uygarliĞin doĞuŞu ve İlk ÇaĞ...

UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI

TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ

Tarih Öncesi Çağlar

a. Taş Çağı

b. Maden Çağı

Tarih Çağları

İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI

Kültür ve Uygarlık

Mezopotamya Uygarlığı

a. Sümerler

b. Akadlar

c. Elamlar

d. Babiller

e. Asurlular



a. Taş Çağı

b. Maden Çağı

Tarih Çağları


Kültür ve Uygarlık

Mezopotamya Uygarlığı

a. Sümerler

b. Akadlar

c. Elamlar

d. Babiller

e. Asurlular

İÇİNDEKİLER

KONU KAZANIMI:

Aşağıdaki konuları öğrendiğimizde;

oTarih öncesi çağlar ve tarih çağları ile bu dönemlerde meydana gelen

gelişmeleri değerlendirebileceğiz.



a.Taş Çağı (MÖ. 600.000 – 5.000)

b.Maden Çağı (MÖ. 5500 – 1200)

Tarih Çağları

Tarih MÖ. 3200 yılında Sümerlerin yazıyı bulmaları ile başlamıştır. Tarih çağlara ayrılırken öncelikle

yazının İcadı dikkate alınmıştır. Yazının bulunmasından önceki döneme tarih öncesi, yazılı döneme de tarihî

dönem denilmiştir.

Tarih öncesi çağlar isimlendirilirken insanların ve toplumların kullandıkları araç ve gereçlerin cinsi, şekli ve

hammaddesine göre isimlendirilmiştir.

MÖ. 3200 Yazının İcadıMÖ. 3200 Yazının İcadı

Yazılı kayıt ve belgelerin olmadığı Tarih Öncesi

Çağlar hakkında tarih bilimi en çok arkeolojiden

yararlanır. Bu döneme ait bilgiler daha çok

arkeolojik bulgulardan elde edilir. Yeni bulgularla

birlikte bu döneme ait bilgilerimiz de değişebilir.

Tarih Öncesi Çağlar Taş Çağı ve Maden Çağı

olarak ikiye ayrılır.

1. TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR1. TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR

Kaba Taş ( Paleolitik ) Devri

Yontma Taş ( Mezolitik ) Devri

Cilalı Taş ( Neolitik) Devri

TAS DEVRİ

(MÖ. 600.000 - M.Ö. 5000)

TAS DEVRİ

(MÖ. 600.000 - M.Ö. 5000)

MADEN DEVRİ

(M.Ö. 5000- M.Ö. 3500)

MADEN DEVRİ

(M.Ö. 5000- M.Ö. 3500)

Bakır Devri

Tunç Devri

Demir Devri

a.Taş Çağı (MÖ 600.000 - 5.500):

Eski Taş (Paleolitik-Kabataş) Çağı (MÖ 600.000 - 10.000):

Yüz binlerce yıl süren bu dönem insanlık tarihinin en uzun dönemidir. Genellikle çakmak taşlarının

yontulmasıyla şekillendirilmiş kesici, delici ve kazıcı aletler bu dönemin en belirgin buluntularıdır.

•Tarihin bu döneminde insanlar tamamen doğaya bağlı kalmış, avcılık ve toplayıcılık ile hayatlarını

sürdürmüşlerdir.

•Hayvan postlarından giysi yaparak soğuktan korunmuşlardır.

•Mağara ve kaya sığınaklarını barınak olarak kullanmışlardır.

•Bu çağın sonlarına doğru mağara duvarlarına hayvan ve av sahneleri resimleri yapmışlardır.

Dünyada Paleolitik Döneme ait ilk izlere İspanya’daki Altamira, Fransa’da Lasque (Laskö) mağaralarında

rastlanmıştır. Türkiye’de bu döneme ait kalıntıların bulunduğu yerlere Antalya’da Karain, Beldibi ve Belbaşı;

Istanbul’da Yarımburgaz mağaraları örnek gösterilebilir. Yarımburgaz Mağarası, Türkiye’deki bilinen en eski yerleşim

yeridir.

Eski Taş ÇağıEski Taş Çağı

Orta Taş (Mezolotik-Yontmataş) Çağı (MÖ 10.000 - 8.000):

Taşlar yontularak kullanıldığı için bu isim verilmiştir. Bu dönemde insanlar, Eski Taş Çağında olduğu

gibi hayatlarını avcılıkla ve toplayıcılıkla sürdürmüşler; mağara ve kaya sığınaklarında yaşamaya devam

etmişlerdir. Daha sonra buzullar erimeye başlamış ve bu dönemin sonlarına doğru ateş bulunmuştur. Bu

çağın en özgün buluntuları çakmak taşından yapılmış, mikrolit adı verilen ve günlük yaşamda

kullanılmaya yönelik küçük araç gereçlerdir.

Orta Asya’da Mezolotik Çağa ait en eski yerleşim yeri Güney Tacikistan’daki Kuldara (Ceyhun Nehri’nin

yukarı kısmı) bölgesidir. Türkiye’de bu dönemi aydınlatan merkezlerden bazıları Antalya’da Beldibi,

Ankara’da Macunçay, Göller yöresinde Baradiz, Samsun’da Tekkeköy mağaralarıdır.

OrtaTaş ÇağıOrtaTaş Çağı

Yeni Taş (Neolitik-Cilalıtaş) Çağı (MÖ 8000 - 5500):

Mağara ve kaya sığınaklarında yaşayan insanlar, buzulların erimesiyle ovalara ve su kenarlarına inmişler; toprağı

işlemeye başlayarak tarımsal üretime geçmişlerdir. İlk kez köylerin kurulduğu bu dönemde insanlar kendilerine ağaç

dallarından ve kamışlardan kulübeler yapmışlar; korunmak amacıyla kulübelerini çamurla sıvamışlar, köylerin etrafını

hendek ve çitlerle çevirmişlerdir. Bu çağda insanlar, yiyecek ve içeceklerini muhafaza etmek için kilden küp, çanak,

çömlek yapmışlardır. Bazı bitkilerin liflerinden elbise dikmişlerdir. Köpek, at, koyun, keçi, sığır gibi hayvanları

evcilleştirilmiştir.

Yeni Taş Çağına önce Ön Asya’da (Mezopotamya, Anadolu, Iran, Suriye) girilmiştir. Türkiye’de bu çağa ait kalıntılara

Konya yakınlarında bulunan Çatalhöyük, Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü ve Gaziantep Sakçagözü’nde

rastlanmıştır. Çayönü Türkiye’de ve Güneydoğu Avrupa’da Yeni Taş Çağında kurulan ilk köy yerleşim yeri, Konya’da

bulunan Çatalhöyük ise insanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesi olarak kabul edilmektedir.

Yeni Taş ÇağıYeni Taş Çağı

b. Maden Çağı (MÖ 5500 - 1200)

Bakır (Kalkolitik) Çağı:

Taş Çağının sonlarına doğru maden keşfedilmiştir. İnsanların ilk buldukları ve kullandıkları maden bakırdır.

Bakırın tabiatta bol bulunması ve kolay işlenir olmasından dolayı bu madenden silah, günlük kullanıma

yönelik kap kacak yapılmıştır. Altın ve gümüş madenleri daha çok süs eşya yapımında kullanılmıştır.

Türkiye’de bu döneme ait merkezler arasında Çorum’da Alacahöyük, Denizli’de Beycesultan, Çanakkale’de

Kumtepe ve Truva, Samsun’da Ikiztepe gibi yerleşim yerleri bulunmaktadır.

Kalkolitik Devir (Bakır Taş Devri)

Cilalı Taş Devrinden Maden Devrine geçiş dönemidir. Çok kaba biçimde bakır ve taş eşyaların birlikte yapılıp

kullanıldığı dönemdir.

Kalkolitik Devir (Bakır Taş Devri)

Cilalı Taş Devrinden Maden Devrine geçiş dönemidir. Çok kaba biçimde bakır ve taş eşyaların birlikte yapılıp

kullanıldığı dönemdir.

Bakır ÇağıBakır Çağı

Tunç Çağı:

İnsanlar zamanla bakırla birlikte kalayı eriterek daha sert bir karışım olan tuncu elde ettiler. Bu

dönemde “site” adı verilen ilk şehir devletleri kurulmuş, bunun ardından Mezopotamya’da Sümer ve

Akad; Anadolu’da Hitit Devleti gibi ilk büyük devletler ortaya çıkmıştır. Yine bu dönemde tekerlek

icat edilmiş, hayvanlar tarafından çekilen arabalar yapılmıştır. Bu devirde yazının bulunmasıyla Tarih

Çağlarına geçilmiştir.

Türkiye’de bu dönemi aydınlatan en önemli merkezler arasında Ankara’da Ahlatlıbel, Kayseri’de

Kültepe yer almaktadır.

Tunç ÇağıTunç ÇağıKayseri-KültepeKayseri-Kültepe

Demir Çağı:

Demirin bulunup işlenmesi insanlık tarihinin en önemli buluşlarından biridir. Başlangıçta “dövme”

tekniği ile demirden az sayıda araç üretilebilmiştir. Bu çağda, üretim artmış, ticaret ve silah yapım

teknikleri gelişmiştir. Küçük şehir devletlerinin yerini büyük devletler almaya başlamıştır.

Anadolu’daki bazı yerleşim yerleri, tarih öncesi çağlarda kurulmuş, varlıklarını daha sonraki

dönemlerde de devam ettirmiştir. Burdur’da Hacılar, Çanakkale’de Truva, Yozgat’ta Alişar, Çorum’da

Alacahöyük bu tür yerleşmelere örnek gösterilebilir. Hacılar Höyüğü’nün etrafı duvarlarla çevrilidir. Bu

duvar, düşman tehlikesine karşı yapılan surların ilk örneklerindendir.

Demir ÇağıDemir Çağı

Truva’da yapılan kazılarda üst üste dokuz şehir kurulduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu şehirlerin ilk beşi, Tarih Öncesi Çağlara,

dördü ise ilk Çağa aittir. Alişar’da yapılan kazılarda buranın yedi yerleşim katından oluştuğu anlaşılmıştır. Bunlardan ilk üçü,

Tarih Öncesi Çağlara, dördü ise ilk Çağa aittir. Alişar’dan elde edilen buluntulardan burada yaşayanların çanak ve çömlek

yapımında ilerlemiş oldukları anlaşılmaktadır. Alacahöyük ise dört yerleşim merkezinden oluşmaktadır. Bunlardan ilk ikisi

tarih öncesine, diğerleri ilk Çağa aittir. Kazılarda bulunan altın, gümüş ve bakırdan yapılmış güneş kursları, Orta Anadolu’da

ileri bir uygarlığın varlığını göstermektedir.

AlacahöyükAlacahöyük

BİLGİ NOTLARIBİLGİ NOTLARI

İnsanlar tarih öncesi dönemlerden;

•Orta Taş Devrinde, klan

•Yeni Taş Devrinde, köy

•Tunç Devrinde, site şehir devletleri

•Demir Devrinde, büyük devletler halinde yaşamışlardır.

İnsanlar tarih öncesi dönemlerden;

•Orta Taş Devrinde, klan

•Yeni Taş Devrinde, köy

•Tunç Devrinde, site şehir devletleri

•Demir Devrinde, büyük devletler halinde yaşamışlardır.

Günümüze yaklaştıkça tarihi çağlar arasındaki mesafenin giderek

daralması;

•Bilgi birikiminin artması,Teknolojinin gelişmesi, İnsanlar

arasındaki etkileşimin artmasından kaynaklanmıştır.

Günümüze yaklaştıkça tarihi çağlar arasındaki mesafenin giderek

daralması;

•Bilgi birikiminin artması,Teknolojinin gelişmesi, İnsanlar

arasındaki etkileşimin artmasından kaynaklanmıştır.

Tarih öncesi devirlerin başlama ve bitiş zamanları dünyanın her

yerinde aynı zamanda olmamıştır. Kimi yerler Taş Devrini

yaşarken, kimi yerler maden devrini yaşamış olabilir. Bunun

nedeni;

•Coğrafya, iklim koşulları ve iletişimin zayıf olmasıdır.

Tarih öncesi devirlerin başlama ve bitiş zamanları dünyanın her

yerinde aynı zamanda olmamıştır. Kimi yerler Taş Devrini

yaşarken, kimi yerler maden devrini yaşamış olabilir. Bunun

nedeni;

•Coğrafya, iklim koşulları ve iletişimin zayıf olmasıdır.

Ateşin bulunmasıyla insanlar ısınmışlar, yiyeceklerini pişirmişler,

aydınlanmışlar, madenleri işlemişler ve birbirleriyle

haberleşmişlerdir.

Yapılan bir kazıda sırasıyla;

Kil tabletler–Demirden araç gereçler–Tunçtan araç gereçler-

Bakırdan araç gereçler–Topraktan araç gereçler-Taştan araç

gereçler bulunur.

Yapılan bir kazıda sırasıyla;

Kil tabletler–Demirden araç gereçler–Tunçtan araç gereçler-

Bakırdan araç gereçler–Topraktan araç gereçler-Taştan araç

gereçler bulunur.

Tarih Öncesi Çağlarda olduğu gibi Tarih Çağları da bölümlere ayrılmıştır: İlk Çağ, Orta Çağ, Yeni Çağ ve Yakın Çağ

adlarını almıştır.

TARİH ÇAĞLARITARİH ÇAĞLARI

İLK ÇAĞ İLK ÇAĞ ORTA ÇAĞORTA ÇAĞ YENİ ÇAĞYENİ ÇAĞ

M.Ö.3200 yıllarında

Sümerlerin yazıyı

bulmasıyla başlar.

M.Ö.3200 yıllarında

Sümerlerin yazıyı

bulmasıyla başlar.

M.Ö.375 yılında Avrupa Hunları’nın

Avrupalı Kavimleri göç ettirmesiyle başlar.

M.Ö.375 yılında Avrupa Hunları’nın

Avrupalı Kavimleri göç ettirmesiyle başlar.

YAKIN ÇAĞYAKIN ÇAĞ

1789'da Fransız İhtilalı İle başlar.1789'da Fransız İhtilalı İle başlar.

1453 yılında İstanbul'un fethi ve Bizans’ın

yıkılmasıyla başlar.

1453 yılında İstanbul'un fethi ve Bizans’ın

yıkılmasıyla başlar.

MÖ. 3200MÖ. 3200 375375 14531453 17891789

Tarih öncesinin devirlere ayrılmasında aşağıdaki gelişmelerden hangisi daha çok etkili olmuştur?

A) Bazı hayvanları evcilleştirme

B) Giyim kuşamda değişme

C) Tarımla uğraşma

D) Araç ve gereç yapma

E) Toplumsal dayanışma

Tarih öncesinin devirlere ayrılmasında aşağıdaki gelişmelerden hangisi daha çok etkili olmuştur?

A) Bazı hayvanları evcilleştirme

B) Giyim kuşamda değişme

C) Tarımla uğraşma

D) Araç ve gereç yapma

E) Toplumsal dayanışma

Paleolitik Dönem'de insanlar;

•Mağara ve ağaç kovuklarında yaşamıştır.

•Avcılık ve toplayıcılıkla geçinmişlerdir.

•Mağara duvarlarına resimler yapılmıştır.

Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi ile ilgili bir gelişme olduğu söylenemez?

A) Sanat anlayışı B) Ticari faaliyetleri C) Yaşam tarzları

D) Geçim kaynakları E) Barınma şartları

Paleolitik Dönem'de insanlar;

•Mağara ve ağaç kovuklarında yaşamıştır.

•Avcılık ve toplayıcılıkla geçinmişlerdir.

•Mağara duvarlarına resimler yapılmıştır.

Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi ile ilgili bir gelişme olduğu söylenemez?

A) Sanat anlayışı B) Ticari faaliyetleri C) Yaşam tarzları

D) Geçim kaynakları E) Barınma şartları

Sümerlerin yazıyı kullanmaya başlamalarının aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenemez?

A) Bilgi birikimi ve aktarımı kolaylaşmıştır.

B) Tarihi çağların başlamasını sağlamıştır.

C) Bilimsel gelişmeler artmıştır.

D) Toplumların ekonomik uğraşları değişmiştir.

E) Yönetim, hukuk ve ticaret alanındaki bazı işlem ve uygulamalar kolaylaşmıştır.

Sümerlerin yazıyı kullanmaya başlamalarının aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenemez?

A) Bilgi birikimi ve aktarımı kolaylaşmıştır.

B) Tarihi çağların başlamasını sağlamıştır.

C) Bilimsel gelişmeler artmıştır.

D) Toplumların ekonomik uğraşları değişmiştir.

E) Yönetim, hukuk ve ticaret alanındaki bazı işlem ve uygulamalar kolaylaşmıştır.

Anadolu'da Tarih Dönemlerinin Mezopotamya ve Mısır'dan daha geç başlaması, Anadolu'nun aşağıdaki özelliklerinden

hangisinin bir sonucudur? (1994-ÖYS)

A) Yazının kullanılmasına daha geç başlanması

B) İstilaların daha çok olması

C) Siyasi birliğin daha geç kurulması

D) Önemli ticaret yolları üzerinde bulunması

E) Çeşitli inançlara sahip insanların bulunması

Anadolu'da Tarih Dönemlerinin Mezopotamya ve Mısır'dan daha geç başlaması, Anadolu'nun aşağıdaki özelliklerinden

hangisinin bir sonucudur? (1994-ÖYS)

A) Yazının kullanılmasına daha geç başlanması

B) İstilaların daha çok olması

C) Siyasi birliğin daha geç kurulması

D) Önemli ticaret yolları üzerinde bulunması

E) Çeşitli inançlara sahip insanların bulunması

İnsanların, toprağı işleyerek tarımsal üretime geçtikleri, ilk yerleşim yerlerini kurdukları, yiyecek ve içecekleri

korumak için kilden çanak çömlek yaptıkları çağ, aşağıdakilerden hangisidir? (2013 LYS)

A)Orta Taş (Mezolitik)Çağı

B)Eski Taş (Paleolitik) Çağı

C)Yeni Taş (Neolitik) Çağı

D)Bakır Çağı

E)Demir Çağı

İnsanların, toprağı işleyerek tarımsal üretime geçtikleri, ilk yerleşim yerlerini kurdukları, yiyecek ve içecekleri

korumak için kilden çanak çömlek yaptıkları çağ, aşağıdakilerden hangisidir? (2013 LYS)

A)Orta Taş (Mezolitik)Çağı

B)Eski Taş (Paleolitik) Çağı

C)Yeni Taş (Neolitik) Çağı

D)Bakır Çağı

E)Demir Çağı

Aşağıdakilerden hangisinin Cilalı Taş Devrini Yontma Taş Devrinden ayıran özelliklerden biri olduğu savunulamaz?

(2010 YGS)

A) Köylerin kurulması

B) Tarımla uğraşılması

C) Araç ve gereç yapılması

D) Dokumacılığın başlaması

E) Hayvanların evcilleştirilmesi

Aşağıdakilerden hangisinin Cilalı Taş Devrini Yontma Taş Devrinden ayıran özelliklerden biri olduğu savunulamaz?

(2010 YGS)

A) Köylerin kurulması

B) Tarımla uğraşılması

C) Araç ve gereç yapılması

D) Dokumacılığın başlaması

E) Hayvanların evcilleştirilmesi

Eski Taş Dönemi, insanlığın en ilkel dönemidir. İnsanlar mağara ve ağaç kovuklarında yaşamışlar, göçebe gruplar

halinde avcılık ve toplayıcılıkla uğraşmışlardır.

Buna göre bu dönemle ilgili olarak,

I. Tüketici bir özellik gösterir.

II. Yerleşik hayata geçilmemiştir.

III. Etkileşim ve kültürel ilişkiler hızlıdır.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

Eski Taş Dönemi, insanlığın en ilkel dönemidir. İnsanlar mağara ve ağaç kovuklarında yaşamışlar, göçebe gruplar

halinde avcılık ve toplayıcılıkla uğraşmışlardır.

Buna göre bu dönemle ilgili olarak,

I. Tüketici bir özellik gösterir.

II. Yerleşik hayata geçilmemiştir.

III. Etkileşim ve kültürel ilişkiler hızlıdır.


A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II


Neolitik dönemin önemli merkezlerinden Çayönü'nde yapılan kazılarda:

l. Pazar yerleri.

II.Tapınak kalıntıları.

III.Sulama kanalları

buluntularına ulaşılmıştır.

Yukarıda verilenlerden hangileri Çayonü'nde ticari faaliyetlerin yoğunlaştığının kanıtı sayılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C)Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

Neolitik dönemin önemli merkezlerinden Çayönü'nde yapılan kazılarda:

l. Pazar yerleri.

II.Tapınak kalıntıları.

III.Sulama kanalları

buluntularına ulaşılmıştır.

Yukarıda verilenlerden hangileri Çayonü'nde ticari faaliyetlerin yoğunlaştığının kanıtı sayılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C)Yalnız III


Tarım, ticaret ve sanayiye dayalı bir güce sahip olan "Çatalhöyük" Anadolu ve Dünya'da insanlık tarihinin ilk

şehir yerleşmesidir.

Yalnız bu bilgilere göre Çatalhöyük İçin,

l. Sosyal dayanışma ve işbirliği vardır.

II. Değişik toplumlarla etkileşim içerisindedir.

III. Tarih Öncesi Devirler sırasıyla yaşanmıştır.

yargılarından hanelilerine kesinlikle ulaşılamaz?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I. II ve III

Tarım, ticaret ve sanayiye dayalı bir güce sahip olan "Çatalhöyük" Anadolu ve Dünya'da insanlık tarihinin ilk

şehir yerleşmesidir.

Yalnız bu bilgilere göre Çatalhöyük İçin,

l. Sosyal dayanışma ve işbirliği vardır.

II. Değişik toplumlarla etkileşim içerisindedir.

III. Tarih Öncesi Devirler sırasıyla yaşanmıştır.

yargılarından hanelilerine kesinlikle ulaşılamaz?


D) I ve III E) I. II ve III

Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü yerleşim yerine ait aşağıdaki bilgilerden hangisinin, erken dönemlerde

bile malzemelerin yer değiştirdiğine ve olası bir ticaretin varlığına kanıt olduğu savunulabilir? (2012 YGS)

A)Av etkinliklerinde evcilleştirilmiş köpeklerin kullanılması

B)Tarımsal etkinliklerde değirmen taşları ve orakların kullanılması

C)Kolye yapımında çeşitli renklerde taş boncuklarla deniz kabuklarının kullanılması

D)Girişleri çatıda olan tahıl ambarlarının bulunması

E)MÖ 7000 yılına tarihlenen en eski dokuma parçasının bulunması

Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü yerleşim yerine ait aşağıdaki bilgilerden hangisinin, erken dönemlerde

bile malzemelerin yer değiştirdiğine ve olası bir ticaretin varlığına kanıt olduğu savunulabilir? (2012 YGS)

A)Av etkinliklerinde evcilleştirilmiş köpeklerin kullanılması

B)Tarımsal etkinliklerde değirmen taşları ve orakların kullanılması

C)Kolye yapımında çeşitli renklerde taş boncuklarla deniz kabuklarının kullanılması

D)Girişleri çatıda olan tahıl ambarlarının bulunması

E)MÖ 7000 yılına tarihlenen en eski dokuma parçasının bulunması

KONU KAZANIMI:

Aşağıdaki konuları öğrendiğimizde;

oİlk Çağ uygarlıklarının oluşumuna ve yayılışına etki eden faktörleri

açıklayabileceğiz.

oMezopotamya, Mısır, İran, Hint, Çin ve Doğu Akdeniz’de kurulan ilk uygarlıkların

siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik yapıları ile bu uygarlıkların birbirleriyle

etkileşimini kavrayabileceğiz.


1.Kültür ve Uygarlık

2.Mezopotamya Uygarlığı

a.Sümerler (MÖ. 4000 – MÖ.2350)

b.Akadlar (MÖ.2350 – MÖ.2100)

c.Elamlar (MÖ.3000 – MÖ.640)

d.Babiller (Amurrular) (MÖ.2100 -MÖ.539)

e.Asurlular (MÖ.2000 – MÖ.609)

KÜLTÜR VE UYGARLIK

Bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı her türlü maddi ve manevi özelliklerin bütününe

kültür denir. Bu değerler göç, savaş, ticaret gibi yollarla dünyanın farklı bölgelerine taşınmış ve kültürler arası etkileşim

meydana gelmiştir. Bunun sonucunda zaman içerisinde uygarlık adı verilen milletlerarası ortak değerler oluşmuştur.

İnsanlar, ilk çağlardan itibaren verimli tarım alanlarını, su kenarlarını yerleşim yeri olarak seçmişler ve buralarda ilk

uygarlıkların temellerini atmışlardır.

Anadolu, Mezopotamya, Mısır, iran, Çin ve Hindistan önemli uygarlıkların kurulmuş olduğu bölgelerdir. Sümer, Akad,

Elam, Babil, Asur kültürleri Mezopotamya’yı; Hitit, Frigya, İyon, Lidya ve Urartu kültürleri ise Anadolu’yu önemli bir

uygarlık merkezi hâline getirmiştir. Anadolu ve Mezopotamya’da olduğu gibi Orta Asya bozkırları ve Çin’in Sarı Irmak

bölgesi de birer uygarlık merkezidir.

Kültür: Bir millete ait özelliklerdir ve bu nedenle daha çok milli özellikler gösterir.

Medeniyet: Birçok toplumun katkısıyla oluşur ve evrensel değerler içerir.

Buna göre İlk çağ'da görülen,

l. Piramitlerin yapılması.

II. Takvimin bulunarak geliştirilmesi.

III. Yazının kullanımının yaygınlaşması

durumlarından hangileri kültürel özellikler gösterir?


D) I ve II E) I,II ve III

Kültür: Bir millete ait özelliklerdir ve bu nedenle daha çok milli özellikler gösterir.

Medeniyet: Birçok toplumun katkısıyla oluşur ve evrensel değerler içerir.

Buna göre İlk çağ'da görülen,

l. Piramitlerin yapılması.

II. Takvimin bulunarak geliştirilmesi.

III. Yazının kullanımının yaygınlaşması

durumlarından hangileri kültürel özellikler gösterir?


D) I ve II E) I,II ve III

Anadolu, Akdeniz, Arabistan, İran, Hindistan ve

Türkistan’da kurulan uygarlıkların kesişme noktası

Mezopotamya Yunanca’da “iki nehir arasındaki

ülke” olarak tanımlanmıştır. Fırat ve Dicle Irmakları

arasında yer alan, oldukça verimli bir tarım

havzasıdır.

MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI

Mezopotamya; Göç yolları üzerinde bulunması, Topraklarının verimli olması, İklimin elverişli olması,

Irmaklarından sulama yapılabilmesi nedeniyle çok sayıda uygarlığa beşiklik yapmıştır.

Mezopotamya Neresidir?Mezopotamya Neresidir?

FıratDicle

MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI

Mezopotamya’da ilk şehir devletlerini

Sümerler kurmuşlardır. En önemlileri; Ur, Uruk, Kiş,

Lagaş olan bu şehir devletlerine “site” adı verilmiştir.

Bu devletler arasında siyasi ve ekonomik nedenlerle

sık sık savaşlar yapılmıştır. Siteler, etrafı surlarla

çevrili, “ziggurat” adı verilen tapınak ve onun

etrafındaki evlerden meydana gelmiştir.

a. Sümerler (MÖ 4000 - MÖ 2350)a. Sümerler (MÖ 4000 - MÖ 2350)

Yönetim: Sitelerin başlarında patesi veya ensi adı verilen krallar bulunur ve Tanrı adına ülkeyi yönettiklerini

iddia ederlerdi. Patesi çevresindeki sitelere hakim olursa “lugal” (Kral) Sümer ülkesine hâkim olursa “lugal

kalma” (Büyük Kral) unvanını alırdı. Devlet yönetiminde krala yardımcı olan danışma meclisleri de bulunurdu.

Aynı zamanda Sümer kralları, dinî törenleri idare eder, savaş sırasında ordunun başında bulunur ve hukuki

yetkileri elinde toplardı. Kraliçe devlet işlerinde oldukça etkiliydi.

Sosyal Hayat: Sümer Devleti’nde krallar ve rahipler en üst sınıfı oluştururken halk, hürler ve köleler olmak

üzere sosyal sınıflara ayrılmıştı.

Ordu: Sümerlerde köleler haricinde her erkek asker sayılmış, ordu yaya ve savaş arabalarını kullanan

süvarilerden oluşmuştur.

Din ve İnanış: Çok tanrılı bir inanca sahip Sümerler ölümden sonraki yaşama inanmamışlardır. Gılgamış,

Tufan ve Yaratılış destanları Sümerler tarafından meydana getirilmiştir.

Sanat-Mimari: Sümerler, ev ve tapınaklarını ateşte pişirilmiş kerpiç ve tuğlalardan yapmışlardır. Mimaride

sütun, kubbe, kemer tarzını kullanmışlardır. Oymacılık, kuyumculuk, heykel vb. sanat dallarıyla

ilgilenmişlerdir.

Ekonomi: Sümerler kara sabanı kullanarak kanallar, barajlar ve bentlerle seli

önleyip bataklıkları kuruttular, hem de düzenli sulamaya dayalı bir tarım geliştirdiler. Tekerleği de icad

edip tarlaları öküzlerin çektiği sabanlarla sürüyorlardı.

Hukuk: Tarihte ilk yazılı kanunları Sümerlerde Lagaş kralı Urugakina MÖ. 2750 yılında yapmıştır.

Bilim: Sümerler, astronomi alanında gelişmiştir.Ayrıca matematik ve geometride gelişme göstererek dört

işlemi kullanmışlar, bölme ve çarpma cetvelleri hazırlamışlar, yüzey ve hacim ölçmeyi gerçekleştirmişler,

daireyi 360 dereceye bölmüşlerdir.

Burçları bulmuşlar, bir ayı 30, bir yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır. Ayrıca güneş saatini icat

etmişlerdir. Dünyada ilk kez ay yılı hesabına dayanan takvimi Sümerler bulmuşlardır.

Günümüz uygarlığının temeli olan ilk yazıyı (çivi yazısı), MÖ 3200 yıllarında, ilk kez Sümerler

bulmuştur. İlk yazıları şekiller üzerine kurdular. Her varlık ve olay için bir şekil kullandılar.

Sümer Çivi YazısıSümer Çivi Yazısı

Zigguratlar hangi amaçlarla kullanılmıştır?Zigguratlar hangi amaçlarla kullanılmıştır?

Aşağıdakilerden hangisi Sümerlerin yapmış oldukları Zigguratların kullanım alanlarından birisi

değildir?

A)Din

B)Eğitim

C)Askeri

D)Ekonomi

E)Bilim

Aşağıdakilerden hangisi Sümerlerin yapmış oldukları Zigguratların kullanım alanlarından birisi

değildir?

A)Din

B)Eğitim

C)Askeri

D)Ekonomi

E)Bilim

Tapınak OlarakTapınak Olarak

Okul OlarakOkul Olarak

Tahıl Ambarı OlarakTahıl Ambarı Olarak

Gözlemevi OlarakGözlemevi Olarak

Sami kökenli Akadlar, MÖ 4000’de Arap

Yarımadası’ndan gelerek Orta Mezopotamya’ya

yerleşmişlerdir. Kral Sargon döneminde devlet hâline

gelmişler; kısa sürede Mezopotamya’ya hâkim olmuşlardır.

Başkentleri Agade şehridir. MÖ. 2100’de Gutiler, Akad

İmparatorluğu’na son verdiler.

Sümer kültüründen etkilenen Akadlar, onlar gibi çok tanrılı

bir inanca sahiptiler; kurdukları imparatorluk sayesinde

Sümer kültürünü Ön Asya’ya yaymışlardır.

b. Akadlar (MÖ 2350 - MÖ 2100)b. Akadlar (MÖ 2350 - MÖ 2100)

Tarihte İlk düzenli orduyu ve tarihte bilinen ilk

imparatorluğu kurmuşlardır. Dünyada bilinen ilk

haritayı da Akadlar çizmiştir.

Tarihte İlk düzenli orduyu ve tarihte bilinen ilk

imparatorluğu kurmuşlardır. Dünyada bilinen ilk

haritayı da Akadlar çizmiştir.

Mezopotamya uygarlığı içerisinde incelenen Elamlar,

Mezopotamya bölgesinin dışında; Sümer ülkesinin

doğusunda yaşamışlardır. Başkentleri Sus şehridir.

Mezopotamya kültürü içerisinde eriyerek yok oldular.

Elamlar madencilik, çömlek yapımı ve seramik

sanatında (Güzel Sanatlar) ilerlemişlerdir. Elamlar çivi

yazısını kullanmışlardır.

c. Elamlar (MÖ 3000 - MÖ 640)c. Elamlar (MÖ 3000 - MÖ 640)

d. Babiller (Amurrular) (MÖ 2100-MÖ 539)d. Babiller (Amurrular) (MÖ 2100-MÖ 539)

Samilerin bir kolu olan Amurrular tarafından kurulmuştur.

Başkenti Babil’dir. I.Babil Devleti’nin Hititler tarafından

yıkılmasından sonra MÖ 612’de II. Babil Devleti kurulmuş ve bu

devlet MÖ 539 yılında Persler tarafından ortadan kaldırılmıştır.

I. Babil Devleti’nin en güçlü Kralı Hammurabi dine dayalı devlet

anlayışı yerine, gücünü ordudan alan mutlak krallık anlayışını

getirmiştir. II. Babil Devleti'nin en güçlü hükümdarı

Nabukadnazer'dir. Babil Kulesi ve Asma Bahçeleri bu dönemde

yapılmıştır.

Hammurabi, ceza, mülkiyet, ticaret alanlarında döneminin en

gelişmiş kanunlarını yapmıştır.

Babiller, Sümerlerin etkisi altında kalmışlar, tapınaklarına

ziggurat adını vermişlerdir. Babiller, tıp ve astronomi alanında

ilerlemişlerdir. Başlıca geçim kaynakları tarım ve ticarettir.

Mimari açıdan Mezopotamya’nın en gelişmiş uygarlığı

Babillerdir. Babil’in Asma Bahçeleri bu alandaki en güzel

örnektir.

NOT: Tarihte ilk yazılı hukuk kuralları Sümerler tarafından oluşturulmuştur. Bu

özellikleri ile Sümerlilere dünyadaki ilk Hukuk devleti denebilir. Lagaş Kralı Urukagina

tarafından oluşturulan ilk yazılı kanunlar "fidye ve bedel" sistemine dayanıyordu.

Babil kralı Hammurabi Sümer kanunlarından yararlanarak yeni kanunlar yapmıştır.

Ancak Hammurabi kanunları Sümer kanunlarından daha serttir.

NOT: Tarihte ilk yazılı hukuk kuralları Sümerler tarafından oluşturulmuştur. Bu

özellikleri ile Sümerlilere dünyadaki ilk Hukuk devleti denebilir. Lagaş Kralı Urukagina

tarafından oluşturulan ilk yazılı kanunlar "fidye ve bedel" sistemine dayanıyordu.

Babil kralı Hammurabi Sümer kanunlarından yararlanarak yeni kanunlar yapmıştır.

Ancak Hammurabi kanunları Sümer kanunlarından daha serttir.

e. Asurlular (MÖ 2000 - MÖ 609)e. Asurlular (MÖ 2000 - MÖ 609)

Asya kökenli kavimlerle Arabistan kökenli Samilerin

karışımından oluşan Asurlular, Yukarı Mezopotamya’da

yaşamışlardır. Yaşadıkları topraklar tarıma elverişli

olmadığı için hayvancılık ve ticaret ile uğraşmışlardır.

Askerî güce dayalı bir imparatorluk kurmuşlardır.

Başkentleri Ninova olan Asurlular, Anadolu’da

Kültepe, Alişar ve Boğazköy’de ticaret kolonileri

kurmuşlardır. Bu koloniler aracılığıyla yazıyı Anadolu’ya

taşımışlardır. Ticareti canlandırmak amacıyla Sard’dan

başlayıp Ninova’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu

kullanmışlardır.

Asurlular, Mezopotamya’da kurulan diğer devletlerde olduğu gibi çivi yazısı kullanmışlardır. Anadolu’daki

ilk yazılı kaynaklar Asur tüccarlarının bıraktıkları Kültepe tabletleridir. Asurlular, tarihte bilinen ilk

kütüphaneyi Ninova’da kurmuşlardır. Heykeltıraşlıkta önemli gelişmeler gösteren Asurlular kabartmaları

ünlüdür.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI DEĞERLENDİRME SORULARI

Mezopotamya’da kurulan ilk devlet hangisidir?

Tarihte bilinen ilk kanunları kim yapmıştır?

Mezopotamya’da en gelişmiş kanunları kim yapmıştır?

Tarihte bilinen ilk imparatorluğu kim kurmuştur?

Tarihte bilinen ilk düzenli orduyu kim kurmuştur?

Tarihte bilinen ilk kütüphaneyi kim kurmuştur?

Anadolu’ya yazıyı kimler getirmiştir?

Zigguratlar hangi amaçlarla kullanılmıştır?

Anadolu’daki ilk yazılı kaynaklar hangisidir?

Tarihte ilk kez yazıyı kimler kullanmıştır?

SÜMERLERSÜMERLER

SÜMERLER (Urugakina)SÜMERLER (Urugakina)

BABİL KRALI HAMMURABİBABİL KRALI HAMMURABİ

AKADLARAKADLAR

AKADLARAKADLAR

ASURLULARASURLULAR

ASURLULARASURLULAR

GÖZLEMEVİ-OKUL-TAHIL AMBARI-TAPINAKGÖZLEMEVİ-OKUL-TAHIL AMBARI-TAPINAK

KÜLTEPE TABLETLERİKÜLTEPE TABLETLERİ

SÜMERLERSÜMERLER

Aşağıdaki başkentlerden hangisi Mezopotamya'da yer almaz?

A)Agade B) Babil C) Ninova

D) Sus E) Gordion

Aşağıdaki başkentlerden hangisi Mezopotamya'da yer almaz?

A)Agade B) Babil C) Ninova

D) Sus E) Gordion

AkadlarAkadlar BabillerBabiller AsurlularAsurlular

ElamlarElamlar Frigyalılar-Ankara/PolatlıFrigyalılar-Ankara/Polatlı

Aşağıdakilerden hangisi Sümerlere ait bir özellik değildir?

A) Tarih çağlarını başlattılar

B) Patesi denilen rahip - krallar tarafından yönetilirlerdi.

C) Museviliği din olarak kabul ettiler.

D) Zİggurat adı verilen tapınakları vardı.

E) İlk yazılı kanunları yaptılar.

Aşağıdakilerden hangisi Sümerlere ait bir özellik değildir?

A) Tarih çağlarını başlattılar

B) Patesi denilen rahip - krallar tarafından yönetilirlerdi.

C) Museviliği din olarak kabul ettiler.

D) Zİggurat adı verilen tapınakları vardı.

E) İlk yazılı kanunları yaptılar.

Tarih çağları Mezopotamya'da başlamıştır.“ diyen bir tarihçi aşağıdakilerden hangisini, bu yargısına kanıt

olarak gösterebilir?

A) Yazının ilk defa Sümerliler taralından kullanılması

B) Sümerlerin kurdukları şehir devletlerinde yaşamaları

C) Bölgede temel ekonomik uğraş alanının tarım olması

D) Babillerin yazılı kanunlar hazırlamaları

E) Akad dilinin pek çok toplum tarafından diplomasi dili olarak kullanılması

Tarih çağları Mezopotamya'da başlamıştır.“ diyen bir tarihçi aşağıdakilerden hangisini, bu yargısına kanıt

olarak gösterebilir?

A) Yazının ilk defa Sümerliler taralından kullanılması

B) Sümerlerin kurdukları şehir devletlerinde yaşamaları

C) Bölgede temel ekonomik uğraş alanının tarım olması

D) Babillerin yazılı kanunlar hazırlamaları

E) Akad dilinin pek çok toplum tarafından diplomasi dili olarak kullanılması

İPUCU: Mezopotamya toplumlarının hangi alanlarda öncülük yaptığına dikkat etmelisin.

İPUCU: Mezopotamya toplumlarının hangi alanlarda öncülük yaptığına dikkat etmelisin.

Mezopotamya toplumları, diğer bölgelerle kurdukları ticareti ilişkilerle komşularına genelde arpa,

buğday ve darı gibi ürünler satmışlardır.

Buna göre Mezopotamya'yla ilgili olarak,

I.Tarıma elverişli bir bölgedir.

II.Eşitliğe dayalı bir toplum yapısı vardır.

III.Üretimi, komşularının ihtiyaçlarını karşılayacak niteliktedir.


A)Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


Mezopotamya toplumları, diğer bölgelerle kurdukları ticareti ilişkilerle komşularına genelde arpa,

buğday ve darı gibi ürünler satmışlardır.

Buna göre Mezopotamya'yla ilgili olarak,

I.Tarıma elverişli bir bölgedir.

II.Eşitliğe dayalı bir toplum yapısı vardır.

III.Üretimi, komşularının ihtiyaçlarını karşılayacak niteliktedir.


A)Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


Sümerlerin yaptığı Urgakina Kanunlarında görülen;

I. mülkiyet hakkının güvence altına alınması.

II. çeşitli alanlarda halka özgürlüklerin tanınması.

III.yoksulların ezilmesinin önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması

özelliklerinden hangilerinin sosyal bir devletin görevlerinin yerine getirilmesinin sağlanmak istendiği

söylenebilir?



Sümerlerin yaptığı Urgakina Kanunlarında görülen;

I. mülkiyet hakkının güvence altına alınması.

II. çeşitli alanlarda halka özgürlüklerin tanınması.

III.yoksulların ezilmesinin önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması

özelliklerinden hangilerinin sosyal bir devletin görevlerinin yerine getirilmesinin sağlanmak istendiği

söylenebilir?



uygarliĞin doĞuŞu ve İlk ÇaĞ...

Documents