uvod u računarstvo i informatiku osnovni pojmovi ... · glavni dijelovi računara • matična...

12/24/2015

1

http://www.empirica.ba/

eMPIRICA VISOKA ŠKOLA RAČUNARSTVA I POSLOVNIH KOMUNIKACIJA

Brčko, Brčko Distrikt BiH

Studijski program: Inženjerska informatika/Poslovna

informatika Ak.god. 2015./2016.

Uvod u računarstvo i informatiku Osnovni pojmovi informacionih

tehnologija

Sadržaj

Osnovni pojmovi

• Informacija, informacione tehnologije, hardver, softver

• Tipovi računara

• Hardverske komponente

Glavni dijelovi računara

• Matična ploča

• Procesor

• Memorija računara

• Dodatne kartice

• Performanse računara

Pitanja za ponavljanje gradiva

12/24/2015

2

Osnovni pojmovi

Podatak je jednostavna neobraĎena izolirana misaona

činjenica koja ima neko značenje.

Podatak Proces Informacija

Obrada podataka

Obrada podataka je proces pretvaranja podataka u

informacije.

Informacija je rezultat obrade, manipulacije i organizacije

podataka na način koji dodaje znanje primaocu.

Informaciona tehnologija je opšti termin koji opisuje

tehnologiju koja pomaže proizvodnji, manipulaciji,

skladištenju, komunikaciji i distribuciji informacija.

Računar je složeni ureĎaj koji služi za izvršavanje

matematičkih operacija ili kontrolnih operacija koje se mogu

izraziti u numeričkom ili logičkom obliku.

Informatika (engl. information technology) je nauka koja se

bavi strukturiranjem, obradom i prenosom informacija.

Računarstvo (engl. computer science) je nauka koja se bavi

računarskim hardverom, softverom, kao i teorijom računanja i

njegovom primjenom.

Hardver (engl. hardware) je računarski pojam koji se odnosi

na fizičke komponente jednog računarskog sistema-same

računare i drugu opremu, obično telekomunikacionu, koja se

povezuje sa njima tako da postaje dio jednog računarskog

sistema.

Softver su programi (naredbe, upute) koji 'govore' računaru

kako treba izvršavati odreĎene zadatke. Softver je način

zapisa algoritama u obliku, koji je razumljiv računaru.

Osnovni pojmovi

12/24/2015

3

Tipovi računara

Računari se mogu podijeliti na nekoliko osnovnih tipova

prema njihovim osnovnim karakteristikama.

• Super računari

• Mainframe (mejnfrejm) računari

• Mini i mikro računari

• Terminali

Japanski superkompjuter "K"

Prvi elektronski računari

• ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer -

Elektronski numerički integrator i računar) je

proizveden 1946. godine i bio je prvi elektronski računar

za opštu upotrebu.

• Bio je napravljen za vojsku SAD i služio je za

izračunavanje putanja artiljerijskih granata.

• ENIAC je fizički bio ogroman i težio je više od 27.000

kilograma i ispunjavao je veliku sobu.

• Za obradu podatka ENIAC je koristio oko 18.000

vakuumskih cevi veličine male sijalice. Sijalice su lako

pregorevale i neprestano su se morale zamenjivati.

12/24/2015

4

Trenutno najmoćniji super računari su:

Superkompjuter Sequoia, napravljen od strane američke

firme IBM. NNSA (Nacionalna uprava za atomsku sigurnost

SAD-a) je naručila vlastiti superračunar za izvoĎenje i

istraživanje raznih simulacija za razvoj naoružanja koje radi

brzinom od 16,32 petaflopa i ima 1,6 petabajta memorije.

Japanski superkompjuter "K", koga je proizvela kompanija

Fujitsu, brzine 8.162 petaflops, koji je 2011 godine imao

672 računarskih ormara (racka) opremljenih s ukupno

68,544 procesora (CPU).

Kineski sistem Tianhe-1A, koji koristi 7.168 Nvidijinih

grafičkih procesora Tesla M2050 i 14.336 Intelovih Xeona

X5670 ima performanse od 2,5 petaflopa.

Super računari

Mejnfrejm model je

sastavljen iz centralnog

računara, koji je smješten u

sigurnom, zatvorenom

okruženju i većeg broja

terminala, koji korisnicima

omogućavanju ulazno-

izlazne operacije.

"zEnterprise EC12"

Tipovi računara

Miniračunari su manja i jeftinija varijanta mejnfrejm računara.

Ovakvi računari se danas ne koriste, a poslužili su kao model

za moderne servere.

Mikroračunar se sastoji od jednog ili više mokroprocesora,

ureĎaja za pohranu podataka, ulaznih i izlaznih ureĎaja.

12/24/2015

5

Server je kompjuterski

sistem koji pruža servise

drugim računarima koji se

zovu klijenti. Tipični server

radi besprekidno u mreži i

čeka zahtjev računara da

im pruži odreĎeni servis

(primjer WEB server).

Tipovi računara

Server

PC

PC je računara namijenjen

jednom korisniku, ima

relativno nisku cijenu te se

može nabaviti za vlastitu

upotrebu. Namijenjen je za

rješavanje raznovrsnih

zadataka.

Sam naziv ovih računara

govori da su to računari

predviĎeni za prenošenje

pa su zbog toga malih

dimenzija (cica. 25x30 cm) i

lagani su (oko 3 kg).

Tipovi računara

Garmin Handheld GPS

Hendheld su ručni računari

džepnog formata koji se

danas koriste kao digitalni

podsjetnici, ureĎaji za

navigaciju, pametni telefon i

slično.

Prijenosni računar

12/24/2015

6

Hardverske komponente

Komponente računara

1. Monitor

2. Matična ploča

3. Centralni procesor

4. ATA slotovi

5. Radna memorija

6. Dodatne kartice

7. Jedinica napajanja

8. Optički ureĎaji

9. Hard disk

10.Tastatura

11.Miš

Glavni dijelovi računara

Matična ploča

12/24/2015

7

- Memorijski slotovi: Služe kao dom za RAM memoriju, obično ih ima više.

- PCI slotovi: PCI (Peripheral Component Interconnect) konektori za zvučne, TV,

mrežne pa i grafičke karte.

- AGP port: Accelerated Graphics Port (AGP), konektor namijenjen za grafičke,

kartice karakteriše ga veća brzina od PCI-a.

- IDE konektori: Integrated Drive Electronics (IDE), služi za spajanje PATA hard

diskova, optičkih ureĎaja (DVD/CD-ROM/RW), obično nalazimo dva konektora.

- SATA konektori: Serial Advanced Technology Attachment (SATA) je nešto novijeg

datuma nego PATA, služi za konektovanje SATA hard diskova, i logično donosi

bolje mogućnosti, sam konektor je nešto manji i praktičniji.

- USB priključci: Universal Serial Bus (USB) služi za priključivanje vanjskih ureĎaja

(printera, memory stickova...)

- Konektori za periferije: Konektori za miš i tastaturu su takoĎer veoma dugo s

nama i nisu se previše mijenjali. Danas se sve više miševi i tastature (rijeĎe)

prave za USB standard.

- CMOS baterija: Pamti neke vitalne i osnovne postavke, takoĎer sadrži u sebi

sistemski sat.

- Integrisani dijelovi: Većina ploča danas ima već ugraĎene audio (zvučne), mrežne

pa i grafičke čipove.

- Naponski konektor: Preko njega matična ploča dobiva struju (od napojne jedinice),

te je raspodjeljuje ostalim dijelovima na matičnoj ploči.

- BIOS: Basic Input/Output System (BIOS) kontroliše primitivne fukncije računara i

svaki put provjerava svoje stanje kod paljenja računara.

12/24/2015

8

• Dakle da rezimiramo i ponovime osnovne pojmove i funkcije matične

ploče:

• -CPU preko FSB(Front Side Bus)komunicira sa Northbridgeom

• -Northbridge je čipset,odn.zatvoreni sklopovni krug koji omogućava

komunikaciju radne memorije,grafičke kartice sa procesorom.On takoder

komunicira sa southbridgeom

• -Southbridge je takoder cipset koji komunicira sa sporijim komponentama

kao tvrdim diskovima i optickim uredajima.On preko Northbridgea

komunicira sa procesorom

• -Chipset je integrirani strujni krug sastavljen od više dijelova koji rade

kao jedna cjelina.Kada govorimo o računalima,chipset se sastoji od

Northbridgea i Southbridgea.

• -Sabirnica je podsistem koji prenosi podatke izmedu komponenata u

računalu

• -Slot je ležište u koje se spajajaju proširujuće kartice(AGP i PCI Express

slotovi za graf.kartice,PCI slotovi za mrežne,TV i ostale kartice.)

• -Socket je ležište kojim matična ploča komunicira sa čipovima(najvažniji

CPU socket)

Procesor

Osnovna jedinica svakog računara je procesor ili centralna

procesorka jedinica. Procesor je integrisano kolo i u njemu se

realizuju sve računske i logičke operacije i izvršavaju

instrukcije koje su zadate programom tokom rada računara.

Pozicija procesora na matičnoj ploči

Karakteristike procesora su

odreĎene njegovom

arhitekturom. To su:

- brzina procesora

- dužina procesorske riječi

- radni takt

12/24/2015

9

Procesor se sastoji od:

• aritmetičko-logičke jedinice

• upravljačko-kontrolne jedinice

Jedini razumljivi jezik procesoru je mašinski jezik.

Kao mjera za ubrzanje procesora, puno napora se ulaže i u

podizanje frekvencije radnog takta. MeĎutim tehnološka

ograničenja dozvoljavaju da se vrlo visoke frekvencije mogu

postići samo na malim dijelovima.

Keš memorija se koristi za ubrzavanje pristupa radnoj

memoriji, a samim tim i za ubrzavanje rada računara. Nalazi

se na istom čipu kao i procesor, radi na taktu procesora.

Danas najpoznatiji proizvoĎači procesora za personalne

računare su Intel, AMD i Motorola.

Procesor

Memorija računara

Memorija računara ima mogućnost pohranjivanja ili čuvanja

programa i podataka. Svaka memorija ima mogućnost

pohrane odreĎene količine podataka, a najveća količina

podataka koju može pohraniti naziva se kapacitet memorije.

8bit=1B

210B (bajta) = 1024B (bajta) =1 KB (1 kilobajt)

1024KB=1MB (megabajt)

1024MB=1GB(gigabajt)

Centralna memorija je obično locirana u neposrednoj blizini

procesora (CPU) i izraĎena je većinom od namjenskih

sklopova/cjelina izraĎenih od silicija.

12/24/2015

10

Osobina RAM memorije je da se svakom njenom bajtu

može slobodno pristupiti nezavisno od prethodne

memorijske lokacije, s tim da se u nju podaci mogu i

upisivati (write) i očitavati (read) iz nje.

Druga važna osobina RAM memorije je da ona podatke

koji se u njoj nalaze zadržava (čuva) samo dok postoji

napon napajanja na njoj.

Memorija računara

RAM memorija

Tipični oblici RAM-a su DRAM, SRAM, SDRAM, DDR,

RDRAM.

DRAM (kratica od engl. dynamic random access memory)

ili dinamički RAM vrsta je poluvodičke memorije kod koje

se podaci čuvaju kao električni naboj u kondenzatoru

unutar integrisanog kruga.

SRAM održava spremljene podatke sve dok integrisani

krug dobiva napajanje pa je u prednosti u odnosu na

DRAM čiji se sadržaj mora stalno osvježavati.

Memorija računara

Keš memorija je mala memorija koja služi za pohranu

podataka koji se često koriste.

ROM memorija

Read-only memory (ROM) su

memorije koje sadrže trajno

zapisane podatke.

12/24/2015

11

Dodatne kartice

Za priključivanje dodatnih ureĎaja na matičnoj ploči postoje

standardizovana priključna mjesta, slotovi, u koje se ovi

dodatni ureĎaji (kartice) priključuju.

Najčešće korištene dodatne kartice su: grafička kartica,

zvučna kartica, mrežna kartica, TV/FM kartica i Faks Modem

Voice kartica.

Grafička kartica

Glavni zadatak grafičke

kartice je da obezbijedi

izlazni signal iz računara

na monitor. Kvalitet

grafičke kartice u prvom

redu se ogleda u tome

koliku rezoluciju može

postići.

Zvučna kartica je dio koji obezbjeĎuje zvučni ulaz i izlaz.

Zvučna kartica na sebi sadrži zvučni čip koji pretvara

analogne zvučne valove u digitalni signal (nule i jedinice).

Dodatne kartice

Komunikacija sa računarom se

odvija preko PCI interfejsa, dok

se komunikacija sa zvučnicima i

mikrofonom ostvaruje preko

ulaznih i izlaznih konektora.

Zvučna kartica

12/24/2015

12

Mrežna kartica (engl. Network card, NIC, network adapter) je

dio koji se brine za komunikaciju računara preko računarske

mreže odnosno za priključivanje računara na lokalnu mrežu.

Dodatne kartice

Mrežna kartica

Danas postoje mrežne kartice u 10, 100, i 1000 Mbit/s

(Gigabit) izvedbama, što označava propusnost podataka koju

može podnijeti jedna mrežna kartica.

Mrežna kartica ima

jedinstveni kod nazvan MAC

(Media Access Control).

Performanse računara

Specifikacija laptop računara ”Lenovo B560”

12/24/2015

13

Procesor: Intel Core i3 380M 2.53GHz (3MB cache)

Ekran: 15.6" HD LED 1366 x 768

Grafički sistem: nVIDIA GeForce 310M 512 MB

Radna memorija: 3GB DDR3 1066MHz (proširivo do 8GB)

Tvrdi disk: 500GB /5400 rpm SATA

Optički ureĎaj: DVD RW DL

Dimenzije: 381 x 245 x 26.5mm

Masa ureĎaja: 2.75kg

Garancija: 12 mjeseci

Baterija: Li-Ion 6 ćelija

Operativni sistem: Windows 7 Professional 64-bit

Mreža: da (Gb LAN)

Bežična mreža: da (802.11b/g/n)

Bluetooth: da

Audio ulazi/izlazi: da

VGA izlaz: da

HDMI: da

USB podrška: 4x USB 2.0 (1x eSATA podrška)

Čitač kartica: da

Čitač otiska prsta: da

ExpressCard: ne

Kamera: da

Performanse računara

Izvor: http://windows.microsoft.com/sr-Latn-CS/windows/shop/laptop-checklist

Način upotrebe Opseg cena Stavke koje treba gledati Preporučeno izdanje

Netbook

Izuzetno mobilni, pristupačni

računari,

samo sa osnovnim funkcijama.

Nizak

Procesor sa jednim jezgrom od 1+ GHz 1+ GB RAM-a

32-100+ GB prostora za skladištenje

Bez optičke disk jedinice

Ekran veličine od 9 do 12 inča

Windows 7 Home

Premium

Multifunkcionalni laptop

Raznoliki računari za e-poštu,

Internet, fotografije i obradu

teksta.

Nizak do

umeren

Procesor sa dva jezgra od 1+ GHz 2+ GB RAM-a

60+ GB prostora za skladištenje

DVD-RW jedinica


Windows 7 Home

Premium

ili Professional

Rad sa bilo kog mesta

Performanse, skladište i

mobilnost – kao i zabava u

pokretu.

Umeren do

visok



DVD-RW jedinica


Windows 7 Professional

ili Ultimate

Mobilni studio

Moć i skladište koji su vam

potrebni za ureĎivanje video

zapisa na profesionalnom

nivou.

Umeren do

visok



Blu-ray jedinica

Široki ekran veličine 16 inča ili veći

Windows 7 Home

Premium,

Professional ili Ultimate

Filmovi u pokretu

Visoka definicija, bioskopski

zvuk i

puno prostora za skladištenje.

Umeren do

visok



Blu-ray jedinica

Široki ekran veličine 16 inča ili veći HD TV tjuner

Windows 7 Home

Premium,

Professional ili Ultimate

Moćno igranje

Ozbiljna brzina i grafika

u mobilnom pakovanju.

Visok

Procesor sa dva jezgra od 2,8+ GHz, 64-bitni

4+ GB RAM-a

350+ GB prostora za skladištenje, 7200 o/m

Blu-ray jedinica

Široki ekran veličine 16 inča ili veći

Windows 7 Professional

ili Ultimate

Kontrolna lista za specifikacije laptop računara

http://windows.microsoft.com/sr-Latn-CS/windows/shop/laptop-checklist









12/24/2015

14

Pitanja

Pitanja za ponavljanje gradiva 1. Proces pretvaranja podataka u informacije zovemo

:_________.

2. Rezultat obrade, manipulacije i organiziranja podataka na

način koji dodaje znanje primaocu je:_________.

3. Termin koji opisuje tehnologiju koja pomaže proizvodnji,

manipulaciji, skladištenju, komunikaciji i distribuciji

informacija je:_________.

4. Koji tip računara se koristi se za istraživanje svemira,

predviĎanje zemljotresa i uragana, vremenske prognoze,

u vojne svrhe (testiranje oružja), u naučne svrhe

(dešifrovanje gena), za proučavanje pojava koje se ne

mogu posmatrati u realnom radu (npr. nuklearne

eksplozije) :_________.

12/24/2015

15

5. PC računarske komponete rade na:

a) jednosmerne napone od 3.3V, 5V ili 12V

b) 220 V naizmjenični napon, 50 Hz

c) jednosmerni napone od 20 V

d) 230 V naizmjenični napon, 60 Hz

6. Šta je to keš (cache) memorija ?

a) Virtuelna memorija

b) Memorija koja služi za smeštanje i kompresiju velike

količine podataka

c) Brza memorija

d) Video memorija

7. Računar koji nudi svoje resurse na korištenje drugim

računarima zovemo:

a) Server b) Klijent c) Mreža d) Terminal


8. Čipset:

a) Ležište u koje se spajajaju dodatne kartice.

b) Glavni dio matične ploče koji veže sve ostale dijelove

sa procesorom te šalje CPU informacije o ostalim

dijelovima.

c) OdreĎuje koju vrstu procesora možemo ugraditi u

matičnu ploču.

d) Kontroliše primitivne funkcije računara i svaki put

provjerava svoje stanje kod paljenja računara.

9. Brzina procesora (CPU) se mjeru u:

a) Megabajtima (MB)

b) Gigabajtima (GB)

c) Bitovima u sekundi (Bps)

d) Megahercima (MHz)


12/24/2015

16

10. Koji je od navedenih iskaza tačan?

a) 1024 bajta = 1KB

b) 1024KB = 1 bajt

c) 1000KB = 1MB

d) 1000MB = 1KB

11. Danas, jedan od najpoznatiji proizvoĎača procesora za

personalne računare je:

a) Intel

b) Microsoft

c) Oracle

d) HP

12. U slučaju nestanka napajanja sadržaj koje memorije se

nepovratno briše:

a) ROM b) Hard diska c) Flash d) RAM


13. MAC adresa je jedinstven kod:

a) Procesora

b) Tastature

c) Mrežne kartice

d) Zvučne kartice

14. ADC (Analog Digital Converter) pretvarač unutar zvučne

kartice pretvara:

a) Analogne zvučne talase u digitalni signal (nule i

jedinice)

b) Digitalni u analogni signal

c) Upisuje i čita konfiguracione i akvizicione podatke u I/O

registarski prostor računara

d) Ispravlja naizmjenični (AC) napon mreže u

jednosmjerni (DC)


12/24/2015

17

15. BIOS se smješta na matičnoj ploči:

a) U RAM memoriju

b) Na hard disk

c) U ROM memoriju

d) U keš memoriju

16. Kako se zove memorijsko skladište za programe koji se

trenutno izvode i podatke koji su trenutno u obradi ?

a) Radna memorija (RAM - Random Access Memory)

b) Tvrdi disk (HDD - Hard Disk Drive)

c) Tastatura

d) Procesor (CPU- Central Processor Unit)

17. Koliko bi nam trebalo kompakt diskova (CD) kpaciteta

700 MB da napravimo backup podataka sa punom hard diska

kapaciteta 500 GB.


17. Koliko bi nam trebalo kompakt diskova (CD) kapaciteta

700 MB da napravimo backup podataka sa „punog“ hard

diska kapaciteta 500 GB.

a) 715

b) 732

c) 570

d) 702


uvod u računarstvo i informatiku osnovni pojmovi ... · glavni dijelovi računara • matična...

Documents