usŁugi publiczne a rozwÓj lokalny i - cms-files.idcom … · ryc. 2. endo i egzogeniczne czynniki...

RAPORT PROBLEMOWY:

USŁUGI PUBLICZNE A ROZWÓJ LOKALNY I

REGIONALNY

na potrzeby realizacji projektu

„Usługi publiczne w powiecie płockim – zmiany dla teraźniejszości i przyszłości”

Opracował Zespół w składzie:

Prof. dr hab. Zbigniew Strzelecki

Dr Andrzej Gałązka

Dr Ewa Jastrzębska

Dr Paulina Legutko-Kobus

Warszawa, grudzień 2013 r.

„Usługi publiczne w powiecie płockim – zmiany dla teraźniejszości i przyszłości” Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

Stro

na2

SPIS TREŚCI

1. WSTĘP DO RAPORTU ............................................................................................................... 3

2. ROZWÓJ LOKALNY I REGIONALNY .................................................................................... 3

3. USŁUGI, W TYM USŁUGI PUBLICZNE, JAKO ELEMENT ZARZĄDZANIA

ROZWOJEM REGIONALNYM I LOKALNYM JEDNOSTKI TERYTORIALNEJ ............................... 8

3.1. Pojęcia i definicje podstawowe ................................................................................... 8

3.2. Podmioty zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym ........................... 10

3.3. Cele zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym ...................................... 11

3.4. Przedmiot zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym ......................... 15

3.5. Instrumenty zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym ..................... 18

4. ZRÓŻNICOWANIE REGIONALNE W ZAKRESIE USŁUG PUBLICZNYCH NA

MAZOWSZU (WYBRANE PRZYKŁADY)................................................................................................ 21

5. PODSUMOWANIE ................................................................................................................... 30

ANEKSY ................................................................................................................................................. 33

Aneks 1. Demograficzne uwarunkowania zróżnicowania popytu na usługi

publiczne na terenie powiatu płockiego ......................................................................................... 33

Aneks 2. Stan zagospodarowania w zakresie wybranych składowych

infrastruktury technicznej – zróżnicowanie potrzeb ilościowych ........................................ 38

Aneks 3. Wybrane uwarunkowania gospodarcze popytu na usługi publiczne na

obszarze powiatu płockiego ................................................................................................................ 40

SPIS RYCIN I TABEL ......................................................................................................................... 49

Źródło ilustracji na stronie tytułowej:

http://limitlesstechnology.com/efficiency-hope

http://limitlesstechnology.com/efficiency-hope


Stro

na3

1. WSTĘP DO RAPORTU

Nowe koncepcje zarządzania publicznego (New Public Management oraz New

Public Service), podkreślają w coraz większym stopniu znaczenie dialogu ze

społecznością lokalną w procesach zarządzania rozwojem lokalnym. Ponadto koncepcje

zarządzania wielopoziomowego i zintegrowanego wskazują na potrzebę ujmowania

problemów rozwojowych danego terytorium (w tym konkretnym przypadku powiatu

płockiego) z uwzględnieniem racji wszystkich aktorów procesu oraz łącząc aspekty

społeczno-gospodarcze z przestrzennymi. Takie podejście pozwala na partycypacyjne

określenie akceptowalnego poziomu a także sposobu świadczenia usług publicznych w

powiecie.

Usługi publiczne, jak wskazano w niniejszym raporcie, stanowią kluczowe

determinanty rozwoju (bądź to czynniki bądź bariery rozwoju). Zarządzanie usługami

publicznymi i ich ujmowanie w lokalnej polityce rozwoju to spełnianie zadań jakie na

JST nakładają ustawy konstytuujące ich istnienie. Dlatego też identyfikacja barier

rozwojowych związanych z usługami publicznymi, a w konsekwencji próba ich

przezwyciężenia przesądza o sukcesach rozwojowych JST. W niniejszym opracowaniu

wskazano więc czym są czynniki i bariery rozwojowe. Przedstawiono jak usługi, w tym

szczególnie usługi publiczne, wpisują się w procesy zarządzania rozwojem JST.

Wskazano także ponadlokalne uwarunkowania dla świadczenia usług publicznych na

terenie powiatu płockiego wynikające ze zróżnicowania potencjałów rozwojowych

województwa mazowieckiego. Na tak zarysowanym tle wskazano główne bariery

rozwoju lokalnego, w tym świadczenia usług publicznych na terenie powiatu płockiego.

2. ROZWÓJ LOKALNY I REGIONALNY

W naukach podejmujących problematykę analizy procesów rozwojowych w JST

rozwój lokalny i regionalny definiowany bywa w różny sposób. Zdaniem

W. Kosiedowskiego „rozwój regionalny lub lokalny jest procesem wszelkich zmian, jakie


Stro

na4

zachodzą w danej jednostce terytorialnej”1. Z. Strzelecki podkreśla ponadto, że jest to

„podstawa zmian w sposobie, poziomie i jakości życia mieszkańców danego terytorium,

a zatem również proces społeczny, ponadto postęp technologiczny i techniczny mający

na celu pełniejsze, racjonalne wykorzystanie czynników i zasobów terytorium”2.

Zdaniem T. Markowskiego „rozwój jest wynikiem pozytywnych zmian wzrostu

ilościowego i postępu jakościowego w systemach gospodarczych, społecznych i

przyrodniczych”3. Wielu autorów podkreśla wyraźnie, że niemożliwe jest ujmowanie

tego procesu bez aspektów ekologicznych4, co wynika bezpośrednio z implementacji do

procesów rozwoju lokalnego i regionalnego zasad rozwoju zrównoważonego.

Podsumowując, należy wskazać, że rozwój lokalny i regionalny jest więc wynikiem wielu

procesów, pomiędzy którymi zachodzą interakcje (ryc. 1). Należy także pamiętać, że

rozwój lokalny i regionalny jest to proces o charakterze przyczynowo-skutkowym.

Oznacza to, iż każda przyczyna (odczuwana, analizowana obecnie) jest skutkiem

zdarzeń z przeszłości, każdy skutek natomiast stanowi przyczynę zdarzeń w przyszłości.

Ryc. 1. Rozwój lokalny i regionalny – ujęcie procesu

Źródło: opracowane własne

1 W. Kosiedowski, Zarządzanie rozwojem regionalnym i lokalnym, w: Gospodarka regionalna i lokalna, red. nauk. Z. Strzelecki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 232 2 Z. Strzelecki, Polityka regionalna, w: Gospodarka regionalna i lokalna, red. nauk. Z. Strzelecki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 79 3 T. Markowski, Teoretyczne podstawy rozwoju lokalnego i regionalnego, w: Gospodarka regionalna i lokalna, red. nauk. Z. Strzelecki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 13 4 Porównaj np. T. Markowski, op.cit., s. 13

Rozwój lokalny i

regionalny

Proces zmian ekonomiczny

ch

Proces społeczny Procesy

ekologiczne

(w tym przekształcen

ia przestrzeni)


Stro

na5

Rozwój danej JST, czy szerszej problem ujmując danego terytorium, zależy

zarówno od determinant (czynników) wewnętrznych jak i zewnętrznych. Endogeniczne

czynniki rozwoju, czyli wewnętrzne determinanty to posiadane przez daną JST zasoby

(ludzkie, kapitałowe, przyrodnicze i inne). Egzogeniczne czynniki rozwoju (dla

lokalnych JST) to wszystkie czynniki wypływające z otoczenia (bliższego i dalszego).

W nowoczesnym ujęciu planowania rozwoju czynniki endo i egzogeniczne

ujmowane są jako dopełniające się, wzmacniające, umożliwiające wykorzystanie

lokalnych atutów (ryc. 2). Zadaniem A. Noworóla powiązanie egzo i endogenicznych

czynników rozwoju prowadzi do wielopoziomowej, międzysektorowej umowy

zainteresowanych aktorów procesu rozwojowego danej JST (czy terytorium)5.

Ryc. 2. Endo i egzogeniczne czynniki jako determinanty rozwoju

Źródło: opracowanie własne

Analizując różnorodne, z punktu widzenia literatury przedmiotu, podejścia do

rozwoju regionalnego i lokalnego, należy zauważyć, iż procesy rozwojowe są

wypadkową czynników i barier jakie napotykają dane JST. Dokładna identyfikacja

5 A. Noworól, Ku nowemu paradygmatowi planowania terytorialnego, Wyd. CeDEWu, Warszawa 2013, s. 88-89.

Endogeniczne determinanty rozwoju JST

Egzogenizce czynniki otoczenia

Proces rozwoju danej JST


Stro

na6

czynników i barier rozwoju pozwala na prawidłowe określenie kierunków rozwoju, a w

konsekwencji podnoszenie jakości życia mieszkańców danej JST.

Czynniki rozwoju lokalnego i regionalnego to „elementy struktury terytorium,

które są lub mogą być uruchomione w celu prowadzenia działalności w sferze produkcji,

podziału, obiegu i konsumpcji”6. W procesach rozwojowych praktycznie każda JST

„napotyka (…) na pewne, mniejsze lub większe problemy czy przeszkody”, które w

literaturze przedmiotu określane są mianem barier7.

Zarówno czynniki jak i bariery rozwoju bywają w literaturze przedmiotu

ujmowane w różny sposób, w zależności od obranego kryterium klasyfikacji. W

gospodarce regionalnej i lokalnej literatura wyróżnia zazwyczaj czynniki i bariery:

ekonomiczne, społeczne, techniczne i technologiczne oraz ekologiczne8. Podkreśla się

także coraz częściej potrzebę wydzielenia determinant związanych z kategoriami:

przestrzennymi oraz instytucjonalnymi.

Każda JST realizując politykę lokalną analizuje determinanty rozwoju a w wizji

rozwoju daje wyraz własnym ambicjom i generalnym celom rozwojowym. Cały ten

proces nazwany jest programowaniem rozwoju, które zdaniem J. Hausnera wydaje się

konieczne, ponieważ podejmowanie działań zorientowanych na wywołanie zmian musi

poprzedzać wizja tych zmian9. Ważne miejsce w lokalnej polityce rozwoju i procesach

zarządzania rozwojem lokalnym zajmują usługi publiczne, rozumiane jako takie usługi,

w stosunku do których niemożliwe jest wykluczenie kogokolwiek z korzystania z nich

(niezależnie od liczby korzystających) i które posiadają określoną wartość (nie

naruszalną przez kolejnych użytkowników)10.

Szczególnie znaczenie z punktu widzenia czynników i barier rozwojowych ma

obecna jakość i dostępność usług publicznych, gdyż jest to efekt zdarzeń z przeszłości, w

6 Z. Strzelecki, Czynniki i bariery rozwoju polskich regionów i jednostek lokalnych, w: Gospodarka regionalna i lokalna w Polsce. Czynniki i bariery, red. nauk. Z. Strzelecki, OW SGH, Warszawa 2011, s. 50. 7 Ibidem, s. 52. 8 Porównaj: Ibidem, s. 53-54. 9 J. Hausner, Zarządzanie publiczne, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2008, s. 370. 10 B. Kożuch, A. Kożuch, Istota współczesnych usług publicznych, w: Usługi publiczne. Organizacja i zarządzanie, red. B. Kożuch, A. Kożuch, Monografie i Studia Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011, s. 34.


Stro

na7

tym prowadzenia polityki lokalnej i regionalnej, ale równocześnie podkreślić należy z

całą mocą, że obecny stan usług publicznych stanowi przyczynę zdarzeń w przyszłości.

Dlatego też, wychodząc z powyższych przesłanek, kształtowanie rozwoju

lokalnego, określanie lokalnej polityki rozwoju a następnie jej konsekwentna i skuteczna

realizacja w Powiecie Płockim powinna zakładać następujące po sobie jako proces

przyczynowo-skutkowy etapy postępowania (Tabela 1).

Tabela 1. Uwzględnienie usług publicznych w lokalnej polityce rozwoju

Rozeznanie stanu usług publicznych na terenie naszej JST

Wskazanie usług publicznych, które należy wzmacniać

Określenie, które z usług publicznych powinny być świadczone ponadlokalnie

Przygotowanie i tworzenie oferty usług publicznych jako komplementarnych a nie

konkurencyjnych w ramach powiatu

Zarządzanie usługami publicznymi, oparte o współpracę ponadlokalną i z

podmiotami prywatnymi, a także o konsultacje z mieszkańcami

(na każdym etapie procesu)

Źródło: opracowanie własne

Cały proces budowanie lokalnej polityki rozwoju powiatu płockiego nie może

odbywać się bez uwzględniania czynników egzogenicznych, w tym szczególnie

regionalnych określonych w strategii rozwoju województwa mazowieckiego (co

zostanie przedstawione w dedykowanym tej tematyce podrozdziale).


Stro

na8

3. USŁUGI, W TYM USŁUGI PUBLICZNE, JAKO ELEMENT ZARZĄDZANIA

ROZWOJEM REGIONALNYM I LOKALNYM JEDNOSTKI TERYTORIALNEJ

3.1. Pojęcia i definicje podstawowe

Celem niniejszego podrozdziału jest syntetyczne przedstawienie podstawowych

problemów dotyczących systemu zaspokajania potrzeb w zakresie usług publicznych

jako składowej generowania pozytywnych zmian społeczno-gospodarczych w skali

regionalnej oraz lokalnej, określanych mianem „zarządzania rozwojem regionalnym i

lokalnym”.

Ze względu na złożoność przedmiotowej problematyki, zarządzanie rozumieć

będziemy w sposób klasyczny tj. jako działanie polegające na powodowaniu przez

podmiot zarządzający aby rzeczy, organizacje lub osoby mu podległe (w sposób

bezpośredni lub pośredni) funkcjonowały zgodnie z wytyczonym przez zarządzającego

celem. Istotą tak ujmowanej funkcji zarządzania jest formułowanie celu działania,

pozyskiwanie i rozmieszczanie potrzebnych zasobów (ludzkich, rzeczowych,

finansowych), planowanie, działania wykonawcze oraz kontrolowanie realizacji

przyjętych celów. Prawidłowe funkcjonowanie tych elementów zależy w dużej mierze

od stylu zarządzania.

Z kolei poprzez rozwój rozumiemy tu wszelki, długotrwały proces kierunkowych

zmian, w którym można wyróżnić prawidłowo po sobie następujące etapy przemian

danego obiektu, wykazujące stwierdzalne różnicowanie się tego obiektu. Należy zwrócić

uwagę, że w przypadku rozwoju społeczno-gospodarczego pojęcie to przybiera formę

wartościującą: rozwojem nazywamy proces kierunkowych przemian, podczas którego

obiekty przechodzą od form lub stanów prostszych, mniej doskonałych do form lub

stanów bardziej złożonych, doskonalszych pod określonym względem. Tak rozumiane

pojęcie rozwoju jest ściśle związane z pojęciem postępu.

W tym kontekście, zarządzanie regionalne i lokalne rozumieć należy jako „proces

oddziaływania organów władzy samorządu terytorialnego na przedmiot zarządzania,

aby jego działanie (zachowanie) zmierzało do osiągnięcia postawionych przed nim

celów, czyli było zgodne z celami przyjętymi przez podmiot zarządzania. Obiekt

zarządzania może obejmować osoby, organizacje, rzeczy, które są związane z


Stro

na9

planowaniem i realizacją zadań publicznych, a które niekoniecznie muszą być podległe

zarządzającemu. (...) zarządzanie oznacza zespół działań podejmowanych w celu

wywołania pożądanego przebiegu procesów i zjawisk (np. działalności gospodarczej)

będących w obrębie samorządu terytorialnego”11. Odniesienia do sfery usług

publicznych są tu więc oczywiste.

Zazwyczaj tak pojmowane zarządzanie ma charakter ogólny, ponieważ obejmuje

całokształt złożonych problemów społeczno-gospodarczych występujących na

określonym terytorium. Zarządzanie o charakterze szczegółowym dotyczy konkretnych

funkcji i dziedzin szeroko rozumianej gospodarki regionalnej i lokalnej, w tym

gospodarki samorządowej.

Rolą władz lokalnych i regionalnych jest rozwiązywanie problemów społeczno-

gospodarczych w zasięgu ich działalności i ogólne zarządzanie całym terytorialnym

systemem społeczno-gospodarczym. W tym sensie zarządzanie szczegółowe posiada

istotne, a zarazem pomocnicze znaczenie wobec zarządzania całościowego. Pomiędzy

zarządzaniem w sensie ogólnym a zarządzaniem w sensie szczegółowym zachodzi ścisła

zależność.

Omawiając ww. zagadnienia przyjmujemy swoistą, podmiotową definicję

zarówno regionu, jak i „lokalności” - jako upodmiotowionych jednostek terytorialnych

obejmujących obszar, ludność i wszystkie elementy zagospodarowania odpowiednio:

województwa i gminy (powiatu). Tak więc, przez rozwój regionalny rozumiemy wzrost

potencjału gospodarczego regionu oraz trwałą poprawę jego konkurencyjności i

poziomu życia mieszkańców, zaś przez rozwój lokalny - „kompleks pozytywnych

przeobrażeń jakościowych dotyczących danego obszaru (gminy, powiatu – przyp. aut.)

w zakresie poziomu życia ludzi tu mieszkających”12.

W dalszej części niniejszego podrozdziału przedstawiono podmioty cele,

przedmiot oraz instrumenty zarządzania rozwojem w skali regionalnej i lokalnej, które

tworzą ogólne ramy oddziaływania na sytuację społeczno-gospodarczą w regionie,

powiecie i gminie, a realizowane są w znacznej mierze poprzez zaspokajanie potrzeb w

sferze usług publicznych. Problematyka szczegółowego zarządzania jest przedmiotem

11 E. Wojciechowski, Zarządzanie w samorządzie terytorialnym, Difin, Warszawa 2003, s. 11 12 Ibidem.


Stro

na1

0

odrębnych studiów i analiz prowadzonych przez wielu specjalistów, m.in. z zakresu

zarządzania: gminą i administracją publiczną, finansami publicznymi (w tym

samorządowymi), usługami społecznymi (ochroną zdrowia, oświatą), gospodarką

komunalną, gospodarką miejską i miastem, gospodarką mieszkaniową, ochroną

środowiska, transportem publicznym, turystyką itp .

3.2. Podmioty zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym

Ustawowo zobowiązane do działań, które w znacznej mierze wyczerpują znamiona

zarządzania rozwojem w różnych skalach przestrzennych, są organy administracji

publicznej: na szczeblu regionalnym - wojewódzka administracja samorządowa i

rządowa (pośrednio-centralna), zaś na szczeblu lokalnym - samorząd gminny i

powiatowy. Jednak w tym kontekście należy zwrócić uwagę na formalne lub nieformalne

uzależnienie podmiotów władzy regionalnej i lokalnej od „aktorów” lokalnego i

regionalnego systemu społeczno-gospodarczego. W wyniku tych powiązań, pośrednio

uczestniczą w zarządzaniu rozwojem regionalnym i lokalnym także inne podmioty - np.

administracja centralna, organizacje i związki różnego typu (np.: samorządowe,

pracownicze, społeczne), a przede wszystkim podmioty i organizacje gospodarcze. W

tym kontekście trzeba wyraźnie rozróżnić podmioty będące „aktorami” rozwoju

regionalnego i lokalnego (tzn. „tworzącymi” bezpośrednio ów rozwój) od podmiotów

ogólnie zarządzających zmianami (tzn. rozwojem) w skali regionalnej i lokalnej.

Zarządzanie takie odbywać się może bowiem jedynie poprzez ustawowo nadane

kompetencje władcze, pozwalające określonym zewnętrznym podmiotom ingerować w

przebieg podstawowych procesów i zjawisk społeczno-gospodarczych, które występują

w skali regionalnej i lokalnej. Ingerencja ta, ma umocowanie w ustawowo określonych

kompetencjach i wykracza poza władztwo wynikające z prawa własności. Tak więc, z

oczywistych względów podstawowe znaczenie - umocowane kompetencjami

ustawowymi - mają w zakresie zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym

samorządy: wojewódzki, powiatowy i gminny – por. tabela 2.


Stro

na1

1

Tabela 2. Władze samorządowe różnych szczebli

WŁADZE SAMORZĄDOWE

GMINA POWIAT WOJEWÓDZTWO

Mieszkańcy gminy podejmują

rozstrzygnięcia w głosowaniu

powszechnym (poprzez

wybory i referendum) lub za

pośrednictwem organów

gminy.

Organami gminy są:

1) rada gminy,

2) wójt (burmistrz, prezydent

miasta).

Mieszkańcy powiatu

podejmują rozstrzygnięcia w

głosowaniu powszechnym -

poprzez wybory i referendum

powiatowe - lub za


powiatu.

Organami powiatu są:

1) rada powiatu,

2) zarząd powiatu.

Mieszkańcy województwa

podejmują rozstrzygnięcia w

głosowaniu powszechnym (w

drodze wyborów i

referendum) lub za


samorządu województwa.

Organami samorządu

województwa są:

1) sejmik województwa,

2) zarząd województwa.

Źródło: Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jednolity, z późniejszymi zm.), Dz.U.01.142.1590; Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jednolity z późniejszymi zm.), Dz.U.01.142.1592; Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity z późniejszymi zm.), Dz.U.01.142.1591.

3.3. Cele zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym

Nieodłącznym elementem zarządzania – i to we wszelkich jego odmianach – jest

sformułowanie celu jaki ma zostać osiągnięty w wyniku podejmowanych działań. Bez

precyzyjnego określenia celu nie można mówić o jakimkolwiek świadomym działaniu, a

w szczególności o zarządzaniu. Tak więc w przypadku zarządzania rozwojem, czyli

ogólnymi procesami składającymi się na pozytywne zmiany społeczno-gospodarcze w

skali regionalnej i lokalnej - musimy wskazać cele, jakie mają zostać osiągnięte w wyniku

aktywności podmiotów zarządzających.

Zarządzanie rozwojem regionalnym i lokalnym nie jest autonomiczną działalnością

podmiotów zarządzających, jako że są one przedmiotem (w zależności od szczebla)

oddziaływania w skali międzynarodowej, krajowej, regionalnej i lokalnej.

Uwarunkowania międzynarodowe a cele zarządzania rozwojem

regionalnym oraz lokalnym. W skali międzynarodowej (dla rozwoju regionalnego i

lokalnego Polski) najistotniejsze znaczenie mają cele i priorytety polityk

wspólnotowych, a w szczególności polityki spójności/strukturalnej i regionalnej UE,


Stro

na1

2

która poprzez wydzielone środki budżetu oddziałuje na kierunki rozwoju beneficjentów.

Wsparcie to udzielane jest przy uwzględnieniu kilku znanych powszechnie zasad , które

najogólniej rzecz ujmując zakładają po stronie beneficjanta istnienie podmiotu

zarządzającego rozwojem - posiadającego sprecyzowaną wizję i cel rozwoju, program,

zdolność współfinansowania oraz monitorowania osiąganych efektów w wyniku

realizacji określonych przedsięwzięć. Przedsięwzięcia te muszą być ponadto zgodne z

przyjętymi ogólnymi celami i priorytetami UE w zakresie rozwoju zorientowanego

terytorialnie.

Ogólnokrajowe uwarunkowania a cele zarządzania rozwojem regionalnym

oraz lokalnym. W Polsce, podobnie jak w innych krajach UE, polityka rozwoju

regionalnego ma dwa wymiary:

• międzyregionalny – tzn. jest prowadzona w skali ogólnokrajowej przez rządową

administrację centralną,

• wewnątrzregionalny – tzn. jest prowadzona przez samorządy poszczególnych

województw na terenie ich działania.

Od momentu utworzenia trzech upodmiotowionych szczebli samorządu

terytorialnego , pojawiło się realne zainteresowanie przedmiotem działania ww.

jednostek nie tylko w kontekście ich działalności bieżącej (roku budżetowego), ale

również rozpatrywanej w dłuższym horyzoncie czasu. Zainteresowanie to przybrało

postać kolejnych unormowań ustawowych, określających ogólne cele oraz instrumenty

polityki międzyregionalnej państwa oraz wewnątrzregionalnej polityki województw.

Powyższy „historyczny” przegląd zainteresowań Ustawodawcy w sferze rozwoju

zorientowanego terytorialnie, pozwala na sformułowanie kilku wniosków:

• szczególną rolę w podniesieniu rangi polityki rozwoju miał napływ środków

zewnętrznych i związana z tym konieczność stworzenia spójnego systemu

wdrażania polityki spójności UE w Polsce;

• przyjmowane regulacje ustawowe w omawianej sferze można uznać za coraz lepiej

służące aplikacji polityki rozwoju w różnych skalach terytorialnych,

• polityka rozwoju prowadzona w różnych skalach terytorialnych uzyskała

konieczne umocowania prawne, ale jednocześnie została poddana rozlicznym


Stro

na1

3

uwarunkowaniom/ograniczeniom wynikającym z „wytycznych” Wspólnotowych,

krajowych i regionalnych;

• odmienność koncepcji prowadzenia przedmiotowej polityki, prezentowanych

przez różne nurty życia politycznego kraju, przekłada się poprzez kadencyjność

władz publicznych szczebla centralnego na słabość tejże polityki w długim okresie.

Cele rozwoju regionalnego w strategiach rozwoju województw. Ustawa z dnia

5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa nakłada na władze samorządowe

szczebla regionalnego obowiązek opracowania i przyjęcia w formie uchwały sejmiku

strategii rozwoju województwa. Do końca 2000 r. we wszystkich województwach

opracowano i oficjalnie przyjęto strategie rozwoju województw (pierwsza edycja

dokumentów). W następnych latach dokumenty te poddano aktualizacji, a obecnie

przyjęto nowe dokumenty, na kolejny okres programowania. Podstawą każdej ze

strategii jest katalog celów, których realizacja ma zapewnić pozytywne przekształcenia

sytuacji społeczno-gospodarczej w regionie. Analiza ww. dokumentów wskazuje, że

przyjęte cele strategiczne rozwoju w poszczególnych województwach odnoszą się do

szeroko rozumianej sfery usług publicznych. Największa liczba celów sformułowanych

w ww. dokumentach dotyczy:

1. Szeroko rozumianej sfery społecznej i warunków życia mieszkańców tj.:

• rozwoju zasobów ludzkich i unowocześnienia systemu edukacji (podnoszenie

poziomu wykształcenia, kształcenie ustawiczne, dokształcanie zawodowe,

dostosowywanie kwalifikacji do wymogów rynku pracy, upowszechnianie

znajomości języków obcych, zmiany struktury i profilu kształcenia placówek

oświatowych itp.);

• poprawy stanu zdrowotności (modernizacja i restrukturyzacja placówek i systemu

służby zdrowia, poprawa stanu środowiska mieszkalnego - woda, powietrze, hałas

itp., poprawa dostępności do usług medycznych, edukacja i profilaktyka

medyczna);

• podnoszenia aktywności społecznej i kształtowania postaw obywatelskich

(wspieranie samoorganizacji grup zawodowych, społeczności sąsiedzkich,

lokalnych i regionalnych, aktywne uczestnictwo w życiu publicznym itp.);

2. Rozwoju gospodarczego regionu poprzez:


Stro

na1

4

• rozwój małej i średniej przedsiębiorczości;

• aktywizację i wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich;

• rozwój instytucji otoczenia biznesu, w tym instytucji kapitałowych;

• rozwój innowacyjności w sferze techniki i technologii oraz organizacji;

• restrukturyzację tradycyjnych działów gospodarki (zwłaszcza na obszarach

zdominowanych przez przemysły i technologie „schyłkowe”);

• rewitalizację społeczną i ekonomiczną obszarów poprzemysłowych.

3. Rozwoju infrastruktury technicznej i komunikacyjnej oraz ochrony środowiska

poprzez:

• zwiększenie dostępności transportowej i komunikacyjnej (w układzie

międzynarodowym, krajowym, regionalnym, lokalnym);

• zwiększenie spójności wewnętrznej regionu (ekonomicznej i społecznej);

• przekształcenia sieci osadniczej - rozbudowę i wzmacnianie wiodących ośrodków

miejskich;

• rozbudowę i modernizację infrastruktury komunalnej, w tym służącej ochronie

środowiska;

• podniesienie atrakcyjności turystyczno-wypoczynkowej jako podstawy do rozwoju

turystyki;

4. Procesów integracyjnych z Unią Europejską poprzez:

• rozwój współpracy międzyregionalnej,

• nawiązanie kontaktów kooperacyjnych;

• usytuowanie regionu w sieci powiązań europejskich (infrastruktura techniczna,

komunikacyjna, informacyjna, finansowo-biznesowa itp)

5. Rozwoju zrównoważonego i konkurencyjność regionu poprzez:

• stabilność społeczną, ekonomiczną i przestrzenną regionu;

• rozwój trwały i stabilny w długim okresie;

• wykorzystanie korzystnego położenia geopolitycznego,

• wykorzystanie walorów przyrodniczych,

• rozwój przedsiębiorczości i innowacyjności,

• rozwój obszarów metropolitalnych i dyfuzję procesów rozwojowych na ich

otoczenie.


Stro

na1

5

W opracowywanych w gminach strategiach rozwoju w skali lokalnej w zasadzie

występują niemal identyczne, co do zakresu przedmiotowego cele rozwojowe. Różnica

polega tu przede wszystkim na większym uszczegółowieniu poszczególnych wyzwań

rozwojowych oraz zaznaczeniu specyfiki lokalnej, a także (co jest oczywiste) na

odmiennej skali przestrzennej problemów wymagających rozwiązania.

3.4. Przedmiot zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym

Przedmiot zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym jest określony

ustawowo: ogólnie określa go ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, a w

szczegółach, przedmiot zarządzania wynika z zakresu zadań własnych oraz

powierzonych i zleconych organom samorządu terytorialnego wszystkich szczebli –

tabela 3.

Tabela 3. Zakres działania i ustawowe zadania samorządów różnych szczebli

ZAKRES DZIAŁANIA I ZADANIA SAMORZĄDU


Zaspokajanie zbiorowych

potrzeb wspólnoty należy do

zadań własnych gminy. W

szczególności zadania własne

obejmują sprawy:

Powiat wykonuje określone

ustawami zadania publiczne o

charakterze ponadgminnym w

zakresie:

Samorząd województwa

wykonuje zadania o

charakterze wojewódzkim

określone ustawami, w

szczególności w zakresie:

ładu przestrzennego,

gospodarki nieruchomościami,

ochrony środowiska i przyrody

oraz gospodarki wodnej,

gospodarki nieruchomościami,

gospodarki wodnej,

ochrony środowiska i

przyrody,

zagospodarowania

przestrzennego,

ochrony środowiska,

gminnych dróg, ulic, mostów,

placów oraz organizacji ruchu

drogowego,

lokalnego transportu

zbiorowego,

transportu zbiorowego i dróg

publicznych,

transportu zbiorowego i

dróg publicznych,

wodociągów i zaopatrzenia w

wodę, kanalizacji, usuwania i

oczyszczania ścieków

komunalnych, utrzymania

czystości i porządku oraz


Stro

na1

6



urządzeń sanitarnych, wysypisk

i unieszkodliwiania odpadów

komunalnych, zaopatrzenia w

energię elektryczną i cieplną

oraz gaz,

ochrony zdrowia, promocji i ochrony zdrowia, promocji i ochrony zdrowia,

pomocy społecznej, w tym

ośrodków i zakładów

opiekuńczych,

pomocy społecznej, pomocy społecznej,

gminnego budownictwa

mieszkaniowego,

edukacji publicznej, edukacji publicznej, edukacji publicznej, w tym

szkolnictwa wyższego,

kultury, w tym bibliotek

gminnych i innych instytucji

kultury oraz ochrony zabytków i

opieki nad zabytkami,

kultury oraz ochrony

zabytków i opieki nad

zabytkami,

kultury i ochrony zabytków,

kultury fizycznej i turystyki, w

tym terenów rekreacyjnych i

urządzeń sportowych,

kultury fizycznej i turystyki, kultury fizycznej i turystyki,

targowisk i hal targowych,

zieleni gminnej i zadrzewień,

cmentarzy gminnych,

porządku publicznego i

bezpieczeństwa obywateli oraz

ochrony przeciwpożarowej i

przeciwpowodziowej w tym

wyposażenia i utrzymania

gminnego magazynu

przeciwpowodziowego,

porządku publicznego i

bezpieczeństwa obywateli,

ochrony przeciwpowodziowej

w tym wyposażenia i

utrzymania powiatowego

magazynu

przeciwpowodziowego,

przeciwpożarowej i

zapobiegania innym

nadzwyczajnym zagrożeniom

życia i zdrowia ludzi oraz

środowiska,

bezpieczeństwa

publicznego,

gospodarki wodnej, w tym

ochrony

przeciwpowodziowej, a w

szczególności wyposażenia i

utrzymania wojewódzkich

magazynów

przeciwpowodziowych,

utrzymania gminnych obiektów

i urządzeń użyteczności

publicznej oraz obiektów

administracyjnych,

utrzymania powiatowych

obiektów i urządzeń

użyteczności publicznej oraz

obiektów administracyjnych,

polityki prorodzinnej, w tym

zapewnienia kobietom w ciąży

polityki prorodzinnej, polityki prorodzinnej,


Stro

na1

7



opieki socjalnej, medycznej i

prawnej,

wspierania i upowszechniania

idei samorządowej,

promocji gminy, promocji powiatu,

współpracy z organizacjami

pozarządowymi

współpracy z organizacjami

pozarządowymi.

współpracy ze społecznościami

lokalnymi i regionalnymi innych

państw.

wspierania osób

niepełnosprawnych,

geodezji, kartografii i katastru,

administracji

architektoniczno-budowlanej,

rolnictwa, leśnictwa i

rybactwa śródlądowego,

modernizacji terenów

wiejskich,

przeciwdziałania bezrobociu

oraz aktywizacji lokalnego

rynku pracy,

przeciwdziałania

bezrobociu i aktywizacji

lokalnego rynku pracy.

ochrony praw konsumenta, ochrony praw

konsumentów,

obronności, obronności,

do zadań publicznych powiatu

należy również zapewnienie

wykonywania określonych w

ustawach zadań i kompetencji

kierowników powiatowych

służb, inspekcji i straży.

Źródło: jak w tabeli 2

Znaczna część ww. zadań ujęta jest w formie kompetencji organów samorządu i

dotyczy złożonych problemów, a nie konkretnie zdefiniowanych przedsięwzięć.

Wspólne dla wszystkich trzech szczebli jednostek samorządu terytorialnego tj.

odpowiednio: gminy, powiatu i województwa, są ustawowo określone kompetencje w

zakresie:

• uchwalania aktów prawa miejscowego,


Stro

na1

8

• decydowania o finansach jednostki samorządu terytorialnego (budżet,

zobowiązania finansowe) – odpowiednio

• uchwalania podatków lokalnych,

• dysponowania majątkiem powiatu,

• decydowania o współdziałaniu z innymi jst oraz społecznościami regionalnymi i

lokalnymi innych państw, w tym organizacjami międzynarodowymi.

Poza ww. wspólnymi kompetencjami, ustawa określa również specyficzne dla

określonego szczebla samorządu zadania. Zakres zadań realizowanych przez samorząd

terytorialny szczebla podstawowego wynika z zapisów ustawowych, których istotą jest

zapewnienie prawidłowego funkcjonowania i rozwoju gmin. Obejmuje on wszystkie

sprawy publiczne o charakterze lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych

podmiotów.

3.5. Instrumenty zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym

Wielość zadań jakie wypełniają władze samorządowe wszystkich szczebli, musi

być powiązana z odpowiednio bogatym zestawem instrumentów służących realizacji

tych obowiązków. Wykorzystywane instrumenty można podzielić w zależności od formy

oddziaływania na:

• regulacyjne, tj. akty prawa miejscowego oraz dokumenty programowe o

charakterze strategiczno-programowym;

• materialnego (finansowego i rzeczowego) wspierania rozwoju społeczno-

gospodarczego poprzez stwarzanie warunków do efektywnego gospodarowania,

tzn. poprzez eksploatację i rozwój infrastruktury technicznej, systemu

transportowego, infrastruktury społecznej, sprawną obsługę administracyjną, ulgi

podatkowe itp.,

• bezpośrednie zaangażowanie w projekty społeczne oraz gospodarcze i quasi

gospodarcze, będące elementem rozwoju w skali regionalnej i lokalnej, tj. udział w

różnego typu przedsięwzięciach społecznych, gospodarczych, bezpośredniej

działalności gospodarczej itp.


Stro

na1

9

W pierwszej, regulacyjnej grupie instrumentów zarządzania rozwojem

regionalnym i lokalnym wymienić trzeba przede wszystkim regulacje w zakresie:

• ogólnych programów, priorytetów i kierunków rozwoju społeczno-gospodarczego,

tj. uchwalane strategie rozwoju gmin, strategie rozwoju województw, Regionalne

Programy Operacyjne, Plany Rozwoju Lokalnego, Lokalne Plany Rewitalizacji itp.;

• szczegółowych programów, priorytetów i kierunków rozwoju wybranych dziedzin

np. uchwalanie strategii w zakresie polityki mieszkaniowej, ochrony środowiska,

gospodarki odpadami, przeciwdziałania rozmaitym patologiom społecznym,

aktywizacji zawodowej i przeciwdziałania bezrobociu,

• polityki finansowej, fiskalnej oraz w zakresie opłat i taryf komunalnych, tj.

uchwalanie budżetów o określonej strukturze dochodów i wydatków, uchwalanie

Wieloletnich Planów Finansowych, Wieloletnich Planów Inwestycyjnych,

stosowanie ulg i zwolnień podatkowych w zakresie władztwa podatkowego,

ustalanie poziomu opłat i taryf za usługi komunalne itp.;

• zagospodarowania przestrzennego i ochrony środowiska, tj. uchwalanie planów

zagospodarowania przestrzennego województw, miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego, studiów uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego gmin, wydawanie decyzji administracyjnych

dotyczących pozwoleń na budowę, oraz w zakresie działalności służb oraz

inspekcji architektoniczno-budowlanych oraz ochrony środowiska itp.;

• służb i inspekcji realizujących zadania nadzoru i kontroli w zakresie

przewidzianym odrębnymi ustawami.

Do drugiej grupy instrumentów bezpośredniego wsparcia finansowego i

rzeczowego procesów rozwojowych należą:

• obsługa mieszkańców oraz podmiotów gospodarczych w aspekcie bieżących oraz

przyszłych potrzeb w zakresie infrastruktury:

technicznej: wodociągi, kanalizacja, oczyszczanie ścieków, odbiór i

unieszkodliwianie odpadów stałych, ciepłownictwo, elektroenergetyka,

gazownictwo, łączność i telekomunikacja itp.,

transportowo-komunikacyjnej: drogi i obiekty drogowe, transport publiczny,


Stro

na2

0

społecznej: placówki oświaty i wychowania, opieki wychowawczej, służby

zdrowia, kultury i sztuki, sportu, rekreacji i wypoczynku,

• wsparcie podmiotów gospodarczych poprzez udzielanie ulg i zwolnień

podatkowych, zamówienia publiczne,

W trzeciej grupie instrumentów bezpośredniego zaangażowania w procesy

rozwoju społeczno-gospodarczego należy wymienić:

• działalność podmiotów gospodarczych z udziałem kapitałowym jednostek

samorządu terytorialnego,

• bezpośrednią działalność gospodarczą jednostek samorządu terytorialnego w

granicach określonych odrębnymi ustawami.

Z punktu widzenia zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym, zarówno w

ogólnym, jak i szczegółowym zakresie, najistotniejsze wydają się instrumenty z zakresu

zarządzania strategicznego. Najogólniej rzecz ujmując, zarządzanie strategiczne łączy w

sobie funkcje polegające na planowaniu strategicznym z procesem realizacji i kontroli

wykonania przyjętych średnio- i długookresowych strategii działania. Można zatem

uznać, iż efektywne zarządzanie rozwojem regionalnym i lokalnym może dokonywać się

jedynie poprzez stosowanie instrumentów zarządzania strategicznego w jednostkach

samorządu terytorialnego.

Systematyzując zadania i kompetencje oraz instrumenty i środki dostępne

jednostkom samorządu terytorialnego jako podmiotom zarządzania rozwojem można

stwierdzić, iż:

• jednostki samorządu terytorialnego mają dość szerokie formalno-prawne

możliwości oddziaływania na przebieg procesów społeczno-gospodarczych na

własnym terenie,

• wykorzystanie ww. możliwości formalno-prawnych jest ograniczane przez

niedostatek środków finansowych, ale również przez niechęć do stosowania

współczesnych instrumentów zarządzania rozwojem.

Należy podkreślić fakt, iż procesy narastającej konkurencji w gospodarce i życiu

społecznym muszą spowodować zmianę sposobu działania części samorządów: odejście

od administrowania zorientowanego na wypełnianie bieżących zadań i przejście do

zarządzania rozwojem.


Stro

na2

1

4. ZRÓŻNICOWANIE REGIONALNE W ZAKRESIE USŁUG PUBLICZNYCH NA

MAZOWSZU (WYBRANE PRZYKŁADY)

Jak wskazano w początkowej części niniejszego opracowania rozwój lokalny to

wypadkowa czynników i barier a także determinant endo i egzogenicznych. Dla rozwoju

powiatu płockiego i kształtowania usług publicznych w ramach polityki rozwoju

lokalnego kluczowe znaczenia mają uwarunkowania rozwoju Mazowsza, w tym

zróżnicowanie wewnątrzregionalne, które w syntetycznym ujęciu zaprezentowano w

poniższym rozdziale.

Największe skupienie obiektów sektora badań i rozwoju występuje (Ryc. 3) w

Obszarze Metropolitalnym Warszawy, Radomiu i Płocku: szkoły wyższe, jednostki

naukowo-badawcze, centra transferu technologii, inkubatory przedsiębiorczości, parki

technologiczne. Stanowią one istotny potencjał rozwoju innowacji, który wpływa na

konkurencyjność regionu, zwłaszcza w przypadku obszarów o rozwiniętym potencjale

naukowym. Spośród miast regionalnych i subregionalnych, tylko w Płocku i Radomiu

znajdują się jednostki naukowo-badawcze. Efektywność prowadzonych prac

badawczych widoczna jest m.in. w liczbie przyznanych patentów w przeliczeniu na 10

tys. przedsiębiorców. Również pod tym względem wyróżniają się ośrodki miejskie

(Warszawa, miasta regionalne i subregionalne). W 2011 r. z Mazowsza pochodziło

najwięcej: zgłoszeń wynalazków – 774 (co piąte w kraju), patentów – 411 (20,7%) i

praw ochronnych dla wzorów użytkowych przyznanych przez Urząd Patentowy – 100

(20,1%). Z województwa mazowieckiego wpłynęło 135 zgłoszeń o przyznanie ochrony

własności przemysłowej w obszarze wzorów użytkowych (14,4%).

W strukturze gospodarczej regionu, potencjał rozwojowy sektora usług (Ryc. 4)

stanowi istotny element gospodarki Mazowsza. W 2010 roku, w województwie

mazowieckim, w przedsiębiorstwach usługowych zatrudnianych było 63,3% ogółu

zatrudnionych. Działalność usługowa jest najbardziej rozwinięta w Obszarze

Metropolitalnym Warszawy, w tym przede wszystkim w Warszawie 85,3% oraz w

miastach regionalnych i subregionalnych, gdzie ponad 50% osób zatrudnionych jest w

tym sektorze tj. w Radomiu 65,6%; Siedlcach 65,5%; Płocku 57,4% oraz Ostrołęce


Stro

na2

2

57,4%. W województwie mazowieckim dominują podmioty z branży handlu i transportu

oraz usług finansowych, sektora badawczo-rozwojowego oraz technologii informacyjno-

komunikacyjnych. Duże i średnie przedsiębiorstwa z ostatniej kategorii widoczne są

zwłaszcza w Warszawie i jej otoczeniu oraz Radomiu.

W sieci osadniczej (Ryc. 5) regionu wyraźnie zaznacza się ośrodek centralny –

Warszawa, wokół którego koncentrują się miasta średniej wielkości. Sieć dopełniają dwa

ośrodki regionalne, Radom i Płock oraz trzy subregionalne – Ostrołęka, Siedlce i

Ciechanów. Płock jest trzecim, co wielkości miastem na Mazowszu i liczy 123,6 tys.

mieszkańców (stan na koniec 2012 r.). Rozmieszczenie ośrodków osadniczych jest

jednym z elementów kształtujących rynek pracy i jego dostępność przestrzenną.

Zależność ta widoczna jest w wysokim udziale mieszkańców dojeżdżających do pracy w

Warszawie z OMW i innych miejsc, zwłaszcza z gmin położonych wzdłuż linii

kolejowych prowadzących promieniście do stolicy. Najniższy udziałem mieszkańców

dojeżdżających do pracy do Warszawy cechują się gminy położone w subregionie

płockim i radomskim.

Sieć transportową województwa tworzą linie kolejowe i drogowe (Ryc. 6). W obu

przypadkach przez region przebiegają trasy międzynarodowe. Główne linie kolejowe

przebiegające przez województwo w linii wschód-zachód i północ-południe, objęte są

europejskimi umowami dotyczącymi głównych międzynarodowych linii kolejowych i

ważnych międzynarodowych linii transportu kombinowanego oraz obiektów

towarzyszących. W związku z budową nowych lotnisk poprawia się również dostępność

lotnicza województwa. Warszawa pod względem pasażerskich połączeń kolejowych

posiada dogodne połączenia ze stolicami większości sąsiednich województw oraz

Poznaniem, Katowicami i Krakowem. Atrakcyjne pod względem czasu i częstotliwości

międzynarodowe połączenia kolejowe dostępne są przede wszystkim do stolicy Niemiec

oraz do stolic państw położonych na południe od Polski. Dla rozwoju regionu konieczna

jest poprawa dostępności większych ośrodków miejskich, w tym ośrodka regionalnego

Płocka. W przypadku Płocka ważna jest eliminacja transportu ładunków

niebezpiecznych z centrum miasta poprzez budowę układu obwodowego (kolejowego i

drogowego).


Stro

na2

3

Największymi zasobami kapitału ludzkiego (Ryc. 7) w województwie cechuje się

Obszar Metropolitalny Warszawy oraz miasta regionalne i subregionalne. W większości

miast odsetek osób z wykształceniem wyższym i średnim przekracza średnią wartość

wskaźnika w kraju, co stwarza korzystne warunki do rozwoju gospodarki, w tym

szczególnie gałęzi o wysokiej wartości dodanej. Silną stroną województwa

mazowieckiego jest dobrze rozwinięty system szkolnictwa wyższego. Obok Warszawy

znaczący udział liczby studentów mają miasta Radom (7%), Płock (4%), Siedlce (4%)

oraz Pułtusk (3%). Najlepsze wyniki egzaminów gimnazjalnych osiągane są przez

uczniów z centralnej części województwa, z miast regionalnych i subregionalnych oraz

południowej części podregionu ostrołęcko-siedleckiego i wschodniej części podregionu

radomskiego. W województwie mazowieckim edukacją przedszkolną w 2011 roku

objętych było ponad 75% dzieci w wieku 3-6 lat. W Płocku odsetek ten był wyższy i

wynosił 81% (w drugim mieście regionalnym odsetek ten był nieco niższy – 78%).

Najwyższy poziom kapitału społecznego (Ryc. 8) występuje w Obszarze

Metropolitalnym Warszawy. Wysoką aktywnością, zwłaszcza wyborczą, cechuje się

również społeczność miast regionalnych i subregionalnych oraz społeczność powiatów

wschodniej części województwa. W miastach regionalnych i subregionalnych

frekwencja przekroczyła 50%. Najwyższą odnotowano w Siedlcach (55%), Radomiu

(54%). W Płocku frekwencja wyniosła 52%, a w Ostrołęce - 51%. W przeliczeniu na 10

tys. mieszkańców najwięcej organizacji pozarządowych funkcjonuje w Warszawie - 50,5.

W miastach regionalnych i subregionalnych wskaźnik ten jest najwyższy w Siedlcach

(30,1) i Ostrołęce, niższy w Płocku (26,0) i w Radomiu (19,3).


Stro

na2

4

Ryc. 3. Potencjał rozwoju innowacji

Źródło: Opracowanie własne MBPR na podstawie badań własnych i raportu pt.: „Kapitał fizyczny. Zagospodarowanie infrastrukturalne i kapitał fizyczny oraz policentryczność rozwoju Mazowsza”


Stro

na2

5

Ryc. 4. Potencjał rozwojowy usług

Źródło: Opracowanie własne MBPR na podstawie danych GUS i ekspertyzy pt.: „Wielkość potencjałów gospodarczych gmin a rozwój województwa mazowieckiego w 2010 roku”


Stro

na2

6

Ryc. 5. Sieć osadnicza

Źródło: Opracowanie własne MBPR na podstawie danych GUS


Stro

na2

7

Ryc. 6. Sieć transportowa

Źródło: Opracowanie własne MBPR na podstawie Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej i danych

PKP PLK S.A.


Stro

na2

8

Ryc. 7. Potencjał kapitału ludzkiego

Źródło: Opracowanie własne MBPR na podstawie danych GUS


Stro

na2

9

Ryc. 8. Potencjał kapitału społecznego

Źródło: Opracowanie własne MBPR na podstawie danych Stowarzyszenia Klon/Jawor, Państwowej Komisji Wyborczej oraz GUS


Stro

na3

0

5. PODSUMOWANIE

Jak starano się wskazać w niniejszym opracowaniu sprawne zarządzanie

usługami publicznymi wymaga poznania podstaw teoretycznych świadczenia tych usług,

w tym miejsca usług publicznych w ogólnych procesach: rozwoju lokalnego i

zarządzania rozwojem lokalnym i usługami lokalnymi.

Usługi publiczne, w tym głównie ich dostępność (której poświęcono oddzielny

raport problemowy) i jakość (także analizowana w osobnym opracowaniu), szczególnie

społecznych i technicznych (związanych z usługami komunalnymi) przekłada się

bezpośrednio na jakość życia społeczności lokalnej. Aspekty te wpływają także na

kształtowanie i ocenę polityki rozwoju. Usługi publiczne mogą być bowiem czynnikiem,

ale i barierą procesów rozwojowych (zależy to od poziomu ich dostępności i sposobu ich

świadczenia). Przystępując do określenia podstawowych problemów związanych z

usługami publicznymi w kontekście czynników rozwoju w analizowanej JST jaką jest

powiat płocki należy podkreślić, iż jest to obszar najniższym poziomie dostępu do usług

publicznych (ryc. 9).

Jak wskazuje analiza tej ryciny obszar powiatu płockiego zauważony jest jako

problemowy w zakresie dostępu do usług publicznych zarówno w dokumentach

krajowych jak i strategii regionalnej. Badania przeprowadzone w ramach Diagnozy

(„Diagnoza stanu realizacji prorozwojowych usług publicznych dla powiatu płockiego”,

wykonana została na zlecenie Powiatu Płockiego przez firmę ECORYS Polska Sp. z o.o, w

ramach niniejszego projektu) a także kwerenda materiału statystycznego zestawionego

w aneksie niniejszego opracowania pozwalają na stwierdzenie, iż powiat płocki jest

niezmiernie zróżnicowany przestrzennie w zakresie czynników oraz barier

rozwojowych a także usług publicznych. Jak wskazuje analiza materiału zamieszczonego

w aneksie niniejszego opracowania na terenie powiatu głównym czynnikiem, który

będzie wpływał na prowadzenie polityki rozwoju, w tym na zarządzanie usługami

publicznymi będą szeroko rozumiane procesy ludnościowe (porównaj aneksy oraz

tabele 1-6).


Stro

na3

1

Ryc. 9. Obszary strategicznej interwencji, w tym obszary o najniższym poziomie dostępu

do usług publicznych

Źródło: Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku. Innowacyjne Mazowsze, MBPR, Warszawa 2013, s. 72.


Stro

na3

2

Kształtowanie polityki rozwoju, w tym identyfikacja czynników i barier

rozwojowych związanych z usługami publicznymi dokonana została na etapie Diagnozy

i zaprezentowana w czasie warsztatów problemowych (w dniach 11-12 grudnia

2013 r.). W czasie moderowanych dyskusji i zajęć warsztatowych sformułowana i

zaobserwowana została kolejna ważna bariera rozwoju i świadczenia usług publicznych

na terenie powiatu płockiego, a mianowicie niepełna współpraca (a nawet w przypadku

niektórych gmin niechęć do współpracy) JST z terenu powiatu. Kolejną barierą

podkreślaną przez uczestników warsztatów problemowych była kwestia różnych

ambicji rozwojowych i różnych modeli świadczenia usług publicznych w poszczególnych

JST. Te trzy grupy barier tj. uwarunkowania demograficzne (a szerzej nawet społeczno-

demograficzne), niewielki stopień współpracy pomiędzy JST na terenie powiatu, a także

różne aspiracje rozwojowe poszczególnych JST (wynikające chociażby z obecnie bardzo

zróżnicowanego poziomu świadczenia usług publicznych) uznane zostały za kluczowe

bariery rozwojowe w tym także kluczowe bariery dla świadczenia usług publicznych.

Ponieważ w ramach projektu „Usługi publiczne w powiecie płockim – zmiany dla

teraźniejszości i przyszłości”, w 2014 r. przewidziano spotkania konsultacyjne i

szkolenia dotyczące usług publicznych i ich wpływu na rozwój lokalny na terenie każdej

z gmin powiatu biorących udział w projekcie, to autorzy niniejszego opracowania uznali,

że zarysowanie podstawowych problemów związanych z miejscem usług publicznych w

rozwoju lokalnym i regionalnym oraz połączenie ich z uwarunkowaniami wynikającymi

z analizy wykonanej w ramach Diagnozy, stanowi podstawę do rozpoczęcia negocjacji i

konsultacji opracowywanych przez zespół ekspertów modelowych planów świadczenia

usług publicznych dla powiatu płockiego.


Stro

na3

3

ANEKSY

Aneks 1. Demograficzne uwarunkowania zróżnicowania popytu na usługi publiczne na

terenie powiatu płockiego

Tabela 1. Zmiany liczby ludności ogółem w gminach powiatu płockiego w latach 1995-

2012

Jednostka terytorialna Liczba ludności faktycznie

zamieszkałej

Przyrost/ubytek

rzeczywisty ludności

1995-2012

w osobach w % stanu

1995

Słupno (2) 4276 6874 2598 60,8

Stara Biała (2) 8778 11245 2467 28,1

Radzanowo (2) 6992 8220 1228 17,6

Brudzeń Duży (2) 7669 8189 520 6,8

Bielsk (2) 8860 9133 273 3,1

Bodzanów (2) 8450 8423 -27 -0,3

Nowy Duninów (2) 4007 3994 -13 -0,3

Gąbin - obszar wiejski (5) 7053 6927 -126 -1,8

Gąbin - miasto (4) 4309 4174 -135 -3,1

Drobin - miasto (4) 3122 2999 -123 -3,9

Wyszogród - miasto (4) 2863 2740 -123 -4,3

Staroźreby (2) 7974 7553 -421 -5,3

Słubice (2) 4908 4591 -317 -6,5

Mała Wieś (2) 6817 6272 -545 -8,0

Bulkowo (2) 6472 5838 -634 -9,8

Drobin - obszar wiejski (5) 5947 5317 -630 -10,6

Wyszogród - obszar wiejski (5) 3656 3113 -543 -14,9

Łąck (2) 7240 5288 -1952 -27,0

Kursywą zaznaczono miejskie i wiejskie części gmin miejsko-wiejskich

Kolorem jasno szarym zaznaczono gminy o najwyższym, a ciemno szarym o najniższym

poziomie względnego przyrostu (największym ubytku) liczby ludności

Jednostki uporządkowano wg malejącego poziomu miernika zmian liczby ludności

Źródło: opracowanie i układ własny na podstawie danych GUS

Tabela 2. Ruch migracyjny w gminach powiatu płockiego w latach 1995-2012

Jednostka terytorialna

Migracje ludności

Zameldowa

nia Wymeldowa

nia Saldo

migracji Saldo migracji

1995-2012


Stro

na3

4

1995-2012 1995-2012 1995-2012 w % średniego stanu ludności okresu 1995-

2012 w osobach

Słupno (2) 4792 9555 2388 46,0

Stara Biała (2) 3854 7673 1905 19,4

Radzanowo (2) 1932 3886 935 12,8

Łąck (2) 531 1116 268 5,1

Gąbin - obszar wiejski (5) 663 1312 340 5,0

Brudzeń Duży (2) 704 1408 338 4,3

Wyszogród - miasto (4) 114 219 73 2,6

Bodzanów (2) 443 901 189 2,3

Bielsk (2) 363 724 160 1,8

Gąbin - miasto (4) 4 34 38 0,9

Nowy Duninów (2) -12 -52 -25 -0,6

Mała Wieś (2) -440 -861 -267 -4,1

Słubice (2) -432 -824 -250 -5,4

Drobin - miasto (4) -343 -680 -180 -6,0

Staroźreby (2) -920 -1815 -535 -7,0

Wyszogród - obszar

wiejski (5) -574 -1130 -314 -9,5

Bulkowo (2) -1118 -2194 -641 -10,6

Drobin - obszar wiejski

(5) -1575 -3083 -898 -15,9




Jednostki uporządkowane wg malejącego salda migracji przeliczonego na średni poziom liczby

ludności w okresie 1995-2012


Tabela 3. Gęstość zaludnienia gmin na obszarze powiatu płockiego w latach 2002-2012

Jednostka terytorialna Ludność na 1 km2

2002 2012 Zmiany poziomu

wskaźnika1995-2012

Słupno (2) 60 92 32

Stara Biała (2) 84 101 17

Radzanowo (2) 68 79 11

Gąbin - miasto (4) 145 149 4

Łąck (2) 52 56 4

Brudzeń Duży (2) 48 51 3

Gąbin - obszar wiejski (5) 56 59 3

Wyszogród - miasto (4) 208 211 3


Stro

na3

5


Ludność na 1 km2

2002 2012 Zmiany poziomu

wskaźnika1995-2012

Bielsk (2) 71 73 2

Bodzanów (2) 61 62 1

Nowy Duninów (2) 27 27 0

Bulkowo (2) 51 50 -1

Mała Wieś (2) 59 58 -1

Słubice (2) 49 48 -1

Staroźreby (2) 56 55 -1

Drobin - obszar wiejski (5) 42 40 -2

Wyszogród - obszar wiejski (5) 40 38 -2

Drobin - miasto (4) 316 311 -5




Jednostki uporządkowane wg malejącego poziomu miernika zmian gęstości zaludnienia w

okresie 2002-2012


Tabela 4. Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w gminach na obszarze powiatu

płockiego w latach 2002-2012

Jednostka terytorialna % ogółu ludności w wieku przedprodukcyjnym

2002 2012 Zmiany wskaźnika

w latach 2002=2012 w pkt %

Słupno (2) 23,9 21,2 -2,7

Stara Biała (2) 26,6 22,2 -4,4

Brudzeń Duży (2) 26,2 21,6 -4,6

Drobin - miasto (4) 25,6 20,9 -4,7

Gąbin - obszar wiejski (5) 23,5 18,5 -5,0

Drobin - obszar wiejski (5) 27,1 22,0 -5,1

Gąbin - miasto (4) 22,6 17,5 -5,1

Radzanowo (2) 26,4 21,1 -5,3

Wyszogród - obszar wiejski

(5) 23,3 17,9 -5,4

Bulkowo (2) 26,7 21,0 -5,7

Bielsk (2) 26,6 20,9 -5,7

Bodzanów (2) 24,6 18,9 -5,7

Słubice (2) 25,8 20,0 -5,8

Mała Wieś (2) 24,8 18,8 -6,0

Łąck (2) 25,6 19,3 -6,3


Stro

na3

6


% ogółu ludności w wieku przedprodukcyjnym



Staroźreby (2) 27,6 21,2 -6,4

Wyszogród - miasto (4) 24,0 17,3 -6,7

Nowy Duninów (2) 25,6 18,7 -6,9




Jednostki uporządkowane wg malejącego poziomu miernika zmian udziału ludności w wieku

przedprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności w okresie 2002-2012


Tabela 5. Udział ludności w wieku produkcyjnym w gminach na obszarze powiatu


Jednostka terytorialna % ogółu ludności w wieku produkcyjnym



Wyszogród - obszar wiejski (5) 55,1 61,2 6,1

Staroźreby (2) 55,9 61,7 5,8

Drobin - obszar wiejski (5) 55,0 60,6 5,6

Radzanowo (2) 59,1 64,6 5,5

Słubice (2) 57,0 62,4 5,4

Bodzanów (2) 57,6 62,7 5,1

Bulkowo (2) 56,6 61,6 5,0

Mała Wieś (2) 57,0 61,8 4,8

Słupno (2) 60,7 65,5 4,8

Stara Biała (2) 60,0 64,7 4,7

Bielsk (2) 59,3 63,9 4,6

Brudzeń Duży (2) 58,6 63,1 4,5

Wyszogród - miasto (4) 60,1 64,6 4,5

Nowy Duninów (2) 60,5 64,9 4,4

Łąck (2) 60,6 64,7 4,1

Gąbin - obszar wiejski (5) 58,5 62,0 3,5

Drobin - miasto (4) 61,9 64,5 2,6

Gąbin - miasto (4) 62,8 63,6 0,8




Jednostki uporządkowane wg malejącego poziomu miernika zmian udziału ludności w wieku

produkcyjnym w ogólnej liczbie ludności w okresie 2002-2012


Stro

na3

7


Tabela 6. Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w gminach na obszarze powiatu


Jednostka terytorialna % ogółu ludności w wieku poprodukcyjnym



Gąbin - miasto (4) 14,6 18,9 4,3

Nowy Duninów (2) 13,9 16,4 2,5

Łąck (2) 13,8 16,1 2,3


Drobin - miasto (4) 12,5 14,6 2,1


Mała Wieś (2) 18,2 19,4 1,2

Bielsk (2) 14,1 15,2 1,1

Staroźreby (2) 16,5 17,1 0,6

Bodzanów (2) 17,8 18,4 0,6

Bulkowo (2) 16,8 17,4 0,6

Słubice (2) 17,2 17,6 0,4

Brudzeń Duży (2) 15,2 15,3 0,1

Radzanowo (2) 14,5 14,3 -0,2

Stara Biała (2) 13,4 13,2 -0,2


(5) 17,9 17,4 -0,5

Wyszogród - obszar

wiejski (5) 21,6 20,9 -0,7

Słupno (2) 15,5 13,3 -2,2




Jednostki uporządkowane wg malejącego poziomu zmian udziału ludności w wieku

poprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności w okresie 2002-2012



Stro

na3

8

Aneks 2. Stan zagospodarowania w zakresie wybranych składowych infrastruktury

technicznej – zróżnicowanie potrzeb ilościowych

Tabela 7. Upowszechnienie sieci wodociągowej w gminach powiatu płockiego w latach

2002-2011


% ogółu ludności korzystającej z sieci wodociągowej


w latach 2002-2012 w pkt. %

Bulkowo (2) 92,3 92,7 0,4

Łąck (2) 87,1 92,1 5,0


Słupno (2) 82,7 90,6 7,9

Drobin - miasto (4) 87,4 87,8 0,4

Radzanowo (2) 74,5 85,1 10,6

Nowy Duninów (2) 74,0 82,9 8,9

Stara Biała (2) 71,7 82,0 10,3

Bodzanów (2) 76,1 81,3 5,2

Staroźreby (2) 78,8 81,3 2,5

Słubice (2) 78,0 80,9 2,9

Gąbin - miasto (4) 76,2 79,9 3,7


Brudzeń Duży (2) 71,3 77,1 5,8

Mała Wieś (2) 72,1 75,7 3,6

Bielsk (2) 67,3 73,8 6,5






Jednostki uporządkowano wg malejącego udziału ludności korzystającej z sieci wodociągowej

w-2011 r.


Tabela 8. Upowszechnienie sieci kanalizacyjnej w gminach powiatu płockiego w latach

2002-2011


% ogółu ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej





Stro

na3

9


% ogółu ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej



Drobin - miasto (4) 46,1 62,8 16,7

Gąbin - miasto (4) 44,4 58,9 14,5

Słupno (2) 17,9 49,8 31,9

Stara Biała (2) 24,9 46,2 21,3

Łąck (2) 28,6 31,0 2,4

Nowy Duninów (2) 8,0 30,3 22,3

Bielsk (2) 21,7 24,2 2,5

Staroźreby (2) 9,0 22,1 13,1

Brudzeń Duży (2) 12,1 20,9 8,8

Mała Wieś (2) 17,4 17,9 0,5

Słubice (2) 14,0 14,4 0,4

Bulkowo (2) 13,7 14,3 0,6

Bodzanów (2) 0,0 11,6 11,6

Radzanowo (2) 0,0 9,3 9,3







Jednostki uporządkowano wg malejącego udziału ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej w-

2011 r.


Tabela 9. Upowszechnienie sieci gazowej w gminach powiatu płockiego w latach 2002-

2011

Jednostka terytorialna % ogółu ludności korzystającej z sieci gazowej

2002 2011 2002-2012

Słupno (2) 5,4 41,2 35,8

Stara Biała (2) 5,4 18,0 12,6

Staroźreby (2) 3,1 5,7 2,6

Gąbin - miasto (4) 0,0 2,5 2,5

Bielsk (2) 0,0 0,0 0,0

Bodzanów (2) 0,0 0,0 0,0

Brudzeń Duży (2) 0,0 0,0 0,0

Bulkowo (2) 0,0 0,0 0,0

Drobin - miasto (4) 0,0 0,0 0,0



Stro

na4

0

Jednostka terytorialna % ogółu ludności korzystającej z sieci gazowej

2002 2011 2002-2012


Łąck (2) 0,0 0,0 0,0

Mała Wieś (2) 0,0 0,0 0,0

Nowy Duninów (2) 0,0 0,0 0,0

Radzanowo (2) 0,0 0,0 0,0

Słubice (2) 0,0 0,0 0,0




Kolorem jasno szarym zaznaczono gminy o najwyższym, a ciemno szarym o najniższym,


Jednostki uporządkowano wg malejącego udziału ludności korzystającej z sieci gazowej w

2011 r.


Aneks 3. Wybrane uwarunkowania gospodarcze popytu na usługi publiczne na

obszarze powiatu płockiego

Tabela 10. Podmioty gospodarcze ogółem wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności

Jednostka terytorialna Podmioty zarejestrowane w REGON na 10 tys. ludności

2009 2010 2011 2012

Słupno (2) 959 989 1026 1046

Gąbin - miasto (4) 971 995 1009 1018

Wyszogród - miasto (4) 656 699 709 752

Drobin - miasto (4) 724 709 720 747

Łąck (2) 667 736 740 739

Stara Biała (2) 592 632 639 674

Radzanowo (2) 603 613 594 608

Nowy Duninów (2) 571 588 554 591

Gąbin - obszar wiejski (5) 483 514 525 564

Bodzanów (2) 469 516 515 532

Bielsk (2) 505 540 529 527

Brudzeń Duży (2) 463 481 482 491

Staroźreby (2) 433 448 449 475

Słubice (2) 442 459 433 464

Mała Wieś (2) 414 421 428 437

Bulkowo (2) 356 379 378 367


Stro

na4

1

Drobin - obszar wiejski (5) 272 303 305 335


(5) 265 255 270 286




Jednostki uporządkowano wg malejącego nasycenia podmiotami gospodarczymi w-2012 r.


Tabela 11. Podmioty gospodarcze nowo wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10

tys. ludności

Jednostka terytorialna Podmioty gospodarcze nowo zarejestrowane w REGON na 10

tys. ludności

2009 2010 2011 2012

Słupno (2) 103 110 104 106

Nowy Duninów (2) 70 96 68 100

Gąbin - miasto (4) 104 111 108 91


Radzanowo (2) 93 75 59 72

Bielsk (2) 85 88 47 71

Stara Biała (2) 107 101 69 71

Staroźreby (2) 61 65 42 65


Drobin - miasto (4) 95 76 90 60

Łąck (2) 83 118 77 59

Bodzanów (2) 64 95 44 58

Brudzeń Duży (2) 55 58 62 54


Mała Wieś (2) 50 43 40 43

Słubice (2) 38 50 48 39

Bulkowo (2) 26 49 39 36


(5) 41 16 35 23




Jednostki uporządkowano wg malejącego nasycenia nowo zarejestrowanymi podmiotami

gospodarczymi w-2012 r.



Stro

na4

2

Tabela 12. Podmioty nowo zarejestrowane na 10 tys. osób w wieku produkcyjnym


Podmioty nowo zarejestrowane na 10 tys. ludności w wieku

produkcyjnym

2009 2010 2011 2012

Słupno (2) 156 164 156 160

Nowy Duninów (2) 108 147 105 154

Gąbin - miasto (4) 160 172 170 143


Bielsk (2) 134 137 74 111

Radzanowo (2) 145 117 90 111

Stara Biała (2) 165 155 105 109

Staroźreby (2) 101 106 69 105


Bodzanów (2) 103 152 70 93

Drobin - miasto (4) 149 118 139 93

Łąck (2) 129 181 118 91

Brudzeń Duży (2) 88 92 98 85


Mała Wieś (2) 83 70 65 70

Słubice (2) 62 81 77 63

Bulkowo (2) 43 81 64 58


(5) 70 26 58 37




Jednostki uporządkowano wg malejącego poziomu liczby podmiotów gospodarczych nowo

zarejestrowanych przypadających na 10 tys. osób w wieku produkcyjnym w 2012 r.


Tabela 13. Podmioty gospodarcze wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności

Jednostka terytorialna Jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności

2009 2010 2011 2012

Łąck (2) 58 48 94 74

Gąbin - miasto (4) 129 72 94 72

Bielsk (2) 42 57 59 68

Słupno (2) 61 53 72 66

Nowy Duninów (2) 55 58 100 63

Radzanowo (2) 62 44 87 57

Bulkowo (2) 48 19 46 50

Stara Biała (2) 55 57 73 47

Brudzeń Duży (2) 36 35 63 45


Stro

na4

3

Jednostka terytorialna Jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności

2009 2010 2011 2012

Bodzanów (2) 42 50 57 44


Staroźreby (2) 89 37 46 38


Mała Wieś (2) 42 34 35 30


Drobin - miasto (4) 129 57 66 23

Słubice (2) 42 24 69 15


(5) 38 25 19 10




Jednostki uporządkowano wg malejącego nasycenia wyrejestrowanymi podmiotami

gospodarczymi w 2012 r.


Tabela 14. Zakłady osób fizycznych na 100 osób w wieku produkcyjnym


Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100

osób w wieku produkcyjnym

2009 2010 2011 2012

Słupno (2) 12,5 12,9 13,4 13,7

Gąbin - miasto (4) 12,9 13,2 13,4 13,3

Łąck (2) 7,9 8,9 8,8 8,8

Stara Biała (2) 7,8 8,3 8,3 8,8

Drobin - miasto (4) 8,2 7,8 7,7 8,1

Nowy Duninów (2) 7,4 7,7 7,2 7,7

Radzanowo (2) 7,8 8,0 7,6 7,7

Wyszogród - miasto (4) 7,2 7,3 7,3 7,7

Gąbin - obszar wiejski (5) 6,5 7,0 7,2 7,6

Bodzanów (2) 6,3 6,9 6,9 7,1

Bielsk (2) 6,3 6,8 6,7 6,5

Staroźreby (2) 5,8 5,9 5,9 6,3

Brudzeń Duży (2) 6,0 6,2 6,2 6,2

Słubice (2) 5,6 5,9 5,5 5,9

Mała Wieś (2) 5,2 5,1 5,1 5,2

Bulkowo (2) 4,6 4,9 4,9 4,7

Drobin - obszar wiejski (5) 3,6 4,1 4,0 4,4


(5) 3,4 3,2 3,4 3,6


Stro

na4

4




Jednostki uporządkowano wg malejącego poziomu liczby zakładów osób fizycznych

przypadających na 100 osób w wieku produkcyjnym w-2012 r.


Tabela 15. Udział podmiotów z zatrudnieniem poniżej 10 osób wśród ogółu podmiotów

gospodarczych w gminach na obszarze powiatu płockiego

Jednostka

terytorialna

Podmioty z zatrudnieniem poniżej 10 osób w % ogółu podmiotów

gospodarczych

2009 2010 2011 2012

Wyszogród - obszar

wiejski (5) 95,2 96,3 96,4 97,8

Gąbin - obszar

wiejski (5) 95,1 95,4 95,3 96,9

Staroźreby (2) 95,0 94,7 94,7 96,7

Drobin - obszar

wiejski (5) 95,9 95,2 94,5 96,6

Nowy Duninów (2) 97,3 97,0 96,8 96,6

Bodzanów (2) 95,4 95,6 95,6 95,8

Słupno (2) 93,9 93,8 93,6 94,9

Radzanowo (2) 94,2 94,3 93,1 94,6

Stara Biała (2) 93,1 93,1 92,7 94,6

Bielsk (2) 92,7 93,1 93,2 94,4

Łąck (2) 93,5 93,5 93,8 94,4

Gąbin - miasto (4) 93,7 93,5 93,1 94,4

Brudzeń Duży (2) 94,0 94,4 93,6 94,0

Słubice (2) 93,0 93,4 93,0 93,9

Drobin - miasto (4) 92,4 92,5 92,6 93,3

Wyszogród - miasto

(4) 90,7 90,2 90,2 92,7

Mała Wieś (2) 92,2 92,4 92,9 92,7

Bulkowo (2) 92,7 93,2 93,2 92,5




Jednostki uporządkowano wg malejącego udziału podmiotów z zatrudnieniem poniżej 10 osób

w ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych w 2012 r.



Stro

na4

5

Tabela 16. Udział podmiotów z zatrudnieniem 10-49 osób wśród ogółu podmiotów

gospodarczych w gminach na obszarze powiatu płockiego

Jednostka

terytorialna

Podmioty z zatrudnieniem poniżej 10-49 osób w % ogółu podmiotów

gospodarczych

2009 2010 2011 2012

Bulkowo (2) 6,8 6,3 6,3 7,0

Mała Wieś (2) 7,4 7,2 6,7 6,9

Wyszogród - miasto

(4) 8,8 9,3 9,3 6,3

Słubice (2) 6,5 6,1 6,5 5,6

Brudzeń Duży (2) 6,0 5,6 6,4 5,5

Radzanowo (2) 5,4 5,3 6,7 5,2

Gąbin - miasto (4) 6,1 6,3 6,7 5,2

Łąck (2) 5,0 5,2 4,9 4,9

Bielsk (2) 6,4 6,1 6,0 4,8

Drobin - miasto (4) 6,2 6,1 6,0 4,5

Słupno (2) 5,3 5,1 5,5 4,3

Stara Biała (2) 5,4 5,9 6,5 4,2

Bodzanów (2) 3,9 3,7 3,7 3,6

Nowy Duninów (2) 2,7 3,0 3,2 3,4

Drobin - obszar

wiejski (5) 4,1 4,8 5,5 3,4

Staroźreby (2) 5,0 5,3 5,3 3,3

Gąbin - obszar

wiejski (5) 4,6 4,3 4,4 2,8

Wyszogród - obszar

wiejski (5) 4,8 3,8 3,6 2,2




Jednostki uporządkowano wg malejącego udziału podmiotów z zatrudnieniem 10-49 osób w

ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych w 2012 r..


Tabela 17. Liczba podmiotów gospodarczych z zatrudnieniem 50-249 osób w gminach na

obszarze powiatu płockiego

Jednostka terytorialna Liczba podmiotów gospodarczych z zatrudnieniem 50-249 osób

2009 2010 2011 2012


Stro

na4

6

Stara Biała (2) 9 7 6 9

Drobin - miasto (4) 3 3 3 5

Słupno (2) 4 5 4 4

Bielsk (2) 3 3 3 3

Bodzanów (2) 3 3 3 3

Łąck (2) 5 5 5 3

Brudzeń Duży (2) 0 0 0 2

Gąbin - miasto (4) 1 1 1 2


Bulkowo (2) 1 1 1 1


Mała Wieś (2) 1 1 1 1

Słubice (2) 1 1 1 1


Nowy Duninów (2) 0 0 0 0

Radzanowo (2) 1 1 0 0

Staroźreby (2) 0 0 0 0


(5) 0 0 0 0




Jednostki uporządkowano wg malejącej liczby podmiotów z zatrudnieniem 50-249 osób w



Tabela 18. Liczba podmiotów gospodarczych z zatrudnieniem 250-999 osób w gminach

na obszarze powiatu płockiego (większych – brak)


2009 2010 2011 2012

Słupno (2) 1 2 2 2

Bielsk (2) 1 1 1 1

Radzanowo (2) 1 1 1 1

Bodzanów (2) 0 0 0 0

Brudzeń Duży (2) 0 0 0 0

Bulkowo (2) 0 0 0 0

Drobin - miasto (4) 0 0 0 0


(5) 0 0 0 0

Gąbin - miasto (4) 0 0 0 0



Stro

na4

7


2009 2010 2011 2012

Łąck (2) 0 0 0 0

Mała Wieś (2) 0 0 0 0

Nowy Duninów (2) 0 0 0 0

Słubice (2) 0 0 0 0

Stara Biała (2) 0 0 0 0

Staroźreby (2) 0 0 0 0


Wyszogród - obszar

wiejski (5) 0 0 0 0



poziomie względnego przyrostu (i największym ubytku) liczby ludności

Jednostki uporządkowano wg malejącej liczby podmiotów z zatrudnieniem 250-999 osób w



Tabela 19. Liczba podmiotów gospodarczych z zatrudnieniem poniżej 10 osób w

przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w gminach na obszarze powiatu płockiego

Jednostka

terytorialna

Liczba podmiotów gospodarczych z zatrudnieniem poniżej 10

osób w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców

2009 2010 2011 2012

Słupno (2) 900,7 928,1 960,8 992,1

Gąbin - miasto (4) 909,3 930,3 939,3 960,7

Łąck (2) 623,8 687,5 693,8 697,8


Drobin - miasto (4) 669,0 656,0 666,9 696,9

Stara Biała (2) 551,2 588,3 592,0 637,6

Radzanowo (2) 567,6 578,0 553,0 575,4

Nowy Duninów (2) 556,0 570,4 536,9 570,9

Gąbin - obszar wiejski

(5) 459,3 490,3 500,0 547,1

Bodzanów (2) 447,3 493,5 492,3 509,3

Bielsk (2) 467,8 502,3 493,0 497,1

Brudzeń Duży (2) 435,3 453,9 451,3 461,6

Staroźreby (2) 411,9 424,7 425,0 459,4

Słubice (2) 411,0 429,2 402,3 435,6

Mała Wieś (2) 381,8 389,0 397,5 405,0

Bulkowo (2) 330,1 353,2 352,5 339,2


Stro

na4

8

Jednostka

terytorialna

Liczba podmiotów gospodarczych z zatrudnieniem poniżej 10

osób w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców

2009 2010 2011 2012


(5) 260,5 288,2 288,3 323,5

Wyszogród - obszar

wiejski (5) 252,0 245,7 260,4 279,5




Jednostki uporządkowano wg malejącej liczby podmiotów gospodarczych z zatrudnieniem

poniżej 10 osób w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w-2012 r.


Tabela 20. Liczba podmiotów gospodarczych z zatrudnieniem 10-49 osób w przeliczeniu

na 10 tys. mieszkańców w gminach na obszarze powiatu płockiego


w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców

2009 2010 2011 2012

Gąbin - miasto (4) 59,0 62,7 67,4 52,7


Słupno (2) 50,5 50,4 56,6 45,1

Łąck (2) 33,7 38,5 36,3 35,9

Drobin - miasto (4) 44,8 43,3 43,3 33,3

Radzanowo (2) 32,5 32,4 39,5 31,6

Mała Wieś (2) 30,7 30,3 28,7 30,3

Stara Biała (2) 32,2 37,3 41,4 28,5

Brudzeń Duży (2) 27,7 27,1 30,7 26,9

Słubice (2) 28,7 28,0 28,3 26,1

Bulkowo (2) 24,2 23,9 24,0 25,7

Bielsk (2) 32,3 32,8 31,7 25,2

Nowy Duninów (2) 15,4 17,5 17,6 20,0

Bodzanów (2) 18,1 19,0 19,0 19,0

Staroźreby (2) 21,6 23,7 23,8 15,9

Gąbin - obszar wiejski (5) 22,4 22,0 23,3 15,9

Drobin - obszar wiejski (5) 11,0 14,6 16,6 11,3


(5) 12,8 9,6 9,6 6,4





Stro

na4

9

Jednostki uporządkowano wg malejącej liczby podmiotów gospodarczych z zatrudnieniem 10-

49 osób w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w-2012 r.


SPIS RYCIN I TABEL

Ryc. 1. Rozwój lokalny i regionalny – ujęcie procesu ........................................................................ 4

Ryc. 2. Endo i egzogeniczne czynniki jako determinanty rozwoju............................................... 5

Ryc. 3. Potencjał rozwoju innowacji...................................................................................................... 24

Ryc. 4. Potencjał rozwojowy usług ........................................................................................................ 25

Ryc. 5. Sieć osadnicza .................................................................................................................................. 26

Ryc. 6. Sieć transportowa .......................................................................................................................... 27

Ryc. 7. Potencjał kapitału ludzkiego ...................................................................................................... 28

Ryc. 8. Potencjał kapitału społecznego ................................................................................................ 29

Ryc. 9. Obszary strategicznej interwencji, w tym obszary o najniższym poziomie dostępu

do usług publicznych .................................................................................................................................. 31

Tabela 1. Uwzględnienie usług publicznych w lokalnej polityce rozwoju ................................ 7

Tabela 2. Władze samorządowe różnych szczebli ........................................................................... 11

Tabela 3. Zakres działania i ustawowe zadania samorządów różnych szczebli .................. 15

usŁugi publiczne a rozwÓj lokalny i - cms-files.idcom … · ryc. 2. endo i egzogeniczne czynniki...

Documents