Verhaalanalysebegrippen

Herhaling + uitbreiding

Vragen verhaalanalyse- Verklaar de titel van het verhaal.- Wat is het thema/de thema’s van dit verhaal?- Bespreek 2 abstracte en 2 concrete motieven uit het verhaal.- Bespreek de ruimte van dit verhaal:

geografische/sociale/symbolische/sfeerscheppende ruimte- Bespreek de tijd van dit verhaal: flashbacks/flash

forwards/vooruitverwijzingen/terugverwijzingen- Bespreek het verhaalbegin en verhaaleinde. Welk effect heeft het verhaal

hierdoor?- Bespreek de personages in het verhaal. Noem bij iedere categorie minstens 1

voorbeeld.

Vragen verhaalanalyse- Bespreek met welk soort verteller we hier te maken hebben. Waarom heeft de

auteur hiervoor gekozen volgens jou? Beargumenteer je antwoord grondig.

TitelWat vertelt de titel van het verhaal ons over het verhaal?

‘Het vaccin’

Thema

Wat zijn de thema’s die in dit verhaal een grote rol spelen?

‘thema’s’ zijn abstracte begrippen zoals angst voor de dood (alle horrorfilms), liefde van een ouder voor zijn kind (Inception), broedermoord (Kaïn en Abel)

Het motief● In de literatuur wordt motief gebruikt in een enge en een ruime betekenis.

In ruime zin :onderwerp dat in verscheidene literaire werken, vaak uit heel verschillende tijden, wordt behandeld. Voorbeelden zijn het dubbelgangersmotief, het motief van de vadermoord, het onbewoonde eiland, het mannetje in de maan e.d.

In enge zin is motief een term uit de verhaalanalyse. Het gaat daarbij om een gegeven (voorwerp, verschijnsel, gebeurtenis) dat meerdere malen in een verhaal terugkeert en een meer dan gewone (symbolische) betekenis heeft, ook bekend als leidmotief. In die zin onderscheidt men concrete en abstracte motieven.

Concreet vs. abstract motief● Een concreet motief komt aan de

oppervlakte van het verhaal voor.

● Een abstract motief geeft de waarde of onwaarde aan die door het concrete motief wordt geïllustreerd. Vaak moet het door de lezer worden geformuleerd.

De ring staat symbool voor het abstracte motief van de aantrekkingskracht van het kwade.

Motieven in InceptionConcreet motief:

Abstract motief:

de onzekerheid over wat werkelijkheid is en wat een droom (geïllustreerd door de tol)

VerhaalbeginAb ovo

In medias res

post rem

Geografische ruimte

Sociale ruimte

Symbolische ruimte

Sfeerscheppende ruimte

Geografische ruimte

Sociale ruimte

Symbolische ruimte

Sfeerscheppende ruimte

Geografische ruimte

Sociale ruimte

Symbolische ruimte

Sfeerscheppende ruimte

Geografische ruimte

Sociale ruimte

Symbolische ruimte

Sfeerscheppende ruimte

RuimteSfeerscheppende ruimte

Ze zaten in een prachtig park, de zon scheen over het groene gras, hun dekentje lag gespreid en ze lagen languit te genieten van de spelende kinderen.

geografische ruimte

Forks is een triestig stadje, te klein om interessant te zijn en te groot om gezellig te zijn.

Sociale ruimte

symbolische ruimte

Personages● Protagonist

● Antagonist

● Tritagonist of

nevenfiguur

● Figuranten

SOORTEN VERTELLERSvertellende Ik-verteller

belevende ik-verteller

Jij-verteller

personeel vertelperspectief

auctorieel vertelperspectief

EFFECT OP DE LEZER?

Belevende ik-vertellerIk word naar een donkere ruimte geleid door een wachter. Hij trekt hard aan de ketting rond mijn hals. Ik zie een duistere figuur staan in de verte. Hij spreekt me aan. ‘Ik ben Voldemort’, zijn stem klinkt enorm hol, alsof ze al jaren heeft liggen rotten voor hij ze nu opnieuw heeft durven gebruiken. Hij heeft iets vast in zijn handen, het blinkt in het schaarse zonlicht dat door de ramen valt. ‘We zullen het samen gezellig maken’, hoor ik hem zeggen. Nu pas valt me op dat hij een zwaard in zijn handen heeft. Mijn handen beginnen nog harder te beven.

Vertellende ik-vertellerIk was enorm angstig toen Voldemort zijn gezicht toonde. Het was zo vreselijk vervormd, alsof zijn hoofd in bijtend zuur had gezeten. Ik vroeg me af wat hij met me van plan was. Had ik toen geweten hoe erg hij me haatte, ik had veel sneller proberen te vluchten. Ik kon natuurlijk niets anders meer doen dan te wachten en te hopen dat het goed afliep.

> doorgaans confronterend, vooral in combinatie met de o.t.t., als iemand die tegenover je zit en verslag doet.

> Moeilijker identificeren

Jij-vertellerJe wordt weggeleid uit de kerker. Je voelt dat er iets ergs gaat gebeuren. Bij iedere stap die je zet sluipt de angst dieper je ledematen binnen. Je ziet in de verte een schimmige figuur staan. Je probeert in de contouren een bekende te zien, maar het lukt niet. ‘Ik ben Voldemort’, hoor je hem zeggen. Je ziet in zijn handen iets blinken in het schaarse zonlicht, maar het is je niet duidelijk wat.

> De verteller stuurt je in je fantasie, in gedachten zie je jezelf doen wat je wordt opgedragen

> Grote betrokkenheid van lezer, maar lastig om vol te houden als lezerr

Personele hij-vertellerHet was vreselijk om te moeten toekijken. Harry werd uit zijn cel weggeleid naar de man in het zwarte gewaad . Hij begon te sidderen van angst toen de man zijn naam vertelde. ‘Ik ben Voldemort.’ Een kleine schreeuw van angst ontsnapte uit Harry’s mond. Voldemort toonde Harry zijn zwaard. Het blonk in de zon. ‘We zullen samen veel plezier maken’, gingen zijn woorden hol door de kerker.

> Hij-verteller

> We bekijken het verhaal nog steeds vanuit het perspectief van een personage

Auctoriële vertellerHarry voelde zich niet goed toen hij werd weggeleid uit de kerker. Hij voelde de pijn in zijn litteken opkomen. Hij zag een donkere figuur in de verte. De man die daar op hem stond te wachten, was Harry’s grootste vijand, Lord Voldemort. Voldemort had al jaren zitten wachten op dit moment, hij voelde zich dan ook opperbest nu. Hij bedacht zich hoe zoet wraak eigenlijk wel niet was en toonde zijn zwaard aan Harry, hopende dat hij zou beseffen dat hij hier niet was om vrienden te maken. Harry zag het zwaard blinken in het schaarse licht dat in de kerker viel. Een siddering van angst ging door hem heen. Hij dacht aan alles wat hij al verloren had in zijn leven: zijn ouders, zijn familie, en hoopte dat hij bij hen zou zijn als het allemaal voorbij was.

>>> Verteller als een soort God boven het verhaal.

TijdHistorische tijd: In welke periode van de geschiedenis speelt dit verhaal zich af?

anachronisme: fout tegen historische tijd

vertelde tijd (in verhaal) <> verteltijd (voor lezer, in pagina’s of minuten/uur)

flashback > een ‘tijdsprong’ maken naar een vroeger stuk in het verhaal (langer dan 1 zin)

flashforward > een ‘tijdsprong maken naar een later stuk in het verhaal (langer dan 1 zin)

vooruitverwijzing: gedachte of uitspraak van verteller die vooruit verwijst in verhaal

bv.:

Ik schudde zijn hand als een laatste strohalm. Later zou hij ons nog verraden, maar dat wist ik toen nog niet.

terugverwijzing: gedachte of uitspraak van een personage of verteller dat terugverwijst naar iets wat al in het verhaal gebeurd is.

Ik dacht aan de keer dat hij mij verraden had en voelde hoe zijn ogen zich vulden met angst.

Anachronisme

SpanningstechniekenEen schrijver kan op verschillende manieren spanning aanbrengen in een verhaal.

● informatie voor de lezer verzwijgen.

● de aanwezigheid van een geheim of raadsel dat beetje bij beetje wordt onthuld.

● het verhaal vertragen: de afloop van een situatie niet meteen vertellen, maar uitvoerig beschrijven.

● de personen in een enge of gevaarlijke situaties plaatsen.

● het verhaal in een griezelige of gevaarlijke omgeving laten spelen.

● het verhaal op een spannend moment afbreken (cliffhanger).

● een onverwachte wending gebruiken: er gebeurt iets onverwachts en verrassends waardoor jouw vermoedens over het vervolg totaal veranderen.

● het wekken van verwachtingen en het oproepen van vermoedens bij de lezer door aanwijzingen te geven over de afloop.

● het vervolg uitstellen: op het moment dat de ontknoping verteld lijkt te worden, stapt het verhaal over naar een andere gebeurtenis, naar een andere verhaallijn of naar een voorval uit het verleden (terugblik of flashback).

● de lezer een informatievoorsprong geven: de lezer iets vertellen wat de personages niet weten: ze dreigen in een gevaarlijke situatie terecht te komen, weten dit zelf niet, maar jij als lezer weet het wel.

Actiespanning vs. Pysychologische spannngEr zijn twee soorten spanning: actiespanning en psychologische spanning.

Bij actiespanning wordt het verhaal spannend door wat er direct gebeurt. Zo kan de hoofdpersoon betrapt en bedreigd worden.

Bij psychologische spanning gaat het om de gedachten en gevoelens van de hoofdpersoon. Het gaat om de angst voor wat er zou kunnen gebeuren. Vaak mondt psychologische spanning uit in actiespanning.