vida mekanizmalari
DESCRIPTION
vida mekanizmaTRANSCRIPT
-
Vida Mekanizmalar
Vedat Temiz
-
Vida Mekanizmalar
Aykr eksenler arasnda ina edilen dili mekanizmalar vida mekanizmalar grubunu oluturur.
Hiperboloid Mekanizmalar,
Spiral Dili Mekanizmalar,
Sonsuz Vida Mekanizmalar
Hipoid Dili Mekanizmalar
-
Hiperboloid Mekanizmalar
Hiperboloid, bir dorunun kendisi ile kesimeyen bir eksen etrafnda dndrlmesi srasnda tarad regle yzeydir.
Eksen etrafnda dndrlen doruya ana doru denildii takdirde, birer ana dorular boyunca teet olan iki hiperboloidden karlkl dilimler alndnda bu dilimler zerine uygun ekilde diler yerletirilerek mekanizmalar oluturulabilir.
-
Hiperboloid Mekanizmalar
deal hiperboloid mekanizmada diler arasnda izgisel temas olacaktr. Ancak, teknolojik zorluklar nedeniyle bu durum gerekletirilemez. Bu dililerde evolvente veya sikloide ok yakn di profilleri kullanlabilir.
Hiperboloid mekanizmalar imalatlar ile ilgili eitli teknolojik zorluklar nedeni ile gnmzde kullanlmayan mekanizmalardr. Yandaki hiperboloid ifti yerine iki adet silindir alnr ve bunlarn zerine helisel diler alrsa ortaya spiral dili mekanizmas kar.
-
Spiral Dili Mekanizmalar
Spiral dili ark mekanizmalar eksenleri aykr konumda olan iki mil arasnda helisel aln dililerle oluturulan mekanizmalardr.
zerine dilerin yerletirildii temel geometrik ekillerin iki adet silindir olmasndan ve bunlarn eksenlerinin paralel olmamasndan dolay e alan dilerin temas durumu teorik olarak noktasaldr.
-
Spiral Dili Mekanizmalar
-
Spiral Dili Mekanizmalar Genel zellikleri Vida mekanizmalar olmalarndan kaynaklanan nispeten byk
srtnme kayplar bu mekanizmalarn kk gler dnda kullanmn kstlar.
Aykr eksenler arasnda ina edilebilmeleri birok konstrksiyon problemine basit zmler bulunmas ynnde yardmc olur.
Dililerin kendi eksenleri dorultusunda kk konum farkllklar ve yer deitirmeleri mekanizmay etkilemez.
Mekanizma, dililerin eksenlerinin birbirlerine gre dorultularnda ve eksen aralnda imalat toleranslar iinde kalan sapmalara kar fazla hassas deildir.
Spiral dili ark mekanizmalarnda evrim oran 5 ten kktr.
-
Geometrik likiler ve Kinematik zellikler
Spiral dili ark mekanizmasn oluturan dililer normal modlleri ayn olan iki adet helisel dilidir.
Di profili iin teorik olarak bir kstlama olmasa da evolvent profil gnmzde bu dililerin tamamnda kullanlan tek profildir.
Normal artlarda dililer profil kaydrmaszdr. Kk di sayl pinyonlar alttan kesilmeyi nlemek iin
pozitif profil kaydrmal yaplabilir.
-
Geometri ve Hzlar
N-N dorultusu zerindeki hz bileenlerinin eit olmas gerekir.
0220201101 sinrsinrVkt
Kayma hz
-
Spiral Dili Mekanizmasnda Di Kuvvetleri
-
Srtnme Kayplar ve Mekanizmann Verimi
=90 ise
=0,1 ile hesap yaplrsa
-
Sonsuz Vida Mekanizmalar
-
Sonsuz Vida Mekanizmalar
Bir helisel dili olan arkn dii ile vida arasnda e alma zellii mevcuttur.
Bu sebeple aradaki temas izgiseldir.
Yk tama kabiliyeti spiral dili arklardan ok daha fazladr.
1
2
z
zi
14
Sonsuz vidann di says az saysdr.
-
Vidada az says
Bir vida, kendi ekseni etrafnda 360 dndrlrse, eksenel ynde hatve x az says kadar ilerler.
-
Avantajlar
1. Tek kademede byk evrim oran (100 e kadar).
2. Kompakt ve hafif bir yap sz konusudur.
3. Kilitli (otoblokajl) konstrksiyon sayesinde sadece vidadan ark enerji ak mmkn olur. Aksi yn kilitlenme yndr.
4. almas darbesiz ve sessizdir.
5. Kk miktarlarda sehim, nispeten rijitsistem.
-
Dezavantajlar
1. Diler arasndaki kayma srtnmesi nedeni ile izafi olarak dk verim.
2. Vida ark iin tribolojik karakteristikleri iyi olan ve nispeten pahal malzemeye ihtiya vardr.
3. Fazla anma ve kaynama riski
4. yi eksen ayar gerekli (arkn orta dzlemi ilevidann ekseni akmaldr)
-
Vida ve ark formlar
i=2530 i=100 e kadar i=100 e kadar
-
Sonsuz Vidada Temas Durumu
Ayn anda birden fazla di temas halindedir.
-
Genel zellikler
Eksenler aras mesafe deiimine kar ok hassastr.
Standart modl eksenel modldr. Bir kademede elde edilebilecek evrim
oran 100 den fazla olabilir. Diler arasndaki kayma hareketi sebebi
ile verimleri yuvarlanma mekanizmalarna gre dktr.
Vida ve arkn helis alar farkl olabilir, ancak ynleri ayn olmak zorundadr.
E alma iin arkn aln modl, vidann eksenel modlne eit olmaldr.
21 tx mm
-
Geometri
Vidann eksenel taksimat
xx mp
arkn aln taksimat
tt mp 2
Vida stroku
xxz mzpzp 11
Vida eimi1
1
1
1
1
tanm
x
m
x
m
zm
d
mz
d
mz
d
p
mxn pp cos
-
Geometri
Form faktr sonsuz vidann eilmeye kar rijitliini karakterize eder.Deeri 6 ile 17 arasnda seilir.Tavsiye edilen: 1011
x
m
m
dq 1Form faktr
1
1
1
1
1
tanm
x
m
x
m
zm
d
mz
d
mz
d
p
1/q
m
xm
mzd
tan1
1
q
zm
1tan
Vida eim as iin nerilen aralk ise m=15.25
-
Standart deerler
Standart modller [mm]
1,0 1,25 1,6 2,0 2,5 3,15 4,0 5,0 6,3 8,0 10,0 12,5 16,0 20,0
Standart ekseneler aras mesafeler (mm) [DIN 3976]
-
Geometri
Boyutlar ve eksenler aras mesafe
Sonsuz Vida ark
dm1=z1.mx/tanm d02=z2.mx
da1=d01+2. mx da2=d02+2.mx
df1=d01-2,5. mx df2=d02-2,4.mx
2
10
tan2z
zma
m
x
Genilikler
Sonsuz Vida ark
1 2 2 + 1 2 0,45 (1+4 )
-
Kullanlan Silindirik Vida Profilleri
ZA Profili: Eksenel kesitte trapez, enine kesitte Arimet spirali (az kullanlr)
-
Kullanlan Silindirik Vida Profilleri
ZN Profili: Normal kesitte trapez, eksenel kesitte hafif kavisli
-
Kullanlan Silindirik Vida Profilleri
ZK Profili: Normal kesitte dbkey, eksenel kesitte ibkey
-
Kullanlan Silindirik Vida Profilleri
ZI Profili: Normal kesitte dbkey, eksenel kesitte hiperbolebenzer, aln kesitte evolvent
Profil ekli, yzeyi meydana getiren dorunun sonsuz vidann di profili zerindeki konumu ile, yani imalat srasnda takmn kesici aznn sonsuz vida silindirine gre olan geometrik konumu ile belirlenir.
-
Hz durumu
Kayma hz
m
gcos
VV
1
-
Kuvvet durumu
2
1
11
2a
m
dt F
d
MF 1
02
22
2a
dt F
d
MF
)sin(
costanFFF
m
notrr
121
-
Verim
Vidadan arka enerji ak iin verim
)tan(
tan
m
m
1
arktan Vidaya enerji ak iin verim
m
m
tan
)tan(
2
m= ise verim sfr olur. (Otoblokaj hali)
Diler arasndaki srtnme katsays iin pratik deerler: =0,020,05
-
Yzey Zorlanmas
3
2
lim
/ dAdpE
NHHH
aKMZZ
ZZS
Emniyet katsays
Snr yzey zorlanmas
mr faktr, = (25000
)1/6
Yk tekrar faktr = [8
2+8]1/8
Elastiklik faktr
Temas faktr (ZI iin) = 2,05 (1
)0,34
arktaki dndrme momenti
letme faktr
32
2750limH
dM
-
Di dibi mukavemeti
At
limF
KF
bmUS
2
2
Didibi zorlanmas asndan ark kritiktir.
ark malzemesinin snr dayanm deeri
Modl
ark genilii
arka etkiyenTeetsel kuvvet
letme faktr
Emniyet katsays
-
Malzeme deerleri
ark malzemesi
Yzey Sertlii (HB)
Ulim[N/mm2]
Hlim[N/mm2]
Elas. Mod.[N/mm2]
ZE[N/mm2]1/2
G-CuSn12 80 115 26588300 147GZ-CuSn12 95 190 425
G-CuSn12Ni 90 140 310
98100 152GZ-CuSn12Ni 100 225 520
G-CuSn10Zn 75 165 350
GZ-CuSn10Zn 85 190 430
G-CuZn25Al5 180 565 500107900 157GZ-CuZn25Al5 190 605 550
GZ-CuAl10Ni 160 377 660 122600 164
GG25 250 150 350 98100 152
GGG70 260 628 490 175000 182
-
Vida ve ark Malzemeleri
ark Malzemeleri
Kalay bronzu-santrifj dkm: Byk yzey basnlar ve yksek alma hzlar
Kalay bronzu-kum dkm: Byk ykler
Dkme Demir: Dk evre hz ve dk gler
Alminyum alamlar: Hafif konstrksiyonlar, tatlar
inko alamlar: Dk scaklklarda
Vida genellikle elikten (sementasyon veya slah elii) yaplr.
-
Yalama
Kayma hareketi nedeni ile oluan yksek scaklk ve ar ykler, yksek viskoziteli ya kullanmn gerektirir.
Genelde 4 tip ya sz konusudur:
1) Mineral yalar (pirin dndaki arklar iin)
2) EP katkl mineral yalar (pirin dndaki arklar iin)
3) Polialfaolefin yalayclar (ok iyi yalama zellikleri)
4) Polialkalin glikoller (nispeten yeni rnlerdir.)
-
Sonsuz vidal g iletim sistemi
-
Vida arknn lenmesi
-
Endstriyel rnekler
-
Endstriyel rnekler
-
Endstriyel rnekler
-
Endstriyel rnekler
-
Hipoid dililer Eksenleri koni eksenleri ile akmayan erisel (spiral) konik dili
iftlerinden oluur.
Daha ziyade otomotiv sektrnde son dili olarak yer alrlar.
eklinin dndrlm hiperboloid olmas nedeni ile bu ismi almlardr.
Bu mekanizmalarn tasarmnda pinyon ve arkn spiral ynleri genellikle birbirine ters alnr.
Diler arasnda azmsanamayacak bir kayma hareketi olduundan verimleri yuvarlanma mekanizmalarna gre dktr.