uq,sl wd¾Ól m%yak yd wd¾Ól l%shdldrlï · fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h' 69 uq,sl wd¾Ól...
TRANSCRIPT
68 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
wd¾Ól l%u yd wd¾Ól in|;d04
fuu mßÉfþoh wOHhkh lsÍfuka Tng"
² uQ,sl wd¾Ól m%Yak yd wd¾Ól lghq;= úu¾Ykh lsÍug;a"
² úúO wd¾Ól l%u ms<sn| f;dr;=re .fõIKh lsÍug;a"
² ixj¾Okhg idfmalaI j j¾;udk wd¾Ól l%u úYaf,aIKh lsÍug;a"
² Y%S ,xldj flfrys f.da,ShlrKfha n,mEu úYaf,aIKh lsÍug;a"
yelshdj ,efnkq we;'
uQ,sl wd¾Ól m%Yak yd wd¾Ól l%shdldrlï
iudc l%uhla ;=< ñksiqka Ôj;aùfï § úúO wjYH;d yd jqjukd we;sfõ' fuu
jqjukd bgq lr .ekSug hdfï § Tjqkg úúO m%Yakj,g uqyqK §ug o isÿfõ' tfia
uqyqK §ug isÿjk m%Yak úi|d .ekSfï § tla tla iudc lghq;= lrk wdldrhka o
úúO fõ'
ñksidg uqyqK §ug isÿjk uQ,sl wd¾Ól m%Yak úi|d .ekSu i|yd hï
iudchla ixúOdkh ù we;s wdldrh w¾: l%uhla f,i ye¢kafõ'
iudchl iuQyhla f,i Ôj;aùfï § ñksidg úúO wjYH;d yd jqjukdjka
we;sjk nj Tn ±kgu;a okakjd we;' ñksidf.a meje;au i|yd w;HjYH uQ,sl
foaj,a wjYH;d f,i ye¢kafõ' wdydr" ksjdi" we÷ï me<÷ï wdÈh wjYH;d i|yd
WodyrK fõ' tajd uQ,sl wjYH;d f,ig o ú.%y lrkq ,efí'
by; wjYH;d úúO mqoa.,hka úiska úúO wdldrhg imqrd .ekSug lghq;=
lrkq ,efí' wjYH;d bgq lr .kakd úúO iajrEmhka jqjukd f,i ye¢kafõ'
ksjdi uQ,sl wjYH;djla jqj o th bgq lr .ekSfï § me,am;a" ueá f.j,a" ;Ügq
ksjdi wd§ úúO wdldrhg bÈ lrkq ,nhs' jqjukd mqoa.,hdf.a iudc wd¾Ól
;;a;ajh wkqj úúO jk nj by; WodyrKfhka meyeÈ,s fõ'
mqoa.,hkaf.a jqjukdjka úúO jkakd fia u wiSñ; jk nj o wms oksuq'
kuq;a fuu jqjukd bgq lr .ekSug wjYH ;rï iïm;a fkdue;s nj o oksuq' wmg
úYd, f.hla idod .ekSug wjYH jqj o ;sfnk bvu" uqo,a jeks idOl u; th bgq
lr .ekSug hdfï § m%Yak u;=úh yels h' ta ksid ;sfnk iïm;a ;=<ska fuu wiSñ;
jqjukdjka bgq lr .ekSug kï wmg hï l%udkql+, úoHd;aul l%u fõohla hgf;a
lghq;= lsÍug isÿfõ'
69fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
uQ,sl wd¾Ól m%Yak
ñksia wjYH;d yd jqjukd bgq lr .ekSug hdfï §" úúO m%Yakj,g uqyqK
§ug isÿjk nj óg fmr W.;af;uq' fuu m%Yak l=uk w¾: l%uhlg jqj o fmdÿh'
ñksidf.a wjYH;d yd jqjukd wiSñ; ùu;a" ta i|yd ;sfnk iïm;a iSñ; ùu;a
thg fya;=j fõ' th wms ysÕlu f,iska y÷kajuq' ysÕlu ksid jqjukd imqrd
.ekSfï § f;aÍug isÿfõ' ´kE u w¾: l%uhlg uqyqK §ug isÿjk m%Yak" uQ,sl
wd¾Ól m%Yak f,iska o ye¢kafõ' tajd
m%Odk fldgia ;=klg fnÈh yels h'
1' l=ula" fldmuK ksIamdokh
lrkafka o@
;sfnk iïm;a Wmfhda.S lr f.k
l=uk NdKavhla ksIamdokh lrkafka o
hkak ;SrKh lsÍug isÿfõ' tfiau
f;dard.;a NdKavfhka fldmuK
m%udKhla ksIamdokh lrkafka o hk
.eg¨j o u;=fõ' iïm;aj,ska .; yels úl,am m%fhdack rdYshla ;sîu fuu
m%Yakhg uQ,sl fya;=j fõ'
mqoa.,hdf.a ish¨ u wjYH;d yd jqjukd bgq lsßug fkdyels ksid uq,ska u
;SrKh l< hq;af;a l=uk jqjukd bgq lrkafka o hkak h' by; Ñ;%fhka ta i|yd
.; yels úl,am ;SrK lsysmhla fmkakqï lrhs' l=ula" fldmuK m%udKh ne.ska
ksmojkafka o hkak ;SrKh l< yelafla wd¾Ólh ixúOdkh ù we;s wdldrh
wkqjhs'
2' flfia ksIamdokh lrkafka o@
ksIamdokh l< hq;= NdKavh" fldmuK ksIamdokh lrkafka o hk m%Yakh
úi|d .ekSfuka miq j B<Õg uqyqK §ug isÿjk wd¾Ól m%Yakh jkafka flfia
ksIamdokh lrkafka o hkakhs' tys§ w;=re m%Yak follg uqyqK §ug isÿfõ' tkï"
l%shdldrlu
² ñksia wjYH;d yd tajdg wod< jqjukd j.=jlska olajkak'
4'1 rEmh
70 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
i. fhdod .kakd Ys,amSh l%uh l=ula o@
ii. ksIamdokh lrkq ,nkafka l=uk wxYfhka o@ hkakhs'
i. fhdod .kakd Ys,amSh l%uh l=ula o@
ksIamdokh i|yd fhdod .kakd m%Odk Ys,amSh l%u folls'
² m%d.aOk iQlaIau
NdKav ksIamdokh i|yd jeämqr hka;% iQ;% yd fjk;a m%d.aOk NdKav fhdod
.ekSu m%d.aOk iQlaIu kï fõ' Wod( lDIsl¾uh i|yd jeämqr hka;% Ndú; lrkafka
kï th m%d.aOk iQlaIu lDIsl¾uhls'
² Y%u iQlaIau
NdKav ksIamdokfha § ñksia Y%uh nyq, j fhdod .ekSu Y%u iQlaIau kï fõ'
Wod( lDIsl¾uh i|yd lïlrejka jeä msßila fhdod .kafka kï th Y%u iQlaIu
lDIsl¾uhls'
ii. ksIamdokh lrkqfha l=uk wxYfhka o@
l=uk wxYfhka ksIamdokh lrkafka o hkak flfia ksIamdokh lrkafka o
hkak hgf;a fojkqj jeo.;a fõ' ksIamdokh rdcH fyda fm!oa.,sl wxYh ;=< o tu
wx. foflys u tAldnoaO;djfhka o isÿ l< yels h'
kQ;k f,dalfha ksIamdok lghq;= myiq lsÍu i`oyd ;ks mqoa.," iud.ï" yjq,a
jHdmdr" iuqmldr iñ;s wd§ úúOdldrfhka ixúOdkh ù we;'
rdcH yd fm!oa.,sl
wxY taldnoaO j
fm!oa.,sl wxYh
² Lksc f;,a ksIamdokh
² rdcH wxYfha wOHdmkh
² ÿïßh fiajh
² weÕ¨ï ksIamdokh
² fm!oa.,sl wxYfha wOHdmkh
² rdcH yd fm!oa.,sl wxY tlaj lrkq ,nk ÿrl:k fiajd
² uxudj;a bÈ lsÍu
rdcH wxYh
ksIamdokh
^NdKav yd fiajd&
71fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
ljqreka i|yd ksIamdokh lrkafka o@
NdKav yd fiajd ksIamdokh lrkq ,nkafka ljqreka Wfoid o hkak ;SrKh
lsÍu fuuÕska woyia fõ' ñ,§ .ekSfï yelshdj wkqj iudch úúO mdßfNda.sl
lKavdhïj,ska iukaú; fõ' ksIamdokh lsÍfï § Tjqkaf.ka b,lal lr .kafka
l=uk lKavdhu o hkak fuys § jeo.;a fõ' tkï ksmojkq ,nk NdKav fyda fiajd
mdßfNda.slhska w;r fnÞ yßkafka flfia o hkak fuys woyihs' WÞyrK jYfhka
by< ,dNhla ,eìh yels iqfLdamfNda.S NdKav ksIamdokh fldg by< wdÞhï ,nk
msßia i`oyd ksmojkafka o@ ke;fyd;a wvq wdÞhï ,nkakka i|yd w;HjYH NdKav
ksmojkafka o@ hkak ;SrKh lsÍu ±laúh yels h'
l%shdldrlu
² Tng m%Odk ud¾.hlg hdno j ysia bvula we;ehs is;kak' tu bvu hï
wd¾Ól lghq;a;lg fhoùug woyia lrkafka kï by; wd¾Ól m%Yak
wkqj Tn .kakd ;SrK úia;r lrkak'
ksIamdok idOl yd tajdg lrk f.ùï
ñksia jqjukd bgq lr .ekSfï § úúO NdKav yd fiajd fhdod .kq ,efí' tu
NdKav m%Odk fldgia folls'
² wd¾Ól NdKav - ksIamdokfha § msßjehla ±Íug isÿjk iy mßyrKh i|yd
ñ,la f.ùug isÿjk NdKav Wod( by; ,laIK ±lsh yels wdydr" we÷ï"
T!IO wdÈh
² wd¾Ól fkdjk NdKav - wmg iajNdj O¾ufhka fkdñf,a ,efnk NdKav
Wod( ysre t<sh" c,h" jd;h
wd¾Ól fkdjk NdKav fyj;a wmg fkdñf,aa ,efnk NdKav we;eï úg
wd¾Ól NdKav jk wjia:d o olakg ,efí'
Wod(
² c,h wmg fkdñ,fha ,enqK o fnda;,a l< c,h ,nd .ekSfï § ñ,la
f.ùug isÿùu'
² ysre t<sh Ndú; lr ksmojkq ,nk úÿ,sh i|yd ñ,la f.ùug isÿùu'
² khsg%cka jdhqj .nvd lr jdykj,g fh§fï § ñ,la f.ùug isÿùu'
72 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
fmd<j yd ta iïnkaO ish¨ iïm;a N+ñhg
wh;a fõ' fuu Ndú;h ksIamdokh i|yd
fhdÞ .ekSfï § lrkq ,nk f.ùu nÿ
l=,sh f,i ye¢kafõ'
NdKav yd fiajd ksIamdokh i|yd úúO
mqoa.,hka úiska jeh lrk ldhsl yd
udkisl Yla;sh Y%uh f,i ye¢kafõ'
lïlrejka" f.dùka" ßhÿrka jeks wh
idfmalaI j jeämqr ldhsl Yla;sh jeh
lrk fyhska th ldhsl Y%uh f,i
ye¢kafõ' ffjoHjreka" bxðfkarejka"
.=rejreka jeks wh idfmalaI j jeämqr
udkisl Yla;sh jeh lrk fyhska th
udkisl Y%uh f,i ye¢kafõ' Y%uhg lrk
f.ùu jegqm kï fõ'
ksIamdokh i|yd ñksid úiska fhdojkq
,nk ^wdfhdackh lrk& úúO fuj,ï
yd WmlrK m%d.aOkh fõ' m%d.aOkh
f,i hka;% iQ;%" f.dvke.s,s wdÈh ±laúh
yels h' m%d.aOkh i|yd lrk f.ùu
fmd<sh f,i ye¢kafõ'
ksIamdok idOl tlu ia:dkhl ia:dk.;
ù fkdue;' tajd úúO ia:dkj, yd
mqoa.,hka w;r úisÍ mj;S' tfia úisÍ
we;s ksIamdok idOl tl;= lr ksIamdok
l%shdj,sh i|yd fjfyiùfï ld¾hh
jHjidhl;ajh kï fõ' fï i|yd lrk
f.ùu ,dN fyj;a ,dNh fõ'
4'3 rEmh
1' N+ñh
2' Y%uh
3' m%d.aOkh
4' jHjidhl;ajh
4'2 rEmh
4'4 rEmh
4'5 rEmh
73fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
l%shdldrlu
² ñksia jqjukd i|yd fhdod .kakd NdKav myla kï lrkak' ta ta NdKav
i|yd Ndú; lrk ksIamdok idOl j.=jla f,iska olajkak'
wd¾Ólhl isÿjk l%shdj,s
wd¾Ólhl úúO l%shdj,Ska isÿ fõ' tu l%shdj,Ska m%Odk fldgia ;=klg
fnÈh yels h'
² ksIamdokh
² fnodyeÍu
² mßfNdackh
1' ksIamdokh
wd¾Ólhl iïm;a ñksia jqjukd bgq lr .; yels wdldrhg fjkia lsÍu
ksIamdokh kï fõ' wd¾Ólhl isÿjk ksIamdokh uQ,sl jYfhka my; i|yka
mßÈ wxY ;=klg fnÈh yels h'
² ld¾ñl ksIamdokh
hka;% iQ;%" fudag¾ r:" weÕ¨ï"
,smsøjH" ilia l< wdydr wdÈh
² lDIsld¾ñl ksIamdokh
f;a" rn¾" fmd,a" ù yd fjk;a OdkH
j¾." t<j¿" m<;=re" uia" ud¨" ì;a;r
wdÈh
4'6 rEmh
4'7 rEmh
74 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
ksIamdokh lrk NdKav m%fhdackhg .kakd wdldrh wkqj o fldgia ;=klg
fnÈh yels h'
m%d.aOk NdKavwka;¾ NdKavmdßfNda.sl NdKav
ksIamdok l%shdj,sh
i|yd Rcq j fhdod
.kakd NdKav f,i o
ye|skafõ' wdfhdack
NdKav f,i o ye|skafõ'
m%d.aOk NdKav ksIamdok
ld¾hfha § kej; kej;
fhdod .ekSug yelsfõ'
Wod( hka;% iQ;%"
f.dvke.s,s" jdyk
lsishï NdKavhla
ksIamdokh lr .ekSu
i|yd Wmfhda.S lr
.kakd NdKav wka;¾
NdKav f,i ye¢kafõ'
wka;¾ NdKav tla jrla
Ndú;fhka wjika ùu
úfYaI ,laIKhls'
kej; kej; Ndú;hg
.; fkdyel'
Wod( ù ksIamdokh i|yd
fhdod .kakd fmdfydr"
.Dy NdKav ksIamdokh
i|yd Ndú; lrk oej
mqoa., wjYH;d yd
jqjukd bgq lr .ekSu
i|yd fhdod .kakd
NdKav yd fiajd
mdßfNda.sl NdKav f,i
ye¢kafõ'
Wod ( tosfkod Ndú;hg
.kakd wdydr øjH" we÷ï
me,֕" T!IO wdosh
2' fnod yeÍu
ksIamdokh lrk NdKav yd fiajd mdßfNda.slhd olajd ,nd §fï l%shdj,sh
fnod yeÍu kï fõ' w;S;fha § ;ukag wjYH NdKav ;uka u ksmojd .;a neúka
NdKav yqjudrejla isÿ fkdù h' bka miq j NdKav fjk;a NdKavj,g yqjudre
lr .ekSfï l%uhla we;s úh' WÞyrK f,i hfula ;u ù ksIamdokfha w;sßla;h
fjk;a wfhl=g ,nd § tA fjkqjg ¨Kq" lrj," we÷ï jeks fjk;a NdKavhka
,nd .ekSu ±laúh yels h' j¾;udkh jk úg fjf<|fmd< u.ska uqo,a udOH
fldg f.k NdKav yqjudre lr .ekSula isÿfõ' fuu l%shdj,sh fjf<|du f,i o
ye|skaúh yels h' fjf<|du rgla wNHka;rfha muKla fkdj cd;Hka;rj o isÿfõ'
fjf<|du m%Odk fldgia follg fnÈh yels h'
² fiajd ksIamdokh
wOHdmkh" fi!LH" ;eme,a" úÿ,s ixfoaY"
úÿ,sh" m%jdykh wdÈh
4'8 rEmh
75fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
² f;d. fj<|du
ksIamdokh lrkq ,nk NdKav úYd, f;d.
jYfhka wjika mdßfNda.slhdg fkdj"
w;rueÈ fjf<÷kag ,nd §fï ld¾hh f;d.
fjf<|du kñka ye¢kafõ' f;d. fjf<|du"
ksIamdolhd yd f;d. fjf<ka|d w;r;a"
f;d. fjf<kaÞ yd is,a,r fjf<kaod w;r;a
isÿ fõ'
² is,a,r fj<|du
ksIamdolhdf.ka fyda f;d.
fjf<kaodf.ka is,a,r fjf<ka|d ,nd .kakd
NdKav mdßfNda.slhd l=vd m%udKhkaf.ka
,nd §u is,a,r fjf<|duhs' ksIamdolhdf.a
isg mdßfNda.slhd olajd NdKav .,d hdfï
l%shdj,sfha § yuqjk wjidk w;rueÈhd
is,a,r fjf<ka|d h'
l%shdldrlu
Tn okakd NdKav yd fiajd fhdod f.k my; j.=j iïmQ¾K lrkak'
m%d.aOk NdKavwka;¾ NdKavmdßfNda.sl NdKav
4'9 rEmh
4'10 rEmh
3' mdßfNdackh
wd¾:slhl ksIamdokh lrk NdKav yd fiajd fhdod f.k ñksia wjYH;d
yd jqjukd bgq lr .ekSu mdßfNdackh fõ' tfia wjYH;d bgq lr .kakd mqoa.,hd
mdßfNda.slhd f,i ye|skafõ' mqoa.,hdf.a wjYH;d yd jqjukd Rcqj bgq lr
.ekSug odhl lr .kakd NdKav mdßfNdack NdKav f,i ye¢kafõ' wdydr mdk"
we÷ï me,÷ï" jdyk wdÈh ;u lghq;= bgqlr .ekSu i|yd Ndú;hg .ekSug ksoiqka
f,i ±laúh yels h'
76 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
úúO w¾: l%u ms<sn| f;dr;=re .fõIKh lsÍu
w¾: l%uhla hkq ñksid uqyqK fok l=ula" fldmuK flfia" ld i|yd
ksIamdokh lrkjdo hk uQ,sl wd¾:sl m%Yak úi|d .ekSu i|yd úúO iudc
ixúOdkh ù we;s wdldrhhs' fuu w¾: l%u m%Odk fldgia ;=klg fnfoa'
1' Okjd§ w¾: l%u
2' iudcjd§ w¾: l%u
3' ñY% w¾: l%u
Okjd§ w¾: l%uh
foam< whs;sh fm!oa.,sl wxYh i;= iy tAjd ,dN wfmalaIdfjka wd¾Ól
lghq;=j, fufyhjk wd¾Ól ixúOdkhla Okjd§ w¾: l%uhla f,i ye¢kafõ'
tjeks wd¾Ólhl uQ,sl ,laIK lsysmhla my; ±lafõ'
² ;rÕldÍ fjf<|fmd<la mej;Su'
² ksIamdok idOlj, whs;sh fm!oa.,sl wxYh i;= ùu'
² ,dNh wruqKq lrf.k ksIamdokh isÿ ùu'
² wdÞhï wiudk f,i fn§ hdu'
Okjd§ w¾: l%uhkays § fjf<| m%pdrKh u`.ska mdßfNda.slhka ;u
ksIamdok fj; r|jd .ekSug fjfyila .kakd wdldrhla oelsh yels h' kuq;a
fjf<|fmdf<a we;s ksIamdok w;ßka ;u wNsu;h mßÈ NdKav ñ, § .ekSfï
ksoyila mdßfNda.slhdg ;sfí'
Okjd§ w¾: l%u mj;sk rgj,aj,g WodyrK f,i weußld tlai;a ckmoh"
uyd ì%;dkH" cmdkh" ´iafÜ%,shdj jeks rgj,a oelaúh yels h' flfia fj;;a
f,dalfha mQ¾K jYfhka Okjd§ w¾: l%u ±lsh fkdyels w;r hï foam< rdcH
wxYh hgf;a o mj;S'
iudcjd§ w¾: l%u
uQ,sl wd¾Ól m%Yak úi£fuys ,d uOH ie,iqï uKav,hla uÕska l%shd lrk
foam<" fmdÿ whs;sh hgf;a mj;sk wd¾Ól ixúOdk l%uh iudcjd§ w¾: l%uhla
f,i ye¢kafõ' iudcjd§ w¾: l%u ie,iqï.; w¾: l%u" rdcH jHjidh w¾: l%u
f,i o y÷kajkq ,efí'
77fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
tjeks wd¾Ólhl uQ,sl ,laIK lsysmhla my; ±lafõ'
² foam< whs;sh rch i;= ùu'
² uOH ie,iqï uKav,hla uÕska wd¾Ólh fufyhùu'
² uQ,sl wd¾Ól m%Yak úi£fï § fmdÿ hym; Wfoid lghq;= lsÍu'
iudcjd§ w¾: l%u mj;sk njg m%ldY flfrk rgj,g WodyrK f,i W;=re
fldßhdj yd lshqndj oelaúh yels h' wo jk úg mej;s iudcjd§ w¾: l%u fjkia
fjñka mj;sk wdldrhla oelsh yels h'
ñY% w¾: l%uh
Okjd§ yd iudcjd§ w¾: l%u foflys u ,laIK we;=<;a w¾: l%u ñY% w¾:
l%u f,i ye|skafõ' f,dalfha fndfyda rgj, olakg we;af;a ñY% w¾: l%u fõ'
Y%S ,xldj o ñY% w¾: l%uhla iys; rgla f,i ie,fla' ñY% w¾: l%uhl ,laIK
lsysmhla my; oelafõ'
² ksIamdok idOkj, whs;sh rdcH yd fm!oa.,sl hk fowxYh u i;= ùu'
² uQ,sl wd¾Ól m%Yak úi£u i|yd rch yd fm!oa.,sl hk fowxYh u l%shd
lsÍu'
² fjf<|fmd< u; NdKavj, ñ, ;SrKh jqj o rch tA i|yd ueÈy;a ùu'
² fm!oa.,sl yd rdcH jHjidh hk wxY fol u olakg ,eîu'
² fmdÿ hym; i|yd iqnidOk lghq;= lsÍug rch ueÈy;a ùu'
l%shdldrlï
² Okjd§ w¾: l%uj, jdis yd wjdis ms<sn| idlÉPd lrkak'
² Y%S ,xld wd¾Ólh ;=< ±lsh yels ñY% wd¾Ól ,laIK idlÉPd lrkak'
² tuÕska ck;djg ,eî we;s jdis iy wjdis meyeÈ,s lrkak'
fjf<|fmd< wd¾Ól ixl,amh
fjf<|fmd< wd¾Ólh f,i j¾;udkfha l%shd;aul jk l%uh kj - ,snr,ajd§
wd¾Ól l%uh f,i o ye¢kafõ' fï hgf;a fm!oa.,sl wxYhg l< yels foa rch
úiska o fkdlrk w;r" rcfha wju ueÈy;aùula uÕska fjf<|fmd< l%shd;aul
ùug bv ,nd foa'
78 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
iudcjd§ w¾: l%u f,i mej;s reishdj" Ökh" fmda,ka;h jeks rgj,a l%u
l%ufhka fjf<|fmd< wd¾:sl ixl,amh l%shd;aul lrñka isák nj j¾;udkfha
olakg ,efí'
j¾;udkfha l%shd;aul jk kj - ,snr,ajd§ fjf<|fmd< wd¾Ól l%uhl
uQ,sl ,laIK lsysmhla my; ±lafõ'
² rdcH jHjidhka fm!oa.,sllrKh lsÍu
² fjf<|fmd< ;;a;aj u; ñ, ;SrKh ùug bv ie,isu
² foaYSh yd úfoaYSh fm!oa.,sl wdfhdaclhka Èß .ekaùu
² iykdOdr yd ñ, md,k l%u ,sys,a lsÍu
² fm!oa.,sl foam< whs;shg bv §u
² wd¾:sl lghq;=j,g rdcH wxYfha ueosy;aùu iSud ùu
² fjf<|fmd< ndOd" wdkhk wmkhk nÿ wdÈh bj;a lsÍu
² md,k kS;s Í;s" iSud wju lsÍu
² úksuh wkqmd;sl md,khlska f;dr j ksoyfia ;SrKh ùug bv ie,iSu
fjf<|fmd< wd¾Ól ixl,amh ;=< wys;lr ,laIK o y÷kd.; yels h' ta
w;r fjf<|fmd< wd¾Ólh ;=< ksIamdok lsÍfï § fjk;a md¾Yajhkag jk n,mEu
.ek fkdi,ld yeÍula olakg ,efí' fuh RK ndysr;d f,i ye|skafõ' Wod(
l¾udka;Yd,d msysgqùfï § mßir ¥IKh" uyck mSvd wdÈh ms<sn| j wjOdkh
fhduq fkdùu ±laúh yels h'
fjf<|fmd< wd¾Ólhka ys úúO iajrEm
fjf<|fmd< w¾: l%uhka l%shd;aul jk rgj,a ms<sn| úuid ne,sfï § m%Odk
jYfhka iajrEm ;=kla oelsh yels h'
i. Okjd§ fjf<|fmd< ,laIK jeä jYfhka olakg ,efnk fjf<|fmd<
Wod( weußld tlai;a ckmoh" ´iafÜ%,shdj" isx.mamQrej" ol=Kq fldßhdj
ii. iudcjd§ fjf<|fmd< ,laIK jeä jYfhka olakg ,eîu
Wod ( W;=re fldßhdj" lshqndj
iii. mßj¾;k wd¾Ól fyj;a fjf<|fmd< wd¾Ól l%u lrd .uka lrñka isák
w¾: l%uj, we;s fjf<|fmd< - WÞyrK jYfhka wdfïkshdj" winhscdka"
fn,dria" tiafgdakshdj" fcd¾ðhdj" lilia;dkh" ,eÜúhdj" ,s;=fõkshdj"
reishdj" hqlaf¾kh" Wiafnlsia;dkh jeks fidaúhÜ iuQydKavqj wh;a j ;snQ
rgj,a
79fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
mßj¾;k wd¾Ólhkays uQ,sl ,laIK lsysmhla o y÷kd.; yels h'
l%shdldrlï
² › ,xldj ;=< o fjf<|fmd< wd¾Ólhl uQ,sl ,laIK olakg ,efí o@
fya;= olajkak'
² fjf<|fmd< wd¾Ól l%uhla ;=< isÿúh yels jdis yd wjdis ,ehsia;=.;
lrkak'
› ,xldj flfrys f.da,ShlrKfha n,mEu
› ,xldj §¾> b;sydihla iys; rgls' w;S;fha isg j¾;udkh olajd mej;s
w¾: l%u mÍlaId lsÍfï § tys úúO iajrEm olakg ,enQ nj meyeos,s h' rdcH
md,kh l< wdKavq u; tu wd¾Ól m%;sm;a;s o jßka jr fjkia ù ;sfí' 1948 wm
bx.%Sis md,kfhka ksoyi ,nd .ekSfuka miq iudcjd§" Okjd§ fuka u ñY% wd¾:sl
,laIK iys; w¾: l%uhla l%shd;aul jQ nj olakg ,efí'
› ,xldfõ j¾;udk wd¾Ól l%uh yd ixj¾Okh
› ,xldfõ j¾;udkfha l%shd;aul jkafka 1977 ka miq y÷kajd ÿka újD;
wd¾:sl m%;sm;a;sh u; l%shd;aul jk fjf<|fmd< ys;lr w¾: l%uhla fõ' 1977 g
fmr iudcjd§ ,laIK olakg ;snqK o wo jk úg th fjf<|fmd< w¾: l%uhla
njg mßj¾;kh ù ;sfí'
1977ka miq újD; wd¾Ól m%;sm;a;sh hgf;a fm!oa.,sl jHjidhka Èß.ekaùu
i|yd úúO l%shdud¾. w¾: l%uhg y÷kajd fokq ,eîh'
mßj¾;k wd¾Ólhkays ,laIK
mdvq ,nk rdcH
jHjidhka
fm!oa.,sllrKh lsÍu
fm!oa.,sl foam<
whs;shg bv i,id §u
fm!oa.,sl jHjidhka
Èß .ekaùuwd¾:slh ,sys,alrKh
80 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
² fm!oa.,sl wdfhdaclhkag úúO nÿ iyk ,nd §u
² fjf<| ndOd ^;Sre nÿ jeks& wvq lsÍu
² fjf<|fmd<g rcfha ueÈy;aùu wvq lsÍu
² úfoaY wdfhdack Èß .ekaùu
² rdcH foam< fm!oa.,SlrKh lsÍu
² úksuh wkqmd;slh ksoyfia ;SrK .ekSug bv yeÍu
² wdkhk wmkhk wd¾Ólhla y÷kajd §u
² rdcH wdh;k o ;r.ldÍ fjf<|fmd<g újD; lsÍu
² há;, myiqlï mq¿,a lsÍu
² ksoyia fjf<| l,dm msysgqùu
Y%S ,xldj o fjf<|fmd< w¾: l%uhl ,laIK ms<sìUq lrk nj wms óg
fmr o mejiSuq' tjeks ,laIK lsysmhla my; oelafõ'
ixj¾Okh ye¢kaùu
w¾: l%uhla ;=< úúO wdldrfha j¾Ok fyj;a jeäùï oelsh yels h' we;eï
tajd iudchg ys;lr jqj o we;eï tajd wys;lr fõ' WodyrK f,i .;a úg
wmrdO j¾Okh" wk;=re j¾Okh wys;lr j¾Okhka f,i oelaúh yels h' ta
wkqj iudchg ys;lr wdldrfhka isÿjk j¾Ok wd¾Ól úoHdfõ o ixj¾Okh hk
jpkfhka woyia fõ'
Y%S ,xldfõ olakg
we;s fjf<|fmd<
w¾: l%uhl ,laIK
remshf,a úfoaY w.h fjf<|fmdf<a
;SrKh ùug bv yeÍu
rch jHjidhlhka Èß .kajkakl= f,i
l%shd lsÍu
rch úksuh md,kfhka bj;a ùu
úfoaY fjf<|du iïnkaO ndOd ,sys,a lsÍu
rdcH jHjidhka fm!oa.,sllrKh lsÍu
rch jHjidh lghq;=j,ska wE;aùu
fm!oa.,sl wxYh Èß .ekaùu
81fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
zwd¾Ól j¾Okhz yd zixj¾OkhZ hkq tlla u fkdfõ' wd¾Ól j¾Okh hkq
uq¾; cd;sl ksIamdokfha jißka jir isÿjk jeäùfï m%;sY;hhs' kuq;a ixj¾Okh
hkq Bg jvd mq¿,a jk w;r thg wd¾Ól" foaYmd,k" iudÔh" udkj hk iEu
wxYhl u iudchg ys;lr j¾Okhka woyia fõ'
ixj¾Okh ms<sn| bÈßm;a j we;s ks¾jpk my; oelafõ'
uE; ld,fha jeämqr idlÉPdjg n÷ka ù we;af;a ;sridr ixj¾Okh ms<sn|jhs'
ixj¾Okh lrd hk .ufka § wd¾Ólh i;= iïm;a wkd.; mrïmrdj i|yd iqrlaIs;
lrñka j¾;udk wjYH;d bgq lr .ekSu ;sridr ixj¾Okh kï fõ' fuh OrKSh
ixj¾Okh f,i o ye|skafõ'
ixj¾Okh hkak ksYaÑ; j w¾: oelaùu ÿIalr fõ' mqoa., yd iudc mQ¾K
ixj¾Okhla fuu ixl,amfhka woyia flf¾' tys § i,ld ne,sh hq;= wxY lsysmhla
oelaúh yels h'
zzixlS¾K ixialD;sl yd mdßißl idOl tajdfha wka;¾ l%shdldÍ;ajh u;
we;sjk wd¾Ól yd iudÔh mßKduk l%shdj,sh ixj¾Okhhs'ZZ
(www.business dictionary.com.2013.08.12)
zzwd¾Ól" foaYmd,k" iudc yd udkj hk wxYhkaf.ka ÈhqKqùu yd
oßø;dj wju ùu;a iu. ;srir ÈhqKqj we;s lsÍu ixj¾Okhhs'ZZ
^tlai;a cd;Skaf.a ixj¾Ok jd¾;dj" 2000&
;srir
ixj¾Okh
wd¾Ól
ixj¾Okh
mqoa.,
ixj¾Okh
ixialD;sl
ixj¾Okh
iudc
ixj¾Okh
ixj¾Okhiodpdr
ixj¾Okh
82 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
wd¾Ólhla ixj¾Okh ùfï § wd¾:sl ixj¾Okh muKla fkdj ;j;a úúO
wxY ta i|yd fhduq úh hq;= nj by; lreKqj,ska meyeÈ,s fõ' tys § jvd jeo.;a
jkafka ;srir ixj¾Okhhs' ;sridr ixj¾Okfha § ie,lsh hq;= uQ,sl m%;sm;a;s
lsysmhla ieÉia (Sachs, 2004) o i|yka lr we;'
l%shdldrlï
² ;sridr ixj¾Okfha § ie,lsh hq;= lreKq ,ehsia;=.; lrkak'
² ;sridr ixj¾Okfha we;s jeo.;alu úia;r lrkak'
ixj¾Okh ms<sn| j tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh 2000 § meje;ajQ iyi%l
iuq¿fõ § iyi%l ixj¾Ok b,lal 8la iïu; lr .kakd ,§' tajd kï"
1' ÿmam;alu yd id.skak ;=rka lsÍu
2' fmdÿ m%d:ñl wOHdmkhla <Õd lr .ekSu
3' ,sx.sl iudkd;au;dj yd ldka;dj n,jka; lsÍu
4' <ore urK wkqmd;slh wvq lsÍu
5' udkisl fi!LH j¾Okh
6' taâia" uef,aßhd jeks frda. u¾Okh lsÍu
7' mdßißl ;srir nj iqrlaIs; lsÍu
8' ixj¾Okh i|yd f.da,Sh iïnkaO;djla we;s lsÍu
uQ,sl wjYH;d ;Dma;su;a lr .ekSu
wkH ixialD;Skag .re lsÍu
;sridr ixj¾Okfha § ie,lsh hq;= lreKq
wkd.; mrïmrdj;a iu. talu;sl ùu
ck;d iyNd.S;ajh we;s lr .ekSu
iajdNdúl iïm;a ixrlaIKh
mßirh wdrlaId lr .ekSu
iudc iqrlaIs;Ndjh
83fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
by; b,lal bgq lr .ekSu ;=<ska ixj¾Okh lrd .uka lsÍu Y%S ,xldj o
m%;sm;a;shla f,i ms<sf.k ;sfí' wOHdmkh ;=<ska Y%S ,xldj wdishdfõ oekqï
flakaøia:dkh njg m;a lsÍu j¾;udkfha m%;sm;a;shla f,i ms<sf.k ;sfí'
j¾;udk Y%S ,xld wd¾Ólfha kj ixj¾Ok m%jK;d
Y%S ,xldj w;S;fha § hemqï lDIs wd¾Ólh u; mokï jQ nj wms oksuq'
kuq;a Y%S ,xldj bx.S%is md,khg k;= ùu;a iu. l%ufhka jeú,s fNda. u; mokï
jQ wdkhk wmkhk wd¾:slhla njg mßj¾;kh úh' 1977g fmr lDIsld¾ñl"
ld¾ñl yd fiajd wxYj, rdcH wxYfha lemS fmfkk odhl;ajhla olakg ,eìKs'
foaYSh iïm;a Wmfhda.S lrf.k wdkhk wdfoaYk l¾udka; we;s lsÍu flfrys o
W;aidyhka .kq ,eìK'
Y%S ,xldfõ kj ixj¾Ok m%jK;d úuid ne,Sfï § ksoyiska miq we;s jQ
fjkialï m%Odk wjê lsysmhlg fnod oelaúh yels h' ta ta hq.hka ys olakg
,enQ úfYaI ,laIK my; j.=fjka oelafõ'
úfYaI ,laIKwjêh
² wdkhk wmkhk u; mokï jQ wd¾:sl l%uhla mej;Su
² rdcH yd fm!oa.,sl hk wxY fol u wd¾Ól l%shdj,shg iïnkaO ùu
² jeú,s l¾udka;hg uQ,sl;ajh ,nd §u
² foaYSh hemqï lDIs wxYh Èß .ekaùu
² fm!oa.,sl jHjidhka cki;= lsÍu ^1956 ka miq&
² mdßfNda.sl iykdOdr ,nd §u
1948-1960
² w¾O újD; iajrEmhla .ekSu
² úksuh kS;s ,sys,a lsrSu
² fm!oa.,sl jHjidhlhkag bv m%ia;d ,nd §u
² wdydr iykdOdr wvq lsÍu1961-1970
² wdjD; keUqre wd¾:slhla njg m;aùu
² wdkhk wdfoaY l¾udka; weröu
² wdkhk i|yd iSud mekùu
² w;HjYH wdydr fnod yeÍu i|yd kj kS;s mekùu
² i,dl l%uhla l%shd;aul ùu
² fm!oa.,sl bvï whs;sh iSud lsÍu
² foaYSh hemqï lDIs wxYh osß .ekaùu
² úksuh md,k kS;s oeä lsÍu
² ixj¾Okh jeä jYfhka foaYSh iïm;a u; r|d mej;Su
1970-1977
84 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
² újD; wd¾Ól m%;sm;a;s y÷kajd §u ² wdkhk wmkhk iSud ,sys,a lsÍu ² úfoaY wdfhdaclhkag nÿ iyk ,nd §u ² wmkhk uQ,sl l¾udka; weröu ² wdydr iykdOdr iSud lsÍu ² ld¾ñl wxYhg jeä ie,ls,a,la oelaùu ² ksoyia wdfhdack l,dm we;s lsÍu ² ÿmam;a ck;dj i|yd úúO iqnNidOk jev igyka
l%shd;aul lsÍu ² wOHdmkh i|yd ks, we÷ï" fm<fmd;a" Èjd wdydr
fkdñf,a ,nd §u ² mdvq ,nk rdcH wdh;k fm!oa.,sllrKh lsÍu
1978-1993
² újD; wd¾Ól m%;sm;a;s ;jÿrg;a l%shd;aul lsÍu ² fm!oa.,sl jHjidhkag nÿ iyk ,nd §u ² hï rdcH jHjidhka fm!oa.,sllrKh ² há;, myiqlï iemhSu i|yd fm!oa.,sl wxYh odhl
lr .ekSu ² rdcH wdh;k m%;sjHqy.; lsÍu ² m%;sm;a;s iïmdokfha § cd;Hka;r Wmfoia ,nd .ekSu
2004 j¾Ifhka miqj o újD; wd¾Ól m%;sm;a;s l%shd;aul ùula olakg ,efí'
tfia jqj o foaYSh lDIs wxYh yd wdfhdack flfrys wjOdkh fhduq ùula o ;sfí'
fuu wjêfha olakg ,efnk úfYaI ,laIK lsysmhla my; oelafõ'
² rdcH wdh;k fm!oa.,sllrKh lsÍu w;aysgqùu'
² fm!oa.,sllrKh l< rdcH wdh;k kej; rchg mjrd .ekSu' Wod( Y%S ,kalka .=jka fiajh" fijK., iSks iud.u" lvodis lïy,"
fI,a .Eia iud.u ^j¾;udk ,sf;%da&
² foaYSh lDIs wd¾Ólh ÈhqKq lsrSug lghq;= lsÍu' Wod( fmdfydr iykdOdrh"
ù i|yd iy;sl ñ,la ,nd §u" ù wf,ú uKav,h msysgqùu" wms jjuq rg k.uq
jev igyk'
² há;, myiqlï ixj¾Okh lsÍu' Wod( wêfõ. ud¾. bÈ lsÍu" jrdh" .=jka
f;dgqm< msysgqùu" fld<U jrdh kùlrKh" úÿ,s n,d.dr msysgqùu'
fld<U jrdh olaIsK wêfõ.S ud¾.h u;a;, .=jka f;dgqfmd,
4'11 rEmh
1994-2004
85fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
² wd¾:sl ixj¾Okh i|yd úúO jHdmD;s Èh;a lsÍu' Wod ( W;=re jika;h"
kef.kysr kfjdaoh" Èú keÕ=u .ulg tl jevla" uÕ keÕ=u" .u keÕ=u"
k.r w,xlrKh" ud¾. ixj¾Okh
² kd.ßl ixj¾Okh fõ.j;a lsÍu
² È<s÷ ck;djf.a Ôjk ;;a;ajh Wiia lsÍu' Wod( iuDoaê jev igyk" iajhx
/lshd kshqla;slhka Èß .ekaùu" f.j;= j.d jev igyk
² f;dr;=re ;dlaIKh m%p,s; lsÍu' Wod( keKi, jev igyk" úod;d iïm;a
uOHia:dk
² wOHdmk lafIa;%fha kj fjkialï isÿ lsÍu' Wod( úYajúoHd, isiqkg kdhl;aj
mqyqKqj ,nd §u" ;dlaIK úIhOdrd Wiia fm<g y÷kajd §u" jD;a;Sh yd
;dlaIK úYajúoHd,h msysgqùu" imsß mdi,a oyfia jevigyk" uyskafodaoh
úoHd.dr msysgqùu'
oekg isÿfjñka mj;sk ixj¾Ok l%shd ksid Y%S ,xldjg w;ajk jdis lsysmhla
my; i|yka fõ '
jdis
² fiajd kshqla;sh by< hdu
² úfoaY úksuh bmhqï by< hdu
² ck;djf.a Ôjk uÜgu Wiia ùu
² m%dfoaYSh ixj¾Okh fõ.j;a ùu
² by< wd¾:sl j¾Okhla mj;ajd .ekSu
² f,dal w¾nqoj,g uqyqK §ug yels ùu
² há;, myiqlï j¾Okh ùu
² kj /lshd fjf<|fmd< mq¿,a ùu
² cd;Hka;rh ;=< lemS fmfkk ;;a;ajhla ,nd .ekSu
² iduh mj;ajd .ekSug yels ùu
l%shdldrlï
1' Y%S ,xldfõ ixj¾Okh i|yd isÿjk úúO l%shdldrlï ,ehsia;=.; lrkak'
2' tu jHdmD;s ;=<ska Y%S ,xldjg ,efnk jdis ksoiqka olajñka meyeos,s
lrkak'
86 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
Y%S ,xldfõ iuDoaê,dNS mjq,a ixLHdj l%ufhka wvqùu
20122011201020092008200720062005j¾Ih
151561315416191572129160078616311331844660mjq,a
ixLHdj
Y%S ,xldfõ ixj¾Okh ms<sn| o¾Yl lSysmhla
2012201120102009o¾Ylh
9'48'58'510'0<ore urK wkqmd;slh
17'417'617'618'4Wm;a wkqmd;slh
92'291'991'491'3idlaIr;dj
929791102m%d:ñl wOHdmkhg we;=<;aùfï
m%;sY;h
929791102udkj ixj¾Ok o¾Ylhg wkqj Y%S
,xldjg ysñ ;ek
l%shdldrlï
² by; o¾Ylhkag wu;r j Y%S ,xldjg jeo.;ajk fjk;a o¾Yl Y%S ,xld uy
nexl= jd¾;d weiqßka ilia lrkak'
² fuu o¾Yl wkqj Y%S ,xldfõ ixj¾Okh ms<sn| j flá jd¾;djla ms<sfh,
lrkak'
;dlaIKsl ÈhqKqj yd f.da,ShlrKh f,dal wd¾Ólh yd Y%S ,xld wd¾Ólh flfrys we;s lrk n,mEu
;dlaIKsl ÈhqKqj yd f.da,ShlrKh
yqfol,dj Ôj;a jQ ñksid iuQyhla f,i Ôj;aùug mgka .ekSu;a iu. úúO
fidhd .ekSï i|yd o fhduq úh' hqfrdamfha we;sjQ kj ld¾ñl mqkreoh;a iu.
kj ;dlaIKh o l%ufhka ÈhqKq úh' wo jk úg fuu úoHd;aul yd ;dlaIKh
mokï lr f.k f,dalfha iEu wxYhla u tlg iïnkaO ù ;sfí' th úYaj
.ïudkh fyj;a f.da,ShlrKh f,iska o y÷kajkq ,efí'
Y%S ,xldfõ ixj¾Okh ms<sn| o¾Yl lsysmhla
87fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
kùk ;dlaIKh;a iu. ks¾udKh ù we;s ksIamdok lsysmhla by;
rEmigykska oelafõ' fuu ;dlaIK WmlrK l¾udka;" ikaksfõokh" fjf<|du"
wOHdmkh" fi!LH" m%jdyk jeks iEu wxYhla lrdu úys§ we;s nj o lsj yels h'
f,dalfha we;sjk ikaksfõok ;dlaIKfha ÈhqKqj;a iu.u uq¿ f,dalfha u
rgj,a tlsfklg ióm ù ;sfí' f,dj fld;kl jqj o isÿjk isÿùula wmg
laIKhlska u oek.; yels jkafka tneúks' ;dlaIKh;a iu. f,dalh ióm ùu
f.da,ShlrKh f,iska jHjydr lrkq ,efí'
wd¾Ól" foaYmd,k yd ixialD;sl l%shdldÍ;ajhka ;=< isÿjk wfkHdkH
iïnkaO;dj f.da,ShlrKh kïfõ' f,dal wd¾Ólh tl tallhla njg m;aùu o
f.da,ShlrKh f,i oelaúh yels h' f,dal wd¾Ólfha tla rgl isÿjk wd¾Ól
fjkialï ksid wfkl=;a rgj,g n,mEï t,a,jkqfha tneúks'
f.da,ShlrKh ;=< olakg ,efnk úfYaI ,laIK lsysmhla my; oelafõ'
² jev f,dalh mq¿,a ùu
² f.da,Sh fjf<|fmd< mq¿,a ùu
² f,dalfha ´kEu rgl Ôj;aùug yelsùu
² ;u olaI;d yd yelshd wkqj fjk;a rgl fiajh lsÍug yelsùu
² wvq ñ,g Y%uh ,nd .; yels rgj,g l¾udka; ixl%uKh ùu
f.da,ShlrKh jHdma;ùug wd¾Ól fya;= fuka u foaYmd,k" iudÔh yd
ixialD;sl fya;= o n,mdhs' fuu ixl,amh ÈhqKq rgj,a fjk;a rgj,g foaYmd,k
n,mEï lsÍug fhdod .kS' Wod( fjf<|fmd< md,kh" iïndOl mekùu wdosh'
úúO ixialD;sl iïñY%Khla isÿùu o f.da,ShlrKh ksid isÿfõ' tfia u f,dal
n,j;=ka f,dal fjf<|fmd< ;=< ;u wdêm;Hh mj;ajd .ekSug lghq;= lsÍug o
f.da,ShlrKh fhdÞf.k ;sfí' ixj¾Okh jk rgj,a i|yd kj hg;a úð;jdoh
me;srùu jeks ,laIK o f.da,ShlrKh ksid isÿúh yels h'
4'12 rEmh - kùk ikaksfõok WmlrK lsysmhla'
88 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
l%shdldrlu
² f.da,ShlrKh ms<sn| j f;dr;=re /ia lrkak'
f.da,ShlrKh f,dal wd¾Ólhg lrk n,mEï
f.da,ShlrKh ;=< cd;Hka;r fjf<|du úúO fjkiaùïj,g ,laj ;sfí'
f,dalh u tl u NdIdjla l:d lrk tl u uqo,a tallhla Ndú; lrk ;ks cd;shla
njg m;a úh hq;= nj hqfrdamd ix.ufha woyihs' hqfrdamd ix.uh ;u l,dmh ;=<
hQfrda kñka fmdÿ uqo,a tallhla mj;ajd .ekSug lghq;= lr ;sîu óg ksoiqkls'
f.da,ShlrKh ;=< f,dj u ;ks wd¾:sl tallhla njg m;a lsÍu f,dal
n,j;=kaf.a W;aidyh nj óg by; § i|yka lf<uq' thg iydh ùu i|yd f,dal
nexl=j" cd;Hka;r uQ,H wruqo," tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh" wdishdkq ixj¾Ok
nexl=j f,dal fjf<| ixúOdkh jeks úúO wdh;k msysgqjd f.k ;sfí' tu
wdh;k ;=<ska wfkl=;a rgj,g Rcqj yd jl%j n,mEï lrk wdldrhla o oelsh
yels h'
f.da,ShlrKh ksid f,dal wd¾Ól ;=< olakg we;s ,laIK
f.da,ShlrKh ksid f,dal
wd¾Ólh ;=< olakg ,efnk
,laIK
nyq cd;sl iud.ï
ìys ùu
úúO rgj, mj;sk nÿ
iyk" wvq ñ, Y%uh"
,sys,a mdßißl kS;s jeks
idOl mokï lr f.k
wdfhdackh lsÍu
újD; wd¾:sl m%;sm;a;sh
f,dalhg y÷kajd §u
úúO l,dmSh iyfhda.s;d
ixúOdk ìys ùu
foaYSh uqo,a úfoaYj,g
we§ hdu
f;dr;=re ;dlaIKfha
úma,ùh fjkila isÿùu
fjf<|dug ;snQ ndOd
bj;a lrñka ks¾ndO
fjf<|du we;sùu
Y%u yd m%d.aOk ip,;d
f,dal ksIamdok u;
wd¾:sl lghq;= isÿùu
f,dalfha n,j;a rgj,a
;u foaYmd,k n,h
wfkl=;a rgj,g jHdma;
lsÍu
89fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
fujeks n,mEï ;=<ska f,dal n,j;=ka ;u ,dN Wmßu lr .ekSu fuka u
foaYmd,k ia:djr;ajh we;s lr .ekSu o wfmalaId lrkq ,efí'
f.da,ShlrKhg uqyqK §ug úúO rgj,a tl;= ù úúO ixúOdk ìys lr
.ekSfï m%jK;djla j¾;udkfha olakg ,efí' tjeks ixúOdk lsysmhla yd tajdfha
wruqKq my; j.=fjka oelafõ'
wruqKqidudðl rgj,aixúOdkh
uQ,H .kqfokq jvd l%uj;a lsÍu
ks¾ndO fjf<|du jHdma; lsÍu
´iaá%hdj" m%xYh"
fvkaud¾lh" fn,aðhu"
c¾uksh" mska,ka;h"
.%Sish" wh¾,ka;h"
b;d,sh" fko¾,ka;h"
,laiïn¾.a" mD;=.d,h"
iamd[a[ah" iaùvkh" uyd
ì%;dkHh
hqfrdamd ix.uh ^EU&
ksoyia fjf<`oduwefußld tlai;a
ckmoh" lekvdj"
fulaisfldaj
W;=re wefußldkq ksoyia fjf<| .súiqu (NAFTA)
l,dmSh fjf<|du mq¿,a lsÍuY%S ,xldj" bkaoshdj"
mlsia:dkh" nx.,sfoaYh"
N+;dkh" fkamd,h"
ud,osjhsk
ol=Kq wdishdkq jrKd;aul fjf<| .súiqu (SAPTA)
frosms<s" weÕ¨ï" T!IO yd f;dr;=re ;dlaIKh wd§ lafIa;%j, wdfhdack mq¿,a lsÍu
rdcH yd rdcH fkdjk ixúOdk osß .ekaùu
;dlaIKsl yqjudrej
l,dmSh iyfhda.s;dj we;s lsÍu
nx.,dfoaYh" bkaoshdj"
ñhkaudrh" ;dhs,ka;h" Y%S
,xldj
fnx.d, uqyqÿ ;Srh wjg rgj,a msysgqjd .;a wd¾Ól iyfhda.S;d ix.uh
(BIMST-EC)
óg wu;r j f,dal wd¾Ól lKavdhï ìysùu o f.da,ShlrKh ksid isÿj we;'
Wod( G7, G77, G24, G15 jeks ixúOdk ìysùu' f,dal wd¾Ól .eg¨ ksrdlrKh lr
.ekSu i|yd iduQysl j lghq;= lsÍu" ÈhqKq rgj,ska t,a,jk wd¾Ól n,mEïj,g
iduQysl j uqyqK §u fuu cd;Hka;r wd¾Ól lKavdhï msysgqjd .ekSfï uQ,sl
wruqK ù ;sfí'
l%shdldrlu
² Tn okakd ;j;a tjeks f,dal ixúOdk fyda .súiqï ms<sn| f;dr;=re /ia
lr fmd;a msxpla ms<sfh, lrkak'
90 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
f.da,ShlrKh Y%S ,xldjg lrk n,mEï
f.da,ShlrKfhka ñ§ug Y%S ,xldjg o fkdyels ù ;sfí' f.da,ShlrKh ksid
isÿjk n,mEï wmg o N=la;s ú£ug isÿ fõ' 1977ka miq l%shd;aul jk újD; wd¾:sl
m%;sm;a;sh ksid f.da,ShlrKfha n,mEï jeä jeäfhka oefkkag mgka f.k ;sfí'
ksIamdokh yd fjf<|du f,dal fjf<|fmd<g újD; ùu thg fya;=jhs'
f.da,ShlrKh ksid Y%S ,xldjg we;sù ;sfnk Okd;aul yd RKd;aul
n,mEï lsysmhla my; oelafõ'
Okd;aul n,mEï
1' úfoaY wdfhdack yd kùk ;dlaIKh .,d tau
2' jevf,dalh ;=< kj /lshd wjia:d ks¾udKh ùu ksid fiajd úhqla;sh wvq
ùu
3' foaYSh ksIamdok idOlj,g jeä b,a¨ula we;sùu
4' ld¾ñl yd fiajd wxYj, m%.;shla we;sùu
5' cd;Hka;r fj<|fmd< mokï lr.;a foaYSh ksIamdok ìys ùu
6' f.jqï fYaI ;;a;ajh hym;a ùu
7' wd¾Ólh úúOdx.SlrKh ùu
8' .=Kd;aul núka by< ksIamdok ìysùu ^ksIamdokfha ld¾hlaIu;dj yd
NdKavj, .=Kd;aulNdjh by< hdu&
9' úfoaYSh úfYaI{ oekqu furgg .,d tau ksid foaYSh udkj iïm; ÈhqKq
ùu
10' ksIamdok i|yd wjYH há;, myiqlï mq¿,a ùu
11' foaYSh iïm;aj,ska Wmßu m%fhdack ,nd.; yelsùu
12' uyd mßudK l¾udka; k.rfhka neyer j ia:dk.; ùu ksid m%dfoaYSh
ixj¾Okhla isÿùu
13' úúO l,dmSh ixúOdk yd tl;=ùug yelsùu
14' wld¾hlaIu l¾udka; fjf<|fmdf<ka bj;a ùu
15' foaYSh mdßfNda.slhdg by< .=Kd;aul ;;a;ajfhka hq;= NdKav ,nd .ekSug
bv ie,iSu
91fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
iDKd;aul n,mEï
1' nyqcd;sl ksIamdok iuÕ foaYSh ksIamdokhkag ;rÕ lsÍug fkdyels ùu
2' ld¾ñl wdh;kj,ska isÿjk mdßißl ydks by< hdu
3' úfoaY úksuh ,dNdxY" fmd,S yd Kh jdßl f,iska úfoaYj,g we§ hdu
4' nqoaê .,kh fõ.j;a ùu
5' ixj¾ê; rgj,ska isÿjk n,mEï by< hdu
6' foaYSh ixialD;shg úúO n,mEï t,a, ùu
7' fkd.e<fmk wd¾Ól yd mdßfNdack rgd rg ;=< m%p,s; ùu
8' úfoaY Kh yd wdOdr u; hemSug isÿùu
9' f,dal wd¾Ólfha fjkialïj,g Rcqj u uqyqK §u
10' rdcH wxYh wd¾Ól lghq;=j,ska wE;aùu ksid uyck iqnidOkh iïnkaO .eg¨ u;=ùu
11' úfoaY Kh ,nd .ekSfï § fldkafoaisj,g hg;aùug isÿùu
12' ñ, md,kh jeks wdrlaIKjd§ Wml%uj,ska wE;aùu ksid È<s÷ ck;dj mSvdjg m;aùu
13' foaYSh iïm;a iQrd lEug ,laùu
14' foaYSh hemqï wd¾Ól rgdj úkdY ùu
15' foaYSh <ore l¾udka; úkdY ù hdu
f.da,ShlrKh fõ.fhka jHdma; ùu ksid tys jdisj,g fuka u wjdisj,g o
uqyqK §ug isÿjk nj meyeÈ,s h' ck;dj oekqj;a lsÍu ;=<ska wjdisodhl n,mEï
wju lr .ekSug yelsjkq we;'
l%shdldrlï
1' f.da,ShlrKh fya;=fjka Y%S ,xldfõ isÿj we;ehs ie,flk fjkiaùï
fudkjd o@
2' f.da,ShlrKfhka isÿjk RKd;aul n,mEï wju lsrSug Y%S ,xldj
wkq.ukh lrk l%ufõo fudkjdo@
3' ta i|yd .; yels fjk;a l%shdud¾. fhdackd lrkak'
4' zznyq ixialD;sl iudchl hymeje;au i`oyd f.da,ShlrKfha n,mEuZZ
by; ud;Dldj i|yd ì;a;s mqj;am;lg ,smshla ilia lrkak'