Tendencije u razvoju visokonaponskih prekidača

Bojan Đordan , student ETF-a PodgoricaZoran Ostojić , HE ”Perućica”

Milutin Kilibarda , student ETF-a Podgorica

Uvod• prekidači su jedan od najvažnijih elemenata u VN razvodnim postrojenjima

• sigurnost i pouzdanost u radu visokonaponskih prekidača su osnova za pravilan rad postrojenja i cjelokupnog elektroenergetskog sistema

• razvoj tehnologije posljednih godina uslovio je i poboljšanje postojećih (ranijih) vrsta prekidača, kao i razvoj novih vrsta (vakuumskih i sa SF6 gasom), prije svega sa aspekta mogućnosti bržeg i efikasnijeg gašenja električnog luka

• prekidanje struje u ovim prekidačima se vrši razdvajanjem kontakata u raznim tipovima gasova , kao što je na primjer SF6 koji ima odlične dielektrične osobine , koje pomažu brže gašenje luka

O SF6 tehnologiji

• prvi patenti o SF6 pojavili su se u Njemačkoj 1938. i prijavio ih je Vitali Grose iz kompanije AEG i nezavisno od njega, nešto kasnije u julu 1951. gospoda LINGAL, Braun i Storm , svi iz Vestinghausa.• industrijska primjena SF6 bila je 1953. Razvijeni su prekidači za napon od 15 kV do 161 kV sa opterećenjem od 600 A• prvi visokonaponski prekidač SF6 imao je 6 komora za gašenje u rednoj vezi po polu• kasnije se pojavila nova tehnika SF6 automatskih prekidača kod kojih je pomjeranje klipa i cilindra povezanog sa pokretnim djelovima korišćeno da stvori pritisak neophodan za oduvavanje električnog luka kroz diznu napravljenu od izolacionog materijala

Osobine SF6 :

• jednostavnost komore za gašenje • autonomnost obezbjeđena tehnikom oduvavanja • kratko vrijeme prekida • visoka pouzdanost, koja dozvoljava gotovo 25 godina rada bez održavanja • ugrađeni otpornik ili sinhronizovane operacije, da se spriječi pojava prenapona prilikom prekidanja • pouzdanost i dostupnost • nizak stepen buke• osnovna mana SF6 tehnologije jeste cijena izrade ovog tipa prekidača, kao i u odnosu na vakuumske prekidače, manja dielektrična čvrstoća

Razlikuje se više tipova prekidača u zavisnosti od komore : • komora sa termičkim udarom (od 1996)

• samogaseća komora (u komercijalnoj upotrebi od 1996)

• dvostruko kretanje kontakata (na bazi smanjenja kinetičke energije)

• komora termičkog udara sa otvaranjem pomoću energije električnog luka

• ova tehnologija primjene SF6 gasa je donijela smanjenje utroška energije za okidanje ovih prekidača za 5 do 7 puta u poslednje nekolike decenije

Podjela VN prekidača prema medijumu koji se koristi za gašenje električnog luka :

• Uljni prekidači• Pneumatski (komprimovani vazduh)• Vakuumski• SF6

Prema načinu prekidanja električnog luka razlikujemo sljedeće tipove prekidača u SF6 tehnologiji:

• prekidači sa SF6 gasom sa dva pritiska• autopneumatski SF6 prekidači• autoekspanzioni SF6 prekidači• SF6 prekidači sa rotirajućim lukom

Vakuumski prekidači u HE „Perućica“

• vakuumski prekidač tipa 3AH15 sastavljen je od upravljačke mehaničke kutije, tri prekidačka kontakta sa vakuumskim prekidom i kinematičkom polugom za upravljanje kontaktima• svaki od tri prekidačka kontakta (pola) vrši ulogu izolacije, štiti od pregrijavanja i vrši funkciju izolovanja u toku rada• prekidački polovi su postavljeni na prednjoj strani prekidačke kutije• pokretački mehanizmi su povezani sa upravljačkim mehanizmom prekidačkih polova preko metala postavljenog niže na kutiji• uzimajući u obzir nominalni napon i nominalnu struju, 3AH15 prekidački pol je dostupan u dvije veličine

1 Pokretni provodnik

2 Upravljački mehanizam

3 Kinematički par za upravljanje kontaktom

4 Vakuumski prekidač 5 Elementi polova za temperaturnu zaštitu

6 Izolacija

7 Prekidački polovi

Nominalni napon do 12 kV 24kV 36kV 40.5kV

Nominalni napon u28kV 50kV 70kV 85kV

slučaju KS

Dozvoljeni trenutni75kV 125kV 170kV 185kV

napon

Nominalna struja 31.5kA 31.5kA 31.5kA 31.5kA

prekidanja pri KS

Nominalna struja

80kA 80kA 80kA 80kAkoju prekidač može

izdržati pri KS

Nominalno vrijeme KS 3s 3s 3s 3s

Temperaturni opseg od -5 do 55°C od -5 do 55°C od -5 do 55°C od -5 do 55°C

Tehnički podaci za prekidač 3AH15

HVALA NA PAŽNJI !!!