Cerrahpașa Tıp FakültesiCOVID-19 Pandemisi

Normalleșme DönemindeÇalıșma Rehberi

IUC-Cerrahpașa Tıp FakültesiCOVID-19 Bilim Kurulu

T.C. İS

TANB

UL ÜNİVERSİTESİ - CERRAHPAŞA

CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTES

İ

1827

1

İÇİNDEKİLER

Giriş..........................................................................................................................................3

Genel Önlemler ........................................................................................................................3

Poliklinik ve Ayaktan Hizmet Sunumu Alanları ......................................................................4

Poliklinik ve Ayaktan Hizmet Sunumu Süreci .........................................................................5

Yataklı Servislerde Düzenlemeler ............................................................................................5

Yatırılarak Tedavi Planlanan Hastalara Hizmet Sunumu .........................................................6

COVID-19 Tedavisi Sonrası Servise Alınan Hastalar .............................................................7

Aerosol Oluşturan Tüm İşlemler İçin Öneriler ........................................................................7

Cerrahi /Girişimsel İşlem Uygulanacak Hastalar ...................................................................8

Ambulansla Hasta Nakli .........................................................................................................9

Radyoloji Ünitelerinde Uygulanacak Kurallar ........................................................................9

Temizlik ve Dezenfeksiyon İşlemleri ......................................................................................9

Hastane Çalışanlarında Enfeksiyon Kontrolü ........................................................................10

KAYNAKÇA .........................................................................................................................12

EK-1. .....................................................................................................................................13

EK-2. ......................................................................................................................................16

1827

2

CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ COVID-19 PANDEMİSİ NORMAL-LEŞME DÖNEMİNDE ÇALIŞMA REHBERİ

GİRİŞ

Pandemi döneminde COVID-19 hastalığının klinik ve laboratuvar olarak tamamen dışlanmasını sağ-layacak bir yaklaşım bulunmamaktadır. Öncelikle semptomları olan ve en önemli bulaşma kaynağı olan hasta kişilerin belirlenmesi, bu hastaların gerekli tedavi ve önlemlerin alınması gerekmektedir. Ayrıca klinik bulgular başlamadan önce ya da çok hafif bulgular varlığında hastaların bulaştırıcı olabi-leceği unutulmamalı ve sağlık hizmeti sunumu sırasında temel korunma önerilerine titizlikle uymaya dikkat edilmelidir. Sosyal alanlarda da temel önlemlerin (sosyal mesafe, maske kullanımı, el hijyeni) dikkatle sürdürülmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Sağlık hizmeti sunumunda çok farklı, birime özgü işlemler, girişimler bulunmaktadır. Bu temel il-keler dikkate alınarak her birim uygulamalarını ; işlem sayıları, uygulamaya ait düzenlemeler, enfek-siyon kontrolü konularını içerecek şekilde yazılı olarak oluşturmalıdır. Bu uygulamalar Başhekimlik ve Hastane Enfeksiyon Kontrol komitesi önerileri ile son halini alarak uygulamaya konulmalı ve uygulama ilgili birimlerce dikkatle uygulanmalı ve gereğinde geliştirilmelidir.

GENEL ÖNLEMLER

1- Hastanede etkin bir bilgilendirme için afiş ve görseller oluşturulmalıdır. Kullanılmakta olan afiş ve görsellerin etkinliğini arttırmak için yeniden gözden geçirilmesi ve yenilenmesi sağlanmalıdır.

2- İnternet sitesinde ve randevu sistemlerinde temel bilgilendirme ve önlemlerle ilgili açıklamalar bulunmalıdır.

3- Hastane iç ortamlarında herkesin maske takması (hasta, refakatçi, sağlık çalışanları,…) sağlanma-lıdır.

4- Hastane girişinde dijital termometreler ile ateş kontrolü yapılmalıdır.

5- Hastane bekleme alanlarında yoğunluğu önleyecek düzenlemeler yapılmalıdır. Bunun için etkin bir randevu sistemi oluşturulmalı, bekleme alanlarında sosyal mesafeyi sağlayacak düzenlemeler yapıl-malı, bu alanların düzenli temizlik ve dezenfeksiyonu sağlanmalıdır.

6- Kan alma, radyoloji gibi birimler başta olmak üzere yoğunluk yaşanabilecek alanlarda önlemler alınmalıdır. Kan alma işlemlerinin farklı alanlarda düzenlenmesi, randevu ile kan alma düzenlemeleri bu konuda faydalı olabilir.

7- Tüm hastane bünyesinde, tüm çalışanlarının COVID-19 korunma yöntemleri konusunda bilgilendi-rilmesine devem edilecektir. Bu bilgilendirmeler küçük gruplar ve birebir eğitimler halinde önlemler alınarak yapılacaktır.

8- Kurumda yeni çalışmaya başlayan tüm personelin rutin oryantasyon eğitimi yanında mutlaka CO-VID-19 koruyucu önlemler konusunda eğitimi sağlanmalıdır.

9- Tüm sağlık çalışanları COVID-19 semptomları yönünden sorgulanmalıdır. Birimlerde günde iki kez ateş ölçümleri ve semptomlar yönünden sorgulama sistemleri geliştirilmeli ve semptomatik olan sağlık çalışanlarının COVID-19 polikliğinde değerlendirilmesi sağlanmalıdır.

10- Asansörler kullanım amaçlarına göre ayrılmalı, maske takılmadan asansöre binilmesinin önlen-mesi, sosyal mesafeyi koruyacak kapasitede kullanılması için uyarı ve denetimler yapılması, en az günde üç kez temizlik ve dezenfeksiyonu (1/100 çamaşır suyu) sağlanmalıdır.

3

11- Hastanelerde ortak kullanılan ve sık temas edilen yüzeyler (elektrik düğmeleri, kapı kolları, …) düzenli olarak temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir (1/100 çamaşır suyu).

12- Ortak kullanılan telefon, bilgisayar,…gibi cihazların kullanıcılar tarafından dezenfeksiyonu (% 70 alkol) sağlanmalıdır.

13- Tüm temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri için kontrol listeleri oluşturulması ve ilgililerce bu liste-ler kullanılarak kontrollerin sağlanması önerilir.

14- Tüm hastanede kağıt, karton dosya, vb ile iletişim ve transfer işleri en aza indirilmeli, bilgisayar sisteminde iletişim geliştirilmelidir.

15- Hastanenin tüm alanlarında oda tipi klimalar birden çok kişinin bulunduğu alanlarda, özellikle hasta hizmeti sunulan birimlerde çalıştırılmamalıdır. Kimsenin bulunmadığı süreçlerde çalıştırılabilir-se de birden çok kişi varlığında kapatılmalıdır.

16- Pencereler açılarak bulunulan ortam sık sık havalandırılmalıdır.

17- Kargo, sipariş , posta ..teslimleri sağlık hizmeti sunumu alanlarında yapılmamalı, teslimatlar ter-cihen dış ortamda gerçekleştirilmelidir.

18- Hastaya danışma hizmeti sunabilen tüm çalışanlar ve hasta arasındaen az 1 metre mesafe olacak şekilde düzenleme yapılmalı, uygun ise bariyer oluşturulmalıdır. Çalışanlar cerrahi maske ve siperlik kullanmalıdır.

19- Hastaların kullandığı sedye, tekerlekli sandalye gibi gereçler her hasta kullanımı sonrası dezen-fekte edilmelidir.

20- Tüm bilimsel, eğitim toplantıları mümkün olduğunca internet ortamında yapılmalıdır. Eğer zo-runlu ise küçük gruplar ile herkesin maske kullanımı ve sosyal mesafe şartları sağlanarak ve en kısa sürede tamamlanacak şekilde düzenleme yapılmalıdır.

21- Tüm idari, eğitim, sosyal, ortak kullanım alanlarında “COVID-19 Pandemisi Normalleşme Döne-minde Çalışma Rehberi” nde yer alan öneriler dikkate alınmalıdır.

POLİKLİNİK VE AYAKTAN HİZMET SUNUMU ALANLARI

1- İlgili birimler mümkünse muayene için pencereli, havalandırması kolay odalarda muayene yapabi-lecek düzenlemeler yapmalıdır.

2- Odalarda sağlık çalışanları ve hastalar arasında 1,5-2 metre mesafe sağlayacak düzenleme yapıl-malıdır.

3- Odalarda alkol bazlı el antiseptikleri bulundurulmalıdır.

4- Odalarda muayene ve hizmet sunumu için gerekli gereçler (tansiyon aleti, steteskop,…) ve bu ge-reçlerin, yüzeylerin dezenfeksiyonu için gerekli olan malzemeler bulundurulmalıdır.

5- Muayene sırasında oda tipi klimalar çalıştırılmamalıdır.

6- Muayene sürecinde eğer oda penceresi olan bir oda ise pencereler açık tutularak havalanma sağla-nacak, hasta çıktıktan sonra yüzey dezenfeksiyonu sonrası hasta alınabilecektir.

7- Muayene odası merkezi havalandırması olmayan, penceresiz bir oda ise hasta çıktıktan sonra yüzey dezenfeksiyonu yapılıp kapı açılarak bir süre beklendikten sonra yeni hasta alınacaktır.

4

POLİKLİNİK VE AYAKTAN HİZMET SUNUMU SÜRECİ

1- Sadece randevulu hastalara hizmet sağlanacaktır. Randevusu olmayan ve klinik durumu acil olma-yan hastalar acil birime yönlendirilmemelidir. Bu hastalar bilgilendirilerek randevu sistemine yönlen-dirilecektir.

2- Randevusu olduğu birimde değerlendirilen hasta başka bir birime yönlendirilecekse randevu sis-temi ile ilgili birime başvurması önerilmelidir. Hemen görüş almak gerekli ise ilgili birimle iletişim sağlanarak hasta yönlendirilmelidir

3- Her hastaya öncelikle COVID-19 riskini belirlemek için sorgulama yapılmalıdır. Bunun için ateş ölçülmeli ve aşağıdaki bulgu/bilgiler sorgulanmalıdır:

• Anamnezde son 14 gün içinde ateş, halsizlik ve yaygın kas ağrısı, öksürük, nefes darlığı, koku-tat duyusunda azalma, ishal

• Son 14 gün içinde ev halkı ya da çalıştığı yerde COVID-19 tanısı alan hasta varlığı

Bu sorgulamada risk saptanan olgular COVID-19 polikliniğine yönlendirilmelidir.

4- Pandemi sürecinde her hasta ayırıcı tanısında COVID-19 dikkate alınmalıdır.

5- Muayene odalarında hasta dışında en fazla bir refakatçi bulunacaktır. Hasta ile sağlık çalışanları arasında sosyal mesafe korunmalıdır.

6- Muayene sırasında hastalarla yüz yüze temas eden sağlık çalışanları cerrahi maske ve gözlük/yüz koruyucusu kullanacak ve el hijyenine özen göstermelidir.

7- Gözlük/yüz koruyucu kişiye özel olacak ve kullanım sonrası dezenfekte edilecektir (% 70 alkol).

8- Hastalara ortak kullanılan ekipmanların (steteskop, tansiyon aleti,,…) her kullanımdan sonra de-zenfeksiyonu (% 70 alkol) sağlanmalıdır.

YATAKLI SERVİSLERDE DÜZENLEMELER

1- Tüm yataklı birimler servisleri yeni döneme uygun olarak düzenleyecek ve yeni yatak kapasiteleri-ni bu düzenlemeye göre güncelleyecektir.

2- Tüm servislerde hastalar tek kişi olarak yatırılacak, koğuşlarda yataklar arası mesafe en az 2 metre olacak şekilde planlanarak bu şekilde yeni yatak yerleşimleri düzenlenecektir.

3- Her gün ve kirlenme olduğunda hasta odalarında temizlik ve dezenfeksiyon (1/10 ve 1/100 çamaşır suyu ile) yapılacaktır.

4- Serviste hastalar için kullanılan ekipman hastaya özel olmalı, ortak kullanılan ekipman varsa has-talarda kullanımı sonrası dezenfekte (% 70 alkol) edilmelidir.

5- Hastalara yakın temas durumunda kullanılacak yıkanabilir önlükler hasta başında asılı olarak bu-lundurulacaktır.

6- Her hasta odasında ve ortak kullanım alanlarında alkol bazlı el antiseptiği bulundurulmalıdır.

7- Hasta odaları camlar aralanarak havalandırılmalı, odada sağlık çalışanları varken ya da odada bir-den çok kişi yatıyorsa klima kullanımından kaçınılmalıdır.

5

YATIRILARAK TEDAVİ PLANLANAN HASTALARAM HİZMET SUNUMU

1- Yatarak tedavi görmesi planlanan hastalar COVID-19 yönünden değerlendirilecektir.

a. Bu değerlendirmede anamnezde son 14 gün içinde ateş, halsizlik ve yaygın kas ağrısı, öksürük, nefes darlığı, koku-tat duyusunda azalma sorgulanacaktır.

b. Son 14 gün içinde ev halkı ya da çalıştığı yerde COVID-19 tanısı alan hasta sorgulanacaktır.

Bu değerlendirmede şüpheli bulguları olan hastalar COVID-19 polikliniğine yönlendirilecek ya da serviste yatırılıp izole edilerek COVID-19 PCR testi, hemogram (lenfopeni, CRP, ferritin yüksekliği yönünden) , solunum bulguları olan hastalardan BT istenecek ve bu sonuçları ile ilk planda CO-VID-19 olasılığı düşünülmeyen hastalar ilgili servislere yatırılarak tedavileri yapılacaktır.

2- Acil olgularda acil birimdeki triyaj sistemine göre değerlendirme yapılarak yatırılacaktır.

3- Yatan hastalar hergün COVID-19 bulguları yönünden değerlendirilecek ve şüpheli bulgu varlığın-da COVID-19 yönünden değerlendirilecektir. Bu değerlendirme sürecinde tercihen tek kişilik odada izolasyonu sağlanarak sürecin sonuçlanması beklenecektir.

4- Yatan hastaların cerrahi maske takması sağlanacaktır.

5- Yatan hastalarda ziyaret kısıtlaması uygulanacaktır. Ziyarete, hastanın ihtiyaçlarını karşılamak için, mesai saatleri dışında ve bir kişi olarak izin verilebilecektir. COVID-19 tanısı ya da şüphesi olan olgularda ziyarete izin verilmemelidir.

6- Yatan hasta için tercihen refakatçi kabul edilmeyecek, refakatçi gerekli ise tek kişi olarak refakatçi sağlanacaktır. Refakatçiler için tanımlayıcı bir sistem (kart) oluşturulacaktır. Refakatçilere enfeksiyon kontrolü konusunda bilgi verilecek, mutlaka cerrahi maske takması sağlanacaktır. Refakatçilerin di-ğer hasta odasına, serviste sosyal alanlara girmesi önlenmeli ve hastane içinde dolaşmaması gerektiği hatırlatılmalıdır.

7- Servislerde tüm hasta bakım, tedavi hizmetleri yapan personel ile temizlik ve yemek personeli cer-rahi maskeve gözlük/yüz koruyucu, gerekli durumlarda eldiven kullanacaktır.

8- Sadece yoğun temas gereken uygulamalarda yıkanabilir önlük kullanılacaktır. Önlük hasta başında hastaya özel olarak kullanılabilecek, yeniden kullanım sırasında önlük giyilirken eldiven kullanılacak, giydikten sonra eldiven çıkarılacak ve el hijyeni sağlanacaktır. Kontamine olan, kirlenen önlükler hemen, kontaminasyon yaşanmazsa günlük olarak değiştirilecektir.

9- Aerosol oluşturan işlemlerden mümkün olduğunca kaçınılacak, böyle bir işlem yapılması gerekli ise tek kişilik bir odada yapılacak, yattığı odada yapılması gerekiyorsa diğer hastalar çıkarılarak işlem sırasında odada en az sayıda kişi bulunması sağlanacak, kapı kapalı tutulacak ve işlemden sonra oda-nın havalanması sağlanarak içeri girişe izin verilecektir.

10- Aerosol oluşturan işlemler sırasında odada bulunanlar, yüz koruyucu, eldiven, N95/FFP2 maske (üzerine cerrahi maske), tek kullanımlık ya da tekrar yıkanabilir önlük kullanacak ve odadan çıkarken bu ekipmanı uygun şekilde uzaklaştıracaklardır.

11- Tek kullanımlık önlük, cerrahi maske ve eldiven Tıbbi Atık olarak atılacak, yıkanabilir önlük uy-gun olarak çıkarılarak yıkamaya yollanacak şekilde toplanacak, N-95 maske yeniden kullanım ama-cıyla daha önce belirtildiği şekilde çıkarılarak saklanacak, yüz koruyucu % 70 alkol ile dezenfekte edilerek saklanacaktır.

6

12- Eldivenin doğru kullanımına dikkat edilmelidir. Eldiven kullanımında hasta ve/veya yakın çevre-si teması sonrasında eldiven çıkarılmalı ve el hijyeni unutulmamalıdır.

13- Hastalara bu dönemde nebülizatör ile ilaç uygulamasından kaçınılmalıdır. Bunun yerine yüksek dozda ölçülü doz inhaler tedavileri önerilmektedir.

14- Bu süreçte en büyük sorun Yoğun Bakım Üniteleri ve Acil Birimi’nde yaşandığı için tüm servisler öncelikle bu birimdeki hastaları kabul etmelidir. Gerektiğinde bu birimlerden ilgili servislere hasta yatışı konusunda başhekimlik aracılığı ile yatış yapılabilmelidir.

COVID-19 TEDAVİSİ SONRASI SERVİSE ALINAN HASTALAR

1- COVID tanısı alan, tedavisi tamamlanmış, üç gündür COVID-19 yönünden bulguları tamamen kaybolmuş hastalardan iki kez PCR incelemesi (tercihen biri alt solunum yolu örneği) negatif bulu-nanlar ilgili AD servislerine alınabilir.

2- Bu hastalar ilgili serviste tek kişilik odada yatırılmalı ve bakım veren personel mümkünse ayrılma-lıdır.

3- Hastalar serviste COVID-19 bulguları yönünden yakından izlenmeli ve servise yatışın 5 ve 14. gününde PCR tetkiki tekrarlanmalıdır.

AEROSOL OLUŞTURAN TÜM İŞLEMLER İÇİN ÖNERİLER

1- Entübasyon, resüsitasyon, bronkoskopi, endoskopik işlemler, nebülizatör tedavileri, solunum sek-resyonları aspirasyonu, yüksek akımlı oksijen tedavisi, videolaringoskopi, diş hekimliği uygulamala-rı, solunum fonksiyon testleri,…aerosol oluşturan işlemlerdir.

2- Ayrıca, Ağız-Boğaz muayeneleri, oftalmolojik/göz dibi muayeneleri, santral venöz kateter takılma-sı süreci, diş tedavileri de yoğun temas olarak tanımlanan ve aerosol oluşturan uygulama gibi değer-lendirilmesi gereken işlemlerdir.

3- Aerosol oluşturacak işlemler mümkünse negatif basınçlı odalarda yapılmalıdır. Böyle bir oda yoksa pencere ile havalandırılabilen odalarda işlem yapılmalıdır.

4- Negatif basınçlı, özel havalandırması olmayan ya da penceresi bulunmayan odalar bulunmadığında işlem sırasında hasta dışında gereken en az sayıda kişi bulunmalı, kapılar kapalı olmalı, işlem sonrası havalandırma sağlandıktan sonra diğer kişiler içeri girmelidir. Bu tür odalarda UV ile oda havası de-zenfeksiyonu riski azaltmak açısından katkı sağlayabilir.

5- Aerosol oluşturan işlem sırasında odada olanlar N-95/FFP2 maske, gözlük/yüz koruyucu, koruyucu önlük ve eldiven kullanmalıdır. N-95/FFP2 maske kullanımında maskenin yeniden ve uzun süreli kullanım önerilerine uyulmalı, bu nedenle N-95/FFP2 üzerine cerrahi maske takılmalı ya da siperlik ile koruma sağlanmalıdır.

6- Bronkoskopi işlemleri riski nedeniyle malignite tanı ve tedavisi, yabancı cisim aspirasyonu, santral hava yolu obstrüksiyonu, masif hemoptizi gibi durumlarda yapılabilir. Diğer durumlarda hastaya göre karar alınmalıdır.

7- Semptom, temas ve radyolojik şüphe olmayan hastalarda PCR testi olmadan işlem yapılabilir. Bu durumlarda şüphe söz konusu ise en az 24 saat arayla iki negatif PCR sonucu uygulama yapılması önerilir.

8- Yoğun aerosol oluşumu nedeniyle işlem sonrası ortamın en az 30 dakika havalandırılması önerilir.

7

9- Üst solunum yolu örnek alınması işlemleri COVID- örnek alma birimlerinde ya da ilgili servislerde aerosol oluşturan işlem süreci gibi yapılacaktır.

CERRAHİ /GİRİŞİMSEL İŞLEM UYGULANACAK HASTALAR

Sağlık Bakanlığı rehberleri ve bilimsel bilgiler ışığında cerrahi/girişimsel işlemlerin kademeli olarak başlaması gerekmektedir. Bu süreç CTF ameliyathanelerinin düzenlenmesi, altyapı ve malzeme du-rumunun belirlenmesi, Yoğun Bakım Üniteleri’ndeki düzenlemeler, COVID hastalarının yatışındaki değişimler dikkate alınarak düzenlenecektir. İçinde bulunduğumuz duruma göre ;

1- Elektif operasyonlar ve işlemler mümkün olduğunca ertelenmeye devam edilmelidir. Acil ve Ön-celikli olguların operasyonları yapılmalı, öncelikli olguları Cerrahi ve anestezi ekibi birlikte belirle-melidir.

2- Acil olarak başvuran hastalar Acil Birimi’nde COVID-19 yönünden değerlendirilip şüpheli bulgu olmayanlar cerrahi yönünden değerlendirilir. COVID-19 şüphesi bulunan olgularda acil cerrahi endi-kasyonu varsa bu hastalar için tanımlanmış ameliyathaneye yönlendirilir.

3- İkinci değerlendirme operasyon öncesi anestezi ekibi tarafından yapılır. Bu süreçte uygun kişisel koruyucu ekipman (KKE) ile (cerrahi maske, gözlük/siperlik, uzun kollu-su geçirmez önlük, bone, eldiven) anestezi hekimi değerlendirme yapar. Bu değerlendirmede anamnez, ateş ölçülmesi, ayrıntılı fizik muayene, akciğer filminin ve/veya BT incelenmesi ve solunum örneğinden PCR tetkiki yer alır.

4- COVID-19 PCR testi cerrahi işlemden en az 48 saat önce yapılmalıdır. Test negetif sonuçlanır fakat COVID-19 yönünden risk yüksekse ikinci bir test istenebilir. Negatif sonuçlar ile yedi gün geç-meden işlem uygulanmalıdır.

5- COVID-19 pozitif veya olası vakalarda elektif girişimler ertelenmeli, acil cerrahiler için has-talar direkt ameliyathane odasına alınmalı ve COVID-19 için ayrılmış ameliyathanelerde ameliyat edilmelidir. Bu ameliyathaneler tercihen negatif basınçlı olmalı, olamıyorsa > 25/saat hava değişimi sağlanmalıdır.

6- Bu değerlendirme sonunda COVID-19 dışlansa bile tüm hastalara Sağlık Bakanlığı 26.04.2020 tarihli Pandemi Döneminde Ameliyathanelerde Alınacak Genel Önlemler rehberine göre işlemler uy-gulanır.

7- Bu rehber gereğince tüm hastaların (COVID -19 şüphesi olsun, olmasın) operasyonlarında tüm ameliyat ekibi N95/FFP2 maske, steril cerrahi önlük, steril eldiven, Gözlük/yüz koruyucu, tek kulla-nımlık bone, tek kullanımlık ayak koruyucu/galoş kullanmalı, bu ekipmanı rehberde önerilen sıra ve yerde çıkarmalı ve el hijyeni önerilerine en üst seviyede uymalıdır.

8- Hastanın işlemi için yatış ve çıkış işlemleri hastanede kalış süresi en aza indirilecek şekilde plan-lanmalıdır.

9- Operasyon sonrası çevre dezenfeksiyonu rutin önerilere uygun yapılmalıdır. Dayanıklı yüzeylerde 1/100 çamaşır suyu, görünür kirlenme varlığında 1/10 çamaşır suyu, hassas yüzeylerde % 70 alkol kullanılabilir.

10- Temizlik elemanı tıbbi maske, gözlük/yüz koruyucu ve yıkanabilir önlük, eldiven kullanmalıdır.

11- Ameliyat odasında kontamine tekstiller sıçratmaya neden olmadan toplanmalı ve kapalı kap ile çamaşırhaneye ulaştırılmalıdır.

12- Kullanılan cerrahi aletlerin toplanması, sterilizasyon ünitesine ulaşımı ve sterilizasyon/dezenfek-siyon süreçleri rutin önerilere uygun şekilde yapılabilir.

8

13- Anestezi uygulamaları konusunda yaklaşımlar için Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dalı tara-fından bir rehber hazırlanması uygun olacaktır.

AMBULANSLA HASTA NAKLİ

1- Ambulanslarda kişisel koruyucu ekipman hazır olarak bulundurulmalıdır.

2- Genel durumu iyi ayaktan hastaların naklinde, hastaya tıbbi maske,ambulans personeline ise tıbbi maske ve gözlük/yüz koruyucu kullanılır.Kontrolsüz olarak öksüren veya aspirasyon ihtiyacı olabile-cek hastalarınvarlığında en az N95/FFP2 maske, tulum/önlük, eldiven ve gözlük/yüz koruyucukul-lanılmalıdır.

3- Hasta nakli sonrasında hemen ambulanslar temizlenmelive dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. Temiz-leme işlemi kişisel koruyucuekipman (önlük, maske, yüz koruyucu eldiven) giyilerek yapılmalıdır.

4- Rutin alanlar için 1/100 çamaşır suyu, yoğun kontamine alanlar için

1/10 çamaşır suyu, hassas yüzeyler ve ekranlar için % 70 alkol kullanılır.

RADYOLOJİ ÜNİTELERİNDE UYGULANACAK KURALLAR

1- Bu konuda Sağlık Bakanlığı 22.04.2020 tarihli Radyoloji Ünitelerinde Enfeksiyon Kontrolü rehbe-ri’nde farklı birimlere (BT, MR, Ultrasonografi vb) ait öneriler bulunmaktadır.

2- Tüm hastalar için radyolojik tanı ünitelerinde aşağıda belirtilen damlacık ve temasönlemleri alın-malıdır. Uygulamanın ayrıntıları HEKK talimatlarından öğrenilebilir.

3- İşlem için gelen tüm hasta ve hasta yakınları tıbbi maske takmalıdır. İşlem odasına mümkünse hasta dışında kimse alınmamalıdır.

4- Sağlık çalışanı mümkünse hastadan en az 1 metre uzak olacak şekilde davranmalı, eğer 1 m ve daha yakın olması gerekirse tıbbi maskenin yanı sıra eldiven, önlük ve gözlük/yüz koruyucu kullanmalıdır.

5- 4-Hasta odadan çıkarıldıktan sonra temizlik ve dezenfeksiyon (rutin dezenfeksiyon için 1/100 ça-maşır suyu, yoğun kontaminasyon varlığında 1/10 çamaşır suyu, hassas yüzeyler ve ekranlar için % 70 alkol kullanılabilir) yapılmalıdır.

6- Temizlik yapan personel tıbbi maske, önlük, eldiven ve göz koruyucukullanmalıdır.

7- Yeni hasta temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinden sonra alınabilir

8- Uzun süreli olarak odada kalan (15 dakika ve daha fazla) ve maske takması mümkün olmayan has-talar sonrası dezenfeksiyon sonrası bir süre kapı açılarak oda havalandırması sonrası hasta alınmalıdır.

TEMİZLİK VE DEZENFEKSİYON İŞLEMLERİ

1- Temizlik personelleri kişisel koruyucu ekipman kullanmalıdır (eldiven maske, önlük)

2- Tüm işlemler temizden kirliye doğru yapılmalıdır.

3- Eldiven kullanımında işlem sonrasında başka yüzeylere dokunmadan çıkarılması ve el hijyeni sağ-lanması kritik öneme sahiptir.

4- Uygulamada önce temizlik ve sonrasında dezenfeksiyon uygulaması yapılmalıdır.

5- Temizlik ve dezenfeksiyonda öncelikle dokunulan yüzeylere yoğunlaşmalıdır.

9

6- Su ve deterjanlatemizlik sonrası hastane dezenfeksiyon işlemine geçilmelidir.

7- Rutin alanlarda. 1/100 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) ya da klor tablet (ürün önerisine göre) kullanılabilir. Klor bileşikleri yüzeylerde korozyon oluşturabileceğin-dendayanıklı yüzeyler için kullanılması önerilir.

8- Hasta çıkartıları ile kirlenmiş yüzeylerde 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipokloritCas No: 7681-52-9) ya da klor tablet (ürün önerisine göre) kullanılır.

9- Hassas yüzeyler ve ekranlar için %70 likalkol de yüzey dezenfeksiyonu için kullanılabilir. Geniş alanların dezenfeksiyonunda alkol kullanılması önerilmez.

10- Cihaz dezenfeksiyonlarında üretici firma önerileri dikkate alınmalıdır.

11- Hasta hizmeti sunulan alanlar, hasta odaları, bekleme alanları, asansörler, çok dokunulan yüzeyler dışında koridor, duvar, açık alanlar,..vb alanlarda dezenfeksiyon uygulaması önerilmez.

12- Kişilerin bulunduğu ortamlarda ya da kişisel koruyucu ekipmanlarla dezenfeksiyon uygulamaları önerilmemektedir.

HASTANE ÇALIŞANLARINDA ENFEKSİYON KONTROLÜ

1- Sağlık çalışanları ve diğer çalışanlar COVID-19 konusunda küçük gruplar olarak ve bire bir eği-timlere devam edecektir

2- Eğitim materyelleri , internet üzerinde, servislerde görsel malzemeler ile desteklenecektir.

3- Hastane Enfeksiyon Kontrol Komitesi tarafından yerinde gözlemler ve denetimler ile sahada yaşa-nan temel aksaklıklar belirlenerek temel sorunların çözümüne yönelik çalışmalar yapılacaktır.

4- Kişisel Koruyucu Ekipman kullanımı sahada değerlendirilerek aksaklık/yanlışlıklar belirlenecek-tir.

5- Tüm sağlık çalışanların semptomlar yönünden takipleri ilgili birimlerde yapılacak, bu takiplerde günde iki kez ateş takibi de yer alacaktır.

6- Özellikle çalışanların semptomlarını birim sorumlusuna aktarması ve bu çalışanların COVID-19 polikliniğinde değerlendirilmesi sağlanacaktır.

7- Çalışma ortamında COVID-19 saptanan bir çalışanın çalışma arkadaşları Temaslı Polikliniğinde değerlendirilerek gerekli işlemler yürütülecektir.

8- Özellikle riskli alanlarda çalışan sağlık çalışanlarının (hematoloji, onkoloji, radyasyon onkoloji-si,…) takipleri ve aynı zamanda ev halkındaki şüpheli olgular ile birim içinde bir takip ve kayıt sistemi oluşturulup yakından takibi sağlanmalıdır.

9- Kişisel Koruyucu Ekipman (KKE) kullanımında Sağlık Baknlığı önerileri, Hastane Enfeksiyon Kontrol Komitesi, CTF COVID-19 Bilim Kurulu önerilerine titizlikle uyulmalıdır. Ek-1 Sağlık Ba-kanlığı KKE önerileri, Ek-2 KKE giyme çıkarma sırası görseli yer almaktadır. yer almaktadır.

10- Riskli birimlerde görev yapan sağlık çalışanlarının düzenli aralıklarla PCR ile kontrolleri yapıla-caktır.

10

Birim Sıklık Örnek alma yeri Acil, COVID-YBÜ 5-7 günde bir Acil BirimiEnfeksiyon Hastalıkları, Göğüs Hastalıkları Hekimleri 5-7 günde bir COVID-19 polikliniği

COVID servisinde görev yapan hemşireler 5-7 günde bir COVID-19 polikliniğiCOVID servisinde nöbet tutan hekimler, örnek alma birimi görevlileri

Nöbetten 5-7 gün sonra COVID-19 polikliniği

Entübasyon, Bronkoskopi, Endoskopi ,… işlemlerinde görev alan ekip 5- 7 günde bir COVID-19 polikliniği

Onkoloji, Hematoloji, Radyasyon Onkoloji-si çalışanları 5-7 günde bir COVID-19 polikliniği

PCR laboratuvarı çalışanları Haftada 2 kez COVID PCR Laboratuvarı

11- Sağlık çalışanlarının sosyal alanlarda koruyucu önlemleri uygulamada yaşadığı sorunlar ile ilgili çalışmalar yapılmalıdır:

• Servis, yemekhane, kantinlerde bu kuralların denetimi Başhekimlik tarafından düzenlenmelidir.

•Anabilim Dalı içindeki sağlık çalışanlarının sosyal alanlarındaki düzenlemeler ve denetim Anabilim Dalı başkanlıkları tarafından yürütülmelidir. Bu konuda çalışanların çalışma takvimleri uygun şekilde düzenlenebilir.

• İdari alanlarda konunun düzenlemeleri ve denetimler birim sorumluları belirlenerek bu kişilerce yürütülmelidir.Sağlık çalışanları arasında COVID-19 enfeksiyonu yayılımında hastalarla karşılaşma dışında semptomların olmadığı dönemde ya da belirgin olmayan bulgular varlığında diğer sağlık çalışanlarından bulaşmanın da önemli olabileceği bildirilmektedir. Yapılan gözlemlerde sağlık çalı-şanlarının bir arada oldukları durumlarda sosyal mesafe ve maske kullanımı konusunda yeterli özeni sağlamadıkları gözlenmiştir. Tüm sağlık çalışanlarının bu konuda özen göstermeleri büyük önem ta-şımaktadır. Anabilim Dallarında bu konuda düzenlemeler yapılması ve uygulamaların takip edilmesi gerekmektedir.

11

KAYNAKLAR

1-https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/. TC Sağlık Bakanlığı COVID-19 PANDEMİSİNDE NORMAL-LEŞME DÖNEMİNDE SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞMA REHBERİ Bilimsel Danışma Ku-rulu Çalışması . 1 Haziran 2020

2-https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/rehberler/covid-19-rehberi/COVID-19_REHBERI_EN-FEKSIYON_KONTROLU_VE_IZOLASYON.pdf TC Sağlık bakanlığı. Halk Sağlığı Genel Müdür-lüğü. COVID-19 (SARS-CoV-2 ENFEKSİYONU)(Bilim Kurulu Çalışması) ENFEKSİYON KONT-ROLÜVE İZOLASYON

3-https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/enfeksiyon-kontorl-onlemleri/COVID19-RadyolojiUnite-lerindeEnfeksiyonKontrolu-22042020.pdfCOVID-19 Radyoloji Ünitelerinde Enfeksiyon Kontrolü Güncellenme Tarihi: 22.04.2020

4-https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/enfeksiyon-kontorl-onlemleri/COVID19-SaglikKurumla-rindaSosyalOrtamlardaAlinacakOnlemler.pdfCOVID19-SaglikKurumlarindaSosyalOrtamlardaAli-nacakOnlemler. Güncelleme Tarihi:20.04.2020

5-https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/enfeksiyon-kontorl-onlemleri/KISISEL_KORUYUCU_EKIPMAN_KULLANIMI.pdf

EK-1. COVID-19 HASTALIĞINA YÖNELİK SAĞLIK KURULUŞU, PERSONEL VEFAALİYET TÜRÜNE GÖRE KULLANILMASI ÖNERİLEN KORUYUCU EKİPMANLAR (a)

Yer Hedef Personel/Hasta Aktivite Kişisel Koruyucu Ekipman İşlem Tipi

YATAKLI TEDAVI KURUMLARI

Hasta Odası Sağlık Personeli Hastaya direk bakım verme

Tıbbi (Cerrahi)MaskeÖnlükEldivenGözlük/Yüz koruyucu

Damlacık çekirdeği: aerosol oluşturan işlem-ler (b)

N95/FFP2 maske ÖnlükEldivenGözlük/Yüz koruyucu

Temizlik personeli Hasta odasına girerken

Tıbbi maskeÖnlükEldivenGözlük/Yüz koruyucu (eğer organik materyal veya kimyasal sıçrama riski varsa)

Refakatçiler (c) Hasta odasına girerken

Tıbbi maskeÖnlükEldivenGözlük/Yüz koruyucu (eğer 1m’den fazla yaklaşılacaksa)

Hasta geçişinin olduğu tüm diğer alanlar (klinikler, kori-dorlar gibi)

Sağlık personeli dahil tüm personel

Hastayla temas sağla-mayacak tüm aktiviteler Tıbbi maske

Triyaj Sağlık personeliHastayla doğrudan temas içermeyen ön değerlendirme (d)

En az 1 metre mesafeyi sağlayacak şekilde yapılmalıdır.Tıbbi maske Gözlük/Yüz koruyucu

Solunum yolu semp-tomları olan/olmayan hastalar

Her durumdaEn az 1 metre mesafeyi sağlayacak şekilde hareket etmeli. Hasta tolere edebiliyorsa tıbbi maske takması sağlanmalı

Güvenlik/sekreter vb. idari personel Her durumda

En az 1 metre mesafeyi sağlayacak şekilde düzenleme yapılmalıTıbbi maske

Laboratuvar Laboratuvar teknisyeni Solunum örnekleriçalışılırken

N95/FFP2 maskeÖnlükEldivenGözlük/Yüz koruyucu

Ofis alanları Sağlık personeli dahil tüm personel

Hastalarla temasgerektirmeyen tüm idari görevler

Sosyal mesafenin korunmasıKorunamadığı durumda TıbbiMaske

(a) Aerosol içiren işlemler: aspirasyon, bronkoskopi ve bronkoskopik işlemler, entubasyon, endoskopi, solunum yolu numunesi alınması gibi solunum sekresyonları ile yoğun temas gerektiren işlemler(b) Uygun KKE kullanımına ek olarak sık el hijyeni ve solunum hijyeni her zaman uygulanmalıdır. KKE kullanımdan sonra tıbbi atık kutusuna atılmalı, KKE takmadan önce ve de taktıktan sonra el hijyeni uygulanmalıdır.(c) Ziyaretçiye izin verilmez. Refakatçi bulunmasının zorunlu olduğu hallerde, KKE’yi takıp çıkarmaları ve KKE’yi takmadan önce ve sonra el hijyeni uygulamaları hakkında bir sağlık çalışanı tarafından bilgilendirilmeli ve denetlen-melidir.(d) Bu kategori, en az 1 metre mesafeyi korurken dokunmasız termometreler, termal görüntüleme kameraları kullanma-yı; sınırlı gözlem ve sorgula-mayı içerir.

COVID-19 HASTALIĞINA YÖNELİK SAĞLIK KURULUŞU, PERSONEL VE FAALİYETTÜRÜNE GÖRE KULLANILMASI ÖNERİLEN KORUYUCU EKİPMANLAR (a)

Yer Hedef Personel/Hasta Aktivite Kişisel Koruyucu Ekipman İşlem Tipi

AYAKTAN TEDAVİ KURUMLARI

Poliklinik Sağlık PersoneliSolunum yolu semptomları olan hastanın muayenesi sırasında

Tıbbi maskeÖnlükEldivenGözlük/Yüz koruyucu

Sağlık personeliSolunum yolu semptomları olmayan hastaların muayenesi sırasında

Standart önlemler ve tıbbi maske, risk değer-lendirmesine göre diğer KKE

Solunum yolu semptomları olan/olmayan hastalar

Her durumda Hasta tolere edebiliyorsa tıbbi maske tak-ması sağlanmalı

Temizlik per-soneli

Solunum yolu semptomları olan hastaların değerlendi-rildiği odaların temizliğinde

Tıbbi maskeÖnlükİş eldiveniGözlük/Yüz koruyucu (eğer organik matery-al veya kimyasal sıçrama riski varsa)Bot ya da kapalı iş ayakkabısı

Bekleme alanıSolunum yolu semptomları olan hastalar

Her durumda

Hastanın tıbbi maske takması sağlanmalıdır. Hasta en kısa zamanda izolasyon odasına veya diğer kişilerden ayrı bir alana alınma-lıdır. Eğer bu mümkün değilse diğer hasta-larla arasında en az 1 metre mesafe olacak şekilde bekletilmelidir.

Solunum yolu semptomları ol-mayan hastalar

Her durumda Tıbbi maske

İdari OfislerSağlık personeli dahil tüm per-sonel

İdari görevler Sosyal mesafenin korunmasıKorunamadığı durumda Tıbbi maske

Triyaj Sağlık personeli Hastayla doğrudan temas içer-meyen ön değerlendirmea

En az 1 metre mesafeyi sağlayacak şekilde yapılmalıdır.Tıbbi maske Gözlük/Yüz koruyucu

Solunum yolu semptomları olan/olmayan hastalar

Her durumda Hastayla en az 1 metre mesafe sağlanmalıdır. Hastanın tıbbi maske takması sağlanmalıdır.

(a) Uygun KKE kullanımına ek olarak sık el hijyeni ve solunum hijyeni her zaman uygulanmalıdır. KKE kullanımdan sonra tıbbi atık kutusuna atılmalı, KKE takmadan önce ve de taktıktan sonra el hijyeni uygulanmalıdır.

(b) Ziyaretçiye izin verilmez. Zorunlu hallerde COVID-19 hasta odasına girmeleri gerekiyorsa, KKE’yi takıp çıkarmaları ve KKE’yi takmadan önce ve sonra el hijyeni uygulamaları hakkında bir sağlık çalışanı tarafından bilgilendirilmeli ve de-netlenmelidir.

(c) Bu kategori, en az 1 metre mesafeyi korurken dokunmasız termometreler, termal görüntüleme kameraları kullanmayı; sınırlı gözlem ve sorgulamayı içerir

COVID-19 HASTALIĞINA YÖNELİK SAĞLIK KURULUŞU, PERSONEL VE FAALİYET TÜRÜNE GÖRE KULLANILMASI ÖNERİLEN KORUYUCU EKİPMANLAR (a)

Yer Hedef Personel/Hasta Aktivite Kişisel Koruyucu Ekipman İşlem Tipi

HASTANIN TAŞINMASI SIRASINDA

Geçici izolasyon alan-ları (Hastanın servise alınmadan önce bekle-diği alan)

Personel İzolasyon alanına giren ancak direkt yardımda bulunmayan

1 metre mesafe koruma Tıbbi maskeEldivenGözlük/yüz koruyucu

Personel, sağlık personeli

Hastanın sağlık merkezine trans-portuna yardımcı olanlar

Tıbbi maskeÖnlükEldivenGözlük/yüz koruyucu

Temizlik personeli İzolasyon alan temizliği

Tıbbi maskeÖnlükTemizlik eldiveniGözlük/yüz koruyucu(organik sıvıların sıçramaihtimali olduğu durumlarda)Çizme veya kapalı ayakkabı

Ambulans ya da trans-port araçları Sağlık personeli Şüpheli COVID-19 hastalarını

sağlık kuruluşuna naklederken

Tıbbi maske (aerosol oluş turan işlem sırasında N95 maske)ÖnlükEldivenGözlük/yüz koruyucu

Hasta geçişinin olduğu tüm diğer alanlar (klinikler, koridorlar gibi)

Araç Şoförü

Sadece COVID-19 hastalığı olduğundan şüphelenilen hastanın nakil aracını sürüyor ve sürücü bölmesi COVID-19 hastasından ayrı bir bölüm ise

En az 1 metre mesafe sağlanmalıdır.Tıbbi maske

COVID-19 hastalığı olduğundan ş üphelenilen hastayı araca bindirme ve araçtan indirme esnasında yardımda bulunduğun-da

Tıbbi maskeÖnlükEldivenGözlük/yüz koruyucu

COVID-19 olduğundanşüphelenilen hasta iledoğrudan temas yok, ancaksürücü ve hasta bölmeleriarasında ayrım olmadığında

Tıbbi maske

COVID-19 hast-alığı olduğundan şüphelenilen hasta

Sağlık kuruluşuna naklederken Tolere ederse Tıbbi maske

Temizlik personeli

COVID-19 hastalığı olduğundan şüphelenilen hastaların sağlık kuruluşuna taşınmasından sonra ve bunlar arasında temizlik

ÖnlükTemizlik eldiveniGözlük/yüz koruyucu(organik maddelerden veya kimyasallardan sıçra-ma riski varsa)Botlar veya kapalı iş ayakkabıları

(a) Uygun KKE kullanımına ek olarak sık el hijyeni ve solunum hijyeni her zaman uygulanmalıdır. KKE kullanımdan sonra tıbbi atık kutusuna atılmalı, KKE takmadan önce ve de taktıktan sonra el hijyeni uygulanmalıdır.

(b) Ziyaretçiye izin verilmez. Zorunlu hallerde COVID-19 hasta odasına girmeleri gerekiyorsa, KKE’yi takıp çıkarmaları ve KKE’yi takmadan önce ve sonra el hijyeni uygulamaları hakkında bir sağlık çalışanı tarafından bilgilendirilmeli ve de-netlenmelidir.

(c) Bu kategori, en az 1 metre mesafeyi korurken dokunmasız termometreler, termal görüntüleme kameraları kullanmayı; sınırlı gözlem ve sorgula-mayı içerir.

GİYME SIRASI

* Kollarını iki yana açarak otur kalk, ekipmanın bütünlüğünü kontrol et

KKE’yi delik-yırtık açısından kontrol et El hijyeni sağla1

Önlük Giy Gözlük tak / Yüz Koruyucu Tak

Cerrahi Maske / N95-99 Maske Tak(burnu, ağzı ve çeneyi tamamen içine almalı)

Non-steril Eldiven Giy(eldiveni kol manşetlerinin üzerine kadar çek)

2 4

3 5

EK-2. OLASI/KESİN COVİD-19 HASTA ODASINA GİRERKEN KİŞİSEL KORUYUCUEKİPMAN (KKE) KULLANIMI

Cerrahpașa Tıp FakültesiCOVID-19 Pandemisi

Normalleșme DönemindeÇalıșma Rehberi

IUC-Cerrahpașa Tıp FakültesiCOVID-19 Bilim Kurulu

T.C. İS

TANB

UL ÜNİVERSİTESİ - CERRAHPAŞA

CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTES

İ

1827

DİKKAT GEREKTİREN DURUMLAR

• Eldiven bütünlüğü bozulduğu veya belirgin bir şekilde kontamine ise çıkar, el hijyeni sağla veyenisini giy• Koruyucu ekipman ile odadan çıkma• Koruyucu ekipman ve tıbbi atıkları ara odada muhafaza et (güvenli alan)• Atıkların kapağını kapalı tut• Aerolizasyon işlemlerinde (entübasyon, aspirasyon, bronkoskopi) N95-N99 tak

El Hijyeni Sağla4

EK-2. OLASI/KESİN COVİD-19 HASTA ODASINA GİRERKEN KİŞİSEL KORUYUCUEKİPMAN (KKE) KULLANIMI

ÇIKARMA SIRASI

Eldiveni Dikkatli Çıkar, Tıbbi Atığa At Önlük Çıkar, Ön Tarafına Dokunma ve İçe Katla, Tıbbi Atığa At

El Hijyeni Sağla Gözlük Yüz Koruyucu Çıkar Güvenli Alana Koy

1 3

2

Cerrahpașa Tıp FakültesiCOVID-19 Pandemisi

Normalleșme DönemindeÇalıșma Rehberi

IUC-Cerrahpașa Tıp FakültesiCOVID-19 Bilim Kurulu

T.C. İS

TANB

UL ÜNİVERSİTESİ - CERRAHPAŞA

CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTES

İ

1827