Cardiovascular disease Prevention and Cardiac Rehabilitation: update สมเกยรต แสงวฒนาโรจน

สาขาวชาโรคหวใจและหลอดเลอด ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Somkiat.s@chula.ac.th องคการอนามยโลก (World Heart Organization) ไดใหค าจ ากดความการฟนฟหวใจ (Cardiac

rehabilitation) ตงแตปค.ศ. 1993 วา: “The sum of activities required to influence favourably the underlying cause of the disease, as well as to ensure the patients the best possible physical, mental and social conditions so that they may by their own efforts preserve, or resume when lost, as normal a place as possible in the life of the community. Rehabilitation cannot be regarded as an isolated form of therapy but must be integrated with the whole treatment, of which it only forms one facet.1” โดยเนนทการปองกนและฟนฟหลงจากเปนโรคหลอดเลอดหวใจแลว (Secondary prevention) แตในปจจบน cardiac rehabilitation ไดขยายขอบเขตครอบคลมถงการปองกนโรคหลอดเลอดหวใจ กอนเกดโรคฯ (primary prevention) โดยเฉพาะในกลมผ มความเสยงสง นอกจากน ยงขยายการปองกนและฟนฟในผ ปวยหวใจลมเหลว และหลงการผาตด หลงการขยายหลอดเลอหวใจ (percutaneous coronary intervention) หลงการใสอปกรณโรคหวใจ (เชน Automatic Implantable Cardioverter Defibrillator, Cardiac pacemaker, Cardiac Re-syncronized Therapy) อกดวย การฟนฟหวใจ (Cardiac rehabilitation) หลงเกดอาการโรคหลอดเลอดหวใจ (cardiac event)เปนค าแนะน าระดบ Class I recommendation จากสมาคมหวใจในยโรป อเมรกา หลายองคกร (European Society of Cardiology, American Heart Association, American College of Cardiology2,3,4 ตารางท ๑ แสดงค าแนะน าของ AHA/ACCF ในการฟนฟหวใจ4

ชมรมฟนฟหวใจ อาคารเฉลมพระบารม 50 ป ชน5 เลขท 2 ซ.ศนยวจย ถ.เพชรบรตดใหม แขวงหวยขวาง เขตบางกะป กรงเทพฯ 10300 โทร 0-2718-0060-4,โทรสาร 0-2718-0065 www.thaiheart.org

European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice (version 2012). The Fifth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice. แนะน าวา Cardiac rehabilitation นอกจากจะชวยลดอตราการตายหลงเปนโรคหลอดเลอดหวใจ กลาวคอ ลดการตายจากทกสาเหตรอยละ 13 (95%CI 0.75-0.99 ลดการตายจากโรคหวใจและหลอดเลอดรอยละ 26 (95%CI 0.63-0.87)5 ยงมความคมคามาก(cost-effectiveness) ในการลดปจจยเสยงโรคหลอดเลอดหวใจ6 ตารางท ๒ แสดง ค าแนะน าการฟนฟหวใจของ Fifth Joint Task Force of the European Society of Cardiology5

l

สวนการปองกนโรค ไมวาจะกอนหรอหลงเปนโรคหลอดเลอดหวใจ (primary or secondary

prevention) กบการฟนฟหวใจ(cardiac rehabilitation) เหมอนกนทงในแงของเปาหมาย และหลกการ

ดงนน ในปจจบนค าแนะน าในการปองกนโรคและการฟนฟหวใจ สามารถใชแทนกนได จนไมจ าเปนตอง

แยกออกจากกน เชน จากค าแนะน าของ AHA/ACC ในป ค.ศ. 2013 7 แนะน าวา การท า resistance

exercise training ชวยลดระดบ LDL-C, TG และ non-HDL-C ไดโดยเฉลย 6-9 mg/dL เมอเทยบกบ

ผ ปวยทไมไดออกก าลงกายแบบน ซงเปนผลดตอการปองกนโรค โดยใหท า resistant exercise ดวยความ

หนก 70% 3 sets ตอครงรวม 9 ครง มากกวา 3 ครงตอสปดาห ประมาณ 24 สปดาห ซงกสามารถปรบใช

ในผ ปวยฟนฟหวใจไดดวย เปนตน

ส าหรบองคประกอบ เนอหา เปาหมาย ทส าคญในการฟนฟหวใจ (Core cardiac rehabilitation

components and objectives common to all clinical conditions) ไดรวบรวมไวในรายงานของ Cardiac

rehabilitation section of the European Association of Cardiovascular Prevention and

Rehabilitation.8 เกยวกบ การประเมนผ ปวย(ประวต ตรวจรางกาย การตรวจทางหองปฏบตการ การให

ค าปรกษาการออกก าลงกาย การฝกออกก าลงกาย การใหค าปรกษาเกยวกบอาหาร การควบคมหรอลด

น าหนก การควบคมระดบไขมนในเลอด การควบคมระดบความดนโลหต การหยดสบบหร การสราง

ความสข หรอสขภาวะทางจตและสงคม เปนตน

ตอไปน เปนบทความวชาการบางเรองทชวยในการปองกนและฟนฟโรคหลอดเลอดหวใจ

เรองท ๑. รอบเอวไมเกนครงความสง (Ashwell M. Waist-to-height ratio is a better screening tool

than waist circumference and BMI for adult cardiometabolic risk factors: systematic review and

meta-analysis. Obesity Rev 2012;13:275-86.)

เรารมานานแลววา อวนตวใหญ (ใหญทงตว หรอ ดชนมวลกายมากกวาปกต) และ อวนพ

มพง (อวนเฉพาะพง หรอ ความยาวรอบเอวยาวกวาปกต) ลวนแตเปนเหตปจจยสนบสนนใหเราอายสนลง

เจบปวยเปนโรคเรอรง (เชน เบาหวาน ความดนฯสง ไขมนผดปกต มะเรง) และโรคเฉยบพลน (เชน หลอด

เลอดหวใจตบตน กลามเนอหวใจตาย อมพฤกษ อมพาต ลมเลอดในปอด) มากกวา คนทมดชนมวลกาย

และ รอบเอวปกต

ตอมา เรากเรยนรอกวา โรคหวใจและหลอดเลอด ซงเปนสาเหตการปวย การตาย อนดบ

หนงของชาวโลก เกยวของสมพนธกบ อวนพมพง มากกวา อวนตวใหญ หมายความวา ความยาวของรอบ

เอวทมากกวาปกต เปนเหตปจจยใหเราเปนโรคหวใจและหลอดเลอดมากกวา น าหนกทงตวทเพมขน เชน

คนทเพศเดยวกน สงเทากน หนกเทากน จะมดชนมวลกายเทากน คนทมรอบเอวใหญกวา จะเสยงเปน

โรคหวใจและหลอดเลอดมากกวา (รปท ๑)

รปท ๑ แสดงชาย ๒ คนทมความสง น าหนก และ ดชนมวลกาย เทากน คอ สง ๖ ฟต หนก ๒๕๐

ปอนด ดชนมวลกาย ๓๓.๙ กโลกรมตอตารางเมตร เทากน แตคนทางขวามโอกาสเปนโรคหวใจและหลอด

เลอดมากกวา เพราะมรอบเอวใหญกวา (ความยาวรอบเอวมากกวา) คนทางซายมอ

ความยาวรอบเอวของชายไทย หญงไทยทควรจะเปน ถกก าหนดไว ไมใหเกน ๙๐

เซนตเมตร(๓๖ นว) ในผชายและ ไมเกน ๘๐ เซนตเมตร (๓๒ นว) ในผหญง ถาเกนเกวาน จะเพมโอกาส

เกดโรคเบาหวาน ความดนฯสง ไขมนผดปกต และโรคหวใจและหลอดเลอดตามมา

ค าถามทถกถามบอย คอ ท าไมจงใชเกณความยาวรอบเอวเดยวกน ในคนทสงไมเทากน

คนทเตย รอบเอวเทากบ คนทสงกวา จะมโอกาสเสยงดงกลาวมากกวาหรอไม เพราะดโหงวเฮง

ลองกะ ๆ ดแลว คนเตย ดอวนกวา คนสงชดเจน ท าไมจงจะเสยงฯ พอ ๆ กน (เพราะความยาวรอบเอวเทา

ๆ กน)

รปท ๒ ผหญงทรอบเอวเทากน (ความยาวรอบเอว ๑๐๒ เซนตเมตร) แตสงไมเทากน (คนซายมอ

สง ๑๕๐ เซนตเมตร คนขวามอสง ๑๗๐ เซนตเมตร) ใครเสยงเปนโรคเบาหวาน ความดนฯสง ไขมนไตรกล

เซอไรดสง กลมอาการอวนพมพง และ โรคหวใจและหลอดเลอด มากกวากน ?

?

•

–

–

–

–

–

150

1 0

การทบทวนการศกษาแบบ Systematic review เพอตอบค าถามวา ดชนมวลกาย (Body Mass

Index น าหนกเปนกโลกรมตอ ๑ ตารางเมตร) ความยาวรอบเอว (Waist Circumference หนวยเปน

เซนตเมตร) และ อตราสวนความยาวรอบเอวตอความสง (Waist Height ratio) ตววดตวใดทจะบอกโอกาส

เสยงโรคหวใจและหลอดเลอดไดดทสด ไดการศกษาคณภาพดจนถงเดอนสงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ จ านวน

๓๑ การศกษา ในประชากร 300,000 กวาคน (ชาย 123,000 หญง 182,000 กวาคน) จาก ๑๘ ประเทศ (๖

ประเทศในทวปเอเชย ๒ ประเทศในตะวนออกกลาง ๒ ประเทศในทวปออสเตรเลย ๔ ประเทศในทวปยโรป

๒ ประเทศในทวปเมรกาใต และ ๑ ประเทศในแครบเบยน) อายตงแต ๑๘ ถง ๑๐๐ ป เปนการศกษาไป

ขางหนา ๖ การศกษา ซงตดตามตงแต ๓.๕ ถง ๑๗ ป (การศกษาในพนกงานการไฟฟาฝายผลต ทอ าเภอ

บางกรวย จงหวดนนทบร เปนการศกษาไปขางหนาทนานทสด) พบวา

ในประชากรทงชายและหญง อตราสวนความยาวรอบเอวตอความสง เปนตวชวดโอกาสเสยง

โรคเบาหวาน ความดนฯสง ไขมนไตรกลเซอไรดสง กลมอาการอวนพมพง และ โรคหวใจและหลอดเลอด ท

ดทสด กลาวคอ เมอเทยบกบดชนมวลกาย อตราสวนความยาวรอบเอวตอความสง เพมความสามารถใน

การแยกแยะโอกาสเสยงดงกลาวขนรอยละ 4-5 สวนความยาวรอบเอว เพมความสามารถในการแยกแยะ

ขนรอยละ 3

แลวเราจะใชคาอตราสวนความยาวรอบเอวตอความสง เทาไรด ในการบอกโอกาสเสยงฯ ?

จากขอมล ๑๖ บทความขางตน พบวา

จดตดของคาอตราสวนความยาวรอบเอวตอความสง ในการแบงโอกาสเสยงทเพมขนของ

๑. โรคเบาหวานในผชายและผหญง คอ 0.52 และ 0.53 ตามล าดบ

๒. โรคความดนฯสง คอ 0.50 และ 0.50

๓. ไขมนไตรกลเซอไรดสง คอ 0.49 และ 0.49

๔. ภาวะอวนพมพง คอ 0.50 และ 0.49

๕. โรคหวใจและหลอดเลอด คอ 0.53 และ 0.50 ตามล าดบ

สรปวา จดตดทแบงโอกาสเสยงดงกลาวทเพมขนของ อตราสวนความยาวรอบเอวตอความสง คอ

0.5 แปลวา ถาอตราสวนความยาวรอบเอวตอความสง ทมากกวา 0.5 จะเพมโอกาสเปนโรคเบาหวาน

ความดนฯสง ไขมนไตรกลเซอไรดสง อวนพมพง และ โรคหวใจและหลอดเลอด

การศกษาพนกงานชาย การไฟฟาฝายผลต (Electricity Generating Authority of Thailand or

EGAT)1 อาย 35-59 ป จ านวน 2500 กวาคน ตดตามเปนเวลา 17 ป พบวา อตราสวนความยาวรอบเอว

ตอความสง (Weigh Height ratio) ประเมนโอกาสเปนโรคหลอดเลอดหวใจในชายไทย ไดดกวา ดชนมวล

กาย(Body Mass Index) ความยาวรอบเอว(Waist Circumference) และ อตราสวนความยาวรอบเอวตอ

ความยาวรอบสะโพก (Waist Hip ratio) โอกาสผชายทม อตราสวนความยาวรอบเอวตอความสง มากทสด

(ในสามกลม) เพมโอกาสโรคหลอดเลอดหวใจตบ กลามเนอหวใจตาย 2.89 เทา (95%CI 1.37-6.11) เมอ

เทยบกบกลมทนอยทสด และ จดตดทใชแบงโอกาสเสยงดงกลาวทเพมขนของอตราสวนความยาวรอบเอว

ตอความสงในชายไทย คอ 0.51 ซงสอดคลองกบการศกษาจากนานาชาต ๓๑ การศกษาขางตน

(เอกสารอางอง 1. Aekplakorn W. Abdominal obesity and coronary heart disease in Thai

men. Obesity 2007;15:1036-42.)

ดงนน ถาใครอยากรวา เราเสยงทจะเปนโรคเบาหวาน ความดนฯสง ไขมนไตรกลเซอไรด

สง อวนพมพง และ โรคหวใจและหลอดเลอดหรอไม กใหวดความยาวรอบเอวของเราเองวา ยาวเกนกวา

ครงหนงของความสงของเราหรอไม ยงเกนมาก กยงเสยงมาก

ตวอยางเชน เราสง 168 เซนตเมตร รอบเอวของเราไมควรเกน 168 หาร 2 คอ 84

เซนตเมตร ถาเกนกวาน กเพมโอกาสเสยงฯ

ใครไมอยากเสยงปวยเปนโรคเบาหวาน ความดนฯสง โรคหวใจหลอดเลอด (อมพฤกษ

อมพาต หลอดเลอดหวใจตบ กลามเนอหวใจตาย) กพยายามรกษารอบเอวเอาไวไมใหเกนครงหนงของ

ความสง (ไรพง ไกลโรค)

วธวดรอบเอวและท าสายวดรอบเอวส าหรบตวเอง

วธวดรอบเอวมหลายวธ แตละวธทแตกตางกน มผลในการประเมนความเสยงฯ ตางกนไม

มากนก จงเลอกใชวธทงาย และสะดวกในการวด คอ วดความยาวรอบเอวทระดบสะดอ โดยการวดจาก

สะดอ วนรอบเอวในระดบทขนานกบพนดนในทายน ขณะหายใจออกปกตจนสด กอนหายใจเขา แตไมตอง

แขมวทองกลนหายใจในขณะวด ความยาวรอบเอวหนวยวดเปนเซนตเมตร เมอเทยบกบ ครงหนงของ

ความสง หรอ ความสงเปนเซนตเมตร หาร สอง ถามากกวานน ถอวาความยาวรอบเอวเกน ยงเกนมาก ยง

เพมโอกาสเสยงฯมาก

วธท าสายวดรอบเอวส าหรบตวเอง กโดยการใชสายพลาสตก หรอ เชอกยาวเทากบความ

สงของเรา มาพบครงแลวตดแบงเปน 2 สาย เทา ๆ กน กจะไดสายวดรอบเอวของเราเอง 2 สาย น าสายท

ตดแบงแลว ปลายขางหนงวางทต าแหนงสะดอ แลววนสายรอบเอวดวา ปลายทงสองขางจะมาชนกนท

สะดอไดหรอไม ถาชนกนได โดยไมตองแขมวทองกลนหายใจ กถอวาไมเกน แตถาปลายสาย 2 ขางชนกน

ไมได กวดอยวาเกนอยกเซนตเมตร แลวบนทกไว วดทก 3 เดอน เพอดวา รอบเอวเราเพมขน เทาเดม หรอ

ลดลง

เรองท ๒. กนปลา “เปนตว” หรอ กนน ามนปลา “เปนเมด” ?

ชาวโลกเรากนปลา (เปนตว) มาแตโบร าโบราณ ประชากรทกนปลามาก ลดโอกาสเสยชวตจากโรค

หลอดเลอดหวใจ (รปท ๑) ทก ๆ ๑ หนวยบรโภคตอสปดาหทกนปลาเพมขน ลดโอกาสเสยชวตจากโรค

หลอดเลอดหวใจประมาณรอยละ ๔ (Konig A. Am J Prev Med 2005;29:335) สมาคมแพทยหวใจแหง

อเมรกาแนะน าใหประชาชนทวไป (ทไมเปนโรคหลอดเลอดหวใจ) กนปลาหลาย ๆ ชนดอยางนอยสปดาห

ละ ๒ มอ (American Heart Association Nutrition Committee. Circulation 2006;114:82)

รปท ๑. โอกาสการเสยชวตจากโรคหลอดเลอดหวใจลดลง ตามจ านวนการกนปลาทเพมขน

(หนวยเปน หนวยบรโภคตอสปดาห)แกนนอน แสดงจ านวนหนวยบรโภคตอสปดาหทบรโภค จาก ๑ ถง ๗

หนวยบรโภคตอสปดาห สวนแกนตงแสดงโอกาสเสยงในการเสยชวตจากโรคหลอดเลอดหวใจ จากนอย

ทสด คอ ๐.๐ ถง มากทสด คอ ๑.๐ วงกลมแตละวง แสดงขอมลการศกษาแตละการศกษา วงกลมใหญ

แสดงวา การศกษาในประชากรมาก วงกลมเลกแสดงการศกษาในประชากรทนอยกวา เสนสด า แสดง

โอกาสเสยงการเสยชวตจากโรคหลอดเลอดหวใจและจ านวนปลาทกน สวนสแดง ๒ เสน บนและลางเสน

แดง แสดง 95% confidence interval

การกนปลาลดโอกาสหวใจลมเหลว (Fish consumption, omega-3 fatty acids and risk of

heart failure: A meta-analysis. Djousse L. Clin Nutr 2012;Jun 6)

ภาวะหวใจลมเหลว มกจะเปนผลตามมาจากความอวน โรคเบาหวาน โรคหวใจ การรกษา

ภาวะโรคหลอดเลอดหวใจเฉยบพลนและภาวะแทรกซอนจากความดนฯสง ซงพบไดมากขนเรอย ๆ ตาม

จ านวนผ ปวยโรคหวใจทเพมขนทกป ภาวะดงกลาวเพมโอกาสการเสยชวตมากกขนรอยละ ๒๐ ถง ๕๐

การศกษาทผานมา ยงบอกไมไดชดเจนวา การกนปลาหรออาหารทมโอเมกาสาม (ไขมนปลา สาหราย

อาหารทะเล) จะชวยลดโอกาสเปนหวใจลมเหลวหรอไม

จากการรวบรวมการศกษาแบบ Systematic review จากฐานขอมลทางการแพทยจนถง

เดอนสงหาคม ๒๕๕๔ หาความสมพนธระหวางการกนปลา และ การเกดภาวะหวใจลมเหลวตามมา ได

การศกษาไปขางหนาคณภาพด ๗ การศกษา ในประชากรยโรปและอเมรกาหนงแสนเจดหมนหกพนกวา

คน ตดตาม ๗ ถง ๑๔ ป เกดภาวะหวใจลมเหลวใหม หาพนสรอยกวาราย พบวา กลมประชากรทกนปลา

มากทสด (เมอเทยบกบกลมทกนนอยทสด หรอไมไดกนเลย) ลดโอกาสเกดหวใจลมเหลวรอยละ ๑๕ (RR

0.82;95%CI 0.73-0.99) หลงจากปรบปจจยเสยงทเกยวของแลว และไมพบมความแตกตางของวธ

การศกษาแตละการศกษาทชดเจน(I2=8%)

การอบหรอนงปลากน ลดโอกาสหวใจลมเหลว แตกนปลาทอดอาจเพมโอกาสฯ (Fish

Intake and the Risk of Incident Heart Failure. The Women’s Health Initiative. Belin RJ. Circ Heart

Fail 2011;44:404.)

การศกษาเกยวกบวธการกนปลาทผานมา พบวา การกนปลาทอด แซนวชปลา เพมโอกาส

การเตนผดจงหวะรนแรงของหวใจหองบน (atrial fibrillation) สวนการกนปลาอบหรอตม กลบลดโอกาส

ดงกลาว (Mozaffarian D. Circulation 2004;110:368) ปลาทอด แซนวชปลา ยงเพมโอกาสหวใจลมเหลว

และ อมพาตจากหลอดเลอดสมองตบตน ในประชากรสงอาย (มากกวา ๖๕ ป) แตปลาอบหรอตมลด

โอกาสฯ (Mozaffarian D.J Am Coll Cardiol 2005;45:2015. Mozaffarian D. Arch Intern Med

2005;165:200) ในผหญงหลงวยหมดประจ าเดอน (อาย ๕๐ ถง ๗๙ ป) วธการกนปลาจะเกยวของกบการ

เพมหรอลดโอกาสหวใจลมเหลว หรอไม

การศกษาไปขางหนาในหญงชาวอเมรกน อาย ๕๐ ถง ๗๙ ป แปดหมนสพนกวาคน

ตดตามโดยเฉลย ๑๐ ป (จนถง เดอนสงหาคม ๒๕๕๑) พบกวา การกนปลาอบหรอปลาตมเปนอาหารหลก

มากกวาหรอเทากบ ๕ มอตอสปดาห ลดโอกาสเปนภาะวหวใจลมเหลวตามมารอยละ ๓๐ (HR 0.70;

95%CI 0.51-0.95) เมอเทยบกบกนนอยกวา ๑ มอตอเดอน สวนกลมผหญงทกนปลาทอดเปนอาหารหลก

มากกวาหรอเทากบ ๑ มอตอสปดาห เพมโอกาสเปนภาวะหวใจลมเหลวรอยละ ๔๘ (HR 1.48;95%CI

1.19-1.84) เมอเทยบกบกนนอยกวา ๑ มอตอเดอน หลงจากปรบปจจยเสยงทเกยวของแลว

สรปวา การกนปลาตมหรอปลาตม ยงกนมากยงลดโอกาสหวใจลมเหลว ตรงขามกบ การ

กนปลาทอด ยงกนมา ยงเพมโอกาสหวใจลมเหลง ดงนน การกนปลาใหไดประโยชนตอสขภาพ กนแบบคน

โบราณ ทตมปลา นงปลากน หลกเลยงการกนปลาทอด หรอทอดปลามากน

“กนปลา แตอยาทอด” สปดาหละ ๒ ถง ๓ มอกเพยงพอแลว จะเปนปลาทะเล หรอ ปลาน าจดกได

ทงนนครบ

สวนบางคนทไมกนปลา เพราะเหมนคาวบาง กลวกางปลาตดคอบาง ไมชอบบาง กลองกนอาหาร

ทะเล หรอ สาหรายแทนกได

การกนน ามนปลาเปนเมดไมชวยลดโอกาสเกดโรคหวใจและหลอดเลอดในผ ปวยทมความเสยงสง

(n–3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes in Patients with Dysglycemia. The ORIGIN Trial

Investigators. N Engl J Med 2012;367:309.)

การศกษานเปนการศกษาแบบสมมกลมเปรยเบทยบ (เทยบกบยาหลอก) ทจะตอบโจทย

วา การกนน ามนปลาเปนเมดในระยะยาวจะลดโอกาสโรคหวใจและหลอดเลอดไดหรอไม ในผ ปวย

เบาหวาน หรอมน าตาลสงผดปกต ซงเปนผ ปวยทมความเสยงสงในการเกดโรคหวใจและหลอดเลอด

ผวจยสมแบงชาวแคนาดาทมปจจยเสยงสงดงกลาว หนงหมนสองพนกวาคน ใหกนน ามน

เปนเมด (แคปซล ขนาด ๑ กรม ทม โอเมกา-สามในรป ethyl esters อยางนอย ๙๐๐ มลลกรม) หรอ เมด

ยาหลอก (แคปซลทไมมน ามนปลา) วนละ ๑ เมด ตดตามเปนระยะเวลาเฉลย ๖.๒ ป พบวา กลมทกน

น ามนปลาไมลดโอกาสการตายจากโรคหวใจและหลอดเลอด อยางมความส าคญทางสถต คอลดไดรอยละ

๒ (HR 0.98; 95%CI 0.87-1.10) เมอเทยบกบกลมทกนยาหลอก นอกจากนยงพบวา ไมชวยลดโอกาส

ตายจากทกสาเหต ไมชวยตายจากหวใจเตนผดจงหวะรนแรง ไมชวยลดการเกดอมพาต ไมชวยลดการเกด

โรคหลอดเลอดหวใจ ไมชวยลดการเขานอนโรงพยาบาลจากหวใจลมเหลว แมวา ระดบไตรกลเซอไรดใน

กลมทกนน ามนปลาจะลดลงอยางชดเจนถง ๑๔.๕ มก.ตอเดซลตร

สรปวา การกนน ามนปลาเปนเมด (แคปซล) ๑ กรมตอวน ในผ ปวยเบาหวานหรอวาท

เบาหวาน (น าตาลในเลอดสงผดปกต) ในระยะยาว ไมชวยลดการตายและการเกดโรคหวใจและหลอด

เลอด

การกนน ามนปลาเปนเมดไมชวยลดโอกาสตายและโรคหวใจและหลอดเลอด (Association

Between Omega-3 Fatty Acid Supplementation and Risk of Major Cardiovascular Disease

Events A Systematic Review and Meta-analysis Rizos EC. JAMA 2012;308:1024.)

กอนป ๒๕๔๓ การศกษาวจยเรองการกนปลา หรอการกนน ามนปลาเปนเมดหลาย

การศกษา แสดงใหเหนประโยชนของการกนน ามนปลาในการลดการตายจากโรคหวใจและหลอดเลอดใน

ผ ปวยโรคฯ โดยเชอวาเปนผลจากโอเมกา-สามในน ามนปลา มผลดตอหวใจดงกลาว อยางไรกตาม

การศกษาระยะหลงหลายการศกษา รวมทงการศกษาขางตน ไมไดสนบสนนประโยชนในการลดการเกด

และตายจากโรคหวใจและหลอดเลอด การรวบรวมการศกษาแบบ systematic review จะชวยใหค าตอบ

ไดวา การกนน ามนปลาเปนเมดไดประโยชนหรอไม ในปจจบน

การสบคนบทความวชาการทางการแพทยจากฐานขอมล MEDLINE, EMBASE และ

Cochrane Central Register of Controlled Trial จนถงเดอนสงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ ไดการศกษาคณภาพ

ดเยยม ๒๐ การศกษาในประชากร หกหมนแปดพนกวาคน ตดตามโดยเฉลย ๒ ป (นานทสด ๖.๒ ป) เกด

การตาย เจดพนกวาคน ตายจากโรคหวใจ สามพนเการอยกวาคน ตายเฉยบพลน กลามเนอหวใจตาย

อมพาต อยางละ พนกวาคน พบวา การกนน ามนปลาไมชวยลดการตายจากทกสาเหต ลดไดรอยละ ๔

อยางไมมนยส าคญทางสถต ไมชวยลดการตายจากโรคหวใจ ไมชวยลดการตายเฉยบพลน ไมชวยลดการ

เกดกลามเนอหวใจตาย และ ไมชวยลดอมพาต ไมวาจะกนน ามนปลากอนหรอหลงเปนโรคหวใจและหลอด

เลอด

การกนปลาเปนเมดอาจไดประโยชนในผ ปวยหวใจลมเหลว (Tavazzi L. Effect of n-3

polyunsaturated fatty acids in patients with chronic heart failure (the GISSI-HF trial): a

randomised, doubleblind, placebo-controlled trial. Lancet 2008;372:1223–1230., Kromhout D.

Fish oil and omega-3 fatty acids in cardiovascular disease: do they really work ? Eur Heart J

2012;33:436.)

การศกษาการกนน ามนปลาเปนเมด (โอเมกา-สาม ๑ กรมตอวน) เทยบกบยาหลอกใน

ผ ปวยหวใจลมเหลว พบวา ไดประโยชนในการลดการตายจากทกสาเหตรอยละ ๙ (ลดลงจากรอยละ ๕๙

ในกลมกนยาหลอกเปนรอยะล ๕๗ ในกลมกนน ามนปลา) กลาวคอ ตองใหผ ปวยหวใจลมเหลว ๕๖ คน กน

น ามนปลา ๑ กรมตอวน เปนเวลา ๓.๙ ป จะลดการตายได ๑ คน แตการกนยาลดไขมนกลมสเตตนใน

ผ ปวยดงกลาว ไมไดประโยชนดงกลาว

ดงนน ค าแนะน าการกนน ามนปลาเปนเมด ในผ ปวยหวใจลมเหลว อาจจะไดประโยชน

กวา ผ ปวยโรคหวใจและหลอดเลอด กลามเนอหวใจ ทมยาลดไขมน ยาลดความดนฯ ยาตานเกลดเลอด

หลาย ๆ ตวทมผลแทนโอเมกา-สามอยแลว

อยางไรกตาม การกนน ามนปลาเปนเมด ควรอยในการดแลของแพทย (แพทยเปนผสง

และ ตดตามผ ปวย) ไมแนะน าใหซอกนเอง

เรองท ๓. กนอาหารเชา

ผชายทไมกนอาหารเชา กนมอเยนดก เพมโอกาสโรคหลอดเลอดหวใจ (Cahill LE. Prospective

Study of Breakfast Eating and Incident Coronary Heart Disease in a Cohort of Male US Health

Professionals. Circulation 2013; 128 :337-43)

ผชายวยท างานสมยน มกจะนอนดก ตนสายกวาเดม ท าใหหลาย ๆ คน ไมไดกนอาหาร

เชา หรอ อยางเกงกกาแฟแกวเดยว เพอสลดความงวง เพมความสดชนในตอนเชา กอนรบเรงไปท างานให

ทนเวลา บางคนกตองท า “โอ” (โอท หรอ ท างานนอกเวลา) จนดกดน จงไดกลบบานมากนขาวเยนหลงสอง

ทม ดทวหรอท างานตออกหนอย กอนจะเขานอนหลงเทยงคน การใชชวตแบบน มผลเสยตอสขภาพใน

ระยะยาวแน แตผลเสยนนคออะไรละ

เราเชอกนมานานวา อาหารเชาเปนมออาหารทส าคญทสดของวน แตหลกฐานทาง

วชาการทผานมา ไมเพยงพอทจะแนะน าใหทกคนตองกนอาหารเชา เพอท าใหสขภาพด ในป พ.ศ. ๒๕๕๓

ค าแนะน าส าหรบคนอเมรกนในการกนอาหารเชา แนะน าใหเดกทกคนกนอาหารเชา แตยงไมมค าแนะน า

ในผใหญ เนองจากยงไมมการศกษา แสดงหลกฐานทางวชาการทมากพอทจะเปนค าแนะน าส าหรบผใหญ

ได

การศกษาทชอวา Health Professionals Follow-up Study (หรอ การศกษาตดตาม

สขภาพบคลากรสาธารณสข) เปนการศกษาไปขางหนา ตดตามบคลากรสาธารณสขชาย (ไดแก ทนต

แพทย สตวแพทย เภสชกร เปนตน) ทอาย ตงแต ๔๕ ถง ๘๒ ป ตงแตป พ.ศ. ๒๕๓๕ เกอบทงหมดเปนชาย

ชาวอเมรกนผวขาวจ านวน 26900 คน โดยใชแบบสอบถามพฤตกรรมการกนอาหารแตละมอ ทก ๒ ป แลว

ตดตามไปถง ๑๖ ป ในระหวางมผ ทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน กลามเนอหวใจตายหรอขาดเลอด

1500 กวาคน หลงจากปรบปจจยเสยงโรคหลอดเลอดหวใจอน ๆ แลว พบวา ผชายทไมไดกนอาหารเชา

เพมโอกาสเปนโรคหลอดเลอดหวใจดงกลาวรอยละ ๒๗ (RR 1.27,95%CI 1.06-1.53) เมอเทยบกบผชาย

ทกนอาหารเชาทกวน สวนพวกทชอบกนขาวเยนตอนดก (หลงสองทม) กเพมโอกาสเปนโรคหลอดเลอด

หวใจรอยละ ๕๕ (RR 1.55, 95%CI 1.05-2.29) เมอเทยบกบผชายทไมกนอาหารหลงสองทม

ความสมพนธดงกลาวเกยวของกบการเพมดชนมวลกาย(อวนขน) ความดนฯสงขน คอเลสเตอรอลสงขน

และเปนเบาหวานเพมขน ของชายทไมกนขาวเชา และ/หรอ กนขาวเยนดก นอกจากน ยงพบอกวา จ านวน

ครงของการกนอาหารตอวนมากหรอนอย ไมเกยวของกบการเกดโรคหลอดเลอดหวใจ

ไมกนอาหารเชา เพมโอกาสเปนโรคเบาหวานในผชาย (Mekary RA. Eating patterns and type 2

diabetes risk in men: breakfast omission, eating frequency, and snacking. Am J Clin Nutr 2012;

95: 1182-9.)

พฤตกรรมการไมกนอาหารเชาระบาดไปทวในคนเมอง ไมวาจะเปนเดก วยรน หรอ ผ ใหญ

วยท างาน ควบคไปกบการเพมขนของโรคอวน และ โรคเบาหวาน นอกจากน การกนของวาง (ทสวนใหญ

ไมดตอสขภาพ) ระหวางมออาหาร จะมผลเกยวของกบการเพมขนของโรคอวนและโรคเบาหวานหรอไม

การศกษาตดตามสขภาพบคลากรสาธารณสขดดงกลาวขางตน ไดท าการวเคราะห แบบ

แผนการกนอาหารของชายชาวอเมรกนผวขาว กบการเกดโรคเบาหวาน (เกดโรคเบาหวานใหม 1900 กวา

คนในเวลาตดตาม 16 ป) พบวา ชายทไมไดกนอาหารเชา (หมายถง ไมไดกนอาหารในชวงเวลาหกโมงถง

เกาโมงเชา) เพมโอกาสเปนโรคเบาหวานรอยละ ๒๑ (RR 1.21;95%CI 1.07-1.35) เมอเทยบกบผ ทกน

อาหารเชาทกวน การกนของวางระหวางมออาหาร ๓ มอ กเพมโอกาสเปนโรคเบาหวาน เพราะท าใหดชน

มวลกาย(ความอวน) เพมขน โดยเฉพาะชอบกนของวางในเวลากลางคน ผชายทไมกนอาหารเชา และ กน

๔ ถง ๗ มอตอวน เพมโอกาสเปนโรคเบาหวานมากทสด คอเพมขน รอยละ ๖๗ หลงจากปรบปจจยเสยง

อนทเกยวของแลว นอกจากนน ยงพบวา ผชายทไมกนอาหารเชา และชอบกนอาหารแบบตะวนตก (หวาน

มน เคม เนอสตวมาก) เพมโอกาสเสยงเปนโรคเบาหวานมากกวา ผ ทกนอาหารเชา

หญงอเมรกนทกนอาหารเชาไมสม าเสมอ เพมโอกาสเปนโรคเบาหวาน (Mekary RA.Eating

patterns and type 2 diabetes risk in older women: breakfast consumption and eating

frequency.Am J Clin Nutr 2013;98:436-43)

ผหญงทวโลกก าลงเผชญกบภยจากโรคเบาหวานทเพมขน ควบคไปกบน าหนก รอบเอวท

เพมขนเรอย ๆ ในทางตรงกนขาม พฤตกรรมการไมกนอาหารเชาในผหญงวยท างานในเมองกมากขนเรอย

ๆ เชนกน ค าถามคอ การไมกนอาหารเชาหรอ กนบางไมกนบาง เพมโอกาสการเปนโรคเบาหวานของ

ผหญงหรอไม

การศกษาทชอวา Nurses’ Health Study (การศกษาสขภาพพยาบาล) เปนการศกษาไป

ขางหนา ตดตามพยาบาลผหญงชาวอเมรกนอาย (30-55 ป) 46000 กวาคน ตงแตป พ.ศ. 2545 เปนเวลา

๖ ป เปนโรคเบาหวานใหม 1500 กวาคน และดความสมพนธระหวางการกนอาหารเชา กบการเกด

โรคเบาหวาน พบวา คณพยาบาลทกนอาหารเชาไมสม าเสมอ (คอ กน 0-6 มอตอสปดาห) เพมโอกาสเปน

โรคเบาหวานขนรอยละ ๒๘ (95%CI 1.14-1.44) เมอเทยบกบผ ทกนอาหารเชาทกวน นอกจากนยงพบวา

คณพยาบาลทกนอาหารเชา 0-6 มอตอสปดาห และ กนมากกวา 4 มอตอวน เพมโอกาสเปนโรคเบาหวาน

สงสด คอ รอยละ 47 (95%CI 1.23-1.75) เมอเทยบกบผ ทกนอาหารเชาทกวนและกน 1-3 มอตอวน แตถา

ใชคาดชนมวลกาย(ความอวน) มาปรบ โอกาสเสยงจะลดลงเหลอรอยละ 24 (95%CI 1.04-1.48)

ความรทไดจาก ๓ การศกษาขางตน สรปวา ไมวาชายหรอหญง การกนอาหารเชาทกวน

ในเวลา ๖ โมงถง ๙ โมงเชา ไมกนอาหารเยนหลงสองทม และ การกนอาหาร, อาหารวางระหวางมอทดตอ

สขภาพ (ออนหวาน มน เกลอโซเดยม เนอสตวนอย) จะเปนวธการหนงในการชวยลดโอกาสเปน

โรคเบาหวาน และ โรคหลอดเลอดหวใจตบตน โดยเฉพาะในผชายวยกลางคนขนไป

วนน คณกนอาหารเชาแลวหรอยง ?

เรองท ๔. กฬา กฬา เปนยาวเศษ จรงหรอ ? (Naci H. Comparative effectiveness of exercise

and drug interventions on mortality outcomes:

metaepidemiological study. BMJ 2013;347:f5577)

การศกษาทผานมาบอกใหเรารวา การเคลอนไหวออกแรง ออกก าลงกาย เลนกฬา ชวยลด

โอกาสเกดโรคมากมาย โดยเฉพาะโรคเรอรงทงหลาย เชน โรคเบาหวาน โรคหวใจ โรคมะเรง โรคขออกเสบ

โรคทางเดนหายใจ เปนตน และยงท าใหอายยน อยางมคณภาพชวตทดดวย แต การออกก าลงกาย เลน

กฬา ดงกลาว สามารถใชแทน “ยา” ในการรกษาโรคภยไขเจบไดหรอไม คณหมอจะสง “การออกก าลง

กาย” แทน สง ”ยา” ไดหรอไม ในโรคหรอภาวะอะไรบาง ?

จากการรวบรวมการศกษาทดทสด แบบrandomized controlled trials ทเปรยบเทยบผล

การลดการตายระหวางการออกก าลงกาย (รวมทงการเคลอนไหวออกแรง เลนกฬาดวย) และ การกนยา

หรอ เปรยบเทยบกบ ยาหลอก (placebo) หรอ กลมเวชปฏบตตามปกตทวไป (usual care) โดยสบคนจาก

ฐานขอมลทางการแพทยจนถงเดอน พฤษภาคม ๒๕๕๖ ไดการศกษา meta-analysis ๑๖ การศกษา (การ

ออกก าลงกาย ๔ การศกษา สวนยา ๑๒ การศกษา) และการศกษาใหมเกยวกบการออกก าลงกายอก ๓

การศกษา รวมทงสน สามรอยหาการศกษา ในประชากร สามแสนสามหมนกวาคน โดย หนงแสนสหมน

กวาคน เปนกลมออกก าลงกาย ใน ๕๗ การศกษา

ผลการศกษาเปรยบเทยบการออก าลงกาย กบกนยาในการลดโอกาสตายของผ ปวย ๔

โรค พบวา ในผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจตบตน กลามเนอหวใจตายหรอขาดเลอด และ ผ ปวยวาท

เบาหวาน (ก าลงจะเปนเบาหวาน) การ “กนยา” ลดโอกาสตายไมแตกตางจาก การ”ออกก าลงกาย” สวน

ผ ปวยโรคอมพฤกษ อมพาต การ ”ออกก าลงกาย” ลดโอกาสตายไดมากกวา การกนยากนเลอดแขงตว และ

ยาตานเกลดเลอด สวนภาวะหวใจลมเหลว การกน”ยาขบเกลอ ขบปสสาวะ” ลดโอกาสตายไดมากกวา

“การออกก าลงกาย”

อยางไรกตาม ไมไดหมายความวา ผ ปวยโรคหรอภาวะทงสน ใหหยดกนยา แลวมาออก

ก าลงกายอยางเดยว แตใหท าทงสองอยางควบคกนไป โดยคอย ๆ เรมการเคลอนไหวออกแรง ออกก าลง

กาย ทละนอย ๆ จนสามารถเดนเรวได โดยไมเหนอยเกนครงหนงของการเหนอยทสดในชวต หลงจากนน

อยากจะเลนกฬา กนาจะเลอกเลนกฬาทเปนจงหวะเบาๆ กอน เชน เตนร า ตปงปอง เปนตน จนกระทง

อาการตาง ๆ ดขน ผลตรวจและผลเลอดกลบมาปกตด จนคณหมอ สามารถคอย ๆ ลดยาลงได และอาจจะ

สามารถหยดยา ใช “การออกก าลงกาย” แทน “การกนยา” ตอไปได (Exercise as Medicine)

การสง “การออกก าลงกาย” มหลกงาย ๆ คอ ใหบอก ชนด (type) ความหนก-เบา

(intensity) ระยะเวลาตอครง (time) และ กครงตอวน ตอสปดาห (frequency หรอ ความถ) เชน เดนเรว

(ชนด) จนรองเพลงไมเพราะ(ความหนก-เบา) ครงละ ๑๐ นาท (ระยะเวลาตอครง) ๓ ครงตอวน (ความถ)

วนน คณหมอ สง “การออกก าลงกาย” ใหคณแลวหรอยง ?

เรองท ๕. ท างาน “กะ” เกยวของกบการเกดโรคหลอดเลอดหวใจและสมอง (Vyas MV.Shift work

and vascular events: systematic review and meta-analysis. BMJ 2012;345:e4800 doi:

10.1136/bmj.e4800)

การท างาน “กะ” (ไมใชหมายถง “กะจะท ากท า ไมกะจะท ากไมท า") คอ การท างานใน

ชวงเวลาทไมไดเวลาท างานปกตตอนกลางวน โดยทวไประหวาง ๘-๙ โมงเชา ถง ๔ ถง ๖ โมงเยน ซงยง

แบงออกไดเปนหลายแบบ เชน ท างานกะกลางคนทกวน ท าเปนบางวน หรอ หมนเวยนสลบกนท างาน

กลางวนบางกลางคนบาง หรอ ท างานตลอด ๒๔ ชวโมงสลบกบการพกผอน หรอ เวลาท างานไมแนนอน

แลวแตจะเรยก เปนตน

เปนททราบกนมานานวา การท างาน “กะ” ท าใหเวลาพกผอน นอนหลบ ความสมดลของ

การใชชวตผดไปจากปกตทควรจะเปน แลวคนทตองท างาน “กะ” ในรปแบบตาง ๆ เปนประจ า จะสงผล

อยางไรตอสขภาพ

กอนหนาน มการศกษาหลายการศกษาแสดงใหเหนความเกยวของกนของการท างาน

“กะ” กบโรคความดนฯสง ไขมนผดปกต โรคเบาหวาน และ กลมอาการอวนพมพง (Metabolic syndrome)

แตผลตอโรคหวใจและหลอดเลอด หรอ การเสยชวตกอนวยอนควรนน ยงไมมขอสรปทแนชด

การรวบรวมงานวจยแบบ systematic review จากการศกษาไปขางหนา แบบตดขวาง

และยอนหลง ในชายหญงวยท างาน จากฐานขอมลทางการแพทย ไดการศกษาคณภาพปานกลางถงด ๓๒

การศกษา ในประชากร หนงลานหนงหมนกวาคน เกดโรคกลามเนอหวใจตาย หกพนหารอยกวาคน เกด

อาการหลอดเลอดหวใจตบ หนงหมนเจดพนกวาคน เกดอมพาตจากหลอดเลอดสมองตบตน หนงพนแปด

รอยกวาคน ระหวางการศกษา ไดขอสรปวา ในผ ทท างาน ”กะ” เพมโอกาสเกดอาการโรคหลอดเลอดหวใจ

ตบตน ขนรอยละ ๓๒ (Risk ratio 1.32; 95%CI 1.07-1.63 การศกษาไปขางหนา ๑๑ การศกษา) เพม

โอกาสกลามเนอหวใจตาย จากหลอดเลอดหวใจตบตนรอยละ ๒๓ และ เพมโอกาสหลอดเลอดสมองตบ

ตน อมพฤกษ อมพาต รอยละ ๕ เมอเทยบกบคนทไมไดท างาน “กะ” หรอ ประชากรทวไป ผวจยยงได

ค านวณผลทจะเกดกบชาวแคนาดา ซงมคนท างาน “กะ” ถงรอยละ ๓๒.๘ ของประชากรวยท างาน สรปได

วา การท างาน “กะ” เปนปจจยเสยงทเพมโอกาสกลามเนอหวใจในประชากร (Population attributable

risk) รอยละ ๗ เพมโอกาสเกดอาการโรคหลอดเลอดหวใจรอยละ ๗.๓ และ เพมโอกาสอมพาตรอยละ ๑.๖

อยางไรกตาม การท างาน “กะ” ไมไดเพมโอกาสการเสยชวตจากทกสาเหตกอนวยอนควร

สรปวา คนทท างาน “กะ” ตดตอกนเปนเวลานาน ไมไดท าใหอายสนลง แตอาจเพมโอกาส

เกดโรคหวใจและหลอดเลอด (กลามเนอหวใจตายจากหลอดเลอดหวใจตบตน อมพฤกษ อมพาตจาก

หลอดเลอดสมองตบตน)

ถงแมจะเพมโอกาสดงกลาวไมมากนกในแตละคน แตเนองจากมคนจ านวนมากทตองท างาน “กะ”

ขนาดของปญหาในสงคมจงเพมขนมาก

อยางไรกตาม คงไมตองรอใหสงคม หรอ รฐบาลมมาตรการอะไรในการบรรเทาปญหาสขภาพ

ดงกลาวทเกยวของกบการท างาน “กะ” เราในฐานะ “หมอขาวบาน” กควรรวธดแลตนเองใหสขภาพด

หางไกลจากโรคหวใจและหลอดเลอด เมอตองท างาน “กะ” เปนประจ า

โดยการ “ใสใจสาม อ. บอกลา ๒ ส.” กลาวคอ

ใสใจ อ. อาหารการกนทเกยวของกบการเกดโรค กนอาหารผกผลไมเปนหลก ลดหวาน มน เกลอ

(โซเดยม) เนอสตว รสจดเกน

ใสใจ อ. อรยาบถกระฉบกระเฉง ไมนง ๆ นอน ๆ ทงวน ออกก าลงกายตามโอกาสอยางสม าเสมอ

ใสใจ อ. อารมณ ความเครยด อารมณ ซมเศรา โกรธเกลยด พยาบาทมาดรายผ อน โดยการ

รกษาศลเจรญสต สมาธ เปนกจวตร

บอกลา ส. สบบหร และไมดมควนบหรทผ อนสบ อยในท ๆ อากาศบรสทธ เปนธรรมชาต

บอกวา ส. สรา แอลกอฮอล ของมนเมา ยาเสพตด

นอกจากน การกนอมแลวเขานอนเลย หลงเลกงาน ท าใหการนอนไมหลบ หรอหลบไมสนท

รางกาย จตใจพกผอนไมเพยงพอ จงควรกนอาหารกอนเลกงาน เพอจะไดนอนหลบหลงกนอาหารอยาง

นอย ๒ ชวโมง สวนใครทท างาน “กะ” แลวงวงมาก อาจ “งบ” สน ๆ ๑๕ ถง ๒๐ นาท เปนชวง ๆ จะชวยให

มสต สมาธดขนในการท างาน เปนตน

เวลาท างานนาจะเปนเวลาแหงความสข เวลาแหงการพฒนาตนเองให “ดขน เกงขน สข

งายขน”

พวกเรามาชวยกนท าให เวลาท างาน “กะ” ไมท าใหเราปวยเปนโรคทปองกนไดกนเถอะ

เรองท ๖. โยคะกบการเตนผดจงหวะของหวใจ (Lakkireddy D.Effect of Yoga on Arrhythmia

Burden, Anxiety, Depression, and Quality of Life in Paroxysmal Atrial Fibrillation. The YOGA My

Heart Study. J Am Coll Cardiol 2013; http://dx.doi.org/10.1016/j.jacc.2012.11.060)

การเตนหวใจผดจงหวะทพบบอยและเปนปญหาคกคามตอสขภาพชาวโลก ท าใหเกด

ความพการและเสยชวตกอนวยอนควร มากทสดในปจจบน คอ การเตนผดปกตอยางรนแรงของหวใจหอง

บน (Atrial fibrillation) นอกจากจะเพมโอกาสเปนและตายจากโรคหวใจและหลอดเลอด (อมพาต โรค

หลอดเลอดสมอง) ยงเพมคาใชจายในการรกษาพยาบาล และเพมความวตกกงวล ภาวะซมเศรา ท าให

คณภาพชวตของผ ปวยเลวลง การรกษาภาวะการเตนหวใจผดปกตอยางรนแรงดงกลาว โดยการกนยา

หรอการใชไฟฟาจ ยงไมไดผลเตมทและยงเปนทนาพอใจ วธการรกษาทางเลอกอน ๆ ทมประโยชนนาจะ

ชวยดแลผ ปวยดงกลาวไดดขน

เราจะรไดอยางไรวา การเตนหวใจหองบนของเราผดปกตอยางรนแรงแลวหรอยง

ค าตอบกคอ ถาเราเปนผ ทมปจจยเสยง เชน เปนโรคความดนเลอดสง โรคหวใจลมเหลว ไทรอยด

เปนพษ หรอผสงอาย แลวมอาการใจสน (รสกวาหวใจเตนไมสม าเสมอ) ใหลองคล าชพจรทขอมอขางใด

ขางหนงวา เตนสม าเสมอหรอไม ถาคล าชพจรทขอมอ ชาบาง เรวบาง แรงบาง เบาบาง ใหสงสยวาเราม

การเตนหวใจหองบนผดจงหวะรนแรง ใหรบไปตรวจคลนไฟฟาหวใจในขณะทหวใจเตนผดจงหวะ กจะ

วนจฉยไดวา เปนโรคนหรอยง แตถาตรวจไมพบ คงตองพบแพทยเพอชวยวนจฉยอาการดงกลาวอกครง

หนง

โยคะเปนศาสตรโบราณของอนเดย เปนวถชวตทรวมการบรหารกาย (ศล, วนย, รางกายท

สมดล หรอ อาสนะ, ลมหายใจทสงบ หรอ ปราณยามะ, การส ารวมอนทรย) กบการบรหารใจ (การเพงจอง,

ญาณ, เพอเขาสสภาวะจตสงสดทเรยกวา สมาธ) มการศกษาวา โยคะชวยจดสมดลใหกบระบบประสาท

ของการท างานของหวใจ ซงเกยวของกบการเตนของหวใจโดยตรง อยางไรกตาม ยงไมมการศกษามากอน

วา การฝกโยคะจะชวยใหผ ปวยการเตนหวใจผดปกตรนแรงดงกลาว ลดการเกดซ า คามรนแรงของโรค

รวมทงภาวะความเครยดทางใจและคณภาพชวตโดยรวมของผ ปวยหรอไม

การศกษาทชอวา โยคะกบหวใจของฉน (YOGA My Heart Study) เปนการศกษาเบองตน

ในผ ปวยชาวอเมรกน ทมอาการจากการเตนหวใจหองบนผดปกตรนแรงชวคราว (Paroxysmal atrial

fibrillation) จ านวน ๔๙ คน (ชาย ๒๓ หญง ๒๖ คน อายเฉลย ๖๐.๖ ป) เพอดเปรยบเทยบจ านวนครงการ

เกดอาการทางหวใจดงกลาว ภาวะจตใจและคณภาพชวต กอนฝกโยคะ ๓ เดอน กบ หลงการฝกโยคะ

(สปดาหละ ๒ ครง ๆ ละ ๑ ชวโมง เปนเวลา ๓ เดอน) พบวา จ านวนครงเฉลยของการเกดอาการเตนหวใจ

ผดปกตรนแรงดงกลาว ลดลงจาก ๓.๘ เปน ๒.๑ ครง ลดอาการไมสบายทไมไดเกดจากหวใจเตนผดจงหวะ

จาก ๒.๙ เปน ๑.๔ ประมาณ ๑ ใน ๕ ของผ ปวยทตรวจพบมการเตนหวใจผดจงหวะรนแรงในชวง ๓เดอน

กอนฝกโยคะ ตรวจใมพบการเตนหวใจผดปกตดงกลาวระหวางชวง ๓ เดอนทฝกโยคะ ผ ปวยดงกลาว ยง

พบมการเตนหวใจ ความดนเลอดลดลงอยางชดเจน ๓ เดอนหลงฝกโยคะเปนประจ า นอกจากน

ความเครยด ความกงวลและภาวะซมเศรา รวมทงคณภาพชวจโดยรวมของผ ปวยหลงการฝกโยคะกดขน

ดวยเชนกน

สรปวา ใครทคณหมอวนจฉยวาเปน การเตนหวใจหองบนผดปกตอยางรนแรงชวคราว

(เปน ๆ หาย ๆ อย) นอกจากควรกนยาและท าตามค าแนะน าของแพทย การฝกโยคะเปนประจ า สปดาหละ

๒ ครง ๆละ ๑ ชวโมง นาจะชวยลดอาการการเตนหวใจผดจงหวะดงกลาวได และยงไดความสขกายสบาย

ใจแถมอกดวย แตทส าคญคอ ควรจะฝกโยคะกบครโยคะ ทมมาตรฐานรบรองจากองคกรรฐ หรอองคกร

การศกษา และ มประสบการณการฝกสอน เปนทนบถอของสงคม (เชน สถาบนโยคะวชาการ มลนธหมอ

ชาวบาน เปนตน)

สรปวา องคความรในการปองกนและฟนฟโรคหวใจมการเปลยนแปลงและพฒนาใหสมบรณมากขนเรอย

ๆ จงควรทผใหบรการฟนฟหวใจและปองกนโรคจะตองตดตามความกาวหนาทางวชาการ เพอปรบใชองค

ความรใหม ๆ ในการดแลผ ปวยโรคหวใจใหมสขภาพดตลอดไป

เอกสารอางอง 1. World Heart Organization. Needs and action priorities in cardiac rehabilitation and

secondary prevention in patients with coronary heart disease. Geneva, Switzerland: World Heart Organization Regional Office for Europe; 1993.

2. Piepoli MF, Corra U, Benzer W, Bjarnason-Wehrens B, Dendale P, Gaita D,McGee H, Mendes M, Niebauer J, Zwisler AD, Schmid JP. Secondary prevention through cardiac rehabilitation: from knowledge to implementation. A position paper from the Cardiac Rehabilitation Section of the European Association of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil 2010;17:1–17.

3. Mosca L, Benjamin EF, Berra K, Bezanson JL, Dolor RJ, Lloyd-Jones DM et al. Effectiveness-based guidelines for the prevention of cardiovascular disease in women 2011 Update: A guideline from the American Heart Association. Circulation 2011; DOI: 10.1161/CIR.0b013e31820faaf8.

4. Smith SC, Benjamin EJ, Bonow RO, Braun LT, Creager MA, Franklin BA et al. AHA/ACCF Secondary Prevention and Risk Reduction Therapy for Patients With Coronary and Other Atherosclerotic Vascular Disease: 2011 Update A Guideline From the American Heart Association and American College of Cardiology Foundation Endorsed by the World Heart Federation and the Preventive Cardiovascular Nurses Association. Circulation 2011; DOI: 10.1161/CIR.0b013e318235eb4d.

5. Heran BS, Chen JMH, Ebrahim S, Moxham T, Oldridge N, Rees K, Thompson DR, Taylor RS. Exercise-based cardiac rehabilitation for coronary heart disease. Cochrane Database of Systematic Reviews 2011, Issue 7. Art. No.: CD001800. DOI: 10.1002/14651858.CD001800.pub2.

6. European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice (version 2012) The Fifth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice (constituted by representatives of nine societies and by invited experts). European Heart Journal doi:10.1093/eurheartj/ehs092.

7. 2013 AHA/ACC Guideline on Lifestyle Management to Reduce Cardiovascular Risk. A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines. Endorsed by the American Association of Cardiovascular and

Pulmonary Rehabilitation, American Pharmacists Association, American Society for Nutrition, American Society for Preventive Cardiology, American Society of Hypertension, Association of Black Cardiologists, National Lipid Association, Preventive Cardiovascular Nurses Association, and Women Heart: The National Coalition for Women with Heart Disease. Circulation 2013. http://circ.ahajournals.org DOI: 10.1161/01.cir.0000437740.48606.d1.

8. Piepoli MF, Corra U, Benzer W, Bjanason-Wehrens B, Dendale P, Gaita D et al. Secondary prevention through cardiac rehabilitation: from knowledge to implementation. A position paper from the Cardiac Rehabilitation Section of the European Association of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil 2010; 17:1–17.

9.