Edukasyon sa Pagpapakatao

Unang Markahan – Modyul 1.2(Week 1):

Ang Mataas na Gamit at Tunguhin ng Isip at

Kilos-Loob

10

ii

Edukasyon sa Pagpapakatao – Ika-sampung Baitang Alternative Delivery Mode Unang Markahan – Modyul 1.2 (Week 1): Ang Mataas na Gamit at Tunguhun ng Isip at Kilos-Loob Unang Edisyon, 2020 Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Leonor Magtolis Briones Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Inilimbag sa Pilipinas ng:

Department of Education, Region VII, Division of Cebu Province Office Address : IPHO Bldg., Sudlon, Lahug, Cebu City

Telefax : (032) 255-6405

E-mail Address : cebu.province@deped.gov.ph

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Ruth Angelie S. Carin

Editor: Jane O. Gurrea

Tagasuri: Hipolito Q. Pegarido Jr.

Tagaguhit: Ruth Angelie S. Carin

Tagalapat: Ruth Angelie S. Carin

Management Team

Schools Division Superintendent - Dr. Marilyn S. Andales, CESO V

Assistant Schools Division Superintendent - Dr. Cartesa M. Perico

Dr. Ester A. Futalan

Dr. Leah B. Apao

Chief, CID Dr. Mary Ann P. Flores

EPS in LRMS Mr. Isaiash T. Wagas

EPS in EsP Mrs. Jane O. Gurrea

iii

Paunang Salita

Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Edukasyon sa Pagpapakatao ng

Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling Ang Mataas na Gamit

at Tunguhin ng Isip at Kilos-Loob.

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga

edukador mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka,

ang gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang

pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang

pinanagumpayan ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa

pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa

mapatnubay at malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan,

bilis at oras. Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang

mga kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga

pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang

kahong ito sa pinakakatawan ng modyul:

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang

mag-aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding

subaybayan at itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan

ang kanilang sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang

hikayatin at gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing

nakapaloob sa modyul.

Mga Tala para sa Guro Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong o estratehiyang

magagamit sa paggabay sa mag-aaral.

iv

Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Edukasyon sa Pagpapakatao ng Alternative

Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Ang Mataas na Gamit at Tunguhin ng Isip

at Kilos-Loob!

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan.

Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-

aralan. Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa

pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga

dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin

Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung

ano na ang kaalaman mo sa aralin ng

modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng

tamang sagot (100%), maaari mong

laktawan ang bahaging ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral

upang matulungan kang maiugnay ang

kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin

Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad

ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas

na suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin

Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong

matulungan kang maunawaan ang bagong

konsepto at mga kasanayan.

v

Pagyamanin

Binubuo ito ng mga gawain para sa

mapatnubay at malayang pagsasanay

upang mapagtibay ang iyong pang-unawa

at mga kasanayan sa paksa. Maaari mong

iwasto ang mga sagot mo sa pagsasanay

gamit ang susi sa pagwawasto sa huling

bahagi ng modyul.

Isaisip

Naglalaman ito ng mga katanungan o

pupunan ang patlang ng pangungusap o

talata upang maproseso kung anong

natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa

Ito ay naglalaman ng gawaing

makatutulong sa iyo upang maisalin ang

bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na

sitwasyon o realidad ng buhay.

Tayahin

Ito ay gawain na naglalayong matasa o

masukat ang antas ng pagkatuto sa

pagkamit ng natutuhang kompetensi.

Karagdagang Gawain

Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong

panibagong gawain upang pagyamanin

ang iyong kaalaman o kasanayan sa

natutuhang aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa

lahat ng mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Sanggunian Ito ang talaan ng lahat ng

pinagkuhanan sa paglikha o

paglinang ng modyul na ito.

vi

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang

marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na

papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.

2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing

napapaloob sa modyul.

3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.

4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain

at sa pagwawasto ng mga kasagutan.

5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.

6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang

sagutin lahat ng pagsasanay.

Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na

ito, huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy.

Maaari ka rin humingi ng tulong kay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong

kapatid o sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo.

Laging itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa

kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

1

Alamin

Ang modyul na ito ay dinisenyo at isinulat na isinaalang-alang ka bilang

mag-aaral. Ito ay para tulungan kang maintindihang-lubos ang konsepto ng isip

at kilos-loob. Ang saklaw ng modyul na ito ay nagbibigay-daan upang magamit

sa iba’t ibang kalagayan ng pagkatuto.

Ang wikang ginagamit ay kinikilala ang magkakaibang antas ng

bokabularyo ng bawat mag-aaral. Ang mga aralin ay inayos upang sundin ang

karaniwang pamantayan ng kurso. Ngunit ang pagkakasunud-sunod kung saan

mo basahin ang mga ito ay maaaring mabago upang magkatugma sa aklat na

ginagamit mo ngayon.

Pagkatapos ng modyul na ito, inaasahan na nakikilala ang kanyang mga

kahinaan sa pagpapasya at nakagagawa ng mga kongkretong hakbang upamg

malagpasan ang mga ito (MELC EsP10MP-Ia-1.2).

2

“Ang tanglaw ay nagliliwanag sa kadiliman, at ang kadiliman ay hindi ito magapi (Juan

1:5)." Ipinapakita ng banal na kasulatan na hangga't kilalanin mo at magpasya na maaari mong

pagtagumpayan ang anumang hamon, magagawa mo. Kahit ano pa ito. Kilalanin ang mga

bagay na makakatulong sa iyo na harapin ang mga hamong ito habang tinatalakay ang

nakatakdang aralin.

Subukin

Sa nakaraang aralin, ating tinalakay ang batayang konsepto at tinukoy ang gamit at

tunguhin ng isip at kilos-loob sa angkop na sitwasyon. Bago tayo magpatuloy sa araling ito,

sagutan sa iyong kwaderno ang tanong na:

Paano ginagamit nang wasto ang isip at kilos-loob ng tao?

Gamitin ang rubriks sa ibaba para sa gawaing ito:

Aralin

2

Ang Mataas na Gamit at

Tungkulin ng Isip at Kilos-Loob

3

Balikan

Sa nakaraang aralin ay iniatas ito bilang karagdagang Gawain. Gamit ang sipi sa ibaba,

sagutan sa iyong kwaderno ang mga tanong matapos mabasa ang komiks.

1. Sang-ayon ka ba sa sinabi ni Tiboy na walang mali ang mangopya dahil ginagawa din ito ng

iba? Ipaliwanag.

___________________________________________________________________________

2. May katotohanan ba na hindi big deal ang pangongopya dahil ang mahalaga pasado ka?

Ipaliwanag.

___________________________________________________________________________

3. Ano ba ang mas mahalaga tagumpay o prinsipyo? Ipaliwanag.

___________________________________________________________________________

4

Gamitin ang rubriks sa ibaba para sa gawaing ito:

5

Tuklasin GAWAIN

Pag-aralan ang argumentong nakasulat sa una at ikalawang hanay. Gamit ang iyong

kwaderno kopyahin ang talahanayan at itala ang iyong reaksiyon sa ikatlong hanay. Sagutan

din sa kwaderno ang mga pagtatalakay na tanong sa ibaba.

1. Sa gawaing ito, ano ang natuklasan mo sa ukol sa kakayahan ng iyong isip?

2. Sa iyong katwiran, ano ang pinagbatayan mo sa iyong reaksiyon? Ang iyong kilos-loob ay

paano nito naapektuhan?

3. Ang pangongopya ng iilan ay makatarungan ba?

Gamit sa Pagsusuri:

a. Angkop sa Paksa 40%

b. Paggamit ng Salita 30%

c. Orihinalidad 30%

6

Suriin

Sa bahaging ito, ating palawakin ang iyong pag-unawa sa wastong gamit at tunguhin

ng isip at kilos-loob para makagawa ka ng konkretong hakbang sa iyong mga pagpapasya.

Wastong Gamit at Tunguhin ng Isip at Kilos-loob

Naiiba ang tao sa ibang nilikha dahil may mga katangian at kakayahan ang tao na

nagpapabukod-tangi rito. Ang paggamit sa mga kakayahang ito ay makakatulong sa proseso

ng pagdedesisyon sa anumang sitwasyon na nasasangkot ang isang tao.

Ayon ka Brenan (1948), ang tatlong kakayahang nagkakapareho ang tao at hayop ay

ang pandama na pumupukaw sa kaalaman; pagkagusto (appetite) na pinagmumulan ng

pakiramdam; at emosyon at pagkilos o paggalaw (locomotion). Parehong may taglay na

kakayahan ang tao at hayop. Nagkakaiba lamang ng paraan sa kung paano ito.

Ang hayop ay may kamalayan sa kanyang kapaligiran. May matalas syang kakayahan

o pacultad upang kilalanin ang nakikita; ang tunog o amoy ng kanyang paligid na maaaring

may kaugnayan sa kanyang buhay.

Naiiba ang tao sa ibang nilikha. Ang tao ay may isip upang makaalam, makaunawa, at

manghusga bukod sa likas na kakayahang pandama. Ang tao ay may kakayahang magbuod at

maglakip ng kahulugan sa sitwasyon o karanasan na makakatulong upang maunawaan ang

kaalamang nakuha. Nakakapangatuwiran din ang tao sa pamamagitan nga paghuhusga sa

sitwasyon o karanasan niya. Bukod sa damdamin, maaari din magnais o umayaw ng tao dahil

sa mayroon siyang malayang kilos-loob. May kakayahang pigilin ng tao ang pandama at

emosyon upang mailagay ang paggamit nito sa tamang direksyon. Maaaring pigiling ng tao

ang kanyang emosyon, piliin ang kanyang nahahagilap sa mata, o naririnig sa paligid upang

hindi makasama sa sarili at sa pakikitungo sa kapwa. Isang halimbawa ay maaaring sabihin sa

sariling “masarap uminom ng malamig na softdrink pero teka muna, hindi pwede sa akin yan.”

Isang pang halimbawa ay “dahil galit ka sa iyong kapatid, gusto mong pagsalitaan ng masasakit

na salit. Ngunit, kung gagawin mo iyon ay magkakagulo at magkakalamat ang aming relasyon

bilang magakakapatid. Kaya kailangan mong huminahon at daanin sa kalmadong usapan.”

Ang mga halimbawang nabanggit ay mga kakayahang nagpapabukod-tangi sa tao sa ibang

nilikha.

7

Pagyamanin

Punan ang tamang konsepto ang graphic organizer. Pumili ng sagot sa ibaba at sagutan

sa iyong kwaderno.

Isaisip

Gawaing Paglalapat

Sa iyong kwaderno, ipaliwanag sa pamamagitan ng sanaysay ang konseptong

ipinapahayag ng kasabihang ito:

“Ibinibigay ng isip ang katuwiran bilang isang kakayahan upang

maimpluwensiyahan ang kilos – loob”.

Pagsusuri sa sanaysay:

a. Angkop sa Paksa 40%

b. Paggamit ng Salita 30%

c. Orihinal 20%

d. Kalinisan 10%

8

Isagawa

Sa iyong kwaderno, sumulat ng isang karanasan sa buhay na ginamit mo ng tama ang

iyong isip at kilos-loob.

Gamitin ang rubriks sa ibaba para sa gawaing ito:

9

Tayahin

Gumawa ng isang slogan sa isang buong cartolina na binubuo ng sampu hanggang

labinlimang salita gamit ang temang “Isabuhay: Tamang Paggamit ng Isip at Kilos-loob Tungo

sa Paghanap ng Katotohanan, Paglilingkod at Pagmamahal”. Itataya ang gawa sa

pamamagitan ng mga kratirya na ito:

a. Angkop sa Paksa 40%

b. Paggamit ng Salita 30%

c. Orihinalidad 20%

d. Kalinisan 10%

Karagdagang Gawain

Magsaliksik at isulat sa iyong kwaderno ang mga nakalap ukol sa mga isinasaad na paksa

nang hindi bababa sa limang pangungusap bawat isa:

Kalikasan ng Tao

Tamang Paggamit ng Isip

Kilos-loob

Gamitin ang rubriks sa pagtataya na nasa ibaba:

10

Susi sa Pagwawasto

Pagyamanin

ISIP

karunungan

Birtud

pag-ibig

KILOS-LOOB

mag-isip

pumili

Malaman ang katotohanan

11

Sanggunian Arnderson, P.(2020). Bible Verses About Overcoming Adversity, Struggles And Hardship. Bible

Money Matters. https://www.biblemoneymatters.com/bible-verses-about-overcoming-adversity-struggles-and-hardship/.

Arnedo, P.J., Brizuela, M.J., et.al. (2015). Modyul sa Edukasyon sa Pagpapakatao. P.21-41: FEP

Printing Corporation, Pasig City. Brenan, R. (1948). The Image of His Maker. Milwaukee: The Bruce Publishing Company.

12

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa: Department of Education, Region VII, Division of Cebu Province

Office Address : IPHO Bldg., Sudlon, Lahug, Cebu City

Telefax: (032) 255-6405

Email Address: cebu.province@deped.gov.ph