vaklflar dergİsİ - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/d00143/1971_9/1971_9_karamagaralib.pdfsimide...
TRANSCRIPT
VAKlFLAR GENEL MtlDtlRLtl(';t) YAYlNLARI
VAKlFLAR DERGİSİ Metinden hariç 364 Resim, 48 Plln ve Krokl, 43 Fotokopi, 38 Desen ve 13 levha'yı havldlr.
SAYI • IX •
ı
TIPKIBASIM
PYS V AKIF SİSTEM MATBAASI - ANKARA - 2006
EDIRNE E8KJ CAMliN KITABIURl VE MIMARIMIZDEKI YERI
Baki Cami, sanat tarihçileri tarafmdan buaüne bclar mOstakli bir.....,.. tırma ve inceleme koousu olarak ele almJNmıştır. Baki Camlin piAm ilk dofa Gurlitt tarafından~ hatalı olarak yaymlanmış, o &ünden buaQDe bUtiln y&JIDiarda bu pllıı iktihas wya kopya edllmlpir. Aynı tekilde kitabelerin olammasmda ,apdan yanlqlar da bir yazardan dJieriDe intibi etmiştir.
Bvliya Çelebi'nin •·uıu c.mi" olank aDdJiı Ye .. klr-ı bcltm" üzıe ,... pldılun l6yledill cami,1 her keoan ciittan 49.50 m. olao bir alanı kaplamaktadır ( l. Şekil). Yapı tamamm kesme taştandır ( 1·2 Ra.). ICeDarlan z.ao m. ölçl\sUndcki dört blm ayak. c:8minin içini Oç salma ve dokuz bölmeye ayırmaktadır. Bu bölmeler 13.5 m. çapmda bir lrubbe ile ört6lmtlftür. llerkezdeki kubbe bu dört ayala otunar. Dller kubbeleri taşıyan sivri komc:rler bir 'fe1& iki ,&lde du9arlanlaki pmıe ayaklara da,aıımaktacbr. Yan sabmlarda banalrfar daireYictir. Jee. merienlen kamali pndantiflerie aeçifml.ftir. Orta sahm yan sahmlardan daha yübekdr. Burada bmaklar ~
ı. C. o.tıa. Dk.._ Aııll'a ;sk, o.· 1 lin ... ~ l, ........ Jtlt.ll , t.f a.; Dr • ..,.. o-., ..... Jl s n U, G. L , ..... Wf/11»; o.- Mart ~. Btlisee 1MIIıl, 54-!J. L, ......... JMt; Obar ' • 5 r • ..._ •• o....lı dMt llılıMid, ~IS. L , ........ .,... .,.. ,...,., ma-·• 1'11\: ı 1d h ....,.., ... , ......... ..... ,. •• n 1 ~ ..... ldlııllııl, Mbıra .... m.m. .... K. ..,. ' ........... -u.r ... o-.ı.a. a.llri, .74 . •.. ........ ItliS: A. ~' J• ... o-lt ............ .. a.l, »e . ... ........... ~ '/IDI. 'l'lııa ..... lll ..t, o.ı- •clıfa s•c. I~IST. a., c::wc:.., JM.. ...... H..,.. YıldR, Twttısik e.-, ..... a., ...... .,.
1. ...,_ ÇeleW, ..,.trans, Ul, a.QI. a., 1,.. ...... w ..
leyMn KARAMACARAU
kiqendir ve her kubbede delişik bir tarz uyaulamruşbr. Cümle kapısından cilişte yer alan birinci kubbe sekiz dillmlidir ve tepesinde bir fener bulunmaktadır., Xubbeye burada tromplarla ortadaki kubbede mubmasb konsollarla, mihrap önündekinde de ÜÇiell·
lerle seçilmiştir. Orta sahmJa yan sa· hmlar arasındaki fark dışta da belirtilmiştir. Gurlitt, Hammer'den nalden "fatih zamanmda hall camide in~t yapılchlmı ve orta kubbenin de o zaman kapanıp daha evvel Bursa Ulu CamiiDdeki Jibi açak bırakıiJDlf oldutunu tahmin ettiJini" söylemektedir.• Gel'çekten Eski Cami'de ele, Bursa Camiinele oldulu gibi küçüle küçüle camiin içinele kalmış, fonksiyon ve karakteri· ni kaybetmiş bir aviuyu bulmak mümkündür. Fakat burada aviuyu örten kubbe orta kubbe delil, tepesinde fener bulunan birinci kubbe olmak lı.. zım aeJir. Camiiniki yanında bulunan bpılann mihftri ile cephede yer alan cümle kapısından seçen mihverin bu bölmede kesifmelm de bunu dolrular.' Ancak biz bu kubbenin sonradan kapatılmadıtını. dolrudan dolnıya fenerli olanak inşa edildiJini düşünüyoruz (3. R.es.) .
Evliya Çelebi'nin "musanna" oldu· tunu bydettill mihrap çok geç devil'" lerin boyalı tezyinab ile asli karakterini bybetmiJtir. Minber beyaz mer· merdenclir. Yan yüzleri rdmtlerle, gee>-
J. Y.a- O... AaMolu Tl.rt • .....W... Dst• ~ .,...-....: A,._... '-'· 0..,. - •, 6.C., 66. le)"l. J.tO. a., lfJI.
4. c. Gartlu. a. .... J , • · 5. A. Jltwuı, L a., ~. S.
332
metrik örgülerin kaynqmasından dolan bir arabesk süslemektedir ( 4. Res.). Bu tip kompozisyon, Buna Y~ şii Cami &ibi. XV. yüzyılın eliler eser· lerinde görülür.
Camide, Il. Murad'ın daveti üze. riDe Edirneye gelen Hacı Baymn Veli ye ait bir kursU bulunmaktacbr.• Bvliya Çelebi "Hacı Bayram Velt burada itiWa airub çok ibadet ederek nice yüz. bin adamı, va'z ~ nasihat ile irşat et· miştir. Halen kürs:yy·i şerifleri bir köşede teberruken mahfuz durur" demek· tecfir1.
XadmJar mahfeli H. 1020 (M. 1612) yılmda Filibeli Ramazanollu adında bir şahıs tarafından yaptınlmıştır.
Camiin içinin aslında sade oldulu· nu dUşünüyonız. Evliya Çelebi de ••ne. nın-i camide öyle ztb-u ziynet üzre masl6bat yoktur" demektedir.' Duvarlarda bulunan ve ayaklan kaplıyan yırzılar XVIII. yüzyıldan XX .• yüzyıla kadar, fasılalarla ywlmıştır. Bunlann bir ltısını ı. Sultan Mahmud devrincieki tamirde, diler bir kısmı ise 1863 yılı. daki tamir sırasınde ilAve edilmiş olmalıdır. Daha sonra da devrin JDef}ıO.r hattatları zaman zaman camii batlan ile süslemişlerdir. Kıble tarafında, ayaklar ~rindeki Hadislerden saJda.. ki 1770 de Cezaidi Hasan Hoca tarafın. dan yazılmıştır. HUnkAr mahfelinin bulundutu duvarda da Mustafa Tevfik Efendinin 1904 yılında yazclıJı S(izel bir .hat yer almaktadır. Minberin salmda asılı olan levbada altın yaldızla yazü. mış "Besmele" ise Sultan n. Abdulhamid'in imzasmı taşımaktadtr' (S. Res).
Orta sahmdaki kubbelerin içi 1863 tarihinde çok kötU barok tezyinatla doldurulmuştur. Bu barok tezyinat ve • aralanndaki sanat deleri taşıyanlar
6. T. GOtWttpı, laMa AııpikJopedbi, l!dlnıt Jılld. de$1, lll • • •
7. Bvliyl Çelebi lll, .,J, • ·
a. s.u,. ÇeWıı. m. .,., •· 9. fdıiqlu Hllle)'la Yalclıı, a;e., 47, s.
bulunm.akla beraber - yazılar, esasen blın ve basık ayaltiann mekAnda ya. rattJiı alır tesiri büsbütün arttırınaktadırlar.
Camlin cephesinde beş kemerli bir soa cemaat mahalli mevcuttur. Kıble mihverinln üzerinde bulunan onadaki balme kubbelidir ve yüksektir. Çapraz tonozla örtUlU olan yan kısımlar daha aşalıdad.ır. Esasen bina kesme taştan illf& eclilmiş oldulu halde son cemaat mahalli tuıla hatılh o~ öriilmüştür. Kemalt Söylemezol)u nun da işaret ettili Jibi .. , bu kısmm binaya ballanışı çok zayaftır.
Abdest alınata mahsus musluldar son cemaat mahallinin önündedir. Dr. Osman Rifat kışın bu musluklardan sıcak su akıtıldıJını söyler.11 .
Caminin esas portali mermerden ve mubmasb olarak yapılmıştır. Bu mubmaslar ıuruplar halinde aşatıya doJru sarkan salkımlar teşkil etmektedir. Batıdaki kapı kınnızı ve beyaz taşlardan dekoratif olarak öriilmüştür (6. R.es.). Girişin üst kısmı sade bir kemer kovanı biçimindedir.
Binanın kuzey cephesinin iki köşesinde birer minare bulunmaktadır. BunlardaD kuzey doludaki tek şerefeli ve sade; kuzey bata köşesindeki ise süslü ve çift şerefelidir (7. lles.) . Her Ş& refeye ayn yollarla çıkılmaktadır. Bu minarenin kaidesi ile Uç Şerefeli camiin burmalı minaresinin kaldesi arasında büyük bir benzerlik mevcuttur (8. Res.). Gurlltt'in plAnında ve ondan kopya edilen diJer pllnlarda kuzey-dotudaki. ilk minare gösterilmiştir.
Camide iki bant ve bir imza kita· besi bulunmaktadır(9. Res.). Minbeıin kapısı üstünde:
~\'\ ı:,UaLI\ t~.'J ıJbı.~l.,.- v Jt j Lv...\J . . .. . .
M. K. ..,......'ll, ..... 12-74 •••
ll. o. Asluıape ...... IJ .•.
•
--------•--_UKı_· CAMilM eciYM&UI vt MilwıiMblul vı.ai 333
"Murad Han'ın ollu Baye:zid'in olha Sultanu' i-'azaır. Mehıned'in ıünlerincle" d.enilmektedir.
Portaldaki bant kitabesi, Bldt E· feDcli'den oaklaı Tayyib Gökbillin tanıfmclaıı arap harfleri ile, u Osman Nuri Peaemeci tarafından cia litin haıfleıi ile ft bazı yanlışlarla ~.
SWüsle yuılmıf olan Uç satırbit tlta~ ı;netni şudur:
~•t')..f. T~-·~~r~~~''J'i .)II.LJ'~,:.Hc-~'""- •ı~ ;e\ ~'Jf::..
-'-~'~,1\
.&.J-J', .r~ ·'""" Vt .,aıt • ,., ı,..:... ~ '.J' .:_oi.L.Jl~\;., Uı.L.J\ ı:; .-ı 'J-ı'Jc ;.,t-'Y\,
L:..d' . u. . cr. (!:J'J .• d..L.-.i~ ;.,li...._j_L_ ı:J.J ı:J_.&I,,
r-=-..._ Jl,_!. _. .••.• J •'-J. ~'~ ( 116) ~"·ı;,
.Kitabe Osman b. Aftan'dan rivayet edlleD bir lwlisle batJ,amaktachr. "Her kim Allah lç:in madcl yapana, Allah da oalara camette öyle bir ev yapar. Bu QIDH şerifia yapılmaunı, Sultan, mıae,ed (,anbm edici), mUcahid. murablt, Allah'ın yardımı ile liva ( saocak~ 1Ml,nk) sahibi olmut; dUşrunt.n kahıeclea, ciODya ebJl~ adalet ve iyilik dalataıı: Sultan otlu Sultan Gıyuu'd-dün. Ja ve'ci-Dbı Meh..,.t b. Bayald HaD -Allah ooua sultaDIJiım baki blsm ve Iki cl6nyada (saltanatını) tamtsm • 816 ,.Imm $evval aymm ortalannda (141-4 Jllı Ocak aymın batlanDda) emretti:'
ICitabede aeçeo "Gıyasu'd-dünya ve'ci-Din" ünvam bütün Osmanh sultanlan içiDde yalnız Çelebi Mebmed tarafıMan Jmllanılm•ştır. Sultaoa ait dijer kitabelenle ve sikkelerde de bu ünvana
11. T. GtltU .... XY·XVI. eurtarcla I6M - .... .....................
rastlanmaktadır. "Murabıt" kelimesi, muhtelif zamaıılarda farklı manAlar kazanmalda beraber, genellikle ribatlar. da oturan fütüvvet ehli için kullanılmaktadır. Bunların hangi haJJerde rihatlarda oturabilooefi Şeyh Şibabeddin ~·nin Fütüvvetname adlı eserinde açıklanmış ve şarta ballanmı~ tır." Anadolu'da Aht1ik adı altmda ya· yılan bu teşkilltın Osmanlı devJetinin kuruluşu sırasında büyük yardımı olmuştu. Şeyh Edebali' den sonra Aht şeyhiilinin Sultan Murad Hüdavenditılr'a aeçtili 1366 tarihli bir icazetna· mcden anlaşılmaktadır.•• Çocuklutunu Tokat gibi tarikatterin bynaştılt bir şehirde aeçiren ve Bayezid Çelebi gibi suR bir bocası bulunan•s ve Tokatlı Aht Bayezıd'm otlu Hacı tvaz Paşa gibi bir sanatkArı saclarete setiren Çelebi Mehmed'in de Aht oldulu dUşUnülebilir. Eski Camiin kitabesinde seçen "Mura· bıt" ünvanı da bu fikri kuvvetlendirmektedir. Esasetı Sultan Mehmed'in "Çelebi" olarak anilması da, onun bir Osmanlı Je]ızadesi olmasanın delil. ta· ribtla ilişkisi bulunmasının bir delili sayılınalıdır. Sultan Çelebi Mehmed'in yaptırdılı Bursa'da'ki Yeşil zaviyeli-ca· mün-. aynı plAnı gösteren diler zaYiyelerde rastlanmayan ikioci katındaki muhteşem çinili hünUr mahfeli, ancak Çelebi Mehmecl'ia buradan Aht mera· simiDe nezaret ettiJi aerekçesi ile bir anlam kazanmakta ve bu sultanın da bir Abl . .;eyhi oldulu hakkındaki görüşümUzü desteklemektedir. Gıyasu'dDünya ve' d·Din llkabımn da yalnız bu sultan tarafından kullanılması onun dUnya görüşüne işaret etmektedir.
U. N. (lılıılay, flkllwee·AW ....__.. -.t -.lesi ll, .... s .• ~ FtıUicea Dcqlat. ll·IU, Aabra ltSZ.
If. E. B. $etııol)'a. M ' ,._ \"e lllrlbllu ıarilıJ.
21f. ... la&aııbul ....
tS. P. a. u.t-M. ~. Jtl\ab-ı Cihan.-..~ rt ._,.. 1. flf. a .• AMııra IM. I .H. ~. 0.· _.. Devletlilin llılıl)-. IC:flı..IMıı. 14S . . .. Allbra 1"5.
••· s. a,tcıc. ıı.- o-uaı 411m.ı. c~~~~Uçti..ı 1ı1r ..aıe-1, rAYiyeter .-. rht,.. ~. tttbat ...._. al HI~ na, zt. c. llt8Miul ltt.J.
334
Camiin batı kapısının üzerinde de sülüs hatla yazılnuş üç satırlık sanatk:ar kitabesi yer :ılmaktadır (10. Res.).
~'.u.\...::, J~ J'~'ı'->'r)Ll'~~~Jı; ( ..ı~WI)
j_...lJI L~ ı ..u. ; )~ 1-S.J...Ai_ ~\ı_)·~ . .jlJ.Y."
( q .. ~T }.-.
·.r<"'.) v-_..Jı.~ ttı' ;~..ı'~~--> ıb.:i' ~~J.\ V.J" J..W\
"Bir kimsenin mescidlerin yapılmasını üzerine aldı~ı görürseniz, onun mü'min oldu~na tanıklık edin" şeklindeki sanatkadarla ilgili bir hadisten sonra, "!>u aziz camie, mimar, emir?, soylu kişilerin iftihan, sadr Hacı Alaeddin başladı. Allah onun kıymetini da· im etsin. arnili ömer b. İbrahim'dir". denilmektedir. Kitabede yalnız "emir" kelimesi iyi okunmaınaktadır.
Tayyib Gökbilgin İslam Ansiklopedisindeki Edirne maddesinde, eserin "mimannın Konyalı Hacı Alaeddin ve kalfasman da Ömer b. İbrahim isminde biri oldu,Au garba açılan kapısı üze.. rinde yazılıdır" demektedir. Sonraki bütün yayınlarda bu "Konyalı" ve "kalfa" sözleri tekrarlanmıştır. Görüldüili gibi kitabede "Konyalı" veya Konya'ya benzer bir kelime yoktur. Hacı Alaed· din'in mimar oldulu açıkça kayıtlıdır. ömer b. İbrahim için kullanılan ketirnede "amil" yani "yapan" dır. Bu durumda eserin planını çizen Hacı Ala· eddin; bu plana göre binayı inşa eden Ömer b. tbrahimdir. Kalfa kelimesi de "amile" yanlış mana verilmesinden do~ muştur.
Metinde Hacı Alaeddin için "Sadr" ve "Emir" ünvanlan kullanılmıştırSadr kelimesi de muhtelif devirlerde farklı rütbe ve görevleri ifade etmiştir. l.H. Uzunçarşılı'ya göre Osman h ların bu devrinde bu kelime "Kazasker" karşılı·
#ı olarak kullanılm.ıştır.17 O halde Hacı Alaeddin de, Yeşil Camiin mimarı Hacı lvaz gibi, mevki ve rütbe sahibi ileri gelen bir şahsiyettir.
Hemen bütün neşriyatta, caınie 804/1403 de Süleyman Çelebi zamanında başlaıidıtı, Musa Çelebi zamanında devam edildi~i ve inşaatın Mebmed Çelebi zamanmda tamamlandı~ı yazılıdır. Bu rivayet geriye doAru Hibri Abdur_rahman Efendiye dayanmaktadır. Kitabelerde Süleyman Çelebi'nin ve Musa Çelebi'nin isimleri andmamaktadır. Hat. ta kuzeydeki portalda bulunan bant kitabesinde camiin Çelebi Mehmed tarafından tamamlanmasının de~il, yapılmasının emredildi~i kayıthdır. Ancak Çekhi M<·hmed'in de Edirne'yi Musa Çelebi'den 1413 de aldı~ı bilinmektedir. Bu camiin bir seneden az bir za. manda yapılması düşünülemez. Bundan dolayı Hibri Abdurrahman Efendinin venlili haberin do~rululunu kabul et· rnek durumundayız.
Tayyib Gökbilgin Badi Efendi'ye dayanarak Çelebi Mehmed'den sonra camiin bazı noksanlarının II. Murad tarafından tertib edildi~ini söylemektedir." lki şerefeli minarenin bünyesi ve kaidesi ile Oç Şerefeli Camiin minareleri arasındaki benzerlik bu nakli dotnılamaktadır. Fakat biz son cemaat mahallinin de, tu~la batıUar atılarak farklı bir tarzda inşa edilmesinden ve esas yapıya zayıf olarak batlanmasın· dan dolayı, esas kitle ile beraber de~il, sonradan, II. Murad zamanında, iki şerefeli minare ile birlikte ilave edilmiş oldu~ kanaatındayız. Caminin pencerelerinin bir kısmı da daha sonra Mimar Sinan'ın nezaretinde açtınlmıştır.19
Evliya Çelebi, camiin kıble duvanrun arkasında, içinde güzel sesli ku~ lann bulundulu bir çiçek bahçesinden
17. I.H. tl~nçaflıh, a .e., SO. s.
ll. T. Gökbll&ln, Paşa Uvası, 197. s .
19. A. Rrlllt, .Mimar Sinan, 4l. s., Istanbul, 1931.
---------EOiRNE ESI<i CAMiiH KiT~\.ERi VE MitMRiMiZDo:i YERi ___________ _335
bahsetmektedir.20 Burada, zambak, Jale, sümbül, nergiz, gül ve erguvan gibi güzel kokulu çiçekler yetiştirilmektc ve bunlar mütevellisi tarafından, mevsiınine göre, küçük kaplar içinde camiin saflan arasma konulmakta imiş. Bu bahçenin caminin vakıflan arasında olduilJnu kabul etmek lazımdır. Çünkü tapu defterlerinde Ii. Murad'ın yaptırdı~ı Daru'l·Hadis camiinin evkafı arasında camiin bahçesinde yetişen çiçeklerden elde edilen SOO akçelik bir gelir de sayılmaktadır.21
Çelebi Mehmed tarafından camiye yanındaki, 108 gö:r dükkanla 35 göz hücreyi ihtiva eden 14 kubbeli Bedesten vakfedilmiştir.22 Böylece şehirde dini merkezle ticari merkez birleştirilmiş olmaktadır. Burada S. Eyice'nin tesbit etti~i Türk şehirciliğinin özelliklerinden birini görmekteyiz.23 Evliya Çelebi bu camiin <:emaatinin her zaman çok oldu~u söylemektedir. Edirne'de inşa edilen ilk Osmanlı camii olması dolayısı ile, yalnız burada batibin hutbede eline kılıç almasının, Hacı Bayram Veli'nin kürsüsünün bu camide bulunmasının ve mihrabın sağ tarafındaki pencerede Kabe'nin "Rükn-i Ye· mani" denilen köşesinden kopmuş ve cami yapılırken getirilmiş olan taşın gömülü olmasının yarattığı mistik hava cemaatı toplayan faktörler arasında sa· yılabilir. Fakat ticari merkezin camiin hemen yanında olması başta gelen faktör olmalıdır.
Eski Cantiin asıl özelliği ve değeri, Türk camii mimarisinin mekan gelişmesinde çok mühim bir merhaleyi teşkil etmesidir. Eski camide uygulanan plan, birçok varyantl:ıra vücut verdiği gibi, değişik ölçülerde aynen tekrarlanmış· tır. Bu plan Selçuklulardan gelen Ulu
20. E,·Jiya Çelebi, Se~-ahatnamc lll. 431. s.
2t. T. Cökbilain, P~ U\'&SI, 212. s.
22. T . Gökbilain. a.c .. 197. s.
23. S . E,-Kıe, Les "Dedc,ıcn's" dans I'arehitc<:lııre
Turquc, Atti del s.e-condo conarcsso intcmaıionalc di ııre Turca, 114-117. s.
Cami tipinin son merhalesidir ve kH\sik Osmanlı camilerinin şemasını da bir embriyon halinde taşımaktadır.
Yıldırım Bayezid tarafından yaptınhnış olan Bun;a'daki Ulu Cami, 12 ayak üzerine oturan takriben 10.60 m. çapında 20 kubbe ile örtülüdür. Eski Camide ayak sayısı dörte inmiş, kubbe çaplan 13.50 metreye çıkmış ve kare biçimindeki sahaya 9 kubbe yerleştirilmiştir. Ölçüleri itibariyle Eski Cami Bursa Ulu Camiinin 16 kubbelik saha· sına tekabül etmektedir ki bu inşa bakımından bir ilerlemedir. Burada iç mekan daha az bölünrnüştür. Bu, geniş ve toplu mekana do~ıu atılnnş büyük bir adımdır. Eski Camide teşekkül eden döı-t ayak ve üç sahın klasik Osmanlı Camilerinde uygulanan şemanın ilk örne~idir. Hatta burada orta sahın, daha yüksek yapılarak, yan sahınlara göre bunun ehemmiyeti belirtilmiştir. Bu, gelişmenin istikametini tayin etmekte:. dir. Daha büyük çapta bir kubbc inşa edebilecek bir mimarın yapaca~ı hamle, orta sahnı açmak, genişletmek olacaktır. Eski Camideki yan sahınların aynen muhafaza edilerek orta sahnın bir misli açıldığını, genişletildi~ini tasavvur edecek olursak, birinci kubbe ile orta kubbenin yerine 27 m. çapında büyük bir kubb~ oturtulacaktır- Mihrap ö.nündc ise 13.5 m. derinli~inde, bir misli genişlctildi~ine göre, 27 m. genişliğinde bir bölme tcşckkül edecektir ki burası da büyük kubbenin çapında bir yarım kubbe ile örtülebilir. lşte bu, kubbe çapı 26 metreyi aşan Eski Fatih Camiinin phlnıdır. Buna, B<>.yczi t camiinde olduğu gibi, mukabil tarafta bir yarım kubbc eklenecek ve gelişme bu yolda devam edecek, fakat bir merkezi kubbeye yarım kubbelerin eklenmesi ilc olan gelişmede dört ayak ve üç şahın şcması de~işmeyecektir.
Dimetoka' da yine Çelebi Mehmed taı-afındar. yaptırıl<1n camide ( 1420) Eski Cami planı bir başka istikamettc geliştirilmiş; bir t~~. dört yarım ku b-
336
. beli pllmn prototipi ortaya konmuştur. Burada dört aya~a oturan merkezi bir kubl>e; dört yanda birer beşik to. noz, köşelerde de küçük çapraz tonezlar mevcuttur. Bu beşik tonozların ya· rım kubbeye dönmesi basit bir teknik meselesidir. Nitekim bu camiden 21 yıl sonra -1441 de Tire'deki Yeşil ima· ret'te ilk yarım kubbenin ba~landıltnı görüyoruz.
Di~er taraftan Eski Cami'de orta salını açtı«unız ve fakat mihrap önüne
yanm kubbe ekl~meyerek buradaki lemesine sahnı kaldırdı~mız takdi:· de üç şerefeli'nin planı do~maktad e Üç Şerefeli'den de kubbesi 6 aya~a atı~: ran Ahmed Paşa; 8 aya#a oturan Rü . tem Paşa yoluyla Selimiye'ye ulaşılma~tadır.
ı . G?nıd"lüyb~r kki Eski Call\i mekan ge. ışmesın e ır avşak noktasıdır
k d' · d ve en ısın en sonra yapılan hamle] içinde bereketli bir ilham kayna~ı :l~ muştur.
EDIRNE ESKI CAMliN PLAN KROKISI
. ' ' ',
•: ..
, ,
' ' ' ' '' .. 1
' .. ,, ' . , ' ,
........... ,"' -... -- _ .. :. - . -... _ -... - -
• : '
· ~
· ~
- --------. '•
' ' ' ' '' l t . :· .. .
• ~-,<· ·"· , ,
. ' . •l . . . • .. ,. :\
1 •• ~ .... ~ ........ . .. , .
Vakıflar Gnl . Md. lüğü Ar sivinden
' • ,, 1 1
1 , ,
, , , ' , ' 1 ' ., •
' . . ., . \ ' ' ' ' · ',
Şekil : 1 - Edirne Eski Camii. PlAn. (A.S. Ülgen 'den ).
Resim: 1 - Bdirne Eski Camii. Genel görUnüş.
Resim: 2 - Edirne Eski Camii. Cephesinden görünüş. (Foto : H. Karamağaralı) .
Resim: l- Edirne Eski Camii. Kubbe Feneri. (t:c:~: H. Kaıamatarah).
Resim: 4 -Edirne Eski Camii. Mimberden detay. (Foto: H. Karnmnğnrnlı).
Resim: 5- Edirne Eski Camii. Harem. (Foto : H. K.aramaAaralı).
Resim: 6- Edirne Eski Camii. Kuzeybatı portalL (Foto : H. Karamağaralı).
Resim: 7- Edirne Eski Camii. Kuzeybatı köşesindeki çift şerefeli minarenin bidesi. (Foto : H. Karamalnr:ılı).
Resim: '9 - Edirne Eski Camii Bl\ııl Kilnbesl. (Vakıflar Genel MüdürlüAU Arşh•inden).