart Industry event Innovatiefestival Het organiseren van

het Smart industry event/ week van

Nederland. Een event waar bedrijven

uit Achterhoek maar ook uit heel

Nederland + grensstreek voor

worden uitgenodigd

- Subsidie gewenst.: € 280.000 voor periode van 4 jaar

- Cofinanciering wordt geleverd door de inzet van uren (3 O’s) en financiën. Deze cofinanciering betreft € 400.0000.

Smart profiling:

missies

Organiseren smart industry

handelsmissies (7) naar andere

regio’s in Nederland of het

buitenland waarbij contact wordt

gelegd met bedrijven die meegaan in

de smart industry ontwikkelingen. Zo

worden nieuwe bedrijfscontacten

aangeboord, geleerd van kennis van

buiten en aan samenwerkingsrelaties

gebouwd.

• Subsidie gewenst: € 120.000:

- 7 handelsmisses (5 in Nederland en 2 in Duitsland) i n een periode van 4 jaar.

uitvoeringsagenda - raad.oude-ijsselstreek.nl · de achterhoek als dé ontwikkel- én maakregio van...

Documents