UNIVERSITETI I GJAKOVËS “FEHMI AGANI”

FAKULTETI I EDUKIMIT

PROGRAMI: PARASHKOLLOR

PUNIM DIPLOME

Roli i personazheve pozitive dhe përceptimi i tyre nga

fëmijët

Mentori: Kandidatja:

Prof. Dr. Ilir Muharremi Agnesa Rexhaj

Gjakovë, qershor 2019

3

4

Ky punim diplome u mbrojt_____________ para Komisionit vlerësues në përbërje:

1. _____________________ Mentor

2. _____________________ Kryetar

3. _____________________ Anëtar

Komisioni vlerësues e vlerësoi punimin me notën ______________ ( ).

Nënshkrimet e anëtarëve të komisionit vlerësues:

1. ____________

2. ____________

3. ____________

Ky punim është realizuar në Fakultetin e Edukimit me qëllim të arritjes së titullit Bachelor i

Edukimit – Drejtimi Parashkollor.

5

DEKLARATË

Unë Agnesa Rexhaj deklaroj me ndërgjegjësi të plotë se i gjithë informacioni në këtë punim

diplome është marrë dhe paraqitur në përputhje të plotë me rregullat akademike.

Në këtë punim deklaroj se kam shfaqur idetë e mia rreth pjesës teorike dhe praktike të

hulumtimit tim.

© 2019-Agnesa Rexhaj. Të gjitha të drejtat të rezervuara

6

PËRMBAJTJA

Abstrakt...................................................................................................................................7

KAPITULLI 1

1.HYRJE.................................................................................................................................8

1.1 Qëllimi i hulumtimit...........................................................................................................9

1.2 Pyetjet e hulumtimit dhe hipoteza.....................................................................................10

1.3 Metodologjia .....................................................................................................................11

1.4 Mostra, Populacioni, Pjesëmarrësit....................................................................................12

1.5 Instrumentet.......................................................................................................................13

1.6 Analiza e të dhënave..........................................................................................................14

1.6.1 Rezultatet e të dhënave...................................................................................................23

KAPITULLI 2

2.SHQYRTIMI I LITERATURËS......................................................................................25

2.1 Dramatizimi, drama, dramaturgu………………………………………………………...29

2.2 Kuptimi i artit dramatik………………………………………………………………......30

2.3 Dramatizmi për fëmijë........................................................................................................31

3. Personazhet……………………………………………………..............……….................32

3.1 Aktori dhe personazhi……………………………………………………….....................33

3.2 Përgjegjësia ndaj partnerit…………………………………………………….…….........34

3.2.1 Përgjegjësia ndaj tekstit ..................................................................................................34

3.3 Personazhet pozitive……………………………………………………………...............35

3.4 Roli i pesonazheve pozitive dhe përceptimi i tyre nga fëmijët...........................................36

3.5 Fëmijët dhe arti teatror……………………………….......................................................37

3.5.1 Hyrja e fëmijëve në shoqëri-socializëm…………………………………………...........37

3.5.2 Tregimet janë fuqi e madhe për fëmijët………………...…………………..……..........38

KAPITULLI 3

Konkludimet dhe rekomandimet...............................................................................................39

Referencat bibliografike.............................................................................................................40

SHTOJCA A: Pyetësori për edukatoret.....................................................................................42

SHTOJCA B: Modeli i planifikimit të një aktiviteti për klasat përgatitore...............................45

7

ABSTRAKTI

Ky hulumtim është bërë me qëllim që të kuptohet përceptimi i personazheve pozitive nga ana e

fëmijëve të moshës parashkollore dhe është bërë me qëllim që të kuptohet rëndësia e aktrimit gjatë

moshës parashkollore.

Ndikimi i aktrimit si dhe i personazheve pozitive që ndikojnë në personalitetin e fëmijës në

përgjithësi, duke veçuar dhe u mbështetur në aspektet zhvillimore që fëmija nxë gjatë dramatizimit

apo aktrimit në klasë.

Gjithashtu dhe kur fëmija përfshihet vet në rolin e aktorit gjatë aktiviteteve mësimore siç janë:

dramat, shfaqjet me kukulla, improvizimet, muzika dhe loja.

Puna e edukatores është përcaktuar si një nga detyrat më me përgjegjësi dhe më të vështira! Në

këtë punim janë paraqitur personazhet pozitive, efekti i tyre tek fëmijët si dhe ndikimi në

krijimin e personalitetit të fëmijëve. Në shumicën e rasteve, pamja e jashtme e njeriut është e

para që na bie në sy për t'u dalluar nga të tjerët, mirëpo ajo që është më e rëndësishme për secilin

prej nesh është identiteti ynë.

Personazhet pozitive gjithnjë ndikojnë pozitivisht si në të menduarit, ashtu edhe në personalitet.

Personazhet pozitive gjithmonë i japin vlera qoftë tregimit apo përrallës, ndërsa ndikimi i tyre

tek fëmijët duhet të jetë edukativ, i kënaqshëm, ndjenjëmirë dhe i paharrueshëm.

Fjalët kyçe: personazhet pozitive, fëmijët, ndikimi, aktrimi, personaliteti.

8

Kapitulli 1

HYRJE

Pasi që fëmijët e moshës 5-6 vjeç, bazën e parë të të nxënit e marrin në edukimin parashkollor,

atëherë në këtë moshë është shumë e rëndësishnme të kemi kujdes se si veprojmë me këta fëmijë,

si t’u qasemi në mënyrë pozitive dhe të bëjmë përzgjedhjen e aktiviteteve që të kemi një vlerësim

sa më objektiv.

Fëmijët gjithashtu mund të inkurajohen që të krijojnë tregimet e tyre dhe të zgjedhin personazhet

e tyre të preferuara, mirëpo pothuajse përqindja më e madhe është se fëmijët duan dhe pëlqejnë

personazhet pozitive, ngase ata i përceptojnë këto personazhe si “ njerëz të mirë, të dashur për ta,

të lumtur etj “.

Pjesa e parë e punimit përmban qëllimin e temës, rëndësinë e hulumtimit, pyetjet kërkimore,

metodologjinë e hulumtimit, analizën e të dhënave, popullacionin, mostrën si dhe teknikat.

Pjesa e dytë flet për dramatizimin dhe personazhet duke i klasifikuar vetëm ato pozitive, pastaj

për përgjegjësitë që ka partneri, më pas kalojmë në pjesën, fëmijët në artin teatror. Një pjesë tjetër

e punimit flet për tregimet, të cilat janë fuqi të mëdha për fëmijët. Pjesa e fundit paraqet

konkludimet dhe rekomandimet, literaturën si dhe shtojcat, ku janë të përfshira pyetësori dhe një

model i një planifikimi të një ore mësimore për klasat përgatitore.

9

1.1 QËLLIMI I HULUMTIMIT

Ky hulumtim është bërë me qëllim që të kuptohet rëndësia e aktrimit gjatë moshës parashkollore.

Ndikimi i aktrimit në personalitetin e fëmijës në përgjithësi, duke veçuar dhe u mbështetur në

aspektet zhvillimore që fëmija nxë gjatë shikimit të aktorëve në skenë apo në shfaqje të ndryshme

teatrale.

Gjithashtu edhe kur fëmija përfshihet vet në rolin e aktorit gjatë aktiviteteve mësimore siç janë:

dramat, shfaqjet me kukulla, improvizimet, muzika dhe loja.

Qëllimi i këtij hulumtimi është nxjerrja e të dhënave të sakta lidhur me ndikimin dhe përceptimin

e personazheve pozitive tek fëmijët.

10

1.2 PYETJET E HULUMTIMIT DHE HIPOTEZA

Pyetja e hulumtimit (punimit): Cili është ndikimi i personazheve pozitive tek fëmijët?

Hipoteza: Personazhet pozitive ndikojnë më shumë në të mësuarit e shprehive të të folurit

rrjedhshëm si dhe përcjelljen e mesazheve pozitive.

Targeti: Edukatoret

11

1.3 METODOLOGJIA E HULMTIMIT

Për realizimin e këtij hulumtimi është përdorur metoda cilësore dhe metoda sasiore. Këto metoda

i kam cilësuar më të përshtatshme për shkak të të dhënave më të sakta që mund të nxjerrë nga ky

hulumtim.

Kam zgjedhur këto metoda hulumtimi, sepse do të përdorë pyetësorin për të grumbulluar të

dhënat që nevojiten për punim. Në kuadër të pyetësorit do të ketë edhe pyetje të hapura që u

mundësojnë edukatoreve të japin mendimet e tyre lidhur me pyetjet që kërkohet.

12

1.4 Mostra / Populacioni / Pjesëmarrësit

Hulumtimi u realizua në komunën e Istogut dhe në komunën e Gjakovës, në dy shkolla me klasa

parashkollore dhe në dy Institucione Edukativo- Arsimor ( çerdhe). Pyetësorët ishin të punuar në

formë anonimi.

Në këtë hulumtim janë përfshirë vetëm edukatoret.

Tabela 1: Karakteristikat përshkruese të mostrës apo pjesëmarrësve

Targeti i hulumtimit janё: Edukatoret.

Numri i

edukatoreve

Gjinia Grupmosha

SH.F.M.U “ Hysni Zajmi” - Istog 1 F 5-6

IP “ Gëzimi ynë” - Istog 2 F 5-6 3-6

SH.F.M.U “ Emin Duraku”-

Gjakovë

1 F 5-6

IP “ Ganimete Terbeshi” –

Gjakovë

1 F 5-6

Gjithsej 5 4 1

13

1.5 INSTRUMENTI MATËS I HULUMTIMIT

Nё kёtё hulumtim si instrument kryesor është përdorur pytёsori pёr edukatoret, që të hulumtohet

se sa aplikohet arti dramatik si dhe sa rezulton përceptimi i personazheve pozitive nga ana e

fëmijëve, gjithashtu në këtë punim është përdorur metoda krahasuese dhe metoda statistikore. Në

hulumtim janë përfshirë vetëm edukatoret.

Pyetësori të cilin kam përdorur përbëhet nga tre sektorë: Sektori A, B, C.

Sektori A - përmban të dhëna demografike të pjesëmarrësve (edukatoreve).

Sektori B - përmban pyetje të cilat lidhen me hulumtimin dhe janë pyetje të tipit të mbyllur.

Sektori C- përmban pyetje të hapura, ku pjesëmarrësit kanë të drejtë të shprehin mendimet e

tyre.

14

1.6 ANALIZA E TË DHËNAVE DHE REZULTATET

Në këtë kapitull janë të paraqitura rezultatet e nxjerrura të hulumtimit të bërë në dy shkolla

fillore dhe në dy Institucione Edukative (çerdhe) të komunës së Istogut dhe Gjakovës. Analiza e

të dhënave është punuar përmes programit Microsoft Excel 2010. Më poshtë është paraqitur

rezultati i pyetësorit në formë grafike, me ngjyra të ndryshme dhe të shprehura me përqindje (%).

15

Histogrami 1: Nga rezultatet e marrura nga kjo pyetje të pesë edukatoreve, rezulton që të gjithë

fëmijët i preferojnë personazhet pozitive, kurse asnjëri nga ta nuk pëlqejnë t’i dramatizojnë

personazhet negative, kjo ngase ata si në shkollë, ashtu edhe në jetën e përditshme mundohen të

flasin sikurse disa nga personazhet pozitive të tyre të preferuara. Përveç se të flasin, fëmijët

pëlqejnë gjithashtu edhe të vishen me rroba në të cilat janë të paraqitura personazhet e tyre të

preferuara.

100%

0%0%0%

1.Cilat role të personazheve preferojnë më shumë fëmijët?

Pozitive Negative

16

Histogrami 2: Nga përgjigjet e kësaj pyetje, rezultuam që personazhi më i parapëlqyer i fëmijëve

ishte Borëbardha, ku të gjitha edukatoret janë përgjigjur njësoj, kurse ujkun vetëm njëra nga

edukatoret e kishte cekur, mirëpo fëmijët kishin edhe disa personazhe tjera që i pëlqenin dhe në

shumë raste i dramatizonin me shumë dëshirë si: Spiderman, Masha, Supermen, Gjyshja etj.

Vetëm një numër shumë i vogël pajtoheshin që të dramatizojnë personazhet negative, kjo ngase

ata çdo herë ishin të fokusuar tek personazhet pozitive.

56%

11%

33%

2. Cilat janë personazhet e parapëlqyera të fëmijëve ?

Borëbardha Ujku Të tjera: Spiderman, Masha, Superman, Gjyshja etj.

17

Histogrami 3: Nga pëgjigjet e marrura të të gjitha edukatoreve për këtë pyetje ishte se fëmijët

gjithmonë aktrojnë personazhet pozitive në momente të caktuara, përveç rasteve kur edukatoret i

lejojnë fëmijët të vetë zgjedhin një përrallë apo tregim dhe ata vetë të bëjnë ndarjen e roleve, për

arsye të shihet se si bëhet ndarja e roleve nga vetë fëmijët dhe sa prej tyre pranojnë të luajnë rolet

e personazheve pozitive e sa të atyre negative.

100%

0%0%0%

3. A aktrojnë fëmijët personazhet pozitive në momente të caktuara?

Po Jo Nganjëherë

18

Histogrami 4: Edhe përgjigjet e nxjerrura nga kjo pyetje rezultuan që të gjithë fëmijët ndihen të

lumtur gjatë aktrimit të rolit të tyre, kjo ngase kur edukatorja bën përzgjedhjen e roleve, fëmijët

padyshim që do të pajtohen me rolin, por ka raste që kur fëmijët nuk pranojnë të luajnë rolin e

ndonjë personazhi negativ, kështuqë edukatroja detyrohet ta luaj vetë atë rol.

100%

0%0%0%

4. A ndihen të lumtur fëmijët gjatë aktrimit (rolit të tyre)?

Po Jo Deri diku

19

Histogrami 5: Përgjigjet e nxjerrura të kësaj pyetje rezultuan që si rolet negative, gjithashtu edhe

ato pozitive ndikojnë në formimin e personalitetit të tyre, kjo ngase fëmijët qysh të vegjël përmes

përrallave apo tregimeve të ndryshme arrijnë të kuptojnë dhe të dallojnë të mirën nga e keqja dhe

anasjelltas. Pastaj nga rolet dhe personazhet pozitive fëmijët arrijnë ta pasurojnë fjalorin e tyre, si

në shkollë, ashtu edhe në shtëpi, kurse nga rolet dhe personazhet negative arrijnë të mësojnë se

çdo herë e mira arrinë të triumfojë në fund.

100%

0%0%0%0%

5.Sa ndikojnë rolet negative- pozitive në formimin e personalitetit të tyre?

Ndikon shumë Nuk ndikon aspak Deri diku

20

Histogrami 6: Nga përgjigjet e nxjerrura të kësaj pyetje, rezultoi se rolet e fëmijëve në të

shumtën e rasteve ndahen sipas edukatores, ku dy nga to konstatuan që janë pikërisht ato të cilat

bëjnë ndarjen e roleve të dramatizimeve të ndonjë përralle apo tregimi, dy nga to konstatuan që

ndarjen e bëjnë më shumë fëmijët, kurse njëra nga edukatoret konstatoi që shpesh herë bën

ndryshime, kështu nganjëherë bën vet ajo ndarjen e roleve të personazheve të fëmijëve, por ka

raste edhe kur fëmijët nga vetë grupi i tyre bëjnë ndarjen e roleve.

50%

33%

17%

0%

6.Si ndahen rolet e fëmijëve?

Nga edukatorja Nga fëmijët (nga vetëdeshira e tyre) Nga grupi

21

Histogrami 7: Përgjigjet rreth përdorimit të kukullave teatrale në klasë për realizimin e

aktiviteteve të ndryshme mësimore ishin të ndryshme, ngase katër nga edukatoret janë përgjigjur

që zakonisht i përdorin për realizimin e aktiviteteve të ndryshme në klasë si për zhvillimin e

njësive mësimore, poashtu edhe për dëshirat e fëmijëve, ngase kukullat dhe përdorimi i tyre është

mjaft tërheqës dhe atraktiv për fëmijët, e sidomos për këta parashkollor. Disa nga kukullat të

cilat i posedonin në klasë ishin: kukullat e dorës, kukullat e drurit etj. Kurse vetëm njëra nga

edukatoret konstatoi që kukullat teatrale i përdorë nganjëherë, për arsye se nuk e kishte klasën e

pajisur aq sa duhet me to për të zhvilluar aktivitete të ndryshme shpesh herë.

80%

20%

7. A i përdorni kukullat teatrale në klasë për realizimin e aktiviteteve të ndryshme

mësimore?

Po Jo Ndonjëherë

22

Histogrami 8: Nga përgjigjet e marrura të kësaj pyetje nga edukatoret, rezultoi që vetëm njëra

nga to është përgjigjur që rrallë herë institucioni komunal i asaj komune organizonin vajtje të

fëmijëve nëpër shfaqje për fëmijë, kurse komuna tjetër në të cilën kam realizuar pyetësorin me

dy edukatore tjera kanë konstatuar që asnjëherë institucioni nuk organizon vajtje të fëmijëve

nëpër shfaqje për fëmijë, kjo siç ceken ato për shkak të buxhetit komunal. Mirëpo shpresojmë që

në një të ardhme të afërt të ndryshohet kjo gjendje dhe të gjithë të marrin më me seriozitet artin

dhe ndikimin e tij tek fëmijët, sepse vetë jeta është art. Andaj shpresoj që në të ardhmen të ketë

sa më shumë organizime të artit si për fëmijët, ashtu edhe për të rriturit.

0%

20%

80%

8. A organizon institucioni vajtje të fëmijëve nëpër shfaqje për fëmijë?

Shpesh Rrallë Asnjëherë

23

1.6.1 Rezultatet e të dhënave

Si përfundim i këtij hulumtimi, rezultuam që personazhet pozitive preferohen më shumë nga

fëmijët si dhe ata ndihen më të lumtur gjatë aktrimit të roleve të tyre. Edhe pse institucionet nuk

organizojnë vajtje të fëmijëve nëpër shfaqje për fëmijë, shpresojmë që në të ardhmen të ketë më

shumë organizime, të cilat u mundësojnë fëmijëve të shohin nga afër shfaqje të ndryshme

teatrale.

24

SEKTORI C

1. Sa mendoni se aktrimi ndikon pozitivisht në zhvillimin mendor, socio-emocional dhe

motorik të fëmijës?

Mendimet e edukatoreve ishin të ndryshme në lidhje me këtë pyetje, por të gjitha kishin

mendime pozitive duke konsideruar se përmes aktrimit fëmija arrinë të dalloi anën e së mirës dhe

së keqes. Po ashtu si të tillë edhe përgatiten për jetë. Mendim të njëjtë kishte edhe një edukatore

tjetër, e cila u shpreh se aktrimi gjithmonë ndikon për të mirë në zhvillimin mendor në

bashkëpunim në shprehjen e emocioneve dhe në zhvillimin motorik të fëmijëve.

2. A mendoni se roli i personazheve pozitive i tërheq fëmijët për të marrë pjesë sa më

shumë në aktrim (dramatizim) të përrallave?

Mendimet e edukatoreve ishin të njëjta. Secila nga to mendon se roli i personazheve pozitive i

tërheqë më shumë fëmijët që të marrin sa më shumë pjesë në dramatizim të përrallave.

Edukatoret dhanë mendimet e tyre, ku njëri mendim ishte se fëmijët sa më shumë që shohin, aq

më shumë bëhen kurreshtarë për ta sprovuar veten në vend të personazheve pozitive.

3. Sipas jush, përse fëmijët më shumë parapëlqejnë të emitojnë personazhet pozitive?

Sa i përket kësaj pyetje, edukatoret dhanë përgjigje të ndryshme. Një eduaktore u shpreh se

fëmijët prej fillimit mësojnë që çdo përrallë apo tregim ka personazhet pozitive dhe negative.

Gati gjithmonë ato që fitojnë janë ato pozitive dhe se kjo është arsyeja që ata duan të jenë në

vend të tyre.

Një edukatore tjetër u shpreh se fëmijët pëlqejnë të emitojnë personazhet pozitive për shkak se

shpesh gjatë jetës së përditshme, fëmijët luajnë rolet e tyre dhe ndihen me të vërtetë sikurse ata

aktorë.

25

Kapitulli 2

Shqyrtimi i literaturës

Termi pozitiv i referohet kënaqësisë dhe gëzimit të fëmijëve gjatë lojës i cili shprehet përmes

qeshjes, të kënduarit dhe shprehjes së gëzimit gjatë lojës.

Dramatizimi i personazheve pozitive është një përvojë e gëzueshme dhe shumë interesante për

fëmijët. Një gjë e tillë duhet të bëhet shpesh si në shkollë ashtu edhe në familje.

Në mënyrë që të bëhen aktor të aftë e jetëgjatë, është e nevojshme që fëmijët të inkurajohen dhe

të mbështeten menjëherë sapo ata të fillojnë procesin e aktrimit.

Kështu, prindërit dhe të tjerët përveç që duhet të jenë shembull për një aktrim të drejtë, duhet që

të tregojnë gatishmëri për të mbështetur dhe gjallëruar fëmijën si dhe për të njohur botën që e

rrethon. Rëndësia e dramatizimit të personazheve pozitive konsiderohet si komponent thelbësor

në zhvillimin e personalitetit të fëmijëve.

Edukimi i fëmijëve të grupmoshës deri në tri vjeç dhe i grupmoshës deri në gjashtë vjeç konsiston

në zhvillimin e aspektit shëndetësor e fizik, emocional, mendor e social të tij.

Emocionalisht, fëmijët përformojnë shfaqjet teatrale duke gjetur zgjidhje në problemet e tyre dhe

marrjen e disa vendimeve vetvetiu, kjo poashtu përmirëson vetëbesimin e tyre, për faktin se

fëmijët e kuptojnë se ata mund të qëndrojnë larg nga prindërit e tyre dhe gjithashtu mund të

kujdesen për veten, prandaj mungesa e prindërve jo vetëm që do të rrisë vetëbesimin, por edhe

pavarësinë e fëmijëve.

“Puna e udhëhequr nga edukatori në mënyrë profesionalesi organizator, shpjegues, argumentues,

kontrollues e vlerësues njihet si mësimdhënie. Mësimdhënia si një punë humane me vlera të shumta

pedagogjike me të vërtetë është art”. (Temple, 2009:41,403-410).

Loja dramatike është ajo ku fëmijët kanë liritë zgjedhin skenarët e tyre të planit dhe shpeshherë

fëmijët krijojnë grupet e tyre të bazuar në atë që është në dispozicion për ta.

Drama e cila zhvillohet për fëmijë duhet të jetë aq shumë frymëzuese për të vegjëlit, pë faktin se

roli i shfaqjeve është që fëmijëve t’iu zhvillojë imagjinatën dhe krijimtarin.

26

Loja dramatike iu mundëson fëmijëve gjuhën ekspresive, prandaj fëmijët janë të motivuar që të

komunikojnë dëshirat e tyre me bashkëmoshatarët e tyre, për faktin se kjo i bën që ata të marrin

pjesë në grupime shoqërore.(sq.wikipedia.org, 2017).

"Çdo fëmijë është një artist. Problemi është të qëndrosh artist edhe kur rritesh" Pablo Picasoo

(ikub.al, 2016).

"Shoqëria i ndihmon fëmijët që të mësojnë konceptet sociale dhe shprehitë sociale, ndihmon në

zhvillimin e vetëvlerësimit, shoqëria është një mjet për vetëshprehje (ndahen frikërat, ankthet,

detajet e jetës se tyre, sekretet). Po ashtu, shoku ose shoqjamund të përdoret si model imitimi nga

një shok ose shoqe tjetër" (Karaj,2005).

"Origjinaliteti nuk është gjë tjetër veçse një imitim i mençur" – Voltaire (ikub.al, 2016).

"Fëmija përdor artin për të shprehur atë çfarë di, mendon, beson dhe ndien, fëmija zhvillon njohuri

dhe aftësi vlerësuese për artin”(Kagan,2015).

Përrallat, legjendat, mitet gjithmonë do të përfaqësojnë për fëmijët. Mjetet përmes të cilave ata

njihen me botën e të rriturve, kuptojnë se si funksionon jeta dhe shoqëria përreth. Përrallat ofrojnë

një botë, në të cilën personazhet janë të ndarë në të mirë dhe të këqij, kanë fuqi magjike dhe për ta

gjithçka është e mundur. Nëpërmjet tyre, fëmijët mësojnë se për çdo problem ka një zgjidhje, dhe

se e mira triumfon mbi të keqen. Në këtë mënyrë, ata arrijnë të kontrollojnë frikën e tyre, ankthin

apo makthet gjatë natës.

Karakteret apo personazhet qofshin ato pozitive apo negative, lehtësojnë personifikimin, ndërsa

gjuha e përdorur, e përbërë prej imazheve dhe simboleve, mund të kuptohet nga një fëmijë, edhe

pse ai ende nuk është në gjendje të deshifrojë arsyetimin abstrakt.

Gjithnjë fëmija mbetet në koherencë me sekuencën e imazheve tipike të përrallave klasike.

Me pak fjalë, për të gjitha qëllimet dhe synimet, përrallat janë instrumentet e para arsimore që

nëna, babai, gjyshërit dhe edukatorët mund të përdorin për të ndihmuar fëmijët të rriten, si dhe

personazhet janë ato të cilat kanë ndikim në rritjen dhe zhvillimin socio-emocional të fëmijëve,

andaj personazhet pozitive janë personazhet më të parapëlqyera të fëmijëve.

“Për të mbajtur një qëndrim pozitiv duhet të zhvillojmë një vizion pozitiv”- Dalai Lama.

“Qëndrimet tuaja janë si një kuti me pastela që ngjyrosin botën tuaj. Nëse ngjyros gjithë kohën me

gri, atëherë pikturat tuaja do të jenë gjithmonë të zymta. Provoni t’i shtoni ngjyra të ndezura

pikturës duke përfshirë humorin, dhe piktura juaj do të ndriçohet”- Allen Klein.

“Diçka pozitive është gjithmonë më mirë se asgjë negative”- Elbert Hubbard.

27

Fëmijët mund të dëgjojnë tregime dhe pastaj t’i luajnë ato si teatër. Shumë tregime për fëmijë

mund të realizohen në këtë mënyrë, ku fëmijët mund të marrin çdo herë role të ndryshme.

Shumicës së fëmijëve u pëlqejnë personazhet pozitive dhe shumicës prej tyre u pëlqen që tregimet

të cilat dramatizohen apo shfaqen të përsëriten disa herë. Egziston edhe një mënyrë që fëmijëve u

kërkohet që gjatë dramatizimit të emitojnë emocionet si pjesë e një tregimit. Ky lloj aktiviteti u

ndihmon atyre të identifikojnë dhe t’u vënë emër ndjenjave të tyre dhe njerëzve të tjerë. Gjithashtu

fakti që të gjithë njerëzit kanë ndjenja të ngjashme, mund t’u jap atyre siguri.

Fëmijët gjithashtu mund të inkurajohen që të krijojnë tregimet e tyre dhe të zgjedhin personazhet

e tyre. Ky ushtrim mund të drejtohet nga të rriturit siç janë eduaktoret apo ndonjë anëtarë i familjes

apo mund të bëhet edhe në mënyrë të pavarur nga fëmijët. Shumë fëmijë kanë dëshirë që të

përfshihen në aktivitete imagjinare si pjesë normale e të nxënit dhe zhvillimit të tyre.

“Kur i zëvendëson medimet negative me ato pozitive, atëherë do të arrish edhe rezultate pozitive”-

Willie Nelson.

Përmes këtij punimi rezultuam që personazhet pozitive janë ato të cilat preferohen më shumë nga

fëmijët, duke marrë parasysh që si vajzat, poashtu edhe djemtë parapëlqejnë gjithmonë të luajnë

rolet e personazheve pozitive si dhe të vishen apo të duken edhe në jetën reale sikurse këto

personazhe. Rezultuam se ndër personazhet më të pëlqyera të fëmijëve janë: Borëbardha, Frozen,

Spiderman, Batman etj. Personazhet pozitive janë më të pëlqyera se ato negative, ngase aktrimi

dhe personazhet pozitive ndikojnë si në formimin e personalitetit, gjithashtu edhe në zhvillimin

socio-emocional, mendor si dhe në zhvillimin motorik të tyre.

Personazhet pozitive i tërheqin më shumë fëmijët për të marrë pjesë sa më shumë në aktrim apo

dramatizim të ndonjë përralle të caktuar, ngase fëmijët sa më shumë që shohin, aq më kurreshtarë

bëhen për ta sprovuar veten në vend të tyre dhe ata gjithmonë duan dhe kanë dëshirë të jenë në

vend të tyre.

Ky punim diplome pëbëhet prej tre kapituj, ku kapitullin e parë e përbën hyrja në të cilën tregohet

në pika të shkurtëra dhe qarta rreth gjithë punimi në fjalë. Më pas vazhdon qëllimi i hulumtimit,

ku tregohen pyetjet e hulumtimit dhe hipoteza, mostra, populacioni dhe pjesëmarrësit, ku

pjesëmarrës të këtij hulumtimi janë vetëm edukatoret e arsimit parashkollor. Më pas punimi

vazhdohet me analizën e të dhënave si dhe rezultatet e tyre të nxjerrura nga pyetësorët e të

shoqëruara me përqindje.

28

Pjesa e kapitullit të dytë përbën shqyrtimin e literaturës, ku tregohet më shumë në pika më të

zgjeruara për personazhet në përgjithësi, për aktrimin se sa e pëlqejnë fëmijët si dhe disa thënje

rreth artit dhe pozitivitetit nga autorë dhe filozof të njohur si: Elbert Hubbard, Allen Klein, Dalai

Lama, Pablo Picasso etj. Poashtu në këtë kapitull flitet rreth dramatizimit, rreth personazheve,

duke i veçuar më shumë personazhet pozitive nga ato negative, për faktin se personazhet pozitive

përveç që janë më të pëlqyera dhe më të dashura nga fëmijët, ato gjithashtu çdo herë përcjellin

mesazhe pozitive dhe të duhura që shërbejnë për jetë. Kurse kapitulli i fundit përbëhet nga

konkludimet dhe rekomandimet, referencat bibliografike si dhe shtojcat, të cilat janë të ndara në

dy grupe, ku shtocja A përmbanë pyetësorin, i cili është përgatitur për edukatoret, kurse shtojca B

përmbanë një model të planifikimit të një ore mësimore për klasat përgatitore.

Për realizimin e këtij hulumtimi janë përdorur metoda krahasuese dhe metoda statistikore e

shprehur edhe me përqindje të rezultateve të fituara nga përgjigjet e pyetjeve drejtuar edukatoreve.

Instrumenti matës është përpiluar në formë te pyetësorit, ku kanë marrë pjesë vetëm edukatoret.

Hulumtimi është bërë në nivelin komunal dhe përmes këtij hulumtimi konstatohet vlera e rëndësisë

së aktrimit si dhe ndikimi i personazheve pozitive në zhvillimin e fëmijëve.

Në këtë hulumtim janë përdorë ide, strategjitë dhe metodat të cilat janë të përshtatshme për arsimin

parashkollor.

2.1 Dramatizimi, drama, dramaturgu

29

Dramatizimi e ka kuptimin e përzgjedhjes së tekstit letrar qoftë tregimit apo përrallës, të cilat

shndërrohen në tekste dramatike, e më pas inskenohen në skenë.

Thelbi i dramatizimit është ndërtimi i një historie nëpërmjet interpretimit.

Kur e përmendim dramën menjëherë na shkon mendja për veprat që zakonisht shfaqen në teatër.

Por, duhet të përmendim se fjala dramë ka rrënjën nga greqishtja: drama që do të thotë bëjë,

veproj diçka të rëndësishme në momentin që flas. Nuk rrëfej, nuk tregoj diçka, por e bëj tani

sikur të ndodhë në këtë moment kështu, para syve të të gjithëve. Kjo është drama e cila

pos epikës dhe lirikës është shtylla e tretë e letërsisë. Pra, e thënë ndryshe veprat dramatike

njihen si drama. Drama është teatër i shprehur me fjalë. Drama është një nga gjinitë kryesore të

letërsisë artistike. Tekstet e shkruara për teatër i quajmë dramë. Ashtu si përralla, tregimi, romani

edhe drama ka një ngjarje kryesore. Me termin e përgjithshëm me dramë nënkuptojmë atë

krijimtari letrare që shkruhet për t’u shfaqur në teatër. https://en.wikipedia.org/wiki/Drama

(marrë nga interneti, më: 12.4.2019, ora 15:02)

Dramaturgu në teatër, personi përgjegjës për projektin apo “partiturën” e shfaqjes së ardhshme

është dramaturgu. Ai nëpërmjet shkrimit të dramës, krijon vizionin që do të udhëheqë spektaklin.

Më tej, autori dramaturg:

Koncepton situatën dramatike

Zhvillon strukturën dramatike

Krijon karakteret

Vendos stilin e shfaqjes

Zgjedh gjuhën e duhur dramatike dhe transformon veprimin dramatik në bisedë ose

dialog midis personazheve etj.

30

2.2 Kuptimi i artit dramatik

Kuptimi i artit dramatik është përzgjedhja e një teksti letrar qoftë tregim apo përrallë, të cilat

shndërrohen në tekste dramatike e më pas inskenohen në skenë. Madje, edhe kur vepra të tilla i

lexojmë, nuk mund të shkëputemi nga mendimi se ato “leximin” më autentik mund të kenë në

skenën e teatrit, derisa ne qëndrojmë në vendin tonë bashkë me publikun, kurse atje para nesh në

skenën e rregulluar në mënyrë të veçantë për t’u shfaqur vepra zhvillohet para syve tanë intriga e

fabulës.

Përmes artit dramatik, fëmijët mësojnë të përdorin mendjen e tyre dhe trupat në mënyra krijuese

(kreative). Arti dramatik i pajisë nxënësit me aftësi jetësore të rëndësishme si vetëvlerësimi,

kreativiteti, besimi etj. https://www.gostudy.net/subject/dramatic-arts(marrë nga inteneti, më:

14.4.2019, ora 11:22).

31

2.3 Dramatizimi për fëmijë

Dramatizimi është një ndër format më të përshtatshme, i cili i ndihmon fëmijët (nxënësit) të

kuptojnë individualitetin e tyre, të njohin dhe të kuptojnë situata të ndryshme komplekse sociale.

Duke vënë në përdorim dramën, nxënësit (fëmijët) mësohen të shqyrtojnë probleme, ngjarje, apo

të kuptojnë ndërlidhjen ndërmjet të gjitha gjërave që na rrethojnë.

Studimet kanë treguar se zhvillimi i aftësive për të mësuar të interpretosh gjendet në natyrën e

interpretimit teatror. Duke ndjekur udhëzimet, fëmijët do të kenë një përfytyrim të ri të jetës, të

vetvetes dhe do të mësojnë:

Të tërhiqen nga fabula që kanë krijuar,

Të futen me fantazi në një situatë imagjinare,

Të njohin dhe të përjetojnë rrethanat, dilemat dhe pasojat e veprimeve të

personazheve të krijuara dhe rrjedhojat përkatëse,

Të riinterpretojnë gjithçka nëpërmjet personalitetit të vet.

Dramat dhe aktivitetet dramatike në arsimin parashkollor ndikojnë pozitivisht në zhvillimin njohës

të fëmijës, lidhur me të gjitha fushat e zhvillimit. Drama mundëson zhvillimin e emitimit dhe

aftësisë së imagjinatës së fëmijës. Ajo siguron një kuptim të udhëzimeve të dhëna gjatë aktiviteteve

duke zhvilluar kështu përceptimin dhe kujtesën, vëmendjen dhe përqendrimin.Në dramatizim

veprimi lind nga bashkëveprimi i personazhit ireal dhe situatës në të cilë nndodhet.

https://www.google.com/search?q=www.skribd.com%2C+2017&rlz=1C1CHBF_enXK839XK8

39&oq=www.skribd.com%2C+2017&aqs=chrome..69i57.26868j0j4&sourceid=chrome&ie=UT

F-8 (marrë nga interneti, më: 17.4.2019, ora 12:09)

32

3. Personazhet

Personazhet janë personat që veprojnë në një tregim, përrallë apo edhe në shfaqje. Personazhi

kryesor është personi rreth të cilit shtjellohen ngjarjet. Një njeri që vepron në një vepër letrare e

quajmë personazh.

Personazhe ka çdo gjini, lloj apo nënlloj (zhanër) i letërsisë për fëmijë: poezia, proza dhe drama.

Personazhet i klasifikojmë në dy grupe:

Personazhet pozitive dhe

Personazhet negative.

Personazhi pozitiv: zë kryet e vendit në letërsinë për fëmijë. Ai është protagonisti dhe heroi

kryesor. Kalon nëpër peripeci të ndryshme të jetës, përjeton drama rrënqethëse, e mban në tension

e në ankth spektatorin dhe në fund i shpëton rrezikut, triumfon mbi të keqen.

Personazhi negativ: zë pak sipërfaqe në krijimet për fëmijë. Roli i tyre jo pozitiv, e bënë përrallën

kuptimplotë, duke e krahasuar çdo herë të mirën me të keqen përballë.

https://www.google.com/search?q=kesulkuqja&rlz=1C1CHBF_enXK839XK839&source=lnms

&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiHiventJfjAhXsoIsKHZ7xCzQQ_AUIECgB&biw=1330&bi

h=638 (marrë nga interneti më: 3.7.2019, ora 01:46).

33

3.1 Aktori dhe personazhi

Aktori për veten e tij është një instrument. Ai është një subjekt i punës dhe në të njëjtën kohë

edhe tërheqës i vëmendjes tek publiku, varësisht tek i cili publik. Trupi i aktorit duhet të jetë i

fortë të përballojë impulse individuale “vibrimet” emotive dhe disa dëshira që nuk i përkasin

natyrës së tij. Për dallim nga lëvizjet gjimnastike dhe të balerinit, aktori nuk i ka lëvizjet e

kufizuara të cilat në mënyrë precize duhet t’i përsërisë, por lëvizja e tij më shumë i përshtatet

anës subjektive shpirtërore.

Ekzistojnë dy lloje aktorësh:

të parët janë të lumtur me prezantimin në skenë, ndërsa

të dytët në thelb kanë frikën.

Me këtë nënkuptojmë se të parët do të qëndrojnë në skenë me shumë dëshirë derisa të tjerët mezi

presin të përfundojë shfaqja, ngase sytë e spektatorëve u duken sikurse shigjeta.

Ne besojmë dhe e dimë me siguri nga përvoja se vetëm ai teatër që është i ngopur me përjetime

të gjalla organike të njeriut-aktorit, mund t’i krijojë në mënyrë artistike të gjitha reflekset dhe

thellësitë e jetës së brendshme të rolit.

“Vetëm një art i tillë mund ta bëjë për vete tërësisht spektatorin dhe vetëm me anë të një arti të

tillë spektatori jo vetëm që do ta kuptojë ç’është më e rëndësishmja, por edhe do ta përjetojë atë

që ndodhë në skenë, do ta pasurojë përvojën e tij të brendshme dhe te ai do të ngelin gjurmë që

nuk do t’i shlyejë koha. E pos kësaj gjë që gjithashtu është tejet me rëndësi janë parimet

kryesore të krijimit dhe ligjet e natyrës organike në të cilat ndërtohet arti, e ruajnë aktorin nga një

rrugë e gabuar.

Aktori në realitet shfaq njerëzit. Qëllimi është që aktori të luaj nën lëkurën e personazhit. Loja

duhet të jetë në thellësi e jo përjetimi. ( Ilir Muharremi “Moskuptimet”, SHB”DRITApress”,

Prishtinë, 2016.

34

3.2 Përgjegjësia ndaj partnerit

Puna e aktorit zhvillohet me partnerin e tij në skenë. Çdo gjë që e bën aktori në skenë, e bën në

kuadër të partnerit, madje nganjëherë edhe kur ndodhet vetëm në skenë. Etika e parë e aktorit

është të mos e nevrikos partnerin ose kolegun e tij ⁄ saj. Partnerin duhet krijuar. Pavarësisht të dy

partnerët mund të njihen shumë mirë, por kur ngjiten në skenë, ata mund ta shikojnë njëri-tjetrin,

por jo ta shohin, ata mund të flasin, por mos ta dëgjojnë njëri-tjetrin. Ndodhë shpesh që aktori e

shikon partnerin, por në fakt nuk e shikon. Ndërkaq, kur krijohet kontakti i shëndoshë mes dy

partnerëve, aktori bëhet më i fortë dhe më i lirë në çdo aspekt. Aktori ekziston vetëm nëse e ka

partnerin. Drama fillon vetëm kur krijohet beteja mes dy personave në skenë dhe shikuesve.

Aktori bëhet mbret në skenë, vetëm në momentin kur partneri i tij pranon të bëhet shërbëtor. Nga

kjo del se partneri në skenë është fati kryesor, ai vendos se çka do të jetë.

3.2.1 Përgjegjësia ndaj tekstit

Suksesi i një shfaqjeje bazohet në rezultatin e aktorit, regjisorit, dramaturgut dhe gjithë atyre

bashkëpunëtorëve të tejdukshëm e që janë pjesë e shfaqjes.

Ekzistojnë dy teknologji të realizimit të shfaqjes:

E para është kur regjisori ka konceptin e tij, del në teren dhe e fillon procesin. Të gjitha i ka bërë

në detaje, ka vizatuar, krijuar makete, ka imagjinuar. Ky lloj i regjisorit të gjitha i ka rregulluar

në shtëpi dhe vije në teatër për të ringjallur konceptin.

E dyta teknologji për realizimin e shfaqjes është atëherë kur regjisori tek aktorët shpalos ide

gjeniale, të cilat ende nuk janë të konkretizuara, ky regjisor kërkon edhe sygjerime të aktorëve.

Regjisori i parë më lartë kërkon të jetë autori i shfaqjes, derisa i dyti kërkon që emri i tij të

shkruhet në fund të pllakatit. I pari shërbehet me aktorët, kurse i dyti u shërben aktorëve.

35

3.3 Personazhet pozitive

Sikurse në jetën reale, ashtu edhe në përralla, tregime, filma të animuar ne arrijmë të dallojmë

personazhet pozitive dhe negative apo thënë ndryshe njerëzit e mirë nga ata të këqinjë.

Sa u përket personazheve të tregimeve, të përrallave, fëmijët gjithmonë i pëlqejnë më shumë

personazhet pozitive sesa ato negative.

Kësulëkuqja, Borëbardha, Hirushja etj janë personazhet më të dashura për fëmijët (kryesisht për

vajzat) dhe ëndërrojnë që kur të rriten të bëhen princesha! Veshja e fustaneve të këtyre

personazheve, të përrallave më të famshme botërore zakonisht realizohet në momente të veçanta

festimesh apo ditëlindjesh!

Ndonëse tek çdo përrallë është e zakonshme të ngadhënjej personazhi pozitiv dhe të triumfoi e

mira në çdo fund të përralle. Pra, tek fëmijët zgjohet ndjenja e fitores, e lumturisë, ku përralla e

tyre mbretëron me fund të mirë.

https://www.google.com/search?q=hirushja&rlz=1C1CHBF_enXK839XK839&source=lnms&tb

m=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjWoczQ7_XiAhVM06YKHdDxAb8Q_AUIECgB&biw=1366&

bih=657https://www.google.com/search?rlz=1C1CHBF_enXK839XK839&biw=1366&bih=657

&tbm=isch&sa=1&ei=PFYKXYP3LKyW1fAPlZCJuAQ&q=BOREBARDHA&oq=BOREBAR

DHA&gs_l=img.3..0l8j0i24l2.28333.31838..32491...0.0..1.242.2376.0j13j2......0....1..gws-wiz-

img.....0..0i67j0i10j0i5i30.ahgDmZpUBLU (marrë nga interneti më: 12.4.2019, ora 17:37)

Personazhet pozitive i japin vlera përrallës, ndërsa ndikimi i tyre tek fëmijët duhet të jetë edukativ,

ndjenjëmirë, fantastik, i kënaqshëm dhe i paharrueshëm.

36

3.4 Roli i personazheve pozitive dhe përceptimi i tyre nga fëmijët

Fëmijët prej të vegjël kur dëgjojnë përrallën e parë nga nëna, motra apo gjyshja e më vonë edhe

nga edukatorja, kuptojnë që aty ka diçka të mirë dhe diçka jo të mirë. Këto janë personazhet

pozitive dhe ato negative. Pastaj fëmijët mundohen shpesh edhe t’i emitojnë apo të vihen në vend

të tyre, ku mundohen të përshtaten me to prej veshjes e deri tek të folurit, qoftë në shtëpi apo

shkollë! Më pas fillojnë t’i ndajnë edhe rolet, ku caktohet se kush do të jetë kush! Kë pëlqejnë

athua ata më shumë?! Është një pjesë e vogël e fëmijëve që pëlqejnë të luajnë rolet e

personazheve negative, pasi u duket që duke i dramatizuar si të tillë janë më të pafuqishëm, andaj

janë më të rrallë ata që duan të vihen në vend të tyre. Kurse pjesa më e madhe e fëmijëve

parapëlqejnë personazhet pozitive dhe duan të jenë në vend të tyre, për shembull: në vend të

Kësëlkuqës, Borëbardhës, kecave, Hirushes, princit etj. Pse i pëlqejnë më shumë? Për shkak se

fëmijët dëgjojnë dhe shohin nëpër filma vizatimor që është e mira ajo që zakonisht triumfon në

fund. Fëmijët duan pikërisht për këtë arsye të vihen në vend të tyre. Poashtu çdo përrallë apo

tregim në fund na jep një mesazh, i cili duhet të reflektoi tek fëmijët apo tek njerëzit. Ky mesazh

duhet të jetë një mësim i mirë, i gjithë asaj çka fëmijët i rrethon dhe në këtë mënyrë fëmijët

mësojnë, por edhe edukohen për vazhdimësinë e jetës.

Zhanërri përrallë ofron mënyra për fëmijët që të marrin mesazhe të rëndësishme. Edhe pse ka

disa tema në përralla që janë joreale, efekti i përgjithshëm është pozitiv dhe ofron elemente

themelore për zhvillimin e fëmijëve.

Në përrallat lufta midis së mirës dhe së keqes, të dobëtit dhe të fortit është gjithmonë në qendër

të historisë dhe është gjithmonë e mira ajo që triumfon në lidhje me dinakërinë dhe të keqen.

Fëmija prezantohet me të gjitha anët e jetës, por ushqehet me idenë se e mira është arma e duhur

dhe gjithashtu pajiset me stimujt e duhur për të mos hequr dorë nga ëndërrat, qëllimet e tij, sepse

në fund ai do ia dali mbanë! http://www.ikub.al/FEMRA_CATEGORY/1105030046/Article-

Tenda-Dielli-OZUNI.aspx (marrë nga interneti, më 19.4.2019, ora 18:49).

37

3.5 Fëmijët dhe arti teatror

Fëmijët kanë fuqi të vogël për t’u mbrojtur nga negativiteti i botës! Për shkak të rrezikimit nga

bota e jashtme dhe rrezikimet edhe kur i posedojnë të gjitha çka ju nevojitet, fëmijët e sotëm

mbrohen me pjekurinë e përshpejtuar dhe ngutinë për t’u rritur, që si më të fuqishëm dhe të

pjekur t’i kundërvihen botës e cila iu është imponuar si jo e tyre. Tradicionalisht, arti është parë

kënaqësi rekreative. Megjithatë, siç tregohet në studimet e shumta kërkimore, arti mund të jetë

një burim shumë i vlefshëm në zhvillimin e përgjithshëm të fëmijës. Pra, duke u angazhuar në

aktivitete artistike, jo vetëm që fëmija të ketë kënaqësi krijuese, por edhe përfitime të shumta

zhvillimore. http://yllzat.com/arti-pjese-e-pandashme-ne-zhvillimin-e-femiut-tuaj (marrë nga

interneti, më: 20.4.2019, ora 22:23)

Për dallim nga bota e jashtme, fëmijët mbështetën në aleatët më besnikë të tyre, mes të cilëve më

besnikët janë: imagjinata dhe loja në përgjithësi.

3.5.1 Hyrja e fëmijëve në shoqëri-socializëm

Mjedisi i kopshtit është një komponent i rëndësishëm në përshpejtimin e zhvillimit social dhe

emocional të fëmijëve. https://www.arsimi.gov.al/wp-content/uploads/2018/02/dok-0021.pdf-

Save the Children (marrë nga inteneti, më: 20.4.2019, ora 23:20). Shpesh fëmijët, dialogjet e tyre

i fillojnë me gjësendet rreth vetes dhe i përfundojnë si një kozmonaut imagjinar në gjithësi

përmes yjeve apo trupave qiellor të imagjinuar, kjo është shprehja e domosdoshmërisë apo

zakonit që jetohet në dialog të vazhdueshëm në mjedisin e vet, pa marrë parasysh a dëgjohet kjo

bisedë a jo! Të gjithë fëmijët prekin aktivisht botën në të cilën ata jetojnë. Mundësitë e dhëna për

të bërë zgjedhje lidhur me veprimtaritë e tyre, i bëjnë ata të fitojnë njohuri, aftësi dhe shprehi për

të zgjidhur problemet. https://www.arsimi.gov.al/wp-content/uploads/2018/02/dok-0022.pdf Gati

për në shkollë- Udhëzues për klasat përgatitore (marrë nga interneti, më: 20.4.2019, ora 00:15).

38

3.5.2 Tregimet janë fuqi e madhe për fëmijët

Çdo tekst letrar qoftë përrallë apo tregim si bazë ka idenë dhe qëllimin. Më fuqinë e përrallës

fëmijët i dërgojnë në të gjitha rrugët fantastike, pikërisht këtu realiteti shndërrohet në

fantazinë! Qëllimi është që fëmijët të përjetojnë përvojë, e cila i ndihmon edhe në mësime. E

rëndësishme është që fëmijët t’i dëgjojnë tregimet, por jo të kalojnë në obligim. Qëllimi është

sipas interpretimit të zgjohet kureshtja për dëgjim të një pjese letrare.

https://rm.coe.int/16806ae5c3 (marrë nga interneti, më 24.4.2019, ora 10:53)

39

Kapitulli 3

KONKLUDIMET DHE REKOMANDIMET

Edukimi dhe arsimimi parashkollor është shumë i rëndësishëm, madje rëndësia e tij shtrihet

përgjatë tërë jetës.

Fazat e edukimit dhe arsimimit ndërlidhen me njëra-tjetrën, andaj mosha 5-6 vjeç u paraprinë të

gjitha fazave tjera.

Qëllimi i këtij punimi diplome është i një rëndësie të veçantë, për faktin se fëmijët e kësaj moshe

mësojnë përmes lojës, edukimit fizik, muzikës dhe artit. Kur jemi tek kjo e fundit, kemi të bëjmë

edhe me aktrimin, i cili është shumë i dashur për fëmijët, e sidomos për fëmijët e moshës 5-6

vjeç. Fëmijët i duan shumë personazhet e përrallave, tregimeve etj.

Pikërisht, ky punim diplome vë në pah rëndësinë e personazheve pozitive tek fëmijët e edukimit

parafillor. Tregon në pika më të gjera pse fëmijët e kësaj moshe i duan dhe i pëlqejnë

personazhet pozitive.

Rekomandim për institucionet: që të merren më shumë në këtë fushë, t’i kushtojnë rëndësi të

madhe artit dramatik, sepse për fëmijët është diçka shumë e rëndësishme, sikurse për lëndët e

tjera bazike edhe për artin dramatik kanë nevojë.

Rekomandim për edukatoret: që fëmijëve t’u krijohen kushte dhe mundësi, të cilët përmes artit

dramatik (rolit të lojës) të komunikojnë më lirshëm dhe të përcjellin mesazhin tek të tjerët më qartë

dhe më mirë.

40

REFERENCAT BIBLIOGRAFIKE

Muharremi, I. (2016). Moskuptimet, Prishtinë: SHB Dritapress.

Rrahmani, Z. (2008). Teoria e letërsis, botimi i dytë Faik Konica. Prishtinë: Zejnullah Rrahmani.

Marrë nga interneti më: 1.7.2019, ora 23:25

Allen Klein

Dalai Lama

Elbert Hubbard

Karaj, (2005)

Kagan (2015)

Picaso, P. (ikub.al, 2016)

Voltaire (ikub.al, 2016)

Willie Nelson

Sq.wikipedia.org. (2017, 07. 03). Wiki/Kategoria:Shfaqje_teatrale:

wiki/Kategoria:Shfaqje_teatrale

http://www.bota.al/2017/03/10-theniet-qe-patjeter-ju-ndihmojne-te-qendroni-pozitive/

https://businessmag.al/10-theniet-e-mia-te-preferuara-mbi-pozitivitetin/

https://www.arsimi.gov.al/wp-content/uploads/2018/02/dok-0022.pdf (Gati për në shkollë-

Udhëzues për klasat përgatitore )

https://www.arsimi.gov.al/wp-content/uploads/2018/02/dok-0021.pdf- (Save the Children)

https://www.gostudy.net/subject/dramatic-arts

https://www.google.com/search?q=www.skribd.com%2C+2017&rlz=1C1CHBF_enXK839XK8

39&oq=www.skribd.com%2C+2017&aqs=chrome..69i57.26868j0j4&sourceid=chrome&ie=UT

F-8

41

https://www.google.com/search?q=hirushja&rlz=1C1CHBF_enXK839XK839&source=lnms&tb

m=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjWoczQ7_XiAhVM06YKHdDxAb8Q_AUIECgB&biw=1366&

bih=657

https://www.google.com/search?rlz=1C1CHBF_enXK839XK839&biw=1366&bih=657&tbm=is

ch&sa=1&ei=PFYKXYP3LKyW1fAPlZCJuAQ&q=BOREBARDHA&oq=BOREBARDHA&g

s_l=img.3..0l8j0i24l2.28333.31838..32491...0.0..1.242.2376.0j13j2......0....1..gws-wiz-

img.....0..0i67j0i10j0i5i30.ahgDmZpUBLU

http://yllzat.com/arti-pjese-e-pandashme-ne-zhvillimin-e-femiut-tuaj

https://rm.coe.int/16806ae5c3)

https://en.wikipedia.org/wiki/Drama

http://www.ikub.al/FEMRA_CATEGORY/1105030046/Article-Tenda-Dielli-OZUNI.aspx.

https://www.google.com/search?q=kesulkuqja&rlz=1C1CHBF_enXK839XK839&source=lnms

&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiHiventJfjAhXsoIsKHZ7xCzQQ_AUIECgB&biw=1330&bi

h=638

42

SHTOJCA A: Pyetësori për edukatoret

Pyetësor

Pyetësor mbi temën “Roli i personazheve pozitive dhe përceptimi i tyre nga fëmijët”

SEKTORI A :Të dhënat demografike

Mosha: _______

Gjinia: __________

Pozita: ___________________

Kopshti/Shkolla __________________________

Sa përvojë pune keni në këtë profesion? _________

Secila pyetje ka nga tre opsione, ju lutem përgjigjuni me √zgjedhjen më të saktë që reflekton për

mendimin tuaj.

SEKTORI B

1. Cilat role të personazheve preferojnë më shumë fëmijët?

POZITIVE

NEGATIVE

2. Cilat janë personazhet e parapëlqyera të fëmijëve?

BORЁBARDHA

UJKU

TЁ TJERA (ju lutem shënoni ndonjë personazh tjetër

____________________________________________

43

3. A aktrojnë fëmijët personazhet pozitive në momente të caktuara?

PO

JO

NGANJЁHERЁ

4. A ndihen të lumtur fëmijët gjatë aktrimit (rolit të tyre)?

PO

JO

DERI DIKU

5. Sa ndikojnë rolet negative/pozitive në formimin e personalitetit të tyre?

NDIKON SHUMЁ

NUK NDIKON ASPAK

DERI DIKU

6. Si ndahen rolet e fëmijëve?

NGA EDUKATORJA

NGA FËMIJËT ( NGA VETËDËSHIRA E TYRE)

NGA GRUPI

44

7. A i përdorni kukullat teatrale në klasë për realizimin e aktiviteteve të ndryshme

mësimore?

PO

JO

NDONJËHERË

8. A organizon institucioni vajtje të fëmijëve nëpër shfaqje për fëmijë?

SHPESH

RRALLË

ASNJËHERË

SEKTORI C

1. Sa mendoni se aktrimi ndikon pozitivisht në zhvillimin mendor, socio-emocional dhe

motorik të fëmijës?

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

2. A mendoni se roli i personazheve pozitive i tërheq fëmijët për të marrë pjesë sa më

shumë në aktrim (dramatizim) të përrallave?

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

3. Sipas jush, përse fëmijët më shumë parapëlqejnë të emitojnë personazhet pozitive?

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

45

Fusha kurrikulare:Gjuhët dhe komunikimLënda:Gjuhë Shqipe Shkalla e kurrikulës:1Klasa:

Përgatitore

Tema:Dramatizim

Rezultatet e të nxënit të temës: Fëmijët përforcojnë të mësuarit dhe krijojnë ngjarje të reja të ndërtuara

me fjalët e tyre

Kontributi në rezultatet e të nxënit për kompetencat kryesore të shkallës: I, II, III, IV

I-Kompetenca e komunikimit dhe shprehurit (komunikues efektiv)

II-Kompetenca e të menduarit (mendimtar kreativ)

III-Kompetenca e të mësuarit (Nxënës i suksesshëm)

IV-Kompetenca për jetë, punë dhe mjedis (Kontribues produktiv)

Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën:I, V, VI, VII

-Gjuha dhe komunikimi, Shoqëria dhe mjedisi, Shëndeti dhe mirëqenia, jeta dhe puna

ASPEKTET SPECIFIKE TË PLANIFIKIMIT TË ORËS MËSIMORE

Njësia mësimore: Shfaqja e përrallës “ Kësulëkuqja”

Fjalët kyçe: Shfaqje, përforcim, ngjarje

Rezultatet e të nxënit të aktivitetit: Shprehin aftësitë për të rikrijuar ngjarje të reja.

Shprehin përjetime emocionale si: gëzime, shqetësime.

Kriteret e suksesit: Shprehin aftësitë e të shprehurit, imagjinatës për krijimin e ngjarjeve të reja, si

dhe shprehin aftësi të përballen me situata të reja.

Burimet, mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tavolina,karrige,qarqaf, shtëpia nga

druri, lulu nga plastika, shportë nga druri etj.

Lidhja me lëndët tjera mësimore apo me çështjet ndërkurrikulare dhe situatat jetësore:

Gjuha shqipe -Përdorë gjuhën e pastër gjatë interpretimit dhe komunikim të rrjedhshëm.

Shoqëria dhe mjedisi-Socializohen gjatë lojës dhe ambientohen në mjedise dhe situata të reja.

SHTOJCA B: Modeli i planifikimit të një aktiviteti për klasat përgatitore

46

PËRSHKRIMI I METEODOLOGJISË DHE VEPRIMTARITË E PUNËS ME FËMIJË GJATË

AKTIVITETIT

Aktivitetin e fillojmë me bashkëbisedim së bashku me fëmijët dhe synojmë që të arrijmë qëllimin e orës.

Gjatë bashkëbisedimit i informojmë fëmijët për aktivitetin që do ta zhvillojmë së bashku në klasë.

Fëmijëve u tregojmë se do ta organizojmë një shfaqje së bashku në klasë. Në klasë do të improvizojmë

një skenë të vogël, ku do të përformojnë fëmijët. Skenën e ndërtojmë me tavolinat e punës, karriget dhe

disa qarqaf. Fëmijët i ndajmë në grupe dhe u tregojmë se grupet do të interpretojnë duke dramatizuar

përrallën “Kësulëkuqja” në skenë me radhë, ku secili fëmijë në grup e ka rolin e tij ̸ saj.

Vlerësimi i fëmijëve: Gjatë aktivitetit fëmijë tnë përgjithësi ishin aktiv, shprehën dëshira për

informacione të reja rreth shfaqjes, si dhe treguan vullnet për të punuar në organizimin e shfaqjes dhe

rikrijimin e një ngjarjeje. Mirëpo kishte edhe fëmijë të cilët nuk pëlqenin të ishin pjesë e aktivitetit.

Detyrat dhe puna e pavarur: Fëmijët udhëzohen, që të bashkëbisedojnë me prindërit , duke diskutuar

për përvojën e tyre në shfaqje, në mënyrë që nga ana e prindërve të inkuarjohen për arritje më të larta.

Reflektimi për rrjedhjen e aktivitetit: Aktiviteti ishte gjithëpërfshirës dhe u realizua sipas planifikimit.

Organizimi i këtij aktivitetit ishte po ashtu i përshtatshëm për moshën parashkollore.

Fëmijët në përgjithësi treguan interes për të nxënë në fushën e artit.

47

FALEMINDERIT

PËR VËMENDJE!