คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตรApproaches to Political Science

ผศ.เชญ ชวณณ ศรสวรรณ วนท 3 สงห�คม พ.ศ. 2550

ฝรงมองวาวชานเปน Approach ของรฐศาสตรร�กศพทของรฐศ�สตรหนงสอชอ สถตและรฐศ�สตร“ ” ของ Stuart Witt

Skidmore College กลาวถงรากศพทของรฐศาสตร ดงน -Staatswissenschaft เปนภาษาเยอรมน Staat แปล

วารฐ swissenschaft แปลวาศาสตร แปลรวมวา ศาสตรแหงรฐ พบวา ศาสตรแหงรฐสอนครงแรกในเยอรมน

-Sciences of Politics วทยาศาสตรการเมอง เกดจากการประชมทมหาวทยาลย Tulane ในวนท 30 ธนวาคม ค.ศ.1903 และประชมอกครงทนวออลนในปค.ศ.2004

-Scientia Politica ภาษาอตาเลยน แปลวาวทยาศาสตรการเมอง ผใชคนแรกคอ เซนตโธมส อากนส (St. Thomas Aquinas) โดยนำามาจากหนงสอ Politics ของอารสโตเตล ศพทนนยมใชมากในศตวรรษท 13-14 และเปนสาขาวชาทสอนในมหาวทยาลยตางๆ เชน Aquino ในตอนใตของอตาล Heidelberg และ Leipzig ในเยอรมน Cracow, Prague และ Vienna ในปารส

สรป รฐศาสตรมาจากคำาวา Statt ภาษาเยอรมน ตรงกบ State ในภาษาองกฤษ สวน Swissenschaft ภาษาเยอรมน ตรงกบ Science ในภาษาองกฤษ

1

พลตรพระเจาวรวงศเธอกรมหมนนราธปพงศประพนธ (พระองคเจาวรรณ ไวทยากร) บญญตศพท Staatswissenschaft วา รฐศาสตร“ ”

ศตวรรษท 17 รฐศาสตรของมหาวทยาลยในเยอรมน จะศกษาเกยวกบ รฐ โดยอธบายวา รฐเปนอำานาจสงสดในเขตแดน มประชากร มรฐบาล และมอำานาจอธปไตย (อำานาจอธปไตยคออำานาจทตดสนใจไดดวยตวเอง) หลายประเทศมอำานาจอธปไตยแตกลบกลวประเทศอน เชน ไทยกลวอเมรกา (พมาเปนประเทศเดยวในอาเซยนทมทรพยากรธรรมชาตสมบรณเพราะยงไมถกตางชาตมาใชประโยชน)

ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช เขยนเรองสนอานกอนนอนเลาวา เรอโดยสารทองเทยวลำาหนง มผโดยสารหลายประเภท เชน นกธรกจ เศรษฐกจ นายทหาร วศวกร วนหนงฝนตก เรอจงไปชนหนโสโครก พอเรอแตก คนในเรอจงวายนำาไปอยบนเกาะ คนทรอดคอ หมอ วศวกร กปตน สถาปนก นายทหาร และหญงสาวคนสวยอกคนหนง พอตดเกาะนานหลายป ผชายทงหลายจงแยงผหญงกน สดทายคนทไดแตงงานกบผหญงคนนคอนายทหารเพราะมปน นายทหารคนนอางวาปนคออำานาจอธปไตย หากใครฝาฝนอำานาจอธปไตยกจะถกยงตาย ภายหลงนายทหารมลกสาวหลายคนจงยกใหแตงงานกบเพอนๆทเหลอ ลกคนสดทองเปนผชาย นายทหารมอบปนใหแกลกและบอกวานคออำานาจอธปไตย ใหนำาไปใชปกครองคนอน หากใครฝาฝนใหยงไดเลย แตลกพบวาลกปนหมด พอจงแนะนำาลกวาไมควรใหใครร เรองนสอนใหรวา อำานาจอธปไตยไมมจรง

2

มมมองของรฐศ�สตรของศ�สตรตะวนตกและศ�สตรตะวนออก

รฐศาสตรเปนการศกษาเรองอำานาจ ศาสตรตะวนตกบอกวาหากอยากมอำานาจกตองรวมศนยอำานาจ หลายประเทศจงรวมศนยอำานาจไวทประธานาธบด รฐธรรมนญป 2540 สงเสรมใหนายกรฐมนตรของไทยมอำานาจมากจนไมฟงเสยงจากรฐสภา กรณนายกฯทกษณใหเงนกแกพมาโดยไมมการคำาประกน ปจจบนพมาเปลยนรฐบาลและรฐบาลใหมของพมาไมรบผดชอบเงนกดงกลาว สรางความเดอดรอนใหไทยเปนอยางมาก เราจงตองฟองรองคณทกษณในคดอาญา หากไทยเราออกหมายจบ รฐบาลองกฤษกตองสงตวผรายขามแดนมา นอกจากวาคณทกษณจะขอลภยทางการเมอง

รฐศาสตรสมยแรกสนใจเรองอำานาจ รฐบาลอางวาเปนผใชอำานาจรฐเรยกวา อาณาสทธ (สทธทจะมอำานาจเหนอเขตแดน เชน นานนำา นานฟา)

ชนชาตทเกาแกในโลกมเพยงไมกชนชาต ไดแก กรก โรมน อยปต เปอรเซย (อหราน) อารยน (เนปาล ภฏาน สกขม และพบมากในอนเดยตอนเหนอ ชาวอารยนเปนเชอชาตทนยมแตงงานกนเองในกลม หลกฐานหลายอยางพบวาพระพทธเจามเชอสายอารยน ตนตระกลของพระองคคอศากยวงศ ชาวกรกเปนผสรางพระพทธรปใหญทสดในอฟกานสถาน แตกถกลมตาลบนทำาลายในปจจบน)

ชาวกรกและชาวโรมนเปนผสรางอารยธรรมใหแกฝรง โดยชาวกรก เปนผสรางปรชญา เปนวชาทคนหาเหตและผล โดยเรม

3

จากความด สวนชาวโรมนเปนผวางหลกการใชกฎหมาย เชอวากฎหมายจะทำาใหสงคมสงบสข

รฐศาสตรในตะวนตกจะเนนอำานาจ สวนตะวนออกจะเนนอำานาจทควบคมจตใจของผใชอำานาจอกทหนง เดมรฐศาสตรเปนเพยงวชาหนงเทานน หลงจากตงเปนคณะแลว การศกษารฐศาสตรจงแตกฉานมากยงขน

เกาฎลยะ นกปราชญชาวอนเดยเขยนหนงสอชอ ราชนต แนวคดนจะคลายกบแนวคดของมาคอาเวลล (Machiavelli) ชาวอตาล ผเขยนหนงสอชอ The Prince ในแงขององคความร ในเรองของอำานาจ ทงสองจะสอนผปกครอง (ราชา) ใหรจกการใชอำานาจ เพราะอำานาจมจำานวนจำากด กฎของการใชอำานาจคอ

1.ใชนอยครง เพราะหากใชหลายครงแลวคนจะไมกลว แตจะเกดความเกลยดแทน

2.ใชอยางเดดขาด เพอใหคนเกดความกลว แตไมควรทำาใหคนอนเกลยด

จากความคดทตรงกนนทำาใหเกดวชาปรชญาขน เรมแรกศกษาเรอง ความดและความงาม ภายหลงความดไดกลายมาเปนการศกษา สวนความงามกลายเปนวชาจรยศาสตร (Ethics)

ดานจรยศาสตร เชน คนโบราณบอกวา ชางหนง พระราชาทรงเครองหนง สภาพสตรหนง พระอกหนง ทงสคนนจะวงไมสวย เพราะชางวงจะเทอะทะ พระราชาทรงเครองวงจะไมสงางาม พระวงจะไมสงบ สภาพสตรวงกจะเป น ดงนนจงไมยอมวง แมฝนตกกจะยอมเดน

4

ในเรองของความด มการถกเถยงกนวาอะไรคอความด ความดมจรงหรอไม แลวยกเหตผลมาโตกน ในทสดกกลายเปนวชาตรรกวทยา

ก�รพสจนสรรพสงวาเปนจรงหรอเทจตามหลกพทธศาสนา ไดแก

1.ประจกษประมาณ คอรวามจรงและมองเหน พจารณาจาก1.1 อายตนะทง 6 ไดแก ตา ห จมก ลน รางกาย และจต1.2 ฌานสมาบต ไดแก ตาละเอยด เกดจากอานาปาณสต

คอมสตจากการควบคมลมหายใจ ทำาใหเหนสงดงน (1) ทพพจกขญาณ คอปญญาทเกดขนตอนมอารมณนง

สามารถมองเหนในสงทคนอนไมเหน(2) ปพเพนวาสานสตญาณ คอการระลกชาตได (เหนอดต)(3) จตปปาตญาณ คอการรอนาคต(4) อาสวกยญาณ คอการหลดพน จตแนนง สามารถ

เอาชนะกาลเวลาได (นกวทยาศาสตรยอมรบวาม Quarks ซงเปนอนภาคจว

ทสดทมองไมเหน นกวทยาศาสตรยงไมสามารถอธบายไดวาคออะไร)

2.อนมาณประมาณ พจารณาจาก2.1 รป (อนทรย/ตวตน) ศกษาวาทำาไมคนบางคนจงเกด

ในตระกลสง ผวพรรณด หนาตาด ชวตมความเจรญ มอายยน2.2 สตปญญา (ฉลาด) คอคนทมจตใจดงาม มคณธรรม

จรยธรรมสง3.สททธรรมประมาณ คอประมาณไดจากหลกธรรมะทถก

ตอง ซงระบไวในพระไตรปฎกของศาสนาพทธ

5

กฎธรรมช�ต (สงทหลกเลยงไมได) ไดแก1.อต คออากาศ เชน หนาฝน ฝนกจะตก2.พช (เลข/คำานวณ) คนจะคดคำานวณตลอดเวลา เพราะ

คนจะแสวงหาผลประโยชนโดยการคำานวณเปนตวเลขกอน3.จต คอการรบร 4.กรรม เปรยบเสมอนเงาตามตวมนษย5.ไตรลกษณ ไดแก สรรพสงไมเทยง (อนจจง) ทำาใหเกด

ปญหา (ทกขง) ดงนนจงไมอาจยดครองความเปนตวตนได (อนตตา)

กรรมหนงสอชอ ปญห�พระเจ�อโศก“ ” กลาววา พระเจาอโศก

ถามพระโมคลบตรวา กรรมคออะไร พระโมคลบตรกลาววา กรรมแบงไดหลายแบบ เชน แบงตามหนาท แบงตามแรง หรอแบงตามเวลา

กรรมแบงตามหนาท ม 4 ประเภทคอ1.ชนกกรรม คอหนาทในการเกด กรรมททำาใหคนเกด ม 2

แบบคอ -เกดมามหนาตาด ผวพรรณด เกดในตระกลสง -เกดมาตวดำา ยากจนเขญใจ เกดในตระกลตำา2.อปถมภกรรม คอกรรมททำาหนาทเปรยบเสมอนพเลยง

เชน ไดอาจารยด3.อปปฬกะกรรม คอกรรมททำาหนาทบบคน ในทางดคอบบ

คนใหความทกขหมดไป ในทางไมดคอบบคนใหกศลกรรมททำาสนไป

6

4.อปฆาตกกรรม คอกรรมททำาหนาทตดรอน ในทางดคอทอนผลรายใหนอยลง ในทางไมดคอทอนผลดใหนอยลง ไดแก ผทฆาพอแม ฆาพระอรหนต ทำาใหพระสงฆทมศลแตกแยกกน หรออดตชาตทำาใหพระพทธเจาเลอดตกยางออก

กรรมแบงตามความแรง 1.ครกรรม เปนกรรมหนกทสด ในทางดคอผปฏบตจนได

ฌาน ในทางไมดคอกรรมหนก เชน ฆาพอแม การไดมาซงปญญาอยทลมหายใจ

2.อาจณณกรรม คอกรรมททำาจนเคยชน เชน ทำาบญประจำากจะไดเจอแตสงด

3.อาสนนกรรม คอกรรมททำาโดยไมเจตนา เชน บรจาคเงนในกลองรบบรจาค

กรรมแบงตามเวลา1.ทฐธรรมเวทนยกรรม คอกรรมทใหผลในปจจบน เชน

นกศกษาทโดดเรยนกจะเรยนหนงสอไมรเร อง2.อปชเวทนยกรรม คอกรรมทใหผลชา หรอใหผลในชาตถด

ไป เชน ชาวนาทำานาหลายเดอนกวาจะไดผลผลต3.อปราปรยเวทนยกรรม คอกรรมทคอยตดตามเหมอนเงา

และรอสงผลตลอดเวลา คนทำากรรมดกจะมเงาเหมอนดอกไม สวนคนทำากรรมชวกจะมเงาเหมอนสนขบา พระสอนวา ใหทำาความดเพอไมใหสนขบาไลกดทน

4.อโหสกรรม คอกรรมทไมเกดผล หรอกรรมทเลกแลวตอกน เชน พระทกำาหนดลมหายใจเขาออกเปนอาณาปานสต หรอการอโหสกรรมใหเจากรรมนายเวร หากเปรยบเปนเมลดพชกจะเปนเมลดทไมงอกแลว

7

กรรมทดทสดคออาจณณกรรม เพราะเปนกรรมทตอบสนองอยางยงยน

องคจตค�มร�มเทพหนงสอชอ คว�มจรงและคว�มลบทไมเคยมใครรเรอง“

จตค�มร�มเทพ” กลาววา ทาวจตคามมอบดามมดงาชางแดงและคนฉองสำารดจนใหแกตนตระกลของพล.ต.ท.สรรเพชร ซงเปนผทมมดงาชางแดงและคนฮองสำารดเพยงผเดยวในโลก

คนฉองสำารดจน ดานขวามขนาด 7 ซ.ม.รปมงกร ดานซายมขนาด 5 ซ.ม. คาดวานาจะเปนรปหงส เปนคนฉองของฮองเฮา จนสมยกอนเชอวาตนเปนศนยกลางจกรวาล จกรพรรดจนจงตองมบญวาสนาและตองมคนฉองเอาไวสอง หากเจอวาโหงวเฮงไมดกจะใหชนแสมาชวยเสรมบารมให ขนาดของคนฉองเปนทมาของขนาดเหรยญจตคามรามเทพในปจจบน อปกรณทใชสรางเหรยญจตคามรามเทพคอ ดามมดงาชางแดง คนฉองสำารดจน กรช มด และไมเทางบองหลา

พล.ต.ท.สรรเพชร เปนผออกแบบเสาหลกเมองของจงหวดนครศรธรรมราชตามคำาบอกกลาวของทาวจตคาม เสาเปนรปพระพรหม เนองจากมความเชอวาภพภมแบงออกเปน 31 ชน ชนบนสดคอพระพทธเจา รองลงมาคอพระอรหนต พระพรหม และเทวดาตามลำาดบ มนษยอยชน 5 ซงเปนเพยงชนเดยวทสามารถขนไปอยชน 1 ของพระพทธเจาได

พล.ต.ท.สรรเพชรเปนผสรางเหรยญจตคามรามเทพรนแรกชอสรยนจนทรา (เปนรนทถวายใหในหลวง และเปนเหรยญทเปนทตองการมากทสด)

8

ผทไดรบเหรยญจตคามรามเทพใหถวายตวเปนลกของทาวจตคามดงน

1.กระทำาในวนพฤหสบด (วนคร) หลงจากอาบนำาเสรจ2.ถวายหมากพล พวงมาลบ และนำาดมสะอาด 1 แกว3.เรมตนกราบพระ สวดดงตอไปน“นะโม ตสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมมา สมพทธสสะ”

(สวด 3 ครง)“อตปโนภะคะวา เมตตายามด วนพฤหสบด ยามชยศร

สวสดลาโก, พทโธ, นะโม พทธายะ, ออะมะ”“ดวยอำานาจอนศกดสทธของพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

พระบรมสารรกธาต จงหวดนครศรธรรมราช ดวยอำานาจอนศกดสทธขององคราชนยคำาจตคามรามเทพ

ขาพเจา....... เกดวน....ท.....เดอน...........พ.ศ..........ขอถวายตวเปนลกองคพอจตคามรามเทพ ขอทานพอได

โปรดเมตตารบขาพเจาเปนลกนบตงแตบดนดวยเทอญฯ”(การถวายตวเปนลกจะทำาครงแรก ครงเดยวเทานน หลง

จากนนใหสวดทกวนพฤหส บทสวดแบบสนคอ)“จตคามรามมะเทวง โพธสตตง มหาคณง มหทธกง อะหง

ปเชม สทธลาโก นรนตะรง”

**ขอมลเพมเตม**ภาษาแอบแบว (Abnormal + บองแบว) เปนศพทเฉพาะ

ของวยรนทตองการใหเขาใจเฉพาะกลมตน เชน แฟน เรยกวา ป (บ+ปอยอ) แฟนของกก เรยก กก

9

โปร คอคนทสนใจ ปาดหนาเคก คอคนทแยงแฟน ดอย คอเชยสดๆ อภเชษฐ (Appreciate) แปล

วาชอบมาก งง คอหงดหงดมาก เบๆ (เบบ) แปลวางายๆ คนกลมตางๆ จะมภาษาเฉพาะของตนเอง เชน ภาษากระเท

ยมคำาวา ตงเตา แปลวานนทา

*********คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ.เชญ ชวณณ ศรสวรรณ วนท 4 สงห�คม พ.ศ.

2550 (ภ�คเช�)

ทนตแพทยสม สจรา เขยนหนงสอชอ ไอนสไตนพบ “พระพทธเจาเหน และ ทวาร ” “ 6 ศาสตรแหงการรทนตนเอง ”สงทนาสนใจคอบทความหนงกลาววา ทำาไมผหญงถงมทวารทง 6 ออนไหวกวาผชาย นกมานษยวทยาใหเหตผลวา ผหญงมองเหนไดกวางกวา จมกไวกวา และหดกวาผชาย เนองจากอดตผชายออกไปลาสตว สวนผหญงตองคอยระวงภยอยในบาน

Michael G. Conner นกจตวทยาคลนกกลาววา ผหญงมเสนประสาทระหวางสมองซกขวาและซกซายมากกวาผชาย ซกขวาเปนเรองของอารมณ ความรสก และจตนาการ สวนซกซายเปนเรองของความจำา ผหญงจงสามารถฟง พด อาน เขยน หรอทำาอะไรไดหลายๆ อยางในเวลาเดยวกน เชน ขบรถ คยโทรศพท ฟงเพลง และกนขนมในเวลาเดยวกน

10

ผหญงมฮอรโมนชอเอสโทรเจนและโปรเจสเทอโรน มผลตอสมองสวนความจำา เปนผลทำาใหผหญงระลกถงความหลงไดสะเทอนใจกวาเพศชาย ผหญงมเลอดเลยงสมองมาก ทำาใหเปนอลไซเมอรนอยกวาผชาย และผชายกตาบอดสมากกวาผหญง 10 เทา

ไอนสไตนคนพบพลงงานปรมาณ สวนนวโบสามารถนำาพลงงานปรมาณมาสรางระเบด สงผลทำาใหทงสองคนไมถกกน นวโบบอกวาหากตนไมลมในปาจะไมมเสยง เพราะมนษยไมไดยนเสยงนนเอง การไดยนเสยงเกดจากการแปลของจตมนษย

นกวทยาศาสตรคนพบวา จตมความเรวกวาแสง แสงทำาใหเกดเวลา จตทกำาลงจะเกดหรอกำาลงจะตายจะสามารถยอนเวลาไดทงหมด จตทอยเหนอกาล คอผทไมถกควบคมดวยจต ถอเปนพระอรหน

ภพภมทง 31 ชนจะมเวลาไมเทากน สวรรคชนพรหม 1 วนเทากบ 1 หมนปของมนษย การทองคลมาลไลไมทนพระพทธเจา เพราะพระองคสามารถเอาชนะเวลาได แตพระองคจำาเปนตองละสงขาร

แสงเปนพนฐานของสงมชวต หากแสงเดนทางถงดาวดวงหนงชาลง ทกสงบนดาวนนกจะชาลงไปดวย แสดงวาสวรรคชนพรหมชาเพราะแสงเคลอนทชา คนในชนพรหมจงเหมอนมอายยน แตจรงๆ แลวถอเปนเรองปกตเหมอนในโลกมนษย ยกตวอยางอายของสตว ผเสอมอาย 1 เดอน สนขมอาย 15 ป สวนมนษยมอาย 120 ป ผเสอจะมองวามนษยอายยน แทจรงแลวเปนปกตของโลกมนษย

11

ความจรงบางอยางไมสามารถอธบายดวยการสมมตได คนเราเกดมาเจอแตสงสมมต เชน ชอ ตวเลข นกวทยาศาสตรไดนำาสงสมมตมาอธบายโลก โดยปลกฝงความเชอในสงทสมมตขน เชน สรางปรอทมาวดอณหภม

ส�เหตของก�รสมมตปค.ศ.1920 (พ.ศ.2463) นกวทยาศาสตรไดถกเถยง

และไมลงรอยกน นกวทยาศาสตรกลมหนงจงรวมตวกนทเวยนนา (Vienna Circle) กลมนมแนวคดวา

1.ความรตองแนนอน คอการวดผลไดและมคาเปนตวเลข เชน 10 < 100 < 1,000 < 10,000

2.มนษยมหลายชาต ตางกมภาษาของตนเอง และภาษามการแปลความไดหลายอยาง ดงนน นกวทยาศาสตรจงจำาเปนตองบญญตศพทเฉพาะขน เชน สงมชวต หมายถงสงทตองหายใจ ไดแก คน สตว พช

3.ความรทรแลวและศกษาแลว สามารถพฒนาตอไปได โดยองฐานความรเดม เชน รเลข ตอมากจะรพชคณต รเรขาคณต และร Calculus ตามลำาดบ ลกษณะเหมอนรปสามเหลยม ฐานของสามเหลยมคอความรเกยวกบตวเลขทจะรแบบกวางๆ ตอมากจะรมากขนและแคบขนเรอยๆ แลว Calculus กจะอยยอดบนของสามเหลยม เหมอนการเรยนปรญญาโททจะรเฉพาะดานมากขน ทำาใหเกดความเชยวชาญมากขน ยงเรยนมากกจะร วชาตางๆ นอยลง แตจะรอยางลกซง

Synchronization

12

Syn (ซน) เปนภาษาลาตน แปลวาเหมอนกน/ตรงกน/รวมกน (รากศพทเดยวกนกบ Syn, Sym, Sys) เชน System คอสงทอยรวมกน หากสวนใดเสย สวนอนกจะเสยไปดวย

Synchronization คอเกดเหตเหมอนกน เชน นกศกษาใจตรงกนทใสเสอสแดงเหมอนกนหลายสาขา เปนสงทนกวทยาศาสตรอธบายไมได อาจเปนปรากฏการณคลนแมเหลกไฟฟาททำาใหเกดการกระทำาของคนหลายทหลายแหงตรงกน ทงน นกวทยาศาสตรไมเขาใจเรองจต

ยกตวอยางเรองแปลกแตจรงระหวางประธานาธบดอบราฮม ลนคอรน และประธานาธบดจอหน เอฟ. เคนเคนด ของสหรฐฯ ไดแก

1.ประธานาธบดอบราฮม ลนคอรน ถกยงเสยชวต สวนประธานาธบดจอหน เอฟ. เคนเนด ซงเกดหลงลนคอรน 100 ปพอดกถกยงเสยชวตเหมอนกน

2.ลนคอรนมเลขาฯชอเคนเนด สวนเคนเนดมเลขาฯชอลนคอรน

3.ทงลนคอรนและเคนเนด หลงจากทไดเปนประธานาธบดแลว ลกชายกเสยชวตเหมอนกน

4.ผทขนมาเปนประธานาธบดแทนลนคอรน มนามสกลจอหนสน และผทขนมาเปนประธานาธบดแทนเคนเนด กมนามสกลจอหนสนเหมอนกน

5.กอนทลนคอรนจะเสยชวต เขาไปทเมองมอนโร รฐแมรแลนด และกอนเสยชวต เคนเนดอยกบมารลน มอนโร

ฝรงอธบายเหตการณนไมได แตทางพทธมองวาเปนเรองของกรรม จะเหนวา 100 ปถกยงตาย ซงเรากไมทราบวาอก

13

100 ปขางหนาจะถกยงตายอกหรอไม และจะตองถกยงตายอยางนไปอกกครง

ก�รศกษ�พฤตกรรมท�งก�รเมองJames Broadus Watson (ค.ศ.1920) นก

จตวทยาอธบายวา ความรดานจตวทยาดงเดมมงศกษา สภาวะ“ทางจต ของคน โดยอางวาม จตปกต และจตไมปกต ” (บา) Watson จงถามนกวทยาศาสตรวา จตอยทไหน ซงนกวทยาศาสตรมองไมเหนและอธบายไมได ดวยเหตน ความรจากการศกษาสงทมองไมเหนและไมทราบวาอยทไหนจะเทยงตรงแนนอนไดอยางไร แลวจะเชอถอไดหรอไม

Watson มความเหนตรงกบกลมเวยนนาเกยวกบความไมเทยง เขาจงเสนอแนวคดใหมวา นาจะศกษาจากสงทมองเหนได ซงหมายถงพฤตกรรมหรอการแสดงออก เพราะมความชดเจน ความถกตองในการศกษาจงตองมมากกวา

ทงน Watson ไดรบอทธพลจาก Pavlov (พาฟลอฟ) นกสตววทยาชาวรสเซย Pavlov สงเกตพฤตกรรมของสนขจากการสนกระดงเรยกใหมากนอาหาร หากเขาสนกระดงทไรสนขกจะรทนทวาจะไดกนอาหาร วนหนงเขาเตรยมอาหารไมทน สนขจงมานงนำาลายไหลรอ Pavlov จงรวากระดงเปนสงเรา (Stimulus) ทำาใหสนขเกดอาการตอบสนอง (Response) และสรางเปนทฤษฎ S-R Theory ทอธบายวา เมอมสงเรากจะมการตอบสนอง เชน คนดมเบยรไดรบสงเราจากพนกงานเชยรเบยรทแตงตวโป

Charles Merriam (ชารลส เมอรเรยม) (ในปค.ศ.1920) อาจารยสอนในมหาวทยาลยชคาโก ของสหรฐฯ

14

เกดความคดวา รฐศาสตรควรยดตามแนวทางของกลมเวยนนา ดงน

1.วดผลดวยตวเลข2.เนนพฤตกรรมทางการเมองทสำาคญ เชน การลงคะแนนดวยเหตน รฐศาสตรเชงพฤตกรรมจงเกดขนระหวาง

ปค.ศ.1920 – 1967 จากเดมรฐศาสตรสนใจเรองรฐและอำานาจ ไดเปลยนมาศกษาพฤตกรรมทางการเมอง โดยการสงเกตและการสอบถาม เชน สอบถามผมาลงคะแนนวาทำาไมจงเลอกนกการเมองเบอรนน แตการศกษาแบบนกลมเหลว เพราะรฐศาสตรไมรวาจรงๆแลว นกการเมองทชนะเลอกตงมสาเหตมาจากอะไร แมผลงคะแนนจะตอบวาชอบนโยบาย แตกเปนความรทผวเผนเทานน ซงลกๆ แลวอาจจะมการซอสทธขายเสยงกนกได

การศกษาพฤตกรรมการเมอง เปนการศกษาปรากฏการณภเขานำาแขง (Iceberg Phenomena) หมายถง เรามองเหน 1 ใน 9 สวนของภเขานำาแขงทงหมด (1 สวนคอนำาแขงทลอยอยเหนอนำา สวน 9 สวนเปนนำาแขงสวนทจมในนำา ซงเรามองไมเหน)

การศกษาพฤตกรรมการเมองแค 1 สวนเปนสงทเสยงมาก เพราะมโอกาสผดพลาดสง เหมอนกบทไมสามารถวจยวาการโกงทำาไดอยางไร การวจยแบบนจะตองใชวธเชงคณภาพ เชน สมภาษณหวคะแนนหรอผมอทธพลแบบตวตอตว

อำ�น�จจดออนของการศกษาพฤตกรรมการเมองคอ ในทาง

รฐศาสตร อำานาจเปนแกนกลาง/สงทมคา/มความหมายสำาหรบผ

15

ตองการ ไมสามารถวดเปนตวเลขได เพราะอำานาจมความซบซอนและมหลายระดบดงน

1.อำานาจบงคบ (Power) ผทไมปฏบตตามกจะถกลงโทษถงตาย

2.อทธพล (Influence) ใชวธการโนมนาวใหทำาตามทตนตองการ หากไมทำาตามกจะถกลงโทษถงตายเชนกน

3.อำานาจตามแบบแผน ม 3 รปแบบ ดงน3.1 บารม (Charisma) เกดจากความเลอมใสวาเปน

วรชนและเปนผททำาความดมาก ซงบารมจะไมคงท สามารถเสอมลงได

3.2 ประเพณ (Tradition) มการสบทอดการกระทำามาเปนเวลานานมาก หากไมกระทำาตามถอวาผด เชน คนเชยงใหมเชอวาผหญงไมควรขนไปสกการะพระธาตดอยสเทพ แมจะมการเรยกรองสทธสตรกไมไดรบการอนญาต หรอประเพณการเผาศพของลานนา (ตงแตตากขนไป) อนญาตใหลกขนไปกราบศพพอถงเมรได แตไมอนญาตใหภรรยาขนไป

3.3 กฎหมาย เชน ตำารวจจราจรมอำานาจสงใหรถหยดวงได กฎหมายบญญตวา คดอาญาจะตองมการสบสวนสอบสวน

และตองมประจกษพยานและหลกฐาน จงจะกมขงผตองขงได ยกเวน 3 คด แมไมมหลกฐานแตมพยานกสามารถคมขงไดเลย หรอแมไมลงมอกระทำาการกถอวากระทำาผดแลว ไดแก คดทประทษรายพระราชวงศ คดทเกยวของกบกบฏตอแผนดน และคดวางเพลง คนทจะอนมตใหปลอยหรอไมคอศาล กรณคด นปก. อาจถกตงขอหาวาเปนกบฏตอแผนดนได

16

กฎหมายทบญญตขนจากสภาวะทเปนอย เชน กฎหมายจราจรทแกไขตามเหตการณปจจบนหลายครง กฎหมายนลมนกไปวา มนษยมประสาทสมผส 6 ประการ (ตา ห จมก ลน กาย และจต) ทไมเทากน เชน ผหญงตาดกวาผชาย แตกฎหมายจราจรกลบบญญตแมกระทงเวลาเปดไฟหนารถวา ไฟหนารถเปดไดเมอมองไมเหนระยะ 200 เมตรขางหนา

กรณคณสวรรณ สคนธา ทถกวยรนฆาชงทรพยในรถยนตของตวเอง ซงเปนรถทตดฟลมสดำา กรมตำารวจจงออกกฎกระทรวงหามตดฟลมสดำา ทนายความของผทำาผดกฎคนหนงฟองกรมตำารวจวาทำาผดกฎหมายจราจรและละเมด เพราะลกความของเขาตองผดนดกบลกคา ศาลพจารณาวา คำาสงตดฟลมดำาไมชอบดวยกฎหมาย เพราะรถแบงออกเปน 2 ประเภทคอ รถยนตสวนบคคลและรถยนตสาธารณะ ซงกฎหมายรถยนตสวนบคคลไดเกยวของกบกฎหมายรฐธรรมนญทวา บคคลยอมมเสรภาพในเคหะสถานและรโหฐาน รถยนตถอเปนทสวนบคคลจงไมสามารถละเมดได กรณน กรมตำารวจตองเสยเงนหลายสบลานบาท (การทกรมตำารวจสงใหรถมอเตอรไซคเปดไฟหนารถตอนกลางวนกอาจถกฟองรองไดสกวนหนง)

จากประโยคทวา กฎหมายบญญตขนจากสภาวะทเปนอย เมอสภาวะเปลยน ปญหาจงเกดขน เพราะกฎหมายมลกษณะตายตว ขณะทอำานาจมความเคลอนไหว ดงนน กฎหมายจงเปนเรองของนตศาสตร สวนอำานาจกเปนเรองของรฐศาสตร เรองตลกเลาวา นกศกษานตศาสตร 3 คน และนกรฐศาสตร 3 คน ตองขนรถไฟไปเกบขอมลตางจงหวด เดกนตศาสตรจะซอตวรถไฟคนละใบ สวนเดกรฐศาสตรจะซอตวแค 1 ใบ พอพนกงาน

17

เกบตวมา เดกรฐศาสตรทง 3 คนจะรบเขาหองนำาหองเดยวกนและยนตวใหพนกงานตรวจแค 1 ใบ ขากลบ เดกนตศาสตรเลยนแบบจงซอตวแค 1 ใบ แตเดกรฐศาสตรไมซอตวเลย ขณะทอยบนรถไฟ เดกรฐศาสตรตะโกนวาพนกงานเกบตวมา เดกนตศาสตรทง 3 คนจงรบเขาหองนำาหองเดยวกนแลวยนตวออกมา เดกรฐศาสตรจงรบรบตวของเดกนตศาสตรพรอมกบยายไปอยโบกอน สงผลใหเดกนตศาสตรไมมตวใหตรวจและตองถกปรบ สวนเดกรฐศาสตรสามารถกลบมาถงกรงเทพฯอยางปลอดภย เรองนสอนใหรวา หากไมไดเรยนรฐศาสตรกอยาอวดเกง

จดออนของพฤตกรรมศ�สตร1.บางเรองวดเปนตวเลขไมได เชน ความด การคอรปชน

อำานาจ2.การวดผลเปนตวเลขใชวธสมตวอยาง ซงเปนแคคนบาง

กลมเทานน แตไมไดวดจากคนทงหมด เชน สมตวอยางตำาบลหนงทมหมบาน 5 หมบาน หากสมตวอยางหมบานทอยในเมองและมฐานะด สวนอก 4 หมบานทเหลออยในชนบทและยากจน ขอมลทไดกจะไมถกตอง

ราษฎรในอำาเภอปว จงหวดนาน ยากจนทสด ดร.ประชยแนะนำาใหรฐบาลทกษณเขาไปจดการ แตนายกฯกไมสนใจ ภายหลงกระทรวงทรพยากรมนษยทำาหนงสอออกมาสงผลใหนายกฯทกษณหนาแตก ผลสำารวจออกมาวา คนอำาเภอปวมรายไดเฉลยเดอนละ 300 บาท ชาวบานสวนใหญเปนชนกลมนอย เชน ชนเผาเมยน ชนเผามง

18

กระทรวงทรพยากรมนษยวดความมนคงของบานจากการเกดพาย หากพายพดแลวบานถลมถอวาไมแขงแรง ผลสำารวจพบวา บานของคนในภาคเหนอตอนบนรอยละ 78 ไมมนคง และการสำารวจความอบอนในครอบครวพบวา ภาคเหนอตอนบนมความอบอนในครอบครวตำาสด สะทอนใหเหนวา รฐบาลทกษณไมไดดแลราษฎรของตวเองเลย รฐมนตรกสรปผลวาสาเหตเกดจากลกไปทำางานตางจงหวด และคนเชยงใหมตองกระเจงไปอยทอนเพราะหนปญหารถตดและคนตางถนเขาไปอยเชยงใหมแทนท

กรณนผสำารวจไมไดแจงวาไปสำารวจขอมลมาจากแหลงใด ซงเปนจดออนของพฤตกรรมศาสตรททำาใหเหนภาพทไมตรงกบความเปนจรง เพราะบานทไมมนคงอาจจะมสาเหตจากการอยอาศยมานานหรอมเหตผลอน เชน ม.ร.ว.อคน รพพฒน ปลอมตวเขาไปศกษาสลมในเมองไทย พบวา สลมไมใชสถานททผมรายนอยอาศยอยเทานน แตมชนชนกลางเขาไปอาศยอยดวย เนองจากไมตองเสยคาเชา คนสวนใหญเปนคนตางจงหวดทเขามาทำางานเกบเงนเทานน พอมเงนเกบมากกจะกลบไปอยตางจงหวดเหมอนเดม การวจยทดจงควรศกษาแบบขางตนน

James C. Charleswoth กลาววา นกรฐศาสตรจะตองม แนวทาง อาจารยเชญเรยกวาแนวพนจ หมายถงแนวท“ ”มองออกไป ซงจดหรอททมองออกไปไมตรงกน คนทมองกจะเหนไมเหมอนกน ดงนน ผมองจงเปนเพยงผสงเกตเทานน เชน มองการเมอง ผสงเกตและผกระทำายอมแปลความหมายไปคนละอยาง ดวยเหตน รฐศาสตรจงตองสรางแนวพนจขนมาศกษา เพอใหมองการเมองวาจะมองในวงเลกๆ (แคบ) หรอมองในวงกวาง

19

**ขอมลเพมเตม**-คนไทยทเรยนจบประถมม 19 ลานคน จบมธยมตนม 24

ลานคน และจบปรญญาตรขนไปมแค 2.9 ลานคน -ขอเทจจรง (Facts) คอ สงทมนษยสรางขน สามารถ

เปลยนแปลงได สวนความจรง (Truth) คอ สงทไมเปลยน เชน อากาศเปนความจรงทไมมอะไรมาเปลยนได

**************คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ.เชญ ชวณณ ศรสวรรณ วนท 4 สงห�คม พ.ศ.

2550 (ภ�คบ�ย)

ก�รเมอง/รฐศ�สตรรฐศาสตรกอตงเปนคณะครงแรกในปค.ศ.1880 ใน

มหาวทยาลยโคลมเบย มหาวทยาลยแหงนจงสามารถดงบคลากรทเปนผเชยวชาญดานรฐศาสตรจากมหาวทยาลยอนมาอยรวมกนได

แนวพนจเรมขนครงแรกในปค.ศ.1967 ในปนมเหตการณเกดขน 2 อยางคอ

1.การประชมสมาคมรฐศาสตรอเมรกา แตผเขาประชมกลบดาทอกนเองวารบเงนจาก CIA ทำาวจยเชงปรมาณ ซงไมมคณคาทางรฐศาสตร และไมไดตอบคำาถามวาทำาไมคนอเมรกนจงเสยภาษมากขน และทำาไมคนอเมรกนจงจนลง ชวงนอเมรกาเรมจนลงเพราะเสยเงนในสงครามเวยดนามเปนจำานวนมาก (ปจจบน

20

กทำาทาจะจนเหมอนเดม เพราะเสยเงนกบสงครามอรกมาก) นกรฐศาสตรจงรบเงนจาก CIA เพอไปทำาวจยวาทำาอยางไรจงจะชนะสงคราม

จากการแตกแยกในสมาคมรฐศาสตรอเมรกา กลมรฐศาสตรแนวใหมจงเกดขน เรยกตวเองวา New Political Science และออกวารสารชอ PS กลมนไมเนนเรองพฤตกรรม แตจะเนนศกษาปญหาสำาคญในสงคมคอ ปญหาความไมเทาเทยมกน ปญหาสทธของคนชายขอบและชนกลมนอย ปญหาการกระจายรายได ซงกลมนจะเปนแนววพากษทมความเหนแตกตางออกไปจากเดม ผลพวงของรฐศาสตรแนวใหมมคณตอรฐศาสตรในปจจบนเปนอยางมาก

เหตการณนทำาใหเกดการโตแยงถกเถยงเกยวกบขอบเขตและสาระสำาคญของรฐศาสตร การโตแยงถกเถยงกนนำามาสการประชมครงท 2 ขน

2.วนท 28-29 ธนวาคม ค.ศ.1965 มอาจารย 30 ทานจากมหาวทยาลยชอดงมาประชมทเมองฟลาเดลเฟย รฐเพนนซลเวนเนย การประชมมตอเนอง 3 ครง James C. Charleswoth (ค.ศ.1967) ไดคดเลอกบทความจากการประชมทางวทยาการออกมาเปนหนงสอ 3 เลมคอ (1) A Design for Political Science: Scope, Objectives and Methods (2) Contemporary (ปจจบน) (3) Political Analysis (การวเคราะหการเมอง)

สถาบน American Academy of Political and Social Science (AAPSS) มองวารฐศาสตรและ

21

สงคมศาสตรเปนศาสตรเดยวกน ในทประชมไดตกลงกนกำาหนดขอบเขตและสาระของวชารฐศาสตร

Approaches (แนวพนจ)Approaches เปนการสมมต กรอบแนวคด ทจะใช“ ”

อธบายการเมอง แตตองตระหนกวา ผอธบายเปนเพยงผสงเกตการณเทานน ไมไดเปนผอยในเหตการณ การอธบายจงขนอยกบพนฐานความร (ญาณวทยา-Epistemology) ของผสงเกตการณ อนไดแก

1.ลางสงหรณ (เปนสงไมเทยง)2.ประสาทสมผส เชน ใชหฟง ใชตาด3.ประสบการณ เวลาและสถานทจะทำาใหประสบการณแตก

ตางกน4.ผรมาบอก บางครงผรกอาจรไมจรง หากผรม

ประสบการณตางกน ความรกจะตางกนดวยสรป ทง 4 ประการเปนความรทไมแนนอน ความรทแนนอน

และมนคงจะเกดจากการพสจนและทดลองแนวพนจแบงออกเปน 2 ระดบ ไดแก1.การเมองระดบจลภาค คอการเมองระดบเลก ไดแก แนว

พนจเรองการสอสาร (Communication Approach) มองวา การเมองเปนเรองการสอสารและขาวสาร

Karl W. Deutsch (คารล ดอยทช) กลาววา การเมองไมใชเรองของอำานาจ เพราะอำานาจใชไดจำากด หากใชมากกจะเกดการตอตาน ดงนนจงตองใชวธจงใจคนดวยการสอสาร เชน พลเอกเปรมจงใจใหผกอการรายคอมมวนสตยอม

22

สลายตวมาเปนฝายพฒนาบานเมอง ซงการสอสารเพอจงใจสามารถใชไดตลอดเวลา

นกวชาการกลาววา แนวคดของดอยทชเปนทฤษฎการสอสารและการควบคมขาวสาร แตจรงๆแลวแนวคดนเปนเพยงแนวพนจเทานน แนวพนจคอวธการในการแสวงหาขอเทจจรงทเกยวกบการเมอง สวนทฤษฎจะมความสามารถ 2 อยางคอ สามารถอธบาย และสามารถทำานาย ซงแนวพนจจะอธบายไดอยางเดยวเทานน แตไมสามารถทำานายได

การอธบาย คอการทำาใหทราบวาอะไรเปนเหต (สงซงทำาใหเกด) อะไรเปนผล (สงซงตดตามมา)

นกรฐศาสตรบางทานจดใหแนวพนจของดอยทชเปนแนวพนจเชงระบบ ซงเปนเรองของมหภาค โดยเนนเครอขายหรอโครงสรางการทำางานของระบบขาวสาร อธบายวาทกระบบจะมขาวสารไหลเขาสระบบ และทกระบบจะมเปาหมายเปนนโยบาย เชน เปาหมายสรางความเจรญทางเศรษฐกจ หากเศรษฐกจไมดกตองเปลยนเปาหมายใหม การสอสารทมองเปนสวนยอยจงถอเปนจลภาค

2.การเมองระดบมหภาค เปนการมองเชงระบบทมองวา การเมองจะมโครงสราง (มผทำาหนาท) ทเกยวของกบการสอสารและการควบคมขาวสาร เพอปองกนไมใหขาวสารเปนเทจ ดงนนจงตองกรองขาวสารใหเปนเรองจรง และเปนขาวสารทมความสำาคญตอความมนคงของระบบการเมอง

หนวยงานจะสงขาวสารไปเกบยงทตางๆ ขาวสำาคญจะสงไปเกบท Value Complex ซงแตละประเทศจะเรยกตางกน เชน สำานกขาวกรองแหงชาต สภาความมนคงแหงชาต ศนยปฏบต

23

การเสนาธการรวม (Operation Center: OC) สวนประเทศคอมมวนสตเรยกวา Politburo

ขนตอนก�รสอส�ร1.ผสงขาวสาร2.กระบวนการสงขาวสาร (สอ/เครองมอ)3.ผรบขาวสารแตเนองจากขาวสารมปรมาณมาก คณภาพของขาวสารจง

ตางกน เชน เปนแคขาวลอ ขาวปายส ขาวลวง การบดเบอนขาว ดงนนจงจำาเปนตองมชองทาง/หนวยงาน/โครงสราง ททำาหนาทควบคมปรมาณและคณภาพของขาวสาร (รฐบาลไทยปลอยใหขาวสารมเสรจนเกนไป เชน ปลอยใหทหารเขยนหนงสอชอ ทกษณ Where are you?)

การควบคมจะชวยประเมนขาวสารตลอดเวลา ผมอำานาจทางการเมองจะตองออนไหวตอขาวสารทมผลกระทบตอระบบการเมอง เชน ปลอยใหมขาวลออกมาเรอยๆ รฐบาลกจะตดสนใจลำาบาก ซงแนวพนจสอสารเชอมโยงกบแนวพนจการตดสนใจ

แนวพนจก�รตดสนใจแนวพนจการตดสนใจ อธบายวา การเมองเปนเรองของผม

อำานาจตดสนใจ ซงผมอำานาจตดสนใจจะมระดบตางกน เชน ระดบทองถน ระดบประเทศ แนวคดของแนวพนจการตดสนใจไดแก

1.ผมอำานาจจะตองมการคาดหมายผลในอนาคต เชน คาเงนบาทแขงเกนไป โรงงานจงปดตวลง คนกจะตกงานมากขน รฐจงตองตดสนใจเพอทำาใหคาเงนบาทออนตวเอง อาจจะนำาเงน

24

บาทไปองเงนสกลอนแทนเงนดอลลารสหรฐฯ เชน องกบเงนหยวน องกบเงนเยน หรอองกบเงนปอนด

เศรษฐมต (Econometric) ของมหาวทยาลยรงสตไดสรางแบบจำาลองชอ Siam Model 1 เสนอวา คาเงนบาทออนตวมากกวา 40 บาท และ Siam Model 2 เสนอวา คาเงนบาทแขงตวมากกวา 37 บาท (ปจจบนแขงตวท 32-33 บาท) ทงสองจดจะดทสด ตวแบบท 1 ผสงออกจะไดกำาไรมาก สวนตวแบบท 2 จะซอสนคาไดถกลง สงผลดตอคนในประเทศ ความพอดระหวางทงสองฝายคอทำาใหคาเงนอยในระดบ 35 บาท มหาวทยาลยรงสตไดพยายามเสนอตวแบบนตงแตปพ.ศ.2540 แตปจจบนรฐบาลกไมไดสนใจ ซงผตดสนใจจำาเปนจะตองรบรขอมลน

2.พจารณาตนทนความเสยง การตดสนใจทกเรองจะมตนทนความเสยงทงสน ยงตนทนความเสยงทางการเมองจะเปนสงสำาคญมาก

3.ผลลพธของการคาดหมาย หากตรงกบเปาหมายกจะเกดผลด แตหากไมตรงตามเปาหมายกจะเกดผลลบ หากคาดหมายอนาคตผด ตนทนความเสยงกจะเกดขนทนท และผลลพธกจะไปคนละทางกบทคาดหมายเอาไว

กฎทอง/กฎเหลกของการตดสนใจ คอ Maximize Gain, Minimize Loss คอ ไดประโยชนสงสดและเสยหายนอยทสด หากผลประโยชนนอยแตเสยหายมากกไมควรปกปองผลประโยชนนน เชน หนงสอพมพ แซววา รฐบาลปกปองเงนบาทแขงตวเปนเงนหลายลานบาท จนไมมเงนใหนกศกษากเรยน นกศกษาสาวจงตองไปแขวนคอตาย อาจารยมองวาผวาการชาต

25

ควรถกปลด รฐควรตงกรรมการขนมาตรวจสอบผทรวยผดปกตจากคาเงนบาทแขงตว และหนวยงานภาครฐทคอรปชน (รฐมนตรเวยดนามคนหนงคอรปชนการสรางถนน 30 ลานบาท โทษถงกบประหารชวต สวนเลขาพรรคฯของจนตองหนออกนอกประเทศ เพราะกลวรฐบาลหจนเทาลมลางคอรปชน)

ไทยเรามคอรปชนเปนจำานวนมาก เชน กรมศลกากรไทยรวมมอกบนายทน ซงมพรรคพวกเปนเจาของเตนทรถ นายทนจะนำารถทไมจดทะเบยนเขาประเทศเพอใหถกจบ รถทถกจบจะนำามาประมล นายทนกจะใหพวกของตวเองไปประมล ทำาใหรถกลายเปนรถทถกกฎหมายและสามารถขายในราคาเตมได คนรวยจากกระบวนการนคอ นายทน เจาของเตนทรถ และกรมศลกากร อาจารยเชอวานายทหารมขอมลมากกวาอาจารย แตพอยดอำานาจแลวกลบใชอำานาจไมเปน หากเปนรฐบาลจอมพลสฤษด คนทคอรปชนกจะถกลงโทษอยางรนแรง

ท�งเลอกของก�รตดสนใจ พจารณาวา1.ตดสนใจบนขอมลขาวสารทกรองแลว2.ดสถานการณกอนตดสนใจ ซงม 4 สถานการณ ไดแก2.1 จำาเปนและเรงดวน เปนสงทตองตดสนใจกอน เชน

วกฤตคาเงนบาท2.2 จำาเปนแตไมเรงดวน2.3 ไมจำาเปนและเรงดวน2.4 ไมจำาเปนและไมเรงดวนรฐบาลตองดวาปญหาอยในสถานการณใด หากสถานการณ

นนไมเรงดวนและไมจำาเปนกยงไมตองเขาไปแกไข และควรเขาไปแกไขปญหาทจำาเปนและเรงดวนกอนอนดบแรก

26

แนวพนจก�รใชเหตผลเพอเลอก (Rational Choice)

แนวพนจการใชเหตผลเพอเลอก อธบายวา มนษยเรามเปาหมายคนละอยาง และมองเปาหมายทางการเมองวาเปนเรองทไมตองมเหตผล บางคนตองการใหตนเองชนะโดยไมใชเหตใชผล เชน ชนโยบายลดแลกแจกแถม ชาวบานทมความรนอยกจะลงคะแนนให

แนวพนจก�รแจกแจงอำ�น�จ (Power Distribution Approach)

แนวพนจนอธบายวาคนม 2 กลมทมองแตกตางกน ไดแก1.มองวาอำานาจกระจายตวไปทกลมหลากหลาย กลม “ ”

เกดจากการรวมตวกนของผมผลประโยชนตรงกนและตองการรกษา/เพมพนผลประโยชนของกลมตน กลมผลประโยชนจะเรมจากกลมอาชพกอน เชน พระมมหาเถระสมาคมคอยดแลใหพระสงฆมความเปนอยทดขน ดแลการจดสรรเงนจากรฐบาล ดแลเกยรตภมและศกดศรของพระในประเทศไทย

อาจารยจะมครสภาดแลผลประโยชนของครอาจารย กลมโรงแรมจะมสมาคมผประกอบการโรงแรม ผใชแรงงานมสหภาพแรงงาน กลมตางๆ จะคานอำานาจซงกนและกน เชน ตรวจสอบ ถวงดล รฐบาลทำาหนาทเปนกรรมการคอยดแลใหการแขงขนของกลมตางๆ มลกษณะสรางสรรคและรวมมอมากกวาทำาลายกน

การรวมมอตองมลกษณะเชงแขงขนมากกวารวมมอกนฮว (ผกขาด) เชน ชาวบานรองเรยนรฐบาลวารานขายปลกขนาดใหญฮวกนลดราคาสนคา ทำาใหรานคารายยอยของไทยไดรบ

27

ชนชนลาง

ชนชนกลาง

ชนชนสง

ความเดอดรอน ซงเปนเรองทไมถกตอง แนวคดของพหนยมมองวา ทกกลมตองไดรบผลประโยชนรวมกน

2.มองวาอำานาจกระจกตว (Concentration) อยทชนชนนำา (Elite อานวาอลท มาจาก Élite ในภาษาฝรงเศสทอานวาเอลท)

หากเปรยบสงคมเปนรปสามเหลยม สงคมจะแบงออกเปน 3 ชนชน ไดแก ชนชนลาง ชนชนกลาง และชนชนสง ดงภาพ

เกณฑแบงชนชนในสงคมม 2 เกณฑ ไดแก(1) เกณฑทเปนจรงและมองเหนได ไดแก -อำานาจทางการเมอง เชน มอำานาจในการกำาหนดใหมเอเนต

และโอเนต-รายได (อาชพ) และเกยรตภม เชน ปค.ศ.1997 อาชพทม

เกยรตมากทสดของสหรฐฯคอ ผพพากษาศาลฎกา สวนอาชพทมเกยรตมากทสดในปจจบนคอนกวทยาศาสตร

-ระดบการศกษา เชน นกศกษาปรญญาโทถอวาเปนชนชนสง

-ความมชอเสยง ผมชอเสยงมากกจะเปนชนชนสง(2) เกณฑทสมมตขน เชน-เชอชาต เชน อางวาเชอชาตสงหลสงกวาเชอชาตทมฬ หรอ

อางวาฝรงผวขาวสงกวาชนชาตอน-ศาสนา เชน ปากสถาน บรไนดารสลาม อหราน เปนประเทศ

ทนบถอศาสนาอสลาม ศาสนาอนจงไมสามารถขนมามอำานาจได

28

ชนชนนำาจะรจกวธการทจะไดมาและการรกษาอำานาจการเมอง เชน คณทกษณ เดมเปนตำารวจตวเลกๆเดนถอกระเปาตามนายตอยๆ ภายหลงไปเขาพรรคพลงธรรมแตไมถกใจเพราะตรงเกนไปจงออกมาตงพรรคของตวเอง และดดนกการเมองจากพรรคอนเขาไปอยพรรคของตวเองทงหมด

ก�รศกษ�ชนชนนำ�ในปจจบน ทำาได 5 วธ ไดแก1.Elite Perspectives ภมทศนชนชนนำา โดยศกษา

ชนชนนำาเกยวกบความคด ความเชอ โลกทศน และความสนใจเกยวกบการเมอง

2.Elite Recruitment การเขาสตำาแหนงชนชนนำา ตางประเทศจะพจารณา 2 หลกคอ

-โครงสรางกฎหมาย เชน รฐธรรมนญ 2540 ของไทยเปนของชนชนนำาโดยแท เชน กำาหนดการศกษาและอายของผเขาสตำาแหนงทางการเมอง

-โครงสรางสงคม เชน 3 จงหวดภาคใตเปนชาวอสลาม คนพทธจงแพการเลอกตง

3.Elite Performance วธดำาเนนการของชนชนนำา เชน จอมพล ป. พบลสงคราม มเหตการณหลายอยาง เชน

-กำาหนดใหเปลยนธงชาตจากทมชางเปนธงไตรรงค-แตงเพลงชาต จากเดมเปนทำานองชากเปลยนใหเปน

ทำานองเรงแบบเพลงมารช เนอรองตอนจบมคำาวา ไชโย อา“ ”จารยม.ธรรมศาสตรทานหนงวจารณวาเปนเพลงของขเหลา (สงคโปรเปลยนเพลงชาต 3 ครง รฐบาลทกษณจงเลยนแบบอยากเปลยนเพลงชาตบาง แตไมสำาเรจ)

29

-เปลยนชอประเทศจาก สยาม มาเปน ไทย สาเหตเกด“ ” “ ”จากชวงสงครามโลกครงทสอง จอมพล ป. ไปเขาขางฝายญปน แตพอญปนแพสงครามกลบบอกวาถกบงคบ ซงสหรฐฯยกโทษใหสยาม แตองกฤษโกรธมากจงสรางสำานวนวา Siamese Talks (พดแบบคนสยาม) หมายความวาเชอถอไมได/กะลอน โดยบญญตไวในดกชนนารของหลายมหาวทยาลย สรางความอบอายใหประเทศสยามเปนอยางมาก

ปพ.ศ.2482 จอมพล ป. จงเปลยนชอประเทศมาเปน ประเทศไทย (มาจากไท) เพอจะไดลมเหตการณทตวเองพาประเทศชาตใหยอยยบ (สาเหตทเตม ย.ยกษเขาไปเพอใหดสวยงามเทานน ซงไทยไมมความหมายตามพจนานกรม)

4.Elite Deviance พฤตกรรมเบยงเบนของชนชนนำา ม 2 ดานคอ

-เซกส ฝรงรบไมไดกบเซกสนอกแบบแผน เชน รฐมนตรองกฤษชอ Profumo ไปดระบำาโป พอถกจบไดกลาออกในวนรงขนทนท เพราะเขาเปนผมภรรยาแลวจงไมควรไปดระบำาโป

-คอรปชน (Corruption)5.Comparative Elite การศกษาเชงเปรยบเทยบผนำา

ในประเทศตางๆ เชน รฐมนตรขององกฤษจะจบจากมหาวทยาลยออกฟอรดและเคมบรดจเทานน รฐมนตรไทยสวนใหญจบจากมหาวทยาลยชอดง เชน อดตจบจากม.จฬา ม.ธรรมศาสตร แตในสมยรฐบาลทกษณ รฐมนตรสวนใหญจบจากม.ราม (245 คนจากทงหมด 400 คน)

Take Home Quiz

30

1.จงอธบายใหเขาใจวา Elite Approach มขอบเขตและสาระสำาคญทสามารถนำามาอธบายการเมองไดอยางไรบาง

2.สงสปดาหหนาทางไปรษณย ถงอาจารยทคณะรฐศาสตร ม.รามคำาแหง

3.เขยนหรอพมพกได

**ขอมลเพมเตม**-โปรแกรมแจวจรง.คอม เวอรชนไทยไชโย ไดมาจาก

อนเตอรเนต เปนโปรแกรมคำานวณททำานายวา งวดหนาหวยจะออก 3 5 7 สวนโปรแกรมคำานวณของนว ฮนเตอร แบลร ทำานายวา งวดหนาหวยจะออก 1 5 6 8 แตบงเอญดาวองคารทำามม 120 องศากบพระจนทร มโอกาสทเลขจะออก 9 ซง 6 อาจกลายเปน 9 กได บางคนตวา 1 เปน 7 แตอาจารยชอบเลข 698 มากกวา

-นพ.วธาน เขยนหนงสอชอ หวใจใหมชวตใหม“ ” อธบายวา ใบหจะมจดสำาคญหลายจด เวลาผหญงงวงนอนกจะจบใบหตวเอง และการรกษาโรคแบบองครวมบางครงจะใชวธการสมผสและพดกบอวยวะของตวเอง เชน ปวดเทากเอามอไปลบเทาและบอกวารกเทา ขอใหหายเรวๆ เนองจากมนษยมคลนแมเหลกไฟฟา เพราะมนษยมจตทสรางพลงงาน พลงงานสวนหนงเปนคลนแมเหลกไฟฟา อกสวนหนงเปนพลง

-มาซาร เอโมโตะ นกวทยาศาสตรชาวญปนเขยนหนงสอชอ มหศจรรยแหงนำา“ ” นกวทยาศาสตรอธบายวา นำา = H2 + O

แตมาซารเชอวานำาเปนสงมหศจรรย เนองจาก

31

1.นำาเปนสงทอยนอกโลก พอตกมาสโลกกจะระเหยกลายเปนไอ และรวมกนเปนเมฆลอยอยนอกโลก เมฆจะหายไปในฤดรอน และกลบมาอกครงในฤดฝน

2.การมาสโลกแบบไมเทากน บางปฝนตกนอย บางปฝนตกมาก

3.นำามพลงจต ซงนำาเปนสารรบร (สอ) สวนพลงจตเปนตวรบร (สาร)

มาซารไดทดลองดวยการพดกบนำา นำาแกวหนงพดแตคำาดๆ และนำาอกแกวหนงพดแตคำาดาและคำาหยาบคาย พอเอานำามาหยดใสกระจกสไลดและนำาไปแชแขงทอณหภม -18 องศาขนไป หากสองกลองจลทรรศนทขยาย 1,000 เทา พบวา นำาทพดแตสงดจะตกผลกสวยงาม สวนนำาทพดไมดจะตกผลกเปนรปเดกรองไห สวนนำามนตรตกผลกเปนรปพระพทธรป มาซารทดลองอกครงดวยการนำานำามนตรไปใหอาจารยอาย 76 ปดมเปนเวลา 21 ป ปจจบนอาจารยของเขาอาย 97 ป มสขภาพแขงแรงมาก สามารถเลนกอลฟไดถง 18 หลม โดยไมตองนงรถ

**คำาถามกวนกวน****คำาถาม 4 คำาถามท CEO ของสหรฐฯตอบไมได แตเดก

อนบาลกลบตอบถก ไดแก1.จะเอาชางใสตเยนไดอยางไร 2.จะเอายราฟใสตเยนไดอยางไร 3.สงโต (เจาปา) เรยกประชมสตวปา ใครไมมาประชม 4.ตองขามถนนกลบบานดวน แตนำาทวมและมจระเข 4-5

ตวบนถนน จะทำาอยางไร

32

คำาตอบ1.ตอบ เปดประตตเยนกอนแลวคอยเอาชางใสเขาไป (ต

เยนขนาดยกษ)2.ตอบ เอาชางออกมากอนแลวคอยเอายราฟใสเขาไป3.ตอบ ยราฟ เพราะตดอยในตเยน4.ตอบ กขามถนนกลบบานไปเลย เนองจากจระเขตองไป

ประชมกบสงโต ทำาใหไมมเวลามากดคน**ถาม ถาคณขบรถเมล ปายแรกมผหญงสองคนขนรถ

ปายทสองมผชายสามคนขนรถ ปายทสามมคนลงรถสองคนแตไมรวาเปนผชายหรอผหญง ถามวาคนขบชออะไร

(หลายคนตอบไมได แตคำาตอบงายๆคอชอของเราเอง เพราะคำาถามสมมตวาถาเราขบรถเมลอย)

********คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches in Political Scienceผศ.เชญ ชวณณ ศรสวรรณ วนท 27 กรกฎ�คม

พ.ศ. 2550

กอนบรรยายอาจารยคยกบนกศกษาโดยยกนตยสาร Positioning ฉบบใหมลาสดขนมาหนาปกเรอง Blog Culture กลาวถงภาษาของวยรนยคใหมทเรยกวาภาษาแอบแบว ภาษาเหลานทำาใหรฐบาลสรยทธตองปวดหวตวรอนเพราะตามไมทนเดก ทตองพดเรองนเพราะคนเราเมออยในสถานการณใดสถานการณหนงเรยกวา ภาวะ (ไมใชภวทแปลวานง) ภาวะ หรอ Being หมายถง สงทเกดขน เปนอย และมการ

33

เปลยนแปลง ตรงกบภาษากรกวา Onto ภาษาบาลวาอนตะ คำาวา Ontology ราชบณฑตดนมาแปลวาภววทยา จรง ๆ แลวตองแปลวาภาวะ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ไดมกระแสพระราชดำารเรองปญหาการใชคำาไทย ณ หองประชมคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เมอวนท 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2505 วา ในการคดคำานนใหหาคำาไทยกอน ถาหาไมไดคอยไปหาคำาบาลสนสกฤต อยางคำาวาประสบการณ (Experience) ประสบมาจากภาษาเขมร การณ มาจากสนสกฤตจะมาสมาสกนไมไดผดหลกภาษาไทย

พระองคเจาวรรณไวทยากร กรมหมนนราธปพงศประพนธเปนผหนงทมอจฉรยภาพดานภาษาเปนอยางมาก พระองคไดทรงแปลศพทตาง ๆ ไวมาก เชน คำาทเกยวกบอำานาจการปกครอง

-Authority หมายถง อำานาจบงคบบญชา แปลวาอาณาไดเพราะเปนคำาทใชในภาษาไทยอยแลว เชน อาณาจกร อาณาเขต อำานาจแหงความเปนใหญนนมหลายชน ถาเปนอำานาจแหงความเปนใหญในฐานทเปนเจาของดนแดนกเรยกวา Sovereignty (อธปไตย)

-ถาเปนอำานาจแหงความเปนใหญในฐานทเปนผคมครองดนแดนแตมไดปกครองเองโดยตรงเรยกวา Protection (อารกขา) เชน สหรฐอเมรกาเขาไปอารกขาเปอโตรโก

-ถาเปนอำานาจแหงความเปนใหญในฐานทเปนผรบความสวามภกดกเรยกวา Suzerainty (อธราช)

34

-ถาเปนอำานาจแหงความเปนใหญในฐานทเปนผไดรบมอบอำานาจมาจดการปกครองเรยกวา Mandate (อาณต)

เหนไดวาอำานาจตวเดยวพระองคทานแปลไดสารพด ขอมลนมาจากหนงสอเกาตพมพเมอ พ.ศ. 2518 อาจารยเชญเกบหนงสอเกาไวมาก เลมหนงทยกตวอยางคอตำารารฐศาสตรเลมแรกของประเทศไทยชอความรเกยวกบรฐศาสตร เขยนโดย ศ.เกษม อทยานน คณะบดคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย พมพครงท 1 พ.ศ. 2511 (เมอกอนคำาวาจฬาลงกรณมหาวทยาลย ไมมการนต)

ทตองพดเรองภาวะวทยาเพราะเปนเรองปกตทสงมชวตในโลกตองเกดอยในสภาพแวดลอม (ภาวะ) อยางใดอยางหนงเสมอ บางคนอาจเกดในตระกลรำารวยไมเคยพบกบความยากลำาบาก แตบางคนเกดมาจนมาก ๆ ชาวกรกเปนชาตแรกทสนใจเรองสภาพแวดลอมจงคดวชาภาวะวทยาขนมาเปนวชาทศกษาเกยวกบความเปนไป (ความเปลยนแปลง) ตกกบหลกศาสนาพทธทกประการทสอนวาทกอยางมความเปลยนแปลงไมคงท เปนอนจจง ในการศกษาเรองนจำาเปนตองอธบาย ความรทจะมาอธบายการเปลยนแปลงหรอฐานทมาของความร (Epistemology ราชบณฑตแปลวาญาณวทยา) ไดมาจาก

1. อายตนะ ประสาทสมผสของคนเราเปนพนฐานความร อยางแรกของมนษย ประกอบดวย ห ตา จมก ลน กาย จต จตมนษยนนเรวกวาแสงนบไมถวน (แสงมความเรว 186,000 ไมลตอวนาทแตจตมนษยเรวกวานนแคคดถงใครปบจตกไปแลว) แตบางครงประสาทสมผสของมนษยกเชอไมไดทงหมด

2. สงหรณ (Intuition) แตสงหรณกยงไมเทยง

35

3. การผานพบ (Experience) คนเราผานพบสงตาง ๆ ไมเหมอนกน ผใหญชอบอางวาอาบนำารอนมากอนเดก

4. ผร คร อาจารย แตกอาจรผด ๆ ได ผรไมจำาเปนตองร ทกเรอง

5. พสจน ทดลองดวยตวเองโดยการพจารณาสงเกตเปนประการแรก สมเดจพระพฒาจารย (โต พรหมรงส) สอนลกศษยใหรจกพจารณาและมหาพจารณาคอไตรตรองซำาใหรวาอะไรถกอะไรผด

มนษยทกคนตางแสวงหาความรแลวจะรไดอยางไรวาความรทเรารนนรจรงหรอไมจรง ผรแบงระดบความรออกเปนสองระดบคอ

1. ระดบปรชญา คนหาวาความเปนเหตเปนผลอยทไหน เชน หาเหตผลของความงาม บางคนบอกวาความงามคอความไดดลของทกสวนบนใบหนา ความรทำาใหเราทราบวาสรรพสงนนสมพนธกน เชน กอน ค.ศ. 1980 ฝรงมองวาแสงทเรามองเหนเปนคลนแมเหลกไฟฟา หลงจากนนเรมเชอวาแสงเปนอนภาค (สงทเลกจวจนมองไมเหน อนภาคของแสงเรยกวา Photon ภาพถายจงเรยกวา Photo) ซงเปนสงมชวตดงนนแสงจะเปนคลนแมเหลกไฟฟาทไมมชวตไปไมได อนภาคของสงมชวตทมองไมเหนเรยกวา Quarks มชวตสนแค 1/300,000 วนาท เมอมนษยเกดเวลาจะเอาลงเบาะกตองทบควากตายไปหลายสบลานตวกรรมกเกดขน ณ จดน

ความสมพนธกนของสรรพสงเหนไดจากอานสงสของการทำาบญ ถาทำาบญทอดกฐนผาปาอานสงสคอจะมเสอผาอาภรณใส

36

ไมตายเปลอยเปลา อานสงสของการทำาบญตกบาตรคอโชคลาภ (อยาลมกรวดนำาดวย)

(วนนอาจารยพดแคขอ 1 ยงไมไดตอขอ 2 คะ)*********************************************

********คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ.เชญ ชวณณ ศรสวรรณ วนท 28 กรกฎ�คม พ.ศ.

2550 ภ�คเช�

ชวงแรกอาจารยเลาประวตพระพทธเจาวา พระองคเปนเจาชายทมความพรอมทกอยาง หลงจากทพระองคไดเหนเดก คนแก คนเจบ และคนตาย พระองคจงคดวาพระองคเองกหนไมพนเรองน ในทสดพระองคกเสดจออกจากวงเพอไปคนหาความจรง

หนงสอเลมหนงเขยนวา ชวตมนษยแบงออกเปน 31 ชน ชนสงสดคอปรนพพาน ซงหมายถงพระพทธเจา รองลงมาคอพระอรหนตซงเปนพระนพพาน หมายถงผชแนะ เหมอนนกศกษาทไมสามารถเรยนรไดเอง จำาเปนตองอาศยครอาจารยมาชแนะ นกศกษาจะตองเรยนรทางโลกซงเปนความรทนากลว เพราะเปนเรองเกยวกบอำานาจ

รฐศาสตรเปนเรองเกยวกบอำานาจ ตงแตอำานาจทเปนอาณาเขตไปจนถงอำานาจในการบงคบผอน โดยอาศยบารมสวนตวและประเพณเปนตวบงคบ เชน สาดนำาในวนสงกรานต หรอจดบงไฟในวนเขาพรรษา ถอวาไมมความผด เพราะเปนประเพณ

มนษยเปนสตวชนดเดยวในโลกทรจกใชเหตผล สมองมนษยมสองซก ซกซายจะเปนเรองความจำาและเหตผล สวนซก

37

ขวาเปนเรองความคดสรางสรรค อารมณ และความรสก ผหญงมสมองมากกวาผชายเพราะสามารถใชสมองทงสองซกไดเทากน สวนผชายใชสมองซกซายมากกวา

มนษยรจกใชเหตผล เชน รจกนำาสมาใชประโยชน ฝรงทำาวจยพลงแหงสสนทมตอความจำาคน พบวา นกเรยนทเรยนในหองททาสฟาออนจะมสตปญญาดขน แตนกเรยนทเรยนในหองสชมพจะคดถงแตตวเองและอยากออกเทยวประจำา

พระครปยศรราจารย เจาอาวาสวดปากนำาพเทศนใหนกเรยนฟงเกยวกบปจจยแหงสมมาทฐ (ความยดมนถอมนในทางทด) โดยกลาววา คนจะเรยนหนงสอทดตองมองคประกอบเบองตนของการศกษา 7 อยางคอ

1.กลยาณมตตา คบเพอนด คบอาจารยด2.ศลสมปทา รจกจดระเบยบชวตตวเองใหด มศลมธรรม3.ฉนทะสมปทา พอใจทจะมาเรยนเพอปรบปรงตวเอง4.อตสมปทา ตองคดวาเราเปนแกวนำาทวางเปลา พรอมท

จะนำาความรใหมมาใสเสมอ และไมอวดรเพราะคนเราจะมความร กนคนละดาน

5.ทฐสมปทา มองสงทงหลายไดอยางถกตองตามความเปนจรง ตองเขาใจวาภาวะทกอยางในโลกเปนอนจจง (ไมเทยงแท)

6.อปมาทะสมปทา คอความไมประมาท ทงเรองกาลเวลา อาชพ และภาวะตางๆ ความทกขอยทตวคน วตถภายนอกเปนเพยงองคประกอบหนงเทานน หากเราไมประมาทกจะไมเปนทกข

7.โยนโสมนสการสมปทา คอการรจกคด คดเปน คดถก คดอยางเปนเหตผล เชน อดตหมอบอกวา HIV เปนไวรสททำาใหคน

38

เปนเอดส แตภายหลงพบวาแทจรงแลว HIV เปนเพยงตวเรงใหคนเปนเอดสปวยหนกลงเทานน

พระพทธเจาตรสวาคนเราม 4 จำาพวกคอ บวในตม บวในนำา บวปรมนำา และบวพนนำา แนวคดของพระองคนำามาซงความรดานการวเคราะหในปจจบน การวเคราะหคอการแยกแยะออกเปนสวนๆ เปนการคดแบบอตถะธรรมสมพนธ คอ

-การคดหาหลกการทสำาคญ เชน ความจรงและความดควรปฏบตอยางไร

-อตถะประโยชน คอการคดหาประโยชนทเปนแกนแท เชน บหรและเหลาเปนโทษ

-คดหาคณคาทแทและคณคาทเทยม เชน ความพอเพยง เหมอนพระพทธเจาทสอนองคลมานใหหยดทำาบาปและหนมาทำาความด

-คดใครหาคณธรรม คอคดทางบวก-ภชชะวาทะ คอคดแบบวภาษวธ เปนการคดหกลาง โดยคด

ตามเหตแวดลอม เชน คนดมเหลาเปนสงไมด แตเหลาบางอยางสามารถระงบความเจบปวดได หรอคนเปนเอดสตองดมไวนแดงสปดาหละ 2 แกว เพราะในไวนแดงมสารเคมทเปนประโยชนตอรางกายถง 227 ชนด หากนำาไวนแดงมาทาหนากจะชวยลดฝาได หรอคนเปนโรคหวใจจบไวนแดงวนละนดกจะชวยไดมาก พระพทธเจาจงสอนใหถอทางสายกลาง

ศ�สตรตะวนตกมนษยเราถกสอนใหยดปรชญา คอใหทำาความด ยคกอน

พทธกาลมนกปรชญา 3 คนคอ โสคราตส เพลโต และอารสโตเตล

39

โสคร�ตส (Socrates) (บางคนเรยกวา ซอคคราตส) โสคราตสใชวธวภาษวธคอ ถาม แยง โตตอบ และสรป (Dialectic) เขามกตงคำาถามเสมอวา ความดคออะไร บางคนบอกวาความดคอการชวยเพอน อกคนจงแยงวาหากเพอนทำาผดตองชวยหรอไม บางคนบอกวาความดคอใครทำาผดตองฟอง แมแตพอททำาผดลกกตองฟอง แตอกคนแยงวาหากเราทำาผดแลวลกฟองจะทำาอยางไร โสคราตสจงกลาววาหากลกฟองพอแม ตอไปคนกไมอยากมครอบครวเพราะไมอยากมลก ความเปนบานเมองจงไมเกดขน แนวคดนสงผลกบกฎหมายในปจจบนคอ ลกฟองบพการหรอผเลยงดถอเปนอทลม (ศนยเปลา) ศาลจงไมรบฟอง

เพลโต (Plato) (บางคนเรยกวาพลาโต) ลกศษยของโสคราตส ผรบแนวคดเรองความดมาจากโสคราตส (ความดในปจจบนจะหมายถงคณธรรม คณธรรมในภาษากรกเรยกวา Virtues มหลายประการ เชน คณธรรมดานความกลาหาญ หรอคณธรรมดานความกตญญ (ตรงกบมงคล 38 ประการของพทธธรรม)

เพลโตตดตามโสคราตสตลอดเวลา และบนทกคำาโตแยงของอาจารยไดทงหมด 12 บท แลวรวมรวมเขยนเปนหนงสอชอ The Republic เพลโตวเคราะหคำาโตแยงนและแบงมนษยออกเปน 3 ระดบตามจตคอ

ระดบท 1 ผมจตใฝหาความร มเหตผล และมปญญา เปนจตระดบสงสด ผทมจตระดบนเหมาะจะเปนผพทกษนครรฐ (ผปกครอง) (พทกษ ตรงกบภาษาบาลวา บาล, ปาล แปลวาดแลรกษา หรอเปน รฐบาล ในปจจบน)

40

ระดบท 2 ผมจตแนวแนในการคมครองปกปองผอน เปนจตระดบรองทเหมาะจะเปนราชการ (เชน ทหาร ตำารวจ) หรอเปนเครองไมเครองมอของผปกครอง

ระดบท 3 เปนจตระดบตำาสดไมแตกตางจากสตว คดแตเรองการสบพนธ มกเลสตณหา คนระดบนคอประชาชนทวไป

เพลโตมองวาประชาชนไมเหมาะทจะเปนผปกครอง ผทจะมาเปนผปกครองไดควรจะเปนคนทมจตอยในระดบสง ซงมกเปนคนทเกดในครอบครวทสงสง ดวยเหตน ราชาปราชญจงเหมาะทจะมาเปนรฐบาล

กรณประเทศไทยมผจบปรญญาตรหรอมากกวาจำานวน 2.95 ลานคน จบประถมตน 19 ลานคน จบมธยมตน 24 ลานคน หากนำาแนวคดของเพลโตมาศกษากจะพบวา ไทยเราไมเหมาะทจะเปนประชาธปไตย เพราะประชาชนสวนใหญคดแตเรองสวนตว

อ�รสโตเตล (Aristotle) ลกศษยของเพลโต เขยนหนงสอชอ The Politics มรากศพทมาจากคำาวา Polis ตรงกบภาษาบาลวา บร แปลวาเมอง คนไทยบญญตศพทวานครรฐ (ไทยเรามนครหลายแหง เชน เขลางคนคร (ลำาปาง) นครพงค (เชยงใหม) ปจจบนมหลายจงหวดทใชคำาวานคร เชน นครสวรรค นครนายก นครปฐม นครราชสมา นครพนม นครศรธรรมราช)

อารสโตเตลอธบายวา การเมองเรมตนในเขตเมอง ไมไดเรมตนในเขตชนบท เนองจาก

1.ความปลอดภยดกวาในปา เพราะในปามสตวปา โรค และโจรผราย ขณะทในเมองมรวกน หมอ ตำารวจและทหารชวยดแลความปลอดภย

41

2.การสงสมองคความดกวา เพราะมการตงโรงเรยน และมหาวทยาลย

การเมองพจารณาจากรปแบบการปกครองไดดงน

จ ำา น ว น ผ ปกครอง

การปกครองทด ท ำาเพอคนสวนใหญ

การปกครองทไมด ทำาเพอตวเอง

1 คน ร า ช า ธ ป ไ ต ย (Monarchy)

ทรราช (Tyranny)

2-3 คน อ ภ ช น า ธ ป ไ ต ย (Aristocracy)

ค ณ า ธ ป ไ ต ย (Oligarchy)

คนหมมาก ม ช ย า ธ ป ไ ต ย (Polity) ปกครองโดยชนชนกลาง

ป ร ะ ช า ธ ป ไ ต ย (Democracy)

ไทยเราหลงทางมานานทนำาประชาธปไตยมาใช ทงทอารสโตเตล บดารฐศาสตรบอกวาประชาธปไตยเปนการปกครองทเลว

ศตวรรษท 13 เปนตนมา ศาสนาครสตนกายโรมนคาทอรกตงตนเปนใหญทกรงโรม (ปจจบนอยทรฐวาตกน) ผนำาศาสนาคอ Pope มอำานาจเหนอกษตรย เนองจากเปนผแตงตงกษตรย ซง Pope อางตนมาวาเปนผไดรบมอบอำานาจมาจากพระเจา ทำาใหเกดแนวคดเทวสทธขน คอกษตรยมาจากการเลอกของพระเจาผานผนำาศาสนา (ภาคใตมปญหาเพราะผสอนศาสนาอสลามบดเบอนคำาสอนของพระเจา โดยบอกวาการฆาคนศาสนาอนไมบาป)

เวลาตอ Pope อนญาตใหกษตรยของสเปนกบโปรตเกสแบงโลกเปน 2 สวน กษตรยสเปนและโปรตเกสจงสงทตและทหารออกไปทวโลก โดยสเปนเขาไปทางลาตนอเมรกาและอเมรกาใต สวนโปรตเกสกเขามาทางเอเชย โดยเขาไปทญปนเปน

42

แหงแรก สวน Pope กจะสงพระออกไปพรอมกบทตและทหารทวโลกเชนกน เพอไปสอนศาสนาใหคนนอกรต (คนทไมไดนบถอคาทอรก) จากแนวคดนทำาใหเกดสงครามครเสทขนทตะวนออกกลาง (สงครามศาสนาระหวางคาทอรกและอสลาม)

ญปนนบถอศาสนาพทธมหายาน เชอวาบคคลธรรมดาทวไปสามารถตรสรเหมอนพระพทธเจาได โดยไมตองบวชเปนพระทำาวปสสนา แตอาศยการสอนแบบเซน คอการตงปรศนาธรรม เชน ชนว 1 นวหมายถงพทธ ช 3 นวคอพระรตนตรย

อดม สมธ ช�วสกอต เขยนหนงสอชอ The Wealth of Nation (s) ในปค.ศ.1776 ซงตรงกบการปฏวตในอเมรกา (4 กรกฎาคม 1776) หนงสอเลมนสงผลใหเกดการคากบตางประเทศ ชวงนพอคาจะตองขอพระบรมราชานญาตจากกษตรย แตกษตรยจะใหอนญาตไดกตอเมอไดรบอนญาตจากพระแลว พอคาเหนวากษตรยออนแอจงรวมตวกนเปนกลม (Cartels) แลวตงโรงเรยนของตวเองขน เพอสอนวากษตรยและศาสนาเปนตวขดขวางการคา

อดตพระและกษตรยไมตองเสยภาษ แตพอคากลบถกเกบภาษสง พอคาจงตองการเสรภาพในการออกไปคาขาย แนวคดนทำาใหเกดการปฏวตฝรงเศสขนในวนท 14 กรกฎาคม ค.ศ.1789 และไดสงเสรมใหเกดการปฏวตอตสาหกรรมขน บรรดาพอคาไดนำาเครองจกรเครองยนตมาใชแทนแรงงานคนและสตว

อาจารยสรปวา สภาพแวดลอมมการเปลยนแปลง จากเดมเราอยในสงคมเกษตรกรรมมานานกวา 5,800 ปมาแลว ในปค.ศ.1760-1970 ไดเปลยนมาเปนสงคมอตสาหกรรม มการ

43

ตงโรงงาน สรางเครองจกรชนแรกขนมาคอเรอ ซงพอคาไดใชเรอรบทำาการโคนลมระบอบกษตรย

หลงโคนลมระบอบกษตรย ฝรงกเปลยนมาปกครองระบอบประชาธปไตย ชวงแรกประชาธปไตยจะถกครอบงำาจากพอคา อนเดยจงเรยกพอคาวาวรรณะแพศย (ไทยเรยกวาแพศยาเพราะพอคามกพดโกหก) เนองจากพอคาครอบงำาการเมอง ทำาใหมการซอสทธซอเสยงมาจนถงปจจบน

ฝรงพยายามใหประเทศตางๆ ทวโลกเปนประชาธปไตย ประเทศใดทไมเปนประชาธปไตยกจะเขาบก เชน อฟกานสถานและอรก

วชาความรตางๆ มการเปลยนแปลงไปตามสภาวะ เดมสนใจเรองปรชญา หาเหตผลและความด แตเมอวทยาศาสตรเจรญขนกทำาใหเกดความรใหมเปน ปรชญาแบบวทยาศาสตร

ปรชญาแบบวทยาศาสตรคอ ทกอยางตองวดผลในเชงปรมาณได (ตวเลข) ซงความดวดไดจากการแสดงออกคอ คดด พดด ทำาด จงไมสามารถวดออกมาเปนตวเลขได

ศ�สตรตะวนออกการเรยนรฐศาสตรในโลกตะวนออกจะเรยนผานความเชอ

และคำาสอนทางศาสนา กอนเกดศาสนาพทธไดมความเชอเกดขนมากมาย เชน ฮนดและพราหมณทเชอพระเจา พระพรหม และพระนารายณ ถอเปนการเมองอยางหนงทตองการใหคนยอมรบอำานาจของคนทอยในวรรณะพราหมณและวรรณะกษตรย ในขณะเดยวกน ลทธในประเทศจนกเกดขนมากมาย เชน แนวคดของนกรบซนจ (ซนว) ผเขยนตำาราการเอาชนะสงคราม เปนการ

44

สอนแบบรฐศาสตร เชน ทำาใหคนอนกลวเราแตอยาทำาใหคนอนเกลยดเรา หรอศตรของศตรคอมตรของเรา หลงจากนนมาคอาเวลล ชาวอตาลกไดมความคดทางการเมองขน

คนเราไมวาจะอยทใดในโลกกจะมความคดทคลายคลงกน เชน โสคราตสและพระพทธเจาทมแนวคดเหมอนกน เพยงแตพระพทธเจาบรรลสงกวา หรอแนวคดทางการเมองในอนเดยและจนดงตวอยางขางตน

**ขอมลเพมเตม**-ราชบณฑตไมใหใสวรรณยกตในชอภาษาองกฤษ เชน อารส

โตเตล แตอาจารยจะเขยนวา อารสโตเตล เพราะบางครงราชบณฑตกเชอมากไมได เชน

Alien เดมแปลวาตางดาว หลงจากฝรงสรางเปนภาพยนตรกเรยกกนวาตางดาว

Alienation คณทวป วรดลก แปลวา ความแปลกแยก คำาศพททถกตองคอ Estrangement แปลวา ความผดแปลกสภาวะ เชน อาจารยแปลกแยกวาตวเองไมใชคนเพชรบรณ สวนราชบณฑตแปลวา การออกหาก ซง หาก เปนคำาวลวเศษณ “ ”หมายถงเงอนไข เชน หากคณรกฉน คณตอง.....

ภาษาไทยทกวนนเพยน อยางชอเลนนายกฯควรเขยนวา แอด แตหนงสอพมพเขยน แอด ซง อ.อาง เปนอกษรกลางทสามารถผนไดถง 5 เสยงคอ แอ แอ แอ แอ แอ อาจารยจงคดวาคนชอแอดชอบทำา AB. แบว เชน สนช. แกกฎหมายอาญาวา หามผวปลำาเมย และหามเมยปลำาผว โดยอางสทธสตร (Feminism) อาจารยมองวาหากออกกฎหมายอยางนแลวคน

45

จะแตงงานกนไปทำาไม ทงนรฐบาลจะตองรวาปญหาเปนประเภทใด และปญหาใดควรเขาไปแกไขอยางเรงดวน

ปญหาม 4 ประเภทคอ1.จำาเปนเรงดวน เชน ปญหาสามจงหวดชายแดนภาคใต

หรอเงนบาทแขงตวทำาใหผสงออกมรายไดลดลง โรงงานหลายแหงจงปดตว คนงานตองตกงานเปนจำานวนมาก (ไดขาววาโรงงานไทยกวา 6,400 กวาแหงกำาลงจะปดตวตามมา)

2.จำาเปนแตไมเรงดวน เชน การ Quiz เปนสงจำาเปน แตไมถงกบตองเรงดวน

3.ไมจำาเปนแตเรงดวน4.ไมจำาเปนและไมเรงดวนปรชญาสอนใหคนรจกความคด ซงความคดจะทำาใหเกด

ปญญา ปญญาทสำาคญทสดคอความเปนเหตเปนผล อภปรชญา (Metaphysics) มฐานะสงกวาปรชญา เพราะ

เปนเรองของศาสนา ซงเปนเรองเกยวกบจต เชน บางคนเชอวามพระเจา บางคนไมเชอพระเจาแตเชอวามนเปนเชนนนเอง

ความรเปนสงทเราเชอกนมาตงแตอาจารยรนแรกๆ และอาจารยรนแรกกเรยนรมาจากตำาราของฝรง ฝรงถอเปนพวกฉลาด อาจเปนเชอชาตแรกทรจกเขยนตำารา ตำาราเลมแรกคอ Encyclopedia (สารานกรม = สาระ + อนกรม) .....(ชวงเปลยนเทป การบรรยายไมตอเนอง) การรทมาทไปของคำาศพทจะทำาใหแปลความหมายไดถกตอง

46

-คนลานนา (8 จงหวดภาคเหนอ ตงแตตากขนไปถงแมฮองสอน) เรยกตวเองวาคนเมอง มภาษาเปนของตวเองเรยกวาคำาเมอง

คณจตร ภมศกด เขยนหนงสอชอ ความเปนมาของคำาวา“สยาม ทานสรปวา สยามมาจากภาษาเขมรทวา เสยมกก ซง”เสยมแปลวาดำา เนองจากคนไทยสมยกอนมผวสดำา แตคณจตรกลาววา คนเหนอเรยกตวเองวาคนเมอง สะทอนใหเหนถงการยดชาตพนธตนเองเปนใหญ (Ethnocentric) แตเนองจากไทยเรามหลายนคร เชน ราชวงศเมงรายของเชยงแสน เมอ 700 ปทผานมา คนเผาเมงจะมอำานาจทางการเมอง ภาคกลางมชนเผาละโว (ลวะ) มาสรางเมองละโว ไทยเราแผลงมาเปนลพบร ขณะทภาคกลางอกสวนหนง สโขทยไดมาสรางบานแปลงเมองหลงเชยงแสน อดตเชยงแสนอยทางภาคใต (นครศรธรรมราช) เรยกวาตามพรลงค การทคณจตรบอกวาคนเมองยดชาตพนธตวเองเปนใหญคงไมถกตอง ไมเชนนนแลว นครตางๆ กจะพากนยดชาตพนธของตนเองเปนใหญไปทงหมด กรณนครตามพรลงคยงยอมเขากบสโขทย เพราะสโขทยมายดพทธศาสนาไปเปนศาสนาประจำาชาต

ทวาราวดไดรบอทธพลมาจากอนโดนเซย ซงอนโดนเซยมเมองใหญชอบโรพทโธ สมยนนอนโดนเซยเปนแผนดนเดยว คนสวนใหญนบถอศาสนาพทธ แตเนองจากเกดการแยกตวของเปลอกโลก อนโดนเซยจงกลายเปนเกาะ พระพทธศาสนาสอนวา มนษยโลกเปนพนองกน แตตองมาแยกจากกนเพราะโลกเคลอน ทำาใหกลายเปนทวปและตองอยหางไกลกน

หลกเหตผลจะพจารณาได 2 ดานคอ

47

1.องครวม เชน นาฬกาหรอนำาจะหมนเหมอนการหมนตวของโลก

2.การแยกสวน เชน การชมแกง 1 หมอกสามารถรรสชาตของแกงทงหมอได ทางวจยเรยกวาการสมตวอยาง

************คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ.เชญ ชวณณ ศรสวรรณ วนท 28 กรกฎ�คม พ.ศ.

2550 ภ�คบ�ย

รฐศ�สตรแบบเยอรมน จะเนนสงดงตอไปน1.รฐ และอำานาจรฐ (อธปไตย) อดตรฐ ประกอบดวย ดน

แดน ประชากร รฐบาล และอำานาจอธปไตย เนองจากฮองกงกบไตหวนมองคประกอบครบทงสอยางแตกลบไมไดเปนรฐ ปจจบนจงเพมองคประกอบตวใหมเขาไปคอ ตองไดรบการรบรองจาก UN

2.การใชอำานาจรฐ ประกอบดวย2.1 มกฎหมายมารองรบ เชน รฐธรรมนญ หรอกฎหมาย

ปกครอง เปนตน2.2 รจกการรวมศนยอำานาจ อำานาจจะมลกษณะเปนรป

สามเหลยม คนทอยบนยอดสามเหลยมจะเปนคนสวนนอยแตมอำานาจมากทสด เชน รฐบาลไทยม 35 คน ขณะทประชาชนไทยม 62 ลานคน หากรฐบาลสงการลงมา ประชาชนกตองปฏบตตาม

3.อำานาจรฐอยเหนอศาสนา คอรฐบาลสามารถสงใหศาสนาทำาอะไรกได

48

เยอรมนไมยอมตงคณะรฐศาสตร เพราะคณะหมายถงบคลากร (อาจารย) ซงเยอรมนขาดแคลนบคลากร

สหรฐอเมรกามมหาวทยาลยเกาแกชอ มหาวทยาลยฮารวารด (Harvard University) ตงขนในปค.ศ.1636 สาเหตทชอฮารวารดเนองจากนายจอหน ฮารวารด (John Harvard) เปนผบรจาคทดนให มหาวทยาลยแหงนไมไดตงคณะรฐศาสตรมาตงแตตน

ปค.ศ.1776 สหรฐฯอเมรกาเรมกอตงประเทศ ภายหลงสหรฐฯแบงออกเปน 2 ฝายคอ รฐฝายเหนอทำาการอตสาหกรรม และรฐฝายใตทำาการเกษตรกรรม ปค.ศ.1861-1865 ทงสองฝายไดทำาสงครามกลางเมองขน คนหนมสาวชาวอเมรกนจงหนภยสงครามไปเรยนหนงสอทเยอรมน ขณะเดยวกนคนเยอรมนกกลวภยสงครามเพราะประเทศเรมสะสมอาวธ จงหนมาอยอเมรกา บางคนไปสอนหนงสอทมหาวทยาลย South Carolina ทางตอนใตของประเทศ ตอมาในปค.ศ.1857 ไดไปสอนทมหาวทยาลยโคลมบส (Columbia College) วนหนงไดลกศษยเกยรตนยมดมากคนหนงมาเปนอาจารย (Summa Cum Laude) ชอ John W. Burgess (จอหน เบอรเจส)

อาจารยเบอรเจสไดปรกษา Trustee (กรรมการดแลผลประโยชนของมหาวทยาลย) เพอใหตงคณะรฐศาสตรขน เนองจากเบอรเจสเรยนจบปรญญาตรจากฝรงเศสชอ L’ Ecole Des Science Politique หมายถง โรงเรยนศาสตรแหงการเมอง ซง Politique แปลวาการเมอง แตเยอรมนใชคำาวา Science of State แปลวารฐศาสตร แตเบอรเจสแปลวา Political Science (วทยาศาสตรการเมอง) มหาวทยาลย

49

โคลมเบยจงมคณะรฐศาสตรเปนแหงแรกในโลก โดยเบอรเจสเปนคณบด

คณะรฐศ�สตรในประเทศไทยในประเทศไทย รชกาลท 6 (King Mongkut) ทรงเอา

ทดนทไดรบประราชทานจากรชกาลท 5 มาตงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ในปพ.ศ.2459 (ค.ศ.2459) (รชกาลท 6 ทรงเกงภาษามาก ทรงไดฉายาวาธรราชเจา แตปจจบนมคนเตมตวการนตเขาไปเปน จฬาลงกรณ)

ครงแรกตงชอวาคณะรฐประศาสนศาสตร มวตถประสงคในการผลตบณฑตไปรบราชการ โดยเฉพาะในกระทรวงมหาดไทย เชน ตำารวจ นายอำาเภอ ปลดอำาเภอ ปพ.ศ.2473 (ค.ศ.1930) เศรษฐกจตกตำาทวโลก รชกาลท 7 จงจำาเปนตองปลดราชการ ซงสวนใหญเปนทหาร เชน พนเอกพระยาพหลพลพยหเสนา พนเอกพระยาทรงสรเดช ทงหมดจงรวมตวกนเปนคณะราษฎรและทำาการยดอำานาจในวนท 24 มถนายน 2475 (ศกษาเพมเตมในวารสารชอสารคด ฉบบปฏวต 2475)

ปพ.ศ.2476 (ค.ศ.1933) ไดสถาปนามหาวทยาลยธรรมศาสตรและการเมองขน เพราะคณะปฏวตกลวอำานาจกษตรยจะฟ นขนมาอก ดวยเหตน มหาวทยาลยธรรมศาสตรจงมจดกำาเนดจากการสอนการเมองแบบตะวนตก โดยไมไดคำานงถงคำาอารสโตเตลทวา ประชาธปไตยเปนการปกครองทเลวทสด

มหาวทยาลยเชยงใหม กอตงในปค.ศ.1965 รฐศาสตรเปนเพยงภาควชารฐศาสตร

50

มหาวทยาลยรามคำาแหง กอตงในปค.ศ.1971 รฐศาสตรเปนเพยงภาควชาหนงในคณะนตศาสตร ปค.ศ.1973 เกดเหต 16 ตลา จงมการตงคณะรฐศาสตรขน

หลกก�รสอนรฐศ�สตรในมห�วทย�ลยโคลมเบยมหาวทยาลยโคลมเบยไดตงคณะวทยาศาสตรการเมอง

(Political Science) ขนในปค.ศ.1880 โดยเนนสอน 3 ดานหลกคอ

1.วรรณกรรมยอนยค (Classical Literature) วรรณกรรมทสำาคญคอ บทประพนธของ Homer เขยนถงการผจญภยของเจาชายคนหนง ผไดรบมอบหมายใหไปหาผงทองคำาเพอมารกษาพอทปวย

2.ปรชญาการเมอง โดยศกษาผลงานของเพลโตชอ The Republic ผลงานของอารสโตเตล ชอ Politics และผลงานของจอหน ลอค ชอ ประชาธปไตย

3.กฎหมายระหวางประเทศก�รเมอง ม 3 แนวคด1.แนวคดการกอตงรฐ เนนเรองการใชอำานาจ รฐจะดำารง

อยไดตองมการใชอำานาจบงคบ นกคดกลมนคอ Thomas Hobbes เขยนหนงสอชอ Leviathan กลาววา ธรรมชาตมนษยจะเหนแกตว เตมไปดวยกเลส มนษยจงจำาเปนจะตองมใครสกคนมาบงคบ รฐบาลจงตองมความเขมแขง

2.แนวคดการพฒนารฐ นกวชาการทเสนอแนวคดน เชน จอหน ลอค (John Lock) เปนนกปรชญาทมองวาธรรมชาตของมนษยนนมเหตผลแตบางครงมนษยอาจจะขดแยงกน รฐบาลจงมไวเพอยตความขดแยงของสงคม แตคนทจะมาเปน

51

รฐบาลตองไดรบการยนยอมจากสงคม เหมอนกบการทำาสญญากบสงคมดงทลอคเรยกวาสญญาประชาคม (Social Contract)

แนวคดนเปนแนวคดทเนนประชาธปไตย ทำาใหตอมามการมองวาประชาธปไตยจะทำาใหเกดการพฒนา จนทำาใหประชาธปไตยเปนแนวคดทครอบงำาโลกในปจจบน

3.แนวคดการลมเลกรฐ เปนแนวคดของคารล มารกซ (Karl Marx) มองวาการมรฐเปนสงทไมด เพราะการมรฐบาลประชาชนไมมหลกประกนวาจะไดรฐบาลทด

มารกซมองวาการปกครองทดควรจะใหคนในสงคมปกครองกนเอง หรอชมชนปกครองตนเอง

ปจจบนในประเทศไทยมการเสนอแนวคดในเรองชมชนาธปไตย (เสนอโดยนกวชาการในสำานกเศรษฐศาสตรการเมอง จฬาลงกรณมหาวทยาลย) แสดงวาไดรบอทธพลของมารกซ เปนแนวคดใหประชาชนปกครองตนเอง

แนวพนจ (Approach) ทมาของแนวคดในเรอง Approach เกดมาจากในป

1920 เกดกลมนกวทยาศาสตรและนกปรชญาทเรยกวากลมเวยนนา เปนกลมทเสนอวาเรองของความรในทกสาขาวชาจะตองใชภาษาเปนสอ แตทเปนปญหาคอภาษามความกำากวม ตองอาศยการตความ

นกปรชญากลมนจงเสนอวาในการศกษาวชาตางๆจะตองมการบญญตศพทเฉพาะขนมาใช จากนนตองมการวดผลสงทศกษา การวดผลทดจะตองบอกใหเหนในเชงปรมาณไดหรอวด

52

ออกมาเปนตวเลขเพอใหเหนอยางชดเจน เชนถาจะวดความรอนจะตองบอกไดวารอนกองศา (โดยใชเครองมอคอปรอท)

ตอมานกจตวทยาทชอวาเจมส โบรดส วตสน (James Broadus Watson) ตงเกณฑวดสภาวะทางจต

การตงเกณฑในสงทสงเกตไดยากจะมปญหาคออาจจะทำาใหสรปผลทผดพลาด เชนอาจจะสรปใหคนไมบากลายเปนคนบาได ดงนนวตสนจงเสนอวาการจะสรปภาวะทางจตใจของคนเรานนควรจะสงเกตจากพฤตกรรม ซงเขามองวาพฤตกรรมของคนเรานนเกดจากการสนองตอบตอสงเรา แนวคดเรยกวา SR Model (Stimulus –Response Model)

โดยวตสนทดลองการสนกระดงกบสนข เชนกอนจะใหกนอาหารจะตองสนกระดงทกครง ตอมาหากสนกระดง (โดยทยงไมมอาหาร) สนขกจะนำาลายไหลเพราะเคยรบรวาหากกระดงดงจะไดกนอาหาร

ขอเสนอของนกวทยาศาสตรสำานกเวยนนา และความกาวหนาในการศกษาทางจตวทยาทำาใหเกดแนวคดในการศกษาทเรยกวาพฤตกรรมศาสตร (Behavioral Science) ซงหมายถงความพยายามในการศกษาสงตางๆออกมาเปนตวเลขทสามารถวดได

ในทางรฐศาสตร นกรฐศาสตร จากมหาวทยาลยชคาโก ของสหรฐอเมรกา จงมองวาในการศกษาการเมองควรจะใหความสำาคญไปทการศกษาพฤตกรรมทางการเมองของคนในสงคม แนวคดนไดรบการยอมรบอยางมากจาก สมาคมรฐศาสตรอเมรกา

53

(ในสหรฐอเมรกาเปนประเทศทนยมกอตงสมาคมอาชพ รฐศาสตรเองถอวาเปนอาชพอยางหนง คนทเรยนรฐศาสตรมาจะสงกดสมาคม สมาคมรฐศาสตรอเมรกนกอตงมาตงแต 1903 โดยเฉพาะป 1970 นกรฐศาสตรทวโลกถง 95 % ทำางานและศกษาในสหรฐอเมรกา มผลทำาใหรฐศาสตรตามแนวทางอเมรกนจงมอทธพลตอโลกอยางมาก)

ในยคนมความพยายามจะวดพฤตกรรมทางการเมองของคนออกมาเปนตวเลข เพอสรปผลในทางการเมอง เชนศกษาวาปจจยอะไรททำาใหคนไปเลอกตง

อยางไรกตามตอมากเกดปญหาวาการศกษาแนวพฤตกรรมมปญหา เนองจากไมสามารถเขาใจปรากฏการณทางการเมองไดอยางลกซง เชนในเมองไทยการศกษาแนวพฤตกรรมทำาใหเราร วาคนไทยเลอกพรรคไหนมากทสด แตบางครงปจจยททำาใหไปเลอกพรรคอาจจะเกดจากซอขายเสยง

ปญหานจงเกดวกฤตทางสงคมศาสตรและรฐศาสตรในป 1965 นกรฐศาสตรไดไปประชมสมมนา และมการตพมพเอกสารวชาการ เชนเรองขอจำากดของพฤตกรรมศาสตรในทางสงคมศาสตร การออกแบบวชารฐศาสตรขอบเขต จดมงหมาย และวธการ

ในก�รประชมครงนนกวช�ก�รไดเสนอว�ก�รศกษ�วช�รฐศ�สตรอ�จจะศกษ�โดยก�รยดแนวพนจ (Approaches) หรอแนวทางการศกษา แตอาจารยเชญใชคำาวาแนวพนจ เพราะหมายถงการมองแบบมแนว

ดกชนนารของมหาวทยาลยเคมบรดจ อธบายคำาวา Approach วาหมายถง

54

1.วธการในการกระทำาบางสง2.หมายถงการทาบทาม3.หมายถงการเขาไปใกล4.หมายถงหนทาง5.หมายถงการจดการกบสงตางๆแตในทางรฐศาสตร คำาวา Approach หมายถงการศกษา

ปรากฏการณทางการเมองอยางมแนวทางหรอมแนวพนจ ซงสมาคมรฐศาสตรอเมรกาไดเสนอวาในป 1965 การศกษารฐศาสตรม 8 แนวพนจ คอ

1.แนวพนจพฤตกรรมศาสตร 2.แนวพนจหนาทนยม3.แนวพนจคณตศาสตร 4.แนวพนจระบบการเมอง5.แนวพนจการตดสนใจ6.ทฤษฎเกมส7.แนวพนจการสอสาร 8.แนวพนจการพฒนาทางการเมองAlan C.Isack (อลน ซ ไอแซค) เขยหนงสอเรอง

Scpoe and Method of Political Science มองวา Approaches เปนยทธศาสตรในการศกษาปรากฏการณทางการเมอง เขามองวา Approaches เปนเพยงเครองมอทนำาเสนอเคาโครงในการอธบาย หรอเปนกระบวนการคนพบ

Alan C. Isack แบง Approach เปน 2 ระดบ คอระดบจลภาค หมายถงแนวพนจทใชทำาความเขาใจปรากฏการณทางการเมองในระดบเลกเชนระดบบคคล และ Approaches

55

ระดบมหาภาคเปนแนวพนจในการทำาความเขาใจกบการเมองในระดบใหญ เชนระดบสงคม

เชนเดยวกบการทำาความเขาใจกบเรองรางทางการเมองหรอการใหความหมายกบการเมอง จะมความหมาย 2 ระดบคอ

1.ระดบผเลนการเมองโดยตรง เชนนกการเมอง 2.ระดบนกวชาการทเปนผสงเกตการณการเมองอยภายใน แตอ�จ�รยจะเนนก�รวเคร�ะหก�รเมองในระดบจลภ�ค

โดย เนน Approaches ในระดบจลภ�คคอ แนวพนจชนนำ� (Elite Approach)แนวพนจนมทมาจากการเมองเรองอำานาจ (Power) ทนก

วชาการจะมการมองการแตกตวของอำานาจตางกน เปน 2 กลมคอ

-กลมทมองวาอำานาจมการกระจกตวอยางทคนบางกลม -กลมทมแนวคดทสองมองวาอำานาจมการกระจายตวไปท

กลมคนทหลากหลายแนวพนจชนชนนำามทมาจากการมองอำานาจวากระจกตวอย

ทคนบางกลมในสงคม โดยคนทมอำานาจนนจะเปนกลมคนทเรยกวาชนชนสง

แนวพนจนมองวาคนในสงคมมความไมเทาเทยมกน ซงความไมเทาเทยมกนนไมไดเกดตามธรรมชาต แตเกดจากคนทมอำานาจเปนผกำาหนดลกษณะทางชนชนหรอการแบงชนในทางสงคม

คนทมอำานาจในสงคมจะเปนใครนนขนอยกบภาวะของสงคมทดำารงอยในเวลานนๆ เชนตอนบานเมองมสงครามทหารกจะเปนใหญ ตอนทสงคมตองการความมงคงความรำารวยพอคา

56

นายทนกเปนใหญ ตอนทสงคมตองการความสงบสข ไมตองการความฟงเฟอนกปราชญจะเปนใหญ

หรอกลาวไดวาผมอำานาจยอมมาจากภาวะ หรอผมอำานาจยอมมชองทางในการเขาสอำานาจ

สำาหรบการกำาหนดชนทางสงคมจะกำาหนดโดยเกณฑ 2 ประการคอ

1.เกณฑทมอยจรง มองเหนได เชนรายได ระดบการศกษา ผมอำานาจจะกำาหนดวาคนทรวยกวาจะอยเหนอกวาคนทยากจน คนทมการศกษาสงจะอยเหนอคนทมการศกษานอย

อยางไรกตามในสงคมทเปดกวางคนยากชน ชนชนลางอาจจะมโอกาสในการเขาสอำานาจ เชนคนชนลางทไดรบการศกษาสงขน ชนชนลางทเขาสพรรคการเมองและไดรบการเลอกตง

2.เกณฑสมมต เชน-เชอชาต เชนในศรลงกาจะมองวาคนสงหลเปนเชอชาตทสง

กวาคนเชอชาตทมฬ ทำาใหในศรลงกามการสรบกนตลอดเวลา-ศาสนา ในหลายสงคมคนนบถอบางศาสนาเสยเปรยบคนท

นบถออกศาสนา จากเกณฑกงกลาวทำาใหคนบางคนซงมเพยงจำานวนนอย

(คนทมการศกษาสง และรวย) จะไดเปรยบคนอกกลมหนงทมจำานวนมากกวา ทเรยกวาไดเปรยบกนทางชนชน (ภาษาฝรงเศสเรยกวา Positiong De’ja Prise)

คนทมจำานวนนอยทมความไดเปรยบทางชนชนนเองเรยกวา ชนชนนำ� (Elite)

57

คำาวาชนชนนำา ในทางสงคมวทยา หมายถงกลมคนจำานวนนอยทอยทามกลางคนจำานวนมาก เปนกลมคนทมสถานะพเศษ และมกแสวงหาประโยชนจากคนทมสถานะตำากวา

ทงนชนชนนำาจะไดเปรยบคนสวนใหญในสงคม 6 ดานดวยกนคอ

1.ไดเปรยบในแงชนทางสงคม (Social Class) เพราะชนชนนำาถอวาเปนพวก Hi Society

2.มอำานาจทางการเมอง (Political Power) มากกวาชนชนลาง

3.ไดเปรยบทางการศกษา (Education)4.ไดเปรยบดานเงนตรา (Money)5.ไดเปรยบในแงอทธพลทางวฒนธรรม (Culture

Influence )6.มความเปนผนำา (Leadership)ตวอยางของมล.ปลมหรอคณปลม ลกชายของ มรว.ปรด

ยาธร เวลานถอวาดงมากเนองจากอยในสงคมชนสง ทำาใหเขามความไดเปรยบกวาคนหลายคนในสงคม

ก�รศกษ�ชนชนนำ� (Elite) สามารถศกษาได 5 แนวทางคอ

1.ภมทศนชนชนนำา คอศกษาความคดและความเชอ ดไดจากการใหสมภาษณผานสอตางๆ

2.การเขาสตำาแหนงทางการเมอง เชน การศกษา อาชพเดม และผลงานทางการเมอง

3.การดำาเนนการของชนชนนำา เชน ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมทย ทเขยนหนงสอไปดวย

58

4.พฤตกรรมเบยงเบนของชนชนนำา เชน ความเบยงเบนทางเพศ การคอรปชน เดวด ไซมอน เขยนหนงสอชอ Elite Deviance กลาวถงผรายใสสท ซงอนตรายกวาผรายธรรมดา

5.การเปรยบเทยบชนชนนำาในประเทศตางๆ เชน เปรยบเทยบระดบการศกษาของผนำาประเทศตางๆ

ก�รรวมกลมอ�ชพอำานาจจะกระจายตวไปยงกลมตางๆ เพราะสงคมมอาชพ

หลากหลาย ดงนนสงคมจงมกลมอาชพหลากหลายเชนกน กลมอาชพมกจะมการรวมตวกนเหนยวแนนมากกวากลมประเภทอน เพราะแตละอาชพจะคำานงถงผลประโยชนของกลมตน กลมอาชพจงมพลงตอรองกบสงคมอนมลกษณะดงน

1.กลมตางๆ จะตรวจสอบถวงดลกน2.รฐบาลตองทำาหนาทเสมอนเปนกรรมการทจะควบคม

ใหการแขงขนและการรวมมอของกลมตางๆ เปนไปอยางมเหตผล กลาวคอ การแขงขนจะตองเปนเชงรวมมอมากกวาการทำาลาย ขณะเดยวกน การรวมมอกตองมลกษณะสรางสรรคมากกวาการผกขาด นโยบายของรฐบาลจะตองเปนประโยชนของทกกลม

****************************Take Home Quiz-จงอธบาย Elite Approach (แนวพนจชนชนนำา) ให

เขาใจวาหมายถงอะไร มขอบเขตและสาระของการศกษาทเกยวกบการเมองอยางไร

-สงสปดาหหนา พมพหรอเขยนกได-สงอ.เชญ ชวณณ ทคณะรฐศาสตร ม.รามคำาแหง

59

**ขอมลเพมเตม**-มหาวทยาลยของสหรฐฯจะไดรบเงนบรจาคจากเอกชน ใน

มหาวทยาลยจะมกรรมการดแลผลประโยชน (Trustee) อนาคตมหาวทยาลยของไทยกจะมลกษณะเดยวกน เพราะรฐบาลไทยเปนหนจำานวนมาก รฐจงมนโยบายแปรรปรฐวสาหกจ (Privatization) เพอใหเอกชนเขามาบรหารจดการ

-การใชภาษาเพอหลอกผอนเรยกวา วาทกรรม (Discourse) เชน สมยพทธกาลจะมอาชพหญงงามของเมองเปนผใหบรการคนในวรรณะกษตรย อาชพนเรยกวา อมพปาล (อำาภา แปลวาสวย) แตไทยเรากลบเรยกวาโสเภณ พระไตรปฎกเขยนไวตอนพระพทธเจาประชวรวา บรรดานางอมพปาลไดระดมเงนกนสรางโบสถและซอสวนถวายพระพทธเจา

จากการศกษาพบวาประชาธปไตยเรมตนครงแรกทอนเดยไมใชกรก โดยมการคนพบทเมองเวสาล รฐวชชะ (วชช) ในบนทกกลาววา รฐวชชะจะปรองดองกนมาก เพราะคนวรรณะกษตรยจะเลอกกนเองมา 7,707 คน ในจำานวนนจะเลอกกนเองใหเปนราชาหนงคน ทเหลอ 7,706 คนจะนงในสณฐาคาร (สภา) ทำาหนาทใหคำาปรกษาแตราชา และในบรรดานจะมนางอมพปาลจำานวน 7,707 คนมาดแล

ศาสนาพทธเขามาในประเทศไทยหลายทศทาง พระกไดมาเทศนาเรองนางอมพปาลเชนกน สมยนนไทยเราปกครองแบบเจานาย ซงเจานายมภรรยาหลายคน ในยคตนรตนโกสนทร คนจน คนอนเดย และคนมอญ หนภยมาอยบางกอก ไทยเราจงจดระเบยบใหคนจนไปอยแถวเยาวราช คนอนเดยอยสำาเพง คนมอญไปอยบานหมอ (ภายหลงคนมอญหนไปอยพระประแดง

60

เพราะไมชอบคาขาย คนอนเดยจงเขามาขายเพชรทบานหมอแทน) คนจนเหนเจานายคนไทยมภรรยาหลายคนจงมาสรางโรงนำาชาและมผหญงใหบรการ คนอนเดยจงเรยกผหญงบรการนวา ชอคการ แตคนไทยเรยกเพยนเปนกะหร

-แนะนำาหนงสอชอ มหศจรรยแหงนำา เขยนโดยมาซาร เอโมโตะ แปลโดยดาดา กลาววา นำาไมใชแคไฮโดรเจนกบออกซเจน เมอเอากระดาษเขยนคำาตางๆ ใหนำาอาน หลงจากททำาใหนำาตกผลกแลวนำามาสองดจะพบวา คำาพดทดจะทำาใหผลกนำาสวยงาม สวนคำาพดหยาบคายและคำาดา ผลกนำาจะออกมานาเกลยดนากลว จะเหนวา บางเรองเราคดวาเปนแคสสารนนแทจรงไมใช กรณนำา หากเราดมนำาทมคำาพดดๆ หรอนำามนตร รางกายเรากจะแขงแรง

**ตลกประจำาสปดาห**สมยประธานาธบดบล คลนตน นายกรฐมนตรของญปนคน

หนงไมถนดภาษาองกฤษ แตตองไปเยอนสหรฐฯ (State Visit) ทปรกษานายกฯจงแนะนำาใหรบทกคลนตนกอนวา How are you? หากคลนตนพดอะไรออกมากใหบอกวา Me too แตพอเจอคลนตน กลบถกคลนตนทกกอน นายกฯญปนตกใจจงถามวา Who are you? คลนตนคดวาเขาพดตลกจงตอบไปวา ฉนเปนสามของฮลลาลยงไงละ นายกฯญปนจงรบตอบวา Me too

**********คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches in Political Science

61

ศ.ดร.จระโชค วระสย วนท 27 กรกฎ�คม พ.ศ. 2550

กอนบรรยายอาจารยคยกบนกศกษาวา เดมวชา 701 จะเปนเรองราวทเกยวโยงกบปรชญาแหงศาสตร ตอมาไดดดแปลงใหเปนแนวทางในการเขาถงวชารฐศาสตร วชานเรมตนขนในโลกตะวนตกจากสามมหาปราชญคอ

1. โสเครตส (ซอคคระตส) ประมาณ 2,400 ปทผานมาหรอหลงพระพทธเจาประมาณ 100 กวาป

2. เพลโต ลกศษยโสเครตส3. อรสโตเตล (ตองออกเสยงวา อา-รส-โต-เตล) บดาผ

สถาปนาวชารฐศาสตร (Founding Father) ขณะนรามคำาแหงมนกศกษาปรญญาโทรวมทงสนประมาณ

36,000 คน ทวประเทศมมหาวทยาลยรวมทงสน 150 แหง (ทวโลกมมหาวทยาลย 25,000 แหง) จำานวนคนเรยนปรญญาโททวประเทศจงมหาศาล แคมหาวทยาลยราชภฏนนมทงสนถง 45 แหง แตละแหงยงขยายออกไปอกหลายสาขา เชน สวนดสตมประมาณ 50 สาขา ตอนนกไปเปดถงรมฝงโขงทจงหวดหนองคาย ถานกศกษาคดวาจะมาเรยนแคพอผานกจะเปนการทำาลายชอเสยงของมหาวทยาลยรามคำาแหง สำาหรบมหาบณฑตของรามฯ จบปละประมาณ 15,000 คน ทอนจบปละประมาณ 40,000 กวาคน ปหนง ๆ มคนจบปรญญาโททวประเทศประมาณ 60,000 คน เมอมคนจบปรญญาโทมากรามคำาแหงจงตองเปดปรญญาเอก ซงในการเรยนระดบทสงขนนนจำาเปนอยางมากทจะตองมพนฐานทด ตอนนคนเรยนจบปรญญาโท

62

เยอะมาก ถานกศกษาไมเขมงวดในการเรยนของตนเองตอไปจะไมมทยนในสงคมไทย การจะแสวงหาทยนจำาเปนตองใฝสงไวตงแตเรมตน

วชารฐศาสตรนนตองเกยวโยงกบเหตการณตาง ๆ (Events) การเรยนรฐศาสตรทมหาวทยาลยออกซฟอรด (อานวา Aksferd) ประเทศองกฤษ จะเรยนสามวชาพรอมกนคอ

1. การเมอง (Politics)2. ปรชญา (Philosophy) การเรยนการเมองตองเกยว

โยงกบเรองปรชญาซงเปนเรองของความถกตอง ปรชญาสำาคญ เชน ความยตธรรม (Justice) พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ เคยพระราชทานพระบรมราโชวาทวาความยตธรรมสำาคญกวากฎหมาย กฎหมายเปลยนแปลงไดเรอย ๆ แมแตรฐธรรมนญกเปลยนมาสบกวาฉบบแลว แตสงทสำาคญกวากฎหมายคอความยตธรรม

3. เศรษฐศาสตร (Economics) ทสำาคญในตอนนคอเศรษฐกจพอเพยง อาจารยคม ไชยแสนสข อธการบดกลาววา เศรษฐกจพอเพยงเกยวของกบสามหวงและสองเงอนไข สองเงอนไขไดแก ความรและคณธรรม หมายความวาความรตองคคณธรรม สวนสามหวงในทนหมายถงวงแหวน ไดแก

-ความพอประมาณ-ความสมเหตสมผล-มภมคมกน นนคอการรจกคดถงอนาคตและเตรยมความ

พรอม (คนดงทจบจากออกซฟอรด เชน ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช

นายอภสทธ เวชชาชวะ กษตรยจกมแหงภฏาน)

63

รามคำาแหงมคตวาอตตาห อตโน นาโถ ตนเปนทพงแหงตน ปจจบนนกศกษาสามารถหาความรไดมากมายจาก Internet อยายดตำาราแตเพยงอยางเดยวเพราะตำารากอาจผดพลาดได แมแตครบาอาจารยกอาจผดพลาดไดเชนกน นกศกษาตองหาตำาราทดจงจะไดความรทถกตอง ฟงอาจารยบรรยายแลวอยาเพงเชอตองตรวจสอบดวยตามหลกกาลามสตร เชน เราเคยเชอวาพระองคดำามพระนามวาสมเดจพระนเรศวร จรงแลวทรงพระนามวาสมเดจพระนเรศร ดงทไดชมในภาพยนตรเรองตำานานสมเดจพระนเรศวร

1. แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร (Approach) เชงประวตศ�สตร

แนวทางการศกษารฐศาสตรนนมหลายแนวทาง แนวทางหนงคอแนวประวตศาสตร เปนการยอนไปในอดตวาเปนอยางไร เชน

1. การถายทำาภาพยนตรเรองตำานานสมเดจพระนเรศวร ม.จ.ชาตรเฉลม ยคล ผกำากบ พยายามศกษาประวตศาสตรเพอหาคำาตอบวาเรองราวของสมเดจพระนเรศวรทพวกเรารบรกนมานนตรงไหนจรงตรงไหนไมจรง ใชเวลาในการหาขอมลยาวนานถง 6 ปโดยตองเดนทางไปในประเทศพมาพรอมกบนกประวตศาสตรและนกวชาการหลายทาน ใชเวลาถายทำาสองภาคนานถง 3 ป กองถายปกหลกกนอยทจงหวดกาญจนบรทมพนทประมาณ 19 ลานไรใหญเปนอนดบ 3 ของประเทศไทย (อนดบ 1 คอนครราชสมา พนทประมาณ 20 ลานไร อนดบ 2 คอเชยงใหม)

จะวาไปแลวจงหวดกาญจนบรกมความสมพนธกบตำานานสมเดจพระนเรศวรกลาวคอการทำายทธหตถของพระองคทานม

64

ขอกงขามาตลอดวาเปนทใดกนแนระหวางจงหวดสพรรณบรกบอำาเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร ระยะหลงมหลกฐานนาเชอวานาจะเปนทพนมทวนเพราะ

1. ใกลชายแดนพมา 2. ในคำาใหการของชาวกรงเกาและอน ๆ รวมทง

พงศาวดารทคนพบไดระบวาสถานทกระทำากญชรยทธหตถนนใกลกบลำานำาใหญซงอำาเภอพนมทวนกอยใกลกบแมนำา

3. พบหลกฐานทางโบราณคดจำาพวกศาสตราวธ หอก ดาบ ทวน หมวกทหารในบรเวณน ขอมลทไดรบการแกไขแลวคอวนประกาศอสรภาพและวน

กองทพไทยไดเปลยนจากวนท 25 มกราคมมาเปน 18 มกราคม คนทมบทบาทในการเปลยนแปลงนคอ ดร.ประเสรฐ ณ นคร ราชบณฑต (และเปนคนแกไขใหวนพอขนรามฯ ตรงกบวนท 17 มกราคม)

2. วนดเดย (D Day) ถอเปนอกเหตการณหนงในประวตศาสตรทสำาคญตอโลกและรฐศาสตร ตรงกบวนท 6 มถนายน ค.ศ. 1944 (6.6.44) หรอ พ.ศ. 2487 ฮตเลอรผนำาเยอรมนเพอฝนอยากจะเปนมหาอำานาจปดลอมฝรงเศสไวหมดจนสหรฐอเมรกาตองยกพลขนบกมาชวยในวน D Day ปรงขนญปนพายแพสงคราม

สหรฐฯ สงนายพลแมกอาเธอรมาจดการญปน นายพลผนเปนคนกลาวคำาวา “Old soldier never die, They just fade away.” ทหารทครำาหวอดในสงครามผานศกเหนอเสอใตไมเคยตายแตคอย ๆ หายไปจากความทรงจำา เพราะมวระชนรนใหม ๆ เกดขนมากมาย

65

3. พระเจาอเลกซานเดอรมหาราชแหงมาเซโดเนย เปนกษตรยหนมแตมจตใจหาวหาญบกมาตไดถงอนเดย (ชมพทวปแปลวาทวปแหงตนหวา) ชาวกรกถนดในการป นรปเมอมาตดนแดนชมพทวปไดจงเรมป นพระพทธรปทพระพกตรคลายฝรง นาเสยดายทพระองคมพระชนมายสนนกตองมาเสยชวตเพราะไมสบายจากการตดเชอไวรสจนสนพระชนมเมออายเพยง 33 ชนษาเทานน สมเดจพระนเรศวรกเชนเดยวกนทรงกรำาศกมากจนเสดจสสวรรคาลยเมอพระชนมายได 50 ชนษา

4. องกฤษคนเกาะฮองกงใหกบจนใน ค.ศ. 1997 วชารฐศาสตรนนเกยวโยงกบนานาประเทศหรอทเรยกวาโลกาภวตนดวยดงเชนเรองของฮองกง ยอนไปประมาณ 150 ปกอนเปนยคลาอาณานคมตอนแรกมหาอำานาจองกฤษ ฝรงเศสเขามาในรปของการทำาการคา โดยองกฤษใชการคาฝนทำาใหองกฤษรำารวยแตคนจนตดฝนมากมาย ขนนางจนบางคนเขมงวดกฎระเบยบกบองกฤษมากเกนไปประสบกบองกฤษตองการยดจนอยแลวจงอางเรองศกดศรแลวทำาสงครามฝนซงองกฤษมองวาเปนการทำาสงครามเพอขยายอาณาเขตทางการคา สดทายมการทำาสญญาเชาเกาะฮองกงจากจน 99 ป ทจรงถาองกฤษจะยดไปเลยกไดแตคนองกฤษเครงกฎหมายกเลยทำาเปนสญญาเชาใหดขลง จรง ๆ แลวตอนทเหมาเจอตงยดจนไดองกฤษกตงใจจะคนเกาะฮองกงใหจนอยแลว แตเหมาเจอตงคงจะไมเหนความหมายของฮองกงมากนกจงใหคงเปนขององกฤษตอไป เมอครบสญญากตองคน

ความเปลยนแปลงทเกดขนคอเปลยนความเปนเจาของจากประเทศหนง (องกฤษ) ไปเปนอกประเทศหนง (จน) ซงองกฤษเองกพยายามปกปองคนทจงรกภกดกบตนโดยการใหสญชาต

66

องกฤษกบคนฮองกงทงทเปนคนจนและอนเดย การปกครองขององกฤษททำาตอฮองกงในชวงแรกคอสงขาหลวงมาดแล แตเนองจากการตดตอคมนาคมลำาบากขาหลวงจงมอำานาจจดการทกอยางไดอยางเตมทลอนดอนไมมบทบาทไปเลยฮองกงจงสามารถพฒนาไดอยางรวดเรว ถอเปนเรองบงเอญเพราะตอนทพระนางเจาวกตอเรยทำาสญญาเชาเกาะฮองกงพระสวามยงงงวาเอามาทำาไม ฮองกงไมเหนจะมอะไรเลย (เหมอนกบสหรฐฯ ซออลาสกาจากรสเซยมาในราคาถก ตอนหลงเพงจะรวามทรพยากรมหาศาล)

(ขณะนทวโลกมประมาณ 200 ประเทศ ประเทศจนมพลเมองมากเปนอนดบ 1 อนเดยอนดบ 2 เดมไทยอยอนดบท 20 ปจจบนอยอนดบ 22 หลงจากเวยดนามเหนอรวมกบเวยดนามใตและเยอรมนตะวนออกรวมกบเยอรมนตะวนตก ถาในแงของพนทประเทศทใหญทสดคอรสเซย)

2. แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตรเชงเศรษฐศ�สตรก�รเมอง

เปนความสมพนธระหวางรฐศาสตรกบเศรษฐศาสตรเหนไดชดในกรณคาเงนบาททมปญหาอยเรอย ๆ จนนายฉลองภพ สสงกรกาญจน รฐมนตรคลงตองเขามาดแล นายฉลองภพเปนคนเกงดานเศรษฐศาสตร เคยเปนผอำานวยการสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทยหรอ TDRI (จดตงขนในสมยเปรม 1 จากเงนชวยเหลอของประเทศแคนาดา) แคเงนบาททเปลยนแปลงไปไมใชเรองเศรษฐศาสตรอยางเดยวแตยงเกยวของกบนโยบาย (Policy) ซงเปนเรองการเมองวารฐบาลจะตดสนใจอยางไร

*********************************************************

67

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตรApproaches in Political Scienceศ.ดร.จระโชค วระสย วนท 28 กรกฎ�คม พ.ศ.

2550 ภ�คเช�

ฮองกงกอนจะกลบคนเปนของจนมคนระดบอภมหมามหาเศรษฐเปนจำานวนมาก คนกลมนเกรงวาจะโดนรฐบาลจนยดทรพยและธรกจ พลเอกชาตชาย ชณหะวณพยายามแกกฎหมายในเมองไทยเพอใหคนตางดาวมสทธในทดนและทรพยสนในเมองไทยไดมากยงขนเพอจงใจใหเศรษฐฮองกงเหลานเขามาอยเมองไทย แตกทำาไดสำาเรจเพยงเลกนอยเทานน เศรษฐฮองกงสวนใหญนยมไปอยแคนาดา บางเมองบรรยากาศเหมอนกบเมองจนเลยทเดยว บางสวนนยมไปอยออสเตรเลยและสรางความมงคงใหกบสองประเทศนอยางมหาศาล ทงแคนาดาและออสเตรเลยยนดตอนรบคนฮองกงเหลานประกอบกบมเงอนไขทเหมาะสมทำาใหเกดความเชอมโยงกนอยางสมดล ทอาจารยยกตวอยางเรองนเพอจะชใหเหนวาวชาตาง ๆ นนไมไดอยอยางโดดเดยวแตมความสมพนธกน แตนายฉลองภพ รฐมนตรคลงกบนางธารษา วฒนเกส ผวาการธนาคารแหงประเทศไทยพยายามแกไขปญหาคาเงนบาทอยางโดดเดยวมองในแงเศรษฐศาสตรอยางเดยว หรอพลเอกชาตชายทเนนแกกฎหมายใหเออประโยชนตอชาวตางชาตจงแกปญหาไมไดเตมท การทคนตางชาตไมคอยเขามาลงทนในเมองไทยเพราะเหตผลดานความมนคงปลอดภยทางการเมองดวย

68

องกฤษรงเรองมากอนสหรฐอเมรกาเพราะการเรยนการสอนของเขาประกอบไปดวยสามเสาคอปรชญา รฐศาสตร และเศรษฐศาสตร (PPE) แตเมอวนเวลาผานไปสหรฐฯ กลบพงไปขางหนาอยางไมนาเชอ องกฤษมกจะคยโววามมหาวทยาลยทเกาแกอาย 800 – 900 ป (เคมบรดจ ออกซฟอรด) มหาวทยาลยทเกาแกทสดในสหรฐฯ คอฮารวารด อายประมาณเกอบสรอยป (กอตงค.ศ. 1636) แตองกฤษภมใจในเรอง Elite (ชนระดบนำา) มหาวทยาลยในองกฤษจงมเฉพาะชนชนนำาจำานวนนอยเทานน แตกตางจากสหรฐฯ สมยทอาจารยไปเรยนกมมหาวทยาลยมากถงเกอบสามพนแหง (ตอนนประมาณ 3,600 แหง) ชใหเหนวาสหรฐฯ นนเปดโอกาสใหคนมากกวา องกฤษนนเรมตนเปนลำาไมไผคอทำาถกตอง เรยนวชาการอะไรกไมเรยนแบบขามาคนเดยวแตเรยนแบบเชอมโยงกบวชาอน เรยนรฐศาสตรกตองเรยนปรชญาและเศรษฐศาสตรดวย แตในสหรฐฯ มปรชญาแหงวทยาการทเรยกวาสหวทยาการเรยนหนงวชาแตมเพอนตามมาอกหลาย ๆ คน เชน

-รฐศาสตรสมพนธกบจตวทยา การเรยนรฐศาสตรเปนการเรยนถงสถาบนสวนบนของสงคม เชน นตบญญต บรหาร ตลาการ แตมนษยแตละคนมปจจยทางจตวทยาแตกตางกน คน ๆ เดยวนยอมเชอมโยงกบการเมองดวย

-รฐศาสตรสมพนธกบสงคมวทยา สงคมวทยาศกษาเกยวกบกลมคน

-รฐศาสตรสมพนธกบเศรษฐศาสตร เศรษฐศาสตรในความหมายของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ คอวถแหงการดำารงชพไมใชเรองการคาขายอยางเดยว หลกเศรษฐกจพอเพยงจงไมได

69

จำากดอยเฉพาะในเรองของการทำาไรทำานาแตหมายถงวถการดำารงชพทงหมด เรองทเปนวชาการ (รทว ๆ ไป) วชาชพ วชาเชงชวตวชาชนชอบ (วชาทเกยวของกบศลปวฒนธรรม) และวชาชวยชมชน (เรยนไปแลวตองยงประโยชนใหเกดขนได) กสามารถนำาไปดำารงชพอยางพอเพยงได

-รฐศาสตรสมพนธกบโลกาภวตน หมายความวารฐศาสตรจะคดในวงแคบตอไปไมได ตองคดใหครอบคลมถงนานาประเทศดวย (อกไมนานรามคำาแหงจะเชญประธานาธบดคนใหมของตมอรตะวนออกมารบปรญญากตตมศกด สองปทแลวอาจารยรงสรรคเคยเชญประธานาธบดจากทวปแอฟรกามารบปรญญาของรามฯ ทงนเพอเปนการผกสมพนธ กอนหนานนกเคยเชญสมเดจฮนเซนมา) ชใหเหนวาวชาการตองขยายไประดบโลก ดวยเหตนเปนคำาตอบวาทำาไมองกฤษทเคยรงเรองลนฟา เกาะองกฤษเลกกวาประเทศไทยมากแตสรางอทธพลไปจนถงเหนอสดคอแคนาดาใตสดถงนวซแลนด แตตอมาขาทงหลายเรมสนลงเรอย ๆ เพราะปรชญาการศกษาขององกฤษเองในขณะทสหรฐฯ กาวทนกระแสโลกหรอโลกาภวตนมากกวา วชาการตาง ๆ ของสหรฐฯ จะผกสมพนธกนหมดไมเรยนแบบโดดเดยว

โลกาภวตน มลกษณะดงตอไปน 1. กระชบ (Compact) มหลายหนาทประโยชน เชน

โทรศพทมอถอปจจบนทำาหนาทไดหลายอยาง รานสะดวกซอมของหลายอยางอยในทเดยวกนใชระบบ One Stop จงไดรบความนยมอยางมาก อยางรานเซเวนจะเปดสาขาใหมทก 26 ชวโมง

70

2. ฉบไว รานอาหารปจจบนจะมบรการสงถงบาน โทรปบแปบเดยวกไดรบประทาน

3. กาวไกล พฒนาอยางรวดเรว 4. ไรพรมแดน ทงในเชงพนท เชอชาต (การแตงงาน

ขามชาตมใหเหนมากมาย) ศาสนา 5. ผกแนนดวยเครอขาย (Network) เชน คน

อนเดยนงทำางานในประเทศอนเดยผานเครอขายใหกบบรษทอเมรกนเรยกวา Outsource ทำาใหคนอนเดยมรายไดสงโดยไมจำาเปนตองไปอยตางประเทศ

ชวงนอาจารยสงรายงาน เขยนดวยลายมอตวเองความยาว 15 หนา สงภายในวนท 11 สงหาคม เลอกจากหวขอตอไปน

-การเขาถงวทยาการตามแนวสหวทยาการ-การศกษารฐศาสตรแนวประวตศาสตร แนวนเขยนงาย

เขยนเกยวกบบคคลสำาคญทงชาวไทยและชาวตางประเทศ -การศกษารฐศาสตรแนวเศรษฐศาสตรการเมอง คนควาได

จากงานของอาจารยสงศต พรยะรงสรรค ผาสก พงษไพจตร เปนตน หรอเรองวกฤตคาเงนบาททเคยทำาใหประเทศอารเจนตนาซงใหญกวาประเทศไทยหกเทาตองลมสลายมาแลวจากนโยบายเศรษฐกจทขายรฐวสาหกจ ขายหมดแมแตถนนหนทางและทางรถไฟ

(เมอพดถงเรองนอาจารยฉายวดทศนเรองอารเจนตนา ดำาเนนรายการโดยนตภม นวรตน เพอใหนกศกษาไดมองเหนตวอยางการเขยนรายงานและเขาใจอยางชดเจน)

ระหวางสองขางทางจากบวโนสไอเรสมาถงสถานทถายทำาระยะทางไมกรอยกโลแตไดเหนถงการจดสรรทดนอยางไมเปน

71

ธรรม ทดนผนใหญจะเปนของชาวตางชาตทงเชาและทงซอ ถาเปนเศรษฐอารเจนตนาจะเปนทดนผนธรรมดา ถาเปนชาวอารเจนตนาจรง ๆ จะอยตามสลมและรอบ ๆ ทดนของเศรษฐ ดวยภาวะเศรษฐกจตาง ๆ ทำาใหโรงงานตาง ๆ ตองเปลยนไปมองไปทางไหนไมมผคนอยเลย ทแยยงไปกวานนคอรฐบาลอารเจนตนาไดแปรรปรฐวสาหกจใหตางชาตไปหมด แมแตรถไฟ ถนนหนทาง ถนนหลวงททมงานไดเดนทางมามการเกบเงนเปนระยะ ๆ คนจนเดนทางไปไหนไมไดตองคนมสตางคเทานนเพราะถนนหลวงไดแปรรปใหกบตางชาตไปหมดแลว ทนคานำา คาไฟแพงมาก นำามนแพงกวาบานเราถงสองเทาทเปนเชนนเพราะรฐบาลแปรรปรฐวสาหกจใหกบตางชาตไปหมด

ทมงานเดนทางจากบวโนสไอเรสไปตางจงหวดทหางออกไปประมาณสบกวาชวโมง ตลอดทางจะมดานเกบเงนบางแหงตองจายถง 9 เปโซ บางแหงก 3 หรอ 5 เปโซ ถนนหนทางดแตถกแปรรปขายไปหมดแลว ประเทศอารเจนตนาสภาพสงคมและเศรษฐกจแย เศรษฐกจลมละลายเพราะไมมสมบตของตวเองเหลออยเลย แมแตทางรถไฟสายตาง ๆ กถกแปรรปขายใหบรษทตางชาตไปตงแต พ.ศ. 2535 สายแรกยาว 4,600 กโลเมตร ขายเมอเดอนพฤศจกายน อกสายหนงยาว 3,200 กโลเมตร แปรรปไปเมอเดอนธนวาคม รถไฟใตดนกถกขาย สถานโทรทศนถกขายไปตงแตสบปทแลว สถานวทยตาง ๆ ถกขายไปอยในมอของบรษทเอกชนตางชาตใน พ.ศ. 2533 – 2534 การประปาแหงอารเจนตนาถกแบงขายใหสองบรษทของฝรงเศสและองกฤษ

72

สองขางถนนจะเตมไปดวยศาลเจาท ใครเสยชวตแปลก ๆ เรองราวจะถกหยบยกมาเปนตำานาน เชน ผหญงคนหนงกระหายนำาจนเสยชวตขณะอมลกแตลกรอดชวตมาได ผคนจงนบถอใหเปนนกบญและตงศาลบชารมถนน ใครขบรถผานกนำานำามาถวาย รมถนนจะมเรองราวอยางนมากมาย

การเกษตรในประเทศอารเจนตนาไมมเลก ๆ เพราะคนทวไปขายทใหกบบรษทใหญ ๆ ไปหมดแลว ดงนนการผลตหรอการเกบเกยวจะใชเครองจกรทงหมดทำาใหคนตกงานเปนจำานวนมาก ออกไปตามชนบทไกล ๆ ทไกลจากเมองหลวงไปมากจะเหนชาวไรชาวนาเอาผลผลตในไรนาของตนเองมาขายราคาถกมาก ทงตะกราแค 4 เปโซเทานน (เมอกอน 1 เปโซประมาณ 45 บาท ตะกรานกตกประมาณ 180 บาท แตปจจบนคาเงนตกลงทงตะกราเหลอแค 90 บาทเทานน) นำาผงเปนสนคาชนดหนงทมชอเสยงมากของอารเจนตนา มากกวา 50% สงไปขายทสหรฐฯ ในขณะทอารเจนตนากำาลงเผชญวกฤตเศรษฐกจอยในขณะนสหรฐฯ กลบสงหามนำาเขา ถาจะเขาไปตองเสยภาษเพมอก 60% เรยกวาหนเสอปะจระเขเลยทเดยว

ในพนททไปถายทำาอยทางตอนเหนอหางจากบวโนสไอเรสประมาณ 500 กวากโลเมตร ประชาชนแถบนมอาชพเลยงววนม ชาวบานออกมาประทวงกนรมถนนเปนระยะ ๆ เนองจากชาวบานผเลยงววไดกำาไรแค 12% แตหางสรรพสนคา (คารฟร แมกโคร และอน ๆ) ไดกำาไรไปมหาศาล ชาวบานขอใหหางแบงเปอรเซนตใหมากขนแตหางกไมยอม จะไปรองเรยนกบรฐบาล ๆ กทำาไมร เรอง จะไปรองเรยนหนงสอพมพเจาของกเปนคนตางชาต โทรทศน วทย กเปนของตางชาตทงหมด ดงนนเกษตรกรผเลยง

73

โคนมจำาตองออกมาบอกเลาเรองราวใหเพอนรวมชาตผขบรถผานไปมาไดยนไดฟงวาเหตการณอยางนไดเกดขนกบเกษตรกรอารเจนตนา (เหตการณในวนท 5 มนาคม พ.ศ. 2545)

ในประเทศฝรงเศสมกฎหมายตอตานการขายสนคาตำากวาทน และกฎหมายขออนญาตกอสรางหางสรรพสนคาทมพนทขายมากกวา 1,500 ตารางเมตร หรอเมองไหนมประชากรนอยกวา 40,000 คนจะสรางหางขนาด 1,000 ตารางเมตรตองตงกรรมการพเศษโดยใหคนในพนทมาพจารณา และยงมกฎหมายอน ๆ อกมากทกดกนการตงหางสรรพสนคา ทงนเพราะรฐบาลฝรงเศสกลววาหางขนาดใหญพวกนจะเขาไปฆารานคาเลก ๆ ซงเปนผคาปลกรายยอย แมแตหางคารฟรซงเปนหางสญชาตฝรงเศสรฐบาลกยงหามเพราะกลววาคารฟรจะเขาไปฆาพอคาแมขายรายยอยชาวฝรงเศสดวยกน ทง ๆ ทคารฟรนำาเงนเขาประเทศจากยอดขายปละกวา 50,000 ลายยโรทวโลก พ.ศ. 2543 คารฟรขายไดถง 64,800 ลานยโร ในโลกนมสมาชกสหประชาชาต 194 ประเทศ รฐบาลทไมออกกฎหมายใหคารฟรเขาไปตงหางได 24 ประเทศ อก 170 ประเทศนนกลวคารฟรขนาดออกกฎหมายเบดเสรจเดดขาดไมใหหางยกษพวกนเขา คารฟรเปนของฝรงเศสกตองตงในประเทศของตนเองแตสงไปตงในประเทศของคนอนถง 4,889 แหง ชาตทยอมใหคารฟรเขาไปตงเตมประเทศคออารเจนตนา หนงในหลายสาเหตททำาใหอารเจนตนายอยยบกคอคนในชาตหาเงนมาไดเทาไหรกเอาเงนไปซอของจากหางตางชาต หางเหลานไดกำาไรกขนกำาไรไปใหผถอหนในประเทศตน เงนไหลออกจากอารเจนตนาทกวนมาเปนเวลานานแลว ผเปนเจาของทนยกษอยดมสขสวนคนในอารเจนตนาได

74

เศษสวนแบงนดหนอยจากการเปนคนงานเขนรถใสของ คนงานเชดกวาด และยามรกษาความปลอดภย

ป มนำามน YPF เดมเปนรฐวสาหกจของรฐบาลเหมอน ปตท.บานเรา แตตอนหลงถกแปรรปขายใหบรษทเอกชน ตอมามบรษทตะวนตกหลายบรษทรวมตวกนเปน International Investor มาซอไป ปจจบนบรษทนำามนทเคยเปนรฐวสาหกจของอารเจนตนาไดตกอยในมอของชาวตางชาตอยางเบดเสรจเดดขาด หลงจากนนราคานำามนกแพงมาก อารเจนตนามนำามนสำารองถง 2.1 พนลานบารเรล แตนำามนแพงกวาบานเราเยอะมาก

มคนมาตดตอซอการไฟฟาทเปนรฐวสาหกจทวประเทศ ภายในไมกปหนทเคยอยในมอของประชาชนทวไปกถกกวานซอจากตางประเทศ เชน สเปน ฝรงเศส สหรฐฯ ชล คาครองชพในอารเจนตนาโดยเฉพาะในเมองหลวงสงมาก คาจอดรถวนละ 450 บาท แพทยตกงานกนมากถงขนาดตองมาตงโตะตรวจกนรมถนน การวดความดนเสยแค 1 เปโซเทานน

ประเทศอารเจนตนาไมคอยมความเปนระเบยบเรยบรอยเหมอนในเวยดนาม เมอไปเยยมโรงเรยนจะเหนวาอปกรณการเรยนวางกนเพนพาน จะหาอะไรทกตองไปรอในลง หนงสอหนงหาวางกอง ไปตามบานชาวบานกเหนวาชอบกองของ ความไมเปนระเบยบนสอใหเหนถงการรกษาชาต คนในประเทศนขาดความรในเรองประเทศของตนเองอยางสนเชง โรงเรยนทไปเยยมอยหางจากบานเกดของเอวตา เปรอง ประมาณ 60 กโลเมตรแตคนทนไมรเรองราวของเธอเลย ขนาดเธอถกยกขนเปนนกบญคนสำาคญของประเทศแลวกตาม ตางจากประเทศท

75

แขงแรงจะรประวตศาสตรและผนำาของตนเองเปนอยางด อารเจนตนากเงน IMF มาเยอะมากแลวกมาใชกนแบบอลยฉยแฉก เครองไมเครองมออปกรณการเรยนในโรงเรยนกวางกอง ๆ เอาไว ไมมการบำารงรกษา คอมพวเตอรกวางไวระเกะระกะไมไดใชทง ๆ ทเปนของด ๆ ทงนน ธงชาตกเอามาเชดโตะหนาตาเฉย ไมเคยเหนคนชาตไหนขาดความเปนชาตนยมมากเทานมากอน ครบาอาจารยในโรงเรยนนเปนคนตางชาตไมมคนอารเจนตนาเลย ความเปนชาตนยมในประเทศนจงหาไมไดเลย คนอารเจนตนามเรองใหตองประทวงมาก วธการคอเอากระทะ หมอ ไหมาเคาะ ๆ ใหเกดเสยง

-การศกษารฐศาสตรแนวชวประวต เมอพดถงอารเจนตนาตองพดถงประธานาธบดเปรอง นกศกษาอาจจะศกษาในแนวชวประวตกได เชน ประธานาธบดจอหน เอฟ. เคนเนด นายโทน แบลร อดตนายกรฐมนตรองกฤษ (มเรองใหเขยนเยอะเพราะอยในตำาแหนงนานถงสบป)

-การศกษารฐศาสตรแนวจตวทยา เชน คนอารเจนตนาไมคอยเปนระเบยบ ขาดความเปนชาตนยม

-ศกษาประเทศใดประเทศหนงเปนกรณศกษา เจาะลกลงไปในประเทศใดประเทศหนงหรอชวงการปกครองของคนใดคนหนง

-การศกษารฐศาสตรแนวสงคมวทยา เกยวของกบประเดนทางสงคม ไดแก บาน วด เวง (คนทอยอาศยในละแวกเดยวกน ชมชนใกลเคยงกน เรยกวาบาง อยางบางระกำา บางพลด บางรก) โรงเรยนทถอเปนปจจยสำาคญมาก ทวประเทศไทยม 35,000 โรง ขาราชการและเจาหนาทกระทรวงศกษาฯ มถง 700,000 คนถอวามากทสด

76

ตวแบบสงคม (Ideal Type) ทถอวาสดยอดคอยโธเปย (Utopia) เปนสงคมทเลอเลศทกอยาง กอนจะมยโธเปยเพลโตพยายามสรางสงคมอดมคตเรยกวา อตตมรฐ อยางไรกตาม“ ”ความเลอเลศยอมไมมปรากฏในโลกน สงทยดถอกนเปนแคพาราไดม (Paradigm) หรอทศนะแมบท พาราไดมของสงคมในอดตไมยดถอในสงทเปนวทยาศาสตรจะศรทธาในสงทมองไมเหน แตพาราไดมของสงคมสมยใหม (หลงยคกลางของยโรป) จะเชอในสงทเปนวทยาศาสตร เหตการณสำาคญของยคสมยใหมเกดขนในวนท 12 ตลาคม ค.ศ. 1492 เมอโคลมบสคนพบทวปอเมรกาและพบวาโลกกลมจากการสงเกตเสากระโดงเรอ จากนนมนกวทยาศาสตรคนพบสงใหม ๆ มากมาย เชน ไอแซค นวตน คนพบสงททาทายความเชอแบบดงเดม การคนพบของนวตนทำาใหเกดพาราไดมใหม เชอวาสงตาง ๆ ในโลกน เชน ของทตกลงมาสพนไมไดเกดจากอำานาจเรนลบแตเปนเรองธรรมดาอนเกดจากแรงโนมถวงของโลกนนเอง ไอนสไตนคนพบมากไปกวานนวาวตถทสงขนไปถามแรงผลกมากพอสมควรจะโคจรรอบโลก ความคดนสงผลใหเกดการสงยานอวกาศขนไปโคจรรอบโลกไดครงแรกในวนท 4 ตลาคม พ.ศ. 2500 ถงปจจบนความเชอเรองจตวญญาณและศรทธาเรมกลบมาอกครงหนงคอเชอวาบางเรองไมจำาเปนตองใชวทยาศาสตรกสามารถแกไขใหดได หลวงปชาแหงวดหนองปาพงไดเขยนหนงสอชอนอกเหตเหนอผล ความเชอแบบนถอเปนทศนะแมบทหรอพาราไดมอกแนวหนง เปนพลงศรทธาทนอกเหนอจากวทยาศาสตร

(ชวงนเปนการฉายวดทศนเหตการณทเกดขนจรงเกยวกบไสยบาบาใน ค.ศ. 1901)

77

*******************************************************

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตรApproaches in Political Scienceศ.ดร.จระโชค วระสย วนท 28 กรกฎ�คม พ.ศ.

2550 ภ�คบ�ย

โลกาภวตนเปนเรองของสากลหรอนานาชาต ในเรองแรงงานหรอรายไดเราถกจำากดโดยทศนะแมบททตบตนคดแตเพยงวาการทำางานตองจำากดเฉพาะในประเทศเทานน แตโลกยครวมสมยการทำางานสามารถทำาโดยอยตางสถานทได อยางอนเดยสดแสนจะลำาบากพลเมองมากถงหนงพนลานคนเศษ คนยากคนจนกมเยอะอาจจะสงถง 70% คนรวยมอยเพยงนอยนดเทานน ตอนนอนเดยพฒนาไปมากจากการทำางาน Outsource ใหตางประเทศ

3. ก�รศกษ�รฐศ�สตรจ�กมมมองชวประวต เมอพดถงอนเดยกตองนกถงมหาตมะ คานธ (นกศกษา

อาจทำารายงานการศกษารฐศาสตรจากมมมองชวประวตกได) การศกษาแนวนตองศกษาถง

1. ชวประวตมหาบรษ (Great Man) มหาบรษนนยอมบงชใหเหนถงการเมองในระดบประเทศ

2. อยางไรกตามชวตคน ๆ หนงยอมเกยวโยงกบชวตของคน ๆ อนอกมาก คานธกมเพอนสนทอยางเนหร

3. คนรากหญา (Grassroots) การศกษาถงคนระดบรากหญาจะชวยใหเขาใจรฐศาสตรและเรองราวทเกยวของกบประเทศไดอยางถองแท

78

4. ประเทศเจาอาณานคม สำาหรบอนเดยกคอองกฤษ นตยสารไทมสจดอนดบบคคลผทรงอทธพลในโลก 100

คน เชน สมเดจพระนางเจาอลซาเบธท 2 รองประธานาธบดอล กอร, เจ.เค. โรลลง, ลโอนาโด ดคาปรโอ,โรเจอร เฟรเดอเรอร ฯลฯ จากหนาปกนตยสารฉบบนเราคงไมคอยคนหนาคนตาเพราะเราถกสอนมาผด ๆ วาผทรงอทธพลจะตองเปนนกการเมอง จรง ๆ แลวจะเปนใครกไดทงดารา นกรอง นกเขยน นกกฬา และอน ๆ นายอล กอรนนตอนนไมมทนงในทำาเนยบขาวแตกทรงอทธพลได

4. ก�รศกษ�รฐศ�สตรแนวพหนยม (Pluralism)พหนยมถอวาโลกไดเปลยนจากอำานาจอยในมอคน ๆ เดยว

(อำานาจกระจกอยทนกการเมองโดยเฉพาะผนำา) มาอยในมอคนหลาย ๆ กลมหลากชนดหลายประเภท

5. ก�รศกษ�รฐศ�สตรแนวภมศ�สตรปจจบนดนฟาอากาศเปลยนไปทำาใหกจการบางอยางตอง

ลม อยางโรงงานไทยศลปตองถกปดไมใชผลจากคาเงนบาทอยางเดยว แตสวนหนงเปนเพราะไมมลกคาสงผลต บางครงสหภาพแรงงานในตางประเทศกแกลงอางวาโรงงานไทยละเมดสทธคนงานจงงดสงสนคาจากโรงงานนน ๆ

รฐศาสตรเกยวของกบ1. Public (สาธารณชน) หมายถง คนจำานวนมาก 2. Power (อำานาจ) เปนอำานาจทเกยวของกบมหาชน แต

อาจารยคดวาควรแปลวาพลานภาพจะชดเจนกวา พลานภาพมไดหลายอยางทงในแงของอาวธ บารม (เกดจากศรทธาของคนอยางไสยบาบา มหาตมะ คานธ)

79

3. Policy (นโยบาย) ตองเปนนโยบายระดบรฐ อยางนโยบายเศรษฐกจพอเพยงสามารถทำาไดกบโครงการระดบเมกะโปรเจคท เชน เชอนปาสกชลสทธ การกอสรางถนนบรมราชชนน คำาวาพอเพยงขนอยกบ

-กายภาพ เปรยบเหมอนกบคนตวเลกกตองใสเสอผาเลก ๆ เมอโตขนเสอผากตองใหญขนเปนธรรมดา

-ฐานะ เมอฐานะดขนความพอเพยงกขยบขยายขนได -อากาศ อยเมองรอนกใสเสอผานอยชน ไปเมองหนาว

เสอผากตองมากชนขน ความพอเพยงจงเปนเรองท Dynamics เคลอนทอย

เรอย ๆ เปนพลวตไมไดหยดนง บางกรณตองทำาเลก ๆ บางกรณตองทำาใหญนคอการเคลอนททเกยวโยงถงการเปลยนแปลง เชน สมเดจพระนางเจาอลซาเบธท 2 ครองราชยตงแตพระชนมาย 26 ชนษา ถงวนนครองราชยมาแลว 55 ปโดยทพระองคไมคอยทรงเปลยนแปลงอะไรในขณะทสงคมองกฤษเปลยนไป จากภาพยนตรเรอง The Queen ชใหเหนวากรณสวรรคตของเจาหญงไดอานาเมอวนท 31 สงหาคม พ.ศ. 2540 นายกรฐมนตรโทน แบลร เปนคนหวสมยใหมเพงเขารบตำาแหนง (อายเพยง 43 ป จอหน เอฟ. เคนเนดกเปนประธานาธบดตอนอาย 43 เชนเดยวกน) และเปนคนใหคำาแนะนำาเรองการจดงานพระศพเจาหญงไดอานาอยางสมพระเกยรตแดพระองค

6. ก�รศกษ�รฐศ�สตรแนววฒนธรรมท�งก�รเมอง

80

วฒนธรรมทางการเมองเปนสงทเคยชน อยางสมเดจพระนางเจาอลซาเบธท 2 จะชนกบเรองประเพณนำา ในเมองไทยเมอกอนการจะเขาเฝาเจานายตองหมอบคลานแตรชกาลท 5 เสดจประพาสยโรปยกเลกการหมอบคลานเปลยนเปนการคำานบและถอนสายบวแบบฝรงแทน

โทน แบลร ประกาศวาจะลาออกจากตำาแหนงเมอประมาณสองปทแลวเพราะอยในตำาแหนงนานเกนสองสมยแลว และลาออกจรงในวนท 27 มถนายน พ.ศ. 2550 กอนหนานไมเคยปรากฏวาสมเดจพระนางเจาอลซาเบธท 2 ทมนายกรฐมนตรมาถงสบคนจะจดงานเลยงสงใหนายกฯ คนใดกลบจดงานเลยงสงใหกบแบลรในคนวนนน การทพระองคเปลยนพระทยเรองงานพระศพของเจาหญงไดอานาสวนหนงเปนผลมาจากแรงผลกของแบลร อกสวนมาจากอำานาจของ Grassroots เหนไดจากพวงหรดทวางอยหนาพระราชวงเตมไปหมดชใหเหนถงความรกของประชาชนตอเจาหญงไดอานาผไดสมญาวา People’s Princess จดเปลยนทสำาคญคอพระองคทรงขบรถไปลากวางพบกวางตวหนงถกยง พระองคถามพนกงานผดแลปาสงวนวาทำาไมกวางถงถกยง พนกงานตอบวาพระองคเองนนแหละทออกประกาศอนญาตใหลาสตวได จงทรงไดคดวาผทถกลากคอเจาหญงไดอานานนเอง สดทายพระองคจงเปลยนพระทยใหจดพธพระศพเจาหญงเปนพธหลวง ภาพยนตรเรองนชใหเหนถงการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมทางการเมองทถกแรงผลกมาจากความโศกศลยของคนทวโลกปฏกรยาของพสกนกรชาวองกฤษ และความทกขระทมทพระองคทอดพระเนตรเหนกวางถกยง

81

ความเปลยนแปลงชใหเหนวาในทฤษฎภเขานำาแขง การเมองเปนเรองทอยขางบนมองเหนไดชดเจน สงคมคอสวนทอยขางลางมองไมเหนแตมอทธพลตอสวนบน เรอไททานกเปรยบเสมอนการเมองทโลดแลนไปโดยไมเหนวาขางลางมภเขานำาแขง

การเรยนรทางการเมองเพอใหเกดวฒนธรรมทางการเมองเหมอนกบหวหอมเรยกวาทฤษฎกลบหวหอม สงทฝงรากลกคอประสบการณทเกดขนตงแตวยเดกทงดและไมดอยางกรณไทเกอร วดส มหาวทยาลยเกษตรศาสตรเคยมอบปรญญากตตมศกดใหกบไทเกอร วดสแตเขากลบรบอยางเสยไมไดและใสชดกฬาไปรบ การทไทเกอรมพฤตกรรมแบบนจำาตองยอนรอยไปถงในวยเดก ตอนเขายงเลกอยในเมองไทยจะถกเพอน ๆ รงแกเสมอและลอเลยนวาเปนไอดำา ความรสกนฝงลกลงไปในใจของไทเกอร เมอโตขนจงไมรสกชอบคนไทยเลย ชงชงคนไทยมาก ไมยอมบอกวาเชอชาตไทยจะบอกแตวาเชอชาตคนตะวนออก ไมอยากแมแตจะเอยคำาวาไทยออกมา อยางไรกตามไมวาเขาจะเกลยดคนไทยแคไหนแตกลบเปนคนยมเกงเหมอนคนไทยเปนลกษณะทไดมาจากคณแมทเปนคนไทย

ตวอยางวฒนธรรมทางการเมองอกอนหนงคอเดกฝรงเศสจะเลอกคนละพรรคกบพอแม ในขณะทเดกอเมรกนมแนวโนมจะเลอกพรรคเดยวกบพอแม พอแมลกอเมรกนมความเหนทางการเมองคลาย ๆ กน เกดจากการเรยนรมาตงแตวยเยาวโดยเฉพาะบนโตะอาหาร ครอบครวอเมรกนจะคยการเมองกนมากแตครอบครวฝรงเศสถอวาการคยกนไมควรมเรองการเมองมากวนใจคยเรองอนดกวา ลกฝรงเศสจงเลอกคนละพรรคกบพอแม ใน

82

ขณะทลกอเมรกนนนวฒนธรรมการเมองไดถกฝงรากลกลงไปแลวจงนยมเลอกตามพอแม สงทฝงรากลกตงแตวยเยาวนนเปลยนแปลงไดยากมากพดแบบไทย ๆ คอสนดอนขดไดแตสนดานขดยากโดยเฉพาะสนดานดบ

7. ก�รศกษ�รฐศ�สตรแนวจตวทย�จตวทยาเปนสงทตดตวคนเรามาตงแตเกด สนดานเดมเปน

อยางไรกมกเปนอยางนนแกไมไดแตปองกนได โดยตองเรมจากผใหญกอนพอแมตองผานการอบรมมาดจงจะอบรมลกไดด ถาพอแมไมเคยถกอบรมแลวจะสอนลกไดอยางไร นคอคำาตอบวาทำาไมการเมองไทยถงไปไมถงไหนทง ๆ ทเปลยนแปลงการปกครองมาตงแต พ.ศ. 2475 แลว เมอผใหญแกไมไดแลวเดกจะแกไดอยางไร

สรป วชา 701 วาดวยการเขาถง เขาใจ และการนำาวชาการไปประยกตใชปญญาใหเปนประโยชน

(ชวงทายม Quiz) *********************************************

*******คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceรศ.สทธพนธ พทธหน วนท 27 กรกฎ�คม พ.ศ.

2550

การประเมนผลของวชา PS 503 คอ S = พอใจ และ U = ไมพอใจ ทกกระบวนวชาตงแต PS 701 ไปจนถง PS 714 จะมเกรดเปน A, B, C และ D

การตด I (Incomplete) จะเกดขนไดในกรณ

83

1. เวลาเรยนไมครบ 80% (ขาดไดแค 2 คาบ) การเขยนใบลาโดยมเหตผลอนจำาเปนไมนบเปนเวลาเขาเรยน

2. ผลการรวมคะแนนทงหมดตำามาก เชน เตม 100 ไดแค 20

การแก I จากทงสองกรณนจะไดเกรดสงสดไมเกน B ก�รวดผล1.คะแนนเขาชนเรยน 10 คะแนน2.รายงาน 20 คะแนน3.Quiz 40 คะแนน4.สอบไล 30 คะแนน (อาจารยผสอนจะออกขอสอบทานละ

1 ขอ ใหนกศกษาเลอกทำา 3 ขอ)คำ�สงร�ยง�น1.ใหนกศกษาใชแนวการวเคราะห (Approach) ใดๆ

เพยงแนวเดยวมาศกษารางรฐธรรมนญ 2550 ใหเขาใจ2.เขยนดวยลายมอของตวเอง ความยาว 10-15 หนา3.กำาหนดสง 11 สงหาคม พ.ศ.2550

**เขาสเนอหาการบรรยาย**บทคว�มทน�สนใจ1. มงสวทย�ก�ร ของ ฟกซ�วะ ยคจ ชาวญปนมชวตอย

ในชวงสงครามโลกครงทสองทญปนจบมอกบอดอลฟ ฮตเลอร ผนำานาซแหงเยอรมนและมสโสลน ผนำาฟาสซสตแหงอตาล จกรพรรดฮโรฮโตแหงญปนเสดจพระราชดำาเนนไปเยอนเยอรมนจากการทลเชญของฮตเลอร มการเซนสญญารวมรบแบงโซนการจดระเบยบโลกโดยเยอรมนดแลยโรปทางตอนเหนอ อตาล

84

ดแลยโรปใตลงไปถงแอฟรกาเหนอ สวนญปนดแลเอเชยและออสเตรเลย

หลงจากจบมอเปนพนธมตรกบฮตเลอรและมสโสลนแลว ญปนกไดใชกำาลงบกยดประเทศตางๆ ตงแตเกาหลและจน ทหารญปนไดขมขนและฆาผหญงของทงสองชาตนอยางโหดรายทารณ เมอบกมาถงไทยตรงกบสมยจอมพล ป. พบลสงครามเปนนายกรฐมนตร ซงจอมพล ป. กไดรวมเซนสญญาเขาเปนพวกเดยวกนกบญปน กองทพญปนระดมกำาลงเชลยศกใหสรางทางรถไฟสายมรณะทจงหวดกาญจนบรเพอบกเขาพมาและจะไดตะลยตอนเดยตอไป

ญปนเหมเกรมหนกดวยการสงฝงบนไปโจมตฐานทพนาวกโยธนของสหรฐฯ ทอาวเพรล ฮารเบอร สหรฐฯ จงเขารวมสงครามโลกครงทสองเตมตว วนท 6 สงหาคม ค.ศ. 1945 สหรฐฯ ตดสนใจทงระเบดปรมาณลกแรกชอ Little Boy ทฮโรชมา ทำาใหคนตายทนท 120,000 คน และวนท 8 สงหาคม ไดทงระเบดปรมาณลกทสองชอ Fat Man ทเมองนางาซาก จรงๆ แลวระเบดลกนมเปาหมายทกรงโตเกยว แตวนนนฟาปดนกบนจงทงทนางาซากแทนคนตายทนท 75,000 กวาคน หลงจากนนสองวน สมเดจพระจกรพรรดจงยอมยกธงขาวยอมรบเงอนไขของฝายสมพนธมตรทกประการ ชวงนคนญปนทำาฮาตาครเปนจำานวนมาก เพราะไมยอมแพสงคราม

ญปนหลงสงครามจงถกฝายสมพนธมตรจำากดไมใหมการเสรมสรางกองกำาลงทกชนด (เมอไมกวนทผานมา นายกรฐมนตรของญปนประกาศวาจะแกบทบญญตขอน เพอใหญปนสามารถสรางกองกำาลงไดอกครงหนง) ยคจไดรบรเร องราวเหลา

85

นทงหมดและมองเหนวาอก 30 – 40 ปขางหนาญปนไมมทางทจะตอกรกบมหาอำานาจผเขามาครอบงำาญปนไดดวยกำาลงอาวธอยางทเคยทำา มหนทางเดยวทจะสามารถกอบกศกดศรของคนญปนใหเงยหนาและสบตาคนตางชาตไดตองใชอาวธชนดใหมทเรยกวาวทยาการ

ยคจเขยนบทความวา วทยาการจะเกดขนไดนน ไมใชเพยง“การอานหนงสอแตไมสามารถจะนำามาใชในชวตประจำาวนไดเพราะนนเปนเสมอนอวชชา หวใจสำาคญในการศกษาวทยาการนนอยทสามารถนำามาใชในชวตประจำาวนได” บทความนเขยนขนเพอกระตนใหเดกญปนตระหนกถงการศกษาและการแสวงหาองคความร แลวสามารถนำาความรนนไปประยกตใชใหเกดประโยชนตอประเทศชาต เพอยกระดบศกดศรของคนญปนกลบขนมาอกครงหนง

ในบทความยงเขยนตออกวา บคคลทไดชอวาเปนนก“วชาการทแทจรงนน ตอตนเองแลว จะตองศกษาอยางลกซงไมมทสนสด และตอบคคลอนเขาจะตองนำาวทยาการทไดมาปฏบตจรงในสงคมอยางกวางขวางไมมขอบเขตจำากด”

สรปไดวาผทไดชอวาเปนนกวชาการมภารกจสองประการคอ(1) หนาทตอตนเองคอจะตองศกษาอยางลกซงไมมทสน

สด ขยนหมนเพยรในการคนควาหาคำาตอบในสงทอยากร เปนการเรยนรตลอดชวต

(2) หนาทตอผอน เมอตนเองศกษาจนเกดความรแลวกตองนำาความรทไดไปประยกตใชเพอใหเกดประโยชนตอสงคมโดยสวนรวม

86

“เหตทกอใหเกดวทยาการอยทการหมนสงเกตหาเหตผล ถกเถยงปญหา และดวยการอานหนงสอ” สรรพสงทงหลายทเกดขนยอมมเหตอนนำามาซงผลและสาเหตอาจมมากกวาหนงกได และทกคนจะมมมมองเปนของตวเองจงตองน ำามาแลกเปลยนถกเถยงซงกนและกน อกวธหนงททำาใหไดความรคอการอานหนงสอทผเขยนไดศกษา คนควา วเคราะห วจยมาแลว การอานจงทำาใหผอานเกดองคความร

2. ปญญ�ชนทไมชอบอ�นหนงสอ โดย อ�จ�รยวทย�กร เชยรกล กลาววา รฐบาลไทยลงทนเพอการศกษาปละ 2 แสนกวาลานบาท ประมาณ 1 ใน 4 ของงบประมาณประจำาป มคนจบชนปรญญาตรกวา 1.5 ลานคน กำาลงเรยนอยราว 1.5 ลานคน และคนทกำาลงเรยนอยในสถาบนการศกษาระดบตางๆ ทงในระบบและนอกระบบมถง 19 ลานคน แตประเทศไทยยงมปญหาทงวกฤตทางเศรษฐกจสงคมมากกวาหลายประเทศ เพราคนไทยสวนใหญ รวมทงผทจบปรญญาเอกและปรญญาโท (มเกอบ 1 แสนคน) เรยนรหนงสอแบบทองจำาตามตำาราหรอคำาบรรยายเพอไปสอบ ไมสนใจอานและคนควาดวยตวเอง ดวยเหตน คนไทยจงคดวเคราะหไมเปนและประยกตใชไมเปน บณฑตปรญญาตรเรยนจบมาไดโดยอานหนงสอ (หรอแคชทคำาบรรยาย) ไมถง 40 เลมตลอด 4 ป พอไดเปนบณฑตแลวกจะไมอานหนงสออกเลย พวกเขาจงไมฉลาดและมจตสำานกมากพอทจะแกปญหาหรอพฒนาประเทศได

คนไทยเฉลยทงประเทศอานหนงสอนอยกวาฮองกงและสงคโปร 7-8 เทา นอยกวาเกาหลใต 4 เทา จำานวนหนงสอใหมทตพมพในรอบปนอยกวาองกฤษซงมประชากรใกลเคยงกบเรา

87

ราว 10 เทา (ไมกวนทผานมา นายกรฐมนตรของไทยพยายามเรงใหเดกไทยอานหนงสอใหมากขน เพราะเฉลยแลวคนไทยอานหนงสอปละ 4 บรรทด นายกฯจงตองการใหอานเพมขนอยางนอย 7 บรรทด/คน/ป)

คนไทยสวนใหญมทศนคตเร องการศกษาแบบลาหลง คอมองวาการสอนทดคอการสอนแบบอดความรเขาไปในหว ไมไดเขาใจวาการศกษาคอเร องความคด วเคราะห สงเคราะห คนควา วจย สรางความรใหม หรออยางนอยรวธทจะไปแสวงหาความร ใหมตอได

3. ระบบก�รศกษ�ไทย โดย ไมเคล ไรท (นกคดนกเขยนชาวองกฤษอยในประเทศไทยประมาณ 40 ป) ไรทกลาววา ระบบการศกษาของไทยเรานนมประสทธภาพสงในการปอนขอมล แตการศกษาแบบนจะขดขวางและยบยงปญญาเสร การสงสย การคนควาและความคดสรางสรรคของเดก

ไรทกเหมอนกบพเลยงนกมวยทดการชกอยนอกเวทจงวเคราะหจดออนของระบบการศกษาไทยไดเขาท เปรยบเทยบงายๆ ครกเหมอนแมนกทตองบนไปคาบเหยอมาปอนลกนกคอนกเรยนทอาปากคอยอย ระบบการศกษาไทยเยยมยอดในการปอน ครมหนาทเตรยมทกอยางใหนกเรยนแลวใหนกเรยนเขยนตามคำาบอก บางครงกใหหวหนาชนเปนคนบอกสวนครกนงอานหนงสอแฟชนไป เชน อาจารยเมอสมยเดกๆ เรยนทโรงเรยนพทลงเปนคนเขยนหนงสอลายมอสวยมากเปนทชนชอบของครผสอนทกคน เมออาจารยสอบไลจบชนหนงๆ คณครกมาจองสมดเพอมอบใหหวหนาชนรนนองเอาไวบอกใหเพอนจดตอไป

88

ไรทมองวาระบบการศกษาแบบนไมกอใหเกดปญญา เดกไมมเสรภาพในการไดคดอยางเปนอสระ มแตหนาทจดตามทครหรอหวหนาชนบอก ไมมความคดสรางสรรค และไมมขอสงสยใด

ไมเคล ไรท ตงขอสงเกตขอบกพรองดงกลาวในระบบการศกษาไทยวา

(1) พอแมไทยมกจะโอใหลกรกเชอง (Passive) คนไทยสวนใหญเลยงลกตามใจโดยไมมเหตผล ลกตองการอะไรกจะหามาประเคนให เชน ของเลน โทรศพทมอถอ รถ พอแมจงมหนาทให อย างเด ยว ขณะท ล กมหน าท ร บอย าง เด ยว ลกจ ง ไม กระตอรอรน ไมกลาส สวนฝร งจะสอนใหลกส (Active) เดกฝรงจงรจกกระตอรอรนและใฝหาใฝรเพอใหไดสงทประสงค

จากประสบการณสวนตวของอาจารยสมยเรยน ม.ศ. 5 สอบไดทน AFS ไปอยทสหรฐอเมรกาหนงปโดยไปอาศยอยกบครอบครวของสามภรรยาทเปนครคหนง ทงคมลก 4 คนชายสองคน หญงสองคน อาจารยไดเรยนอยชนเดยวกบลกชายคนโตในเกรด 12 หรอ ม.6 ปจจบน

อาจารยไดประสบการณการเลยงดลกทแตกตางกนระหวางครอบครวคนไทยกบคนอเมรกน เดกอเมรกนถกสอนใหรจกสชวตและวางแผนอนาคตของตนเองวาอยากเปนอะไร อยากเรยนอะไร แลวตองสรางหนทางของตนเอง เมอปดภาคเรยนเดกอเมรกนตองขวนขวายหางานทำาเพอเกบเงน เดกๆ จะรสกวาเงนทกบาททกสตางคมคาเพราะมาจากนำาพกนำาแรงของตนเอง ครงหนงอาจารยจะไปตดผม พอแมอปการะใหไปรบจางคนขางบานตดหญาเพอเอาเงนไปตดผมเอง แตกตางจากเดกไทยทตองการอะไรกจะแบมอขอเงนอยางเดยว

89

(2) สงคมไทยนบถอทฤษฎความรแบบฮนดและพราหมณทเชอวา องคความรนนสำาเรจรป การจะเขาถงองคความรไดตองทองจำาทกอกขระ คนทเกงคอคนททองจำาเกง การเรยนการสอนของไทยจงเนนทการทองจำา โดยเขาใจวา หากเราทองทงหมดเรากจะรในสงนน

ศาสนาฮนดและพราหมณเขามามอทธพลกบศาสนาพทธ เชน พระตองทองบทสวดมนตใหได โดยทพระบางรปหรอฆราวาสบางคนไมเขาใจความหมายทแทจรง

(3) คนไทยลมคำาสอนของพระพทธเจาทสอนใหต งขอสงสยในทกเรอง คดเอง และทดลองปฏบตเองใหเหนจรงกอนทจะเชอ แมแตหลกกาลามสตรขอหนงกยงบอกวาอยาเชอเพราะเปนครบาอาจารย อยาเชอเพราะผพดคอตถาคต ตองเชอเพราะสงนนไดรบการพสจนใหเหนจรงแลววาเปนเชนนน

(4) วฒนธรรมของคนไทยเนนทการเคารพยำาเกรง ทำาใหเดกไทยตองเคารพบชาคร และบชาตำาราจนไมไวใจในปญญาและความสามารถของตนเอง เมอครพดอะไรเดกไทยกจะเชอหมดทกอยางดวยความเคารพยำาเกรง ซงบางครงขอมลทครบาอาจารยพดอาจจะไดรบมาแบบผดๆ แตขอมลทนกเรยนทราบมาอาจจะเปนขอมลทถกตองกได

(5) ตงแตรชกาลท 4 เปนตนมา วทยาการททนสมยหลงไหลมาจากตะวนตกทงหมด เดกไทยทอยากมความรจงตองนำาตำาราตางประเทศมาทองจำาและเชอตามนนโดยไมไดพนจพจารณาดวยสตปญญาของตนเอง และไมไดคำานงถงสภาพแวดลอมและวฒนธรรมประเพณของไทย บางครงเอาหลกของตะวนตกมาใชทงดนซงไมสอดคลองกบสภาพแวดลอมใน

90

ประเทศไทย เชน ลทธประชาธปไตยทใชไดดในตะวนตก แตในประเทศไทยกลบเกดรฐประหารและซอสทธขายเสยงเปนอยางมาก

(6) การออกแบบระบบการศกษาของสงคมไทยในระยะแรก ชนชนผปกครองตองการเสมยนและชางฝมอมาใชงานเทานน แตไมตองการสรางนกคดหรอคนทมความคดเปนอสระ การศกษาไทยในระยะแรกจงไมสอนใหคนคดเปนและวเคราะหเปน

(7) ผเผดจการในกระทรวงศกษาธการไมเขาใจความแตกตางระหวาง”ความร กบ ปญญา จงมงใหเพมตำาราโดยเขาใจวาใครทม” “ ”วชามากยอมมความรมากและจะทำาใหเกดปญญามากตามไปดวย การเรยนของเดกไทยจงมงเนนทการทองจำาโดยไมเขาใจในสงทตนเองทอง เดกไทยจงไมสามารถนำาความรเหลานนไปประยกตใชได และทำาใหไมเกดปญญาตามไปดวย

4. ประธ�น�ธบดจเลยส ไนเรเร แหงแทนซาเนย ไดกลาวไววา ผใดไดรบอภสทธ ผนนจะตองตอบแทนความเสยสละของ“ผอนเพราะเขาเปรยบเสมอนผกนอาหารทงหมดซงชาวบานผหวโหยมอบใหเลยงดกน ดวยหวงวาเขาจะเกดกำาลงดนดนไปหาอาหารจากแดนไกลมา ถาเขากนอาหารของชาวบานหมดแลวไมชวยอะไรเลยเขากคอผทรยศ

เชนเดยวกนถาหนมสาวผไดรบการศกษาสงโดยประชาชนชวยกนเสยคาใชจายแลวกรดกรายนกวาตนเองเหนอกวาผอนหรอไมพยายามนำาความรไปชวยพฒนาบานเมองเขากคอผทรยศเชนเดยวกน ”

91

แนวคดสำ�คญในท�งรฐศ�สตรก�รเมอง (Politics)ความหมายของการเมองขนอยกบหลายมมมองวาเราจะ

มองการเมองในแงมมใด เรองเดยวกนจงมมมมองแตกตางกน Approach จงเปรยบเสมอนมมมองตาง ๆ ทแตละคนมองเหน แมภาพทเหนจะแตกตางกนแตกไมมใครผด เมอมองภาพตางกนการใหความหมายตอสงๆ นนกแตกตางกนไปดวย เชน คำาวาการเมองนกวชาการไดใหความหมายของการเมองไวมากมายดงน

1. ก�รเมองเปนเรองร�วทเกยวของกบรฐ (State) รฐเปนองคกรหนงในสงคมซงมองคประกอบสำาคญสประการคอ

-มประชากรจำานวนหนง -มรฐบาลเปนผปกครองทำาหนาทในการบรหาร -มอาณาเขตดนแดนทแนนอนชดเจน-มอำานาจอธปไตยเหนอดนแดน (เรองราวทเกยวของกบรฐมมาตงแตสมยเพลโต (Plato)

นกปรชญาการเมองในยคกรกโบราณทพยายามหาคำาตอบวา รฐทดควรปกครองในรปแบบใด ในทสดเพลโตกไดคำาตอบวา “ ”

รฐทดคอรฐทปกครองโดยราชาปราชญ (Philosopher King)เพลโตไดคำาตอบนจากการใชตรรกะ (Logic) หรอใชเหตใช

ผลทวา ทกสรรพสงจะมสงทดทสดเพยงหนงเดยว เชน มาทงฝงจะเกงทสดเพยงตวเดยว มดทงกองจะดทสดเพยงเลมเดยว การจะดวาสงนนดทสดกตองดทคณคา (Virtue) ในตวมน เชน Virtue ของมาอยทฝเทา มาตวทดทสดคอตวทวงเรวทสด หรอ Virtue ของมดกคอความคม มดทดทสดกคออนทคมทสด

92

เพลโตไดใชตรรกะนแบงคนในสงคมออกเปนสามชนชนโดยม Virtue เปนตวกำากบ ไดแก

(1) ชนชนผปกครอง Virtue ของผปกครองอยทความเปนปราชญ ความร และความเฉลยวฉลาด ดวยเชอวาความรจะนำามาซงคณธรรม เพลโตจะพดเสมอเรองความรคคณธรรม

(2) ชนชนนกรบ ม Virtue คอ ความกลาหาญ (3) คนธรรมดา (ไพร ทาส) ม Virtue อยทตณหา ความ

ปรารถนา อรสโตเตล ลกศษยของเพลโต อรสโตเตลพยายามหาคำา

ตอบของคำาถามเดมทวา รฐทดทสดควรปกครองในรปแบบใด “ ”คำาตอบของอรสโตเตลแตกตางไปจากเพลโต เพราะเขาเชอวาการปกครองทดคอปกครองในรปแบบ Polity เปนการปกครองของคนชนกลางโดยใชกฎหมายเปนหลก

คำาตอบนไดมาจากการศกษาเชงเปรยบเทยบ ซงอรสโตเตลเปนบดาแหงการเมองเปรยบเทยบ (Comparative Politics) กลาวคออรสโตเตลมศษยเอกคอพระเจาอเลกซานเดอรมหาราช พระองคไปตนครรฐตางๆ ไดมากถง 158 นครรฐและไดนำารฐธรรมนญของรฐเหลานนมาฝากอาจารย อรสโตเตลจงนำามาศกษาเปรยบเทยบรปแบบการปกครองโดยใชสองเกณฑคอ (1) จำานวนผปกครอง และ (2) เปาหมายของการปกครอง

จำ�นวนผปกครอง

ก�รปกครองทด(Good Form of Government)

ก�รปกครองทไมด(Deviate Form

of Government)One Monarchy / ราชาธป

ไตยTyranny / ทรราช

93

Few Aristocracy / อภชนาธปไตย

Oligarchy / คณาธปไตย

Many Polity Democracy / ประชาธปไตย

(1) การปกครองโดยคนๆ เดยวและเปนการปกครองทด เปนไปเพอประโยชนสขของประชาชนเปนหลก เรยกวาการปกครองในรปแบบราชาธปไตย (Monarchy)

(2) การปกครองโดยคนๆ เดยวแตเปนการปกครองทไมด ไมไดคำานงถงประชาชน แตจะคำานงถงประโยชนสขของตนเองเปนสำาคญ เรยกวาการปกครองในรปแบบทรราช (Tyranny) มาจากรากศพท Tyrannosaurus (ไทแรนนอซอรส) หรอทเรกซ (T-Rex) ซงเปนไดโนเสารกนเนอ เปรยบเหมอนผปกครองทสบเลอดสบเนอประชาชนและทำานาบนหลงคน

(3) การปกครองโดยคณะบคคลและเปนการปกครองทด คำานงถงประโยชนสขของประชาชนเปนหลก เรยกรปแบบการปกครองนวาอภชนาธปไตย (Aristocracy) อภชนหมายถงชนชนทมอภสทธ มสทธพเศษเหนอคนอน ๆ เชน มความร มทรพยสนมากกวาคนอนๆ ในสงคม ถาคนกลมนไดขนมาปกครองกจะปกครองแบบเอออาทรเหมอนพทมแตให

(4) การปกครองโดยคณะบคคลแตปกครองแบบกอบโกย เรยกรปแบบการปกครองนวาคณาธปไตย (Oligarchy) แปลวาคณะบคคลเปนเจาของอำานาจอธปไตย ฟงดแลวไมบงบอกวาเปนการปกครองทไมด อาจารยคดวานาจะใชคำาวาทชนาธปไตยหรอการปกครองของคนเลวมากกวา

94

(5) การปกครองโดยคนจำานวนมากและเปนการปกครองทด เรยกรปแบบการปกครองนวา Polity (ไมไดอธบายเพมเตมนะคะ)

(6) การปกครองโดยคนจำานวนมากแตเปนการปกครองทไมด เรยกรปแบบการปกครองนวา ประชาธปไตย (Democracy) เพราะเปนการปกครองโดยประชาชนสวนใหญ ซงในสมยของอรสโตเตลนนคนสวนใหญในนครรฐเอเธนสคอทาสและไพรทไมมความร มแตตณหานำา รเพยงอยางเดยววาการทความตองการของพวกตนจะไดรบการตอบสนองไดตองใชกำาลงเทานน เมอคนสวนใหญของสงคมเปนแบบน อรสโตเตลจงไมอยากใหเปนผปกครอง ไมอยางนนแลวจะกลายเปน Mob Rule (ฝงชนผบาคลง) คออยากไดอะไรกใชกำาลงไปเอามา ดวยเหตน ประชาธปไตยจงเปนการปกครองทไมดในสายตาของอรสโตเตล

สรป แนวคดยคกรกมองวาการเมองเปนเรองเกยวของกบรฐ การแสวงหารปแบบของรฐทดและรปการเมองหรอผปกครองของรฐทด

โ ท มส ฮ อ บ ส (Thomas Hobbes) จอ ห น ล อ ค (John Locke) และชอง ช�รค รสโซ (Russeau) กลมนกคดสญญาประชาคมทมองวา รปแบบการปกครองทดคอรปแบบทผครองและผใตปกครองจะตองทำาสญญารวมกน โดยผปกครองจะตองรกษาสญญาเหลานน

จอหน ลอค (นกทฤษฎประชาธปไตยทประเทศตางๆ เอาแบบอยางมากทสดในปจจบน) มองวา คนเราจำาเปนตองสญเสยสทธบางอยางทไดมาใหกบผปกครอง แตมเงอนไขวา ผปกครอง

95

จะตองรกษาสญญา รกษาชวต และทรพยสนของประชาชน หากผปกครองไมทำาตามสญญา ประชาชนกมสทธทจะทวงอำานาจคนมาได

ม�คอ�เวลล เขยนหนงสอชอ The Price นำาเสนอวา รปแบบการปกครองทดคอ รฐทปกครองโดยผปกครองทมความเดดขาดและมบคลกสองอยางในตวคอ ราชสหและสนขจงจอก ผปกครองจะตองสรางความยำาเกรงใหบคคลอนดงราชสห และตองรจกใชเลหเพทบายเหมอนสนขจงจอก โดยบรรลเปาหมายทเอกราชและความเปนเสถยรภาพของรฐ ซงมาคอาเวลลอยในชวงทอตาลเกดความแตกแยกและระสำาระสายระหวางนครรฐตางๆ เขาตองการเหนอตาลเปนอนหนงอนเดยวกนจงตองอาศยผนำาทเดดขาด ใชเลหเพทบายและเปนทยำาเกรงของผอน

นกคดกลมสงคมนยม แบงววฒนาการแนวคดออกเปนชวง เชน

(1) สงคมนยมแบบเพอฝน นกคดชวงนตองการเหนสงคมเปนดงทตนพงปรารถนา คอ โทมส มอร นกคดชาวองกฤษ เขยนหนงสอชอ Utopia (ค.ศ.1516) มอรอยในยคเปลยนผานจากสงคมศกดนาไปสสงคมทนนยม ชวงนนองกฤษมการกอสรางโรงงานอตสาหกรรมจำานวนมาก โดยเฉพาะโรงงานทอผา ทดนขององกฤษสวนใหญเปนของบรรดาขนนางแคไมกตระกล ภายหลง ชาวนาใหผลผลตแกขนนางนอยลง ขนนางจงมองเหนวาการสรางโรงงานอตสาหกรรมนาจะทำากำาไรไดมากกวาจงขบไลชาวนาชาวไรออกจากทดนของตวเอง ในยคนทำาใหบรรดาขนนางรำารวยขนเรอยๆ ขณะทชาวนาชาวไรตองไปขาย

96

แรงงานในเมองหลวง และถกนายทนกดขคาแรงอยางมาก สงคมองกฤษจงเตมไปดวยอาชญากรรมเพราะความยากจน กรรมกรดมเหลาเปนประจำา เดกและผหญงตองออกมาทำางานนอกบานมากขน

มอรไมอยากเหนสงคมแบบนอกตอไปจงจนตนาการสงคมใหมขนมาชอ Utopia เรองมอยวา กะลาสคนหนงออกเรอทางทะเล วนหนงเจอพายหนก เรอจงไปเกยตนทเกาะยโตเปย (Utopia แปลวา Land of No Where: ทซงไมปรากฏอยบนแผนทโลก) บนเกาะเปนสงคมทคนสวนใหญเปนเจาของปจจยการผลตดวยกน ทกคนรวมมอกนทำามาหากนดวยความเตมใจ ผลผลตทไดจะเกบไวทสวนกลาง ชวตสะดวกสบาย เวลาวางกจะมานงฟงดนตรทำาใหชวตมความสงบสข กฎหมายจะไมจำาเปนสำาหรบสงคมน เพราะไมมใครคดจะเอารดเอาเปรยบซงกนและกน

คณคาของสงของจะวดทประโยชนของสงของนนพงมตอคนบนเกาะโดยรวม เชน หากพบเพชรเมดหนงขนาดเทาแกวนำาชา และพบกอนเหลกกอนหนงขนาดครงแกวนำาชา คนบนเกาะจะไปตะครบกอนเหลกและเตะเพชรทง เพราะกอนเหลกใหประโยชนในการหลอมทำาเปนเครองมอการผลตหรออาวธ ขณะทเพชรไมมประโยชนอะไรนอกจากทำาเปนหมากเกบ

ในทางการเมอง มอรอยากเหนคนทมาจากการเลอกตงของคนทงสมมเมองของเกาะ แลวตวแทนทงสมมเมองกจะมาเลอกผนำาเกาะอกทหนง ผนำาจะทำางานตามคำาบญชาของประชาชน

(2) ลทธมารกซ ของ ค�รล ม�รกซ เปนแนวคดทางวทยาศาสตรทมองวา สงคมทกสงคมจะตองมการเปลยนแปลง เนองมาจากความขดแยงของคนสองชนชนในสงคม ความขด

97

แยงจะรนแรงมากขนเรอยๆ จนกลายเปนการปฏวตทางสงคม ในทสดสงคมกจะกาวไปสสงคมนยมคอมมวนสต

สงคมคอมมวนสตเปนสงคมทปราศจากรฐ เพราะมองวารฐเปนเครองมอรบใชเจาของปจจยการผลต ในสงคมคอมมวนสต ชนชนทางสงคมจะคอยๆ สลายตวไป และรฐกจะคอยๆ สลายตวตามไปดวย

2. ก�รเมองคอเรองร�วทเกยวของกบอำ�น�จ (Power) อำานาจคอความสามารถของคนๆหนงในการกำากบควบคมเหนอภาวะจตใจ ความนกคด และการประพฤตปฏบตของคนอน หรอการทำาใหบคคลอนเคารพเชอฟงและปฏบตตามคำาสงของเราได เชน โจรเอามดปลายแหลมมาจเราแลวบอกวาใหยกมอขน เราจงตองปฏบตตามคำาสงของโจร เพราะโจรมอำานาจเหนอเรา มความสามารถทจะทำาใหเราเชอฟงและปฏบตตาม แมวนนนเราจะเมอยลาเตมทกตาม

ศพททเกยวกบคำาวาอำานาจ มอก 2 คำาคอ(1) อำ�น�จอนชอบธรรม (Authority) คอ อำานาจ +

ความชอบธรรม (Power + Legitimacy) หมายถง การทประชาชนใหการยอมรบ เชอฟง และยอมปฏบตตามคำาสงโดยถอวาเปนสงทถกตอง เชน หวหนาเผาตองการมอบอำานาจใหกบลกชายผานการทำาพธกรรมใหญโต มพอมดหมอผมาประกอบพธกรรมให หลงเสรจพธ ลกชายกไดเปนหวหนาเผาอยางสมบรณ ทกคนในเผาตองเคารพเชอฟงและปฏบตตามคำาสงของหวหนาเผาคนใหม เพราะประชาชนรสกแลววาหวหนาเผาคนใหมมอำานาจอนชอบธรรมทจะสงการ คำาสงจงเปนสงทประชาชนตองปฏบตตาม

98

ทมาของความชอบธรรมก. ประเพณ เชน หวหนาเผาสบทอดตำาแหนงใหลกชาย ดง

ตวอยางขางตน ข. บารม เปนผนำาทเกดขนในระยะการเปลยนแปลงและมคน

เชอถอเปนอยางมาก เชน มหาตมะคานธ แหงอนเดย ซการโน แหงอนโดนเซย โฮจมนห แหงเวยดนาม หรอเหมาเจอตง แหงจน

มหาตมะคานธ เปนชายแกๆ ผอมๆ ใสเสอผามอซอคลายนกบวช แตคนอนเดยนบลานคนกลบเชอฟง ชวงทอนเดยเกดการสรบกน คานธไดประกาศวา หากไมหยดรบกนตนจะอดอาหารตาย คนอนเดยกหยดรบกนทนท นกการเมองไทยบางคนเอาอยางบางแตกไมมบารมเทากบมหาตมะคานธ

ค. กฎหมาย เชน ตำารวจจราจรโบกมอใหหยด คนขบรถกตองหยดเพราะตำารวจจราจรมอำานาจตามกฎหมายในการปฏบตหนาท หรอเจาหนาทสรรพากรมอำานาจตามกฎหมายในการเรยกเกบภาษจากประชาชนทำาใหเราเสยทรพยได

สรรพากรและโจรทำาใหเราเสยทรพยไดเหมอนกน แตแตกตางกนคอโจรมแค Power สวนสรรพากรม Authority ในแงของประชาชน เราไมเตมใจเสยทรพยใหโจร แตเตมใจเสยทรพยใหสรรพากรเพราะรวาการเสยภาษเปนสงทถกตอง

(2) อทธพล (Influence) หมายถง ความสามารถในการโนมนาวใหบคคลยอมรบ หรอกระทำาการใดๆ แมวาเขาไมปรารถนาทจะกระทำากตาม เชน พอมอทธพลตอลก ครมอทธพลตอศษย

ในฤดนบญาต (เลอกตง) ผสมครตองลงพนทเพอทำาสงครามแยงชงประชาชน วธการทนกการเมองไทยนยมคอใช

99

เสนทางลดโดยการวงเขาหากำานน ผใหญบาน เจาอาวาส หรอครใหญ เพอใหคนเหลานโนมนาวใหชาวบานมาเลอกตน ผทสามารถโนมนาวใหชาวบานเลอกผสมครเบอรใดไดมากทสดโดยใชทรพยากรนอยทสด คนๆ นนกถอวามอทธพลมาก

ในภาคอสานอาจารยมองวาคนๆ หนงทมอทธพลมากทสดคอหลวงพอคณ แคใชหนงสอพมพเกาๆ เคาะหวประชาชนแลวบอกวา มงเลอกเบอรหนงเดอ เลอกเบอรหนงเดอ คนทถก“ ”เคาะกพากนเลอกเบอรหนงหมด เปนการใชทรพยากรเพยงเลกนอยแตสามารถโนมนาวคนไดเปนจำานวนมาก

3. ก�รเมองเปนเรองก�รใชอำ�น�จในก�รแจกแจงแบงสรรสงทมคณค�ของสงคม การเมองเปนเรองทบคคล/กลมบคคล/พรรคการเมอง พยายามทจะเขาไปมสทธมสวนในการใชอำานาจ ดวยการเขาไปเปนรฐบาลและมสวนในการกำาหนดนโยบายตางๆ แลวนำาเอานโยบายเหลานนไปสรางความกนดอยดใหกบคนในสงคม

***********คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceรศ.สทธพนธ พทธหน วนท 28 กรกฎ�คม พ.ศ.

2550 (ภ�คเช�)

การเมองเปนเรองทเกยวกบรฐ อำานาจ และการใชอำานาจในการแจกแจงสงทมคณคาใหกบสงคม นกวชาการไดสรปวา การเมองสามารถมองไดจาก 3 มมมองคอ

100

มมมองแรก เราอาจจะเขาใจการเมองไดจากประโยคทเชอวาเปนกจกรรมทเปนการเมองโดยธรรมชาต ไดแก

1. การเมองเปนเรองของพฤตกรรมทเกยวของกบสถาบนทางการเมองและการปฏบตหนาทของรฐบาล เชน การอภปรายในรฐสภา การลงประชามต หรอรฐบาลนำานโยบายไปปฏบต

2. การเมองเปนเรองของการแจกแจงทรพยากรทมอยอยางจำากด คอความพยายามทจะเขาไปใชอำานาจในการแจกแจงงบประมาณเพอใหประชาชนมการกนดอยด

3. การเมองเปนปฏกรยาของมนษยทเกยวของสมพนธกบอำานาจ กลาวคอ การเมองเปนเรองของการตอสเพอใหไดมาซงอำานาจ

มมมองท 2 มองการเมองจากคำาถามดงตอไปน ซงคำาตอบของคำาถามทงหมดกคอการเมองนนเอง ไดแก

1. ทำาไมกลม/องคกรจงดำารงอยไดทามกลางอปสรรคและกระแสของการเปลยนแปลง เชน ทำาไมพรรคประชาธปตยอยมาไดรวม 60 ป ทามกลางอปสรรคและการเปลยนแปลงมากมาย แตพรรคการเมองบางพรรคตงมาแลวดเหมอนจะเปนความหวงอนเจดจา เปนดวงตะวนดวงใหมใหปวงชน ไปๆ มาๆ ความหวงใหมกกลายเปนความหวงเลอนราง พรรคบางพรรคฝาคลนลมไดไมกลกกอบปางลง คำาตอบกเปนเรองของการเมองนนเอง

2. ทำาไมคนบางคนบางกลมจงสามารถขนสอำานาจและรกษาอำานาจเอาไวได ในขณะทบางคนไมสามารถรกษาอำานาจไวได หรออยไดแคในระยะสนๆ เทานน แถมบางกลมใชความพยายามเทาใดกไมสามารถขนสอำานาจไดเลย คำาตอบกคอการเมองนนเอง

101

3. สภาพทางเศรษฐกจและสงคมในแบบใดทนำาไปสการปกครองในรปแบบทแตกตางกน เชน เศรษฐกจสงคมนยมจะนำาไปสการปกครองแบบเผดจการ แตสงคมทยดมนเศรษฐกจเสรนยม มกมรปแบบการปกครองแบบประชาธปไตย

จากภาพอธบายวา หากอำานาจทางการเมองและอำานาจอธปไตยเปนของประชาชน เรยกระบบการปกครองนนวา ประชาธปไตย แตหากอำานาจทางการเมองและอำานาจอธปไตย“ ”

ตกอยกบคนๆ เดยว เรยกรปแบบการปกครองนนวา เผดจการ“เบดเสรจ”

ในอดมการณทางเศรษฐกจ หากมการกำาหนดวถชวตทางเศรษฐกจของสงคมโดยคนกลมเดยว เรยกเศรษฐกจแบบนนวา ทนนยม แตหากอำานาจในการกำาหนดวถชวตทางเศรษฐกจ“ ”ตกอยในมอของรฐบาลหรอสงคมโดยรวม เรยกเศรษฐกจแบบนนวา สงคมนยม“ ”

ทกประเทศในโลกจะอยในกรอบนทงหมด เชน ประเทศไทยเปนทนนยมและมเผดจการออนๆ สหรฐฯเปนทนนยมและประชาธปไตย สวนจนและเวยดนามเปนสงคมนยมและเปนเผดจการเบดเสรจ ประเทศทยดมนถอมนในสงคมนยมมกมรปแบบการปกครองแบบเผดจการมากกวา หลกการสำาคญของสงคมนยมคอ

(1) เนนใหรฐเปนเจาของปจจยการผลต (State Ownership) เพราะตองการลดชองวางระหวางชนชนในสงคม

Democracy

Totalitarian

CapitalSocialism

102

และสรางหลกประกนวาประชาชนแมจะมฐานะตำาตอยทสดในสงคม จะมความเปนอยสมศรของความเปนมนษย ไมถกทอดทง อยางนอยกมความเปนอยในระดบพนฐานมปจจย 4 เพยงพอสำาหรบการดำารงชพ วธเดยวทจะเรยกศกดศรความเปนมนษยใหกลบคนมากคอเรยกทรพยสนทงหลายใหกลบคนไปเปนของสวนรวม เพอใหมการแจกแจงแบงสรรทเปนธรรม ทำาใหทกคนกนดอยดแบบใกลเคยงกน

(2) ทรพยสนทยดมา (Nationalization) นำามาสรางเปนรฐสวสดการ (Welfare State) ประเทศแถบสแกนดนเวยพยายามสรางรฐสวสดการใหประชาชนอยางเตมท เชน เรยนฟร รกษาพยาบาลฟร เรยนจบแลวมงานทำา มเงนเดอนใหระหวางตกงาน

(3) เนนความกนดอยดของคนในสงคมโดยรวม (Well-being) และลดชองวางระหวางชนชนใหแคบทสด วธการคอเกบภาษแบบกาวหนา เพอนำาเงนภาษจากคนรวยไปจดเปนรฐสวสดการใหคนทมฐานะดอยกวา

ดวยเหตน รฐสงคมนยมจงจำาเปนตองใชอำานาจทางการเมองการปกครองแบบเผดจการ เพอรฐจะสามารถจดการทกอยางได ถาไมใชอำานาจเผดจการกคงไมสามารถยดทรพยสนของคนบางคนมาได

ในขณะเดยวกนสงคมทยดมนในวถชวตแบบทนนยม เสรนยมจะเออตอรปแบบประชาธปไตยมากกวา เปนผลมาจากแนวคดทางเศรษฐกจทเรยกวา Laissez Faire ใครมความสามารถมากยอมเสาะแสวงหาดำาเนนการทางธรกจไดมากกวา

103

มมมองทส�ม จะมองการเมองจากกจกรรมหรอพฤตกรรมทสำาคญๆ ดงตอไปน

1. การเมองเปนเรองของความขดแยง เชน ขดแยงดานผลประโยชน ขดแยงเชงอำานาจ อยางเดอนกนยายนหรอตลาคม ไทยจะมรฐประหารบอยมากเพราะเปนชวงปดงบประมาณ ทหารทจะถกยายกจะมาทำารฐประหาร

2. การเมองเปนเรองการตอสเพออำานาจ 3. การเมองเปนเรองของกจกรรมของผนำา 4. การเมองเปนเรองของการตดสนใจของผมอำานาจหนาท

ทางการเมอง

พนฐ�นคว�มเชอรวมกนของคำ�ว�ก�รเมองจากนยามทงหมดจะมทงเหมอนและแตกตางกน แตนก

วชาการทกคนจะมพนฐานความเชอรวมกนในเรองของการเมองดงตอไปน

1. ทกสงคมมปญหาหลกเหมอนกนคอการขาดแคลนทรพยากร อปสงค (Demand) จะมมากกวาอปทาน (Supply) อยตลอดเวลา กลาวคอ ปญหาและความตองการของประชาชนมมากกวางบประมาณประจำาป รฐบาลจงจำาเปนตองจดลำาดบความสำาคญของปญหา และเขาไปแกไขปญหาทมความสำาคญมากทสดกอน

2. ความจำาเปนทตองมรฐบาลเพอเขาไปทำาหนาทแจกแจงแบงสรรทรพยากรใหทกคนในสงคมอยางเทาเทยมกน และปองกนไมใหเกดการแกงแยงกน รฐบาลแตละรฐบาลจงมความซบซอนแตกตางกน เชน รฐบาลประชาธปไตยจะมความซบซอนมากกวารฐบาลเผดจการ

104

3. ในกระบวนการของการแจกแจงทรพยากรของรฐบาลพบวา ประชาชนจะถกแบงเปนสองกลมใหญคอ กลมทไดประโยชน (Haves อานวาแฮฟส ไมใชฮาเวส) กบกลมทไมไดรบผลประโยชน (Have-nots)

4. กลมทไมไดรบประโยชน (Have-nots) จะมองวาตนเองไมไดรบความเปนธรรม จงพยายามรวมตวกนเขาไปมสวนรวมทางการเมองในรปแบบตางๆ ในเชงรก เพอเรยกรองใหรฐบาลทำาการแจกแจงแบงสรรทรพยากรใหม เพอใหกลมของตนไดรบประโยชนดวย

5. ในขณะเดยวกนกลมทไดประโยชนอยแลว (Haves) กพยายามตอตานกระบวนการของกลม Have-nots โดยอางวารฐบาลทำาถกตองแลว ทงสองกลมจงตอตานกนทางความคด เชน กลมเอาทกษณกบกลมไมเอาทกษณ กลมเอาคมช.และกลมไมเอาคมช.

6. กลมทไดประโยชนจะอยในฐานะทไดเปรยบ จงใชวธการทกอยางเพอรกษาสถานภาพทไดเปรยบของตนเองเอาไว เชน ใชกำาลง สรางคานยม ความเชอ

7. การเมองจงถกมองวาเปนปฏกรยาระหวางผปกครองกบผถกปกครอง และเปนการแกงแยงสทธทจะเขาไปมอำานาจในการปกครองระหวางผปกครองดวยกนเองอกดวย

นทานเร องการเมองคออะไร (อาจารยไดมาจากกวนกอลฟเปนอกมมมองหนงของการเมองแตหามนำามาตอบขอสอบเดดขาด)

ครอบครวหนงประกอบดวยสมาชก 5 คนคอ พอ แม พชายวยหกขวบ นองชายวยแบเบาะ และแจว (สาวรบใช) วนหนง

105

ลกชายดขาวทวแลวเกดความสงสยจงถามพอวา การเมองคอ“อะไร พอไมไดเรยน ” PS 701 กตอบไมไดจงยกตวอยางสมมตวา ลกดพอส วนๆ ตองทำางานหาเงนมาใชจายในครอบครว พอ“กเปรยบเสมอนนายทน แมมหนาทจดระเบยบในบาน จงทำาหนาทเหมอนเปนรฐบาลจดระเบยบสงคมและบรหารประเทศ สวนลกนนเวลาอยากไดอะไรกรองขอเอาจากพอเปรยบเสมอนกบเปนประชาชน สำาหรบนองยงเลกอยตอไปตองเตบใหญเปนอนาคตของชาต สวนนงแจวทำางานรบใชเราสนเดอนเรากตองจายเงนเดอนให นงแจวจงเปรยบเสมอนผใชแรงงานหรอชนชนกรรมาชพ ”

ลกชายไดฟงพออธบายกพยกหนาไปโดยทยงไมเขาใจอยางแจมแจงวาการเมองคออะไรกนแน จนกระทงกลางดก เมอลกชายคนโตตนขนมาแลวเหนพอยองเขาหานงแจว แมไดแตนอนหลบกรนเสยงดง นองกรองจาออกมาเพราะถายเลอะเทอะ ลกชายคนโตจงถงบางออขนมาวา ออ การเมองมนกเปนอยาง“นนเองคอ รฐบาลนอนหลบคดคไมรไมเหน ปลอยใหนายทนลงไปกดขขมเหงชนชนกรรมาชพ อนาคตของชาตตองจมอยกบปลก ประชาชนอยางเราจงตองไดรบความเดอดรอน (เพราะตองเชดอใหนอง)”

ปรชญ�ก�รเมอง (Political Philosophy) ปรชญา คอความพยายามแสวงหาใหไดมาซงความรหรอ

ความจรงเกยวกบเร องราวตางๆ นกปรชญาจงมค ำาถามอยตลอดเวลา (Skeptical Mind) และแสวงหาคำาตอบใหก บคำาถามทตวเองตงไว

106

ปรชญาการเมอง คอความพยายามทจะแสวงหาความร ความเขาใจกบสรรพสงทางการเมอง คำาตอบทไดรบจะแฝงไปดวยคานยม ความคด และความเชอสวนตวของผตอบ เชน เพลโตตงคำาถามวารฐทดควรมรปแบบการปกครองแบบใด โดยเพลโตใหคำาตอบกบตวเองวา รฐทดควรปกครองโดยราชาปราชญ ซงสงทดในทศนะของคนๆ หนง ไมจำาเปนตองเปนสงทดในทศนะของคนอนไปดวย อยางรฐทดในความคดของอรสโตเตลคอ Polity สวนรฐทดในความคดของ ฮอบส, ลอค และรสโซคอรฐมาจากการทำาสญญาระหวางผปกครองกบประชาชน

จากคำาตอบทแตกตางกนนทำาใหมปรชญาทางการเมองหนงวา ไมมคำาตอบใดทถาวรในปรชญาทางการเมอง จะมกแตเพยง“คำาถามเทานนทถาวร ในทางการเมองจะเกดคำาถามตลอดเวลา ”แตไมมคำาตอบใดทถาวร แมแตอรสโตเตลซงเปนลกศษยของเพลโตกยงมคำาตอบทแตกตางจากอาจารย

คำาถามทางการเมองไทยคอ รฐธรรมนญทดตามกรอบการเมองไทยควรมกตกาอยางไร ซงไทยเราไดคำาตอบครงแรกในปพ.ศ.2475 แตรฐธรรมนญของไทยกถกฉกทงและเขยนขนมาใหมตลอดมา ลาสดรฐธรรมนญป 2540 ไดถกฉกทงอก และมการแสวงหารฐธรรมนญฉบบใหมทนาจะเหมาะกบเมองไทย โดยใหประชาชนไปรวมลงประชามตในวนท 19 สงหาคม

ทฤษฎท�งก�รเมอง (Political Theory)ทฤษฎเปนศพททางวทยาศาสตร กลาวถงตวแปรทมความ

สมพนธกนในระดบหนง สามารถนำาไปสการพสจนและการทำานายได โดยผลทออกมาจะมความแมนยำาสง เชน ไฮโดรเจนสองสวน

107

+ ออกซเจนหนงสวนจะไดนำาเสมอไมวาในเวลาหรอสถานทใด (Beyond Time and Space)

ในทางการเมอง นกรฐศาสตรอยากจะสรางทฤษฎทางการเมองทสามารถใชทำานายปรากฏการณทจะเกดขนในอนาคต โดยมความถกตองแมนยำาสงไมแพทฤษฎในทางวทยาศาสตร ดงนนทฤษฎทางการเมองจงเปนความพยายามทจะเขาใจสรรพสงทางการเมอง โดยอาศยหลกการเชงวทยาศาสตรมาเปนแนวทาง

อดมก�รณท�งก�รเมอง (Political Ideology)อดมการณทางการเมอง คอ ระบบคานยมหรอความเชอท

บคคลใดๆ ยอมรบเสมอนวาเปนขอเทจจรงหรอความจรง เชน อดมการณประชาธปไตยเชอวาคนเรามเหตมผล อำานาจอธปไตยเปนของปวงชน คนรวมอดมการณตางกยอมรบวาเปนขอเทจจรง หรออดมการณฟาสซสต ททกคนยอมรบวาเชอผนำาชาตเจรญ

ลกษณะของความเชอทจดวาเปนอดมการณ 1. ความเชอนนตองเปนทยอมรบรวมกนของคนในสงคม

เชน ความเชอเรองสทธ เสรภาพ ศกดศรความเปนมนษย ความมเหตมผล และสทธประชาชน

2. เปนความเชอทสมพนธกบเรองราวทสำาคญของสงคม เชน อำานาจอธปไตย การปกครอง สทธเสรภาพ

3. เปนความเชอทคนในสงคมตางยดเปนแนวทางการปฏบตในการดำารงชวตอยางสมำาเสมอ เชน ในสงคมประชาธปไตยเชอวาคนเรามเหตมผล สงคมแบบนจงยอมเปดโอกาสใหประชาชนไดแสดงความคดเหนไดอยางเสร มสทธมเสยงในการเลอกตง

108

4. เปนเครองมอสำาคญในการยดเหนยวกลมคนใหเปนเอกภาพ เชน อดมการณของชาวคายอาสาพฒนาชนบท สมยเรยนปรญญาตรและปรญญาโท อาจารยไดออกคายอาสาฯ ทกป โดยนำานสตนกศกษาจากกรงเทพฯ ออกไปเผยแพรความร ประชาธปไตยใหกบนกเรยนในตางจงหวด เมอเวลาผานไปหนงเดอนและถงเวลาปดคาย สมาชกชาวคายจะรสกประทบใจซงกนและกน และจากลากนดวยนำาตา

เมอเวลาผานไป 30 ป อาจารยไดเลาเรองการเขาคายอาสาฯใหนกศกษาทหารฟง พอพกเบรกมนายทหารคนหนงมาตบบาอาจารยดงปาบแลวถามอาจารยวา มงจำากไดมย อาจารยมอง“ ”หนากจำาไมไดจนนายทหารคนนนตองเทาความวาเขาเรยนวทยาลยครและเคยออกคายอาสาพฒนาชนบทดวยกนทบานเกง จงหวดขอนแกน เทานความรสกซาบซงและประทบใจในอดมการณความเปนชาวคายกกลบคนมา เชนเดยวกบความรสกของสหายทเคยเขาปาและยากลำาบากมาดวยกน เหลานคอตวอยางของอดมการณททำาหนาทยดเหนยวกลมคนใหเปนเอกภาพเปนอนหนงอนเดยวกน

ทศนคตท�งก�รเมอง (Political Attitude)ทศนคตทางการเมอง หมายถง แบบแผนของคานยมและ

ความเชอของบคคลทพงมตอสรรพสงในทางการเมอง นกวชาการไดแบงทศคตทางการเมองเปน 5 กลมตามแกน

ซาย-ขวา ดงน Radical Liberal Moderate ConservativeReactionary

109

ซาย กลาง ขวา

1. พวกหวกาวหนา (Radical) เปนพวกหวรนแรง หรอพวกซายตกขอบ

2. พวกเสรนยม (Liberal) มความคดแบบเสร เปนพวกซายเชนเดยวกนแตไมรนแรงแบบ Radical

3. พวกสายกลาง (Moderate) หรอ พวกทมทศนคตทเปนกลาง

4. พวกอนรกษนยม (Conservative) 5. พวกปฏกรยา (Reactionary) เปนพวกขวาจด หรอ

ขวาตกขอบม�ตรก�รทใชวดทศนคตท�งก�รเมอง 1. คว �มค ด เห น ในเร องของก �รเปล ยนแป ลง

(Change) (กาวหนา ถดถอย– )พวกซายจะเหนดวยกบการเปลยนแปลงแบบกาวหนามาก

พวกขวาจะเหนการเปลยนแปลงเปนแบบถดถอย สวนพวกสายกลางจะไมเหนดวยกบการเปลยนแปลงมากนก แตกไมไดเหนดวยกบพวกขวาจด

(1) พวก Radical จะมองวาสงคมจะตองมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ไมมอะไรจะมาเปนอปสรรคขดขวางการเปลยนแปลงทกาวหนาได การอยกบทเปรยบเสมอนการถอยหลง พวกนจงยอมไมได พวก Radical จะเหนการเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมอยางรวดเรว เมอมปญหาพวก Radical จะรบนำาเสนอตอผมอำานาจและตองการใหมการแกไขปญหาอยางรวดเรว พวกนไมคอยเคารพกฎกตกาของบานเมองโดยเฉพาะ

110

กฎทพวกเขามองวาขดขวางความเจรญกาวหนาจะพรอมทจะละเมดทนท

ตวอยาง พรรคการเมองในมหาวทยาลยรามคำาแหง หากมหาวทยาลยประกาศหามนกศกษาตดคตเอาทรมรว เพราะจะทำาใหสภาพภมทศนของมหาวทยาลยไมสวยงาม พรรคนกศกษาทเปน Radical จะประทวงมหาวทยาลยทนทโดยการตงเวทหนามหาวทยาลยพรอมขนคตเอาทขนาดใหญ และมการอภปรายโจมตมหาวทยาลยและผบรหาร

(2) พวก Liberal เปนพวกทชอบการเปลยนแปลงแตไมสดขวเหมอน Radical พวกนจะใชวธการประนประนอมและเคารพกฎกตกา เชน นกศกษาทไมเหนดวยกบประกาศของมหาวทยาลยจะตงโตะลารายชอนกศกษาทไมเหนดวยกบคำาสงมหาวทยาลย และเตรยมนำารายชอนเสนอตออธการบด

(3) พวก Moderate จะเอาดวยกบการเปลยนแปลงเลกๆ นอยๆ แตจะไมเอาดวยกบการเปลยนแปลงแบบใหญโต เชน มหาวทยาลยออกขอบงคบเกยวกบการแตงกายของนกศกษาระดบปรญญาตรวา นกศกษาชายตองใสเสอสขาวแขนยาว กางเกงขายาวสเขม รองเทาสดำา พวกสายกลางอาจจะเหนดวยแตกขออดออดเลกนอยโดยการทำาหนงสอถงมหาวทยาลยวาอากาศในกรงเทพฯ รอนและมฝนมาก ถาใสเสอสขาวแขนยาวอาจสกปรกงายและรอนอบอาว ควรอนโลมใหใสเสอสออนๆ ได อยาบงคบวาตองเปนสขาว แตในคำาสงเดยวกนนถาพวก Radical เหนเขาจะไมยอมและประทวงมหาวทยาลยทนทโดยการแตง 5 ย. คอ ผมยาว เสอยด กางเกงยนส สะพายยาม และรองเทายาง เพอตอตานการแตงกายตามคำาสงของมหาวทยาลย

111

(4) พวก Conservative จะเปนพวกทไมอยากเหนการเปลยนแปลงใดๆ เกดขน ดวยเกรงวาการเปลยนแปลงจะสงผลกระทบใหสถานภาพทพวกตนไดประโยชน/ไดเปรยบคนอนอยนนตองสญเสยไป พวกนจงพยายามทจะรกษาสถานภาพเดมของตวเองเอาไว

(5) พวก Reactionary เปนพวกทเหนดวยกบการเปลยนแปลงแบบถดถอย มองวาการเปลยนแปลงทเกดขนทำาใหเราไมอาจกำาหนดอนาคตได ไมรวาอนาคตจะดหรอเลวอยางไร จงนาจะหวนกลบไปดบทเรยนทมมาในอดต วธการในอดตทบรรพบรษเคยทำามาแลวไดผลกนำากลบมาใชอกครงหนง เชน นกการเมองบางคนมองวาบานเมองปจจบนมแตความเลวราย มการปลนจ ฆา และขมขน นาจะกลบไปใชอำานาจเดดขาดเหมอนสมยจอมพลสฤษด บานเมองจะไดสขสงบเหมอนสมยนน

2. ค�นยม (มนษยนยม ทรพยสนเอกชน– ) พวกทเปนซายจะเชอในแนวคดมนษยนยม (Humanism) พวกขวาเชอในแนวคดทรพยสนเอกชน (Private Property)

-พวกซายเชอวามนษยตางกมศกดศรความเปนคนเทาเทยมกน ไมมใครอยากอยอยางสตวทไรศกดศร ทกคนอยากไดรบการปฏบตจากผมอำานาจรฐเหมอนกน โดยเฉพาะการดำารงชพและปจจย 4 ซงศกดศรของความเปนมนษยไดปรากฏในรฐธรรมนญฉบบแรกของไทย

-พวกขวาจะเชอวามนษยไมเทาเทยมกนโดยธรรมชาตอยแลว จงเปนสทธทธรรมชาตใหมาสำาหรบคนทแขงแรงกวา มมนสมองมากกวาทจะใชความเหนอกวาในการแสวงหาทรพยสนหรอ

112

ผลประโยชนเพอความสขของตนเองไดอยางเตมท สงคมแบบนจงเกดชองวางทกวางมากระหวางชนชนสงและชนชนทยากไร

3. ค ว � ม เ ช อ เ ก ย ว ก บ ค ว � ม เ ส ม อ ภ � ค (Equalitarianism) และคว�มเปนชนชนนำ� (Elitism)

-พวกทเปนซายจะใหความสำาคญกบหลกความเสมอภาคของคนในสงคม (Equalitarianism) เชอวาคนเราเกดมาเทาเทยมกน มความสามารถทจะปกครองตนเองไดเหมอนๆ กน และทกคนมสทธอยางเทาเทยมกนทจะเปนผนำาทางการเมอง ไมวาจะเปนลกแมคาขายแกงไตปลาทเมองตรง หรอลกพอคากาแฟทเชยงใหมกสามารถเปนนายกรฐมนตรได

-พวกขวาจะใหความสำาคญกบหลกผนำานยม (Elitism) เชอวา คนเราเกดมาไมเทาเทยมกน แมแตนวมอกไมเสมอกน ดงนน คนทจะสามารถเปนผนำาทางการเมองไดเปนเพยงชนชนนำาเทานน เชน พวกฟาสซสมหรอนาซทเชอวาผนำามเพยงคนเดยวเทานนและผนำาตองถกตองเสมอ

4. ม�ตรก�รในเรองหลกก�รแหงเหตผล (Rationalism) และไมมเหตผล (Irrationalism)

-พวกซายเชอมนในหลกการเหตผลนยม (Rationalism) เชอวามนษยทกคนตางมเหตผลดวยกนทงสน

-พวกขวา ไมเช อวาคนเราจะมเหตผล (Irrationalism) เพราะหากเปดใหคนแสดงเหตผล คนกจะอางเหตผลเขาขางตวเอง ดงนนจงตองใหประชาชนเชอฟงคำาสงผนำาแตเพยงผเดยว เพราะผนำาเทานนทจะรวาประชาชนตองการอะไร การกระทำาของผนำาเปนการกระทำาในนามของประชาชนจงไมผด ผนำากลมนจง

113

สรางจตวทยามวลชนดวยชาตนยมและความเกลยดชง เชน ลทธนาซสรางจตวทยามวลชนใหเกลยดชงชาวยว

5. หลกก�รทเปนส�กล (Internationalism) และหลกก�รช�ตนยม (Nationalism)

-พวกซาย จะเชอมนในหลกการสากลนยม (Internationalism) เชอวามนษยทกคนไมวาจะอยในประเทศใด มผวสใด นบถอศาสนาใดกมความรสกรอนหนาวหวโหยเจบปวดเหมอนๆ กน ไมมใครอยากรบการทรมาน ไมอยากถกคนอนเอารดเอาเปรยบเหมอนๆ กน มนษยทกคนตองการเสรภาพ ความเสมอภาค ตองการปกครองตนเอง ดวยเหตนจงเกดปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนของสหประชาชาตเพอปกปองสทธทเปนสากลขน

พวกนมองวาสทธของคนไมมพรมแดน เชน สงคมนยมทมองวาคนในสงคมทกคนเทาเทยมกน

-พวกขวาเชอมนในหลกการชาตนยม (Nationalism) ม ความคดอยในกรอบพรมแดนความเปนชาตของตนเอง เชน พวกนาซและฟาสซสตทมองวารฐไมแตกตางจากมนษย มนษยจะแขงแรงไดกตองขยนออกกำาลงกาย รฐจะเขมแขงไดกตองขยนทำาสงคราม สงครามจะทำาใหมนษยแตละคนสามารถแสดงออกถงศกยภาพสงสดของตนเองออกมา และมนษยตองการความเจรญเตบโต รฐเองถาจะเตบโตกตองทำาสงครามจกรวรรดนยม

Quiz จากการแบงทศนคตทางการเมองออกเปน 5 กลมตามท

ทานไดศกษามานน ทานจดตวของทานเองวาอยในกลมใด และทำาไมทานจงคดเชนนน (10 คะแนน)

114

วธการตอบ1. ใหดวาโจทยตองการใหนกศกษานำาหลกอะไรมาใช

วเคราะห นกศกษาจะตองอธบายหลกการเหลานนใหละเอยดชดเจนเสมอนวาอาจารยไมรเร องอะไรเลย

2. นำาหลกการเหลานนมาวเคราะหและประยกตใชตอบคำาถามในแตละประเดน

3. สรปผลจากการวเคราะหโดยใชหลกการดงกลาวและตอบคำาถามโจทยอกครงหนง

**********คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceรศ.สทธพนธ พทธหน วนท 28 กรกฎ�คม พ.ศ.

2550 (ภ�คบ�ย)

แนวท�งก�รศกษ� (Approaches) ท�งรฐศ�สตร คว�มหม�ยของ Approaches ในท ศนะของน ก

วช�ก�ร1. อแลน ซ. ไอแซค (Alan C. Isaak) ใหความหมาย

ของ Approach ไววา-An approach is a general strategy for

studying political phenomena. หรอ Approach หมายถง ยทธวธทวๆ ไปทใชสำาหรบศกษาหรอทำาความเขาใจกบเรองราวหรอปรากฏการณทางการเมองใดๆ

-An Approach might provide framework for, or even take form of, a model or conceptual

115

scheme or it might serve as the impetus for the development of a theory of politics. หมายความวา Approach หนงๆ จะใหกรอบความคดในการศกษา อาจจะอยในรปของตวแบบหรอแนวคดทสามารถใชเปนเครองมอส ำาคญในการพฒนาทฤษฎทางการเมองได

-An approach is designed to include as wide a range of political phenomena as possible within a single set of concepts. หมายถง Approach หนงๆ จะถกออกแบบใหสามารถนำามาใชศกษาทำาความเขาใจปรากฏการณทางการเมองในขอบขายทกวางทสดเทาทจะเปนไปได โดยอาศยแนวคดหลกเพยงแนวคดเดยว หรอชดคอนเซปตเพยงชดเดยวเปนเครองมอในการทำาความเขาใจปรากฏการณทางการเมอง

2. William A. Welsh (วลเล ยม เอ. เวลช ) ให ความหมายไว ว า Approach หมายถ งช ดหรอกล มของ Concept ทมงเนนหรอใหความสำาคญกบประเดนทางการเมองดานใดดานหนง โดยปกตแลว Approach หนงๆ จะประกอบดวย Concept หลกแตเพยงหนงเดยว

Concept หมายถงความคดรวบยอดหรอสงกด ในทนหมายถงแนวคดหลกหรอแนวคดทมความส ำาคญ ซ งแตละ Approach จะมแนวคดหลกสำาคญเพยงหนงเดยว

3. Vernon Van Dyke (เวอรนอน แวน ไดค) กลาววา Approach หนงๆ จะประกอบดวยมาตรการในการเลอกสรรปญหาหรอคำาถามทจะนำามาพจารณาและเลอกขอมลทจะนำามาใช และยงบอกใหทราบวาขอมลชนดใดใชไดหรอใชไมไดอกดวย

116

สรป คว�มหม�ยของ Approach1. Approach เปนมาตรการในการเลอกสรรคำาถามและ

เลอกสรรขอมลทจะนำามาใชในการทำาความเขาใจกบเหตการณในทางการเมอง

2. Approach เปนเสมอนกรอบในการมองปญหา 3. Approach เปนเครองมอในการวเคราะหทจะชวยใหเรา

เขาใจเหตการณทางการเมองใดๆ ทเกดขน4. Approach เปนเสมอนเคาโครงหรอโครงรางของ

สรรพสงทตองการศกษาหรอทำาความเขาใจสรปแบบสนๆ วา Approach หมายถง มมมองหรอแนว

พนจ แตละ Approach จะมคอนเซปตหลกทใชในการศกษาทำาความเขาใจกบเรองราวทเราสนใจ เชน เหตการณ 14 ตลาคม

แตละจดรอบๆ เหตการณ 14 ตลา เปรยบเสมอนเปน Approach หนงๆ ทจะใชศกษาเหตการณน ดงนน Approach จงมนบรอยนบพน แตเราจะดงเฉพาะ Approach ทสำาคญๆ มาใชเทานน เชน

-System Approach ใชแนวคดเรองระบบมาเปนเครองมอในการศกษาทำาความเขาใจกบเหตการณ 14 ตลา

-Interest Group Approach ใชแนวคดเรองกลมผลประโยชนเปนเครองมอในการศกษา เชน เหตการณ 14 ตลา เกดจากกลมบางกลมทอยากเขาไปมสทธมสวนในอำานาจ เพอใหผลประโยชนตกอยกบกลมตวเองใหมากทสด

-Power Approach ใชแนวคดเรองอำานาจเปนเครองมอในการศกษาทำาความเขาใจ

14

117

-Decision Making Approach ใชแนวคดเรองการตดสนใจเปนเครองมอในการศกษา เชน เหตการณ 14 ตลาเกดจากการตดสนใจของผนำา จงตองศกษาวาอะไรเปนสาเหตทำาใหผนำาตดสนใจสงรถถงและกองทพออกมา

-Culture Approach ใชแนวคดวฒนธรรมการเมองมาศกษาทำาความเขาใจ

ฯลฯ การศกษาทำาความเขาใจกบเรองราวทางการเมองหนงๆ ท

เกดขนเราสามารถมองไดจากหลากหลายมมมอง ใชแนวพนจหรอ Approach ไดหลายแนว แตละ Approach จะมมมมองแตกตางกน ในความหลากหลายนนกวชาการไดพยายามแบง Approach ออกมาใหชดเจนยงขน ดงน

Vernon Van Dyke แบง Approach ตามสาขาวชาตาง ๆ ดงน

1. Historical Approach หมายถง Approach ทใช Concept ทางดานประวตศาสตรเปนเครองมอในการศกษาทำาความเขาใจกบเรองราวทางการเมอง เชน ศกษาการเมองไทยกตองศกษาขอมลทางการเมองของไทยตงแตสมยสโขทยมาจนถงปจจบน

2. Economic Approach หมายถง Approach ทใช Concept ทางดานเศรษฐศาสตรเปนเครองมอในการศกษาการเมอง ทำาใหเกดวชาเศรษฐศาสตรการเมองขน โดยมองวาเศรษฐกจเปนปจจยสำาคญทมอทธพลทำาใหปรากฏการณทางการเมองออกมาในรปแบบใดๆ เชน คารล มารกซ ชใหเหนวาการเปลยนแปลงทางการเมองวาเปนผลมาจากสภาพการณทาง

118

เศรษฐกจ ทำาใหเกดความขดแยงระหวางคนสองกลมคอชนชนเจาของปจจยการผลตกบชนชนผใชแรงงาน การตอสทางเศรษฐกจระหวางสองชนชนนเปนแรงผลกทำาใหกงลอประวตศาสตรหมนไปเรอยๆ จากสงคมดงเดมสสงคมทาส สงคมศกดนา สงคมทนนยมและสงคมคอมมวนสตในทสด

นกคดรนใหมๆ หลายคนพยายามตอบคำาถามวาทำาไมการปฏวตจงมกเกดขนในชวงทเศรษฐกจกำาลงกาวหนาแลวตกตำาลงอยางฉบพลน เปนการมองภาพการเปลยนแปลงโดยใชเศรษฐกจเปนมมมอง

ปจจบนนกธรกจจะหนมาเลนการเมองกนมากขน จากอดตนกธรกจหลายคนจะอยเบองหลงพรรคการเมอง โดยหวงจะใชพรรคการเมองเปนเครองมอในการปกปองผลประโยชนของตน แตภายหลงพรรคการเมองไมสามารถตอบสนองไดเตมท นกธรกจจงออกมาตงพรรคการเมองเอง

3. Sociological Approach หมายถง Approach ทใช Concept ทางดานสงคมวทยา ทำาใหเกดวชาสงคมวทยาการเมองขน เปนการศกษาทำาความเขาใจบนฐานความเชอทวา ปจจยทมอทธพลทางการเมองไมไดมสาเหตเดยว เชน การทคนๆ หนงไปหยอนบตรเลอกตงพรรคใดพรรคหนงยอมมทมาจากหลายสาเหต เชน พงพอใจในหวหนาพรรค พงพอใจในนโยบายพรรค รจกกบผสมครเปนการสวนตว ญาตฝากมา หวคะแนนเอาเงนมาซอเสยง เปนตน สงคมวทยาจงพยายามคนหาสาเหตของพฤตกรรมทางการเมอง

4. Psychological Approach หมายถง Approach ทใช Concept ทางดานจตวทยาเปนเครองมอใน

119

การศกษาเรองราวและพฤตกรรมทางการเมอง กลายเปนศาสตรใหมคอจตวทยาการเมอง นกจตวทยามองวาพฤตกรรมใดๆ ของมนษยนนเกดจากแรงผลกภายในของตวมนษยเอง เชน ความรก ความเกลยด ความกลว ปมเดน ปมดอย ยกตวอยาง ตอนเปนเดก พอเหนสนขกจะเขาไปอม แตวนหนงถกสนขกดจงรสกวาสนขเปนสตวดรายไวใจไมได พอโตขน เวลาเหนสนขกจะเตะทนท เพราะความรสกเกลยดกลวฝงอยในใจ

การศกษาพฤตกรรมทางการเมองของฮตเลอรทเกลยดชาวยวมากจนฆาชาวยวไปถงสลานกวาคน เมอวเคราะหทางจตวทยาหาสาเหตของความเกลยด พบวา แมของฮตเลอรเคยทำางานเปนหญงรบใชและถกเศรษฐชาวยวขมขนสรางความคบแคนใจใหเขาอยางมากจนกลายเปนบาดแผลฝงลก เมอมอำานาจจงแกแคนชาวยวอยางรนแรง

สงคมวทยาจะมองอทธพลภายนอกตวมนษยทมตอการแสดงพฤตกรรมในทศทางใดๆ เชน ชนชน บทบาทหนาท โครงสราง กลม แตจตวทยาจะมองสาเหตจากสภาพภายในตวมนษยเอง เชน นกสงคมวทยาและนกจตวทยาคหนงไปเดนหางสรรพสนคา เหนสาวสวยคนหนงสวมเสอขนมงคฟฟองราคาประมาณสามแสนบาททามกลางอากาศทรอนอบอาวของเมองไทย นกสงคมวทยาเหนเขาจะมองวาผหญงคนนตองเปนพวกไฮโซ นงรถเบนซ บานตองราคา 10 ลานขนไป แตนกจตวทยาจะมองตางออกไปวาผหญงคนนคงบา รอนตบแตกแตดนใสเสอขนมงค วเคราะหไดเลยวาหลอนตองมาจากสลม สมยเดกๆ คงไมมอะไรเลยแลวบงเอญถกหวยหลายลานจงมาซอดะในสงทตวเองไมเคยได โดยไมคำานงถงกาลเทศะแลวกแตงโชวใหเหนวาฉนกม

120

เปนการสรางปมเดนเพอลบปมดอยความยากจนในอดต จะเหนไดวาภาพเดยวกนแตถามองกนคนละมมมองยอมไดภาพทแตกตางกน

5. Philosophical Approach หมายถง Approach ทใช Concept ทางดานปรชญาเปนเครองมอในการศกษาการเมอง ทำาใหไดศาสตรใหมเรยกวาปรชญาการเมอง คอความพยายามแสวงหาคำาตอบทางการเมองดวยการนำาคานยมเขามาเกยวของ

6. Geographical Approach หมายถง Approach ทใช Concept ทางดานภมศาสตรเปนเครองมอในการศกษาเรองราวทางการเมอง เชอวาสถานทตงทางภมศาสตรจะมผลตอพฤตกรรมทางการเมองของประชาชนในประเทศ เชน ประเทศในโซนรอนจะดอยพฒนา สวนประเทศในโซนอบอนจะเปนประเทศพฒนา

Approach แบงต�มวถชวตท�งก�รเมอง1. แนวก�รวเคร�ะหในเชงสถ�บน (Institutional

Approach) ในทกประเทศจะตองมการจดตงสถาบนการเมองขน เชน รฐบาล รฐสภา พรรคการเมอง กลมประชาชน ดงนน สถาบนจงเปนเครองมอในการศกษาการเมอง เชน ศกษาการเมองไทยโดยอาศยสถาบนเปนมมมอง จะพบวา การเมองไทยเปนเรองของปฏกรยาของสถาบนในทางการเมอง แตละสถาบนจะทำาหนาทแตกตางกนออกไป เมอปฏกรยาของสถาบนเหลานมารวมกนกจะกลายเปนการเมองไทย

2. แนวก�รวเคร�ะหในเชงกฎหม�ย (Legal Approach) อาศยกรอบของกฎหมายเปนเครองมอในการ

121

ศกษาการเมอง กฎหมายสำาคญทนกรฐศาสตรนยมนำามาใชกคอรฐธรรมนญ เพราะรฐธรรมนญของแตละประเทศจะบงบอกถงสทธหนาทเสรภาพของพลเมอง การขนสอำานาจของฝายตางๆ

3. แนวก�รวเคร�ะหเชงอำ�น�จ (Power Approach) พยายามทำาความเขาใจการเมองโดยใชอำานาจเปนแนวคดหลก เชอวาการเมองเปนเรองของการตอสในเชงอำานาจ เชน การตอสของกลม คมช.

4. แนวก�รวเคร�ะหเชงกลม (Group/Interest Group Approach) นำาแนวคดเรองกลมหรอกลมผลประโยชนมาเปนเครองมอในการศกษาทำาความเขาใจการเมอง เปนสวนหนงของแนวการวเคราะหพหนยม มองวาในสงคมททนสมยประชาชนจะรวมตวกนเปนกลมหลากหลาย เชน สมาคมชาวไรออย สมาพนธแรงงานรฐวสาหกจ กลมเหลานจะเปนฐานทจะเรยกรองทางการเมอง เพอใหรฐบาลสนองตอบความตองการของกลมตน ดงนน การเมองจงเปนเรองของปฏกรยาของกลมในสงคม

5. แนวก�รวเคร�ะหเชงกระบวนก�รตดสนใจ (Decision Making Approach) แนวคดหลกอยทการตดสนใจ นกรฐศาสตรนยมนำา Approach นมาเปนเครองมอศกษาทำาความเขาใจการตดสนใจครงสำาคญของผนำาวาทำาไมจงตดสนใจเชนนน เชน ทำาไมประธานาธบดจอหน เอฟ. เคเนด จงกลาตดสนใจประกาศสงครามกบนกตา ครสชอฟแหงโซเวยต ทำาไมครสชอฟตดสนใจสงขปนาวธนวเคลยรไปตดตงทควบา หรอทำาไมพลเอกชวลตกลาตดสนใจลอยคาเงนบาท เปนเพราะ

122

กลมผลประโยชนอยเบองหลงหรอไม หรอพรรคพวก/หลงบานมสทธมสวนหรอไม

6. Game Theory มองวาการเมองไมไดแตกตางจากการเลนเกม ทตองมคนเลนตงแตสองฝายขนไป แตละฝายจะร กตกาและทางเลอกเปนอยางด

7. Ends – Means Approach แนวการวเคราะหทอาศยแนวคดเรองเปาหมาย (Ends) และวธการ (Means) ทจะบรรลสเปาหมายเปนเครองมอในการศกษา แนวคดหลกของ Approach นเชอวา ถามนษยมเหตมผล มนษยยอมทจะเลอกหนทางทสะดวกทสดและประหยดทสด เพอใหบรรลสเปาหมายทวางเอาไว ดงนน หากเรารวาเปาหมายทางการเมองของใครเปนอยางไร เรามกทำานายวธการทพวกเขาจะใชใหบรรลสเปาหมายไดไมยาก

เชน อาจารยบอกวาอาทตยหนาอาจารยจะไปนอนเลนทพทยาสกคน นกศกษารวาบานอาจารยอยแถวถนนรมเกลากเดาไดวาอาจารยจะใชทางมอเตอรเวย เพราะเปนเสนทางทสนทสดและเรวทสด อาจารยคงไมเลอกใชถนนเพชรเกษมวงมาหวหนแลวนงเรอไปพทยาหรอไปทางพหลโยธนขนไปถงเชยงใหมแลวนงเครองบนมาลงสตหบ สองวธหลงนลวนถงพทยาเหมอนกนแตคนสตดๆ คงไมทำากน

8. Political Culture Approach แนววเคราะหวฒนธรรมทางการเมอง คอแบบแผนความคดความเชอทบคคลหรอกลมบคคลพงมตอเรองราวทางการเมองทเกดขน

แนววเคราะหวฒนธรรมทางการเมองไดรบอทธพลจาก Psychological Approach ทเชอวาสงทอยภายในตวมนษย

123

(ความคด ความเชอ) มอทธพลตอพฤตกรรมทางการเมองของมนษยทแตกตางกน เชน องกฤษกบไทยมรปแบบการเมองเหมอนกน มรฐสภา มการเลอกตง มพรรคการเมอง แตนกการเมององกฤษกบนกการเมองไทยแตกตางกนมาก

ยกตวอยาง วฒสมาชกขององกฤษวย 72 ปคนหนง ไปแอบมกกวยรนสาววย 20 กวาป และมคนแอบถายรปแลวมาลงหนงสอพมพ จากนนกมการสบตามไปตามมาและกสบจนรวาผหญงคนนเปนสายลบของรสเซยทสงมาสบราชการลบในรฐสภาขององกฤษ เมอขาวฉาวขน วฒสภาคนนถงกบรองหมรองไหและออกมาขอโทษประชาชน พรอมทงประกาศลาออกจากตำาแหนง

อกสถานการณหนงในองกฤษ คอ ส.ส.คนหนง ซงมตำาแหนงเปนโฆษกรฐบาล แอบไปมความสมพนธกบคนอนทไมใชภรรยา ทสำาคญชรกคนนนเปนเพศเดยวกนกบเขา เมอเรองถกแฉออกมา ส.ส.คนดงกลาวกประกาศลาออกจากตำาแหนงทนท แตนกการเมองของไทย แมจะถกจบไดคาหนงคาเขากยงปฏเสธไมยอมรบความผด พรอมทงเรยกรองใหหาหลกฐานมายนยนและไมยอมลาออก

Alan C. Isaak เขยนหนงสอชอ Scope and Methods of Political Science ไดแบง Approach ออกไดดงน

1. Individualistic – psychological Approach แนวการวเคราะหเชงปจเจกชนนยมในทางจตวทยา

2. Intentional Approach 3. System and Functional Approach

124

4. Role Approach เปนสวนหนงของการวเคราะหเชงสงคมวทยา

5. Group Approach 6. Communication Approach7. Power Approach David Apter (เดวด แอพเตอร) แบง Approach

ออกไดดงน1. Political Philosophy2. Institutionalism 3. Behavioralism 4. Structuralism 5. Pluralism 6. Developmentalism James A. Hill and Robert L. Hardgrave

Jr. (เจมส เอ. ฮลล และโรเบรต แอล. ฮ�รดเกรฟ จเนยร) แบง Approach ดงตอไปน

1. Modernization and Political Development 2. Political Culture and Socialization 3. Group Politics กลมทางการเมอง4. Political Elites ผนำาทางการเมอง 5. Class Analysis การวเคราะหในเชงชนชน 6. Functionalism and System Approach วลเลยม เอ. เวลช 1. แบง Approach ตามยทธวธ ไดแก-Behavioralism -Institutionalism 2. แบงตามแนวคดหลก ไดแก -System Approach-Functional Approach

125

-Communication Approach-Decision Making Approach -Development Approach3. แบงตามเทคนคการศกษา ไดแก-การจำาลองสถานการณ เพอดปฏกรยาตอบโตตอ

สถานการณ การตดสนใจของผนำา -ทฤษฎเกม แนวก�รวเคร�ะหเชงระบบ (Systems Approach)ไดรบอทธพลมาจากสาขาวชาดานวทยาศาสตร 2 สาขาคอ

1. อทธพลจ�กวช�ฟสกส ไดแก แนวคดทเชอวาทกสงคมหรอระบบการเมองทกระบบตางมแนวโนมทจะรกษาเสถยรภาพของตนเองเอาไวใหได เมอมแรงผลกตอระบบกจะมปฏกรยาตอบโตเพอรกษาดลยภาพของระบบใหเหมอนเดมตลอดเวลา เปรยบเสมอนตกตาลมลกทจะผลกไปทางใดมนตองเดงกลบมาอยทเดม ระบบการเมองทกระบบกไมไดแตกตางกน หากมความวนวายทางการเมองเกดขน รฐบาลหรอผมอำานาจทางการเมองกจะพยายามเยยวยาแกไขปญหาและตอบโตสถานการณนน เพอทจะใหสงคมมเสถยรภาพและบานเมองสงบเรยบรอยเหมอนเดม

2. อทธพลจ�กวช�ชววทย� คอแนวคดทเชอวาสตวโลกทกประเภทมความเหมอนกนประการหนงคอ การแสดงออกซงความรวมมอของอวยวะสวนตางๆ เพอประโยชนของสวนรวม อวยวะทกสวนจะมหนาทของตวเองและพงพาอาศยทำางานรวมกนตลอดเวลา สงผลใหรางกายแขงแรงอยรอด ระบบการเมองกไมไดแตกตางจากระบบของสงมชวต

ระบบของสงมชวตมลกษณะสำาคญดงตอไปน

126

1. เปนระบบเปด (Open System) มงรกษาสถานภาพเดมโดยผานกระบวนการแปรเปลยนกบสงแวดลอม ระบบเปดคอระบบทไมปดกนอทธพลของสภาพแวดลอม ขณะเดยวกนระบบกมอทธพลตอสภาพแวดลอมอยตลอดเวลา มนษยแตละคนไมสามารถปดกนอทธพลจากสงแวดลอมได ทกสงทกอยางในสงแวดลอมลวนมอทธพลตอมนษยทงสน ในขณะเดยวกนตวมนษยกมอทธพลตอสงแวดลอมดวย

ระบบการเมองทกระบบกเชนเดยวกนไมมระบบการเมองใดสามารถยนอยไดอยางโดดเดยวเดยวดายโดยไมไดรบผลกระทบจากสภาพแวดลอม ถาความคดความเชอของคนในสงคมเปลยน เศรษฐกจเปลยน ระบบการเมองกตองเปลยนแปลงไปดวย เชน 24 มถนายน พ.ศ.2475 เกดจากคนไทยทไดรบการศกษาจากตางประเทศ ทำาใหไดรบอทธพลดานความคดความเชอเรองประชาธปไตยของประเทศตะวนตก จนนำามาสการเปลยนแปลงการปกครองในประเทศไทย

2. มกลไกในการรกษาความอยรอดของตนเอง

(Self Regulating System) เปนกลไกททำาหนาท

โดยอตโนมต เชน เมอมเศษขยะปลวมา หนงตาจะ

ปดอตโนมต เพอปองกนไมใหเศษขยะเขามาส

127

ดวงตาได แตถาปดตาไมทน กลไกอตโนมตกจะ

ทำาใหนำาตาไหลเพอชะลางสงแปลกปลอมทเขามาให

หลดออกจากดวงตาไป ระบบการเมองกไมไดแตก

ตางกน เพราะมกลไกอตโนมตในการรกษาตนเอง

เมอมปญหาเกดขน ผมอำานาจในทางการเมองจะ

ปรกษาหารอกนหาทางแกไขปญหานนๆ โดยดวน

3. ระบบของสงทมชวตสามารถศกษาแยกแยะโครงสรางออกจากหนาทได เชน ศกษารางกายของมนษยโดยแยกออกเปนระบบยอย แลวดวาอวยวะแตละสวนทำาหนาทอะไรบาง เมอนำาการทำาหนาทของอวยวะทงหมดมารวมกนกจะไดภาพโครงสรางรางกายของมนษยโดยรวม เชนเดยวกน ถาตองการศกษาระบบการเมองไทยกทำาไดโดยแยกระบบการเมองออกมาเปนระบบยอย เชน พรรคการเมอง กลมผลประโยชน รฐสภา สภาผแทน วฒสภา องคกรอสระ ฯลฯ ดวาแตละสถาบนแสดงบทบาทหนาทอะไรบาง เมอรวมบทบาทหนาททแตละสถาบนแสดงออกมาจะไดภาพการเมองไทย

128

4. ระบบของสงทมชวตจะมระบบยอยทเปนอสระ

แตตองพงพาอาศยและทำางานประสานสอดคลอง

กบระบบยอยอนๆ เพอความมนคงของระบบใหญ

เชน ปอดทำาหนาทฟอกโลหต หวใจทำาหนาทสบฉด

โลหต กระเพาะทำาหนาทยอยอาหาร ถาระบบยอย

ทกระบบทำาหนาทของตนไดอยางมประสทธภาพ

รางกายกจะแขงแรง เชนเดยวกบระบบการเมอง

ถาสถาบนทางการเมองทมอยมากมายทำาหนาท

ของตนไดอยางมประสทธภาพ ระบบการเมองกจะ

มเสถยรภาพ

129

5. ระบบของสงมชวตจะมลำาดบชน (Hierarchy)

ซงศกษาไดจากความซบซอนของโครงสราง

มนษยเปนสตวชนสง ในขณะทอะมบา/โปรโต

ซว/ไสเดอนเปนสตวชนตำา ทงสองประเภทจะวด

จากลำาดบชนวดจากความซบซอนของโครงสราง

รางกาย สตวชนตำาจะมโครงสรางรายกายงายๆ

ไมซบซอน ตรงกนขามกบโครงสรางของมนษยท

มความซบซอนสง หมอจงตองเรยนเฉพาะดาน

เพอใหมความเชยวชาญเฉพาะดานนนๆ เชน หมอ

ดมยา หมอฟน หมอศลยกรรม

130

ระบบการเมองทวโลกจะแบงจากความซบซอน ระบบการเมองทมความซบซอนสงเปนระบบการเมองททนสมย แตถามความซบซอนนอยกเรยกวาระบบการเมองแบบดงเดม เชน มหวหนาเผาคนเดยวทำาหนาททกอยาง ไมมกลม ไมมการเลอกตง

ลกษณะทวไปของระบบ1. ระบบของสงมชวตและระบบการเมองมการเปลยนแปลง

ตลอดเวลา 2. ทกระบบจะมขอบเขตเสนแบง (Boundary) ระหวาง

ระบบกบสภาพแวดลอมภายนอก ขณะเดยวกนกจะมระบบยอยภายในตวเอง โดยเฉพาะในระบบการเมองททนสมย

3. มปจจยนำาเขา (Input) ปจจยสงออก (Output) และสวนทยอนกลบ (Feedback) ปรากฏอย

4. ทกระบบมความสมพนธเชอมโยงกบระบบอนๆ ตลอดเวลา เพราะระบบสงมชวตเปนระบบเปด

5. ทกระบบอาจจะมความมนคงหรอไมมนคงกได6. ทกระบบพยายามแสวงหาดลภาพใหเกดขนกบตนเอง

ตลอดเวลา เพอรกษาความสงบเรยบรอยของระบบ 7. ระบบใดทไมสามารถรกษาดลภาพไวไดจะนำามาสความลม

สลายและแปรสภาพไปสระบบใหมได 8. ทกระบบมเครอขายในการสอสารคอยสงขอมลปอนกลบ

(Feedback) เพอนำาไปสการแกไขปรบปรงตวเองตลอดเวลา

แนวก�รว เคร�ะห ร ะบบของเดวด อ สต น (David Easton)

Inputs Political System

Outputs

Feedback

Environm

131

แนวคดหลกของตวแบบทง 4 ตว ประกอบดวย 1. ระบบก�รเมอง (Political System) หรอกลอง

ดำ� (Black Box) -เดวด อ สต น (David Easton) อธบายวา ระบบ

การเมอง หมายถง ระบบวาดวยการใชอำานาจในการแจกแจงแบงสรรทรพยากรของสงคม โดยผลทไดจากการตดสนใจของผมอำานาจจะบงคบใชกบสมาชกทกคนในสงคม เชน รฐบาลมหนาทนำางบประมาณไปสรางความกนดอยดใหประชาชน

-ฮ�รโรลด ด . ล�สเวลล (Harold D. Lasswell) กลาววา สงทมคณคาในสงคมทผมอำานาจทางการเมองตองทำาหนาทในการแจกแจงแบงสรรใหกบคนในสงคม ไดแก

-อำานาจ -การเคารพนบถอ-ความนยมชมชอบ -ความยตธรรม-ความมงคง -ความกนดอยด-ความเชยวชาญ -ความชำานาญ-ความรอบร

องคประกอบของระบบก�รเมอง ทกระบบการเมองมองคประกอบทสำาคญดงตอไปน

1.1 Political Community ประชาคมในทางการเมอง หมายถง ความรสกของประชาชนในระบบการเมองทรสกวาตนเองเปนสวนหนงของระบบ มสทธมสวนในประเทศ มความ

132

รสกเปนอนหนงอนเดยวกน ในแตละระบบการเมองจะมระดบความรสกของประชาชนแตกตางกน

1.2 Political Regime ระบอบก�รปกครอง หมายถง รปแบบหรอวธการในการบรหารบานเมอง ทกประเทศจะมระบอบการปกครองอยางใดอยางหนงปรากฏอยอาจจะเปนประชาธปไตยหรอเผดจการกได เชน ระบอบทกษณ (Taksin Regime)

1.3 Political Authorities ผ ม อ ำ� น � จ ห น � ท ท�งก�รเมอง หมายถง รฐบาลผทำาหนาทแจกแจงแบงสรรสงทมคณคาในสงคม สรางความกนดอยดใหกบประชาชน

2. Input หมายถง ป จจยท อยในร ปของขอมลหรอขาวสารทนำาเขาสระบบการเมอง แบงได 2 รปแบบใหญๆ คอ ขอเรยกรอง (Demand) และการสนบสนน (Support)

2.1 Demand (ขอเรยกรอง) คอ ขอมลขาวสารทสงเขาสระบบการเมอง โดยมจดมงหมายใหระบบการเมองดำาเนนการหรอไมดำาเนนการในเรองใดๆ เชน

-สหพนธกรรมกรรวมตวกนเรยกรองใหรฐบาลเพมคาแรงขนตำาขนอก เปนการสงขอมลขาวสารเขาสระบบการเมองเพอใหผมอำานาจทางการเมองหาทางดำาเนนการแกไขปญหาความเดอดรอนให

-ชาวตำาบลบอนอกและชาวตำาบลหนกรด รวมตวกนไมใหสรางโรงไฟฟาถานหนในเขตตำาบลของตน เพราะกลววามลพษจะสรางความเสยหายตอสขภาพและความเปนอยของคนในตำาบล

133

-ชาวอำาเภอจะนะ จงหวดสงขลา รวมตวกนเรยกรองรฐบาลไมใหสรางโรงแยกแกสทอำาเภอจะนะ เพราะกลวผลกระทบทจะเกดขน

ปจจยททำาให Demand สมฤทธผล 1. ลกษณะของกลม ไดแก -กลมทมขนาดใหญ รฐบาลจะใหความสนใจและตอบสนอง

เรวกวากลมทมขนาดเลก -กลมทมการจดองคกรด มการแบงงานกนทำาและประสาน

สอดคลองกนไดเปนอยางดยอมไดรบการตอบสนองไดเรวกวากลมทสะเปะสะปะไมรใครเปนหวหนา รวมตวกนแบบหลวมๆ

-กลมทมเงนทนหนายอมมโอกาสทจะไดรบการสนองตอบจากรฐบาลมากกวากลมทมทรพยากรนอย เนองจากกลมทยากไรเรยกรองหนาทำาเนยบไดไมนานกตองกลบไปเพราะขาดทรพยากรในการชมนม แตกลมทมทนหนา อาจจะไดรบเงนสนบสนนจาก NGOs ทนำานกขาวมาสมภาษณใหเหนความคบหนาของการเรยกรองในแตละวน รฐบาลกจะออกมาแกปญหาให

-กลมทผนำามภาวะผนำาสง พดจาเปนหลกเปนฐาน นำาเสนอปญหาไดอยางเปนระบบ เขาถงสอมวลชนไดเปนอยางดยอมมโอกาสทจะไดรบการสนองตอบจากรฐบาลมากกวา

-ถาเปาหมายของกลมชดเจนโอกาสในการไดรบการตอบสนองกจะมสง แตหากเปาหมายสงเกนไป เชน ใหแกปญหาความยากจนใหคนทงประเทศ โอกาสสนองตอบกจะนอย

2. นโยบาย ถาสงทกลมเรยกรองตรงกบทรฐบาลไดวางนโยบายเอาไวแลว ยอมไดรบการสนองตอบอยางรวดเรว เชน รฐมนโยบายกระจายกระแสไฟฟาลงสทกหมบาน ผน ำาหมบานแหง

134

หนงทราบวาเดอนหนาจะมการตงเสาไฟในหมบานตน จงแสดงความเปนผน ำาดวยการเรยกรองใหรฐบาลรบมาตงเสาไฟในหมบานของตวเองโดยเรว ชาวบานทไมทราบเร องกจะใหความนบถอ

3. โครงสรางของรฐบาล ถาขอเรยกรองนนมหนวยงานของรฐบาลรองรบ โอกาสทจะไดรบการตอบสนองยอมมสง เชน ชาวบานหนองระกำาเรยกรองใหรฐบาลเจาะนำาบอบาดาลให พอดวาหนวยขดบอบาดาลอยแถวๆ นน รฐบาลกสามารถสงการไดทนท

2.2 Support (ก�รสนบสนน) หมายถง ขอมลหรอขาวสารทเขาสระบบการเมอง โดยมทศทางทเปนไปในแงบวกหรอสนบสนนตอระบบการเมองทเปนอย ในขณะท Demand ม ทศทางเดยวคอเรยกรองตอรฐบาลหรอผมอำานาจทางการเมอง แต Support มถง 3 ทศทาง ไดแก

(1) การสนบสนนตอความเปนประชาคมทางการเมอง (Political Community) หมายความวา คนในชาตตางยอมรบวาตนเองเปนสวนหนงของระบบการเมอง มความรกใครและสมานฉนทกนเปนอยางด เคารพในสญลกษณของความเปนชาตอยางจรงใจเปดเผย สงคมนนกจะมระดบ Political Community สง ความมนคงแหงชาตกจะอยในระดบสงดวย แตหากสงคมใดทคนในชาตแตกแยก ไมยอมรบวาตนเองเปนสวนหนงของชาต ไมยอมรบความเปนเอกลกษณของชาต Political Community จงอยในระดบตำา ประเทศกจะมความแตกแยก

135

ยกตวอยาง ประเทศพมา ชนกลมนอยในประเทศไมยอมรบวาเปนสวนหนงของพมา และไมยอมรบรฐบาลพมา โดยเฉพาะกลม KNU (กระเหรยงอสระ) ภายใตการนำาของนายพลโบเมยะททำาสงครามแบงแยกดนแดนมาโดยตลอด เนองจากรฐบาลพมาไมทำาตามสญญาทเคยใหไวตงแตป ค.ศ.1948 วา หลงไดรบเอกราชจากองกฤษแลวจะใหสทธชนกลมนอยไดปกครองตนเอง นอกจากไมทำาตามสญญาแลว รฐบาลพมากลบสงทหารมาฆาลางเผาพนธชนกลมนอยอกดวย ชนกลมนอยจงตองตอสเพอรกษาชนเผาของตวเองเอาไว เมอ Political Community อยในระดบตำา สงครามแบงแยกดนแดนกจะเกดขน

(2) การสนบสนบสนนตอระบบการปกครอง (Political Regime) ถาประชาชนยอมรบในระบอบการปกครองทใชอย ระบอบการปกครองนนกจะมเสถยรภาพ แตถาประชาชนไมใหการสนบสนนตอระบอบการปกครองทใชอย หรอระดบของ Support ทมตอ Political Regime ตำา สงทจะเกดขนตามมากคอการปฏวต เพอลมลางระบอบการปกครองทมอยในขณะนนดวยความรนแรง แลวนำาระบอบใหมมาใชแทน

(3) การสนบสนนตอผมอำานาจทางการเมอง (Political Authorities) ถาประชาชนใหการสนบสนนรฐบาลสง รฐบาลกจะมเสถยรภาพ แตถาประชาชนไมยอมรบรฐบาล การสนบสนนรฐบาลกจะตำาจนนำาไปสการรฐประหาร เพอลมลางรฐบาลหรอตวผปกครอง เชน รฐบาลทกษณไดรบการสนบสนนจากประชาชนตำาจงถกทหารทำารฐประหาร

136

(ปฏวต คอการเปลยนระบอบการปกครอง สวนรฐประหารคอการเปลยนตวผปกครอง ไทยมการปฏวตครงเดยวคอ 24 มถนายน 2475 นอกจากนนเปนการทำารฐประหารทงสน)

3. Output หมายถง ผลของการตดสนใจของผมอำานาจหนาททางการเมอง ซงเกยวของกบการแจกแจงแบงสรรสงทมคณคาของสงคม ผลจากการตดสนใจจะมผลผกพนกบสมาชกทกคนของระบบการเมอง ซงแปลงายๆวา Output คอ มตของรฐบาลนนเอง เชน มตครม. พระราชบญญต

4. Feedback หมายถง กระบวนการในการสงขอมลขาวสารเกยวกบสภาพ และผลทตามมาของการตดสนใจและการดำาเนนการดานตางๆ ของระบบการเมองกลบสผมอำานาจทางการเมองอกครงหนง Feedback จงเปนเครองมอประเมนใหผมอำานาจทางการเมองไดรบทราบวา การตดสนใจของพวกเขาเปนไปตามทพวกเขาคาดหวงไวหรอไมอยางไร

แนวการวเคราะหระบบของเดวด อสตน อธบายไดวา ระบบการเมองเปนระบบเปดยอมไดรบอทธพลจากสภาพแวดลอมภายนอกอยตลอดเวลา เมอความเชอของคนในสงคมมเหตมผลมากขน คนมความรและไดรบขอมลขาวสารมากขน คนในสงคมกจะรวมตวกนจนมอทธพลในการสราง Demand ขนในระบบ เชน สมาพนธแรงงานเรยกรองของขนคาแรงขนตำา 20 บาท

รฐบาลกจะนำาขอมลขาวสารสระบบดวยการปรกษาหารอกนภายในกลองดำา ซงบคคลภายนอกไมรวามกระบวนการอยางไรบาง ทกคนจะรกตอเมอม Output ออกมาแลว เชน มตครม.ใหเพมคาแรง 12 บาท โดยรฐบาลหวงวาตวเลขทออกไปจะทำาใหกลมเรยกรองพอใจและสลายตว และสามารถลดความตงเครยด

137

ของ Political Demand ลงไปได แลวรฐบาลกจะเกดเสถยรภาพ

แตหากกลมเรยกรองไมพอใจ Feedback กจะเปนตวประเมน เชน กรรมกรบางกลมรบตวเลขนไดแตมเงอนไขเพมดวยการใหรฐบาลประกนความมนคงของงานและดแลทอยอาศยให หากรฐบาลใหไดกจะสลายตวไป แตหากไมได กลมนกจะกลบมารวมตวกนเรยกรองอกครง ซงกรรมกรสวนใหญจะมลกษณะแบบน

Outcome ทออกมาจะเปนไปตามทคาดหวงจากการออก Output หรอไม ตองดความสมเหตสมผลของ Output อกทหนง เชน ให Output 12 บาท คาดวา Outcome คอความสงบเรยบรอย กรรมกรดใจและใหการสนบสนนรฐบาลตอไป ซง Feedback จะเปนตวตรวจสอบใหอกครงหนง

ยกตวอยาง การนำา System Approach มาศกษาเหตการณ 14 ตลาคม พ.ศ.2516 จะตองศกษาสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคม การเมองของประเทศไทยในชวงนนกอน ซงพบวา กอนเกดเหตการณ สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจของไทยตองเสยดลการคาใหกบตางชาตมากโดยเฉพาะญปน สวนสภาพการเมองการปกครองประเทศชาตไดถกปกครองโดยเผดจการทหารภายใตการนำาของจอมพลถนอม กตตขจร มการใชกฎอยการศก ไมมการเลอกตง ไมมรฐธรรมนญ นสตนกศกษากลมหนงจงรวมตวกนเดนขบวนตอตานสนคาญปน ซงประสบความสำาเรจพอสมควร ทำาใหการรวมตวของนกศกษากลมทสองตามมา

138

นกศกษา ประชาชน ทนายความ นกหนงสอพมพ อาจารยมหาวทยาลยจำานวน 13 คนทไดรวมตวกนในเดอนกนยายน พ.ศ. 2516 แจกใบปลวทวสนามหลวงเรยกรองใหรฐบาลตงคณะกรรมการรางรฐธรรมนญทเปนกลางและคนอำานาจใหประชาชนโดยเรวทสด

จาก Demand ดงกลาวรฐบาลม Output เพอลดความเครยดโดยการสงจบแกนนำาทง 13 คนทนท รฐบาลหวงวาการใชกำาลงอยางเดดขาดจะทำาใหประชาชนและนสตนกศกษาเกดความกลวและไมกลาทจะรวมตวเรยกรองทางการเมองอก

แต Feedback ทกลบมากลบตรงกนขามกบความคาดหวงของรฐบาล เมอนกศกษาและประชาชนไมไดเกรงกลวอำานาจของรฐบาลเลยแตกลบรวมตวกนมากขน จากลานโพธ มหาวทยาลยธรรมศาสตรไดขยายออกไปชมนมกนทสนามฟตบอลของมหาวทยาลย มการไฮดปารกกนอยางดเดดเผดมน

ในทสดเหตการณกบานปลาย Demand ทเขาสระบบกรนแรงขน เมอประชาชนเขารวมกบขบวนนกศกษามากขน มการขอใหรฐบาลลาออกไปทนทและคนอำานาจใหประชาชนโดยเรวทสด เมอ Demand เขมขนการตอบโตจากรฐบาลกเขมขนตามไปดวยโดยการใชกำาลง เมอ Output ทออกมาไมสามารถจดการกบ Demand ได ในทสดรฐบาลกลมสลาย

139

การจะนำา System Approach ไปวเคราะห

เหตการณใด ๆ เราจะตองเขาใจ Concept ทสำาคญ

ของ Approach ไดแก

-ตองรวา Demand คออะไร เกดขนไดอยางไร เขา

สระบบไดอยางไร

-ระบบดำาเนนการอยางไร ตดสนใจอยางไร

-Feedback เปนอยางไร

แตละ Approach จะมกรอบ Concept ของตวเอง

เชน เหตการณ 14 ตลาฯ ถามองตาม Group

Approach กวเคราะหไดวาเปนการรวมตวกนของ

140

กลมตางๆ เชน นกศกษา ประชาชน เกดการตอส

กนระหวางกลมตางๆ ถานกศกษามขอมลเกยวกบ

อำานาจมองวาเปนการตอสเพอรกษาอำานาจของผ

ปกครองกอาจใช Power Approach ในการศกษา

ทำาความเขาใจเรองน

**********คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches in Political Scienceอ�จ�รย ดร.สช�ต ศรย�รณย วนท 3 สงห�คม

พ.ศ. 2550

(ตดตออาจารยสชาตไดท คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง โทร 02 – 3108483 – 9 ตอ 60 หรอ 081 – 8451054)

***แนะนำ�ก�รเรยน

141

กอนการบรรยายอาจารยแนะนำาวาหลกสตรของเราเปนระบบเรยน 4 สปดาห อาจารยสอน 4 คน แตละคนจะมประเดนหลกทจะเปนจดเนนซงจะออกเปนขอสอบ 4 ขอ นกศกษาจงตองเอาความรของอาจารยแตละคนตอบใหตรงกบขอสอบของอาจารย (อยาเอาความรของอาจารยอกคนหนงไปตอบอาจารยอกคนหนง)

ในการเรยนวชารฐศาสตรเปนวชาทตองการเหตผลในการอธบายประเดนตางๆ คำาตอบทางรฐศาสตรจงไมมถกผด เชนเราจะรกทกษณกได เกลยดทกษณกไดแตตองใหเหตผลทดวาเพราะอะไร

การเรยนรฐศาสตรทดหรอความเปนนกรฐศาสตรทดจะตองม 3 สวน ทอาจารยเรยกวาไตรลกษณะทางรฐศาสตร คอ

Theory

FactsAnalysis

1.ทฤษฎหรอแนวคด (Theory and Concept) คำาวาทฤษฎในทางรฐศาสตรไมจำาเปนจะตองเปนทฤษฎขนาดใหญ แตยงหมายถงแนวคดเลกๆหรอศพทเทคนคทางรฐศาสตร

เชนแนวคดเกยวกบประชาธปไตย แนวคดเกยวกบการต ร ว จ ส อ บ แ ล ะ ก า ร ถ ว ง ด ล แ ห ง อ ำา น า จ (Check and Balance) แนวคดเกยวกบการมสวนรวมทางการเมอง

142

การมทฤษฎหรอแนวคดทำาใหคนทมาเรยนปรญญาโทแตกตางไปจากคนทตดตามขาวสารทางการเมองหรอนกวจารณการเมองอนๆ

ดงนนมาเรยนรฐศาสตรนกศกษาตองรจกแนวความคด รจกนกคดในทางรฐศาสตรบาง เชนตองรจกเดวด อสตน ตองรจกชยอนนต สมทวณช

2.ขอเทจจรง (Fact) หรอขอมล หรอสถ�นก�รณจรง นกศกษารฐศาสตรจะตองตดตามขาวสาร ตองรความเคลอนไหวทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมทงในระดบประเทศ ระดบโลก และระดบทองถน

เชนเวลานเราจะตองรเร องการลงประชามต เราตองรความขดแยงในการเมองไทย เราตองรเร องการเลอกตงในสหรฐ เราตองรเร องสงครามอรก เราตองรเร องความเคลอนไหวทางการคาระดบโลก เปนตน

3.คว�มคดเหนหรอก�รวเคร�ะห (Analysis) จดยนหรอมมมองของตนเอง เชนถาใหวจารณรฐบาลนกศกษาจะตองบอกไดวาชอบหรอไมชอบ แตตองมเหตผล ประเดนนแตละคนจะตองมองตางกน และนกศกษาสามารถมองตางจากอาจารยได

การเรยนรฐศาสตรอยางมคณคาจะตองม 3 สวนนและจะตองนำามาใชอยางกลมกลนกนทงในการทำาขอสอบ การพดจา การวเคราะหวจารณปรากฎการณต างๆ ในทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม

องคประกอบทง 3 สวนนนกศกษาจะตองนำาไปใชในการตอบขอสอบทกวชาตลอดหลกสตรจนกวาจะจบ

143

วชารฐศาสตรเปนวชาทมความเปนนามธรรม เชนเราจะพดเร องการมสวนรวมทางการเมอง พดเร องการเปลยนแปลงทางการเมอง พดถงการเมองภาคพลเมอง ซงไมสามารถจบตองไดอยางเปนรปธรรม แตสงเหลานเปนสงทมอยจรงและเรารบร ได

การเรยนรฐศาสตรนกศกษาจะตองกลาคด กลาพด รจกการสอสารดวยภาษาเพอใหสามารถถายทอดความคดของเราอยางเปนระบบระเบยบ อานแลวรเรอง ดงนนนกศกษาตองเขยนใหเปน การจะเขยนใหเปนจะมาจากการอาน เพราะการอานจะชวยสงสมความรเพอถายทอดออกไปไดในการเขยน

อาจารยอยากใหนกศกษาตงใจเรยน มาเรยนสมำาเสมอ ใหคมคากบเงน เวลาและมนสมองทเราตองทมเท เรยนหนงสอใหไดแกนคอความรไปโดยเอาเปลอกหรอปรญญาเปนเร องรอง และสดทายนกศกษาสามารถนำาความรไปใชในการทำางานและการดแลสงคมในฐานะทเปนคนระดบนำาในสงคม

****เขาสเนอหา****ประเดนการบรรยายของอาจารย จะม 2 เรองหลกๆ คอ1.ความเปนศาสตรของรฐศาสตร 2.แนวการวเคราะห (Approaches) ทางรฐศาสตรหลง

ยคพฤตกรรมศาสตร Approaches หมายถงแนวทางทเราจะใชในการทำาความ

เขาใจกบปรากฏการณทางการเมอง ซ ง Approaches ทางรฐศาสตรจะมมากมาย เนองจากเปนวชาทมเนอหากวางขวาง มความจำาเปนจะตองมแนวทางหรอแนววเคราะหในการทำาความ

144

เขาใจ ในสวนของอาจารยจะสอนบาง Approach ทเปนแนววเคราะหในยคหลงพฤตกรรมศาสตรเทานน

ขอบเขตของวช�รฐศ�สตรวชารฐศาสตรมขอบเขตทกวางขวางแตเราสามารถระบถง

ขอบเขตบางประการของการศกษารฐศาสตร ดงตอไป1.รฐศ�สตรเปนศ�สตรทว�ดวยก�รเมอง (Politics /

Political Science) คำาวาการเมอง นกวชาการทใหนยามไวคอนขางชดเจนและ

ครอบคลมมากคอ เดวด อสตน (David Easton) ซงนยามวาการเมองคอการแบงปนหรอการกระจายสงทมคณคาในสงคมอยางทวถงและเปนธรรม หรอ Authoritative Allocation of Values

คำาวาสงทมคณคาหมายถงทกสงทกอยางทงงบประมาณ ทรพยากร ตำาแหนงทางสงคม ตำาแหนงทางการเมอง

การทอาจารยมองวาเปนนยามทดเพราะนยามนสามารถนำาไปอธบายการเมองในทกระดบ เชนในครอบครวจะตองมการจดสรรสงทมคณคาของครอบครว เชนเงนเดอน เวลา ความรก ความเอาใจใส ถาพอแมกระจายสงเหลานไมเปนธรรม ไมถกตองกจะเกดปญหาในครอบครว

ในครอบครวแบบผวเดยวเมยเดยวการกระจายสงทม คณคาเหลานยงมปญหา ครอบครวใดทพอม 2 บานกจะยงมปญหาเขาไปใหญ

เชนเดยวกบในสงคมหรอประเทศชาตหากการจดสรรสงทมคณคาไมทวถงและไมเปนธรรม ปญหาความขดแยงในสงคมหรอในประเทศกจะเกดขนได

145

นอกจากนยงมนยามของ ฮ�โรลด ล�สเวลล (Harold Lasswell) ทบอกวาการเมองคอ Who gets what when and how? หรอการเมองคอใครไดอะไร เมอไหร และอยางไร

นยามนเปนนยามทกวางขวางและวเคราะหการเมองไดหลายระดบเชนกน เพราะการเมองเปนเร องทรฐบาลหรอผมอำานาจจะตดสนใจวาจะจดสรรอะไร ใหใคร เมอไหรและไดอยางไร

เชนหากรฐบาลกระจายผลประโยชนใหกบคนในเมองอยางเดยวโดยไมสนใจชนบทกจะเกดปญหา หรอจะชวยเหลอแตคนชนบทอยางเดยวกจะเกดปญหา

2.รฐศ�สตรเปนศ�สตรทว�ดวยรฐ (State) และก�รใชอำ�น�จของรฐ เนองจากในทกสงคมการเมองตองมรฐและรฐตองมอำานาจทอยเหนอสมาชกคนอนๆของสงคม อำานาจรฐอาจเรยกวาอำานาจอธปไตย (Sovereignty) เปนอำานาจทจะออกกฎหมายหรอกฎเกณฑมาบงคบใชกบคนทกคนในรฐ

นกคดอยาง โทมส ฮอบส (Thomas Hobbes) จอหน ลอค (John Lock)เสนอวาอำานาจอธปไตยเปนอำานาจทสำาคญและชอบธรรมเพอใหรฐมอำานาจในการควบคมสงคม แตรฐจะมอำานาจมากนอยแคไหนขนอยกบสภาพของสงคมนนๆ

เชนนายกทกษณมอำานาจและไดอำานาจอยางชอบธรรมจากการเลอกตง แตใชอำานาจมากเกนไปในระหวางการดำารงตำาแหนง จงอยอยในตำาแหนงตอไปไมได สวนคมช.เวลานถกตอตานอยางมากเพราะไดอำานาจอยางไมชอบธรรม

เ ฮ เ ก ล (George Wilhelm Fredric Hegel ) เป นน กปรชญาทอธบายเร องรฐวาอ ำานาจรฐเป นส งท เป น

146

นามธรรมทมอยจรง โดยเขาอธบายวามนษยเรานนเกดมาในสงคมจะมความสมพนธกบ 3 ฝายคอ รฐ สงคม และครอบครว

-รฐ (State Sector) คนทกคนจะหลกเลยงอำานาจรฐไมได ตงแตเกดจนตาย เชนพอเกดกตองแจงเกด ตายกตองแจงตาย ขบรถผาไฟแดงกตองถกจบ และไมวาอยทไหนกตองอยภายใตอำานาจรฐ เชนคนไทยกตองอยภายใตอำานาจอธปไตยของรฐไทย ไปอยสหรฐอเมรกากตองทำาตามกฎหมายของสหรฐหรออยภายใตอำานาจอธปไตยของสหรฐ

-ประชาสงคม (Civil Society) นอกจากรฐแลวคนทกคนจะตองเปนสวนหนงของประชาสงคมหรอ Civil Society เชนกล มต างๆทเป นการรวมตวก นของคนในสงคม เชนกล มเกษตรกร สมาคมนกวชาการ สมาคมกรรมกร สวนทเปนประชาสงคมเปนสวนทไมเกยวของกบรฐ กลมประชาสงคมเหลานจงจะดแลปญหาของตนเอง ชวยเหลอซ งกนและกน โดยเฉพาะในสงคมทแนวคดประชาสงคมมความเขมแขงประชาชนกจะลดการพ งพารฐลง สวนน จง เรยกวาภาคทไม ใชรฐ (Non state Sector)

-ครอบครว (Family) เปนหนวยพนฐานทสำาคญมากทสดสำาหรบมนษย ครอบครวมบทบาทในการใหการอบรม ใหความสขทางจตใจ สำาหรบมนษย

หลยส อลธแซร (Louis Althusser) บอกวาอำานาจรฐม 2 กลไก คอ

1.กลไกบงคบควบคม ทกรฐตองมอ ำานาจในการบงคบควบคมพฤต กรรมของคนในสงคม เชนกองท พ ต ำารวจ ราชทณฑ ทมอำานาจในการจบกม คมขง

147

การจะใชอำานาจควบคมมากนอยแคไหนขนอยก บระบอบการเมองการปกครอง เชนประเทศไทยในสมยสฤษด อำานาจเหลานจะใชอยางเดดขาดและรนแรง เชนการสงปดหนงสอพมพทวจารณรฐบาล สงฆาคนทำาผดโดยไมตองสอบสวน

หรอกรณท คมช.เกบหนงสอทกษณ Where Are You ท เขยนโดยทหารหญงหรอหมวดเจยบถอวาเปนการใชอ ำานาจแทรกแซงสทธในการรบรขอมลขาวสารขนพนฐานของประชาชน (แตเรองของวนยทหารเปนอกเรองทตองจดการไปตามระเบยบ)

อยางไรสงคมไทยเราอำานาจรฐโดยรวมแลวจะใชไมเดดขาดมากนก เพราะเรายงไดช อวาเปนสงคมประชาธปไตย แตในประเทศคอมมวนสตหรอเผดจการจะใชอ ำานาจควบคมบงคบอยางเขมงวด เชนจนในยคของเหมาหามแมกระทงการเดนทางขามเขตแดน ถาจะทำาตองขออนญาต

2.กลไกอดมการณ เปนกลไกทรฐมไวเพอกลอมเกลา หลอหลอมเพอใหประชาชนเชอในสงทรฐตองการ กลไกนเปนกลการใชอำานาจทมองไมเหนแตอทธพลหรอผลของการใชอำานาจมความฝงลกและไดผลมากกวากลไกแรก

กลไกอดมการณทรฐนำามาใชไดแก-แบบเรยน ระบบโรงเรยน ระบบการศกษา เชนรฐจะกำาหนด

ผานหลกสตรการเรยนการสอนวาคนในชาตจะตองเรยนอะไร เชนเดกไทยจะตองเรยนเรองพระนเรศวร เรยนเรองยาโม

ในยคทรฐบาลเผดจการกลไกเหลานจะเขมแขง เชนในสมยจอมพลป. พบลสงคราม จะมนโยบายทเรยกวารฐนยมบงคบให

148

คนไทยตองทำาตาม เชนใหคนไทยสวมหมวก จมพตภรรยากอนไปทำางาน ตองกลาวคำาทกทายวาอรณสวสด สายณหสวสด สงใหคนไทยเลกกนหมากเพราะจะทำาใหบานเรอนสกปรก

-ระบบสญลกษณ เอกลกษณตางๆ เชนเพลงชาต คำาขวญ บทกว อาจารยมองวาสงคมไหนมคำาขวญอนไหนมากๆ แสดงวาสงคมนนมปญหา เชนถามคำาขวญวาจงทำาด แสดงวาเวลานนคนไทยไมคอยจะทำาความด หรอทจงหวดสราษฎรเมองคนด เพราะเปนจงหวดทมการกออาชญากรรมสง

-สอมวลชน โดยเฉพาะสอมวลชนของรฐทเปนกระบอกเสยงของรฐบาล เชนในยคทนายกทกษณมอำานาจภาพและเสยงของคณชวนทเปนฝายคานกจะหมดโอกาสในการแพรภาพทางชอง 11 ตอนนภาพและเสยงของคณทกษณกหมดโอกาสเผยแพรทางสอของรฐเชนกน

เปนตนคำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches in Political Scienceดร.สช�ต ศรย�รณย วนท 3 สงห�คม พ.ศ.

2550 ภ�คเช�

ขอบเขตของวช�รฐศ�สตร (ตอ)3.รฐศ�สตรเปนศ�สตรทว�ดวยนโยบ�ยส�ธ�รณะ

(Public Policy) เนองจากนโยบายสาธารณะเปนเครองมอของรฐ หรอกจกรรมของรฐทลงไปสประชาชน ดงนนวชารฐศาสตรจงศกษาเกยวกบนโยบายสาธารณะดวย (ในหลกสตร

149

ของเรากจะตองเรยนวชาการวเคราะหนโยบายสาธารณะ 1 วชาคอ PS 711)

4.รฐศ�สตรศกษ�ถงก�รบรห�รร�ชก�รหรอระบบร�ชก�ร (Bureaucracy) ปจจบนระบบราชการมการเปลยนแปลงไปอยางมากทำาใหการบรหารงานภาครฐอาจจะเรยกวาการจดการภาครฐ (Public Management)

ระบบราชการกบการเมองในทางรฐศาสตรเปนสงทเกยวของกน เพราะฝายการเมองเปนฝายกำาหนดนโยบายสวนฝายบรหารหรอขาราชการมหนาทในการดำาเนนนโยบายไปปฏบต ซงเปาหมายหลกคอสามารถนำานโยบายไปสรางความกนดอยดใหกบประชาชนอยางมประสทธภาพและมประสทธผล

สำาหรบนกคดคนแรกทนำาเสนอเรองแนวคดระบบราชการคอนกสงคมวทยาชาวเยอรมนคอ แมกซ เวบเบอร (Max Webber) ทเสนอแนวคดในการบรหารงานในองคการขนาดใหญ

ปจจบนแนวคดเกยวกบการบรหารงานภาครฐมการเปลยนแปลงมากเชนกน เชนการบรหารในปจจบนตองเนนการมธรรมมาภบาล การเนนประสทธภาพแบบเอกชน หรอการสรางความพงพอใจใหกบประชาชน จนตองมการนำาเทคนคการบรหารงานใหมมาใชในระบบราชการ เชน Balance Score Card องคการแหงการเรยนร เปนตน

5.รฐศ�สตรศกษ�ถงก�รเมองหรอคว�มสมพนธระหว�งประเทศ (International Relation)

150

เชนในหลกสตรของเราจะตองเรยนหลายวชาทเกยวของกบความสมพนธระหวางประเทศ เชนนโยบายตางประเทศ การเมองในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

6.รฐศ�สตรเปนวช�ทศกษ�ถงกลมผลประโยชน (Interest Groups) ก�รเคลอนไหวท�งสงคม (Social Movement)

เนองจากคนทกคนในโลกยอมมประโยชนของตนเอง ทกคนจงพยายามรกษาประโยชนของตนเองจงนำาไปสการรวมกลม การเคลอนไหวเพอรกษาผลประโยชน เชนกลมกรรมกร สมาคมอตสาหกรรม กลมชาวนาเกษตร ซงทำาใหเกดทงความรวมมอและความขดแยง

เรองของผลประโยชนในทางรฐศาสตรนนถอวาเปนเรองธรรมชาตของมนษย รฐศาสตรเปนวชาทตองการเขามาจดการวาจะทำาอยางใหผลประโยชนของทกฝายมความลงตวมากทสด ไมกอใหเกดความขดแยงจนนำามาซงความวนวายของสงคม

นอกจากนรฐศาสตรยงสอนใหคนเราไมทำาลายผลประโยชนสาธารณะ (Public Interest) หรอจดการไมใหผลประโยชนสวนตน (Private Interest) มาทบซอนกบผลประโยชนสาธารณะ ซงสำาคญกวาผลประโยชนสวนตว เชนนายทนเจาของโรงงานอตสาหกรรมจะตองไมทงนำาเสยลงในลำาคลองสาธารณะ

หรอชาวนาจะตองไดราคาขาวทเหมาะสมไมสงเกนไปจนผบรโภคอยไมได เจาของโรงสกไมควรเอากำาไรมากเกนไปจนทำาใหชาวนาไดรบผลกระทบ

151

ทงนเรองของผลประโยชนมกจะมความขดแยงกนเสมอทเรยกวา Countervailing เชนชาวนากบโรงส ชาวไรออยกบโรงงานนำาตาล โรงกลนกบผใชนำามน เปนตน

แตรฐศาสตรจะสอนใหมการประสานประโยชนใหเกดความลงตวและเหมาะสม ไมใหบางฝายไดและบางฝายเสยประโยชนจนเกนไป ไมใหคนบางกลมเอาผลประโยชนสวนรวมมาเปนประโยชนสวนตว

ปญหาของรฐบาลทกษณคอไมสามารถแยกผลประโยชนสวนตวกบผลประโยชนสวนรวมได แตปลอยใหเกดปญหาการทบซอนของผลประโยชนหรอ Conflict of Interest จนกระทงนำามาซงความลมสลายของรฐบาล

ในเรองของกลมในทางสงคมยงมกลมหนงทเรยกวาขบวนการเคลอนไหวทางสงคม (Social Movement) หมายถงกลมคนทมการรวมตวเพอเคลอนไหวในประเดนสาธารณะตางๆ เชนกลมผหญง ชมรมคมครองผบรโภค

การเมองในปจจบนเปนการเมองทเนนบทบาทของกลมเคลอนไหวทางสงคมเหลาน ซงเราเรยกการเมองแบบนวาการเมองภาคพลเมอง (Civil politics หรอ The Politics of Social Movement) หรอการเมองภาคประชาชน เปนแนวคดใหมทมองตางไปจากเดมทมองวาการเมองเปนเรองของนกการเมองและภาคการเมอง หรอเปนการเมองนอกสภา เปนการเมองทไมเปนทางการ

แตการจะใหคนในสงคมเกดการรวมกลมเพอเคลอนไหวในลกษณะ Social Movement ไดนนคนในสงคมจะตองมจตสำานกของความเปนพลเมอง (Civic Virtue) หรอม

152

จตสำานกสาธารณะ (Public Mind) เชนตองรสกเดอดรอนทนทหากผลประโยชนของตนเองไดรบผลกระทบ เชนหากนายทนกวานซอทดนเพอทำาสนามกอลฟอาจจะตองออกมารวมตวตอตานหากสนามกอลฟนนเขามาทำาลายสงคม ทำาลายวถชวตของคนในสงคม

ขอบเขตทงหมดทอาจารยกลาวมาทำาใหวชารฐศาสตรมความกวางขวางมาก เปนวชาทมความยงใหญทวชาอนๆไมไดพดถง

คนทเรยนจบรฐศาสตรจงเปนคนทมความรรอบ รมาก แตอาจจะไมรลกซงแบบวชาบญช แพทยศาสตร วศวกรรมศาสตร แตคนทจบรฐศาสตรสามารถนำาความรไปประกอบอาชพไดหลากหลาย

อาจารยบอกวาเรยนรฐศาสตรเปนการเรยนเพอเปนเปดทร ทกอยางแตอาจจะไมลำาลก ประเดนนจะพบวานกรฐศาสตรจงไมคอยไดรบความสนใจจากรฐบาลใหเปนทปรกษามากนก ทผานมาสงคมไทยจะเนนนกเศรษฐศาสตร เพราะมองวามความชดเจนขององคความร แตผานมาเรากพบบทเรยนจากความลมเหลวของการวางแผนพฒนาเศรษฐกจจากฝมอของนกเศรษฐศาสตร

คว�มเปนศ�สตรของวช�รฐศ�สตรรฐศาสตรเปนสาขาวชา มความเปนศาสตรเนองจากมองค

ความรทเปนระบบระเบยบ มหลกการของตนเอง มการถายทอดองคความรผานการเรยนการสอนได มการเปดการเรยนการสอนในระดบมหาวทยาลย

อาจารยอยากใหนกศกษาทำาความเขาใจกบคำาวาหลกรฐศาสตรทมการพดกนเสมอวาในบางปญหาควรจะนำาหลก

153

รฐศาสตรมาใชไมใชใชแตหลกนตศาสตร คำาพดนทำาใหคนจำานวนมากเขาใจวาการทำาตามหลกรฐศาสตรคอการทไมตองทำาตามกฎหมาย ซงไมถกตอง

เชนหลกนตศาสตรมองวาคนทำาผดตองจบเขาคก แตหลกรฐศาสตรอาจจะบอกวาไมจำาเปนตองเอาคนเขาคกเสมอไป หากการกระทำานนเปนเรองทสามารถเจรจา ประนประนอม ตอรองกนได เชนตอรองเพอไมใหทะเลาะกน ไมใหใชความรนแรงตอกน หลกรฐศาสตรเนน Win-Win มากกวา Zero Sum หรอฝายหนงไดและฝายหนงเสยทงหมด รฐศาสตรตองการเหนความตกลงรวมกนหรอ Consensus หลกการมสวนรวม

พฒน�ก�รของวช�รฐศ�สตรการศกษารฐศาสตรแบงออกเปน 4 ยคคอ (บางอาจารยจะ

แบงเปน 3 ยคโดยรวมยคปรชญาและนตสถาบนเขาเปน 1 ยค-กงคะ)

1. ยคปรชญ�ก�รเมอง (Philosophy Period) เปนยคของวางรากฐานของการศกษารฐศาสตร ปรชญาเปนการพดถงสงทควรจะเปน หรอสงทดงาม เชนเรองของสทธเสรภาพ เรองคณธรรม จรยธรรม ความด

ประเดนทางปรชญาเหลานเปนประเดนทมนษยแสวงหาและตงคำาถามและหาคำาตอบอยเสมอ เชนมนษยควรจะมสทธเสรภาพมากนอยแคไหน รฐควรจะควบคมสทธเสรภาพของคนในสงคมมากนอยแคไหน

แมวาในสภาพตามธรรมชาตคนจะมสทธเสรภาพอยางเตมทกตามแตพอคนมาอยในสงคมมนษยกจะถกจำากดเสรภาพ เชนเมอมานกในหองเรยนนกศกษาจะยกขาขนบนเกาอไมได จะพด

154

เสยงดงไมได เพราะสภาพแวดลอมของการเรยน สภาพความสมพนธระหวางครอาจารยจะเปนตวจำากดเสรภาพของนกศกษา

สงคมแตละสงคมจะมปรชญาหรอแนวคดเกยวกบสทธเสรภาพตางกน เชนในสงคมเยอรมนจะใหความสำาคญกบสทธของสตวมากกวาสงคมไทย เชนถามการกกขงสตวอยางไมถกตองสขลกษณะกอาจจะถกจบ หรอเลยงสตวอยางทารณ แมกระทงสงเสยงดงรบกวน หรอแคทำากบขาวสงกลนรบกวนคนอนกจะถกจบหรอปรบ

ปรชญาเปนการพดถงสงทควรจะมหรอควรจะเปน (Ought to be) พดถงสงทเปนปทสถาน (Norms) ของสงคม เชนความกตญญถอเปนปทสถานของสงคมไทยซงตางจากฝรงทมคำาวากตญญ เพราะฝรงไมตองเลยงพอแม แตคนชราจะมสถานทเลยงคนชรา แตคนไทยตองเลยงดพอแม

นกปรชญาทมบทบาทในการวางรากฐานเกยวกบปรชญาการเมอง ม 3 คน ทเปนสดมภหลกของปรชญาการเมอง คอโสเครตส เพลโต อรสโตเตล

ตวอยางแนวคดของเพลโตจะนำาเสนอวาการปกครองทดควรจะปกครองดวยราชาปราชญ อรสโตเตลมองวาการปกครองทดตองใชรปแบบ Polity ไมใช Democracy

นอกจากนยงมนกปรชญาอนๆอกมาก เชน-นกปรชญาในกลมสญญาประชาคมอยางโทมส ฮอบส

จอหน ลอค และชองค ชารค รสโซ -อเลกซส เดอทอคเกอวล ทนำาเสนอเรองสงคมพหนยม

หรอการรวมกลม

155

-มองเตสกเออ ทนำาเสนอเรองหลกการแบงแยกอำานาจออกเปน 3 สวนคอนตบญญต บรหาร และตลาการ หรอหลกการ Check and Balance

ในสมยรฐบาลทกษณประเทศไทยของเราประสบปญหาเรองการตรวจสอบและการถวงดลอำานาจ เนองจากฝายบรหารมอำานาจครอบงำาและควบคมฝายนตบญญตดวย เราจงพบวาในหลวงตองมพระราชดำารวใหตลาการเขามาแกไขปญหาของบานเมอง เพราะเหลอเพยงกลไกเดยวเทานนทยงไมถกรวบอำานาจ

2. ยคนตสถ�บน (Legal –Institutional Period) เปนยคทรฐศาสตรสามารถจบตองไดมากขนจากยคแรกทปรชญาจะเปนความคดทเปนนามธรรม ยคนจะใหความสำาคญในการศกษาการเมองผานกฎหมายและสถาบนทางการเมอง เชนศกษาบทบาทหนาทและโครงสรางของสถาบนตางๆ เชนรฐสภา รฐบาล พรรคการเมอง รฐธรรมนญ กฎหมาย

ทงนกฎหมายและสถาบนจะตงขนมาเพอรองรบปรชญาการเมองในยคแรก เชนตงสถาบนดานสทธมนษยชนเพอออกมาดแลสทธเสรภาพของประชาชน มรฐธรรมนญทระบชดเจนถงสทธเสรภาพของประชาชน

3. ยคพฤตกรรมศ�สตร (Behavioral Period) เปนยคทเนนใหความสำาคญกบการศกษาพฤตกรรมทางการเมอง เพราะมองวากฎหมายและสถาบนไมไดสะทอนความเปนจรงทางการเมอง

เชนประเทศไทยมรฐธรรมนญทสวยหรแตในความเปนจรงการเมองของเราไมไดเปนไปตามรฐธรรมนญ ไมวาจะเปนรฐธรรมนญฉบบ 2540 ทเกดขนหลงเหตการณพฤษภาทมฬ

156

หรอรฐธรรมนญ 2517 หลงเหตการณ 16 ตลาคม 2516 ทเปนประชาธปไตยมาเชนกน แตการเมองของเรายงไมกาวหนา หรอแมแตฉบบ 2550 เรากยงไมมนใจวาจะถกลมลางอกเมอไหร

หรอเรามพรรคการเมองแตในทางปฏบตพรรคการเมองโดยเนอแทไมไดเปนไปตามหลกการของพรรคการเมองทควรจะเปน เปนพรรคของนายทน เปนการรวมตวของมงตางๆแทนทจะเปนตวแทนของประชาชน ไมมอดมการณทางการเมองทชดเจน

ดงจะพบวาเวลานการเมองไทยกยงไมพนวงวนแบบเกาๆ แมจะมการรฐประหาร รางรฐธรรมนญใหม ยบพรรคการเมองแตนกการเมองเกาๆกยงรวมตวในชอพรรคใหม

ปรากฎการณทางการเมองทนาสนใจอยางมากกคอการทนกกจกรรมรน 14 ตลาคม 2516 กำาลงจบมอกบคนทไดชอวาอนรกษนยมสดขวแบบคณสมคร สนทรเวช ซงเคยอยคนละฝายกนในยค 14 ตลา ไมวาจะเปนนายแพทยสรพงษ สบวงคล หรออกหลายคนซงเคยมบทบาทในการรณรงคตอตานเผดจการ ปรากฎการณเชนนแตกตางจากทฤษฎการเมองตะวนตกโดยสนเชง

อาจารยจงไมเชอวารฐธรรมนญดแลวจะทำาใหการเมองดไปดวย แตการเมองจะดไดหากประชาชนมวฒนธรรมการเมอง มความคดความอานแบบประชาธปไตย

เชนเดยวกบเรองการของบญญตวาศาสนาพทธเปนศาสนาประจำาชาตอาจารยมองวาไมเกดประโยชนอะไรหากคนไทยทนบถอศาสนาพทธยงไมไดพทธแท การทพระออกมาประทวงจง

157

ไมเกดประโยชนเพราะพระเองตางหากทยงไมเปนพทธแท เชนพระทออกมาปลกเสกจตคาม

รฐศาสตรยคพฤตกรรมศาสตรจงใหความสนใจกบพฤตกรรมและการกระทำาทางการเมองจรงๆ โดยศกษาผานวฒนธรรมทางการเมอง ความคดทางการเมอง คานยมทางการเมองซงสงเหลานจะสะทอนออกมาในรปพฤตกรรม ซงรฐศาสตรแบบพฤตกรรมศาสตรมองวาจะสะทอนความเปนจรงทางการเมองไดดกวาการศกษาแบบนตสถาบน

ตวอยาง หากเราศกษาพรรคการเมองในรปแบบสถาบนทางการเมองตามแนวคดในยคนตสถาบน เรากจะศกษาวาพรรคการเมองคอการรวมกลมของคนทมความคดทางการเมอง มอดมการณทางการเมองเหมอนกน โดยพรรคการเมองมหนาทตางๆคอ

- ทำาหนาทคดสรรคนดมคณภาพเขาไปทำางานการเมอง -สรางสรรคนโยบายทด -พรรคการเมองตองทำาหนาทตดตอกบสงคม เชนบาง

พรรคในตางประเทศจะสนใจปญหาสงแวดลอม บางพรรคสนใจปญหาชาวนาหรอปญหาเกษตรกร

-พรรคการเมองทำาหนาทเชอมโยงระหวางกลมผลประโยชนกบรฐบาล เชนพรรคกรนในเยอรมนจะทำาหนาทดแลผลประโยชนของกลมอนรกษสงแวดลอม กลมสทธมนษยชน

แนวคดของพรรคการเมองจะมลกษณะดงรป

158

รฐบาล

พรรคการเมอง

กลมผลประโยชน กลมผลประโยชน กลมผลประโยชน

ประชาชน ประชาชน ประชาชน ประชาชน

กลาวคอพรรคการเมองจะเกดจากการรวมตวของกลมผลประโยชนตางๆทมาจากการรวมตวของประชาชน จากนนพรรคการเมองกจะนำาเอาความตองการของกลมผลประโยชน ซงในทางปฏบตกคอผลประโยชนของประชาชนแตละกลมเพอสะทอนออกมาเปนนโยบายทนำาไปใชโดยรฐบาล

แตในความเปนจรงพรรคการเมองไทยไมไดมองคประกอบทสอดคลองกบแนวคดขางตนแตอยางใด ไมมพรรคการเมองใดทมอดมการณทางการเมองทชดเจน ไมมพรรคการเมองใดทเปนตวแทนของเกษตรกรทเปนคนสวนใหญของประเทศ ไมมพรรคการเมองใดทเสนอนโยบายไดอยางชดเจน แตพรรคในเมองไทยเกดจากการคนทมเงนตงพรรคขนมาและรวบรวมเอานกการเมองมาอยรวมกนเพอเอาชนะกนในการเลอกตง

นอกจากนพรรคการเมองไทยยงไมมบทบาทอยางแทจรงในความสมพนธกบสงคม คนไทยมความสมพนธกบพรรคการเมองเฉพาะในชวงเลอกตงเทานน

การรฐประหารหรอการยดอำานาจทางการเมองของทหารสวนหนงกเกดจากปญหาความไมเปนสถาบนทางการเมองของ

159

พรรคการเมองนนเอง การรฐประหารสะทอนวาบานเมองของเราไมจำาเปนตองมพรรคการเมองกได เพราะมสถานบนอนททำาหนาทดแลประชาชนได ความคดเชนนเปนอนตรายมากตอประชาธปไตย (ดงนนเปนเรองของนกการเมองและพรรคการเมองไทยตองมาคดแลววาจะปรบตวเองใหอยกบสงคมอยางไร หากยงอยแบบเดมการเมองไทยกไปไมรอด)

รฐศาสตรในยคพฤตกรรมศาสตรจงไมสนใจหลกการของสถาบนทางการเมองหรอกฎหมายอกตอไป แตสนใจศกษาพฤตกรรมหรอการกระทำาจรงๆ

ลกษณะสำาคญของการศกษารฐศาสตรยคพฤตกรรมศาสตร

1.ใชวธการเชงประจกษเปนแนวทางในการศกษา แนวทางเชงประจกษหมายถงการศกษาทเนนขอมลทเปนจรง โดยอาศยวธการทางวทยาศาสตร (Scientific Method) หมายถงการศกษาความเปนจรงทางการเมองโดยสามารถพสจนยนยนไดอยางเปนวทยาศาสตร เชนมตวเลขยนยนเพอใหเหนอยางชดเจน

การทำาโพลสำารวจความนยมทางการเมองถอเปนการศกษาการเมองในแนวพฤตกรรมศาสตร เนองจากผลการศกษาสามารถตคาออกมาเปนตวเลขไดอยางชดเจน เชนสามารถระบไดวารอยละเทาไหรของประชาชนทยงรกพรรคไทยรกไทย

2.เนนการสรางทฤษฎขนาดใหญเพอมาอธบายความจรงทางการเมอง เชน ถามการศกษาในหลายสงคมแลวพบวาระดบการศกษามผลตอการเขามสวนรวมทางการเมอง กจะกลายเปนทฤษฎทนำาไปอธบายไดทกสงคม นนคอมองไดวาสงคมใดคนจะม

160

ความตนตวทางการเมองคนในสงคมนนจะตองไดรบการศกษาทด

การปกครองแบบประชาธปไตยเปนรปแบบการปกครองทเหมาะสมกบสงคมทคนมการศกษา มระดบการพฒนาเศรษฐกจทด หรอเปนการปกครองในสงคมทมชนชนกลางจำานวนมาก

ดงนนหากเราตองการพฒนาการเมองของไทยเราจะตองทำาใหคนไทยมการศกษา นนคอตองพฒนาประชาชนกอน เพราะไมมทางทเราจะทำาใหนกการเมองเปนคนด ไมโกง ไมกน หากประชาชนยงไมมความรในการตรวจสอบตดตามการทำางานของนกการเมอง ไมมจตสำานก

3.เปนการศกษาในเชงเหตและผล (Logic Positivism)ตวอยางหากเราจะศกษาพฤตกรรมการซอขายเสยงเพอ

ตอบคำาถามวาทำาไมประเทศไทยจงมการซอขายเสยง ซงในสงคมอนๆไมม กตองลงไปสำารวจหรอเกบจากประชาชน จากนกการเมอง หรอคนทเกยวของเพอดวาคนทตอบคำาถามสวนใหญระบวาอะไรคอสาเหตของการซอขายเสยง

ตรงนการศกษาพฤตกรรมศาสตรจะเรยกวาเปนการศกษาทสามารถระบตวแปรเหตและตวแปรตามได การศกษาแบบนถอเปนการศกษาตวแปรในเชงเหตและผล

เชนเราอาจจะบอกวาวฒนธรรมทางการเมองเปนสาเหตทำาใหเกดการซอขายเสยง หรอบอกวาระดบการศกษาสงทำาใหมความตนตวทางการเมองสง

(การซอขายเสยงนนอาจารยมองวามาจากวฒนธรรมของคนไทยทยอมรบหรอเชอในอำานาจของคนมอำานาจ และมาจากความสมพนธแบบอปถมภ )

161

4.การอธบายปรากฎการณทางการเมองในแบบพฤตกรรมศาสตรจะม 2 ลกษณะ คอ

-วธการแบบ Inductive (อปนย) หมายถงการศกษาพฤตกรรมเลกๆจำานวนมาก เพอนำาไปสขอสรปทเปนการทวไป (Generalization) เชนไปศกษาฟลปปนสพบวาคนจนมความตนตวทางการเมองนอยไปศกษาเวยดนามพบวาคนจนมความตนตวทางการเมองนอย ศกษาประเทศไทยพบวาคนจนมการตนตวทางการเมองนอย (และศกษาอกหลายๆ สงคมและพบผลการศกษาสวนใหญตรงกน) กจะนำาผลการศกษาไปสรปวาฐานะทางเศรษฐกจมผลตอความตนตวทางการเมอง

หลกการแบบนไมแตกตางไปจากการศกษาทางวทยาศาสตร เชนเวลาจะผลตยาอะไรออกมาสก 1 อยางนกวทยาศาสตรกจะทดลองยากบสตวจำานวนมากๆ หากพบวาไดผลตรงกนเปนสวนใหญกจะผลตยาหรอไมผลตยาตวนนออกมา

-วธการ Deductive (นรนย) เปนวธการทมขอสรปทวไปอยแลว และนำาเอาขอสรปทวไปนนไปอธบายปรากฏการณเลก เชนพอเรามขอสรปวาปจจยทางเศรษฐกจมผลตอความตนตวทางการเมอง เรากนำาเอาขอสรปนไปอธบายหรอศกษากบสงคม ก. ไดวาเปนจรงตามทฤษฎหรอขอสรปหรอไม

การอธบายทง 2 แบบเปนวธการทตอเนอง ในการศกษาแบบพฤตกรรมมกจะเรมจากการศกษาความเปนจรงทเปนปรากฏการณเลกๆ จำานวนมากเพอนำามาสรางเปนขอสรปขนาดใหญหรอสรางทฤษฎขนาดใหญ จากนนกเอาทฤษฎหรอขอสรปไปศกษากบปรากฏกา

162

รณใหมๆ เพอยนยนหรอพสจนทดสอบวาทฤษฎหรอขอสรปนนยงใชไดหรอไม

ยคพฤตกรรมศาสตรเปนยคทมอทธพลครอบงำาวงการรฐศาสตรมาอยางยาวนานตงแตป 1950-1990 และเปนยคทกอใหเกดองคความรทางรฐศาสตรมากมาย Approaches

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches in Political Scienceดร.สช�ต ศรย�รณย วนท 3 สงห�คม พ.ศ.

2550 ภ�คบ�ย

พฒน�ก�รของวช�รฐศ�สตร (ตอ)4.ยคหลงพฤตกรรมศ�สตร (Post-

behavioralism) ยคนเปนยคทมการวพากษวจารณรฐศาสตรในยคพฤตกรรมศาสตรซงมความพยายามทำาใหรฐศาสตรมความเปนศาสตรแบบเดยวกบวทยาศาสตร โดยนกวชาการยคหลงพฤตกรรมศาสตรมคำาถามตอพฤตกรรมศาสตรวา

-ความพยายามสรางทฤษฎขนาดใหญทมวตถประสงคเพอใชอธบายการเมองไดทกททกเวลา เรมถกตงคำาถามวาในทสดสามารถใชอธบายการเมองไดทกสงคมหรอไม เชนระบบทเสนอโดยเดวด อสตนทอธบายการเมองอเมรกนไดอาจจะไมสามารถอธบายการเมองไทยได เปนตน

163

-วธการศกษาในยคพฤตกรรมศาสตรทเนนศกษาการเมองในเชงปรมาณ เนนใชขอมลเชงประจกษทสามารถวดไดอยางเปนตวเลข นนเปนวธการทใหคำาตอบตอคำาถามทางการเมองหรอไม

-ความพยายามเปนกลางทพฤตกรรมศาสตรบอกวาจะทำาใหรฐศาสตรมความเปนศาสตรทนาเชอถอนนมความเปนไปไดจรงหรอ

-แนวทางการศกษาทเนนหาเหตและผลอาจจะใชไมไดกบการศกษาการเมอง เพราะหลายปรากฏการณทางการเมองเกดจากหลายเหตผลจนไมรชดวาอะไรคอสาเหตและอะไรคอผล

ขอวจารณหรอขอคำาถามดงกลาวทำาใหมองวาการศกษาแบบพฤตกรรมศาสตรไมสามารถอธบายความจรงทางการเมองไดทงหมด การศกษารฐศาสตรจงหนเหหรอเคลอนยายมาสพฤตกรรมศาสตร

ลกษณะของก�รศกษ�รฐหลงพฤตกรรมศ�สตร (1985- ปจจบน ) ** ประเดนนจะออกขอสอบ **

1.ไมเนนการศกษาเพอสรางทฤษฎขนาดใหญ แตใหความสนใจกบประเดนปญหาเลกของแตละสงคม

2.เนนการอธบายปญหาของแตละสงคม โดยใหความสนใจกบบรบททางสงคมของแตละสงคมอยางลกซง เปนการศกษาโดยเอาปญหามาเปนตวตง (Problem Oriented) เชนถาจะศกษาการเมองของชาวเขากจะตองลงไปในหมบานชาวเขาเพอใหเหนปญหาอยางจรงจง

164

3.เนนศกษาเพอเสนอแนวทางแกปญหานนอยางเปนจรงจงและนำาไปใชไดจรง

4.ไมใชวธการทางวทยาศาสตรมาใชในการศกษา ไมสนใจตวเลขในเชงปรมาณ แตเนนการวจยเชงคณภาพทเนนการเกบขอมลเชงลก นกวจยตองลงไปฝงตวอยในหมบานหรอในพนท

เชนถาจะศกษาปญหาหมอนวดหรออาชพพเศษนกวจยกตองลงไปสมผสกบหมอนวดอยางแทจรง นกวจยบางคนถงขนปลอมตวเปนหมอนวด ไมใชแจกแบบสอบถามเหมอนกบการวจยเชงปรมาณ เพราะมองวาการแจกแบบสอบถามในการวจยเชงปรมาณไมทำาใหไดตำาตอบตอปญหา

เชนอาจารยอภญญาทำาเรองการขยายตวของลทธธรรมกายทมตอคนในสงคมเมอง เนองจากวดธรรมกายเปนวดทคนมการศกษา มฐานะดเปนลกศษย เจาอาวาสวดจบปรญญาโท ลกศษยตางเนนการบรจาคขนาดใหญ (มบางคนบรจาคเดอนละ 1 แสน) ซงเปนประเดนทนาสนใจวาเงนเปนพนๆลานทไดรบจากการบรจาคมการจดการอยางไร เอาไปใชประโยชนอยางไร และอะไรเปนสาเหตทำาใหเกดลทธแนวใหมแบบน

วธการศกษาของอาจารยอภญญากคอปลอมเปนแมชบวชเขาไปสงกดกบวดธรรมกายเพอเกบขอมลเชงลก ดวยการสงเกตการณ พดคย และมสวนรวมจรงๆ เปนการวจยแบบมสวนรวมอยางเขมขน (Participatory Observation)

การศกษาในยคหลงพฤตกรรมศาสตรจงเปนการศกษาทเตมเตมจดบกพรองของทฤษฎในยคพฤตกรรมศาสตร

165

5.การศกษารฐศาสตรหลงยคพฤตกรรมศาสตรมลกษณะเปนสหวทยาการ (Inter-disciplinary) หมายถงนำาความร จากหลายสาขาวชามาศกษาการเมอง

ประเดนหลกของอ�จ�รยจะเนนในเรองก�รศกษ�รฐศ�สตรในยคหลงพฤตกรรมศ�สตร สวนเรองของแนวการวเคราะหหรอ Approaches อาจารยทานอนๆจะมาสอน

แนววเคราะหหมายถงแนวทางในการทำาความเขาใจกบปรากฏการณทางการเมอง แนววเคราะหจะมหลายแนวซงจะทำาใหการมองปญหาหรอปรากฏการณทางการเมองเดยวกนแตมองไดตางกน (Approach เหมอนกบแวนทใชมอง หากแวนสตางกนกจะมองเหนตางกน)

เชน-อาจารยเชญ ชวณณ สอน Elite Approach หรอแนว

วเคราะหชนชนนำา (อาจารยเชญใชคำาวาแนวพนจ)-แนววเคราะหระบบ (Systems Approach) เปนแนว

วเคราะหทบอกวาระบบการเมองจะทำาหนาทพจารณาหรอตดสนใจโดยพจารณาจากปจจยนำาเขาทปอนสระบบการเมอง ผลของการตดสนใจจะออกมาเปน Output (ดรายละเอยดในหนงสออาจารยสทธพนธ)

ปจจยนำาเขาจะมาจาก Demand และ Support และหากระบบการเมองสามารถรกษาสมดลระหวาง Demand และ Support ไดระบบการเมองนนกจะคงอย แตหากไมสามารถรกษาความสมดลไดระบบการเมองนนกจะลมสลาย

ทงนระบบการเมองจะถกทาทายจากปจจยสงแวดลอมภายนอกตลอดเวลา ระบบการเมองจะตองมการปรบตวใหสอด

166

รบกบการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม หากปรบตวไมไดกจะเกดปญหาเชนกน

แนววเคราะหระบบเปนแนววเคราะหทใชอธบายไดอยางกวางขวาง เพราะถอวาเปนทฤษฎขนาดใหญ (Grand Theory) แตอาจารยมกจะไมคอยใหนำามาใชมากนกเนองจากมความสามารถในการอธบายไดมากมายจนเกนไป

(อาจารยสทธพนธจะสอนเรองทฤษฎระบบ )-Political Development Approach แนววเคราะห

เชงพฒนาการทางการเมอง นกวชาการทมองเรองนเชน แซมมวล พ.ฮนตงตน ทอธบายวาการเมองทไดชอวาพฒนานนตองมลกษณะอยางไรบาง

-แนววเคราะหเชงชนชน (Class Analysis Approach) นกวชาการทนำาเสนอเรองชนชนกคอ คารล มารกซ ทมองวาสงคมม 2 ชนชนทมปฏสมพนธในเชงขดแยงกนตลอดเวลา

ชวงถ�ม-ตอบคำ�ถ�ม-การทำาโพลเปนการวจยเชงปรมาณ ใชไดผลหรอไม

ไดผลและควรจะใชวธการใดแทนการทำาโพล อ�จ�รย-การทำาโพลเปนการวจยเชงปรมาณ เปนการวจย

เชงสำารวจ (Survey Research) ทเนนการสำารวจทศนคต ความชอบ ความเหน บางครงจะเรยกวาการหยงประชามต เชนวดวาคนไทยสนบสนนนโยบายใดของรฐบาล

การทำาโพลเปนการเสนอผลการวจยหรอการสำารวจขนตน เปนการวจยแบบผวเผน

เครองมอในการทำาโพลคอแบบสำารวจหรอแบบสอบถาม (Questionnaire) ซงจะมคำาตอบทเปนสเกลทสามารถวดไดวา

167

คนคดเหนตอเรองนนอยางไร เชนถาถามวาทานชอบนายกสรยทธหรอไม กจะมคำาตอบวา ชอบมากทสด ชอบมาก ชอบ ไมชอบ ไมชอบมาก จากนนกรวมคะแนนจากแบบสอบถามทงหมดและนำามาคำานวณดวยสถต

โพลสามารถใหขอมลทเปนประโยชนแตเปนการวจยเบองตนแตไมสามารถสะทอนความเปนจรงไดทงหมด และผลการสำารวจกจะเปลยนแปลงไดตลอดเวลา

นอกจากนหากกระบวนการเกบขอมลมความผดพลาด เชนกลมตวอยางทมาตอบคำาถามไมไดเปนตวแทนของประชากรทงหมดผลการสำารวจกจะมความผดพลาด

คำ�ถ�ม-ใหอาจารยวเคราะหการเมองในรฐบาลเกากบการเมองในรฐบาลใหม

อ�จ�รย-ทแตกตางกนอยางชดเจนคอทมาของอำานาจทางการเมอง แตรฐบาลทกษณไดอำานาจมาจากการเลอกตงอยางถกตองและชอบธรรม แตรฐบาลทกษณกไมมความชอบธรรมทางการเมองเพราะใชอำานาจมากเกนไป

อยางไรกตามประสทธภาพในการทำางานของรฐบาลทกษณเปนไปดวยด เปนการเรมตนเปลยนแปลงในหลายดาน

ดงนนความชอบธรรมทางการเมอง (Political Legitimacy) จงตองมทมาของอำานาจอยางชอบธรรมและใชอำานาจอยางชอบธรรมดวย

สวนรฐบาล คมช.แนนอนไดอำานาจมาอยางไมชอบธรรมแนนอนมผลตอการใชอำานาจทไมไดรบการยอมรบดวย

คำ�ถ�ม ***-การศกษารฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมศาสตรมจดออนอยางไรบาง (คำาทดมากๆ)

168

อ�จ�รย-ในความเปนจรงการศกษาในทกยคทกสมยยงมการนำามาใชอยเสมอ เชนแนวทางปรชญากยงถกนำามาใช แนวนตสถาบนกยงถกนำามาใช พฤตกรรมศาสตรกถกนำามาใช รวมทงหลงพฤตกรรมศาสตร

ตรงนเปนการสอใหเหนวาแนวทางการศกษาในทกยคทกสมยตางยงมจดออน และจดแขงของตนเอง

การศกษาพฤตกรรมศาสตรหลงพฤตกรรมศาสตรกเกดขนเพอปดจดออนของพฤตกรรมศาสตร แตมจดออนทสำาคญคอความนาเชอถอของการศกษา เนองจากการศกษาในแบบพฤตกรรมศาสตรจะเนนการศกษาแบบ Value Free คอไมเอาคานยมของผศกษาเขาไปเกยวของ แตหลงพฤตกรรมศาสตรมองวาการศกษาการเมองไมสามารถทำาใหปราศจากคณคาได แตการเมองเปนเรองของ Value Judgment เมอเอคานยมหรอการตดสนเชงคณคาเขาไปเกยวของกบการศกษากทำาใหเกดคำาถามวาการศกษานนนาเชอถอหรอไม

รวมทงประเดนของการไมมทฤษฎทชดเจนมารองรบเชนคนทไปศกษาธรรมกายกจะมโอกาสมากทจะรก

ธรรมกายโดยไมรตว หรอไมกเกลยดธรรมกายโดยไมรตว หรอนกวจยทศกษาชมชนจำานวนมากกจะรกชาวบานแบบไมลมหลมตา เกลยดนายทยเกลยดรฐไปเลยกได

ดงนนงานวจยเชงคณภาพซงมกอาศยแนวทางการศกษาหลงยคพฤตกรรมศาสตรหรอการวจยหลงสมยใหมกมกจะถกตงคำาถามในเรองน

*****

169

**อาจารยแนะนำาวาในการเรยนไมจำาเปนตองไปทองจำาทฤษฎ แตอานแลวทำาความเขาใจ และทำาความเขาใจกบ Concept หลกของทฤษฎนนๆ จากนนกพยายามหดวเคราะหตามกรอบของทฤษฎ ทสำาคญตองอานมากๆ ถาอานมากกจะเขาใจมาก

เชนแนวคดพรรคการเมองบอกวาพรรคการเมองมหนาทอะไรบาง เรากตองทำาความเขาใจกบ Concept นจากนนกมาดวาความจรงในทางการเมองเปนไปตามแนวคดพรรคการเมองหรอไม

********การเมองแบบสงคโปรถอเปนรฐบาลทมความสามารถ

สงมาก แตกปกครองแบบเดดขาดหรอคอนขางเปนเผดจการ คนสงคโปรคอนขางจะมเสรภาพนอย และมความเครยดสงมาก การทสงคโปรเปนประเทศเลกทำาใหการบรหารจดการประเทศทำาไดงาย

(หนงสอบางเลมบอกวา แมวาคนสงคโปรจะมความร มรายไดด แตการทรฐบาลพยายามเรงใหคนสงคโปรมศกยภาพหรอเพมศกยภาพของตนเองตลอดเวลา กทำาใหคนจำานวนมากเครยดและมคนจำานวนไมนอยทฆาตวตาย)

****อาจารยมองวาคณอภสทธยงไมสามารถเปนนายกไดในการเลอกสมยนเนองจากปจจยสภาพแวดลอมทางการเมองหลายอยางทไมเอออำานวย

***อาจารยไมตองการให ม ส.ว.ทมาจากการแตงตง เพราะจะทำาให ส.ว.กลายเปนตวแทนของผมอำานาจทางการเมอง

170

****รฐธรรมนญฉบบใหมมขอดกวาป 2540 หลายเรองทเปนขอด เชนเงอนไขทเปดโอกาสใหประชาชนเขามสวนรวมทางการเมองโดยตรงงายขน

***ปญหาภาคใตมปจจยเกยวของมากมายทำาใหยากในการแกปญหาทงปจจยภายในเชน การขมเหงรงแกประชาชนของขาราชการ ปญหาเศรษฐกจความยากจน ปญหาคานยม ปญหาวยรนยาเสพตด ปญหาของเถอน สวนปจจยภายนอกคอการกอการรายสากล แตอาจารยไมเหนดวยทจะตองทำาเปนเขตปกครองพเศษ เชอวาจะใชยทธวธการในทางสนตบวกกบวธการทางการทหารในทสดแลวปญหาจะตองยตแตจะเปนเมอไหรเทานน และปญหานจะเปนภาระทสำาคญของรฐบาลชดใหม

*********************************Quiz – การศกษารฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมศาสตร สง

ผลใหรฐศาสตรเปลยนจดเนน วธการศกษา และเนอหาสาระของวชาอยางไรบาง และใหนกศกษาแสดงความคดเหนวาการศกษาหลงพฤตกรรมศาสตรทำาใหเราเขาใจการเปลยนแปลงการเมองไทยมากขนหรอไม อยางไร

*** (ขอสอบ Final กจะออกม�ในแนวน ) *****แนะนำาใหอานหนงสอ จดเปลยนแหงศตวรรษ เขยนโดย

ฟรดจอฟ คาปรา มทงหมด 3 เลม คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceอ�จ�รย ดร.สช�ต ศรย�รณย วนท 10 สงห�คม

พ.ศ. 2550

171

(ตดตออาจารยสชาต คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง โทร 02 – 3108483 – 9 ตอ 60 หรอ 081 – 8451054 คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง หอง 519)

กอนบรรยายอาจารยคยกบนกศกษาวา วชา 701 เปนวชาพนฐานทตองเรยนกอนวชาอนเพอลงรากฐานใหแนนกอนจะเรยนวชาอน ๆ ใหแจมชดตอไป ถานกศกษาไมเขาใจขอบขาย แนวทางการศกษา วธการวเคราะหทางรฐศาสตรกจะเรยนวชาอนไมรเร อง และจะเกดความยากลำาบากกอนจบเพราะนกศกษาตองเจอสองดานคอทำาสารนพนธเปนงานวจยหนงชนครบถวนทกกระบวนการวจย ดานสดทายคอการสอบประมวลความรอบรซงยากมากเพราะเนอหารฐศาสตรนนกวางขวางยงกวาแมนำา 5 สาย ถาไมตงใจเรยนเสยแตวนนกจะไปเจอวบากกรรมในตอนสดทาย

คาถาสำาหรบคนทจะเปนนกรฐศาสตรมองคประกอบสามสวนทตองนำาไปใชรวมทงเขยนขอสอบคอ

1. แนวคด/ทฤษฎ (Concept and Theory) การเรยนในชนเรยนจะไดแนวคด ทฤษฎทางรฐศาสตร เชน แนวคดประชาธปไตย ระบบราชการ ฯลฯ ใครไมเรยนรฐศาสตรยอมไมไดองคความรเหลาน ความรบางอยางอาจนำาไปใชไดทนทแตบางอยางกใชไมได อาจารยเองกพยายามคดเลอกความรทนกศกษาจะสามารถนำาไปประยกตใชไดทนทซงจะเปนประโยชนตอตวนกศกษาเปนอยางมาก เรยนไปแลวนกศกษาตองถามตวเองวาไดความร แนวคด ทฤษฎจากการเรยนไปมากนอยแคไหน ตองจำาชอทฤษฎ นกทฤษฎ แนวคดหลกของแตละทฤษฎใหได ความ

172

แตกตางระหวางคนเรยนรฐศาสตรกบคนทไมไดเรยนกอยทแนวคด/ทฤษฎนเอง

2. ขอเทจจรง ขอมลขาวสารสถานการณทางการเมองทงในสงคมไทยและสงคมโลก นกศกษารฐศาสตรตองตดตามขาวสารอยเสมอมากกวาคนเรยนสาขาอน ๆ ไมจำาเปนตองรรายละเอยดแตตองรวาตอนนเกดอะไรขน สามารถหยบเหตการณมาเปนประเดนในการศกษาได

3. จดยนทางความคด เปนทศนะ ความคดเหน การวเคราะหตามมมมองของนกศกษาเอง จะเหนดวยหรอไมเหนดวย จะรบรางหรอไมรบไมมปญหา แตนกศกษาตองมเหตผลบอกตวเองและคนอนไดวาทำาไมเราถงคดเชนนน ทำาไมถงรกทกษณ ทำาไมถงเกลยดทกษณ ตองมจดยนทใหเหตผลไดไมใชรกหรอเกลยดตาม ๆ เขาไป นกศกษารฐศาสตรตองมความเปนตวของตวเอง

รฐศาสตรไมใชนตศาสตรหรอคณตศาสตร ไมตองทองจำา ไมมกฎ ไมมสตร ไมมสมการ ไมมรบจายเทากนเหมอนกบบญช ไมไดแนนอนขนาดนน แตรฐศาสตรมความเปนพลวตเคลอนไหวเปลยนแปลงเรว ขนอยกบบรบททางการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมของผคน ถานกศกษาไมแมนทฤษฎ ไมมขอมล ไมมจดยนทางความคดจะอธบายอะไรไมได

รฐศาสตรไมจำาเปนตองทองรฐธรรมนญเพราะอก 5 ปเดยวเขากฉกทง วฒนธรรมทางการเมองสำาคญกวา ตอใหเขยนรฐธรรมนญสวยหรแคไหนแตถาวฒนธรรมทางการเมองของคนไทยยงไมเปนประชาธปไตยรฐธรรมนญกชวยอะไรไมได นก

173

รฐศาสตรจงไมแครกบตวบทกฎหมายอะไรมากนกดวยถอวาจะยกเลกเสยเมอไหรกได

แมจะมสามองคประกอบแลวเครองมอทสำาคญอกอนหนงทจะชวยใหนกศกษาเรยนรฐศาสตรไดดคอตองใชภาษาไดดเปนนายภาษา ไมมวชาไหนจะใชภาษามากเทารฐศาสตร นกศกษาตองถายทอดความรความคดออกมาเปนภาษา คนเขยนนอย อานนอย พดนอยจะเรยนรฐศาสตรไมสนก ในการสอบประมวลความรอบรถาตกรอบแรกจะตองสอบรอบสอง บางคนอาจตองมรอบสาม เหลอ 7 – 8 คนตองเขามาสอบรอบสทกรงเทพฯ เปนการสอบปากเปลา ถอวาแยมากสอบขอเขยนไมไดอกแลว กรณแบบนมใหเหนทกป

***เนอหาการบรรยาย***ขอบข�ยของรฐศ�สตร (Scope of Political

Science) 1. ก�รเมอง รฐศาสตรเปนศาสตรทวาดวยการเมอง

(Science of Politics) แลวการเมองคอคออะไร? บางคนบอกวาการเมองเปนเรองของความขดแยง เปนเรองของผลประโยชน เปนเรองของการเจรจาตอรอง เดวด อสตน (David Easton) ใหความหมายของการเมองไวดมากวา การเมองคอกระบวนการจดสรรสงทมคณคาในสงคม (Authoritative allocation of values.) สงคมถอวาอะไรเปนสงมคาแลวนำามาจดสรรแบงปนกนอยางทวถงเปนธรรมเรยกกระบวนการจดสรรนนวากระบวนการทางการเมอง

สงทมคณคา ไดแก งบประมาณ ความมงคง ความกนดอยด ตองนำามาจดสรรแบงปนใหเกดความเปนธรรมทวถงใน

174

สงคม นกการเมองตองทำาตรงนใหไดจงจะเปนการเมองททกคนพงปรารถนารวมกน แตถาไปจดสรรผลประโยชนใหกบหมพวกพองตวเองถอวาไมใชการเมองในความหมายของรฐศาสตร

Authoritative หมายถง อำานาจในการจดสรรแบงปนสงทมคณคาอยางเปนธรรม ความหมายนใชไดทกระดบ เชน ในครอบครวม Value คอรายได เงน เวลา ความอบอน ความเอาใจใสซงกนและกน ถาครอบครว Allocated สงเหลานไมไดครอบครวกแตกสลาย เชนเดยวกบการเมองในระดบชาตทตอง Allocated ทรพยากร งบประมาณ ความกนดอยดใหเกดความเปนธรรมดวยกระบวนการทางการเมอง ถาการเมองของประเทศไมเปนไปเพอสงเหลานกไมใชการเมองเปนเพยงธรกจของคนบางคนหรอพรรคบางพรรคเทานน

ฮ�โรลด ด. ล�สเวลล (Harold D. Lasswell) กลาววาการเมอง (Politics) คอ Who gets what, when and how? การเมองคอใครไดอะไรเมอไหรและไดอยางไร ผลประโยชน ความผาสก ความสงบรมเยน ความกนดอยด โอกาสทางการศกษา โอกาสในการทำามาหากนจะเอาไปใหใคร ทไหน เมอไหร เทาใด อยางไรตองทำาโดยกระบวนการทางการเมอง ประเทศทการเมองดคนจะไดสงเหลานไปพอ ๆ กน ไมเกดชองวางเพราะรฐหรอกระบวนการทางการเมองของประเทศนน ๆ จดสรรสงเหลานไดอยางลงตว อาจจะไมไดเทากนทงหมดเหมอนการเมองในประเทศคอมมวนสตแตตองไดพอ ๆ กนโดยไมเกดความขดแยง ถาจดสรรแลวกรรมกรไมไดอะไรเลยแตนายทนรวยเอา ๆ รบรองวาไมนานกเกดวกฤตบานเมองตองลกเปนไฟ

175

รฐศาสตรในขอบเขตนคอการศกษาวาการเมองเปนอยางไร ดหรอไมด ใครไดประโยชน ใครเสยประโยชน ความขดแยงเกดมาจากไหน จะทำาใหเกดความสมานฉนทไดอยางไร

2. รฐ (State) / อำ�น�จรฐ (State Power) ศกษาวารฐมาจากไหน รฐคอใคร อำานาจรฐอยตรงไหน อำานาจรฐเปนอำานาจสงสด (Sovereignty) หรออำานาจอธปตย

คำาวาอำานาจในทางรฐศาสตรมหลายคำาคอ2.1 Power เปนอำานาจทแฝงอยในคนทคนหนงเหนอกวา

อกคนหนง สามารถทำาใหคนอนทำาตามทตนตองการได มทมาสามแหลงคอ

- Body Power คนสมยกอนตองม Body Power จงจะไดเปนผนำา กลาวคอหวหนาเผาตองเปนคนตวใหญ แขงแรง ปลำากบหมกบเสอได

-Money Power ในยคทเศรษฐกจเตบโตเงนมความสำาคญมาก ผนำาอาจจะผอมแหงแตถามเงนกเปนผนำาได คนทแขงแรงแตยากจนไมมความหมาย

-Knowledge Power ยคปจจบนอำานาจวดกนทความร รวยแตโงกไมมอำานาจอะไร แตถารวยแลวฉลาดอยางนายกฯ ทกษณทสามารถผสมผสานระหวาง Money Power และ Knowledge Power ไดกยงมอำานาจมาก

2.2 Authority อำานาจหนาท เกดจากกฎหมายกำาหนดไว เชน รฐมนตร อธบด ปลดกระทรวง คนบางคนม Authority แตไมม Power ดอยางผวาฯ ชลบรกบกำานนเปาะใครจะม Power มากกวากน ผวาฯ ชลบรทกคนไปรบตำาแหนงใหม ๆ ตองไปกนขาวกบกำานนเปาะ

176

2.3 Charisma บารม เปนอำานาจทเกดจากการยอมรบยำาเกรง เชน พลเอกเปรมวนนอาจไมม Power เทาตอนเปนนายกรฐมนตรแตม Charisma ทคนยงยอมรบอยมาก พดอะไรคนยงฟง หรอบางคนมบารมมาโดยกำาเนด เชน เชอพระวงศ ราชนกล บางคนมบารมเพราะบำาเพญตน เชน ทำาบญเยอะ

2.4 Influence อทธพล เปนอำานาจทเกดจากการยอมรบในทางทไมถกตอง เปนสงทตรงขามกบบารม เชน อทธพลมด

2.5 Force กองกำาลง เปนอำานาจทเกดจากกำาลงทหารและอาวธ เชน สหรฐฯ ม Force สง แสดงแสนยานภาพออกมานดหนอยคนกกลวกนทงโลกแลว

แตอำานาจรฐ (Sovereignty) เปนสงทเหนอกวาอำานาจทงปวง ไมใชอำานาจของใครคนใดคนหนง เปนอำานาจทลอยอยเหนอสงคมทใครจะละเมดมได เฮเกล (Hegel) นกปรชญาชาวเยอรมน กลาววา มนษยเกดมาตองเขาไปสมพนธกบสามมตคอ

1. รฐ2. ประชาสงคม (Civil Society) 3. ครอบครว มนษยทกคนตองเขาไปผกพนกบทงสามสวนนเสมอ 3. นโยบ�ยส�ธ�รณะ (Public Policy) (เนอหาสวนน

แผนบนทกขาดหายไปขอนำาของทอ 5 มาใสใหคะ)โธมส อ�ร. ด�ย (Thomas R. Dye) กลาววา

นโยบายสาธารณะ หมายถง กจกรรมทรฐจะทำาหรอไมทำาใหกบประชาชน กระบวนการนโยบายสาธารณะมสามขนตอนคอ

177

1) การกอตวหรอรเรมนโยบาย (Policy Formation) ในทางทฤษฎรฐศาสตรเชอวาการกอตวของนโยบายตองเรมตนจากฝายการเมอง

2) การนำานโยบายไปปฏบต (Policy Implementation) เปนหนาทของฝายบรหาร (ระบบราชการ) ในขณะทการรเรมนโยบายมาจากฝายการเมอง สองขนนตองแยกจากกนโดยเดดขาด ดงนนรฐมนตรกบปลดกระทรวงจงทำาหนาทแตกตางกน แตวนนในรฐบาลขงแกเรากลบเหนรฐมนตรทำางานแบบปลดกระทรวงเพราะอดตเคยเปนปลดกระทรวงมากอนคอเซนหนงสออยางเดยวไมไดรเรมอะไรใหม ๆ กลายเปนรฐมนตรเกยรวาง ทง ๆ ทเมอเขามานงในตำาแหนงรฐมนตรแลวตองทำาหนาทรเรมนโยบาย

3) การประเมนผลนโยบาย (Policy Evaluation) เปนการตดตามผลและให Feedback วาการนำานโยบายไปปฏบตนนบงเกดผลอยางไร

4. ระบบร�ชก�ร (Bureaucracy) และก�รบรห�รง�นภ�ครฐ ปจจบนใชคำาวาการบรหารงานภาครฐแทนการบรหารรฐกจ (Public Administration) เจาของความคดเรองระบบราชการคอแมกซ เวเบอร (Max Weber) ชาวเยอรมน อนหมายถงระบบการบรหารงานในองคการขนาดใหญ (ทงภาครฐและเอกชน) มขนตอนระเบยบปฏบตทชดเจนแนนอน รดกม ไมเกยวของกบความสมพนธสวนตว ไมใชเรองสวนตว ปฏสมพนธกนดวยระเบยบแบบแผนและความเปนทางการเทานน การบรหารงานภาครฐดวยระบบนจะเกดประสทธภาพ

178

ประสทธผล เทยงตรง เปนกลาง ไมมผลประโยชนแอบแฝงโดยใครคนใดคนหนง

ปญหาขององคการขนาดใหญอยางระบบราชการคอความลาชา Red Tape มทมาจากประเทศองกฤษ เอกสารทพนไวดวยเทปสแดงหมายถงเอกสารรอดำาเนนการ เรองทยงทำาไมเสรจ เรองแบบนมเตมไปหมดทกกรมกองมเอกสารแดงเถอกไปหมด สภาพการณนถกเรยกวา Red Tape หมายถงไมมเรองอะไรเสรจเลย เรองใดกตามทผานระบบราชการตองรอการสงการ รอการอนมต รอมตทประชม รอเอกสารแนบ รอนนรอนรอโนนทกอยางพนดวยเทปสแดงเตมโตะไปหมดทงกรมทงกอง เวเบอรเองกไมรวาระบบทตนออกแบบเอาไวจะกลายเปนความลาชาไรประสทธภาพ

เรองของระบบราชการจะพดเฉพาะในวชารฐศาสตรหรอรฐประศาสนศาสตรเทานน ถงปจจบนมการพดกนถงเรองการปฏรประบบราชการ ลดขนตอน การจดองคการแบบใดใหมประสทธภาพประสทธผลมากขน ประเดนเหลานถอเปนประเดนใหญเลยทเดยว ยงวนนไดพดไปถง Public Management เปนการนำาแนวคดภาคธรกจมาใชในการบรหารงานภาครฐ เชน คมคา ประหยด โปรงใส ตรวจสอบได รวดเรว ทนเหตการณ มตวชวดผลงานทชดเจน การจดการภาครฐแนวใหมจะหนมาลดกฎระเบยบ ผองถายบางภารกจไปใหภาคเอกชนทำาแทน อยางการทำาความสะอาดในหนวยงานราชการไมใชขาราชการแตเปนการ Outsourcing (จางเหมา) จากภายนอก ทำาใหภาครฐเหลอภาระหนาทนอยลงไมจำาเปนตองทำาเองทงหมด

179

5. กลมผลประโยชน (Interests Group) ในทางรฐศาสตรถอวาการทคนทกคนมผลประโยชนเปนเรองทถกตอง มนษยทกคนตองมผลประโยชน รากฐานของความคดนมาจากปรชญา Utilitarianism โดยเจเรม เบนแธม (Jeremy Bentham) ทกลาววามนษยเกดมาลวนตองการผลประโยชนทงสน ผลประโยชนของมนษยมสองอยางคอแสวงหาความสข (Pleasure) และหลกเลยงความทกข (Pain) อยางเดก ๆ เอานวโปงใสปากกเปน Pleasure พอแมดงนวออกจากปากกรองไหเปน Pain เพราะฉะนนรฐตองตอบสนองสองสงนใหได รฐบาลทดคอรฐบาลทสราง Pleasure และแกไข Pain ใหประชาชนไดมาก เปนทมาของนโยบายประชานยม เชน นายกฯ ทกษณใหเงนกองทนหมบาน ใหนโยบาย 30 บาทจนไดรบความนยม

ผลประโยชนไมใชเรองนารงเกยจในวชารฐศาสตร แตทำาอยางไรจะใหผลประโยชนของคนแตละกลมลงตวไมทำาใหสงคมแตกสลาย ไมมใครไดเปนฝายเดยวอกฝายไมไดประโยชนเลย สงคมประกอบดวยกลมตาง ๆ มากมายแตละกลมลวนมผลประโยชนของตนเอง เรยกวาสงคมพหนยม ไมวาจะเปนพระ คร ทหาร ขาราชการ อาจารยมหาวทยาลย คนจน คนรวย ชาวนา กรรมกร ฯลฯ รฐบาลตองดแลผลประโยชนของคนแตละกลมใหลงตว กลมผลประโยชนจงเปนตวแสดงสำาคญตวหนงในทางรฐศาสตร

ผลประโยชนมสองระดบคอ

180

-ผลประโยชนเฉพาะ (Private Interest) เชน ผลประโยชนของกรรมกรบางพวก ของอาจารยมหาวทยาลยบางกลม

-ผลประโยชนสาธารณะ (Public Interest) รฐบาลจะตองดแลผลประโยชนสวนน เชน แมนำาลำาคลองตองไมเนาเสย เดกตองไดรบการดแลปกปอง ประเทศชาตตองมความมนคงปลอดภยโดยรวม ฯลฯ ผลประโยชนเหลานจะตองไมถกลดรอนไปโดยผลประโยชนเฉพาะของคนบางกลมทเรยกวาผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interest)

6. ประช�สงคมหรอขบวนก�รเคลอนไหวท�งสงคม (Social Movements) เปนตวแสดงททนสมยมากในปจจบน เชน ขบวนการสทธสตร ขบวนการคมครองสทธผบรโภค ขบวนการจดเรตตงทว กลมทดแลคนชายขอบของสงคม (Marginal Group) เชน ขอทาน คนจนในสลม แรงงานตางดาว ผตดเชอ HIV คนพการ คนผวดำาในบางสงคม ชาวรกรวมเพศ คนตางศาสนาในบางสงคม ชนกลมนอย ฯลฯ ขบวนการประชาสงคมจะออกมาปกปองสทธของคนเหลาน แมแตสทธของสตวในบางประเทศยงมกลมออกมาปกปองมกฎหมายกำาหนดชดเจน

Social Movements ไมใชกลมผลประโยชนแตจะออกมาเคลอนไหวเพอประโยชนสาธารณะใหกบคนบางกลมบางพวกในบางกรณในเรองของสทธ ทกวนนเราพดเรองสทธกนมากเปนการเมองเรองสทธ ทกคนมสทธทตองไดรบการดแล

7. ก�รเมอง/คว�มสมพนธระหว�งประเทศ นอกจากสนใจการเมองภายในแลวรฐศาสตรยงสนใจการเมองระหวาง

181

ประเทศดวย อนหมายถงความสมพนธระหวางรฐกบรฐในทก ๆ มตไมวาจะเปนการเมอง การทต เศรษฐกจ การคา สงคม วฒนธรรม สงคราม สนตภาพ มหาอำานาจ องคกรเหนอชาต ฯลฯ

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตรApproaches to Political Scienceอ�จ�รย ดร.สช�ต ศรย�รณย วนท 11 สงห�คม

พ.ศ. 2550 ภ�คเช�

เปนททราบแลววารฐศาสตรเกยวเนองกบชวตของผคนในมตตาง ๆ เกยวเนองกบนโยบายสาธารณะ หรอกจกรรมทรฐจะลงไปทำาใหกบประชาชน รฐศาสตรพดถงการบรหารงานภาครฐ ใหความสนใจเรองผลประโยชนของปจเจกบคคลและกลม เปนศาสตรทศกษาบทบาทของกลมผลประโยชนในสงคม ใหความสนใจกบการรวมตวกนของประชาชนทเรยกวาประชาสงคมในรปแบบของขบวนการเคลอนไหวทางสงคมตาง ๆ ในยคทสงคมเขมแขงขนมาคขนานตานทานอำานาจรฐ และรฐศาสตรพดถงการเมองระหวางประเทศ ซงเปนความสมพนธระหวางรฐตอรฐและองคการเหนอชาตตาง ๆ

พฒน�ก�รของวช�รฐศ�สตร1. ยคดงเดม/ยคปรชญ�ก�รเมอง รากเดมของวชา

รฐศาสตรมาจากปรชญาการเมอง (Political Philosophy) มความเปนปรชญาการเมองชดเจนในตวเอง ทกสงทกอยางทพดกนอยในสมยนไมวาจะเปนเรองประชาธปไตย รฐธรรมนญ การเลอกตง ลวนแลวแตยอนกลบไปพดในประเดนของปรชญาการเมองทงสน คอการถอยกลบไปหาสงทเปนนามธรรม

182

(Abstract) เปนสงทแมจะมอยจรงแตจบตองไดยาก เชน ความยตธรรม เสรภาพ ความเสมอภาคในสงคม ความสงบสข ฯลฯ สงคมการเมองทกแหงลวนตองการใหเกดนามธรรมเหลานทงสน ทกเรองทเรยนกนในรฐศาสตรลวนถอยกลบไปหาปรชญาการเมองทงสน

วนนเราอยในยคประชาธปไตยทเปนนามธรรมมประชาธปไตย มการเลอกตง มรฐธรรมนญ ฯลฯ แตกตองผดงไวซงสงทเปนนามธรรมอยางครบถวน ไมวาจะเปนเสรภาพ ความยตธรรม ความเสมอภาค ฯลฯ สงเหลานถกนำามาใสไวในรฐธรรมนญทเราสรางขนมา เพราะฉะนนรฐศาสตรจงตงอยบนฐานของปรชญาการเมอง

รฐศาสตรในยคแรกนจะพดคยถกเถยงกนเรองปรชญา เชน รฐทดคออะไร รฐทดควรมความยตธรรมอยางไร พลเมองควรมเสรภาพอยางไร สามมหาปราชญในยคปรชญาการเมองคอ

-โสคราตส พดถงเสรภาพ ความยตธรรม -เพลโต (Plato) เขยนหนงสอชออตมรฐ (รฐในอดมคต)

ถอเปนตนนำาของสงคมนยมโลก เปนสงคมทมความเทาเทยมกน ไมมชนชน ไมมการเบยดเบยนกอบโกย ทกอยางเปนของสวนรวม ไมมทรพยสนสวนตว ทกคนเกดมาเพออทศชวตใหกบสวนรวม สงคมแบบนเรยกวาอตมรฐ สวนผปกครองทดทสดในความคดของเพลโตคอราชาปราชญ (Philosopher King) เปนผนำาทมความสามารถและความสจรตเทยงธรรม (เกง+ด)

-อรสโตเตล เชอวาการปกครองทดทสดคอ Polity เปนการปกครองโดยคนดซงไมวนวายเหมอน Democracy (ในทศนะ

183

ของอรสโตเตล Democracy ไมใชเรองด) อรสโตเตลแบงรปแบบการปกครองในสมยนนออกเปน 6 รปแบบ ไดแก

1) ปกครองโดยคน ๆ เดยวเปนการปกครองทดเรยกวาราชาธปไตย (Monarchy)

2) ปกครองโดยคน ๆ เดยวเปนการปกครองทไมดเรยกวา ทรราชย (Tyranny)

3) ปกครองโดยคนจำานวนนอย เปนการปกครองทดเรยกวาอภชนาธปไตย (Aristocracy)

4) ปกครองโดยคนจำานวนนอย ทำาเพอประโยชนสวนตว เรยกวาคณาธปไตย (Oligarchy)

5) ปกครองโดยคนจำานวนมาก เปนการปกครองทด เรยกวา Polity

6) ปกครองโดยคนจำานวนมาก เปนการปกครองทไมด ตางคนตางทำาเพอตวเอง เรยกวาประชาธปไตย (Democracy) แตวนนประชาธปไตยไดรบการยอมรบไปทวโลก เพราะถงทสดแลวเราทกคนกปกครองตนเองไมไดตองเลอกผแทนไปทำาหนาทแทน

ทตองพดเรองนเพราะรฐศาสตรทกเรองถอยกลบไปหาปรชญาการเมองไดทงสน หมายความวาทกเรองทรฐศาสตรสนใจศกษามปรชญาซอนอยเบองหลง ปรชญามความเปนนามธรรมดงนนเราตองทำาความเขาใจอยางลกซงเพอจะจบตองไดในสงทเปนรปธรรม เชน การเลอกตงคอรปธรรมของการเลอกผนำา ถามวาเราเลอกผนำาไปทำาไม ทำาไมเราตองยอมรบยกยองกระบวนการเลอกผนำา ทงนเพราะเราไมเชอวาผนำาคอผทมาจากฟากฟา เขาเปนคนธรรมดาสามญเหมอนเราทอาสาเขา

184

มานำาพาสงคมไปในทางทถกตอง ในเมอเขาไดรบฉนทานมตจากเราแลวกเปนผนำาเราไดภายใตระยะเวลาทกำาหนด เพราะเราเชอในปรชญาเชนนจงมกระบวนการเลอกตงขนมารองรบปรชญาการเลอกผนำา ถาเราไมเชอปรชญานการเลอกตงกไมมความหมายใด ๆ เหนไดวากจกรรม รปแบบทพฒนาขนในสมยหลงลวนพฒนามาจากปรชญาในยคดงเดมทงสน

ปรชญาการเมองมลกษณะสำาคญคอ1) เปนนามธรรม 2) เปน Normative มปทสถานสงสง เชน อตมรฐ เปน

สงคมทไรชนชน ไมมการกดขขมเหงซงกนและกน สงคมแบบนอาจจะไมมกไดแตเปนสงทคาดหวง สทธ เสรภาพ ความเสมอภาค ความยตธรรม ฯลฯ ลวนเปนปทสถานวาควรจะมไวเพอปกปองไมใหสงคมวนวาย ถามนษยตองอยภายใตอำานาจรฐแลวรฐควรมอำานาจแคไหนเพอไมใหละเมดสทธของความเปนปจเจก ถงวนนเรากยงพดกนอยวาประชาชนทวไปมสทธฟองรองรฐไดหรอไมกรณถกรฐละเมด เปนการพดในเชง Normative

3) ใหความสำาคญกบสงทควรจะเปน (Ought to Be) เชน

-ความยตธรรม -เสรภาพของประชาชน -เสรภาพในชวตและรางกาย เราฆาคนอนอาจจะมความผด

แตเราฆาตวตายไดเพราะเปนเสรภาพในชวตและรางกายของเรา หรอเราอยากจะตดนวตวเองรฐกเอาผดไมได การจะห เจาะจมกรฐกมาเอาผดไมไดเชนเดยวกน ในสงคโปรหามคนเคยวหมากฝรง จนในสมยเหมาเจอตงหามประชาชนเดนทางขามจงหวด

185

เหลานถอวากระทบกระเทอนสทธเสรภาพของปจเจกบคคลมาก เปนเรองของปรชญาการเมองทตองพจารณาใหลกซง เปนสงทควรจะเปนแตอาจจะไมเปนเชนนนกได อยางกรณหมอวสทธอยการ (ทนายความฝายรฐ) สงยกฟอง ทถกตดสนประหารชวตวนนเพราะญาตพนองของหมอผสพรเปนคนฟองเองเพอพทกษสทธของตนหลงจากทรฐยกฟองไปแลว

4) ตงคำาถามกบสงตาง ๆ ในสงคม เชน เหนปาย เขต“ทหารหามเขา กตองตงคำาถามวาถกหรอไม ดวยเหตผลใด อยด ”ๆ รฐจะมาเวนคนทดนโดยชดเชยใหตำา ๆ ไดหรอไม ประชาชนวนนเรมไมเชอฟงรฐและฟองรองกนไปจนกวาประชาชนจะไดรบการชดเชยจนพอใจ รฐไมสามารถใชอำานาจไดมากเหมอนในอดตอกตอไป สงเหลานเรมตนมาจากปรชญาการเมองเรองสทธ เสรภาพ ความเสมอภาค ความเปนธรรม ฉนทามตของคนในสงคม ฯลฯ ทรฐจะตองใหความสำาคญ

5) สอนปรชญากนในรปแบบบทสนทนาโตตอบกน (Dialogue) พดคยถกเถยงกนในเรองทควรจะมควรจะเปนในสงคม บางครงเถยงกนไปหาขอสรปไมไดแตกระบวนการทไดถกเถยงพดคยโตตอบกนนนทำาใหเกดปญญา

สรป รฐศาสตรยคปรชญาพยายามทำาความเขาใจในสงทเปนนามธรรม หลกคด หลกการทสงสงในเชงอดมคต สอนใหมนษยตงคำาถามกบสรรพสงทมอยวาถกวาควรหรอไม

การเรยนรฐศาสตรในวนนมวชาปรชญานอยลงเพราะคดวาเปนของเกาแก เปนสงปรกหกพงไมตองพดกนมาก ทำาใหทกคนลมความเปนปรชญาการเมองทซอนอยเบองหลงแลวกเรยนรฐศาสตรไมลกซง ไมเขาใจรากเหงาทมา อาจารยยงคงคดวา

186

ปรชญายงคงสำาคญอย เรยนการเมองไทยกตองเชอมโยงไปถงปรชญาการเมองใหได

2. ยคนตสถ�บน (Legal Institutional) สถาบนคอองคกรหรอกลไกในรปแบบของหนวยงาน เชน รฐบาล รฐสภา การเลอกตง พรรคการเมอง รฐศาสตรยคนมความชดเจนมากกวายคปรชญาการเมองทดเหมอนเปนเรองเพอ ๆ ฝน ๆ แตยคนตสถาบนจะเนนการสรางกลไกททำาหนาททางการเมอง เชน

-รฐบาล คอ คณะบคคลทำาหนาทในการบรหาร ควบคมการใชกฎหมาย (ในยคปรชญาการเมองจะพดถง Sovereignty เทานน แตยคนตสถาบนจะพดถงคณะบคคลททำาหนาทรกษาอำานาจสงสดของรฐเอาไว)

-รฐสภา คอ เวทสำาหรบตวแทนไดมาประชมตกลงกนในเรองสำาคญ ๆ ของชาต สมาชกมาจากการเลอกตง

-พรรคการเมอง คอ ทรวมสำาหรบประชาชนทมอดมการณเดยวกน

-รฐธรรมนญ กฎหมายตาง ๆ รฐศาสตรยคนแตกตางกบยคแรกอยางสนเชง ยคแรกเปน

นามธรรมแตยคนเปนรปธรรมจบตองได โดยเชอวาการสรางกลไกเชงสถาบนเหลานขนมาไดบานเมองจะสงบสข มนคงปลอดภย ประชาชนไดรบสทธเสรภาพตามทกำาหนดเอาไวทกประการ

3. ยคพฤตกรรมศ�สตร (Behavioralism) เรมตนในทศวรรษ 1960 มลกษณะสำาคญคอ

1) ใหความสนใจกบพฤตกรรม/การกระทำาทางการเมองของคน เชอวาบานเมองจะสงบสขไมใชเรองของการมสถาบน

187

กฎหมาย ไมใชเรองของปรชญาเพอ ๆ ฝน ๆ แตเปนเรองทวาประชาชนแสดงออกทางการเมองอยางไร สนใจความเปนจรงทางการเมองทคนในสงคมนน ๆ แสดงออกมา เชน ตนตวทางการเมองแคไหน ไปใชสทธเพราะอะไร รฐธรรมนญไมมผลบงคบใชอยางจรงจงเพราะเหตใด มปจจยใดททำาใหคนในสงคมไมเปนประชาธปไตย ทำาไมประชาธปไตยในพมาจงไมเหมอนในสหรฐอเมรกา ทำาไมประชาธปไตยจงไมเหมอนกบในเยอรมนทงทใชรฐธรรมนญเหมอนกนทกมาตรา รฐธรรมนญทนสมยพอ ๆ กน ทงนเพราะการกระทำาของคนไทยกบคนเยอรมนนนตางกน รฐศาสตรยคนจงเชอวาความเปนจรงทางการเมองในสงคมตาง ๆ อยบนพนฐานการกระทำาของคนในสงคมนน ๆ เปนหลก ไมใชนตสถาบนหรอความคดเชงปรชญา

พฤตกรรมครอบคลมถงความรสก ความเชอ คานยม อารมณ จารต ประเพณ ขนบ วฒนธรรมทางการเมอง คนไทยเชอในระบบเครอญาตพวกพองสงผลใหมพฤตกรรมทางการเมองทไมดบางอยาง แมวาเราจะเรยนหลกการทถกตองไปอยางไรแตในการปฏบตจรงยงเปนไปตามวฒนธรรมทางการเมองของคนไทยทฝงลกลงไปนานแลวแกไขไดยาก เชน ความเกรงใจเปนสมบตของผด ทำาใหเกดความไมเอาจรงเอาจงในหมคนไทย ไมเหมอนคนเยอรมนทไมมเรองน ไปยมเงนเขาแลวไมใชเจาหนกมาทวงตอหนาคนอนใหลกหนหนาแตก ซงคนไทยไมทำากนเพราะเกรงใจ มคนบอกวาบคลกภาพเฉพาะของคนไทยทไมเหมอนใครในโลกคอปากกบใจไมตรงกน ยมสยามของคนไทยมหลายความหมาย ยมแสยะ ยมเหยยดหยาม ยมเยาะเยยมากมายหลายประเภท และมการเลนพรรคเลนพวกมากตดอนดบตน ๆ

188

ของโลก คนไทยนนนบญาตกนหมดเปนพนองลงปานาอาซงฝรงไมมตรงน คนไมรจกกนมแต I กบ You เทานนจะไปเรยกพเรยกลงเรยกปาไมได ฝรงจะแบงชดเจนเปน Mother in Law ไมใชแมทใหกำาเนดจรง ๆ ระบบเครอญาตมประโยชนคอสมาชกมความใกลชดกน อบอน แตทางลบคอตองนบญาตกนวนวายไปหมด แมแตรชกาลท 5 คนไทยกดนไปเรยกพระองคทานวาเสดจพอ หรอเรยกกรมหลวงชมพรฯ วาเสดจเตย ซงสำานกพระราชวงหามประชาชนเรยกอยางนน พระองคทานไมไดเปนพอของเรา

เมอสภาวะสงคมไทยเปนสงคมนบญาตกสงผลใหการเมองไทยเปนเรองของญาตพนองพรรคพวก ทำาลายระบบคณธรรมในการทำางาน เมอระบบเสนสายเขาไปทำาลายความสามารถ

2) นำาหลกการทางวทยาศาสตร (Scientific Methods) เขามาผสมผสานการศกษารฐศาสตร เพอใหเกดความนาเชอถอ มระบบระเบยบในการคนควาทชดเจน

-ศกษาเพอสรางขออธบายเกยวกบการเมอง (ทฤษฎ) เปนยคทมทฤษฎการเมองเกดขนมากมาย เชน ทฤษฎระบบ ทฤษฎการตดสนใจ ทฤษฎพฒนาการทางการเมอง ทฤษฎวฒนธรรมทางการเมอง ทฤษฎเกม ฯลฯ เกด Approach หรอแนวการศกษารฐศาสตรหลากหลาย เปนยคทรฐศาสตรเจรญมากมนกทฤษฎเกดขนมากมาย อาท คารล ดอยช, เดวด อสตน, ลาพาลอมบารา, กาเบรยล อลมอนด, ฮนตงตน, เดวด แอพเตอร,ซดนย เวอรบา ฯลฯ สวนใหญเปนนกรฐศาสตรอเมรกนเนองจากอยในชวงสงครามเยนสหรฐฯ ตองการเอาชนะโซเวยตและจนจงสนบสนนการศกษาการเมองเปรยบเทยบในมหาวทยาลยทวสหรฐฯ

189

-นำาการวจยเชงปรมาณ (ตวเลข สถต) มาใชเพอสรางความนาเชอถอใหกบรฐศาสตร เอาตวเลขมาแทนทความเปนจรงทางการเมองกอใหเกดความนาเชอถอมากกวาแคคำาพด เชน ถาพดวาคนทงประเทศรกนายกฯ ทกษณฟงดไมนาเชอถอ ตองบอกวาคนทงประเทศจำานวน....คน คดเปนรอยละ.......รกนายกฯ ทกษณ ทเกลยดนายกฯ ทกษณมจำานวน........คน คดเปนรอยละ.....อยางนมความนาเชอถอมากกวาแคพดเฉย ๆ

-ใชกระบวนการอธบายหรอหาความจรงในสองลกษณะคอก. วธอนมาน / อปนย (Inductive) ศกษาขอเทจ

จรงเปนรายกรณหลาย ๆ กรณตางเวลาตางสถานท เมอไดผลตรงกนนำาไปสการสรางขอสรปทวไป (Generalization) อนจะนำาไปสการสรางทฤษฎ เชน ศกษาสงคมไทยพบวาถาคนมการศกษาสงขนจะมความตนตวทางการเมองมากขน พอไปศกษาในลาว กมพชา พมา อนโดนเซยกเปนเชนนเหมอนกนหมด สรปเปนขอสรปทวไปไดวาระดบการศกษามผลตอระดบการตนตวทางการเมองของคนในสงคม ถาอยากใหคนมสวนรวมทางการเมองสงขนกตองใหการศกษา ถาคนยงยากจน อานไมออกเขยนไมได ตองหากนไปวน ๆ ยอมไมเขาใจประชาธปไตย นอนหลบทบสทธเอาเสยดอ ๆ

ข. วธนรนย (Deductive) มขอสรปทวไปหรอทฤษฎอยแลว ๆ นำาไปศกษาตางกรรมตางวาระในพนทอน สถานการณอน เวลาอน ถาไดผลตรงกนแสดงวาทฤษฎนนยงใชได เรยกวาการพสจน/ยนยนทฤษฎ (Verified)

(จำางาย ๆ อปนยจากเลกไปใหญ นรนยจากใหญไปเลก)

190

-ศกษาพฤตกรรมทางการเมองโดยปราศจากคานยม (Value – free) ไมมคานยมของผศกษาเขาไปเกยวของเพราะจะทำาใหเกดอคต (Bias) แตการศกษาตามแนวพฤตกรรมศาสตรโดยนำาวธการทางวทยาศาสตรมาใชนนจะวากนไปตามความจรงทปรากฏ บานเมองเราตอนนเตมไปดวยอคตทรกทกษณกรกกนแรงทเกลยดกเกลยดแรง อยางทบางคนมองวารฐธรรมนญฉบบนเตมไปดวยอคต ตองการทำาลายนายกฯ ทกษณจงรางรฐธรรมนญดกเอาไวทกทาง เปนรฐธรรมนญทม Value Judgment ใสลงไปเยอะมากทง ๆ ทควรจะเขยนเฉพาะหลกการทวไปเทานน หลงจากทเราเจอรฐบาลทเขมแขงมากของนายกฯ ทกษณจนเกอบจะเปนเผดจการรฐสภาไป จำาตองรางใหรฐบาลเขมแขงนอยลง อำานาจนอยลง ถกตรวจสอบไดมากขน เชอวาถารฐธรรมนญผานหลงเลอกตงเรากตองไดรฐบาลผสมแบบเบยหวแตกพรรคนนนดพรรคนหนอยมาผสมกนแลวหานายกฯ คนกลาง อาจเปนพลเอกสนธ บณยรตกลนกได เขามาประคบประคองรฐนาวาใหลอยเทงเตงกนไปไมตางอะไรกบรฐบาลพลเอกเปรมเมอยสบกวาปกอน

รฐบาลผสมมลกษณะสำาคญคอออนแอ ตองขนกบสภาเปนหลก ใครหนออกไปสกสองพรรครฐบาลกลมแลว นคอความแยของรฐบาลผสม แตถาพรรคเดยวเขมแขงอยางไทยรกไทยและนายกฯ ทกษณกละเมดสทธประชาชนไปมากมายเหมอนกน รฐธรรมนญ 2550 ทำาใหฝายบรหารมอำานาจนอยลง สภามอำานาจในการควบคมตรวจสอบมากขน อภปรายนายกฯ และรฐมนตรงายขน ประชาชนเขาชอกนงายขน ตงกระทถามงายขน รฐบาลกออนยวบยาบ

191

3) ศกษาแบบเหตนำาไปสผล (Causality) ใชกระบวนการอธบายแบบ Logic Positivism เชอวาตองมตวแปรตน (เหต) ทนำาไปสตวแปรตาม เมอเกด A แลวตองเกด B (If A then B) เชน ระดบการศกษาสงกอใหเกดการตนตวทางการเมอง ถาอยากใหคนมความตนตวทางการเมองสงกตองอดฉดเรองการศกษาใหสงขน

จากลกษณะขางตนทำาใหรฐศาสตรยคพฤตกรรมศาสตรม Approach (แนวทางการศกษา แนวการวเคราะห แนวพนจ) เกดขนมากมาย รฐศาสตรมเนอหากวางขวางดงนนกอนจะศกษาในเรองใดตองม Approach ทจะไปใชศกษาเสยกอน เปรยบเสมอนแวนทหยบขนมามองการเมอง สวมแวนสใดกเหนการเมองเปนสนน และเราไมสามารถสวมแวนหลายอนไดในแตละครงไมเชนนนกคงมองการเมองมวไปหมด เชน ตองการศกษาการเมองไทยโดยใช Marxism Approach กตองมองเรองชนชนทเอารดเอาเปรยบกน ใช Approach กลมผลประโยชนกตองมองตวละครทเปนกลมผลประโยชนในระบบการเมอง วชานจงเปนวชาปพนเรอง Approach ใหนกศกษามแนวทางทหลากหลายในการวเคราะหการเมองใหไดอยางลกซงชดเจน สวนนกศกษาจะหยบ Approach ใดไปใชในการทำาสารนพนธกสดแทแตนกศกษาจะเลอก นกวชาการเองกแบง Approach ออกไปตาง ๆ กน อาจารยชอบของเจมส เอ. บลและโรเบรต ฮ�รทเกรฟ จเนยร (ดในเอกสารประกอบการบรรยายของอาจารยสทธพนธ หนา 37) ทแบงออกเปน 6 Approach ดงน

1. Approach พฒนาการทางการเมอง / ความทนสมยทางการเมอง (Political Modernization Approach) ใช

192

ทฤษฎของแซมมวล ฮนตงตน มาอธบาย ศกษาพฒนาการทจะนำาไปสประชาธปไตยในประเทศตาง ๆ ถาจะศกษาการเมองไทยสามารถนำา Approach นมาใชได

(ฮนตงตนยงมชวตอย ผลงานลาสดคอ The Clash of Civilization การปะทะกนระหวางวฒนธรรมโดยเฉพาะวฒนธรรมทนนยมกบมสลม การขบเครองบนไปชนตกเวลดเทรดมความหมายในเชงสญลกษณวามสลมหวรนแรงไมชอบทนนยมแบบฝรง)

2. Approach วฒนธรรมทางการเมองและกระบวนการหลอหลอมกลอมเกลา (Political Culture and Socialization Approach) นกทฤษฎในกลมนคอกาเบรยล อลมอนด, ซดนย เวอรบา, พาวเวลล คนไทยมวฒนธรรมการเมองแบบไพรฟา (Subjective Parochial Culture) ยอมรฐ ยอมผมอำานาจ ยอมเจานาย ยอมคนทเหนอกวาซงเปนอปสรรคอยางยงตอการพฒนาประชาธปไตย ตองสรางวฒนธรรมพลเมองทไมไดเปนแคไพรฟาหรอราษฎรทรอแจกผาหม แตมหนาทเขาไปมสวนรวมทางการเมองอยางเขมขนในการตรวจสอบอำานาจรฐ ตอตานนายทนทเอาเปรยบ รวมกนรกษาทรพยากรธรรมชาตและชมชนดวยตวเอง

3. Group Approach (แนววเคราะหเชงกลม) เชอวา มนษยทกคนมผลประโยชน สงคมเปนทรวมของความรวมมอหรอขดแยงเรองผลประโยชน

4. Political Elite Approach (แนววเคราะหเชงชนชนนำาทางการเมอง) เปนแวนทตรงขามกบ Group Approach ชนชนนำาเปนคนทมอำานาจวาสนา เปนคนมงคงรำารวย ชาต

193

ตระกลสง มการศกษาด เปนคนกลมนอยทผกขาดอำานาจไวเพยงกลมเดยว เปนผกมชะตากรรมของสงคม นกวชาการในกลมนเชน มอสกา, พาเรโต Approach นสามารถศกษาไดทงสงคมและองคกร เชน ศกษา Elite ของพรรคการเมอง ไดแก หวหนาพรรค เลขาธการพรรค กรรมการบรหารบางคนทรวยและเปนถงเงนของพรรค คนเหลานมเพยงไมกคนทกมชะตากรรมของพรรคไมใชคนธรรมดา ๆ ทเปนสมาชกพรรค

5. Class Analysis Approach (แนววเคราะหเชงชนชน) ใชทฤษฎของคารล มารกซ มาอธบาย

6. Functionalism and Systems Approach (แนววเคราะหเชงโครงสรางหนาทและระบบ) นกทฤษฎในกลมนคอทาลคอต พารสน, กาเบรยล อลมอนด วเคราะหจากโครงสรางหนาทของสงคม เชน พรรคการเมอง ระบบราชการ ครอบครว ฯลฯ ทำาหนาทหรอไม อาจจะพจารณาควบคไปกบแนววเคราะหเชงระบบของเดวด อสตน ตามภาพ

4. รฐศ�สตรยคหลงพฤตกรรมศ�สตร (Post Behavioralism) เปนยคทนกรฐศาสตรเรมตงคำาถามวาการพดเรองความเปนจรงทางการเมองโดยใชกระบวนการ

Inputs-

ระบบการเมอง(Conv

Outputs

-นโยบาย

Feedback

Enviro

194

อธบายทเปนวทยาศาสตรนนเปนจรงหรอไม รฐศาสตรปลอดจากคานยมจรงหรอ เราสามารถนำาทฤษฎขนาดใหญมานรนยใหเกดความเปนจรงอยางชดเจนตรงตามทฤษฎไดจรงหรอไม เชน เรานำาทฤษฎประชาธปไตยทสรางโดยนกวชาการอเมรกนมาใชในสงคมดอยพฒนาในเอเชยไดจรงหรอ คำาถามแบบนเรมทำาใหนกรฐศาสตรยคพฤตกรรมศาสตรหาคำาตอบไมได เมอทฤษฎทมากมายกายกองในยคพฤตกรรมศาสตรกลบอธบายความจรงทางการเมองไดไมมากนก เชน มการเลอกตงแตซอสทธขายเสยง มการเลอกตงสลบกบการยดอำานาจในประเทศดอยพฒนาหลายๆ ประเทศเหมอนกนหมด พรรคการเมองกลบกลายเปนบรษทของนกธรกจนายทนเพยงหยบมอเดยว ทำาไมถงเปนเชนนน ถอเปนความลมเหลวทางวชาการททฤษฎไมสามารถพฒนาการเมองไดจรงตามทนกพฤตกรรมศาสตรเคยพดเอาไว รฐบาลหลาย ๆ ประเทศทวโลกจงไมนยมนำานกรฐศาสตรไปเปนทปรกษาเพราะพดแตปญหาไมเคยบอกทางแกไข สเอานกเศรษฐศาสตรมาเปนทปรกษาไมไดเขาจะบอกเลยวาเงนเฟอ เงนฝดตองแกไขอยางไร ควรมทนสำารองเทาใด

ลกษณะสำาคญของการศกษาในยคหลงพฤตกรรมศาสตร1. ยอมรบวาวชารฐศาสตรวากนดวยเรอง Value ไม

สามารถปลอดจาก Value ไปไดเลย รฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมศาสตรจงเรมมองกนใหมวาไมตองสรางทฤษฎขนาดใหญทนำาไปใชไดทวโลกเพราะมนอาจไมเปนไปเชนนน ระบบการเมองของเดวด อสตนอาจใชไดเฉพาะสงคมอเมรกนแตอาจใชอธบายสงคมอนไมไดเลยกได

195

อยางประชาธปไตยถามองในกรอบของพฤตกรรมศาสตรคอการเลอกตง ส.ส. ส.ว. มพรรคการเมอง มองเปนสตรสำาเรจ แตเมอมกลไกเหลานแลวกลบไมไดชวยใหบานเมองเปนประชาธปไตยจรง ๆ มหนำาซำายงกลบไปเปนเครองมอของคนทฉลาดกวา รวยกวาดวยซำา หรอพรรคการเมองเปนกลไกสำาคญของประชาธปไตยทวโลก แตการมพรรคการเมองกไมไดหมายความวาจะมประชาธปไตยในเนอแท ถามองตามกรอบโครงสรางหนาทพรรคการเมองมหนาท

-คดสรรคนดมความสามารถเขาสระบบการเมอง -รวบรวมผลประโยชนของคนแตละกลม -ศกษาปญหาบานเมองในทก ๆ มตแลวเสนอทางแกในรป

ของนโยบาย เพราะฉะนนพรรคการเมองจะมาใหเราเหนหนาเฉพาะชวงทม

การเลอกตงไมได ในเยอรมนพรรคการเมองจะตงมลนธทำางานเพอสงคมทกมต พรรคกรนเขาไปเชอมโยงกบขบวนการเคลอนไหวทางสงคมไมไดเปนพรรคของคนรวยทหาคะแนนเสยงเฉพาะชวงเลอกตงแตทำางานเพอสงคมตลอดเวลา เรองนเปนปญหาใหญของสงคมไทย

โดยหลกการพรรคการเมองทกพรรคตางแยงชงอำานาจรฐผานกระบวนการเลอกตง โดยนำาเสนอคนดและนโยบายเพอแกปญหาของประเทศ ภายในพรรคเปนทรวมผลประโยชนของกลมผลประโยชนแตละกลม เชน พรรคกรรมกรดแลผลประโยชนของกรรมกร พรรคเกษตรกรดแลผลประโยชนของชาวนา ผลประโยชนเหลานพรรคตองกลนกรองมาเปนนโยบาย เมอไดอำานาจมาแลวกบรหารประเทศไปตามนโยบายนน

196

นคอหลกการทเปน Grand Theory แตบานเราไมไดเปนไปตามนน มพรรคการเมองเหมอนเขากจรงแตพรรคอาจจะไมไดเลอกคนดมาสงกดกได นโยบายกไมเหนชดเจน ไมมพรรคไหนทมนโยบายเรองเดกและการศกษาทชดเจน แตเตมไปดวยคำาพดทสวยหร นายอภสทธ เวชชาชวะกพดแบบกวาง ๆ เบลอ ๆ โดยทไมรวาจะทำาอยางไร ยงไมมแผนทเปนรปธรรม เปนแคความฝน ตอนนายกฯ ทกษณเขามาทำานโยบายเปนเรองเปนราวกโดนถลม ทง ๆ ทพรรคไทยรกไทยคอนขางทำานโยบายออกมาชดเจนเปนรปธรรมทสดแมจะเปนประชานยมกตาม

ในบานเรากลมผลประโยชนยงไมเชอมโยงกบพรรคการเมอง อยางสภาอตสาหกรรมกอยลอย ๆ อาจจะบรจาคเงนใหพรรคการเมองบางแตกบรจาคใหทกพรรค พรรคใดไดเปนรฐบาลกปลอดภยหมด เมอไมมกลมผลประโยชนเชอมโยงภายในพรรคการเมองไทยจงเตมไปดวยมง คอคนแตละกลมทมผลประโยชนเฉพาะมารวมกนชวคราวไมใชผลประโยชนในเชงอดมการณ

2. เอาปญหาเปนตวตง (Problem Oriented) แลวศกษาเพอหาความจรงนำาไปสการนำาเสนอทางออกแทนการใชทฤษฎเปนตวตง (Theory Oriented) เชน ศกษาวาสงคมพมาไมเปนประชาธปไตยเพอทจะหาทางแกไขทเหมาะสม หรอทำาอยางไรจะใหพรรคการเมองไทยเปนทพงพงของสงคมได อยาลมวาพรรคการเมองไทยไมไดเกดจากอดมการณตงชอใหสวยหรเทานนแตอดมการณไมม ไมสะทอนประโยชนของคนสวนใหญ

3. ศกษาในแนวสหวทยาการ / พหวทยาการ (Interdisciplinary) นำาสาขาวชาตาง ๆ ทเกยวของมาใชแก

197

ปญหา รฐศาสตรอยางเดยวไมสามารถแกปญหาการเมองทเกดขนได เชน ไมวาจะรางรฐธรรมนญใหสวยหรอยางไรการเมองไทยกยงเปนอยางน เปนผลคาบเกยวกนระหวางเศรษฐกจ สงคม การเมอง วฒนธรรม ความเชอ ประวตศาสตร บรบทแวดลอมอน ๆ การแกปญหาตองนำาศาสตรหลาย ๆ แขนงมาผสมกลมกลนกนไมใชรฐศาสตรเพยว ๆ

4. ไมเนนตวเลข หนมาใชการวจยเชงคณภาพมากขน เชน ศกษาหมบานไทยในชนบทโดยลงไปสมผสกบความเปนจรงในหมบานอยางไมมงหวงวาจะสรางทฤษฎทนำาไปใชทวโลกเพราะทำาไมได หมบานไทย หมบานเกาหล หมบานบราซลยอมแตกตางกนมากมาย หรอศกษาเรองคอรรปชนในเมองไทยกเพอแกปญหาการคอรรปชนในลลวง ไมมงหวงจะสรางทฤษฎเพออธบายการคอรรปชนทวโลก

อยางไรกตามไมไดหมายความวาพฤตกรรมศาสตรจะหมดความสำาคญลงไปเลย ยงคงมประโยชนในการอธบายอยมาก แตนกรฐศาสตรเรองตงคำาถามวาพฤตกรรมศาสตรจะนำาไปศกษารายละเอยดของการเมองแตละประเทศทซบซอนแตกตางกนไดหรอไม เปนผลใหการศกษารฐศาสตรเรมเปลยนแปลงหนมาศกษาปญหาในแตละสงคมลกซงลงไปแทนการสรางทฤษฎขนาดใหญแทน ทำาการวจยเชงคณภาพแทนเชงปรมาณ อยางการทำาโพลเปนการทำาวจยเชงปรมาณทบอกกระแสความคดเหนของคนในสงคมในชวงเวลาหนงเทานน แตไมสามารถบอกสาเหตของปญหาได

รฐศาสตรเปนศาสตรออน (Soft Science) ไมแมนยำา เทยงตรง ชดเจนอยางวทยาศาสตรทเปนศาสตรแขง (Hard

198

Science) มทฤษฎกเปนทฤษฎแบบเทยม ๆ ใชไมไดในทกท ถงปจจบนรฐศาสตรยคพฤตกรรมศาสตรใชวาจะจบสนลงไปอยางเดดขาด แตเปนการทบซอนกนอยระหวางพฤตกรรมศาสตรกบหลงพฤตกรรมศาสตรและอาจจะยอนกลบไปหายคปรชญาการเมองไดดวยเชนกน เปนการนำาบางปรชญาทเคยพดกนไวมาพดใหม เชน ประชาสงคม สทธพลเมอง ทมาพดในนามของชมชนเขมแขง อธบายชมชนแตละทแตละแหงตามลกษณะทเปน

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตรApproaches to Political Scienceอ�จ�รย ดร.สช�ต ศรย�รณย วนท 11 สงห�คม

พ.ศ. 2550 ภ�คบ�ย

Systems Approach

แมเดวด อสตนจะพดเรองนมาตงแต ค.ศ. 1965 แตแนววเคราะห/ทฤษฎเชงระบบกยงอธบายภาพความเชอมโยงทางการเมองได จากแผนภาพอธบายไดวา ระบบการเมองประกอบดวยหาสวนคอ

1. Inputs ปจจยนำาเขา ประกอบดวย

Inputs-

ระบบการเมอง(Conv

Outputs

-นโยบาย

Feedback

Enviro

199

-Demand ขอเรยกรองตองการของประชาชน เชน ออกไปประทวงตอตานเขอน

-Support การสนบสนน 2. Political Process/Conversion Process

กระบวนการตดสนใจแปรเปลยน Inputs ออกมาเปน Output ซงกระทำาโดยรฐบาล บางครงเรยกวา Black Box เพราะรฐบาลตดสนใจอยางไรไมมใครร

3. Output อาจออกมาในรปกฎหมาย นโยบาย พระราชบญญต มาตรการ แนวทางการแกไขปญหา ฯลฯ

4. Feedback Output จะเปน Feedback กลบเขาไปเปน Inputs

5. Environment สภาพแวดลอมทงภายในและภายนอก สภาพแวดลอมภายใน เชน-วฒนธรรม ประเพณ-บคลกภาพของคน -ความรสกนกคดของคนในสงคมฯลฯสภาพแวดลอมภายนอก เชน -มหาอำานาจ -โลกาภวตน -ทนนยมโลก -ขอตกลงการคาเสรฯลฯระบบตองอยภายใตสภาพแวดลอม กระบวนการตดสนใจ

แปรเปลยน Inputs ออกมาเปน Output ของระบบนนตองทำา

200

ภายใตสภาพแวดลอมซงจะเปนแรงกดดนใหระบบตองรกษาดลภาพ (Equilibrium) เอาไวใหได ระบบการเมองจะอยไดเมอม Demand และ Support พอสมควร เมอไหรท Demand มมากจนระบบการเมองตอบสนองไมไดระบบกจะลมสลายไป การรฐประหารของทหารเปนปจจยจากไหนกไมรทเขามาลมกระดานทำาใหระบบตองพงไป ทหารไมไดมหนาทปกครองประเทศแตมหนาททำาลายลางศตรภายนอก การททหารเขามาลมกระดานเปนการแกปญหานอกระบบนอกรฐธรรมนญ เหตการณ 14 ตลาฯ พฤษภาฯ ทมฬทตองลมตายกนมากเพราะทหารทำาแบบน โชคดทปจจบน คมช.ไมไดทำาถงขนนนเพราะทหารยดอำานาจไดหมด แตถาทกษณสขนมาในเหตการณวนท 19 โดยใชทหารอกกลมหนงแลวอะไรจะเกดขน ตองมคนบาดเจบลมตายกนอกมาก ดงนนเมอยดอำานาจไดเตรยมทหารรนทกษณจงถกโยกยายไมใหคมกองกำาลง เพอปองกนไมใหเกดปจจยทจะทำาใหระบบเสยสมดลอก

(นกศกษาควรเตรยมไวสก 2 – 3 Approach สำาหรบการสอบ เชน แนววเคราะหเชงกลม แนววเคราะหเชงวฒนธรรมทางการเมอง)

ชวงนเปนคำาถามและการแสดงความคดเหนของนกศกษาคณพงษศกด จากสโขทย รางรฐธรรมนญ พ– .ศ. 2550

ทจะลงมตในวนท 19 สงหาคมนถาผานประชามตแบบเปอรเซนตนอยจะกระทบตอการเมองอยางไร

อาจารย ผานกคอผาน กมการเลอกตง แตตอนนยงไมร –วาใครเปนใคร จะโยกยายรวมตวกนยงไง ใครจะไดนำาเลยงจากทอไหน แตตองมการเลอกตงแน ๆ แลวจะไดรฐบาลผสมเพราะ

201

ไมมพรรคไหนกลมไหนไดเสยงขางมากเดดขาด รฐธรรมนญฉบบนเกดจาก Value Judgment ของคนรางทกลวรฐบาลเสยงขางมาก จรง ๆ อาจารยนรนตซงเปนอาจารยของอาจารยกชวนอาจารยไปชวยรางอย แตอาจารยปฏเสธบอกวาตนสอนเรองประชาธปไตยแตยงมการรฐประหารกสะเทอนใจไปเหมอนกน อาจารยเคยเชอวาทหารจะไมมาแทรกแซงการเมองกลายเปนวาอาจารยสอนผด อธบายผด วนท 20 หลงรฐประหารอาจารยนอนอยบานไมทำาอะไรเลย แลวโทรไปยกเลกบรรยายวชาการเมองไทยทวทยาเขตบางนาบอกวาอาจารยไมสบาย แตจรง ๆ แลวสบายดอาบนำาหมาอยบานทำาใจใหสบาย ๆ ไมอยากจะคดวาตอไปการเมองไทยจะเปนอยางไร

จรง ๆ แลวอาจารยกไมไดรกทกษณแตไมอยากเหนบานเมองถอยหลงไปสระบอบเกาททหารเปนใหญ เพราะทหารคงไมสามารถบรหารประเทศไดยงยน คดไมออกจรง ๆ วามปจจยใดทำาใหทหารลกขนมารฐประหารอกทง ๆ ทเราหางมนไปถง 15 ป และรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 กเปนรฐธรรมนญทดมากฉบบหนงของโลกและของประเทศไทย ขอเสยทเกดขนจะโทษรฐธรรมนญไมไดตองโทษพฤตกรรมของนายกฯ ทกษณและอกหลาย ๆ ฝายรวมทงคนไทยทงหมด แตจะใหอาจารยทำาใจยอมรบวาการรฐประหารเปนการแกไขปญหาของประเทศกทำาใจลำาบากเหมอนกนในฐานะของคนเรยนรฐศาสตร อาจารยอยากใหบานเมองเปลยนแปลงดวยวถทางของมนเอง เชน เอารฐบาลออกดวยเสยงขางมากของสภา รฐบาลยอมลาออกดวยมารยาททางการเมอง รฐบาลถกใหออกดวยมาตรการ Check and Balance โดยกลไกอน ๆ นายกฯ ตองไปขนศาลรฐธรรมนญ

202

เพราะทจรตคอรรปชน รฐมนตรถกตดสนจำาคกโดยศาลอาญา อาจารยอยากเหนวธนมากกวาเอารถถงมาไลซงเปนวธการยอนยคทำาใหบานเมองเราเปนเหมอนพมา

วนแรกทอาจารยไดขาวรฐประหารจากคณะทตงชอยาวเหยยด มคำาวาพระมหากษตรยเปนประมขทกคำา ฟงแลวกเหมอนชอรฐบาลพมาพวก SLORC อะไรทำานองนนฟงแลวสะเทอนใจ เพราะเราเปนประชาธปไตยมานมนานแลว การเหลงอำานาจของนายกฯ ทมาจากการเลอกตงดวยคะแนนเสยงเดดขาดกเปนบทเรยนสอนทกคน แตไมไดหมายความวาเราควรเอาดอกไมไปใหทหารทกครง ไมเชนนนแลวเมอระบบการเมองเสยสมดลคนไทยกจะออกมาเรยกรองใหพลเอกสกคนหนงรฐประหารลมกระดานอกซงไมใชวถทางทถกตอง โดยเฉพาะกบคนเรยนรฐศาสตรอาจารยไมอยากใหคดอยางนน ทหารไมไดมหนาทถอปนเอารถถงไปไลรฐบาล บานเมองควรเปลยนแปลงตามวถทางของมน

รฐธรรมนญ 2540 ใหอำานาจ ส.ว.มากในการคดเลอกคนเขาสระบบการตรวจสอบ แตส.ว. ชดนกหนอมแนมกลายเปนสภาทาสไป นคอผลขางเคยงทเกดจากรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 ทำาใหกระบวนการตรวจสอบถวงดลการใชอำานาจจงไมเกด อาจารยนรนตจงระวงมากในการราง รธน. 2550 แตทกคนกกลวทกษณ กลวการครอบงำาจะกลบมาอก วนนคนไทยกลวเสยงขางมากจนฟนธงไดวาหลงเลอกตงเราจะไดรฐบาลผสมทออนแอมาก นกการเมองกหนาเดม ทหารคงไมกลบเขากรมกองทนทคงตอสายไปหาใครตอใคร อาจารยคดวาหวยนาจะออกทนายชวน หลกภย ไมนาจะเปนนายอภสทธทยงขาดบารม เปนนกวชาการทพดอะไรอมครมไมมทางแกทางออกอะไรมากนก คนแบบนสอน

203

หนงสอเกงแตถาใหบรหารประเทศประชาชนกไมคอยมนใจ พรรคประชาธปตยตอนนกตองรกษาตว ทหารเองกมนใจวาถาประชาธปตยไดคะแนนเสยงมากทสดผสมกบนายบรรหารและคนอน ๆ เปนรฐบาลผสมสพรรคกเปนไปไดแลวไมเอาคนทหารเทานกอยกนได สมานฉนทอยางแทจรง ประชาชน Happy ไดเลอกตง อาจสงวนตำาแหนงรองนายกฯ ฝายความมนคงใหพลเอกสนธควบรฐมนตรกลาโหมกได แคนภาพกออกมาดดลงตว เรากเรยนรฐศาสตรกนตอไป อาจารยกสอนหนงสอไปเรอย ๆ เขากบยคเศรษฐกจพอเพยง ถงทสดการเมองกไมใชเรองทจะมาเอาเปนเอาตาย เวนแตวานายกฯ ทกษณจะกลบมาเอาเรองซงกคงยาก แคดแลสมาคมกอลฟและทมฟตบอล ตงมลนธดแลเดกคงจะสนกกวา เงนทองกเหลอกนเหลอใช แตยงมอทธพลตอทอหาลกนองเกาไดอกมาก การจะเอาคนคงไมใชวฒนธรรมของคนไทย

สโขทย สงสำาคญทยงเปนอปสรรคตอประชาธปไตยไทยม–อะไรบาง

อาจารย มเยอะ แต ณ วนนถอวาการเมองเรามคณภาพ–มากขน แคตวนกการเมองกมวสยทศนดขน มคณภาพสงขน วฒการศกษาสงขน พดจานาฟงทนสมยมภาพลกษณทด แตกอาจมบางคนโกงเกงขน เนยนขน ผลประโยชนทบซอนหนกขน ไมกนกนตรง ๆ แตมนโยบาย Mega Project ทเลนแรแปรธาตไดมากมาย เอาทรพยสนของชาตเขาตลาดหนแลวใหพรรคพวกตวเองไปซอซงการจะจบไดไลทนนนยากมาก

เมอนกการเมองมวสยทศนในการโกงประเทศมากขนเราจงตองมองคกรตรวจสอบทเขมขนขน อำานาจตลาการตองลกขน

204

ปรบระบบตวเองเพอใหไลทนนกการเมอง ตองมผเชยวชาญเขาไปตรวจสอบชนดจบไดไลทน นายกฯ ทกษณถาไมถอดไมลแกอำานาจคงไมสะดดแบบน เพราะจรง ๆ แลวนายกฯ ทกษณเปนคนทมความสามารถมาก เกง กลา หลายเรองทคนอนทำาไมไดทานกทำาได ทงนายชวนชนดไมเหนฝนเลยทเดยว นายชวนอาจจะเปนคนดแตไมเหมาะกบยคสมยโลกาภวตนทบานเมองตองแขงขนสง นายกฯ ทกษณเปนคนคดเรว ทำาเรว กลาคดนอกกรอบ กรอบอะไรทเปนอปสรรคกรอทงไป แตความเรวกยอนมาทมแทงตวเองใหตองหกลมเมอมองไมเหนหวอำานาจเกาหรอสถาบนดงเดมของชาต การ Action กบปญหาอยางรวดเรวของนายกฯ ทกษณทำาใหมโอกาสพลาดมาก ทสดแลวสงคมไทยกยงเปนสงคมอนรกษนยม ยดตวบคคล ยดสถาบนดงเดม จงไมฉลาดเลยทจะไปปะทะกบองคมนตรซงเปนสถาบนทใกลชดกบสถาบนสงสดของประเทศ แคพดวาโจรกระจอกกยงเกดปญหาจนถงทกวนน

อาจารยมองวานายกฯ ทกษณเกงมาก แตนายชวนคงจะกลบมาเพอรกษารอยตอตรงนไวชวคราว คงไมมใครเหมาะกวานอกแลว หรออาจจะมคนนอกทเปนปารตลสตจากพรรคใดพรรคหนง นกรฐศาสตรเมองไทยหวงวาระบบการเมองเราจะเปนอมาตยาธปไตยครงใบเหมอนสมยปาเปรม คอตองหาคนกลาง ๆ มาเปนนายกฯ ไมใชนกการเมองโดยแท หรอนกการเมองทมอยคนททหารรบไดอยางนายชวน วนนนายชวนเนอหอมมากภาพลกษณด บานเมองเรากำาลงยอนกลบไปสยคทไมตองการนายกฯ เกงมากเพราะเราเขดกบคนเกงแบบทกษณ เอานายกฯ ท Slow

205

Down ซงนายชวนเหมาะทสด ประชาธปตยกรตวดวาหวยตองไปออกทตวเอง

ศรสะเกษ ประเทศไทยไมอาจไปทนสหรฐฯ และยโรปเพราะ–อะไร ยกตวอยางใหชดเจน

อาจารย ในยคพฤตกรรมศาสตรนกวชาการอเมรกนชน–นำามวาระซอนเรนในทฤษฎของตนคอตองการทำาใหประเทศทยงไมเปนประชาธปไตยเปนประชาธปไตยเหมอนกบสหรฐฯ เราเคยฝนอยากมพรรคการเมองสองพรรคเปนตวของคนทงประเทศเหมอนเดโมแครตกบรพบลกน แตกเปนไมไดเพราะพรรคการเมองไทยไมไดตงจากฐานอดมการณ พรรคการเมองบานเราจะกพรรคกลวนแลวแตเปนพรรคนายทนทงสน ทำาใหนกการเมองเปนทรงเกยจเดยดฉนท แมแตขาราชการกรงเกยจนกการเมองทตองยอมเพราะเขามาเปนนายเทานนไมไดเคารพวาเปน ส.ส.ทมาจากการเลอกตงของประชาชน

ศรสะเกษ ผมบารมนอกรฐธรรมนญคอการตอทอระหวาง–อำานาจเกากบอำานาจใหมหรอไม

อาจารย การศกษาการเมองไทยตองไมใชทฤษฎตะวนตก–ลวน ๆ เพราะบางครงไมสอดคลองกบบรบทของสงคมไทย อยางนายกฯ ทกษณถอวาตนเองมาจากเสยงขางมาก ประชาชนเลอกมาตง 16 ลานเสยง ระยะหลงทำางานไมคอยฟงเสยงประชาชนแตฟงหมอดมากกวา และไมคอยฟงทปรกษา นสยคนไทยนนไมชอบคนเหลงแตชอบคนออนนอมถอมตนไมวาจะยงใหญสกเพยงใดกตาม หลายครงทนายกฯ ทกษณทำาตวไมเรยบรอย เชน ในวนซอมพธฉลองสรราชสมบตนายกฯ ทกษณแตงตวไปรเวทมาแลวสวมครยทบ เวลาเดนกไมเรยบรอยเหมอน

206

นกเลง อาจารยเหนแวบกเซนสเลยวาไมเรยบรอย คนไทยไมชอบคนแบบน สงคมไทยจะมองขามสถาบนกษตรย ระบบราชการและกองทพไปไมไดเลย นายกฯ ชาตชายเคยมบทเรยนในการเอนเอยงไปทางนกธรกจมากจนไมสนใจกองทพ พอจะเอาพลเอกอาทตยไปนงเปนรฐมนตรกลาโหมกโดนยดอำานาจในวนนนเลย เรองแบบนฝรงไมเขาใจแนนอน และสงคมไทยกไมกลาพดตรง ๆ วานายกฯ ทกษณขดกบพลเอกเปรมหรอขดกบสถาบน แตมนเปนเรองทซอนเงอนอยในสงคมไทยทเราตองเขาใจ การทพลเอกเปรมเดนสายปาฐกถาพเศษทกเหลาทพนนมความหมาย เปนสญญาณอยางหนงทางการเมองวาตองเกดอะไรขนแน ๆ ทานไมเคยแสดงอาการแบบนมากอน เปนการแสดงสญญาณใหคนทงประเทศไดรวาการเมองตองถงจดเปลยนแลว นกศกษาวาใชหรอไม นคอทมาของรฐประหาร 19 กนยาฯ ทเงอนไขหลาย ๆ อยางผสมผสานกนอยางสกงอม สวนเรองการโกงกนนนมาทหลงเพอใหการรฐประหารมความชอบธรรมในสายตาของคนสวนใหญ

นกศกษา กรณหมอวสทธทอยการไมสงฟองแลวพอหมอ–ผสพรฟองเอง ถามวาอยการบกพรองตอหนาทหรอไม

อาจารย ไมใช เปนเรองของดลพนจ กระบวนการยตธรรม–ในภาพใหญมตำารวจเปนขนท 1 อยการขนท 2 และตลาการในขนท 3 อาจารยคดวากฎหมายเมองไทยทนสมยมากทเปดชองใหผเสยหายฟองรองเองไดซงบางประเทศยงไมม เรองนตองยกประโยชนใหอาจารยคณต ณ นคร อดตอยการสงสดทเปนผรเรมปฏรประบบอยการใหมเกอบหมด ทานเคยพดวาอยการไมใชบรษไปรษณยนำาคดจากตำารวจขนสศาลแลวไมทำาอะไรเลย อยการมดลพนจของตนเองในการใหความเหนวาโจทกหรอจำาเลยไดรบ

207

ความยตธรรมอยางไรบาง และมการคานอำานาจกนระหวางอยการกบตำารวจ เราจงไมอาจพดไดวาอยการบกพรอง เปนดลพนจทอยการสามารถทำาได และเปดชองใหจำาเลยฟองเอง แตอยการกเสยงตอการถกประณามจากสงคม

นกศกษา มาตรา – 84 (8) เรองสภาเกษตรกรท รธน. 2540 ไมไดบญญตเอาไว รฐบาลกอนทำาสญญา FTA กบจนและญปนสงสยวารฐบาลไปเจรจาเองหรอมตวแทนเกษตรกรไปดวยหรอไม แลวเกษตรกรไทยจะไดเปรยบหรอเสยเปรยบอยางไร

อาจารย เกษตรกรไมมกลมผลประโยชนทจะดแลเรองผล–ประโยชนของตนเองอยางแทจรง สภาเกษตรกรจะเปนตวอกษรในรฐธรรมนญไปอกหลายปถารฐบาลไมใหความสนใจ อาจารยไมคดวาจะมตวแทนเกษตรกรเขาไปนงในการเจรจา FTA ตราบใดทพรรคการเมองยงไมลงไปถงปญหารากหญา ไมเหมอนกบสภาอตสาหกรรมหรอสมาคมธนาคารไทย ทเดอดรอนเมอไหรออกโรงทนทและรฐมนตรคลงตองฟง สงทเขยนไวในรฐธรรมนญจะเปนประเดนใหสงคมไดทวงถามวารฐบาลมนโยบายเกยวกบเรองเกษตรกรอยางไร ลองถามนายสเทพ เทอกสบรรณวาทรฐมนตรเกษตรฯ ด

ขอนแกน เศรษฐกจพอเพยงจะสามารถแขงขนกบตาง–ประเทศไดหรอไม

อาจารย เศรษฐกจพอเพยงไมไดเอาไวแขงกบตาง–ประเทศ แตเปนเศรษฐกจในประเทศทเรารกนรอยอยางพอเพยงและพงตนเอง ใชเทคโนโลยภายในไมตองพงพาตางประเทศมากนก ใหคนทองถนสามารถทำางานในทองถนได การผลตเพอการ

208

สงออกกเปนอกสวนหนงทตองไปแขงกบตางประเทศ อนนพอเพยงไมได ตองสยบตาทกอยาง

โคราช ทำาไมพรรคไทยรกไทยจงออกมารณรงคไมรบราง –รธน.

อาจารย เพราะเสยอำานาจ อาจารยวาเขาคงนกไมถงวา–การเมองไทยจะมรฐประหาร

ร.ต.อ.นพดล หลงรบราง คมช– .จะยงอยหรอไม ในรปแบบใด

อาจารย เขาใจวาเมอรฐธรรมนญประกาศใช คมช– . ตองหมดอำานาจทนท ทกอยางเขาสสภาวะปกต สนช.กรกษาการไปจนกวาจะมสภาชดใหม

Quiz: วชารฐศาสตรมแนวทางการศกษาหรอแนววเคราะห (Approaches) มากมายหลายแนว หากเราจะทำาความเขาใจการเปลยนแปลงทางการเมองไทย นกศกษาคดวาเราควรจะใชแนวการวเคราะหใดมาเปนกรอบในการศกษาคำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ. วฒศกด ล�ภเจรญทรพย วนท 10 สงห�คม

พ.ศ. 2550

อาจารยแนะนำาในการเรยนวา การมาเรยนเปนชวงเวลาทดทสดในชวตทนกศกษาจะไดมโอกาสอานหนงสอ อาจารยจงอยากใหอานหนงสอกนใหมาก หนงสอคอเพอนทดทสด ยงมาเรยนรฐศาสตรยงตองอานหนงสอ เพราะขอโตแยงในทางรฐศาสตรจะ

209

มมาก เปนวชาทตอใชการถกเถยง การอานมากจะทำาใหเกดมมมองตอขอโตแยงเหลานน

เชนประเดนคำาถามวาการปกครองแบบไหนคอการปกครองทดทสด กยงไมมคำาตอบจนกระทงเดยวน แมในปจจบนจะบอกวาประชาธปไตยคอการปกครองทเลวนอยทสด แตประชาธปไตยในแตละประเทศแตละสงคมกมความแตกตางกน

วชารฐศาสตรมความแตกตางกบวชานตศาสตรตรงทรฐศาสตรเปนวชาทพยายามแสวงหาหลกการตางๆ ทยงเปนทโตเถยงกนอย สวนนตศาสตรหลกการตางๆทเปนหลกนตธรรมนนเปนหลกการทมขอสรปแลวจงสรปเปนขอกฎหมาย รฐศาสตรจงเปนวชาทตองคนหา

อยางไรกตาม หลกการทางรฐศาสตรไมใชหลกทสนบสนนใหทำาผดกฎหมาย (ดงทคนชอบพดวาปญหาบางอยางควรแกดวยหลกรฐศาสตรไมควรแกดวยหลกนตศาสตร) เพราะในความเปนจรงวชารฐศาสตรเปนวชาทมหลกการ เพยงแตควรพดวาปญหาบางอยางควรแกไขดวยวธการทางการเมอง ไมใชใชหลกนตศาสตรทงหมด

คว�มหม�ยของก�รเมองรฐศาสตรเปนวชาทวาดวยการเมอง แตนยามของการเมอง

จะมหลากหลาย เชน 1.การเมองเปนเรองทเกยวของกบอำานาจและผลประโยชน

ซงจะเกดความขดแยงอยตลอดเวลา นกรฐศาสตรเรยนเรองความขดแยงในทางอำานาจและผลประโยชนกเพอแสวงหาทางออกใหกบความขดแยงดงกลาว

210

2.การเมองเปนเรองของการทำาประโยชนใหกบสาธารณะ เนองจากกจกรรมทางการเมองเปนกจกรรมทางสาธารณะ หรอเปนกจกรรมทเกดขนในพนทสาธารณะ (Public Sphere) คนทจะเลนการเมองจงตองเปดตวใหสงคมมองเหน

โสเกรตส เปนนกปราชญทเสนอความคดวาพลเมองในนครรฐจะตองพดคยเรองการเมอง โดยเฉพาะเรองของความยตธรรม สงคมจะตองถกเถยงกนเรองนอนจะทำาใหเรองความยตธรรมกลายเปนประเดนสาธารณะ

(นกศกษาอานแนวคดของโสเครตสไดจากงานเขยนของเพลโตเรอง The Republic เปนหนงสอทจะเขยนในรปของบทสนทน )

3.การเมองเปนเรองของการจดสรรสงทมคณคาของสงคมอยางเปนธรรม นยามนเปนนยามของ เดวด อสตน (David Easton)

จากนยามทแตกตางหลากหลายดงกลาวทำาใหวธการศกษาการเมองจะมความแตกตางกน

แตประเดนสำาคญไมวาเราจะนยามการเมองอยางไร สงทปฏเสธไมไดกคอคำาถามวามนษยเราจะอยรวมกนในสงคมอยางไร ในฐานะทมนษยเปนสตวการเมอง ดงคำาพดของอรสโตเตลทบอกวา Man is Political Animal

กลาวคอเมอมนษยมความจำาเปนตองอยรวมกน เราจะมการจดระเบยบหรอมหลกการในการอาศยอยรวมกนอยางไร

นกปราชญอยาง เจเรม เบนธม (Jeremy Bentham) ยงถามตอไปวาเมอการจดระเบยบทางการเมอง

211

ในสงคมแลว ระบบการเมองหรอระเบยบทางการเมองแบบไหนจงเปนระบบทดทสด

คำาถามนถามมาเปนพนๆป แตยงไมมคำาตอบทแนนอน นกปราชญแตละคนมองตางกนไป เชน เพลโตบอกวาระบบการเมองทดทสดคอระบบทมนกปราชญหรอราชาปราชญเปนผปกครอง เพราะราชาปราชญคอคนทแยกไดวาอะไรชวอะไรด

ขณะทเจเรม เบนธมเองตอบวาคำาระบบการเมองหรอการจดระเบยบทางการเมองทดทสด คอระบบททำาใหคนสวนใหญมความสขมากทสด (The Maximum happiness for the Maximum number)

คำาถามจากคำาตอบนกคอเราจะอยไดอยางไรวาคนมความสข และจะวดความสขของมนษยไดอยางไร

เบนธมจงบอกวาคนแตละคนจะบอกเองวาความสขของตนเองคออะไร โดยทไมมคนอนบอกได

คำาตอบนเปนทมาของแนวคดการปกครองแบบประชาธปไตย เพราะประชาธปไตยเปนเรองของคนแตละคนทจะเลอกใครกไดตามตองการ (ดวยการหยอนบตร) หรอตามหลกการคนแตละคนจะเลอกใครกไดทมองวาทำาใหตนเองมความสขมากทสด ดงนนประชาธปไตยจงเชอวา เสยงประชาชนคอเสยงสวรรค

แตอรสโตเตลกลาววาประชาชนจะตองมความพรอมดวย นนคอประชาชนจะตองมความรจงจะปกครองตนเองได อรสโตเตลจงไมใชคนนยมประชาธปไตย หรอไมไวใจประชาชน (เนองจากภมหลงของอรสโตเตลเปนคนทอยใกลชดกบกษตรยทยงใหญมาตลอด)

212

ดงนนคำาถามเรองการจดระเบยบในการปกครองจงยงมคำาถามและคำาตอบทหลากหลายมผลทำาใหรปแบบการเมองการปกครองในโลกนมหลายรปแบบ

รปแบบก�รเมองก�รปกครองของประเทศต�งๆในทนเปนการจดแบบคราวๆตามการนำาเอาไปใชของประเทศ

ตางๆ ซงแบงไดออกเปน 4 กลมคอ1.กลมประเทศประชาธปไตยตนแบบ เชนสหรฐอเมรกา

องกฤษ คำาวาตนแบบในทนอาจจะไมใชสงคมทรเรมความเปน

ประชาธปไตย หรอไมไดหมายเปนประเทศทหลกการจดระเบยบทางสงคมการเมองมความลงตวชดเจนแลว เชนในองกฤษเพงมการออกกฎมาใหมวาหาก ส.ส. มปญหาความไมโปรงใสตางๆ สภาผแทนอาจจะสงใหพกงานได

หรอในเรองรปแบบของการเลอกตงททงองกฤษและอเมรกาใชระบบเขตเดยวคนเดยวหรอ Single Member Consistency System คอเขตเดยวม ส.ส.คนเดยว ซงทำาใหเกดปญหาคอ มส.ส. จำานวนมากทยดครองพนทอยางยาวนาน เพราะไดเปรยบกวาคแขงคนอนๆ และในหลายประเทศทใชระบบแบบนจะมปญหาเดยวกนคอ ส.ส.หนาเกามจำานวนมาก เชนเดยวกบในองกฤษและอเมรกา ตวอยางนสะทอนถงความไมลงตวของหลกการประชาธปไตยแมแตในประเทศตนแบบ

ในสหรฐเองกมความพยายามจะแกไขตรงนเนองจากมองวาคนหนาใหมไมมโอกาส แตในสหรฐอเมรกาจะทำาไดตองแกไขรฐธรรมนญ ซงเปนเรองยาก เพราะการแกรฐธรรมนญในสหรฐทำาไดยากเพราะตองใหรฐแตละรฐลงสตยาบน

213

ทผานมารฐธรรมนญสหรฐจงมการแกไขนอยมาก ยกเวนเรองสำาคญอยางเรองของสผว

ในระบบประชาธปไตยแตละประเทศกมการเปลยนแปลงตลอดเวลา เชนสหรฐอเมรกาสถาบนประธานาธบดมอำานาจมากขนเรอยๆในปจจบน จากเดมทเจตนารมณของรฐธรรมนญตองการใหมลรฐมอำานาจมาก ประธานาธบดสหรฐคนแรกๆมอำานาจนอยมาก

2.กลมประเทศทเพมกาวเขาสความเปนประชาธปไตย (Transitional Democracy)

ประเทศไทยและประเทศในเอเชยอาคเนยสวนใหญ ถอวาเปนประเทศทอยในกลมน เนองจากเรายงกาวไปไมถงความเปนประชาธปไตยอยางแทจรง ขณะเดยวกนถาพจารณาเฉพาะชวงนการปกครองของเราถอวาเปนเผดจการเนองจากรฐบาลไมไดมาจากการเลอกตง แตเปนเผดจการแบบออน หรอ Soft Dictatorship นกวชาการบางคนใชคำาวาเผดจการแบบไมเตมใจ

ลกษณะการเมองในสงคมทกำาลงเปลยนผาน-เปนสงคมทกตกาตางๆ ยงไมมความลงตว เปลยนแปลง

ตลอดเวลาขนอยกบการตอสชวงชงอำานาจ (Power Struggle) ภายในระบบ

ทงนกตกาในสงคมจะเกดจากกลมอำานาจ ไมใชมาจากประชาชน ในองกฤษเองกผานการตอสเชงอำานาจมาตลอดเวลาในประวตศาสตร เชนในชวงหนงกษตรยกมความขดแยงกบขนนางทตองการมอำานาจดวย ทำาใหกษตรยตองแบงอำานาจใหขนนางซงตอมากพฒนามาเปนสภาขนนาง กษตรยเองกมวธการ

214

จดการกบอำานาจของขนนางทเพมขนดวยการตงสภาสามญชนขนมาคานอำานาจ จากนนคอยๆผองถายอำานาจจากสภาขนนางมายงสภาประชาชนเนองจากกษตรยประเมนแลววาสภาสามญชนจะเขาขางสถาบนกษตรยมากกวา

ดงนนพฒนาการทางการเมองขององกฤษกเปนการพฒนาทเกดจากความขดแยงในเชงอำานาจเชนกน

-อำานาจของสถาบนทางการเมองตางๆขาดความชดเจน บางครงมความขดแยงกนหรอ ซบซอนกน

-ประเทศทอยในชวงของการเปลยนผานไมไดมหลกประกนวาจะตองเปนประชาธปไตยตลอดไป ความไมแนนอนทางการเมองจะมสง การจะกาวไปสประชาธปไตยไดตองมปจจยตางๆประกอบมากมาย โดยเฉพาะอยางยงปจจยทางการเมอง ถากลมอำานาจตางๆไมศรทธาตอประชาธปไตยกพรอมทจะสนบสนนเผดจการ โดยเฉพาะอยางยงในชวงทมการทดลองใชประชาธปไตยแลวเกดปญหากจะมขออางนำาไปสการเปนเผดจการ

ลกษณะเชนนเกดขนทวโลก เชนในอนโดนเซย ปากสถาน แมกระทงประเทศไทยเมอเกดปญหาความขดแยงในระบอบประชาธปไตย ฝายทนยมเผดจการกจะเขามาแทรก ซงไมจำาเปนตองเปนทหาร

ในเวเนซเอลาเองประธานาธบดฮวโก ซาเวสทมาจากการเลอกตงกำาลงทำาตวเปนเผดจการมากขนทกวนอนเนองจากการเปนผนำาทไดรบความนยมจากประชาชนอยางมาก เวลานซาเวสไดยดกจการนำามนมาเปนของรฐ ควบคมกจการสอสารและโทรคมนาคม

215

3.กลมประเทศสงคมนยม ประเทศกลมนกเกดจากความไมเหนดวยกบประชาธปไตย ทมองวาประชาธปไตยเปนแคการจดระเบยบทางการเมอง แตไมไดจดระเบยบทางเศรษฐกจและสงคม

ประเทศสงคมนยมเนนในเรองความเสมอภาคในสงคม ซงเปนปญหามากเชนกนวาจะทำาอยางไรใหเกดความเสมอภาค เนองจากคนมความแตกตางกนในแทบทกดาน โดยเฉพาะดานเศรษฐกจโดยเฉพาะในสงคมทมคนจนจำานวนมาก แนวทางทสงคมนยมมาใชคอ

-ทำาลายระบบทรพยสนสวนบคคล โดยดงเอาทรพยสนมาเปนของรฐกอนกระจายใหกบทกคนในสงคมอยางเทาเทยมกน

-เปลยนจากระบบการจายผลตอบแทนใหคนแตละคนตามความสามารถมาเปนจายตามความตองการของคนแตละคน

ระบบการจายผลตอบแทนตามความสามารถจะเปนหลกการของระบบทนนยมทมองวาทำามากไดมากทำานอยไดนอย (Pay to each according to one’ capacity) ซงสงคมนยมไมเหนดวย เพราะมองวาคนทไมมความสามารถกจะยากจนกวาคนทมความสามารถตลอดเวลา และชวงวางระหวางคนจนกบคนรวยจะมมาก

สวนการจายบนพนฐานของความจำาเปนหรอ Pay to each according to one’ needs จะทำาใหลดชองวางระหวางคนรวยกบคนจนได เปนหลกการททำาใหคนมความเทาเทยมกน

หลกการของสงคมนยมจงเปนหลกการทมมนษยธรรมสง แตปญหากคอจะทำาอยางไรใหคนเสมอภาคกนโดยไมเกดปญหาอนๆตามมา

216

แตจากการทดลองใชพบวาประเทศสงคมนยมหลายประเทศตางมปญหาตงแตคำาถามเบองตนวาคนแตละคนตองการอะไร แคไหน

แมวาในหลายประเทศจะแกปญหาคนจนไดจำานวนมาก เชนในจนคนจนจำานวนมากไดมโอกาสลมตาอาปาก แตผเชยวชาญเกยวกบจนอยาง Tang Tsou กลาววาความเสมอภาคแบบจนในระยะแรกนนเรยกวาความเสมอภาคทามกลางความยากจน หรอ Equity in Poverty เนองจากระบบจายผลตอบแทนตามความจำาเปนไมทำาใหคนมความกระตอรอรนในการผลต

ประเทศสงคมนยมสวนใหญจงเปนประเทศยากจน ซงปญหาแบบนเกดขนในควบามาจนทกวนน เนองจากยงใชระบบสงคมนยมอย

โดยเฉพาะในระบบการผลตแบบ Collective Farming ทรฐเปนผกำาหนดวาแตละรฐควรผลตอะไร สวนเกนทเหลอจากการบรโภคตองปนไปใหสงคมอนๆ ทำาใหไมเกดแรงกระตนในการผลต และทำาใหเกดภาวะชะงกงน และสดทายประเทศสงคมนยมลมสลายกเพราะปญหาน

อยางไรกตามในโลกนยงมบางประเทศทไมเปนประชาธปไตยมากจนเกนไปและไมเปนสงคมนยมมากจนเกนไป นนคอกลมประเทศสวสดการสงคมอยางประเทศสแกนดเนเวย ซงเปนประเทศทดแลสวสดการสงคมประชาชนตงแตเกดจนตาย (ดงคำาของอ.ปวยทบอกวาจากครรภมารดาถงเชงตะกอน) ประเทศเหลานประชาชนไดรบการดและอยางดแตเศรษฐกจมความกาวหนามาก แตในประเทศแบบนระบบภาษตองกาวหนาคนทมรายไดตองจายภาษสงมาก แตสงทนาเปนหวงกคอในระยะ

217

ยาวระบบนจะดำารงตอไปอกนานแคไหน เพราะคนททำางาน 100 ตองจายภาษ 40 บาท ทำาใหเวลานคนสแกนดเวเนยจำานวนมากจงทำางานเทาทจำาเปนและออกเดนทางทองเทยว

ดงนนคำาถามกคอเทาไหรจะเปนความสมดลระหวางสวสดการสงคมกบการเตบโตทางเศรษฐกจ

ดงนนแตละระบบการเมองทพดมาแลวทง 3 ระบบตางมขอดขอเสย ดงนนเมองไทยทพยายามเอาแนวคดรฐสวสดการมาใชกตอคดเชนกน

ดงนนระบบการเมองแตละระบบจงมขอดขอเสย เชนมนกวชาการจำานวนหนง เชน มอสกา , พาเรโต, บาลงตน มวร ไดนำาเสนอทฤษฎชนชนนำา ทบอกวาแมในสงคมประชาธปไตยกจะมคนกลมเดยวเทานนทมอำานาจหรอเปนชนชนนำา (Elite)

เชนในสหรฐอเมรกาพวกชนชนนำาจะเรยกวา W.A.S.P คอพวกเปนคนผวขาว White มเชอสาย Anglo-Saxon ซงเปนเชอสายจากคนองกฤษทอพยพมาตงถนฐานในอเมรกา เปนคนทอยในมลรฐทอยใกลเสนศนยสตรหรอ Sunbelt State และเปนพวกทนบถอศาสนาโปรแตสแตนทหรอ Protestants

ตวอยางประธานาธบดของสหรฐสวนใหญกจะเปนพวก W.A.S.P

เราจงเหนวาโดยรวมแลวคำาถามทเราถามวาเมอเราหลกไมพนการเมอง เราจะจดระเบยบการเมองหรอการอยรวมกนอยางไร และเรามทางเลอกไมกทาง และแตละทางมขอดและขอเสยทงสน ซงสงทเราตองการกคอรปแบบการเมองการปกครองทเลวนอยทสด และเวลานเปนทยอมรบกนวาประชาธปไตยคอการปกครองทมขอบกพรองนอยทสด

218

อ�ดม สมท บอกวารฐบาลในระบอบประชาธปไตยคอสงชวรายทจำาเปน Necessary Vice

ดงนนสงทอาจารยอยากจะบอกนกศกษากคอการเมองเปนเรองทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ความขดแยงเกดขนอยเสมอ และสงคมจะมการคลคลายขยายตว และเกดปญหาใหมๆ ขนมาอกเรอยๆ และทกปญหาจะแกไมไดดวยการเขยนกฎหมายหรอรฐธรรมนญ

4.เผดจการเปนระบบการปกครองทคนคนเดยวหรอกลมเดยวมอำานาจ

เชนกรณของพมาทอำานาจทางการเมองอยทคณะนายทหาร ประช�ธปไตยต�มแนวคดของอรสโตเตล (Aristotle’

Characteristic of Democracy)ประชาธปไตยของอรสโตเตลเปนการมองประชาธปไตยใน

นครรฐเอเธนส ของกรกโบราณ ซงในกรกโบราณยงมนครรฐอนๆ ทเปนประชาธปไตยเชนซารา แตเอเธนสไดรบการกลาวถงมากทสด เพราะเอเธนสเปนนครรฐมความเจรญรงเรอง (ทำาใหทกวนนยงทำาใหคนจำานวนมากเขาใจวาประเทศทปกครองดวยประชาธปไตยจะมความกาวหนาทางเศรษฐกจ)

ในยคทประชาธปไตยเบงบานของนครรฐเอเธนสเปนชวงทเอเธนสใกลจะลมสลายจากการโจมตของรฐสปารตา

ลกษณะประชาธปไตยของนครรฐเอเธนส1.เปนประชาธปไตยโดยตรง คอทกคนมสทธเปนผ

ปกครองและเปนผใตปกครองอยางเทาเทยมกน เนองจากประชากรของเอเธนสมจำานวนนอย ประมาณ 3-5 หมนคน แตคนทมสทธในการปกครองคอคนทมอาย 20 ป และตองเปนชาย

219

(ทำาใหหลายประเทศกำาหนดใหคนทมสทธเลอกตงทอาย 20 ปเปนสวนใหญ)

การทผมสทธทางการเมองมจำานวนไมมากประมาณ 6,000 คนทเขามาทำางานเสมอๆ ซงผลดกนขนมาปกครอง คนทง 6 พนนมความเทาเทยมกนแตแตกตางกนทการพดวาใครจะพดไดดกวากน เชนคนทพดเกงมากกคอ Pericles ซงเปนคนแรกทพดวาการปกครองประชาธปไตยคอการปกครองของประชาชน (ตอมาประธาธบดลนคอนสเอาไปพดตอ)

แต Pericles ถกจดเปนพวก Demagogue คอคนทพดเกงในเชงจงใจใหความคลอยถามโดยใชสำานวนโวหาร ซงคนเหลานมกถกรงเกยจซงโสเครตสเพลโต อรสโตเตลมองพวกนอยางรงเกยจ และสงคมประชาธปไตยเปนสงคมทลอแหลมตอการเกด Demagogue (ถงชวงนเทปทอดมามการกระโดดกลบทำาใหขาดเนอหาชวง 2-5 ไปนะคะ กงจะเอามาเสรมใหในการฟงอาจารยสอนครงตอไปนะคะ)

6.สภาเปนองคกรสงสดในการดและเมอง7.คนททำางานการเมองตองไดรบคาตอบแทน อยางไรกตามลกษณะการปกครองแบบเอเธนสเปนไปไมได

แลวในโลกปจจบน เพราะสงคมมขนาดใหญขน คำาถามทนาสนใจกคอทำาไมนครรฐเอเธนสทระบบการเมองท

มความเขมแขงในการใหสทธเสรภาพกบประชาชน และยงมความเตบโตทางเศรษฐกจจงตองลมสลาย

220

คำาตอบกคอประชาธปไตยทำาใหเอเธนสลมสลาย เนองจากประชาธปไตยทำาใหเกดความคดเหนทหลากหลาย แมแตอรสโตเตลเองกยงคดไมเหมอนนครรฐ

ดงนนประชาธปไตยแมจะมขอดแตกมขอเสยเชนกน

******เพมเตมความร**********-ปญหาทแนวคดตะวนออกไมคอยเผยแพรเพราะมกจะ

เสนอจรยธรรมสวนบคคล ขณะนกคดตะวนตกเสนอจรยธรรมในเชงระบบ คอจรยธรรมทสามารถนำาไปวางเปนหลกการในระบบหรอสถาบนได หรอนำามาสรางระบบได

ตวอยางเชนแนวคดจากบทสนทนาเรอง แหวนวเศษของ Sophistc และ Thrasymachu เปนแนวคดทนำาไปสรางระบบการตรวจสอบอำานาจ บทสนทนาดงกลาวมอยวา

Sophist - สนทนาวา สมมตวาตนมแหวนวเศษ แลวมอบใหทาน Thrasymachus ซงแหวนนหากทานคดอยากไดอะไรกจะไดสมปรารถนา ดงนนทานอยากทำาอะไรมากทสด เพอแกปญหาตางๆททานพดมา ทานอยากจะแกปญหาอะไรมากทสด

Thrasymachus กลาววา ถาขาพเจามแหวนวเศษ ขาพเจากไมแนวาจะทำาอะไร และไมแนใจอกวาจะใชไปในทางทผดหรอไม ซงขาพเจาอาจจะไปลกทรพยของผอนโดยทเจาของทรพยไมรกได หรอไปผดลกเมยคนอนโดยใครไมรกได ดงนน ถาแหวนวเศษมจรงขาพเจาจะเสกใหมนหายไป

กรณภาพยนต เรอง Lord of the ring ของ J R Tolkien ซงนำาพลอตเรองมาจากงานเขยน ดงกลาวขางตน

221

ขอสงเกตเกยวกบภาพยนตเรองน วา ทำาไมผเขยนจงมอบแหวนนใหกบเดกตวเลกๆคนหนง อกทงยงมอบภารกจใหเดกคนดงกลาวไปนำาแหวนไปทำาลาย ซงแมวาจะเปนเดกนอยทบรสทธกตามปรากฎวาตอนแรกจะนำาแหวนวเศษไปเผาไฟ ในทสดแลวกเปลยนใจเพราะตองการครอบครองแหวนวเศษตอไป จงทำาใหเกดความวบตตามมา

เหตทผเขยนมอบแหวนใหกบคนทออนแอ เพราะเชอวามนษยมกเลส

แหวน กคออำานาจ ซงกอนไดอำานาจกจะเปนอกแบบหนง แตเมอไดแลวกลบเปลยนไปอกแบบหนง ดงนนบทสนทนานจงตองการสะทอนวาจะทำาอยางไรจงจะมการวางระบบเพอควบคมคนทมอำานาจ

แตแนวคดตะวนออกเชนของไทยจะเนนจรยธรรมของตวบคคล เชนทศพธราชธรรม

- นกวชาการอยางฟลปส ชมตเตอร ไดวจารณประเดนการม ส.ว.ทมาจากการแตงตงวา ส.ว.ทมาจากกลมอาชพอาจจะมปญหาวาอาชพมกกลม กลมไหนบาง ปญหาแบบนเคยเกดขนในประเทศสโลวเนย สวนอตาลแมจะม ส.ว.มาจากการแตงตงแต ส.ว.ซงไดรบการแตงตงจากนายกรฐมนตรผนำาแต ส.ว.เหลานเวลาทำางานกไมไดเปนพวกของนายกรฐมนตร อยางทเมองไทยกำาลงวตกกนแตอยางใด

-สภาผแทนราษฎรขององกฤษเรยกวาสภาสามญชนหรอ House of Common สวนสภาสงหรอวฒสภาเรยกวา House of Lords สภาสงขององกฤษจะมาจากการแตงตงของกษตรย มาจากบคคลททำาคณงามความด และเดมดำารง

222

ตำาแหนงตลอดชวต แตมาสมยนายกมากาเรต แทชเชอรไดลดจำานวน ส.ว.ลง คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ. วฒศกด ล�ภเจรญทรพย วนท 11 สงห�คม

พ.ศ. 2550 ภ�คเช�

กอนการบรรยายอาจารยไดพดถงเอกสารในสวนของอาจารย ทนกศกษาตองอาน คอ

ชนท 1 พดถงววฒนาการของการศกษารฐศาสตร ซงอาจารยแบงออกเปน 3 ยคคอ

1.ยคคลาสสกทเนนการศกษาการเมองแนวปรชญาและนตสถาบน

2.ยคพฤตกรรมศาสตร ซงอาจารยจะสอนในสวนน3.ยคหลงพฤตกรรมศาสตร ในยคนจะเกดแนวคดในการ

ศกษาการเมองแบบใหม เชน-แนววเคราะหเชงวาทกรรม (Discourse) ซงเปนการ

วเคราะหการเมองผานคำาพดหรอขอเขยนหรอ Text ตางทอยภายใตบรบท (Context) ของสงคมในเวลานน

เชนงานของอาจารยไชยรตน เจรญสนโอฬารในเรองวาทกรรมการพฒนา

-แนวทางทเนนการตความหรอ Hermeneutics อาจจะตความจากปรากฎการณทเกดขนหรอการสอสาร หรอแมกระทงการตความในสงทไมเหนดวยสายตา หรอการตความหมายระหวางบรรทด (Read between the line) ของขอเขยน

223

ตางๆ ซงนกคดทเปนผนำาในเรอง Hermeneutics คอ Paul Ricour

-แนวปรากฏการณวทยา (Phenomenology)สาเหตทเกดแนวการศกษารฐศาสตรหลงพฤตกรรมศาสตร

เนองจากนกรฐศาสตรในยคหลงๆ ไมเหนดวยกบแนวทางการศกษาแบบพฤตกรรมศาสตร ทเนนการทำาใหรฐศาสตรเปนวทยาศาสตรทเนนการศกษาวจยเชงสำารวจ ซงนกรฐศาสตรในยคหลงมองวาการศกษาทอยภายใตพฤตกรรมศาสตรเปนวธการทไชยรตน เจรญสนโอฬารมองวาทำาใหรฐศาสตรเปนวชาทไรนำายา

เดวด รชช (David Ricci) นกรฐศาสตรไดทำาวจยและพบวาพฤตกรรมศาสตรทำาใหวชารฐศาสตรมการเปลยนแปลงอยางมาก เพราะประเดนใหญทสำาคญในทางการเมองหดหายไป แตนกรฐศาสตรกลบมาสนใจพฤตกรรมทางการเมอง ซงทำาใหงานศกษาสวนใหญเปนการศกษาผานทศนคตทางการเมองเพราะมองวาจะชวยชใหเหนพฤตกรรมทางการเมอง ซงรชชบอกวาไมมประโยชน

ซงประเดนนอาจารยเหนดวยอยางมาก เพราะการคดกบพฤตกรรมทางการเมองไมจำาเปนตองเปนเรองเดยวกน และการวจยทใชการสำารวจความคดไมสามารถสะทอนความจรงได หากเราไปสอบถามวาคนทอยใกลคลองเคยทงขยะลงคลองหรอไมคำาตอบกคอไม แตในความเปนจรงอาจจะทงกได ดงการนนการวจยสำารวจทใชแบบสอบถามจงไมไดวดความจรงในทางการเมอง

ดงนนอ�จ�รยจงห�มไมใหนกศกษ�ทำ�วจยเกยวกบทศนคต

224

หนงสอทอธบายเรองนไดดคอ Do we mean what we say ? (หมวดเจยบทเขยนหนงสอทกษณ กพยายามอธบายวาวธเขยนหนงสอของเธอคอแบบน นนคอปลอยใหคณทกษณพดไปเรอยๆ อาจารยสมเกยรต ออนวมลจงเสนอความคดวาสงคมไมควรใหความสำาคญกบกรณน แตปรากฎวาทผานมาเราทำาเรองหมวดเจยบใหเปนเรองการเมองหรอ Politicize มากเกนไป )

ชนท 2 เปนชนทพดถงทฤษฎระบบ (System Approach) อาจารยเปนลกศษยของเดวด อสตน เจาของทฤษฎน จงเขาใจทฤษฎระบบไดคอนขางด แตพบวาในเมองไทยของเรายงมความสบสนในตวแบบระบบอยมาก

ชนท 3 เปนชนทพดถงทฤษฎกลมผลประโยชน เพราะในสงคมตางๆมกลมผลประโยชนทมความขดแยงตลอดเวลา จงตองมแนวคดในการจดการกบกลมผลประโยชน ในเมองไทยการจดการกลมผลประโยชนยงไมมระบบ ยกเวนบางกลม เชนการเงนการธนาคาร หรออตสาหกรรมบางตว

ชนท 4 เปนบทความทพดถงการศกษารฐศาสตรในแนวพฤตกรรมศาสตร โดยไดวจารณถงความพยายามของพฤตกรรมศาสตร ทำาใหรฐศาสตรหนเหสความเปนศาสตรวาประสบปญหาอยางไร

ชนท 5 เปนการศกษาววฒนาการของรฐศาสตรไทย โดยอนสรณ ธรรมใจ

นกรฐศาสตรมาเรยนหนงสอเพอหาคำาตอบหรอความจรงทางการเมอง ซงปญหามความแตกตางหลากหลาย เชนการเมองในสพรรณบรจะตางจากการเมองในทอนๆ เชนนกการ

225

เมองในสพรรณไมตองตงเวทปราศรย ไมตองแจกใบปลวแบบจงหวดอนๆ อาจารยเปนคนสพรรณ เคยเหนนกการเมองทขนเวทปราศรยคอคณพ บนนาค เทานน ดงนนการทเราจะอธบายการเมองสพรรณกตองมอาวธหรอแนวคดในการอธบาย จงตองอานหนงสอมากๆ

อาจารยจงขอแนะนำาหนงสอเรอง เหตเกดพ.ศ. ๑ เปนหนงสอทเขยนโดยพระทมดกรจบถงปรญญาเอกดานปรชญา จะเปนหนงสอทตงคำาถามมากมายตอเรองราวเกยวกบพทธประวต เชนจรงหรอทพระพทธเจาปรนพานหลงจากทานหมเขาไป หรอทำาไมพระอานนททเกงมากจงไมไดมบทบาทในการรเรมศาสนาพทธ

หนงสอเลมนทำาใหพระผใหญหลายรปไมพอใจและมการเขยนหนงสอออกมาตอบโต เรากควรไปหาอานเชนกน

***************ลกษณะประช�ธปไตยในปจจบน 1.เสรภาพในการแสดงออก การพดการเขยน การคด และ

เสรภาพสอมวลชน สำาหรบสงคมไทยถอวามเสรภาพคอนขางมาก โดยเฉพาะ

เสรภาพของสอมวลชน 2.ตองใหความเคารพในสทธมนษยชน3.มระบบการเลอกตงทเสรและยตธรรม (Free and Fair

Electoral System)4.ตองสรางกลไกใหเกดความรบผดชอบทางการเมอง ซง

จะเกดจาก-การมการเมองหลายพรรค

226

-มระบบตรวจสอบและถวงดล โดยกระบวนการตรวจสอบถวงดลจะตองมความนาเชอถอ

จาก 4 ขอดงกลาวอาจารยจะขยายความในขอท 3 คอ ระบบก�รเลอกตงทเสรและยตธรรม (Free and

Fair Electoral System)หนวยงานทไดกำาหนดคณลกษณะของการเลอกตงทเสร

และเปนธรรมคอ Commonwealth Parliamentary Association หรอ C.P.A

การเลอกตงเสรหมายถง1. Freedom of speech ในการเลอกตงจะตองม

เสรภาพในการแสดงออกซงความคดเหนหรอเสรภาพในการพด อาจารยเปนคนคดคานเรองการเปดโอกาสใหประชาชนลง

ประชามตในรฐธรรมนญ เพราะอาจารยมองวารฐธรรมนญเปนเรองซบซอน

ประเทศสวสเซอรแลนดเปนประเทศททำาประชามตบอยทสด แตเปนประเดนทเรยกวา Single Issue Vote เชนควรทำาแทงหรอไม

แตรฐธรรมนญมเนอหามากมาย ซบซอน ยากในการทำาความเขาใจการมาลงคะแนนรบหรอไมรบเปนเรองทไรประโยชน ในทางทดควรจะเอาประเดนสำาคญๆมาใหลงประชามตกอนจะนำาไปใสในรฐธรรมนญ

2.Freedom of associate เสรภาพในการรวมกลม3.Freedom of register as elector เสรภาพในการ

ลงทะเบยนเพอใชสทธในการเลอกตง ในตางประเทศคนทจะใช

227

สทธเลอกตงจะตองไปลงทะเบยนกอน ในสหรฐอเมรกาตองมระบบนเพราะประชาชนมการเคลอนยายบอย

4.Freedom form coercion เสรภาพทปลอดจากการถกขมข

อาจารยมองวาการใชระบบอปถมภมาเปนตวเชอมโยงใหลงคะแนนเสยงถอเปนการขมข และระบบอปถมภจะเปนสวนสำาคญใหเกดการขายเสยง

5.Freedom of access to the polls เสรภาพในการเขาถงหนวยเลอกตง นนคอการเดนทางไปหนวยเลอกตงจะตองสะดวก

อาจารยมองวาในวนลงประชามตจะมการขนคนมาลงประชามต ซงเปนสงทไมด เพราะทำาใหเปนประเพณทไมควรทำา

6.Freedom to vote in secret เสรภาพในการลงคะแนนอยางลบ เพราะความลบในการออกเสยงถอเปนหลกประกนเกยวกบเสรภาพของผออกคะแนนมากทสด

ประเดนนทำาให กกต.ชดทแลวตองถกจำาคก เนองจากจดการเลอกตงโดยใหผลงคะแนนหนหลงออกนอกคหา ซงทำาใหคนอนมองเหนไดวาเลอกใคร ทำาใหการลงคะแนนไมลบอกตอไป

7.Freedom to complain เสรภาพในการรองทกขเกยวกบความผดปกตหรอ Electoral Irregular ของการเลอกตง

เชนในเมองไทยมการปลอยใหหวคะแนนมาเชคคนลงเลอกตงในหนวยเลอกตง

การเลอกตงแบบยตกรรมหมายถง

228

1.บรหารจดการเลอกตงโดยไมเขาขางฝายใด จะตองมความเปนธรรมทกขนตอนของกระบวนการเลอกตง เชนการกำาหนดวนเลอกตง การกำาหนดเขตการเลอกตง เปนตน

เชนการแบงเขตการเลอกตงทเขาไปในเขตทเปนฐานเสยงของฝายใดฝายหนง ทเรยกวาหรอการกำาหนดเขตโดยแบงฐานเสยงของฝายตรงขามทเรยกวา Split Tactic

ในประเทศไทยถาใชระบบการกำาหนดเขตแบบ กกต.ชดเดมจะมพรรคการเมองหนงทเสยเปรยบอยางมาก เชนในจงหวดกระบ ทำาใหในครงนตองมการแกไขเรองของเขตการเลอกตง

2.กฎหมายการเลอกตงตองไดรบความคมครองโดยรฐธรรมนญ

3.คนทกคนตองมความเสมอภาคกนตามคณสมบตตามทกำาหนดเอาไวและทกฝายตองเขาถงคหาในการเลอกตง

4.สอมวลชนตองรายงานขาวทกฝายอยางเทาเทยมกน ประเดนนม 2 แนวทาง แนวทางแรกคอใหพรรคทกพรรคม

โอกาสในการเขาถงสอหรอโฆษณาประชาสมพนธไดเตมทเหมอนกน

แนวทางท 2 คอรฐเขามาจดการในเรองการโฆษณาประชาสมพนธของพรรค เชนใหเวลาในการออกทวเทาๆกน

ในประเทศไทยใชระบบท 2 แตรฐไมไดดแลในรายละเอยด และของเรายงปลอยใหเกดปญหาการหาเสยงไดอยางเสรมากเกนไป เชนปลอยใหมการตดโปสเตอรรงรงมากเกนไป อาจารยมองวานาจะมการจดระเบยบในเรองการตดปายหรอโปสเตอรหาเสยง

229

5.สามารถเขาถงทรพยากรในการรณรงคหาเสยงไดทดเทยมกน เชนการบรจาคเงน ในตางประเทศจะมการกำาหนดวาหากบรจาคใหพรรคหนงแลวจะไปบรจาคอกพรรคหนงไมได แตของไทยนายทนจะบรจาคทกพรรค

6.การนบคะแนนเสยงอยางเปดเผยและโปรงใส ในเมองไทยมปญหานมมาก เชนกรณของผสมครทโดนตด

สทธแตยงไดคะแนนถง 2 หมน นาจะมาจากการเตรยมบตรไวแลว

7.ตองไดรบการปฏบตจากรฐอยางทดเทยมกนและปราศจากการขมข

ระบบก�รนบคะแนนเสยง (Ballot Counting System)

1.Simple Majority หรอ Simple Plurality หรอระบบเสยงขางมากแบบธรรมดา คอคนทไดรบคะแนนเสยงขางมากเปนผชนะ

ระบบนใชในหลายประเทศ เชนองกฤษ สหรฐ รวมทงประเทศไทย เพราะเปนระบบทงาย สะดวก ระบบแบบนมขอเสยตรงทคนทไดรบเลอกตงแมจะชนะแตอาจจะเปนเสยงขางนอยกได หากรวมคะแนนของคนทไมไดรบเลอกจากผสมครหลายคนแลวมากวาคะแนนของคนทไดรบเสยงขางมาก

2.Absolute Majority หรอระบบเสยงขางมากแบบเดดขาด แบงออกเปน

230

-ระบบ Alternative Vote หรอ Preferential Vote เปนระบบทใชกนในออสเตรเลย เปนระบบทตองใชเวลานานในการนบคอนขางนาน เปนระบบทจดลำาดบความชอบ

-ระบบ Second Ballot System เปนระบบทเปดใหมการเลอกตง 2 รอบหากครงแรกไมมใครไดเสยงขางมากแบบเดดขาด สวนมากจะใหคนทไดรบคะแนนเสยงมาก 2 ทสด 2 คนแรกมาใหประชาชนเลอกใหม

ระบบนใชกนในประเทศฝรงเศส และยเครน เชนกรณการเลอกตงประธานาธบดฝรงเศสครงลาสดกตองเลอก 2 รอบ

ระบบนมขอเสยตรงทสนเปลองคาใชจาย และเสยเวลา และอาจจะมการตอรองผลประโยชนในการเลอกรอบ 2 แตกมขอดวาคนทไดรบเลอกมาจากเสยงสวนใหญของประชาชน

3.Propotional System ระบบสดสวนคะแนนเสยง-ระบบบญชรายชอ (List System) เปนระบบทมการจด

ทำาบญชรายชอของผสมคร โดยสวนใหญเขตการเลอกตงหนงๆ จะมหลายทนง เชนในรฐธรรมนญใหมของไทยจะมการกำาหนดเขตวาแตละเขตจะมทนงพรรคกจะสงรายชอผสมครเรยงตามลำาดบความสำาคญ (เหมอนกบทเราเลอก ส.ส. ระบบปารตลส)

-Single Transferable Vote ระบบนจะมความยงยากกวาระบบบญชรายชอ ตรงทคนทจะไดรบเลอกจะตองมการกำาหนดวาคนทไดรบเลอกจะตองไดรบคะแนนเสยงเกนกวากคะแนนของผมาเลอกตง

เชนถาพรรคทสมคร 10 พรรคแตมพรรคทไดรบคะแนนเกน 30 % ของผมาลงเลอกตงเพยง 2 พรรค คะแนนของ 8

231

พรรคทเหลอจะตองถกนบมานบใหมเพอสลบคะแนนกนโดยการจดลำาดบความสำาคญดวย

วธนยงยากแตมองวาพรรคทไดรบเลอกจะตองไดคะแนนมากในระดบหนง แตในประเทศทมคนออกเสยงจำานวนมากจะยาก

เราจงพบวาประเทศขนาดใหญทมประชากรจำานวนมากกมกจะใชระบบเสยงขางมากแบบธรรมดา

ทฤษฎทเกยวกบคว�มเปนประช�ธปไตย1. ทฤษฎววฒนาการ (Evaluation Theory ) เปนทฤษฎ

ทเชอวาสงคมจะคอยๆพฒนาไปเปนประชาธปไตยอยางคอยเปนคอยไป ไมสามารถเรงรดได เจมส เมดสน ประธานาธบดสหรฐทเปนหนงในผรางรฐธรรมนญสหรฐมองวารฐธรรมนญจะตองรางใหสอดคลองกบความเปนจรง

เชนเขาเขยนถงเรองความชวรายของการความเปนกกเปนฝายวาเปนเรองธรรมดา เพราะการเมองเปนเรองของการตอสกนระหวางฝายตางๆ แตจะทำาอยางไรทจะกำาหนดกตกาใหทกฝายไดประโยชน

เชนในกรณความแตกตางระหวางรฐใหญกบรฐเลก กรางกฎหมายไมใหรฐใหญครอบงำารฐเลก โดยกำาหนดใหทกรฐม ส.ว. 2 คนเทากน

รฐธรรมนญของไทยยงมองเรองกลมการเมองไมสอดคลองกบความเปนจรง เชนในฉบบป 2550 บอกวา ส.ส. ไมจำาเปนตองโหวตตามพรรค อาจารยมองวาส.ส.ไมทำาเพราะหากฝนมตพรรคกอาจจะมปญหา

232

(อยางไรกตามรฐธรรมนญป 50 จะมขอดหลายอยางเชนการเปดเผยบญชทรพยสน หรอสทธของประชาชนดกวาฉบบ 2540 มาก)

สำาหรบทฤษฎววฒนาการนนถกนำามาใชในการอธบายการเมององกฤษ เพราะมองวากวาทองกฤษจะมประชาธปไตยทเขมแขงตองใชเวลานาน

2. ทฤษฎวาดวยปจจยทางเศรษฐกจและสงคม (Socio- Economic Theory) มองวาประชาธปไตยจะเกดขนในสงคมทปจจยทางสงคมและเศรษฐกจเอออำานวยเชน

ประเทศประชาธปไตยอตราความเตบโตทางเศรษฐกจทสงอยางตอเนอง เปนประเทศอตสาหกรรม

ในทางสงคมมองวาประเทศประชาธปไตยประชาชนตองมการศกษาสง มสดสวนของสอมวลชนสงมากเมอเทยบกบจำานวนประชากร เชนมหนงสอพมพจำานวนกฉบบตอประชากร 1000 คน

นกวชาการทมองแบบนคอ แซมมวล ม�รตน ลปเซท ซงนำาเสนอในหนงสอเรอง Political Man ซงเขาไดสรปรวมวาคนทจะมลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจทดคอชนชนกลาง

ดงนนสงคมทเปนประชาธปไตยตองมชนชนกลางมากกวาชนชนกลางและชนชนลาง

คณะราษฎรของเรากมองในทำานองน เพราะพอยดอำานาจจากกษตรยกยงไมใหสทธกบประชาชนในการเลอกตงในทนท แตบอกวาตองใหการศกษากบประชาชนเสยกอน (ผลกคอเมองไทยเปนเผดจการมายาวนาน)

233

อยางไรกตามขอสงสยตอทฤษฎนกคอ จรงหรอไมทเงอนไขเหลานมผลตอประชาธปไตย เพราะประเทศตะวนตกเองในสมยแรกเรมกอาจจะไมไดมความรงเรองทางเศรษฐกจหรอมสภาพทางสงคมทดมากอน และทำาใหเกดคำาถามวาประชาธปไตยกบการพฒนาเศรษฐกจอะไรมากอนอะไรมาทหลง

นอกจากนนกวชาการบางคนยงมองวาประชาธปไตยจะเตบโตพรอมๆกนกบการพฒนา เพราะประชาธปไตยชวยในการผลกดนใหเกดศกยภาพทางเศรษฐกจ

แตบางคนมองวาปจจยทางเศรษฐกจและการเมองไมใชเงอนไขของประชาธปไตย เชนอนเดยเปนประเทศทเปนประชาธปไตยสงมาก แตเศรษฐกจและสงคมยงไมกาวหนา

3. ทฤษฎชนชนนำา (Elite Theory) มองวาการเมองเปนไปตามความตองการของชนชนนำา เชนในตรกมองวาถามการเปลยนแปลงชนชนนำาจะทำาใหมการวางรปแบบประชาธปไตยตามทชนชนตองการ ทำาใหกลมยงเตรก รวมตวกนยดอำานาจจากกลมเกา เชนเดยวกบคณะราษฏรของไทย

แตในความเปนจรงกไมไดเปนไปตามความตองการของชนชนนำา ทงไทยและตรกกยงไมเปนประชาธปไตยทสมบรณ

4. ทฤษฎความขดแยง (Conflict Theory) ทฤษฎนจะมหลายสาย บางสายมองวาเมอมความขดแยงกจะนำาไปสการเกดใหมของระบบการเมองตามทฝายชนะตองการเพราะเปนความขดแยงทจบลงดวยการแตกหก นนคอ ผชนะจะนำาเอาประชาธปไตย

234

บางสายมองวาทฤษฎความขดแยงไมจำาเปนตองแตกหกแตจะนำาไปสการประนประนอม และการประนประนอมทดทสดคอประชาธปไตย คนทพดแบบนคอ Lewis Coser

**********มการวจยเรองการซอเสยงในลาตนอเมรกา พบวามวธการ

ศกษาทนาสนใจ เพราะแทนทจะถามวาคณเคยขายเสยงหรอไม กจะถามวาเคยมใครมาเลาใหคณฟงเรองการขายเสยงบาง

นอกจากนงานชนนยงบอกวาการซอเสยงจะซอโดยตองมนใจวาจะไดรบเลอกตง โดยไมไดซอแบบปพรม แตเรยกวาการซอแบบ Safety Margin

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตรApproaches to Political Science

ผศ. วฒศกด ล�ภเจรญทรพย วนท 11 สงห�คม พ.ศ. 2550 ภ�คบ�ย

5.ทฤษฏกลมผลประโยชน (Interest Group Theory)

ฐ�นคตของทฤษฎกลมผลประโยชน1.ผลประโยชนเปนหวใจสำาคญของการวเคราะห2.ปจเจกบคคลหรอกลมตระหนกในผลประโยชนทแทจรง

(Real Interest) ของตนเอง3.Actor (ตวแสดง) มเหตผล (Rationality) ในการ

ตดสนใจ

235

แต Jon Elster กลาววาบางครงความมเหตผลกมขอจำากด (Limited Rationality) ทำาใหไมสามารถตดสนใจอยางมเหตมผลตามหลกการ แมวาตามทฤษฎเศรษฐศาสตรบอกวาการตดสนใจตองคำานงถงผลประโยชนสงสด (Maximization) กตามได อยางไรกด Herbert Simon กลาววา การตดสนใจจะอยบนพนฐานความพอใจเฉพาะหนา (Satisfaction function)

เชนกรณการใหสวสดการกบคนตกงานในสหรฐทมการใหคปองแลกซออาหารกเพราะมองวาถาใหเปนเงนคนจะไมซออาหาร แตจะไปซอของฟมเฟอย นโยบายแบบนเกดจากความเชอวาคนไมมเหตผล และไมรจกผลประโยชนของตนเอง

แตทฤษฎกลมผลประโยชนมความเชอวาคนทกคนมเหตผล และรจกผลประโยชนของตนเอง เชนการท นปก.ออกมาเคลอนไหวแมจะถกจำาคกกเพราะเขามประโยชนของตนเอง

4. Actor (ตวแสดง) ตางตระหนกถงทางเลอกสำาคญๆวามกทาง และรถงผลของทางเลอกแตละทาง

5.การเจรจาตอรองเปนเรองปกตทตองทำาอยางเปดเผยตอสาธารณะ

ประเดนนสงคมไทยมปญหามาก เพราะมองวาเรองของผลประโยชนเปนเรองทตองปกปด ทำาใหมปญหามากมายในการเจรจาตอรองเรองผลประโยชน ในเมองไทย ถารฐมนตรกนขาวกบพอคาจะถกวพากาวจารณในทางลบ วาจะมการลอบบกนเรองไร จนทำาใหนกการเมองจงตองแอบ ปดเปนความลบ เวลาไปกนขาวกบนกธรกจ

236

ขณะทนกการเมองในอเมรกาไปกนขาวกบนกธรกจไดอยางเปดเผย โดยอเมรกามกฎหมายเกยวกบการลอบบโดยใหเอกชนสามารถลอบบนกการเมองได และนกลอบบมการทำากนเปนอาชพและตองเปดเผยบญชทรพยสน และทก 6 เดอนตองรายงานวาตนเองลอบบใครเรองอะไรบาง

จาการศกษาส.ส.ของอเมรกาพบวา กฎหมายตางๆทผานสภากวา 60% มาจากการถกลอบบทงสน โดยวธการลอบบกคอการนดทานขาวแบบไมเปนทางการ โดยมองวาการทกฎหมายเปดใหมการลอบบกนอยางเปดเผยจะเปนผลดตอประเทศชาตมากกวาการลอบบกนอยางลบๆเพราะเอกชนทกคน ทกบรษทมสทธลอบบ แตถากระทำาอยางลบๆเปนการใหโอกาสคนบางกลมเทานน

ดงนนทฤษฎกลมผลประโยชนจงเกดขนบนพนฐานของสงคมตะวนตกทมการลอบบกนอยางเปดเผย

หากการเจรจาเรองผลประโยชนไมมการเปดเผยอาจจะทำาใหเกดปญหาตามมาทเรยกวาปญหาความทบซอนในเรองผลประโยชน เชน

-ใชตำาแหนงหนาทเออประโยชนใหแกตนเองหรอพวกพอง-ใหความสำาคญแกนโยบายทสรางประโยชนเฉพาะกลม -กำาหนดกฎเกณฑหรอนโยบายทปดกนการแขงขนจากฝาย

ตรงขาม ตวอยางของการสงออกมนสำาปะหลงไปอยกมปยหาอยางน

เนองจากฝายกำาหนดนโยบายไดกำาหนดเงอนไขตางๆทเออประโยชนใหกบรายใหญหรอผสงออกเจาเดม ปญหานมผลกระ

237

ทบตอเกษตรกรทขายมนไดราคาถก เนองจากผสงออกมนอยราย

นกคดในกลมทฤษฎกลมผลประโยชน เชน1.เจมส เมดสน2.อเลกซส เดอ ทอคเกอวลล เปนนกวชาการทศกษาสงคม

อเมรกนและมองวาการทสงคมอเมรกนเปนสงคมทมกลมหลากหลายทำาใหประชาธปไตยในอเมรกามความกาวหนา คนแตละคนจะเปนสมาชกของหลายกลม

3.อาเธอร เบนลย จะสนใจเรองของกลมภายในองคกร4.เดวด บ.ทรแมน เขยนหนงสอเรอง The

Governmental Process ทฤษฎกลมผลประโยชนแบงออกเปน 2 ทฤษฎ 1.ทฤษฎพหนยม (Pluralist Theory)2.ทฤษฎสหการ (Corporatist Theory หรอ

Corporatismแนวคดสำ�คญของ Pluralism1.ปรากฏการณทางการเมองเปนปฏสมพนธระหวางกลม

ผลประโยชน ไมใชเปนเรองปจเจกบคคล ดงนนการวมตวเปน กลม มง เปนคาย ถอเปนเรองปกต

2.การเจรจาตอรองระหวางกลมผลประโยชนตงอยบนพนฐานของความมเหตผล

3.ความขดแยงนำาไปสการประนประนอม คอ ในการเจรจาอยางเปดเผยนนทกฝายยอมไมตองการใหเกดการแตกหก หากอะไรทสามารถตกลงกนไดกจะตกลงกน โดยยอมใหมการประนประนอมเพราะมฉะนนแลวไมฝายใดกฝายหนงกจะเสยประโยชน

238

4.ระบบการเมองจะปรบตวเขาสภาวะสมดล ทงนเพราะประโยชนของทกฝายจะไดรบการตอบสนอง

5.ความขดแยงระหวางกลมจะมทางออก (Solution) เสมอ

6.นโยบายและบคลากรของระบบการเมองเปนผลลพธของกระบวนการปฏสมพนธของกลม

7.รฐ (state) ไมมบทบาทใดๆ รฐเปนเพยงผถอกตกา

ทฤษฎพหนยมจะเปนไปไดถามเงอนไขดงน1.กลมทกกลมตองมอำานาจตอรองททดเทยมกน

(Symmetry of Bargaining Power)2.ทกกลมมโอกาสทดเทยมกนในการเขาหาผกำาหนด

นโยบาย (Equal Access to Power)3.ความขดแยงไมนำาไปสการเผชญหนา แตตองการการ

ประนประนอมกลมผลประโยชนในประเทศไทยไมสอดคลองกบเงอนไข

ทฤษฎนทกขอ เชนกลมชาวนามโอกาสนอยกวากลมนายธนาคาร กลมชาวบานมโอกาสพบผนำาทางการเมองไดนอยมาก หรอในกรณบอนอกหนกรดกไมสามารถประนประนอมกนได สวนหนงเกดจากการผลการศกษาทไมเปนทยอมรบรวมกนของฝายทคดคานและฝายสนบสนน

หรอกรณโครงการบอบดนำาเสยคลองดาน ทเปนโครงการขนาดใหญทชาวบานไมตองการ เพราะมองวากระทบตอสงแวดลอม ฝายสนบสนนบอกวาไมกระทบเพราะมการศกษาอยางรอบดานแลว แตชาวบานไมเชอผลการศกษา และยากทจะหาจดรวมกน

239

เชนเดยวกบปญหาการเมองไทยเวลานเรากไมประนประนอมและยากจะจบจนกวาฝายใดฝายหนงจะพสจนวาอกฝายผดจรงๆ

ดงนนทฤษฎพหนยมจงใชอธบายกลมผลประโยชนในการเมองไทยไมได

ทฤษฎสหก�รนำาเสนอโดย Philippe C Schmitter, “Still the

Century of Corporatism

ฐานคตของแนวสหการ1.ความขดแยงนำาไปสการเผชญหนา ซงในบางครงไมม

ทางออก2.กลมตางๆมอำานาจตอรองทไมทดเทยมกน3.กลมตางๆไมสามารถเขาถงผกำาหนดนโยบายอยางเสมอ

ภาคกน4.รฐ เปนกลไกสำาคญของการเจรจาตอรอง

ทฤษฎสหการจำาแนกรฐออกเปน 2 ประเภท1. รฐสหก�รท�งสงคม (Societal

Corporatism) มลกษณะดงน1.1 กตกาของการเจรจาตอรองตองเปนทยอมรบของทก

ฝาย เมอเปนเชนน ประเดนทจะตองคดตอไปกคอ-ใครเปนผกำาหนดกตกานน-กระบวนการเพอใหไดมาซงกตกานน ๆ เปนอยางไร -ในกรณทตกลงกนไมไดในเรองกตกาใครจะเปนผตดสน

240

1.2 รฐบาลหรอเจาหนาทของรฐทำาหนาทเปนเพยงผรกษากตกา โดย

-ดำาเนนการใหเปนไปตามเงอนไข -ขอตกลงจะตองมผลผกมด (Binding) กบทกฝาย 1.3 ตามแนวคดสหการทางสงคมจะมการกำาหนด

กระบวนการในการอทธรณและยตปญหา หากไมเหนดวยตามขอตกลง ซงอาจทำาโดย

-ใชระบบอนญาโตตลาการ บานเรากมอนญาโตตลาการแตตองปรบหลกเกณฑใหเขากบสากล เชน ผแตงตงอนญาโตตลาการควรเปนบคคลทไมมสวนไดเสยกบเรองทเกดขน ถารฐบาลใหสมปทานไปกบใครแลวเกดปญหาระหวางกนรฐบาลกไมควรเปนผแตงตงอนญาโตตลาการ

-ระบบคณะกรรมการพเศษเฉพาะกจ เพอพจารณาความขดแยงเปนเรอง ๆ ไป

2. รฐสหก�รโดยรฐ (State Corporatism) ระบบนจะเกดขนในประเทศทปกครองในระบอบอำานาจนยม แนวคดนรฐจะเขาไปแทรกแซงระหวางกลมผลประโยชนมากขน เพราะรวา

2.1 ความขดแยงไมอาจยตไดดวยการเจรจาตอรองหรอโดยลำาพงเฉพาะกลมผลประโยชนนน ๆ

2.2 การเผชญหนาทเกดขนหรอทอาจเกดขนอาจกลายเปนวกฤตของรฐ

2.3 รฐเขามามบทบาทโดยตรงในการยตปญหา โดยอาศยอำานาจตามกฎหมายหรออำานาจทางการบรหาร หรอใชมาตรการทางการเมองดวยการแทรกแซงในรปแบบตาง ๆ

241

การแทรกแซงใน State Corporatism กระทำาไดดงน 1. การจดตงองคกร เชนในชวงสงครามเยนรฐมการจด

ตงกลมชาวนาขนเพราะกลววาชาวนาจะกลายเปนพวกคอมมวนสต

2. จดตงผนำา3. ดงเขามาเปนพวก (Co – optation) วธทงายทสดคอ

ตงใหเปนทปรกษา ในอดตรฐไทยจะทำาแบบนมาก เชนถาผนำาแรงงานคนไหนเคลอนไหวมากมกจะแตงตงเปนทปรกษา หรอตงเปนวฒสมาชก

การดงคนมาเปนพวกจะตองระวงเพราะอาจจะกลายเปนวาเราถกดงเปนพวกเขา

4. แทรกแซงผานนโยบาย พยายามเกลยกลอมใหเขาเหนดวยกบนโยบายของเรา

5. ถาทำาทง 4 ประการขางตนแลวยงไมไดผลกตองใชมาตรการเผดจการ คอการยงเปา เมองไทยของเรากเคยใชบางในอดตแตนอยมากเมอเปรยบเทยบกบลาตนอเมรกาในชวงหนง

******อาจารยแนะนำาวาเวลาเขยนขอสอบของอาจารยอยาเกรง

และตองเขยนในสงทอาจารยสอน

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ.วฒศกด ล�ภเจรญทรพย 21 กรกฎ�คม

พ.ศ. 2549

242

คำ�แนะนำ�กอนเรยนอาจารยแนะนำาใหนกศกษาเกบเอกสาร หนงสอ รวมทงเลค

เชอรตางๆเอาไวเพอ เอาไวใชตอนสอบประมวลผลความรอบร (Comprehensive) เปนการสอบครงสดทายกอนนกศกษาจะจบ

การมาเรยนนกศกษาตองการอานหนงสอมากๆ อานแลวตองคดตามวาผเขยนตองนำาเสนออะไร ผเขยนมขอโตแยงอยางไร สดทายนกศกษาตองคดวาตนเองมความคดตอเร องทอานอยางไร

คำ�แนะนำ�เรองก�รเขยนร�ยง�น1.คดถงคำาถามในเร องทจะเขยนกอนวาเร องทจะเขยนม

คำาถามอยางไร หรอมปญหาอยางไร2.คดดวาคำาถามนนมคำาตอบกคำาตอบ คำาตอบแตละคำาตอบ

มความขดแยงกนหรอไม ถามหลายคำาตอบยงด และถาหลายคำาตอบนนมความขดแยงจะยงนาสนใจ

เชนถาเราจะเขยนเร องการตรวจสอบการท ำางานขององคการปกครองสวนทองถน อาจจะตงคำาถามวากลไกในการตรวจสอบการใชงบประมาณของทองถนมประสทธภาพหรอไม

การตงคำาถามดงกลาวทำาใหเรามขอบเขตการเขยนทแคบลงวา เปนเร องประสทธภาพในการตรวจสอบการใชงบประมาณเทานน

การมคำาถามจะทำาใหนกศกษาสามารถเลอกขอมล ในการนำามาเขยนได และจะชวยใหเรามจดจบในการเขยน

243

และยงเรามคำาตอบคราวๆอยกอนแลว จะยงชวยใหเราเขยนงายขน เพราะจะชวยใหเราคนลกลงไปวาจากคำาตอบหลายๆคำาตอบเราเชอในคำาตอบใด และเราจะหาขอมลทมาสนบสนนคำาตอบดงกลาวไดอยางไร

ทสำ�คญทกอย�งเรมตนจ�กก�รอ�น การทมหาวทยาลยมนโยบายใหท ำารายงานทกวชาจะชวยกระตนใหน กศกษาไดคนความากขน

อ�จ�รยอย�กใหนกศกษ�อ�นหนงสอม�กๆ ดร.ปวย องภ�กร บอกว�ก�รอ�นชวยในก�รทำ�สม�ธ และถ�ใครบอกว�ไมมเวล�อ�นหนงสอใหไปอ�นหนงสอบนทกชวต บล คลนตน เพร�ะคลนตนบอกว�ตอนทเปนประธ�น�ธบดยงมเวล�อ�นหนงสอ

****พฤตกรรมศ�สตร (Behavioral Science) พฤตกรรมศาสตรหมายถงกระแสทางความคด หรอเปน

สำานกคด (School of Though) เปนสำานกทมความเชอวาการศกษาเร องตางๆทเกยวกบมนษยควรจะเนนศกษาทพฤตกรรมเปนหลก เชนถาศกษาเร องเศรษฐกจกจะตองดพฤตกรรมทางเศรษฐกจของมนษย ถาจะศกษารฐศาสตรกตองดพฤตกรรมทางการเมอง ถาจะศกษาจตวทยากจะตองดพฤตกรรมทางความคดของมนษย

ดงนนพฤตกรรมศาสตรเปนกระแสความคดทเขาไปอยในทกสาขาวชา

นกวชาการทอยในสำานกนทเรยกวานกพฤตกรรมศาสตร เช อวาการศกษาพฤตกรรมของมนษยจะทำาใหเขาใจเร องราว

244

ตางๆไดชดเจน และเชอวาการศกษาทางดานสงคมศาสตรควรจะนำาเอาวธการคดและวธการทางวทยาศาสตรมาศกษาดวย

พฤตกรรมศาสตรจงมความพยายามทจะยกระดบการศกษาทางสงคมศาสตรใหเหมอนกบวทยาศาสตร โดยเช อวาถ าสงคมศาสตรนำาเอากรอบคดแบบวทยาศาสตรมาใช จะทำาใหเรามคำาตอบหรอคำาพอธบายในสงทเราศกษาไดชดเจนมากยงขน

ตวอย�ง การศกษาเรองพฤตกรรมของคนผวขาวและผวสในเมองชคาโก มลรฐอลลนอยส สหรฐอเมรกา เพอดวาทำาไมคนผวสตางกนนจงมความขดแยงกน โดยนกสงคมวทยาจงไปศกษาพฤตกรรมของคนทง 2 ฝาย

ช�รล อ เมอรเรยม (Charles E. Merriam) นายกสมาคมรฐศาสตรอเมรกน เปนนกวชาการคนแรกท ไดเรยกรองใหนกรฐศาสตรยกเครองการเรยนการสอนรฐศาสตรเสยใหมวาตองมการศกษาใหเปนวทยาศาสตรมากขน เพราะการศกษาสาขาสงคมศาสตรอนๆมการพฒนาไปมาก เชนวชาเศรษฐศาสตร

คว�มค�ดหวงของนกพฤตกรรมศ�สตรการทนกพฤตกรรมศาสตรไดนำาเอาวธการทางวทยาศาสตร

มาใชในการศกษารฐศาสตรเนองจากมความคาดหวงในสงตอไปน

1. ตองการพฒนาองคความรทเปนกลาง (Neutrality) และปราศจากอคต (Non-biased)

2. เพอคนหาองคความรทเปนเหตเปนผล (Causality) ท สามารถทดสอบ (Test) ได

ทงนเร องการเมองเปนเร องทยากในการแสวงหาเหตผลทแทจรง เพราะธรรมชาตของการเมองนนจะไมมใครมาพดกน

245

อยางเปดเผย เพลโตเองยงมองวาการเมองเปนเร องทอยในถำา จงเปนหนาทของผศกษาการเมองทจะแสวงหาเหตผลทแทจรงคออะไร

เชนเมอมคำาสงยายแบบฟาฝาในกองทพ นกการเมองจะออกมาพดหรออธบายดวยเหตผลตางๆทฟงแลวดด แตอาจจะไมใชความจรง จงเปนหนาทของนกรฐศาสตรทจะตองคนหาความจรงออกมา

การศกษาเพอแสวงหาความจรงคอการหาเหตและผล (Causality หรอ Causal Effect) ของปรากฎการณ หรอเปนการศกษาเพอตอบคำาถาม Why นนเอง เชนถามวาทำาไมประเทศ 2 ประเทศทเร มพฒนาพรอมกนแตอกประเทศหนงพฒนาไปกอน แตอกประเทศยงลาหลง (เชนกรณไทยกบพมา)

หรอเราตองคดวาทำาไมอยๆ จงมการยายแบบฟาผาเกดขน อาจารยมองวาสงทจะเกดตามมาจากการยายนายทหารครง

นเปนไปไดหลายแบบ เชน-เหตการณปกต ทกคนยอมรบสงทเกดขน-เกดความแตกแยก-เกดการตามลางไพในตอนหลง การศกษาเร องของการโยกยายนายทหารคร งนส ำาหรบ

บทบาทของทหารในการเมองในประเทศกำาลงพมนาเปนประเดนทรฐศาสตรศกษามาเปนเวลานาน แมกระทงในประเทศไทยแตระยะหลงกเรมลดความสนใจลงเพราะบานเมองเรมพฒนามากขน แตกยงมผสนใจศกษาเรองของทหารกบการเมองอย

246

ดงนนนกพฤตกรรมศาสตรพยายามใหความสนใจกบความเปนเหตเปนผลทสามารถทดสอบได (ภาษาวทยาศาสตรเรยกวาพสจน ซงในทางวทยาศาสตรจะทำาในหองทดลอง )

3. หวงวาความร ท ได รบจากการศกษาจะต องน ำาไปใช ประโยชนในการคาดการณหรอท ำานายเหตการณในอนาคต (Prediction) ได

เชนนกวชาการทศกษาบทบาททหารทางการเมองจะทำานายวาการปฏวตในประเทศตางๆจะเกดจากการเลยนแบบประเทศทมการปฏวตและประสบความสำาเรจ

ในประเทศไทยอ.พรศกด ผองแผว เปนผทสนใจเร องนปจจบนอาจารยเสยชวตไปแลว กมเชอวาการรฐประหารเกดจากการเหนตวอยางของประเทศอนๆทำาใหเกดสงทเรยกวาโรคระบาดทางการเมอง

การศกษาในเร องดงกลาวจะใชวธการทางคณตศาสตร ระดบแคลคลส ทนำาเอากระบวนการเรยกวา Poisson Process มาศกษา

เมอประเทศตางๆมความเปนประชาธปไตยมากขนทำาใหการศกษาเรองแบบนกลดลง

คำาว า Prediction หมายถ งการท ำานายเหตการณในอนาคต แตมอกคำาหนงคอ Post-diction แปลวาการทำานายเหตการณในอดต คำานเสนอโดย Milton Friedman (มลตน ฟรดแมน)

เชนทกวนน ยบไมมค ำาตอบท ช ด เจนวาท ำา ไมวนท 30 เมษายน 1965 จงเก ดความร นแรงทางการเมองข น ในอนโดนเซยโดยทหาร 2 กลมลกขนมากำาจดศตรทางการเมอง

247

ทำาไมผนำามากบารมของอนโดนเซยคอซการโน (ประธานาธบดคนแรก) จงคมทหารไมอย

(ฟรดแมนเปนนกเศรษฐศาสตร รางวลโนเบล แตเปนผรบรางวลทถกประทวง เพราะผประทวงซงเปนนกศกษามองวาฟรดแมนอยเบ องหลง นายพลปโนเชท ท ำาการรฐประหารนายกรฐมนตรอาเยนเดแหงชล ในฐานะทฟรดแมนเปนทปรกษานายพลปโนเช

ท งน ประ เทศชล ในย คของนายอาเยนเด เป นรฐบาลประชาธปไตยของชล ตอมากถกนายพลปโนเชทำารฐประหารและสงหารนายกรฐมนตรเสยชวต สาเหตทมการวเคราะหกนกคอมองวานายกรฐมนตรอาเยนเดไดดงเอากจการทสมปทานใหเอกชนมาเปนของรฐ ท ำาใหบรรษทขามชาตซ งเป นเจาของสมปทานสนบสนนใหนายพลปโนเช ทำารฐประหาร สวนนายพลปโนเชซงปกครองบนปลายของชวตกถกฟองรองจากรฐบาลสเปนเพราะในชวงทดำารงตำาแหนงผนำาของชลไดฆาชาวสเปนในชลตายไปจำานวนมาก ตองถกขนศาลและเสยชวตในระหวางการพจารณาคด)

อาจารยมองวาการท สงคมลงโทษวาฟรดแมนมสวนเกยวของกบการรฐประการคงจะไมถกตอง เพราะโดยแทจรงแลวฟรดแมนมแนวคดแบบเสรนยม แตเร องนกพอจะเกยวโยงกบการเมองไดวาคนทเชอวาเขาอยเบองหลงตดสนฟรดแมนดวยอารมณ

เชนเดยวกบการเมองมกจะเปนเรองอารมณความรสก เอาแพเอาชนะ จงเปนเรองของนกรฐศาสตรทคนหาเหตผลทแทจรงของเรองราวทางการเมอง

248

การทนกพฤตกรรมศาสตรคาดหวงวารฐศาสตรจะเปนไปในแบบดงกลาวเกดจากปญหาการจดการกบความจรง เนองจากการทำาความเขาใจกบความจรงเปนเรองยาก

ส�เหตทก�รแสวงห�คว�มจรง (Reality) เปนเรองย�ก

1. ขอเทจจรงมมากมายไมจำากด (Indefinite) เชนปญหาความขดแยงทางการเมองไทยในเวลานมขอมลขอเทจจรงมากมาย จนไมรวาจะนำาขอเทจจรงสวนไหนมาอธบาย พฤตกรรมจงเชอวาจะตองมวธการจดการกบขอเทจจรงเพอทจะไดดงเอาขอเทจจรงทเกยวของเทานนมาศกษา

2. ขอเทจจรงทมจ ำานวนมากบางคร งกมความขดแยงกน (Contradictions) เชนโดยทวไปเราเชอวาประชาธปไตยจะเตบโตไดในประเทศทมเศรษฐกจด คนมการศกษา แตพบวาสงคมอนเดยเปนสงคมทประชาธปไตยมความตอเนอง ทงๆทเตมไปดวยปญหาเศรษฐกจ ประชาชนไรการศกษามเปนจำานวนมาก

ในอนเดยนนทหารไมเคยคดลมลางรฐบาล และพลเรอนมอำานาจทางการเมองมาโดยตลอด นอกจากนอนเดยเปนประเทศท ม ขนาดใหญ แต สามารถจดการเล อกต ง ได เป นอยางด กกต .อ นเด ยไม เคยถกกล าวหาถ งความไม โปรง ใสเหมอนกกต.ไทย

249

จากตวอยางทำาใหเกดคำาถามวาทแทจรงแลวปจจยทางดานเศรษฐกจและการศกษามผลตอการพฒนาประชาธปไตยจรงหรอ

3. ข อ เ ท จ จ ร ง ใ น โ ล ก น ไ ม ม ค ว า ม ค ง เ ส น ค ง ว า (Inconsistent) มการเปลยนแปลงอยเสมอ

เชนชนชนกลางมกจะเปนผเรยกรองประชาธปไตย แตในบางชวงชนชนกลางกเรยกรองใหทหารเขามาแกปญหาความวนวายทางการเมอง (ทงๆททหารกบประชาธปไตยเปนสงทไมสอดคลองกน)

ปญหาของขอเทจจรงอยางนอย 3 ประการดงกลาวเปน สาเหตหลกททำาใหเราตองมาศกษาถงแนววเคราะหทางการเมอง (Approach) กเพราะตองนำาเอา Approach มาเปนกรอบ หรอเป นแนวทางของการศกษาท ำาความเขาใจก บเร องราวทางการเมอง

และ Approach ทน กศกษาจะไดศกษาสวนใหญจะเปน Approach ใ น แ น ว พ ฤ ต ก ร ร ม ศ า ส ต ร เ ช น System Approach

ท งน ในทางร ฐศาสตร จ ะม Approach จ ำานวนมาก Approach แตละ Approach จะเปนการแบงกลมทฤษฎ ในแตละ Approach จะมทฤษฎอยภายในหลายทฤษฎ (ดงนนทฤษฎจงเปน Subset ของ Approach) เชน

แนวว เคราะห ในเชงการพฒนาการเมอง (Political Development Approach) จะมทฤษฎอยเยอะมาก เชน

-การอธบายการพฒนาการเมองโดยดการพฒนาของสอทเรยกวา Communication Theory

250

-การดพฒนาการทางการเมองทเกดจากการเรยนร ทเรยกวา Political Socialization theory

-การพฒนาการเมองทดจากการพฒนาพรรคการเมอง ทเปนการเสนอโดยแซมมวล พ ฮนตงตน

-การพฒนาการเมองทมองจากการวางระบบทใหสอดประสานกบการทำางานของระบบการเมองตามขอเสนอของลเชยน พาย

แนววเคราะหเชงกลมผลประโยชน (Interest Group Approach) จะเปน Approach ทอาจารยสะเนนในการสอนป น เปนแนววเคราะหการเมองในเชงกลมผลประโยชน ซงเปนแนววเคราะหอกแนวหนงทบอกวาการเมองเปนเร องผลประโยชน หนาทของผศกษาจะตองไปศกษาผลประโยชนในเร องนนๆคออะไร และระบบการเมองแตละระบบจะจดการกบกลมผลประโยชนทแตกตางกน

การเมองแบบสงคมนยมกจะจดการกบกลมผลประโยชนตางจากระบอบเสรนยม

นอกจากนยงม Approach อนๆอกมากมาย เชน- แนววเคราะหเชงวฒนธรรม แนววเคราะหในเชงโครงสราง

หนาท (Structural Functional Approach )-แนววเคราะหเชงภมศาสตรทางการเมอง จะมทฤษฎ

ภมศาสตรทอยใน แนววเคราะหเชงภมศาสตรทางการเมองอยหลายทฤษฎ Approach

-แนววเคราะหสถาบนกจะมหลายทฤษฎอยภายในหลายทฤษฎ

-แนววเคราะหระบบ

251

-แนววเคราะหนโยบายสาธารณะและการตดสนใจ จะพดถงปรากฎการณทางการเมองในเชงนโยบาย

-แนววเคราะหเกมส จะมทฤษฎเกมสอยจำานวนมาก-แนววเคราะหมารกซสต (Marxist Approach) กเปน

แนววเคราะหหนงทมความสำาคญและมอทธพลตอการศกษารฐศาสตร แนววเคราะหน เกดจากคารล มารกซ (Karl Marx) บดาของสงคมนยม

การทตองใหนกศกษาเรยนวชานกอนกเพอใหนกศกษารจกปาทฤษฎทงปา เพอใหนกศกษาเลอกเอาไมในปามาใชไดอยางถกตองในการเรยนวชาตอๆไป

พฤตกรรมศาสตรมองวาการศกษาการเมองจะตองอาศยทฤษฎเปนกรอบในการศกษา

ทฤษฎ หมายถงขอความทวไป (General Statement) ทมสมมตฐาน (Hypothesis) ตางๆประกอบกนเขาเปนตวทฤษฎ โดยสมมตฐานนนจะมความสมพนธในเชงเหตผล

เชนทฤษฎทบอกวา-ประชาธปไตยจะพฒนาไดถามระบบพรรคการเมองทเขม

แขง-ความโปรงใสในการบรหารราชการแผนดนขนอยกบความ

โปรงใสของขอมลขาวสาร-สอมวลชนจะเปนกลไกสำาคญในการเปลยนแปลงทางการ

เมองไปในทศทางหรอประชาธปไตยขนอยกบทศทางการพฒนาของสอมวลชน

แตปจจบนทฤษฎนถกตงคำาถามถงความถกตองหรอความนาเชอถอมากขน ดงเชนหนงสอทชอวา “Rich Media Poor

252

Democracy “ เปนหนงสอทสะทอนวาสอในปจจบนเปนธรกจทมความรำารวยมากขน รวมศนยอำานาจมากขน

เชนในสหรฐอเมรกาทมกฎหมายตอตานการผกขาดมความเขมแขง ขนาดไมโครซอฟทยงถกฟองเรองการผกขาด แตธรกจสอกบมลกษณะผกขาดมากขนเนองจากมการควบรวมกจการกนมากขน

เมอสอมการผกขาดยงทำาใหประชาธปไตยบดเบยวมากขน (เมองไทยเรากทำาทาจะเปนแบบนนะคะ-กง)ลกษณะสำ�คญของทฤษฎ

1.มงเนนการอธบาย (Explanatory) โลกแหงความจรง 2.เปนกฎเกณฑทวไปทเปนสากล (General Law) หมาย

ถงทฤษฎมงอธบายถงบคคลทวไปโดยรวม ไมตดยดกบตวบคคลใดบคคลหนง หรอสถานทใดสถานทหนง หรอไมไดมงอธบายในเวลาใดเวลาหนง

เชนทฤษฎทบอกวาการกอการรายนำาไปสสงครามระหวางประเทศ ยงรวาการกอการรายมาจากประเทศไหนประเทศนนกจะถกโจมตไมวาจะรฐบาลประเทศนนจะเหนดวยกบการกอการรายหรอไมกตาม

ทฤษฎนยงเปนจรงอยในเลบานอนทกวนนเพราะเวลานเลบานอนกำาลงถกโจมตจากอสราเอล กมาจากสาเหตจากกลมเฮซบอลเลาะห เปนกลมกอการรายทอาศยอยทางตอนใตของเลบานอน

ปจจบนหนงสอทพดถงสงครามและความรนแรงมมากขน แทบทกเลมสรปตรงกนวาแมโลกของเราจะพฒนาไปในดานตางมากมายแต การจดการกบความขดแยงเตมไปดวยความรนแรง

253

มการทำาลายลางกนมากขนและใชเครองมอทำาลายลางททนสมยมากขน โดยคนทลงมอทำาอาจจะไมไดมองเหนภาพความเสยหายทเกดขน

เชนในเลบานอนเวลานมคนเปนลานทไดรบผลกระทบตองอพยพ

ความขดแยงในโลกของเราทกวนนจงเกดขนในลกษณะไมมใครยอมใครและตอบโตดวยความรนแรงทเพมข นทเรยกวา Escalation of War

3.สมมตฐานทอยในทฤษฎจะตองสมพนธก นอยางมเหตผลเปนไปในทศทางเดยวกน

เชนมสมมต ฐานวา คนทได A คอคนทขยน ต องอานหนงสออยางนอย 2 ชวโมงตอวนและตองคนควาเพมเตมจากหนงสอดวย อยางนจะเปนสมมตฐานทเปนไปในทศทางเดยวกน

ลกษณะทฤษฎต�มแนวพฤตกรรมศ�สตร1.มความเปนระบบ (Systematic) องขอมลเชงประจกษ

(Empirical) และมความสามารถในการทำานาย (Predictive) สง

การจะคาดการณไดหมายถงทฤษฎนนสามารถระบเงอนไขไดชดเจนวาถาเกด X…..แลจะม....Y ตามมา

2.ทฤษฎทางพฤตกรรมศาสตรจะเนนพฤตกรรมเปนหนวยในการวเคราะห (Individual & Collective as a Unite of Analysis)

เชนจะศกษาความสามคคในกลมคนวาเกดจากอะไร เชนถามภมหลงคลายกนจะรวมกลมกนหรอไม หรอมรสนยมคลายกนจะรวมกลมกนไดหรอไม

254

เชน Mancur Olson ศกษาพฤตกรรมพบวาเมอมการรวมกลมคนเรามกจะมพฤตกรรมทเรยกวา Free-riderism คอจะมคนทไมชวย ไมออกแรง ไมจอมจายแตอยากไดประโยชนดวย โดยเฉพาะกบกลมทมขนาดใหญ

เชนในการเดนประทวงจะมคนเพยงบางคนเทานนทเปนหวหอกแตพอชนะกจะมหลายคนทตองการเอาหนาเอาตา

ดงนน Olson เสนอวาจะตองแกปญหาดวยการบงคบใหเขารวม หรออาจจะใชแรงจงใจ

อยางไรกตามปญหาของการศกษาโดยมหนวยวเคราะหอยทพฤตกรรม แตบางคร งการตความหมายพฤตกรรมทางการเมองเปนเรองยาก ใหพบวานกพฤตกรรมศาสตรศกษาไปศกษามากลายเปนการศกษาทศนคตหรอ ความคดเหน

เชนถาคนไปเลอกตง3.การศกษาพฤตกรรมศาสตรเนนการสรางความเปนสห

วทยาการของสาขาวชาตางๆ (Unitary Nature of Social Science) ค อ ต อ ง ด ง เ อ า ม ต ต า ง ๆ ห ล า ย ม ต ม า อ ธ บ า ยพฤตกรรมทางการเมอง เนองจากนกพฤตกรรมศาสตรเชอวาคนเราจะมหลายมตในการแสดงออกซงพฤตกรรมตางๆ

4.พ ฤ ต ก ร ร ม ศ า ส ต ร เ น น ร ะ เ บ ย บ ว ธ ก า ร ศ ก ษ า (Methodology)

คำาวา Methodology เดมจะแปลวาระเบยบวธวจย ซ งเวลานกำาลงเสอมความนยมลง เพราะคำาวาระเบยบวธวจยจะมองไปถงการทำาวจยไปในสนาม แต Methodology มความหมายมากกวานน ปจจบนคำานมการใชคำาในภาษาไทยทหลากหลายมากขน เชน วธวทยา วทยวธ หรอแมกระทงคำาวาวธการในการศกษา

255

องคประกอบทสำ�คญของทฤษฎ1.สงกป (Concept) เปนจนตนาการในเชงวชาการ

เกยวกบคณลกษณะสำาคญๆของแนวคดทศกษา หรอเปนนยามสำาหรบแนวคดสำาคญๆทในการในการศกษาวจย

ทอาจารยใชคำาวาจนตนาการ เพราะ Concept เปนสงทมนษยสรางขนมา เชนคำาวาคนเกง ชนชนกลาง

ในการว จ ยจ ะต องมส งท เ ร ยกว า Operationalzed Concept หมายถง Concept ทมเงอนไขหรอตวชวดทชดเจน เพอนำาไปใชในการเกบขอมลภาคสนาม

เชนค ำ�ว � ชนช นกล�ง เป นค ำ�ท เ ร�สร �งข น ซ งถ �จะ Operationalzed อ�จะหม�ยถง

-คนทเรยนจบปรญญาตรขนไป-มรายไดประมาณ 2 หมนบาทขนไป-มวถชวตททนสมยพอสมควรเปนตนหรอคำาวาคนเกง ถาเราสรางนยมเชงปฏบตการ กตองบอก

วาอะไรบางทเปนตวชวดวาเปนคนเกง 2.สมมตฐ�น (Hypothesis) คอการคาดเดาเกยวกบ

ความสมพนธระหวางต วแปร 2 ประเภทคอต วแปรอ สระ (Independent Variable) หรอตวแปรสาเหตและตวแปรตาม (Dependent Variable) หรอตวแปรทเปนผล

การตงสมมตฐานจงเปนการตงขนเพอพสจนวาเปนไปตามสมมตฐานหรอไม เชนบอกวาคนทอานหนงสอสมำาเสมออยางนอย 1 ชวโมงมกสอบได A

256

การจะดวาสมมตฐานนถกหรอไมอาจจะตองไปเกบขอมล ดวยการออกแบบสอบถามเพอดวาคนทสอบได A อานหนงสอมากนอยแคไหนกนแน

ตวแปรอสระจะมตวเดยวหรอหลายตวกได เชนคนทได A อาจจะมาจากการอาน หรออาจจะมาจากการรกในวชาทเรยนทำาใหเรยนไดด หรออาจจะมาทงจาก 2 สาเหตกได

3.ฐ�นคต (Assumption) เปนความเชอหรอขอสมมตของผวจยทเชอวามปจจยอะไรบางทมผลตอการศกษา แตปจจยทเราไมไดนำามาไวในสมมตฐานถอเปนฐานคต หรอเปนปจจยทนกวจยรวาจำาเปนแตไมไดนำาเอามาศกษา

เชนคนทรฐศ�สตรได A ม�กจ�ก-การขยนอานหนงสอ -มพนฐานทางดานรฐศาสตรมากอน

-เปนผช�ย แตเวลาเราศกษาเราจะศกษาเฉพาะการขยนอานหนงสอกบ

การมภมหลงทางรฐศาสตร โดยไมสนใจเร องของเพศ เพศจงเปนฐานคตทนกวจยเชอวาแมจะมความสมพนธกบการได A แตเรามองวาเปนปจจยทไมไดสนใจในการนำามาศกษา

ทกทฤษฎทกทฤษฎในโลกนมฐานคตทงสน ** ดงนนเวลานกศกษาศกษาทฤษฎใดทฤษฎหนงตองดวา

ทฤษฎแตละทฤษฎมองคประกอบแตละอยางอยางไรบาง **

257

ค ำา ว า ส ม ม ต ฐ า น (Hypothesis) ก บ ฐ า น ค ต (Assumption) เปนคนละคำาและมความหมายตางกนแตตำาราภาษาไทยบางครงชอบใชคำาวา Hypothesis เปนฐานคตไปดวย ซงไมถกตอง

สมมต ฐาน Hypothesis มความหมายเด ยวก บค ำาวา Premise

***การศกษาในเชงประวตศาสตร เปนการศกษาทมชวต นก

ว ช ากา รอ ย าง E.H. Carr เข ยนหน งส อ เ ร อง What is History เขยนถงประวตศาสตรไดมชวตชวาไมไดหยดนงอยกบท

**อาจารยแนะนำาใหอานหนงสอเรอง เหตเกด พ.ศ.1 เขยนโดยพระรปหนงในหนงสอเลมนตงคำาถามวาทำาไมพระอานนท ซงเปนคนทจำาคำาสอนของพระพทธเจาไดมากทสดกลบไมไดเขารวมในการสงคยนาพระไตรปฎก แตถกดงเอามาภายหลง

หนงสอเลมนถกโตแยงมากพอสมควร รวมทงถกโตแยงจากพระธรรมปฏก ปยต ปยตโต ดวย

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ.วฒศกด ล�ภเจรญทรพย 22 กรกฎ�คม

พ.ศ. 2549 ภ�คเช�

ทบทวนเรอง Concept / ฐ�นคต และสมมตฐ�น

258

Concept ในทางการเมอง Concept มมากมาย เชนคำาว า ร ะ บ บ 2 พ ร ร ค (Two Party System) ก ถ อ ว า เ ป น Concept ทเราตงขนมาเรยกระบบพรรคการเมองในประเทศทมพรรคการเมองแค 2 พรรคสลบทขนมาปกครองประเทศ แตไมไดหมายความในประเทศนนมพรรคการเมองแค 2 พรรค

เชนในสหรฐอเมรกาจะมพรรคการเมองหลายพรรค แมกระทงพรรคคอมมวนสตเองกมเชน CPUSA (Communist Party of U.S.A.) และมพรรคของนายราฟด ชไนเดอร ทเปนพรรคเลกเนนนโยบายเพอการคมครองผบรโภค ลงแขงขนชงตำาแหนงประธานาธบดในยคประธานาธบดบล คลนตนดวย

ใ น อ ง ก ฤ ษ เ อ ง ก เ ป น ร ะ บ บ 2 พ ร ร ค ค อ พ ร ร ค Conservative และพรรค Labor แตในองกฤษกมพรรคการเมองอนๆ เชนพรรคเสรนยมยงไดรบการเลอกตงอยแตมจำานวน ส.ส.ในสภานอยมาก

ดงนน Concept ในทางการเมองตองเปนเร องทตองทำาความเขาใจ เชนเดยวกบ Concept ของคำาวาประชาธปไตย เปนคำาทตองทำาความเขาใจและตความซงในแตละสงคมอาจจะเขาใจตางกน คำาวาประชาธปไตยในสมยกรกกมความแตกตางจากประชาธปไตยสมยปจจบน

นนคอประชาธปไตยสมยกรกจะเปนประชาธปไตยโดยตรง (Direct Democracy) แตประชาธปไตยปจจบนเป นแบบตวแทน (Representative Democracy ) และในอนาคตอนใกลกำาลงมการปรบเปลยนไปเปนประชาธปไตยแบบมสวนรวม (Participatory Democracy) ทเวลานมการหาคำามาหมายมาประชาธปไตยแบบรากหญา (Grass root Democracy )

259

เชนเดยวกบคำาวารฐสภา (Parliament) ในระยะแรกในสงคมจะตองวาเปนสภาทปรกษา ไมใชสภาตวแทนของประชาชน

เชนเดยวกบในองกฤษสภาสงขององกฤษจะเปนสภาสงทเรยกวา House of Lord หรอสภาขนนางมทมาจากคนทมยศทไดรบพระราชทานจากกษตรย สวนสภาผแทนราษฎรจะเรยกวาสภาสามญชน (House of Common)

คำาวาเปนกลาง ถอเปน Concept ทางการเมองทสำาคญเชนกน เชนเวลาเกาหลเหนอและเกาหลใตคยกนเร องการรวมชาตจะตองไปคยกนทหมบ านปนมนจอม บรเวณพรมแดนเกาหลเหนอและเกาหลใตซงตงอยทเสนขนานท 38 และวธการปฏบตอนๆกตองสอถงความกลางเปนกลางทงสน

เชนเดยวกบการเจรจาสงบศกษาระหวางสหรฐกบเวยดนามในสงคราม เวยดนาม เวยดนามกบอกชดเจนวาจะตองจดโตะและทนงใหมความเสมอภาคกน

อยางไรกตาม Concept ทางการเมองจะมความชดเจนน อยก ว า Concept ทางว ทยาศา สตร ก ารท Concept ทางการเมองเปนเร องทตองตความในการทำางานวจยตางๆนกวจยจะตองนยามใหชดเจนวา Concept ทเราจะศกษานนมความหมายวาอยางไร คนอานจะไดเขาใจตรงกบสงทนกวจยตองการสอ

สมมตฐ�น เปนเรองของการคาดเดาในความสมพนธในเชงเหตผลของสงตางๆ บางสงจะมหลายสาเหต นกวจยกไมจำาเปนจะตองไปศกษาทกสาเหต เพราะทกสาเหตจะเกยวของสมพนธหมด การศกษาสาเหตทมากมายเกนไปจะทำาใหการคนพบไมคอยจะมความหมาย

260

เวลานกศกษาจะศกษาเร องตางๆการเลอกเลอกศกษาถงสาเหตตวเดยว (ตวแปรตนตวเดยว) กนาจะมากพอ ถาออกแบบการวจยเปนตวแปรหลายตวหรอ Multiple Variate Model กไมควรจะมตวแปรสาเหตหรอตวแปรตนมากมายจนไมรวาเรองทเราศกษาเกดจากอะไรกนแน หากทกเร องสำาคญไปหมด ซงจะทำาใหผลการศกษาไมสามารถนำาไปแกปญหาได

สมมตฐานจงเปนการคาดเดา ซงปกตการคาดเดาของคนเราจะมพาราไดม (Paradigm) เปนตวตง

คำาวา Paradigm นำาเสนอโดยโทมส คณ ในหนงสอเร อง The Structure of Scientific Revolution หรอการปฏวตโครงสรางทางวทยาศาสตร โดยเขาเชอวาองคความรของคนเรามการพฒนาขนมาอยางกาวหนาเร อยๆ แตองคความรกท ำาใหมนษยเราตดอยในคกทางปญญา คอทำาใหเราเชอมนในเรองนนๆ การจะพฒนาของความรเกดจากการหกมมทางปญญา

เชนในทางวทยาศาสตรการคนพบแรงโนมถวงของโลกโดยไอแซค นวตน ทำามนษยชาตเปลยนความคด ทำาใหเกดการพฒนาทางดานวทยาศาสตร ความคดของนวตนถอเปนการหกมมทางความคด (หรอเรยกวา Paradigm Shift)

การทนวตนคดเรอแรงโนมถวงขนมาได ไมไดเพราะนอนใตตนแอปเป ลแลวลกแอปเป ลลงลงมาถกหว แตเปนเพราะกอนหนานนเขาไดพยายามคดและศกษามานานแลว ลกแอปเป ลเปนเพยงตวกระตนทำาใหเขาเกดการคดไดหรอการรสกวานกไดแวบเขามาในหว ความรทไดมาโดยวธแวบเขามาในหวนเรยกวาการ Intuition ทเปนการหาความรวธหนง

261

ในหนงสอทเขยนโดยโทมส ฟรดแมน ชอวา The World Is Flat หรอโลกแบน เปนหนงสอทสะทอนใหเหนถงการหกมมทางความคดอยางหนงทมองวา โลกปจจบนมลกษณะแบนเพราะทกอยางสามารถเชอมโยงกนได มองเหนกนไดทงหมด

หนงสอเลมนเกดจากผเขยนเดนทางไปทอนเดย ทเมองบงกาลอร และเขาไปบรษทหนงทพบวาหองปฏบตการทมระบบคอมพวเตอรเชอมโยงกนไดทวโลก และบรษททอนเดยกผลตหลายอยางแทนคนอเมรกน แมกระทงแบบฟอรมในการการเสยภาษของคนอเมรกน

ลกษณะเชนนเรยกวาการ Outsourcing หรอการจางงานจากภายนอก โดยไมต องท ำา เองหากให คนอ นท ำาแล วม ประสทธภาพมากกวา ยงปจจบนกลายเปน Outsourcing ในระดบระหวางประเทศ

ดงนนเมอเราจะตงสมมตฐานในการศกษาเร องใดเร องหนงการคาดเดาตรงนจะมพาราไดมอยเบองหลงแลวโดยไมใชเปนการคาดเดาแบบมวๆ

ฐ�นคต เปนตวแปรสาเหตทมผลตอประเดนของการศกษา แตนกวจยเลอกทจะไมศกษา เชนถาพดวาคนขยนอานหนงสอจะไดเกรด A แสดงวานกวจยเลอกจะศกษาเฉพาะปจจยของความขยน ทงๆทปจจยอนๆทมผลตอการได A มอกมากแมกระทงเร องอายเชนคนทอายมาก มสมาธในการเรยนด กอาจจะทำาใหได A แตในทนนกวจยมองวาไมใชสาเหตทส ำาคญจงเราละไวทจะไมศกษา อายจงเปนฐานคตของการศกษาในครงน

262

ตามภาษาของการวจยปจจยตางๆทเปนฐานคตจะถกบอกว าการควบคม ให ป จจ ย เหล าน ใ ห ม ค าคงท (Assuming Everything to be Constant)

นนคอองคประกอบ 3 ตวของทฤษฎ ซงการศกษาในแนว พฤตกรรมศาสตรเปนการศกษาทเนนการมทฤษฎเปนพนฐาน เวลานกศกษาอานทฤษฎกตองดวาในแตละทฤษฎมองคประกอบทง 3 อยางไร

เ ช น ใ น ท ฤ ษ ฎ ร ะ บ บ ค ำา ว า Input / Conversion Process และ Output ถอเปน Concept ของทฤษฎระบบ

คนทนำาเอาคำาวาระบบมาใชในทางรฐศาสตรคอเดวด อสตน แหงมหาวทยาลยชคาโก (อาจารยของอาจารยวฒศกด) ทมองวานาจะสรางทฤษฎทมความสามารถในการอธบายไดในระดบสง หรออธบายไดครอบคลมทกเรอง โดยดงเอาความรจากสาขาชวะวทยาเกยวกบระบบในรางกายของมนษยมาเปนพนฐานของทฤษฎระบบในทางการเมอง

เพราะรางกายของมนษยประกอบดวยระบบตางๆมากมาย แตละระบบมความสมพนธกน ถาระบบตางๆเหลานท ำางานไมสมพนธกนกจะเกดปญหา เชนเจบปวยไมสบาย เชนระบบยอยอาหาร ระบบการขบถาย ระบบการหายใจ

เดวด อสตนจงมองวาระบบสงมชวตกนาจะเหมอนกบระบบชวตของการเมอง ดงนนจงนาจะอธบายการเมองไดเหมอนกบอธบายการทำางานของระบบสงมชวต

ทฤษฎระบบในระยะแรกๆทมการนำาเสนอไดรบความนยมอยางมาก แตการททฤษฎระบบพยายามสรางความสามารถอธบายได ครอบคลมทกอยางในล กษณะ Over Asking

263

Theory ทำาใหกลายเปนทฤษฎทกวางมากๆ จนกระทงบางครงไมไดเหมาะสมกบเรองทอธบาย หรอไมสามารถประยกตกบเรองนศกษาไดดแตอยางใด

(อาจกลาววาทฤษฎระบบ บางครงอธบายปรากฏการณไดตนเขนเกนไป อาจารยหลายคนๆคนไมคอยชอบทจะใหนกศกษานำาทฤษฎระบบมาใชกนมากนก )

ในชวตประจำาวนของคนเราเมอพดเร องตางมกจะสะทอนแนวคดทฤษฎอยเสมอ เชนการพดวาการเมองของคนชนบทกบการเมองของคนในเมองมความแตกตางกน กจะสอดคลองกบทฤษฎสองนคราประชาธปไตยทเสนอโดยอ.อเนก เหลาธรรมทศน (อดต คณะบดคณะรฐศาสตรธรรมศาสตร และอดตหวหนาพรรคมหาชน)

ทฤษฎนมองวาคนชนบทยงขาดความรความเขาใจทางการเมองแตการทคนชนบทจ ำานวนมากกจะกลายเปนคนกอตงรฐบาล แตคนในเมองซ งมความรความเขาใจทางการเมองมากกวาคนชนบทมกจะเปนผลมรฐบาล โดยทคนในเมองไมมโอกาสตงรฐบาลเพราะมจ ำานวนนอยกวา และรฐบาลทมาจากชนบทเปนผตงมกจะถกลมโดยคนเมองอยเร อยๆ เพราะเปนรฐบาลทไมมคณภาพเนองจากคนชนบทขาดความรความเขาใจทางการเมอง

ตวแบบในเชงปรม�ณทใชในก�รศกษ�เชงพฤตกรรมศ�สตร

อยางทกลาวไปแลววาพฤตกรรมศาสตรไดนำาเอาวธการทางวทยาศาสตรมาใชในการศกษา ทำาใหการศกษารฐศาสตรในยค

264

พฤตกรรมศาสตรมกจะใชตวแบบในเชงปรมาณ ซงมหลายตวแบบ อาจารยจะขอยกตวอยางเชน

1.Linear Model ตวแบบทมสมการเปนเสนตรง1. Bivariate Model ตวแบบทม 2 ปจจย คอ ตวแปร

อสระ 1 ตวกบตวแปรตาม 1 ตว

Y

X

เปนสมการทบอกวา ถา X เปลยน Y จะเปลยนตาม หรอการเปลยนแปลงของตวแปรตามจะเปนไปในทศทางของตวแปรตน หรอกลาววา X มผลตอ Y ทศทางเดยวกน

เชนคนทมการศกษามากขน คนจะเขามสวนรวมทางการเมองมากขน ถาคนขยนมากขนจะได A เพมขน

สมการนสามารถถอดมาเขยนสมการไดดงน

Y = e อานวา Alpha คอ คาของ Intercept คอจดตด ดงตอไปน y

x อานวา Bata คอคาของ Slope หรอความชน

265

1.2 Multivariate Model ตวแบบทมปจจยอสระมากวา 1 ตว คอ ม X หลายตว หรอตวแบบพหปจจย จะเปนความสมพนธทซบซอนมากขน

2.Curvial Model ตวแบบสนโคง เปนการมองวาบางครงความสมพนธระหวางปจจยตางๆอาจจะไม เปนเสนตรงกได ดงรป

ซงจะมสมการทมตวแปรตวเดยวและตวแปรหลายตวกได ซงในการศกษารฐศาสตรในเชงพฤตกรรมศาสตรจะมการนำาเอาสตรคำานวณตางๆมาใชในการวเคราะห เชนการศกษาการเลอกตงในอเมรกาพบวา คนทมรายไดสงในอเมรกนจะมความผกพนกบพรรครพบลกนสง

การศกษากจะเกดจากการเกบขอมลจำานวนมาก จากนนกเอาขอมลตางมาสรางเปนสมการเพอสรางความสมพนธของตวแปร กอนจะมการคำานวณดวยสถตตางๆ กอนจะสรปวา คนทมรายไดสงในอเมรกนจะมความผกพนกบพรรครพบลกนสง

ซงนกพฤตกรรมศาสตรมองวาการนำาเอาวธการทางสถตตางๆมาใชจะทำาใหการศกษามความนาเชอถอมากขน

(นกศกษาอยาเพงตกใจนะคะ เพราะจะไดเรยนเร องแบบนอกครงในวชาวจย และคนทเปนนกรฐศาสตรกไมจ ำาเปนตองลงไปคำานวณดวยตนเอง แตเราสามารถใชนกสถตใหเปนประโยชน

266

ได เพราะทกอยางคอมพวเตอรทำาใหไดหมด เพยงแตคนทเปนนกรฐศาสตรจะตองเขาใจภาพรวมไดเทานน )

ตวแบบเชงปรมาณถกนำาไปใชในแทบทกสาขาวชาของสงคมศาสตรโดยเฉพาะเศรษฐศาสตร

การศกษาโดยวธการเชงปรมาณไดรบการยอมรบมาก เนองจากความกาวหนาทางดานเทคโนโลยทน ำามาชวยในการศกษา เชนทงระบบคอมพวเตอรและซอฟทแวรตางๆ

คนทไมชอบการศกษาเชงปรมาณมกจะโตแยงวาการศกษาการเมองไมสามารถทำาเปนตวเลขได แตมกจะถกโตแยงจากคนทชอบศกษาในเชงปรมาณวาทกอยางในโลกนลวนแตทำาใหเปนเชงปร ม าณได เ ช น เจมส ซ ม� ร ท ซ ง เข ยนหน งส อ เ ร อง Mathematical Modeling in Social Science หรอต วแบบทางคณตศาสตรในวชาสงคมศาสตรเขายกตวอยางวาแมกระทงเร องความรกกวดไดวารกหรอไมรก เชนเจอกนบอยหรอไม สงดอกไมบอยแคไหน กนขาวดวยกนบอยไหม โกรธกนบอยแคไหน ทะเลาะกนมากแคไหน

ในการเมองเราสามารถแจงนบ หรอ Quantified ไดเชนกน

เจมส ซ. มารท จงบอกวาการใชเทคนคเชงปรมาณนนจะชวยในการสรางความนาเชอถอ เพราะตวแบบเชงปรมาณจะดแลวเหมอนกบยงยาก ทำาใหดเหมอนวามความศกดสทธ ดเหมอนวาคนทเสนอตวแบบในเชงปรมาณเปนคนทมความสามารถ

ขอจำากดของตวแบบในเชงปรมาณแมวาเอาตวแบบเชงปรมาณจะสามารถศกษาสงคมศาสตร

ได ทกเร อง หรอเร องทกเร องท ำาใหเป นตวเลขได แต ไมได

267

หมายความวาตวแบบเชงปรมาณจะเปนเรองทด เพราะพบวามขอจำากดในการใชตวแบบเชงปรมาณเชนกน คอ

การทตวเลข 2 ชดมความสมพนธกนไมจำาเปนเสมอไปวาจะเ ป น เ ห ต เ ป น ผ ล ต อ ก น ห ร อ Relation is not away causation ขณะในการศกษาวจยเราตองการหาความสมพนธของตวแปรเพอดวาตวแปรอยางนอย 2 ตวเปนเหตเปนผลตอ (Causality) กนหรอไม ไมใชแคหาความสมพนธกนเทานน

หรอเราตองการดวา X มผลตอ Y หรอไม ไมไดดแควา X กบ Y สมพนธกนหรอไม

ทสำาคญพบวามหลายครงทตวแปร 2 ตวมความสมพนธกนแตไมไดเปนเหตเปนผลตอกน

ตวอยางเชนนกสงคมวทยาคนหนง ศกษาสาเหตของการเปนโรคมะเรง โดยตงขอสงสยวา คนทเปนโรคมะเรงจะตองมพฤตกรรมบางอยาง เชน ไปงานพบปะสงสรรคบอยในชมชน อาจจะตดควนบหร หรอบรโภคเครองดมมาก ซงเราไมสามารถไปเฝาดได ซ งไปสงเกตจำานวนกระปองเคร องดม ถาชมชนใดมกระปอง มากขวดมาก แสดงวามการจดงานบอย

จงนาจะตงขอสนนษฐานวาคนในชมชนนนเมอมะเรงมากซงกพบจรงๆ เพราะฉะนน จำานวน ขวด จำานวนกระปอง และคนเปนโรคมะเรงมความสมพนธ

แตจำานวนกระปองยอมไมใชเหตผลของการเปนโรคมะเรง แตจำานวนกระปอง เปนเพยงตวชวดวามการจดงานบอย ซ งสาเหตทแทจรงของการเปนมะเรงอาจจะเนองมาจากการสดควนบหรบอยในงานเลยง หรอกนบาบควมากซงมสารกอมะเรง

และการจะไดคำาตอบในเรองนนกวจยตองไปศกษาเพมเตม

268

ยคนแมพฤตกรรมศ�สตรจะเสอมคว�มสำ�คญลง แตกยงม

ก�รนำ�ม�ใชในก�รศกษ�

ในบทความของอาจารยเร องบนเสนทางสความเปนศาสตร เปนบทความทตองการวจารณขอบกพรองของพฤตกรรมศาสตร อยากใหนกศกษาไปอานดวย

ทสำาคญการเอาตวเลขมาเลนกบขอมล บางครงไปเกยวพนกบปญหาจรยธรรมของการวจย เชนนกสงคมวทยาคนหนงตองการศกษาพฤตกรรมของคนทมพฤตกรรมแบบถ ำามอง (Puping-toms)

วธการไดมาซงกลมตวอยางของนกวจยกคอการไปสงเกตในหองนำาสาธารณะตางๆ จนกระทงไดกลมตวอยางมา 300 คน จากนนกตดตามไปทอยของคนเหลานและไปสมภาษณในฐานะนกการตลาด

คำาถามกคอนกวจยทำาถกหรอไม เปนการลวงละเมดสทธบคคลหรอไม หรอขอมลทไดมาเปนความจรงทงหมดหรอไม

จรยธรรมของนกวจย1.มความซ อสตย (Honesty) สำาหรบความซ อสตยนน

เปนสงทวดยาก คนแตละคนเทานนทจะร หรอ You yourself know how honest you are.

2.ความนาเชอถอ (Respectability) การใหเกยรตกบผใหขอมล รวมทงตองยนบนขาตนเองหรอไมลอกเลยนแบบผลงานของคนอน

269

3.Impartianlity ความเปนกลาง ตองกระตอรอรนทจะเรยนรอยเสมอ พยายามหลกเลยงทจะเขาขางฝายใดฝายหนง

4.Realizing the Constraints ตองรขอจำากดของการวจย และตองรวาสายตาของเราเลอกเหนในสงทตองการจะเหนเทานน หรอเปนไปตามคำาพดทวา Our eyes can see only what we see.

5.Moral Implication งานวจยตองมความหมายในเชงคณธรรม จะตองทำางานวจยดวยใจ

เชนมงานวจยทบอกวาสงคมทคนไมมการศกษาหรอมความเปนอยทไมดจะไมมความวนวายหรอรนแรง เพราะคนเหลานจะเชอฟงรฐ งานวจยอยางนถอวาไมมคณธรรม เพราะแสดงวาเหนดวยกนการปลอยใหคนในสงคมอยทามกลางภาวะตกตำาทางเศรษฐกจและสงคม เพยงเพอไมตองการใหเกดความรนแรงในสงคม (เพราะควรจะมทางออกทดกวานในการปองกนไมใหเกดความรนแรง)

มคำาพดของประธานาธบดอบราฮม ลนคอน กลาววา “ I will study get ready, and perhaps my chance will come”

หมายถงขาพเจาจะศกษาไปเร อยๆและเตรยมพรอมเสมอเพอโอกาสจะมาถง

ประธานาธบดคลนตนเองกนำาเอาประโยคนาเขยนในหนงสอเพอจะบอกวาตวเขาเองไมเคยรวาอยากจะเปนประธานาธบดเมอไหร แตกมการศกษาหาความรและเตรยมพรอมอยตลอดเวลาเพอจะมตำาแหนงอะไรสก 1 อยาง

********

270

อาจารยแนะนำาใหอานหนงสอ My Life Bill Clinton (ม ฉบบแปลภาษาไทยแลวนะคะ) เปนหนงสอทสะทอนใหเหนความเปนมนษยในตวของประธานาธบด คลนตนไดเปนอยางด เชนการทจำาชวตวยเดกไดเปนอยางด การจำาเพอนๆไดเปนสวนใหญ

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ.วฒศกด ล�ภเจรญทรพย 22 กรกฎ�คม

พ.ศ. 2549 ภ�คบ�ย

ชวงแรกทำ� Quiz -ปญหาทางการเมองทส ำาคญทสดในขณะนของประเทศไทยคอปญหาอะไร ในฐานะททานศกษาดานรฐศาสตร ทานจะมขอเสนอแนะสำาหรบการจดการแกไขปญหาดงกลาวอยางไร อธบายอยางชดเจน

*****แ น ว ว เ ค ร � ะ ห ก ล ม ผ ล ป ร ะ โ ย ช น (Group or

Interest Group Approach) จะมทฤษฎอยภายใน 2 ทฤษฎหลกคอ1.ทฤษฎพหนยม (Pluralist Theory)2.ทฤษฎสหการ (Corporatist Theory)ทง 2 ทฤษฎมงอธบายวาระบบการเมองมวธการจดการ

ความขดแยงเกยวกบผลประโยชนอยางไร ฐ � น ค ต ข อ ง Group or Interest Group

Approach

271

1.เชอวาผลประโยชนคอหวใจสำาคญของการวเคราะห นนคอเชอวาเรองราวตางๆทเกดขนในทางการเมองเปนเรองของผลประโยชน เชนนายธนาคารตองการสวนตางระหวางดอกเบยเงนตนและดอกเบยเงนฝากหรอมารจนคอนสง(จายดอกเบยเงนฝากนอยแตเกบดอกเบยเงนกสง) แตรฐบาลตองการใหลดตำาลงเพอสรางความเปนธรรมใหกบผฝากและผก (จายดอกเบยเงนฝากสง เกบดอกเบยเงนกตำา) ตรงนถอวาเปนผลประโยชน

ในประเทศไทยแมมคนในภาคแรงงานจำานวนมาก แตพบวาบญชเงนฝากธนาคารมนอยมาก คอ 5 ลานกวาเลมและมเจาของเพยง 3 ลานคน และมบญชท เก น 1 ลานบาทเพยง 10 % เทานน

2.คนทกคนหรอกลมแตละกลมตระหนกในผลประโยชนทแทจรงของตนเอง

3.ตวแสดงทกตวในเร องทเราวเคราะหตางมเหตผลในการแสดงออก เชนเชอวากลมทมาประทวงมเหตผลเพยงพอแลวจงออกมาประทวง

4.ตวแสดงทกตวร วามทางเลอกกทางในการรกษาผลป ร ะ โ ย ช น ข อ ง ต น เ อ ง แ ล ะ เ ล อ ก ท า ง เ ล อ ก ท ด ท ส ด (Maximization Theorem) เพอใหเกดประโยชนกบตนเอง

เชนเชอวาการทนกศกษามาเรยนตองเสยเวลาวนเสาร 1 วนนกศกษาตองคดวาเปนสงทดทสดเมอเปรยบเทยบกบการนำาเวลาวนเสารไปทำาอยางอน

อยางไรกตามแนวคดทบอกวาคนเราจะเลอกสงทดทสดนนอาจจะไม ใช โดยเฉพาะ เฮอรเบรต ไซมอน (Herbert Simon) ทโตแยงวาในความเปนจรงแลวคนเราไมไดเลอก

272

ตดสนใจทด ท สด แตเล อกตดสนใจในทางทพอใจมากทสดมากกวา

แตแนววเคราะหกลมผลประโยชนเชอวาคนเราจะตดสนใจเลอกหนทางทดทสด

5.เช อวาการเจรจาตอรองในเร องผลประโยชนเปนการเจรจาตอรองกนอยางเปดเผย ระบบการเมองจงตองมเวทใหกลมตางๆไดมโอกาสพดคย ตอรองในเรองผลประโยชนไดอยางเปดเผย

เชนถาคนงานตองการคาแรงงานเพม แลวโรงงานหรอนายจางจายไมไดจะเจรจาตองเจรจาเปดเผย หรอถาลกจางบอกวาไมตองเพมแตจะตองไมปลดคนงานกตองเจรจากนแบบเปดเผย

ในสงคมอเมรกามองวาผลประโยชนเปนเร องทตองคยกนอยางเปด แตในบางสงคม เชนสงคมไทยมองวาผลประโยชนเปนเรองทนารงเกยจ ทงๆทเปนเรองทมอยจรง

เชนในสหรฐอเมรกาแพทยสมาคมของสหรฐเปนกลมทออกมาเคลอนไหวใหรฐออกกฎหมายใหประชาชนซอประกนสขภาพ เพอจะไดมหลกประกนวาถามคนมารกษาโรคทโรงพยาบาล หมอและโรงพยาบาลจะไดรบเงนคาใชจายในการรกษาพยาบาลอยางแนนอน

คว�มขดแยงและผลประโยชนสำาหรบในทกสงคม ความขดแยงเกยวกบผลประโยชนมกจะ

เกดขนเสนอ เชน และมหลากลกษณะทเกยวของกบการเมอง เชน

273

-การป ดบง และการใชต ำาแหนงหน าท ในการแสวงหาประโยชน

-การฮว-การใชอทธพลขมขเพอไมใหผอนรบผลประโยชน-ผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interest) รปแบบของผลประโยชนทบซอน1.การใชตำาแหนงหนาทเออผลประโยชนใหแกตนเองหรอ

พวกพอง2.ใหความสำาคญแกนโยบายทสรางผลประโยชนเฉพาะกลม3.การกำาหนดกฎเกณฑหรอนโยบายทปดกนการแขงขน

จากฝายตรงขามประเทศไทยของเราจะมกรณผลประโยชนทบซอนมากมาย

จากการทนกการเมองหรอขาราชการระดบสงมผลประโยชนจากนโยบาย หรอจากงานทตนเองรบผดชอบอย ขณะทในตางประเทศจะมกฎหมายอยางชดเจนวาขาราชการระกบสงหรอนกการเมองเมอพนจากตำาแหนงแลวจะไปอยในบรษทตางๆตองผานไปแลวกป

แตของไทยเราพบวาขาราชการระดบสงและนกการเมองมผลประโยชนรวมกบเอกชนจากการดำาเนนนโยบายตางๆ

นกคดคนสำาคญๆทศกษาเรองกลมผลประโยชน เชน- เจมส เมด ส น (James Madison) เป นผ ร วมร าง

รฐธรรมนญอเมรกา มองวาการเขยนกฎหมายจะตองเขยนใหสอดคลองกบความจรง เชนยกตวอยางเร องการแบงเปนมงหรอเปนคาย (Factionalism) ในพรรคการเมองถอวาเปนความชวรายหรอ The Vice of Faction แตตองยอมรบวา

274

เรองมง เรองคายเปนเรองปกต เพราะนกการเมองตองมการหาพวก แตสงทตองทำาคอทำาอยางไรใหผลประโยชนของมงประสานกนไดกบผลประโยชนของพรรค

หรอทำาอยางไรใหผลประโยชนของกลมสอดคลองหรอสมดลกบผลประโยชนของสวนรวม ตรงนเปนภาระของคนเขยนกฎหมาย

ดงนนในตอนรางรฐธรรมนญแนวคดของเมดสนกคอมองวาทำาอยางไรไมใหรฐใหญครอบงำารฐเลก ตรงนกลายเปนทมาของการวางระบบการเลอกตงประธานาธบดทซบซอน รวมทงการให วฒสมาชกจากแตละรฐม 2 คนเทากน เปนตน

-อ เ ล ก ซ ส เ ด อ ท อ ก ค เ ก อ ว ล ล ( Alexsis de Toequeville) เปนนกคดชาวฝรงเศสทเดนทางไปศกษาสงคมอเมรกน และมองวาสงคมอเมรกนตงอยบนรากฐานของกลมผลประโยชนทมการเจรจา ขดแยง ตอรองกนอยางเปดเผย

-อารเธอร เบนทลย (Arthur F.Bentley) -เดวด ทรแมน (David B.Truman) ในชวงนอาจารยจะลงรายละเอยดของ 2 ทฤษฎทอยภายใต

Approach กลมผลประโยชน ดงน1.ทฤษฎพหนยม (Pluralism)แนวคดทสำาคญของทฤษฎพหนยม 1.เช อว าปรากฏการณทางการเมองเป นปฏ สมพนธ

(Interactions) ระหวางกลมผลประโยชนตาง ๆ 2.เมอตางฝายตางมผลประโยชนการเจรจาตอรองระหวาง

กลมผลประโยชนจงตองตงอยบนพนฐานของความมเหตและผล

275

ระบบนจงตองเปนระบบเปดททกฝายสามารถรบรขาวสารไดเทาเทยมกน

ในสหรฐอเมรกาจงเป ดใหมการเจรจาตอรองเร องผลประโยชนอยางเปดเผยโดยคนททำาหนาทเจรจาตอรองคอนกลอบบ หรอ Lobbyist ซ งมมากกวา 3 หม นคนเฉพาะในกร งวอชงตน คนเหลานทำางานภายใตกฎหมาย เชนตองรายงานผลการทำางานทก 6 เดอน ตองแสดงบญชทรพยสน

แตในประเทศไทยของเราการลอบบนนเกดขนอยตลอดเวลา แตของเรากระทำากนเปนความลบ เชนถารฐมนตรจะคยกบนกธรกจพอคามกจะคยกนแบบลบ ไมมการเปดเผย ทงทควรจะทำาแบบเปดเผยเพราะสงคมจะไดรบรวาเมอรฐบาลมโครงการมเอกชนรายไหนทเขาพบ ใหขอมล หรอเสนอตวเขามาทำางานในโครงการนนบาง

3.พหนยมเชอวาความขดแยงมกนำาไปสการเจรจาตอรองมากกวาการแตกหก

4. การทผลประโยชนไดรบการเจรจาเปดเผย ตกลงกนไดทำาใหระบบการเมองจะปรบตวเขาสสภาวะสมดล (Equilibrium State) อยเสมอ

5.ทฤษฎพหน ยมเช อวาความขดแยงระหวางกล มจะม ทางออก (Solution) เสมอ

6.นโยบายและบคลากรของระบบการเมองเปนผลลพธของกระบวนการปฏสมพนธของกลม

7. ในแนวคดนรฐ (State) จะไมมบทบาทใด ๆ ทกสงทกอยางลวนเปนเรองของกลมผลประโยชนทงสน

ทฤษฎพหนยมจะเปนไปไดกตอเมอมเงอนไขดงตอไปน

276

1.กล มทกกล มจะต องมอ ำานาจต อรองท ท ดเท ยมก น (Symmetry of Bargaining Power)

2.กลมทกกลมมโอกาสทดเทยมกนในการเขาหาผก ำาหนดนโยบาย (Equal Access to Power)

ถาอำานาจตอรองเทากนโอกาสในการเขาถงผมอำานาจกยอมเทากนเพอใหแตละกลมเสนอขอมลใหกบอำานาจรฐ

3.ความขดแยงไมนำาไปสการเผชญหนา แนวคดพหนยมจงใชอธบายสงคมไทยไมไดมากนก เพราะ

พบวา ประเดนแรก ในสงคมไทยกลมแตละกลมมอำานาจไมเทากน

เชนชาวไรมนมอำานาจนอยสมาคมผสงออกมนสำาปะหลง ชาวนากบเจาของโรงสกมอำานาจไมเทากน ยกเวนสมาคมชาวไรออยทพอจะมอำานาจใกลเคยงกบสมาคมโรงงานนำาตาล

ประเดนท 2 กลมผลประโยชนแตละกลมมโอกาสในการเขาถงผมอำานาจแตกตางกน

ประเดนท 3 ความขดแยงระหวางกลมมกจะนำามาสการเผชญหนา เชนกรณโรงไฟฟาบอนอก-หนกรด

แตแนวพหน ยมกสามารถน ำาไปอธบายได บางกล มผลประโยชนในประเทศไทย

2.แนวทฤษฎสหก�ร ฐานคตของทฤษฎสหการจะตรงขามกบพหนยมและเปน

แนวคดทอดชองโหวของพหนยม

ฐ�นคตทฤษฎสหก�ร1. ความขดแยงนำาไปสการเผชญหนาซงในบางคร งไมม

ทางออก

277

2. กลมตาง ๆ มอำานาจตอรองทไมทดเทยมกน 3. กลมตาง ๆ ไมสามารถเขาถงซงผก ำาหนดนโยบายได

อยางเสมอภาคกน 4. รฐเปนกลไกสำาคญของการเจรจาตอรอง เชน เปนคน

คอยควบคมกตกา คอยเจรจาไกลเกลยระหวางกลมผลประโยชนสองฝาย เพอใหการเจรจาตอรองประสบความสำาเรจ แตรฐตองทำาหนาทเปนคนกลางอยางแทจรง

ทฤษฎสหการจงเปนแนวคดทตองการจะอดชองวางหรอตองการแกไขจดออนของทฤษฎพหนยมนนเอง โดยการเตมบทบาทของรฐ ซงทฤษฎพหนยมไมไดพดถง

Phillippe C. Schmitter (ฟลลป ซ. ชมตเตอร) เขยนไวในหนงสอชอ Still the Century of Corporatism? ไดจำาแนกรฐออกเปนสองประเภทคอ

1. รฐสหการทางสงคม (Societal Corporatism)2.รฐสหการโดยรฐ (State Corporatism) 1. รฐสหก�รท�งสงคม (Societal Corporatism)

มลกษณะดงน1.1 กตกาของการเจรจาตอรองตองเปนทยอมรบของทก

ฝาย เมอเปนเชนนประเดนทจะตองคดตอไปกคอ

-ใครเปนผกำาหนดกตกานน-กระบวนการเพอใหไดมาซงกตกานน ๆ เปนอยางไร -ใน

กรณทตกลงกนไมไดในเรองกตกาใครจะเปนผตดสน 1.2 รฐบาลหรอเจาหนาทของรฐทำาหนาทเปนเพยงผรกษา

กตกา โดย

278

-ดำาเนนการใหเปนไปตามเงอนไข -ขอตกลงจะตองมผลผกมด (Binding) ไมใชตกลงกน

แลวกเฉยไมมผลบงคบใช 1.3 ตามแนวค ดสหการทางสงคมจะมการก ำาหนด

กระบวนการในการอทธรณและยตปญหา หากไมเหนดวยตามขอตกลง ซงอาจทำาโดย

ตวอยางกรณภาพยนตรเร อง The Beach ทมาถายทำาภาพยนตรท อ าวมาหยา จงหวดกระบ และถกค ดค านจากประชาชนและผประกอบการทองเทยว เพราะมองวาอปกรณของกองถายจะทำาความเสยหายใหกบสภาพแวดลอมบรเวณอาวมาหยา ขณะเดยวกนกมบางกลมทสนบสนนใหมการถายทำา

ความขดแยงดงกลาวทำาใหตองมการเจรจาระหวางฝายทสนบสนนและฝายทคดคาน และทง 2 ฝายตกลงใหมการจดตงคณะกรรมการรวมข นมาศกษาผลกระทบของการถายท ำาภาพยนต และตงเงอนไขวาไมวาผลการศกษาจะออกมาอยางไรทงฝายทสนบสนนและฝายทคดคานตองยอมรบ

ทายทสดผลการศกษากออกมาวาการถายทำาภาพยนตจะไมสงผลกระทบตอสภาพแวดลอมของการทองเทยว ทำาใหฝายทคดคานยอมรบ การถายทำาหนงจงดำาเนนการไดในทสด

จากตวอยางพบวากตกาทถกกำาหนดขนในกรณนมาจากการกำาหนดรวมกนของทงฝายทสนบสนนและคดคาน และเปนกตกาทมกระบวนการการมสวนรวมทง 2 ฝายจนกระทงในทสดกนำามาสขอตกลงทฝายทคดคานยอมรบ

แตในเมองไทยพบวากตกาทถกกำาหนดขนมกจะไมไดรบการยอมรบ เชนกรณความขดแยงระหวางเรอประมงป นไฟกบเรอ

279

ประมงพนบาน ของจงหวดสงขลา เนองจากเรอประมงพนบานมองวาเรอป นไฟทำาลายสภาพแวดลอมบรเวณททำาประมงชายฝง ทำาใหปลาตวเลกตวนอยเสยหาย ความขดแยงนไดมการเจรจาและตงกรรมการศกษาวาเรอป นไฟสรางผลกระทบหรอไม ผลการศกษามออกมาวาใหเรอประมงป นไฟจบปลาตอไปได แตฝายประมงพนบานไมยอมรบผลการศกษาและประทวงดวยการปดอาว

2. ร ฐ ส ห ก � ร โ ด ย ร ฐ (State Corporatism) แนวคดนรฐจะเขาไปแทรกแซงระหวางกลมผลประโยชนมากขน เนองจากมองวา

2.1 ความขดแยงไมอาจยตไดดวยการเจรจาตอรองหรอโดยลำาพงเฉพาะกลมผลประโยชนนน ๆ

2.2 การเผชญหนาทเกดขนหรอทอาจเกดขนอาจกลายเปนวกฤตของรฐ

2.3 รฐเขามามบทบาทโดยตรงในการยตปญหา โดยอาศยอำานาจตามกฎหมายหรออำานาจทางการบรหาร หรอใชมาตรการทางการเมองดวยการแทรกแซงในรปแบบตางๆเชนการจดตงองคกรจดตงผน ำา ดงเขามาเปนพวก (Co – optation) แทรกแซงในนโยบายของกลม (เชนตอนทมความขดแยงเรองโรงไฟฟาบอนอก-หนกรด)

สงท น กศกษาตองไปคดตอกคอการจดการกบกลมผลประโยชนของประเทศไทยนนอยในรปแบบใด

นนคอตวอย�งของ Approach ตวอย�งหนง เวล�นำ�ไปปรบใชอ�จจะนำ�ไปใชกบเรองธรกจโทรคมน�คม ธรกจเรอนแพในเมองก�ญจน (ธรกจนขดแยงกบก�รทองเทยว

280

แบบธรรมช�ต เพร�ะก�รเตนรำ�บนแพเปนสงทรบกวนคนอนๆ)

******นกศกษาลกขนมาพดเร องโรงไฟฟาทราชบร บอกวา

หลงจากทมโรงไฟฟา พบวาผลผลตตกตำาลง พอชาวบานมการรวมตวกนกจะถกกลไกสลาย

อ�จ�รย-กรณนมความชดเจนวารฐเขาไปแทรกแซงเร องการสรางโรงไฟฟา และตอเนองไปถงสญญาทรฐบาลไทยไปตกลงเอาไวก บรฐพมาในการซ อขายกาชกบพมา หากเราไมสามารถสรางโรงไฟฟาไดเรากไมสามารถเอากาชมาจากพมามาไดเรากถกปรบ

ตรงนเปนตวอยางของการดำาเนนนโยบายของรฐแลวไมไดชแจงใหชาวบานเขาใจ หรอบอกประชาชนทหลง

รวมทงโครงการบอบำาบดนำาเสยทคลองดานเชนกนแมวาเวลานทำาเสรจแลวแตไมมการเดนเคร อง เพราะคาใชจายมมาก ทงๆทลงทนไปกวา 3 หมนลาน

ตางจากโรงไฟฟาเอกโกทขนอมซงเวลานนไดรบการตอตานเชนกน แตเอกโกสามารถทำามวลชนจนทำาใหคนยอมรบโครงการ แตเวลานสงแวดลอมแถวขนอมกเสยหายเชนกน

ดงนนปญหาของรฐบาลไทยกคอดำาเนนโครงการไปกอนโดยไมบอกชาวบาน บางทมการซอทดนเพอทำาบอขยะไปแลว พอชาวบานทราบกออกมาประทวงทำาใหสรางไมได รฐกเสยผลประโยชน

281

แตปญหาภายในลกๆแลวมาจากผลประโยชนทงสน เชนบอนอก-หนกรดทตองเดนหนาตอเพราะมการซอทดนเอาไวกอนแลว จงมความจำาเปน

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ.วฒศกด ล�ภเจรญทรพย วนท 17 สงห�คม

พ.ศ. 2550

กอนบรรยายอาจารยคยกบนกศกษาวา การเรยนปรญญาโทมหนงสอใหอานเยอะมาก แถมยงมเรองราวอน ๆ ใหตองทำาอกมาก นกศกษาตองรจกจดระเบยบในการอานหนงสอ จบประเดนใหไดวาอาจารยทมาบรรยายสอนในหวขอไหนแลวอานเพมเตมในหวขอนน ประเดนไหนทอาจารยไมไดสอนกไมเอามาออกขอสอบอยแลว การเขาฟงบรรยายจะชวยใหนกศกษาจบทศทางในการอานหนงสอไดถก และการฟงจะชวยใหนกศกษาจบความคดเหนของอาจารยแตละทานไดถก เวลาตอบขอสอบไมจำาเปนวาตองตอบเหมอนทอาจารยคด แตนกศกษาสามารถหาเหตผลมาสนบสนนหรอคดคานความคดของอาจารยได

ในเอกสารประกอบการบรรยายของอาจารยวฒศกดมบทความอยหลายชน อาจารยมาอานทหลงกรสกวายงไมสมบรณเหมอนตอนทเขยนครงแรก เวลาบรรยายอาจารยจงบรรยายเพมเตมถานกศกษาเขาฟงจะเขาใจสงทอาจารยบรรยายไดมากขน

282

การทำาขอสอบอยาทจรต การไมทจรตคอการใหเกยรตกบตวเอง จะตอบดหรอไมดอาจารยกไมวาอะไร ถาตกจรง ๆ อาจารยจะใหคำาแนะนำาวาควรทำาอยางไรตอไป เวลาเขาหองสอบอยาเอาโพยอะไรตดเขามาโดยเดดขาด หลายคนอานกอนสอบแลวเกบใสกระเปาเขามาดวย ถากรรมการเหนจะถอวานคอการทจรต นกศกษาตองระวงตวเองใหมาก

การเรยนรฐศาสตรมขอดคอชวยเปดโลกทศน ทำาใหนกศกษามองปญหาตาง ๆ ไดกวางขนและมองในเชงนโยบายวาทำาไมเขาถงทำาอยางนน ทำาไมเขาถงทำาอยางน และทสำาคญทสดคอรฐศาสตรเปนศาสตรทตองการคนหาหลกการ เชน หลกการอยรวมกนในระบบการเมอง เราควรอยรวมกนอยางไร ควรมวธการจดการดแลกนอยางไร สงเหลานจะสอนใหนกศกษามมมมองกวางขน อาจารยจะแนะนำาใหคนอน ๆ เรยนรฐศาสตรเสมอ เรยนแลวจะไมผดหวง

รฐศาสตรเปนศาสตรทมหลก สอนใหนกศกษามหลกการในตวเองและในการมองสงตาง ๆ เมองไทยมกจะพดกนผด ๆ วา ปญหานไมควรใชหลกนตศาสตรในการแกปญหาแตควรใชหลก“

รฐศาสตร เราเลยเขาใจกนผด ๆ รฐศาสตรไมเคยสอนวาใหทำา”ผดกฎหมาย รฐศาสตรเปนศาสตรทมหลกการ สงทรฐศาสตรถกเถยงกนเมอไดขอสรปแลวจะนำาไปสหลกการทเปนขอกฎหมาย คนหาความถกตอง จรง ๆ แลวควรจะพดวา เรองนไมควรแก“ปญหาดวยวธการทางกฎหมาย แตควรแกดวยมาตรการทางการเมอง พดอยางนถงจะถกตอง อยาใชคำาวา หลกรฐศาสตร ” “ ”เดดขาด ไมมนกวชาการคนใดสอนใหทำาผดกฎหมายหรอยกเวนกฎหมาย นกศกษามาเรยนรฐศาสตรแลวตองใชใหถก นกการ

283

เมองชอบพดผดแบบนหลายครงทำาใหรฐศาสตรถกมองวาเปนไมหลกปกเลนไมมหลกการใด ๆ เลย

รฐศาสตรเปนวชาทตองการคนหาคำาตอบเกยวกบการจดระเบยบทางการเมอง มงทจะหาคำาตอบวาคนเราอยดวยกนเปนชมชน สงคม จะมการจดการปญหาทางการเมองอยางไร โดยเฉพาะอยางยงถาเราเชอวาการเมองเปนเรองของความขดแยง เราจะมวธการแกไขปญหาความขดแยงอยางไร จะมกตกาใดมารองรบความขดแยงเหลานน หรอถาเราเชอวาการเมองเปนเรองของอำานาจกตองหาคำาตอบวาภายใตโครงสรางอำานาจแบบนเราควรกำาหนดกตกาอยางไร ถาเราเชอวาการเมองเปนเรองของการจดสรรสงทมคณคาในสงคมหนาตาของการเมองควรเปนอยางไร วชารฐศาสตรมงหาคำาตอบในเรองเหลานทงสน ซงหาไดไมงายเลย เพราะเอาเขาจรงในโลกนมการจดระเบยบทางการเมองทหลากหลายมาก ๆ หนงสอชอ First Democracy อธบายใหเหนวาประชาธปไตยยคแรก ๆ เปนอยางไร ทำาไมคนในยคนนจงจดระเบยบทางการเมองแบบนน

ประชาธปไตยยคแรกเรมตนทนครรฐเอเธนส (พลเมอง 30,000 – 50,000 คน) อยด ๆ ผคนในนครรฐกเขาใจตรงกนวาบานเมองของเราควรมหลกเสรภาพ ประชาชนสามารถพดแสดงความคดเหนไดอยางเปดเผย ตองมความยตธรรม มความเสมอภาค ซงคนทศกษาเรองนกงงวาทำาไมอยด ๆ ชาวนครรฐเอเธนสจงเชอในหลกการเหลานขนมา ไมเพยงเทานนบางเรองถกนำามาสภาคปฏบตดวย เชน พยายามตความวาเสรภาพหมายถงอะไร แคไหน

284

หนงสอเลมนมสมมตฐานวา อดมคตทางการเมองทงหลายโดยเฉพาะอดมคตประชาธปไตยทเราฝนกนมาตงแต 2,500 กวาปกอนนนไมเคยเกดขนจรงเลยมแตความพยายามจะทำาใหมนเกดขนเทานน ในนครรฐเอเธนสกมความพยายามทจะทำาใหคนมเสรภาพ พยายามสรางหลกแหงความยตธรรมใหเกดขน แตพอปฏบตจรงเสรภาพในนครรฐเอเธนสกไมใชเสรภาพอยางทเราเขาใจกนทกวนน เสรภาพในยคนนหมายถงเสรภาพของผชายชาวเอเธนสทมอาย 20 ปขนไปเทานน คนสวนใหญไมไดมเสรภาพ

ยงคำาวาความเสมอภาคยงไปกนใหญ สงคมนครรฐเอเธนสเปนสงคมทแบงชนชน อยางโสคราตสเปนสามญชนทยากจน เวลาพดจาอะไรกบใครกตองพดดวยความออนนอมถอมตนเพราะถอวาคนอนมฐานะสงกวาตน โดยเฉพาะตวละครทงหลายในหนงสอ Republic ของเพลโตทลวนแตเปนผมฐานนดรศกดทงสน สะทอนใหเหนวาหลกความเสมอภาคซงเปนหลกในอดมคตไมไดมจรงแมแตในยคทองของประชาธปไตย ความเสมอภาคในยคนนไมไดเปนความเสมอภาคทแทจรง

จากสงทเกดขนในอดตทำาใหเราเรยนรวาสงคมใดกตามทเปดโอกาสใหคนเขาไปมสวนรวมสงคมนนจะเจรญรงเรอง และบงเอญในคาบสมทรกรกยคนนมหลายเมองปกครองเมองเอเธนสและสวนใหญเมอปกครองแบบนแลวมกมความเจรญรงเรองในทางเศรษฐกจดวย คนกเลยเชอกนวาประชาธปไตยเปนระบอบการปกครองททำาใหคนเราดงศกยภาพของตนเองออกมาใชไดมากทสด จนเปนทกลาวขานกนวาเปนระบอบการปกครองทนาจะด เปนระบอบทจะมาอดชองวางหรอชดเชยความออนแอ

285

ของมนษยในเรองความลมหลงในอำานาจ หนทางเดยวทจะทำาใหคนทลมหลงในอำานาจถกตรวจสอบกคอระบอบประชาธปไตย แมวาประชาธปไตยจะไมใชระบอบทดทสดแตกมเหตผลพอทจะสนบสนนใหมนเกดขน

จดยนของอาจารยคออาจารยเชอในเรองประชาธปไตย แตประชาธปไตยทสมบรณนนไมเคยมในโลกน เราเหนประสบการณของประเทศตาง ๆ ในโลกนวามความหลากหลายมาก มระบอบการเมองทแตกตางกน สรปไดดงน

1. กลมประเทศทเปนประชาธปไตย ตนแบบ ไดแก “ ”องกฤษ (สหราชอาณาจกร: United Kingdom) สหรฐอเมรกา ประชาธปไตยในองกฤษไมไดเกดขนเพราะมคนมาบอกกษตรยวาพระองคควรทำาอยางนนทำาอยางน แตมนกคดทไดอานงานของปราชญโบราณแลวนำามาปฏบตจรง ในองกฤษจงมนกคดประชาธปไตยมใชนอย เชน

-นกคดกลมประโยชนนยม (Utilitarianism) อยางเฮนร ซดวก (Henry Sidgwig) เจเรม เบนแธม (Jeremy Bentham) เจมส มลล (James Mill) จอหน สจวต มลล (John Stuart Mill) เปนตน คนเหลานถามคำาถามงาย ๆ และคำาตอบกเปนคำาตอบงาย ๆ แตนำาไปสการสรางหลกการในการปกครองระบอบประชาธปไตย โดยถามวาระบบการเมองแบบไหนเปนระบบการเมองทดทสด คำาตอบคอระบบททำาใหคนสวนใหญมความสขมากทสด (The Maximum Happiness for the Maximum Number) เปนคำาตอบทงายมากและไมไดพดถงประชาธปไตยเลยสกคำา แลวจะรไดอยางไรวาคนมความสข?

286

เจเรม เบนแธม เขยนหนงสอสาธยายเกยวกบเรองความสขวาความสขคออะไร ความสขของมนษยมกมต และหาวธวดความสขของมนษยออกมาเปนหนวยเรยกวา Util เปนทมาของคำาวา Utility (ประโยชนทเกดขน) แตเขยนไปเขยนมาเบนแธมกจนปญญาไมรวาจะวดความสขของมนษยไดอยางไร ทายทสดกยอมแพแตบอกวาวธทดทสดทจะทำาใหเรารบรไดวาคนมความสขหรอไมกคอใหเจาตวเปนผบอกเอง ใหปจเจกชนแตละคนเปนผบอกเองวาเขามความสขหรอไม เปนทมาของคำาวา เสยง“ประชาชนเปนเสยงสวรรค ” (Vox Populi Vox Dei เปนภาษาละตนแปลตรงตวคอเสยงประชาชนคอเสยงของเทพ)

แมจะมนกปราชญกลมหนงจะคดแบบนแตในความเปนจรงไมมใครฟงนกปราชญกลมน แมแตในนครรฐเอเธนสเพลโต อรสโตเตลเขยนหนงสอมาเยอะ แตสงทเขยนเปนแคอดมคตเทานน เพราะในยคนนเปนชวงปลายของประชาธปไตยโดยตรงของนครรฐเอเธนสอยแลว สงคมใดกตามทใกลลมสลายจะมนกคดออกมาเขยนงานเพอสะทอนใหเหนวาสงคมตนเองกำาลงเปนอยอยางไร

ในหนงสอชอ Republic ของเพลโตทงเลมตองการคนหาคำาตอบเรองความยตธรรม มหลายตอนทอางถง The Peloponesian Wars ของโฮเมอร (Homer)

(หนงสอเลมนเปนมหากาพยทเพงบนทกเปนลายลกษณอกษรประมาณครสตศตวรรษท 6 – 7 กอนหนานนใชวธทองจำาตอ ๆ กนมา)

เพลโตอางถง The Peloponesian Wars ตอนหนงวามแมทพยกทพออกกลางทะเลแลวพายแพแกศตร แมทพรอดชวต

287

กลบมานครรฐเอเธนสไดแลวถกตงขอหาวาทรอดมาไดเพราะไมไดตอสถงทสดแตหนทพกลบมาโดยทงใหไพรพลทงหลายตองตายกลางทะเล สภาประชาชนตงคณะกรรมการขนมาสอบสวนวาหนทพจรงหรอไม ควรลงโทษอยางไร ผลกคอหนทพจรงและสมควรประหารชวต แตดวยความทเปนแมทพเขากมเสนสายอยบาง

(อยด ๆ อาจารยกสงเบรกไปเลยโดยไมไดสรป ทยกเรองนขนมาอาจารยนาจะตองการชใหเหนวาเพลโตตองการบอกวาในนครรฐเอเธนสนนไมมความยตธรรม คนระดบแมทพนายกองกยอมมเสนมสายในสภาประชาชนเปนธรรมดา)

สหรฐอเมรกากคลายกบสหราชอาณาจกรคอเชอมนในอดมคตบางอยาง และเชอวาอดมคตนนจะนำามาใชในการจดระเบยบทางการเมองได จงหยบยกสงนนมาไวในประเทศของตนเองโดยเฉพาะผนำา 13 มลรฐแรกทเปนผกอตงสหรฐอเมรกาไดหารอกนในศตวรรษท 18 วาจะจดระเบยบทางการเมองอยางไร เอกสารชนสำาคญเกยวกบเรองนคอรฐธรรมนญอเมรกน เกดจากผนำามลรฐตาง ๆ มาตกลงรวมกนวาจะปกครองกนอยางไร

ตองเขาใจกอนวาพนฐานของรฐธรรมนญอเมรกนคอความไมไวใจในอำานาจของผปกครองเลย ไมไวใจวาผปกครองจะใชอำานาจไปในทางทถกตอง รฐธรรมนญอเมรกนจงใหอำานาจประธานาธบดเพยงเฉพาะเรองเทานน เชน เรองพธการ การตางประเทศ การประสานงานระหวางมลรฐ นอกนนเปนอำานาจของมลรฐทงหมด โดยตวเอกสารแลวรฐธรรมนญอเมรกนจะให

288

อำานาจประธานาธบดนอยมาก แตทกวนนเปลยนไปดเหมอนประธานาธบดจะมอำานาจทำาอะไรไดมากขน

คำาวา ตนแบบ ขององกฤษและสหรฐฯ ทำาใหประเทศอน“ ”ทมาลอกเลยนแบบคดวาเขาตองเปนอยางนน ตองเปนอยางน ซงจรง ๆ เขาอาจจะไมเปนอยางนนกได เชน ระบบรฐสภาขององกฤษทเรยกวา Westminster Model ใคร ๆ กเขาใจวาเปนระบบทเหนในบานเรา แตในขอเทจจรงแลวระบบรฐสภาแบบองกฤษมรายละเอยดแตกตางไปจากเราเยอะมาก อาท

-คณะกรรมาธการชดสำาคญ ๆ ของรฐสภาองกฤษจะใหฝายคานเขามามบทบาทมากกวา เชน คณะกรรมาธการดานการเงนการคลง เพราะตองทำาหนาทในการตรวจสอบรฐบาล ไมตองสนบสนนรฐบาลมเสยงขางมากในสภาคอยสนบสนนอยแลว ซงตางจากเราอยางสนเชง เมอบานเขามการแชรอำานาจกนระหวางฝายคานกบฝายรฐบาลระบบของเขาจงอยได แตของเรากลายเปนวาคณะกรรมาธการกเปนฝายรฐบาล เสยงสวนใหญในสภากเปนฝายรฐบาล จนไมมใครเปนคนตรวจสอบเลย

-ระบบการเลอกตง การแบงเขตขององกฤษมพฒนาการมานานพอสมควร ลองผดลองถกมาแลวหลายแบบ ปจจบนเปนเขตเดยวคนเดยว แตกตกาการเลอกตงมความเขมงวดทำาใหระบบของเขาอยได

(สภาผแทนขององกฤษเรยกวาสภาสามญชน House of Commons สภาสงเรยกวา House of Lords สองคำานชใหเหนประวตศาสตรการเมองขององกฤษอยางชดเจน)

-ประธานสภาสามญชนมอำานาจลงโทษ ส.ส. ทถกขอกลาวหาคอรรปชนแมวาขอกลาวหานนจะยงไมไดรบการพสจนกตาม

289

เดอนกอนอาจารยไปองกฤษแลวม ส.ส.คนหนงถกกลาวหาวาคอรรปชนสมยทยงเปนนกการเมองทองถน ประธานสภาสามญชนลงโทษโดยสงให ส.ส.คนนนพกงานหนงเดอน ทงนกเพอใหผถกกลาวหาปลอดจากอำานาจระหวางทถกสอบสวน (ถาเปนบานเราคงตองพกงานกนครงสภา) การพกงานหมายถงเขาประชมไมได สถานภาพและสทธพเศษตาง ๆ ตองหลดไปโดยปรยายในชวงหนงเดอนนน ถอวาเปนระบบทนาสนใจ เปนตนแบบทดแตประเทศทงหลายทนำาระบบนไปใชกลบแตกตางกนในรายละเอยด

2. กลมประเทศทเพงกาวเขาสความเปนประชาธปไตย หรอประเทศทอยในชวงของการเปลยนผาน (Transitional Democracy) เชน กลมประเทศเอเชยอาคเนย สงคมไทยกอยในชวงน และประเทศสวนใหญในโลกอยในกลมนอยในชวงทกำาลงขวนขวายแสวงหาประชาธปไตยใหกบบานเมองของตนเอง ประเทศกลมนมลกษณะคลายคลงกนหลายอยาง เชน

-ยงถกเถยงกนวากตกาในบานเมองควรเปนแบบใด ยงหาความลงตวไมได

-อำานาจของสถาบนทางการเมองยงขาดความชดเจน บางครงอำานาจแตละสถาบนกขดแยงกน

-มความขดแยงกนเรองเหตการณทางการเมองสงมาก สะทอนใหเหนวาการจดสรรอำานาจในสงคมนนยงไมลงตว ระบบยงไมสามารถจดสรรใหกลมตาง ๆ เขามาบรหารบานเมองได ฝายแพฝายชนะตองชนะหรอแพกนอยางเดดขาด เหยยบกนไดกตองทำา แตกตางจากสงคมทแบงอำานาจกนชดเจนความขดแยงจะลดนอยลง เมอมกตกามารองรบอารมณฝายพายแพได และ

290

ฝายแพรดวาวนหนงขางหนาพวกตนยอมมโอกาสขนไปบรหารบานเมองบางไมไดแพตลอดไป

เคนเนธ แอรโรว (Kenneth Arrow) กลาววา ในสงคมประชาธปไตยจะเปนการหมนเวยนกนของเสยงสวนใหญ (The Cycle of Majority) คนทเปนเสยงสวนนอยในวนนอาจเปนเสยงขางมากในวนขางหนากได ประชาธปไตยจงเปนระบบการเมองทลองผดลองถก (Trial and Error) เปนระบบทดสอบ ไมไดหมายความวาเอาบานเมองมาทดลองเลน แตประชาธปไตยเชอวาทกฝายทขนมาเสนอทางเลอกใหบานเมองนนแตละฝายยอมมเหตผล และประชาชนกยอมมเหตผลทจะเลอกทางเลอกทมเหตผลมากทสด ไมใชการเอาบานเมองไปทดลองแตเปนการลองแนวคดตาง ๆ ทจะนำาไปใชกบบานเมอง

สงคมเปลยนผานเปนสงคมทยงไมมความชดเจนแตเรากสามารถหลดพนจากสภาพนนได เชน คาซกสถาน เคยเชอวาเมอหลดออกจากสหภาพโซเวยตควรเปนประชาธปไตยมประธานาธบดมาจากการเลอกตง แตดวยความทอยในตำาแหนงมาสองสมยลกเขยทอยากเปนประธานาธบดบางเลยเผลอพดกบสอมวลชนวาจะลงชงชยในตำาแหนงประธานาธบดกบพอตาสมยหนา ผลกคอพอตาจบลกเขยเขาคก สองสปดาหตอมาประธานาธบดใชรฐสภาลงมตแตงตงใหตนเองเปนประธานาธบดตลอดชวต เหนไดวาหลายครงทเผดจการงอกมาจากประชาธปไตย ฮตเลอร มสโสลนกมาจากประชาธปไตย ระบบการเมองทอยในชวงกำาลงเปลยนผานและไมลงตวเชนนถอวาคอนขางอนตราย ผคนขาดสตถาไปหลงละเมอกบเสยงสวนใหญอยางไรเหตผลโอกาสทจะกาวเขาสหายนะมสงมาก

291

ขอดของประชาธปไตยคอเปนระบบทเขามาแกไขจดออนของธรรมชาตมนษย ซงกคอการหลงละเมอในอำานาจ ลมหลงในอำานาจจนเผลอตว ซงประเทศในกลมทสองนมโอกาสทจะเปนไปไดทงสน

3. กลมประเทศทเคยเปนสงคมนยม เชน สหพนธรฐรสเซย กลมนมความคดไปไกลกวากลมท 1 และ 2 เชอวากตกาหรอการจดระเบยบทางการเมองยงไมพอ ประชาธปไตยเปนระบบทเออตอทนนยมทเปดโอกาสใหคนมอยาวสาวไดสาวเอา คนเสยเปรยบกตองเสยเปรยบอยร ำาไป ยงถาเอาประชาธปไตยตนแบบมาใชกบประเทศโลกทสามดวยแลวทนนยมจะยงทำาใหเกดชองวางและความขดแยงทางสงคมมากขน นกคดในกลมนเชอวาตองสรางกตกาทางเศรษฐกจควบคไปกบกตกาทางการเมอง เพอใหการเมองไปไดอยางยตธรรมและเสมอภาค

นกคดในกลมสงคมนยมนมเจตนารมณทด ตองการเหนคนในสงคมมชวตความเปนอยทไมแตกตางกน เสมอภาคกน มความยตธรรมในการแขงขน ถาเจรญรงเรองกไปพรอม ๆ กน ไมใชเอารดเอาเปรยบกน ความเสมอภาคทางเศรษฐกจจะกอใหเกดความยตธรรมดานอน ๆ โดยเฉพาะความยตธรรมทางการเมอง แตในทางปฏบตสงทเกดขนจะดเหมอนกบเจตนารมณหรอไมกเปนอกเรองหนง

กญแจดอกสำาคญของประเทศสงคมนยมคอเรองของการจดสรรทรพยากรในสงคม ซงทนนยมจดตามหลกความสามารถของแตละคน (Pay to each according to one’s capacity.) ใหผลตอบแทนแตละคนตามความสามารถของเขา ทำามากไดมากทำานอยไดนอย แตสงคมนยมเชอวาคนเราเกดมาไม

292

เทากนอยแลว ถาใชหลกการนกมแตจะถางชองวางใหกวางขน หลกการนควรลมเลกไปเสยหนมา Pay to each according to one’s needs. จายผลตอบแทนใหกบคนแตละคนตามความจำาเปนในชวตของเขา แตคำาถามคอความจำาเปนในชวตมนษยคออะไร แคไหน แรก ๆ เราอาจจะตอบวาปจจย 4 แตถาสงคมเจรญขนแลวความจำาเปนในชวตคออะไร เปนคำาตอบทยากมาก ๆ ผลอาจจะทำาใหทกคนในสงคมมความเสมอภาคกจรงแตอตราความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจกถอยลงดวยเมอคนขาดแรงจงใจในการผลต ในชวงไมกปจะเหนการเปลยนแปลงอยางชดเจนทงจนหลง ค.ศ. 1949 โซเวยตหลง ค.ศ. 1917 ชวงแรก ๆ เศรษฐกจเหมอนจะดขนแตแปบเดยวเศรษฐกจจะหยดชะงกเมอผคนขาดแรงจงใจในการผลต เราจงเหนการลมสลายของระบอบสงคมนยม

ยงผนำาตองการเหนการเปลยนแปลงอยางรวดเรวตองการเหนเปาหมายโดยไมคำานงถงวธการเศรษฐกจกยงแย เชน จนหลง ค.ศ. 1949 เหมาเจอตงมองวาสงคมจนเตมไปดวยความอยตธรรม ชาวนาตองถกเจาทดนขดรดขดเนอมาโดยตลอด ทนททมอำานาจนโยบายแรกทเหมาเจอตงประกาศคอนโยบายปฏรปทดน (Land Reform) ซงฟงแลวดมากชาวนาจะไดไมตองถกขดรดอกตอไป ทนททนโยบายประกาศไปไมกประโยคกเกดการเคลอนไหวในสงคมจนเมอนายทนเจาของทดนถกสงหารไปนบลานคน แลวรฐยดทดนมาเปนของรฐทำาการจดสรรกนใหม เจตนารมณนนดแตวธการกลบรเทาไมถงการณทำาใหผลทตามมาเกนเลยจนรฐไมอาจควบคมได หลายสงคมเปนแบบนทเรมตนดวยเจตนาดแตนำาไปสสงทเสยหาย

293

นกสงคมนยมชอ เองเกล (F. Engels) ผเปนทงเพอนและผอปถมภคารล มารกซ กลาววา The road to hell is always paid with good intention. หนทางสนรกมกเตมไปดวยความตงใจด ทงนเพราะไมคำานงถงวธการ ประชาธปไตยจงไดเปรยบกวาสงคมนยมตรงน ตรงทบอกวาอะไรกตามทเปนความขดแยงในสงคมตองแกไขดวยครรลอง กตกา กฎเกณฑของประชาธปไตย ไมใชแกดวยกำาลง คนทเปนเสยงขางนอยในวนนอาจเปนเสยงสวนใหญในวนขางหนากได ดวยเหตนเราจงเหนโศกนาฏกรรมในประเทศสงคมนยมหลายประเทศ

สำาหรบรฐสวสดการ (ประเทศแถบสแกนดเนเวย) เปนสงคมนยมแบบออน ๆ ตงอยบนหลกการเดยวกนทเชอวาเปนหนาทของรฐทตองเขามาดแลวถชวตของผคน คณภาพชวตของคนตงแตเกดจนตาย วธการดแลคอดแลทกอยางตงแตการศกษา รกษาพยาบาล สวสดการอน ๆ แตสงคมแบบนจะอยไดเมอ

-ตองเกบภาษอตรากาวหนาและสง -อตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจตองเตบโตตอเนอง การทประเทศสแกนดเนเวย (นอรเวย สวเดน เดนมารก

ฟนแลนด) จดรฐสวสดการ (Welfare State) ไดเพราะมอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสงอยางตอเนองหลายสบป จงมเงนทนำามาจดการศกษาใหประชาชนไดฟร เรยนฟรตงแตอนบาลถงปรญญาเอก แต ณ เวลานคนของเขาโดยเฉพาะนกวชาการกเรมตตงวาระบบนจะไปไดนานแคไหน เพราะสรางภาระแบบ Disincentive ทำาใหแรงจงใจในการผลตนอย ทกคนรกตกาวาถาทำารายไดขนาดนตองเสยภาษเทาใด มากกวานตองเสยภาษ

294

เทาใด แตละคนจะคำานวณวาควรทำาแคไหนทไมตองเสยภาษมากชนดททำาแลวไมคม เราจงเหนปรากฏการณทคนสวเดนลาพกรอน 3-4 เดอนมาเทยวเมองไทย ดวยคดวารายไดถงจดทสมควรพอไดแลว ทำามากกเสยภาษมาก

ระบบรฐสวสดการยงไมเหนวแวววาจะประสบความสำาเรจในประเทศกำาลงพฒนาในเมอเงอนไขขอทสองนนเปนไปไมได ระบบเศรษฐกจในประเทศกำาลงพฒนาสวนใหญจะออนไหวกบปจจยตาง ๆ เมอเศรษฐกจเตบโตไมตอเนองเงนงบประมาณจงมไมมากพอทจะมาจดรฐสวสดการ เรองนนบวาเปนเรองทาทายพรรคการเมองไทยทกำาลงคดถงเรองนอยวาทำาอยางไรจะใหมนเปนไปได

4. กลมประเทศเผดจการหรออำานาจนยม สองคำานมความแตกตางกนอย

-เผดจการ (Dictatorship) ในสมยทอาณาจกรโรมนกำาลงรงเรองสภากรงโรมสามารถลงมตใหสมาชกสภาขนมาเปน Dictator (ผใชอำานาจเดดขาดในการบรหารกรงโรม) ไดในภาวะพเศษ ความหมายเดมจงไมใชความหมายทเลวราย แตหมายถงคนทขนมามอำานาจในภาวะคบขน เชน ตองทำาสงครามกบอาณาจกรอน ๆ

ในทางรฐศาสตรปจจบน Dictatorship มกหมายถงระบอบเผดจการโดยตวบคคลหรอคณะบคคลไมกคน เชน พมา ฟลปปนสสมยประธานาธบดเฟอรดนน อ. มารกอส ไทยสมยจอมพลสฤษด ธนะรชต ทกอยางรวมศนยอยทนายกรฐมนตร

-อำานาจนยม (Authoritarianism) เปนการผกขาดอำานาจโดยผานสถาบน เชน สถาบนทหาร หรอสถาบน

295

ทหาร+ขาราชการ หรอผกขาดอำานาจโดยสถาบนทางการเมอง อยางในเมกซโกในอดตพรรค PRI (พรรคปฏวตเพอปลดปลอยใหเปนเอกราช) สามารถรวบรวมผคนเปนพรรคการเมองหลงไดรบเอกราช ปกครองเมกซโกมาโดยตลอดจนถงตนทศวรรษ 1970 เปนพรรคเดยวทผกขาดอำานาจ กตกาทเขยนขนกเขยนตามทพรรคตนอยากใหเปน หรอพรรค PAP (People’s Action Party) ของสงคโปร เปนพรรคเดยวทปกครองสงคโปรมาโดยตลอดนบแตแยกตวมาจากมาเลเซย มการเลอกตง มสภา แตเปนอำานาจนยมโดยพรรคการเมอง เมอพรรค PAP กำาหนดกตกาไวอยางเขมงวดกวดขนในการจำากดสทธของฝายคาน รวมทงปดกนเสรภาพของสอมวลชน แคสองขอนกเพยงพอทจะเรยกวาอำานาจนยม ประชาธปไตยเปนแตเพยงเปลอกนอกททำาใหคนหลงผดคดวาสงคโปรเปนประชาธปไตย

อาจารยเคยไปดงานทสงคโปรพบวา การจดองคกรของพรรค PAP ไมตางไปจากการจดองคกรของพรรคคอมมวนสตเลย ม Cell Network เปนผแทนพรรคอยในชมชนตาง ๆ เรยกวาพวก Cadre ทำาหนาทดแลเขตนน ๆ วามใครวพากษวจารณหรอมองตรงขามกบรฐบาลมาก ในแตละอพารตเมนทหนงจะม Cell ของพรรคประจำาอย คนสงคโปรมการศกษาดแตทยอมรบระบบนไดเพราะสงคโปรกลวมาเลเซยและอนโดนเซยจะมาโจมตอยตลอดเวลา ทำาใหคนยอมเสยเสรภาพในบางเรองเพอความมนคงของชาตและความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ แตถงวนนกมหลายคนทไมอยากยอมรบโดยตองหนไปอยตางประเทศ

อำานาจนยมทเหนไดชดอกประเทศหนงคออนโดนเซยในสมยซฮารโต ตงกลมโกลคาร (GOLKAR) คลาย ๆ กบ

296

พรรคการเมองสงคนลงรบเลอกตงดวย อำานาจนยมของซฮารโตคอออกกฎหมายกำาหนดใหขาราชการอนโดนเซยตองสงกดพรรคโกลคารเทานน มการทำางานดานมวลชนและจดตงยวชนโกลคารดวย นอกจากนยงออกกฎหมายจำากดสทธในการตงพรรคการเมองฝายคาน ประกาศใหมพรรคฝายคานไดเพยงแคสองพรรคแถมตงชอใหเสรจคอพรรคเพอประชาธปไตยและพรรคเพอการพฒนา จำากดสทธในการสงคนลงเลอกตง สทธในการปราศรยหาเสยง นกการเมองคนใดทมสวนเกยวพนกบการกอจลาจลจะถกหามไมใหลงสมครรบเลอกตง โดยเฉพาะเหตการณวนท 30 กนยายน ค.ศ. 1965 (Black September Day) ทซฮารโตทำารฐประหารรฐบาลซการโน (ประธานาธบดคนแรก) โดยวางแผนมาอยางดไมมใครรวาซฮารโตอยเบองหลง จนกระทงแนใจแลววาซการโนไมอาจตอกรไดซฮารโตจงประกาศวาตนเองเปนคนอยเบองหลงการรฐประหารครงน ใชเวลาเบดเสรจสองปครงกวาไอโมงตวจรงจะปรากฏตวออกมา ในเหตการณนพรรคฝายคานและพรรคคอมมวนสตตองลมตายไปเปนอนมาก บางคนถงวนนกยงตดคกตดตะรางอย

เหนไดวาสงคมโลกเรามการจดระเบยบทางการเมองทแตกตางหลากหลาย บานเราเองกลองคดจะใชวธการเหลานมาแลวทงนน เชน

-ผนำาทหารหลง 6 ตลาคม พ.ศ. 2519 (พลเรอเอกสงด ชะลออย) เคยคดจะเปนอำานาจนยมโดยสงทหารกลมหนงไปดงานพรรคโกลคารของอนโดนเซย เพอนำามาตงเปนรฐบาลแหงชาต

297

-เคยคดจะเปนสงคมนยมโดยผานพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย แตเปนบญของบานเมองท พคท.ไมชนะ

-เคยคดจะเปนรฐสวสดการแตไมไดทำา ทใกลเคยงทสดคอสมย ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช ทพยายามจะใหบรการหลาย ๆ อยางฟรแกชาวบานและมโครงการเงนผนสชนบท

ประชาธปไตยในนครรฐเอเธนสมอายยนยาวอยประมาณ 500 กวาปมาลมสลายไปในชวงตนครสตกาล ปจจยททำาใหเอเธนสถงจดจบคอ

1. ศตรภายใน เมอสภาประชาชนมความขดแยงกนสง 2. ศตรภายนอก คอนครรฐสปารตาทเปนนครรฐทหาร

สามารถบดขยเอเธนสลงได ประชาธปไตยในนครรฐเอเธนสมลกษณะดงน1. ทกคนมสทธเปนผปกครองทงสน พลเมองจะผลดกน

เปนผปกครอง ผใตปกครอง ทามกลางประชาธปไตยทรงเรองอย 500 กวาปเราไดยนชอผนำาเอเธนสนอยมาก มแคไมกคนทมชอเสยง เชน พรคลส (Pericles) เปนผนำาทเทดทนและบชาความเปนประชาธปไตย นอกนนไมคอยไดยนชอ คำาถามคอทำาไมเราถงไมไดยนชอผนำาเอเธนสเลย คำาตอบคอเพราะทกคนมสทธขนเปนผนำาเทากนหมด ผลดกนเปนผปกครองอยในตำาแหนงในชวงระยะเวลาสน ๆ บางครงบรหารอยหนงอาทตย บรหารหนงวนกม แนนอนวาระบบแบบนใชในปจจบนไมไดแตกเคยเกดขนมาแลว

คำานวณกนวาสมาชกสภาประชาชนมประมาณ 6,000 – 10,000 คน หนงในสามไดขนมาเปนผนำาซงกเปนจำานวนมาก

298

เหมอนกนเราจงไมไดยนชอผนำาของเอเธนส ไมเหมอนผนำาสปารตาหรอทรอย

2. การแตงตงคนเขาสตำาแหนงตาง ๆ ใชวธการจบฉลาก ยกเวนตำาแหนงทตองอาศยประสบการณหรอทกษะ นอกนนจบฉลากหมด ขอนสนบสนนขอท 1 ทวาทกคนมสทธเปนผปกครองเหมอนกนหมด การจบฉลากมองในแงดกดทวาทกคนเหมอนกนหมด พรอมจะเปนผนำาไดทงนน แตในแงรายคอไมมวจารณญาณในการเลอกเลยหรอ เหมอนหาเสอ ทบ. ถาใชวธการจบฉลากเลอกคนทจะขนมาเปน ผบ.ทบ. แสดงวาผบงคบบญชาไมมวจารณญาณในการเลอก ไมรวาจะเลอกใครขนมาด

3. ไมมการกำาหนดคณสมบตเรองการเปนเจาของทรพยสนสำาหรบคนทจะเขาสตำาแหนงตาง ๆ ขอนยนยนวาชาวนครรฐเอเธนสมความแตกตางกนเรองฐานะความเปนอย แตในระบอบการปกครองแบบนทรพยสนไมไดเปนตวบอกวาใครจะมโอกาสเขาสตำาแหนงไดมากกวากน ขอนนาสนใจตรงทวาเอเธนสไมไดกำาหนดแตในองกฤษหลงประกาศ Magna Carta ค.ศ. 1215 ถอเปนรฐธรรมนญลายลกษณอกษรฉบบแรกของโลก เปนขอตกลงระหวางกษตรยกบขนนางวาตอไปนจะใหขนนางเขามามสวนใชอำานาจในการบรหารและการเมอง มสวนในการปกครองรวมกบพระมหากษตรย จากขอความทวา “No Taxation without Representation” หมายความวาจะไมยอมจายภาษโดยเดดขาดถาไมใหมตวแทนเขาไปรวมปกครอง

(ปทแลวอาจารยไปเทยวองกฤษและไปชมปราสาททเมองออกซฟอรด ซงเจาของเปนหนงในผรวมเรยกรองใน Magna Carta)

299

ในองกฤษจะกำาหนดคณสมบตเรองความเปนเจาของทรพยสมบตของตวแทนและผมสทธเลอกตงเอาไวตงแตครสตศตวรรษท 13 – 18 เชน ในยคแรกทมการเลอกสมาชกสภาสามญชนกำาหนดวาคนทจะมสทธเลอกตงตองเปนพอบาน มทรพยสมบตเทานนเทาน และตองอยในเขตตอนในของกรงลอนดอนเทานน (Inner London) ใกล ๆ พระราชวงบกกงแฮม หมายความวาคนเหลานเปนคนทกษตรยไวใจวาจะเลอกคนทพระองคประสงคอยากจะใหเลอก แสดงวาประชาธปไตยเรมตนจากความไมไวใจประชาชน เปนเพยงการขยายโอกาสทางการเมองใหกบคนกลมตาง ๆ ทละนด ๆ เทานน ไมใชอย ๆ จะมสทธเลอกตงทวไปอยางเปนสากล (Universal Suffrage) อยางทเราเขาใจ ผหญงถกกดกนทางการเมองมาโดยตลอดในประวตศาสตรโลก ไมใชแคการกดขทางเพศ ทมามมากกวานนนนคอศาสนาเปนตนเหต ไมตองดอนไกลทมหาวทยาลยออกซฟอรด (ตงมา 900 กวาป) ประวตศาสตรของออกซฟอรดเกอบ 800 ปทไมเปดโอกาสใหผหญงไดเขาศกษาเลย คนทจะมาเรยนออกซฟอรดไดตองเปนผชายและตองเปนโสด ชวงเรยนกหามแตงงาน ดวยเหตนปรญญาตรจงมชอภาษาองกฤษวา Bachelor’s Degree (ปรญญาของคนโสด)

4. อยในตำาแหนงในชวงระยะเวลาสน และไมควรอยในตำาแหนงถงสองครง (อยไดวาระเดยว) ยกเวนตำาแหนงดานการทหาร แสดงวามการไมไวใจกนในเรองอำานาจ งานเขยนเรอง Republic (อตมรฐ) ของเพลโตมบทสนทนาตอนหนงทคนสองคนคยกนเรองหลกการตาง ๆ คนหนงถามวา ถามแหวนวเศษอยวงหนง (Gyges’s Ring) ในมอทานอยากจะทำาอะไรมากทสด

300

เพอใหเปนไปตามหลกการททานคด คสนทนาตอบวา ถามแหวนวเศษนจรงและขาพเจาไดรบมนมากไมแนใจวาจะใชเพออะไร ขาพเจาอาจจะใชขโมยทรพยคนอนโดยทเจาของไมรหรอไปไดเสยกบภรรยาคนอนทสามเขาไมรกได ดงนนถาขาพเจาไดแหวนวเศษวงนมาจรง ๆ กคงจะทำาลายมนลงไปเสย

(บทสนทนานเปนทมาของพลอตเรอง Lord of the Ring ทแหวนวเศษถกมอบไวใหกบเดกนอยผออนแอคนหนง เปนเดกซอไมมพษมภยกบใครพรอมจะถกรงแกตลอดเวลา แตไดรบมอบภารกจใหนำาแหวนไปทำาลาย ถงจดหมายปลายทางเดกกลบเปลยนใจไมทำาลายแหวนแตอยากครอบครองเอาไวเองจนเกดวบตขนมา สดทายกตองทงแหวนไป)

แหวนกคออำานาจนนเองทตอนนเรมหอมหวาน จากเดมทปฏเสธวาไม ๆ ๆ ตอนนชกไมแนใจเสยแลว อาจารยเปนหนงในทปรกษา คมช. มโอกาสพบปะผใหญหลาย ๆ คนบอยมาก ตอนแรก ๆ ประชมกนทกสปดาหแตตอนหลงอาจารยไมคอยไดเขาประชมแลว โดยบอกเหตผลวาถาทำาตามอยางทสอมวลชนพดกนมการตอทออำานาจจะไมเปนสงทดตอบานเมองเลย และอาจารยจะเปนคนหนงทออกมาวจารณเพราะไมเหนดวย ถาคดวาจะลงจากอำานาจกตองลง คมช.ทงชดไมควรตอทออำานาจเลย มนจะทำาใหบานเมองไปกนใหญ การลมหลงในอำานาจเปนเรองอนตรายทสด ประชาธปไตยมขอดคอปองกนไมใหคนมวเมาในอำานาจและเปลยนแปลงอำานาจอยางสนตวธ

5. คณะลกขนเลอกตงจากพลเมองทงหมดมหนาทตดสนคดสำาคญ ๆ

6. สภาประชาชนเปนองคกรสงสด

301

7. คนทเขามาทำาหนาทสาธารณะตาง ๆ ตองไดผลตอบแทนบางไมไดทำาฟร แตสงนไมใชสาระสำาคญ ในยคนนถอวาคนททำางานดานสาธารณะโดยเฉพาะดานการศกษาแลวรบเงนคาตอบแทนถอเปนสงทนารงเกยจมาก ดงนนเมอเพลโตสรางอะคาเดม (Academy) จงถกวพากษวจารณวาขายความร ขายจตวญญาณของความเปนปราชญ ตอนหลงอะคาเดมและลเซยม (Lyceum) ของอรสโตเตลกอยไมได สงคมถอวาทำางานดานนตองไมรบผลตอบแทน

******************************************************************

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ.วฒศกด ล�ภเจรญทรพย วนท 18 สงห�คม

พ.ศ. 2550 ภ�คบ�ย

(ตอเรองทฤษฎประชาธปไตย)3. ทฤษฎชนชนนำ� (Elite Theory) อธบายวา การ

เปลยนแปลงใด ๆ ทางการเมองขนอยกบชนชนนำาเปนสำาคญ ชนชนนำา คอ กลมคนหลก ๆ ของประเทศทเปนผนำา มศกยภาพในดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และอน ๆ ประชาชนไมไดเปนคนกำาหนดความเปนไปในบานเมอง เชนเดยวกบในองคการจะมชนชนนำาเปนผกำาหนดชะตากรรมทงสน

จากปรากฏการณขององคการและสงคมททายทสดแลวจะเปนเรองของคนกลมหนงเทานนเปนผกำาหนดความเปนไป วลเฟรโด พ�เรโต (Wilfredo Pareto) เรยกวา Iron

302

Law of Oligarchy มคนศกษาการเปลยนแปลงทางการเมองในหลาย ๆ ประเทศพบวาเปนฝมอของชนชนนำาทงสน เชน

-นายทหารกลมหนงเปนคนปฏวตลมระบอบกษตรยและสถาปนาระบอบประชาธปไตยในตรก

-คณะราษฎรเปลยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 เปนกลมทมโอกาสไปศกษาในตางประเทศแลวนำาความคดเรองประชาธปไตยมาใชในบานเรา

ทงสองตวอยางเปนการปฏวตหรอเปลยนแปลงจากขางบน ไมใชเปลยนแปลงจากขางลางทประชาชนลกฮอขนมาก ในประวตศาสตรมนอยครงมากทประชาชนจะลกฮอขนมาทำาการเปลยนแปลงตาง ๆ ได การปฏวตรสเซยในเดอนตลาคม ค.ศ. 1917 กไมใชฝมอของประชาชนเปนฝมอของพรรคเมนเชวกและบอลเชวก การปฏวตจนเปนฝมอของพรรคคอมมวนสต ทใกลเคยงกบการใชพลงประชาชนอยบางกคอขบวนการโบสเหลองของนางอาคโนแตกมชนชนนำาเปนแกนนำาขบเคลอน

ทฤษฎชนชนนำาเชอวากลมคนทเปนชนชนนำามความเปนปกแผน (Uniformity) มโลกทศนคลาย ๆ กน ในความเปนจรงกไมไดเปนแบบนทงหมด หลาย ๆ ประเทศตรงขามกบสมมตฐานนเมอกลมชนชนนำาแตกแยกกนและมทศนคตทหลากหลายโดยเฉพาะในสงคมแถบเอเชย เมอคนระดบบนแตกกนหลายกลมกอใหเกดปญหาในระดบลาง นกสงคมวทยาชอ ทอม บอททอมมอร (Tom Bottommore) พยายามแกไขจดออนของทฤษฎนเรอง Uniformity วา ในหมชนชนนำามการหมนเวยนผลดเปลยนกนขนมามอำานาจ (The Circulation of Elite) แลวแตวาใครจะเปนฝายชนะ คำาอธบายนรบฟงไดแตคนทไมชอบ

303

ทฤษฎชนชนนำากจะโตแยงวาเปนทฤษฎทไมเปดพนทใหกบประชาชนเลย มองแตเฉพาะวาชนชนนำาเทานนทเปนจกรกลของการเปลยนแปลง ไมอธบายความเชอมโยงระหวางชนชนนำากบขบวนการประชาชนเลย นาจะมทฤษฎอะไรทดงประชาชนเขามามสวนรวมทางการเมองบาง

จำาไววาทกทฤษฎในโลกนทงดานสงคมศาสตรและวทยาศาสตรลวนอธบายสงตาง ๆ ภายใตเงอนไขของทฤษฎนนทงสน ไมมทฤษฎใดทไมมขอจำากดในตวเอง แตเรากยงจำาเปนทตองสนใจทฤษฎเพราะในโลกแหงความเปนจรงขอมลขาวสารตาง ๆ มหลากหลายมาก เราไมมทางจะจดการกบขอมลขอเทจจรงใหเปนระเบยบได จงจำาเปนตองอาศยทฤษฎเขาไปจดระเบยบขอมลขอเทจจรงเหลานน โดยเราตองใชทฤษฎจดระเบยบอยางเชอมโยงกนระหวางเหตและผล แสดงความสมพนธวาอะไรเปนเหตอะไรเปนผล เปาหมายของการศกษาทกศาสตรกเพอคนหาความเปนเหตเปนผล (Causality) จงตองตอสกนทางความคดวาทฤษฎใดเปนเครองมอททรงประสทธภาพทสดในการคนหา Causality

4. ทฤษฎคว�มขดแยง (Conflict Theory) หนงในทฤษฎกลมนคอทฤษฎ The Function of Social Conflict ของลวส โคเซอร (Lewis Coser) ตองการใหคำาตอบวาการเปลยนแปลงตาง ๆ เกดขนมาจากความขดแยง ซงไมไดหมายความวาเปนการเผชญหนา โคเซอรมองวาความขดแยงในทกสงคมสวนใหญจะนำาไปสการประนประนอม (Compromise) โดยเฉพาะการประนประนอมกนในเชงอำานาจ ในประวตศาสตรการเมองไทยเทาทผานมาเปนเชนนโดยตลอด

304

ความขดแยงทางการเมองไมไดทำาใหเกดการเผชญหนาแตนำาไปสการประนประนอมเชงอำานาจเสมอ ไลมาตงแตยคคณะราษฎรขดแยงกบพระมหากษตรย กลมทหารทยดอำานาจ กลมนสตนกศกษาขดแยงกบชนชนนำากประนประนอมกนโดยใหกลมนสตนกศกษาเขามามสวนรวมในการปกครองบาง กลมกรรมกรเคลอนไหวเพอปากเพอทองของตวเองชนชนนำากเปดพนทใหบาง ไมมการหำาหนกนอยางเอาเปนเอาตาย การรฐประหารครงงนกเชนกนไมนานกตองประนประนอมกนเชงอำานาจระหวางกลมหลก ๆ

ทฤษฎความขดแยงยงแตกประเดนไปไดอกมาก เชน ทฤษฎเกม ทมชอเสยงคอทฤษฎ Prisoner’s Dilemma หมายถง สถานการณจำาลองทมนกโทษสองคนถกจำาคกทงคแตแยกกนขง เจาหนาทตองการใหทงสองสารภาพโดยแยกกนสอบปากคำา ถาคนหนงสารภาพอกคนปฏเสธคนหนงจะถกตดคกยาว ถาปฏเสธทงคกตดคกนอยหนอย เปนการวดใจซงกนและกน ใครทเคยดหนงเรอง A Beautiful Mind พดถงชวตนกทฤษฎเกมชอจอหน แนช (John Nash) ปจจบนยงมชวตอย แนชกลาวถงความขดแยงวาทายทสดจะเกดความประนประนอมททกฝายไดประโยชน เรยกวา Nash’s Solution

ทฤษฎความขดแยงถกวพากษวจารณวาเนนแตความขดแยงเพยงอยางเดยว ไมไดดเนอหาวาขดแยงกนในเรองใด จงมทฤษฎกลมผลประโยชนเขามาตอบคำาถามน

5. ทฤษฎกลมผลประโยชน (Interest Group) อธบายวา ความขดแยงอาจเกดจากผลประโยชนของแตละกลม

305

กได (รายละเอยดอาจารยใหอานในเอกสาร ทฤษฎหลก ๆ ทตองอานคอทฤษฎพหนยมและทฤษฎสหการ)

ระบบก�รเลอกตงประธ�น�ธบดของสหรฐฯ (ทพดเรองนเพราะเหนวาเปนเรองทพวกเราควรรและไมคอยมใครพดถง ปหนาจะมการเลอกตงประธานาธบดสหรฐฯ ถานกศกษามความร พนฐานอยบางจะตดตามการเมองสหรฐฯ ไดสนก)

สหรฐฯ นนใคร ๆ กคดวาเปนตนแบบประชาธปไตยแตมระบบการเลอกตงทประหลาดมาก แบงเปนสองขนตอนคอ

1. Primaries เปนขนตอนของการคดเลอกหรอเลอกบคคลภายในพรรคเพอลงแขงกบพรรคอน การรณรงคของนางฮลลารขณะนอยในขนตอนน นางตองแขงกบคนอน ๆ จากพรรคเดโมแครต สวนบชครบสองวาระแลวลงไมไดรพบลกนตองสงคนอน ในการเลอกตงประธานาธบดพรรคใดทประธานาธบดอยจนครบสองวาระแลวโอกาสทจะแพมสงมาก การทพรรคใดพรรคหนงจะครองตำาแหนงหลายสมยมนอยมากในประวตศาสตรสองรอยกวาป ครงนเชอวาเดโมแครตมโอกาสชนะรพบลกนมาก เพราะฉะนนใครไดเปนตวแทนจากพรรคเดโมแครตคนนนยอมมโอกาสจะเปนประธานาธบดสหรฐอเมรกาคนตอไป การแขงขนภายในพรรคเดโมแครตจงรนแรงกวาการแขงขนภายในพรรครพบลกน

การลงคะแนนในขน Primaries มธรรมเนยมวาตองเรมทรฐไอโอวา การรณรงคหาตวแทนพรรคกนเวลายาวนานกวาการแขงขนระหวางพรรคเดโมแครตและรพบลกนในการชงตำาแหนงประธานาธบดเสยอก แตชวงเวลาปครงมประโยชนคอยาวนานพอสำาหรบกลนกรองคนทจะขนมาเปนประธานาธบด ใครไปทำา

306

อะไรซกอะไรไวทไหนจะถกตรวจสอบไดทน อยางในอดตมผสมครประธานาธบดจากพรรคเดโมแครตเคยลงเรอจจกบหญงอน มคนถายภาพไวไดภาพเดยวแตกถกนำามาเปดเผยจนคน ๆ นไมไดเปนตวแทนพรรค

2. Presidential Election เปนขนตอนการลงคะแนนเสยงเพอเลอกประธานาธบด เรมตงแตกลางปทเลอกตงไปจนถงเดอนพฤศจกายน ขนตอนนคอนขางซบซอน คะแนนเสยงมสองประเภทคอ

2.1 Popular Votes คะแนนเสยงของประชาชนทไปใชสทธออกเสยงเลอกตง คะแนนเสยงนจะเปนฐานในการกำาหนดจำานวนทนงของสมาชกคณะผเลอกตง (Electoral College) โดยผไดรบเลอกตงจะตองไดคะแนนเกนกงหนงของสมาชกทงหมด 538 คน = 270 คน หมายความวาคนอเมรกนตองไปเลอกคนกลมหนง (Electoral College) ใหไปเลอกประธานาธบดอกท คนรอยลานคนไมไดเลอกประธานาธบดดวยตนเองแตใชสทธเลอกใหคน 538 คนไปตดสนวาใครจะไดเปนประธานาธบด

2.2 Electoral Votes คะแนนเสยงของคณะผเลอกตงซงเปนเสยงชขาดวาใครจะไดเปนประธานาธบด

ระบบแบบนมมาตงแต ค.ศ. 1789 เมอมการเลอกตงประธานาธบดคนแรกคอจอรจ วอชงตน ในขณะนนคณะผเลอกตงม 146 คนเปนคนกำาหนดวาใครจะเปนประธานาธบดคนแรกของสหรฐอเมรกา จอรจ วอชงตนได 69 คะแนนไมถงครงของคณะผเลอกตงแตชนะ จดนทำาใหตองแกไขวาในการเลอกตงครงตอไปคนทจะขนมาเปนประธานาธบดตองไดคะแนนเสยงเกนกง

307

หนงของคณะผเลอกตง มสามครงทเสยงคณะผเลอกตงคานกบเสยงประชาชน สมยทจอรจ ดบเบลย. บชแขงกบอล กอรกเกอบจะเปนอกครงหนงโชคดทศาลมคำาสงใหยตการนบคะแนนเสยกอน

คณะผเลอกตงคอคณะบคคลทถกกำาหนดใหมหนาทในการเลอกประธานาธบดและรองประธานาธบดของสหรฐฯ รฐธรรมนญระบไวเพยงสน ๆ วาใหมจำานวนสมาชกคณะผเลอกตง 538 คน และหามมใหผดำารงตำาแหนงเปนสมาชกคณะผเลอกตงมตำาแหนงหนาทการงานในระดบชาต (Federal Offices) นอกนนใหเปนไปตามทมลรฐแตละแหงเปนผกำาหนด ทำาใหคณสมบตของคณะผเลอกตงแตละรฐตางกน ระบบการเลอกกแตกตางกน บางมลรฐใชเสยงขางมาก เสยงขางมากเดดขาด หรอระบบสดสวน รฐใดคดวาระบบใดดทสดสำาหรบตวเองกใชระบบนน รฐใหญ ๆ มกใชระบบเสยงขางมาก (Simple Majority) เชน รฐ A มคณะผเลอกตง 60 คน พรรคใดไดเสยงขางมากกกวาดคะแนนของรฐ A ไปทง 60 คนรฐขนาดกลางสวนใหญใชระบบสดสวน คำานวณคะแนนคณะผเลอกตงตามสดสวนคะแนนเสยงทแตละพรรคได

การทคณะผเลอกตงมจำานวน 538 คนเพราะผรางรฐธรรมนญของสหรฐฯ เหนวาจำานวนสมาชกคณะผเลอกตงควรมเทากบจำานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรรวมกบจำานวนสมาชกวฒสภา (435+100) ซงรวมกนแลวเทากบ 535 คน อก 3 คนเปนตวแทนของ District of Columbia ซงเปนทตงเมองหลวงทไมม ส.ส. และ ส.ว. นนเอง

308

คณะผเลอกตงจะลงคะแนนเสยงในวนท 6 มกราคมหลงการเลอกตงเสรจสนแลว โดยจะลงคะแนนใสซองยนใหประธานสภามลรฐเพอนำายนตอประธานสภาสงสหรฐฯ ตอไป กฎหมายกำาหนดไวชดเจนวาตองเปดซองภายในกวนทวอชงตน ดซ กระบวนการตรงนเรวมากวนท 20 มกราคม ประธานาธบดกสาบานตนเขารบตำาแหนงเลย คนตอไปตองสาบานตนในวนท 20 มกราคม พ.ศ. 2552

ขอสงเกต1. ระบบคณะผเลอกตงเปนการลมหลกการ อำานาจสงสด“

เปนของประชาชน เพราะในทายทสดชาวอเมรกนไมไดตดสนวา”ใครจะไดดำารงตำาแหนงประธานาธบด ผตดสนคอคณะผเลอกตง

2. คะแนนเสยง Popular Votes กบ Electoral Votes อาจสวนทางกนโดยผไดเสยงขางมากใน P.V. อาจไมไดคะแนนเสยงขางมากใน E.V.

รฐธรรมนญอเมรกนเขยนเรองการเลอกตงประธานาธบดไวอยางรอบคอบ ถาผสมครไดเสยงจากคณะผเลอกตงไมถงกงหนงใหสมาชกสภาผแทนราษฎรเปนผตดสนใจวาจะเลอกใครเปนประธานาธบดโดยเลอกจากคนทไดเสยงคณะผเลอกตงสงสดสามอนดบแรก แตวธการนบคะแนนไมไดนบ ส.ส.หนงคนหนงเสยงแตนบบนพนฐานของมลรฐ โดยให ส.ส.จากแตละรฐไปตกลงกนเองวาจะเลอกใครเปนประธานาธบด คนทชนะตองไดคะแนนเสยง 26 คะแนนขนไปจาก 50 มลรฐ แตกรณอยางนยงไมเคยเกดขน บานเราแคจะใหตกลงวาใครเปนนายกฯ กยงวน ถาเปนแบบสหรฐฯ ซอเสยง 270 คนทำาไดสบาย สวนรองประธานาธบดนนใหวฒสภาเปนผเลอก โดยเลอกคนทไดคะแนน

309

สงสดสองอนดบแรกมาเลอก นบคะแนน ส.ว.หนงคนหนงเสยง ใครไดเกน 50 คะแนนกไดเปนรองประธานาธบด เหตผลทตองนบแยกกนเพราะเสยงประชาชนทสะทอนออกมาในเสยงคณะผเลอกตงไมไดแสดงสทธขาดอนใดการจะใหประธานาธบดและรองฯ มาจากพรรคเดยวกนจะไมเกดการตรวจสอบและถวงดลซงกนและกน กรณนจงควรเปนกรณพเศษทประธานาธบดและรองฯ อาจมาจากตางพรรคกน

เหตใดระบบการเลอกตงประธานาธบดสหรฐฯ จงถกกำาหนดใหซบซอนเชนน

1. หากอธบายดวย Pessimist View อาจกลาวไดวา เปนระบบทขาดความเชอมนในการตดสนใจของประชาชน ปฏเสธหลกการเสยงสวรรค ระบบนคดขนมาตงแตปลายศตวรรษท 18 เราอาจเรยกวาเปนระบบของ Elite กไดเพราะ Elite ไมไวใจชาวบานจงไมยอมใหอำานาจตดสนแกชาวบานแตใหคณะบคคลกลมหนงทำาหนาทตดสนใจแทน เสยงของชาวบานเปนเพยงเครองมอในการสรางความชอบธรรมใหแกเสยงคณะผเลอกตงเทานน

2. ผรางรฐธรรมนญอางวาเพอเปนการเพมอำานาจการตดสนใจใหแกมลรฐตาง ๆ เพราะประธานาธบดทำาหนาทแทนทกมลรฐมากกวาจะมาทำาหนาทแทนประชาชน ระบบการเลอกตงจงตองผานการกลนกรองจากมลรฐ ประเดนนไมมใครพดถงเลยในประเทศไทย เรานกกนแตวาประธานาธบดเปนตวแทนของประชาชน

เปรยบเทยบระบบประธ�น�ธบดกบระบบรฐสภ�

310

1. โดยภาพรวมทงสองระบบเปนรปแบบการปกครองในระบอบประชาธปไตย รฐธรรมนญสหรฐฯ ศกดสทธมากเรองสทธเสรภาพของประชาชน

2. ทงสองระบบมกตกาทมการพฒนาอยางตอเนองมาโดยตลอด ไมมการสะดดหยดลงโดยระบบอำานาจหรอการใชกำาลง

3. อำานาจแบงออกเปนสามฝายอยางชดเจนคอนตบญญต บรหาร ตลาการ แตการตความกฎหมายแตกตางกนในระบบรฐสภาขององกฤษผตความจะมหลายฝายทงศาล นกวชาการทเปนทยอมรบ (ตำาราหลก ๆ ในองกฤษสามารถนำามาอางในคำาพพากษาศาลได) สวนระบบประธานาธบดศาลสงเปนผตความ ผพพากษาศาลสงม 9 คนอยในตำาแหนงตลอดชวต แตละคนไดรบการเสนอชอโดยประธานาธบด แตอำานาจในการกลนกรองแตงตงอยทวฒสภา ในประวตศาสตรการทำางานคอนขางมเกยรต แมวาประธานาธบดจะเปนผเสนอชอแตการทำางานกไมไดเชยรประธานาธบด ศาลสงสหรฐฯ ถอเปนองคกรทมความศกดสทธมาก

4. อำานาจในการตรวจสอบถวงดล ระบบประธานาธบดมมากกวาระบบรฐสภา ทงนเนองจากทงสององคกรมาจากการเลอกตงของประชาชน

5. ระบบรฐสภาขององกฤษมทมาจากความขดแยงและการประนประนอม ในขณะทสหรฐฯ เปน นวตกรรมทางการเมอง “ ”ตวแทนจาก 13 มลรฐมารวมกนคดและสรางขนมา แตคดขนมาแลวม 10 มลรฐทตกลง 2 มลรฐยงไมยอมใหสตยาบน มลรฐนวยอรกไมแนใจวาแบบนจะดหรอไมด ในชวงแรกจงมเพยง 10 มลรฐทใชระบบน

311

6. ประธานาธบดเปนทงประมข ผนำาฝายบรหารและผนำาทางทหาร ในขณะทระบบรฐสภามพระมหากษตรยเปนประมข นายกรฐมนตรเปนผนำาฝายบรหาร

7. กระบวนการนตบญญตคลายคลงกนคอการพจารณากฎหมายแบงออกเปนสามวาระ และโดยทวไปอำานาจในการพจารณากฎหมายทางดานการเงนเปนของสภาผแทน

8. ระบบประธานาธบดคณะกรรมาธการจะมประสทธภาพในการตรวจสอบ สวนระบบรฐสภามองวาคณะกรรมาธการทำาใหเกดความลาชาในการบรหาร การตรวจสอบในระบบรฐสภาจงมนอยกวา

9. การปกครองในสหรฐฯ มการกระจายอำานาจสมลรฐตาง ๆ ในขณะทการปกครองในองกฤษการกระจายอำานาจจะมนอยกวา

10. วาระของการอยในตำาแหนงระบบประธานาธบดมกอยครบตามวาระ แตระบบรฐสภาสวนใหญอยไมครบวาระ ในองกฤษถาชวงไหนคะแนนเสยงของนายกฯ ดจะรบยบสภา แตบานเราพอคะแนนเสยงแยจะยบสภา

แนวขอสอบ: อ�จ�รยอ�จนำ�เรองกลมผลประโยชนม�ประยกตกบเรองทอ�จ�รยบรรย�ย เกณฑในก�รใหคะแนน

1. ดขอสอบวานกศกษาเขาฟงการบรรยาย+อานหนงสอมาหรอไม

2. เขาใจหรอไม ถานกศกษาเขาใจจะตองเขยนออกมาไดดวยภาษาของตนเอง

3. มจดยนของตวเอง บอกไดวาเหนดวย ไมเหนดวย *********************************************

*****************

312

คำ�บรรย�ยวช� PS 701 แนวท�งศกษ�รฐศ�สตร

Approaches to Political Scienceผศ.วฒศกด ล�ภเจรญทรพย วนท 18 สงห�คม

พ.ศ. 2550 ภ�คเช�

หลกประช�ธปไตยต�มแนวสหประช�ช�ต เมอคณะกรรมการของสหประชาชาตตองไปฟ นฟประชาธปไตยทใดจะยดหลกเหลานเปนบรรทดฐาน (แตในความจรงอาจไมเปนตามนกได) ไดแก

1. เคารพในเสรภาพการแสดงออกทงของปจเจกบคคลและสอมวลชน เสรภาพเปนบรรทดฐานขอแรกของสหประชาชาตแตจะไมมความเสมอภาค ในขณะทการปฏวตฝรงเศส ค.ศ. 1789 จะพดอยสามคำาคอเสรภาพ เสมอภาค และภราดรภาพ (Liberty, Equality and Fraternity) เปนคำาขวญทคนปารสใชขบไลพระเจาหลยสท 16 ฟงดแลวดมาก แตในความเปนจรงผประทวงตองการนำาสามสงนมาใหคนฝรงเศสจรงหรอไมกเปนอกเรองหนง ในบรรยากาศของการประทวงทก ๆ ประเทศผประทวงลวนคดวาถาผนำาคนนออกจากตำาแหนงไปแลวจะดขน ถาสามารถโคนลมระบอบนไดระบอบใหมทมาแทนทนาจะดขน ซงจรง ๆ แลวไมงายอยางน กรณฝรงเศสเกดความแตกแยกในหมผนำาภาคประชาชน ทายทสดเสรภาพ เสมอภาค และภราดรภาพไมไดเกดขนจรงแถมยงเลวรายกวาเกา เครองกโยตนถกนำาไปใชประหารชวตผคนกลางกรงปารส เทานนยงไมพอหลงจากทประหารพระเจาหลยสท 16 และพระนางมาร องตวเนตตแลวผนำา

313

ยคหลงกลบสถาปนาตนเองขนเปนกษตรยเสยเอง เทากบวาสงคมฝรงเศสไมไดเดนหนาไปไหน

อาจารยวฒศกดมอาจารยอยคนหนงชอ Aristide Zolberg (อรสไทด โซลเบรก) เปนนกประวตศาสตร เขยนบทความชอ In the Moment of Madness ไวไดสะใจมาก ๆ วเคราะหขบวนการโคนลมพระเจาหลยสท 16 พดถงบรรยากาศทเกดขนในกรงปารสในเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 1789 ชวงระยะเวลาประมาณ 15 วนกอนเปลยนแปลงการปกครองจะมคำากลาวหาตาง ๆ ทถกพดถงมาก โซลเบรกศกษาจากเอกสาร โปสเตอร ใบปลวทแจกกนในกรงปารสขณะนน ขอกลาวหาบางอยางกเกนความเปนจรง เชน บอกวาพระเจาหลยสท 16 ตกอยภายใตการบงการของพระนางมาร องตวเนตต ในการนำาเงนจากทองพระคลงมาใชอยางสรยสราย ถาอานนยายทตกคางมาจากยคนนจะเหนคำากลาวหาทำานองนเจอปนอยในนยาย คำากลาวหาเหลานทำาใหผคนคดวาตองประหารอยางเดยว คนใกลชดกบพระองคกถกประหารไปมาก แมแตคนในขบวนการปฏวตทเตอนสตพรรคพวกของตนเองกถกมองวาปกปองพระเจาหลยสท 16

ใครไดศกษาประวตศาสตรฝรงเศสจะพบวาความจรงไมไดเปนเชนนน ถาไดอานเอกสารทวางขายอยในพระราชวงแวรซายสขณะนจะรวาชวตสมรสระหวางพระนางมาร องตวเนตตกบพระเจาหลยสท 16 ไมไดราบรนเลย ทงคไมคอยไดพดจากน พระนางเปนคนออสเตรยไมใชคนฝรงเศสแตงงานโดยถกคลมถงชน ดงนนโอกาสทพระนางจะเขาไปมอทธพลเหนอพระสวามจงเปนเรองทยาก

314

(อานเพมเตมจาก คำาสารภาพจากพระนางมาร องตวเนต“ต จะเหนอารมณความรสกของคนทใกลถกประหารชวต เชอวา”สงทพดออกมาในตอนนคอเรองจรงทงนน อานแลวกไมตองเชอหมด เชนเดยวกบการทควรจะหาทกษณ Where are you? มาอาน อานแลวกไมตองเชอหมดเหมอนกน โลกนไมมใครจะประณามตวเอง โดยเฉพาะในทางการเมองไมมใครบอกวาตนเองจะไมดอยางนน ไมดอยางน นกการเมองเวลาพดตอหนาผคนจะพดแตเรองทด ๆ ทงสน หนาทของเราคอฟงหไวห สงทปรากฏคอ Appearance บางครงอาจเปนภาพลวงตาหรอ Illusion เราตองคนหาวา Reality คออะไร เพลโตบอกวาการเมองคอเรองทคยกนในทมด ประชาชนไมมทางรเลยวาเขาคยอะไรกน แตปราชญมหนาททำาสงทอยในทมดใหเกดความกระจางใหไดวามนคออะไร เปาหมายของทกสาขาวชาในโลกนเหมอนกนหมดคอคนหาความจรงในสงทเราสนใจ)

ในบทความ In the Moment of Madness ชใหเหนวา ณ หวงเวลาของความบาคลงนนเตมไปดวยอารมณและความรสก แตสงทเปนจรงอาจจะเปนอกเรองหนง เพราะฉะนนเมอพดถงบรรทดฐานของความเปนประชาธปไตยในประวตศาสตรเตมไปดวยคำาขวญเรองเสรภาพ เสมอภาค ภราดรภาพเหมอนกนหมดในหลาย ๆ ประเทศ การเปลยนแปลงคอการเรยกรองเสรภาพ แตเมอเปลยนแลวจะมเสรภาพจรงหรอไมนนอกเรองหนง

2. สทธมนษยชน คำา ๆ นถกชขนมาในเชงอดมคตใหคนเราเคารพในชวตของผอนอยางเสมอภาคกน ตองปฏบตตอเขาเยยงมนษยเหมอน ๆ กบเรา โลกเราอาจจะกาวหนาไปมากแตไม

315

แนวาจะเคารพในสทธมนษยชน รปแบบในการละเมดสทธมนษยชนนนซบซอนมากขน บางครงสหประชาชาตทใหความสำาคญกบเรองนกแกลงทำาเปนมองไมเหน เชน กรณรวนดา เกดการฆาลางเผาพนธกนระหวางเผาฮตและเผาทตซ ชวงระยะเวลาไมถงสองเดอนมคนตายเกอบลานคน แมทพของกองกำาลงสหประชาชาตในรวนดาทเปนชาวฝรงเศสไดแจงไปยงเลขาธการสหประชาชาตขอกำาลงเสรมเพอปองกนไมใหเกดการฆาลางเผาพนธตอไป แตทประชมคณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาตกลบปฏเสธไปหนาตาเฉยดวยเหตผลวาเปนเรองภายในประเทศของเขา แลวอยางนบรรทดฐานความเปนประชาธปไตยหายไปไหน หายไปอยางไรรองรอยชนดทผเกยวของไมไดใหความสนใจเสยดวยซำา

3. มระบบการเลอกตงทเสรและยตธรรม (Free and Fair Election System) อาจารยจงกลาพดวาสงคโปรไมใชประชาธปไตยในความหมายน เปนประชาธปไตยทบดเบยวเพราะการเลอกตงไม Free อยางแทจรง

4. ความรบผดชอบทางการเมอง (Political Accountability) ระบอบประชาธปไตยเปนระบอบทเรยกรองตอประชาชนทกสวนสงมาก คอคดวาประชาชนตองเปนคนมเหตผล มความคดความอานในระดบเดยวกนหมด และเรยกรองตอผนำาอยางสง ประชาธปไตยจะอยไดเมอผนำามความรบผดชอบทางการเมอง ซงในโลกความเปนจรงอาจไมเปนอยางนน อำานาจเงนอาจมมากกวาอำานาจเหตผลกได

ความรบผดชอบทางการเมอง หมายถง-สงคมตองมระบบหลายพรรคเพอถวงดลอำานาจกน จนจง

ไมใชประเทศประชาธปไตย แมวาปจจบนจะเปลยนเปนหนง

316

ประเทศสองระบบ (เศรษฐกจ) กตาม โดยใชคำาวา Market Socialism (สงคมนยมโดยใชกลไกตลาด) ซงเปนไปไมไดสองคำานจดแยงกน จะเปนแบบไหนกตองเปนแบบนนไปเลย ทนนยมใชกลไกตลาด แตสงคมนยมถกสงการจากเบองบนลงมา จนคงอายทจะใชคำาวาทนนยมเลยใช Market Socialism แทน

-เปดโอกาสใหมชองทางการตรวจสอบและถวงดลทกระบวนการตาง ๆ เตมไปดวยความรบผดชอบ ม Process Accountability (ความนาเชอถอของกระบวนการตรวจสอบ) ไมใชกลาวหาโดยไมดขอมลใหรอบดาน การอางแตเพยงการตรวจสอบอาจนำาไปสหายนะไดถากลไกการตรวจสอบนนไมยตธรรม กรณเสอโครงรอยตวตรวจสอบไดแตตองดใหชดเจนวามนคออะไร อาจารยเหนใจนายปลอดประสพ สรสวดมากและทราบเรองนมาตงแตเมอนกการเมองคนหนงยนเรองใหคณะกรรมาธการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแลว เราตองยอมรบวาสตวปาทกวนนเพาะพนธได ทำาเปนเชงพาณชยได กฎหมายทคมครองไมใหสงสตวพวกนออกนอกประเทศเพราะมองวาถาสตวเหลานสญหายออกไปจากประเทศจะทำาใหประเทศชาตเสยหาย แตทกวนนไมใชแลว กฎหมายไมทนการเปลยนแปลงของโลก หรอกบกเคยอยในบญชสตวปาจะสงออกนอกประเทศตองขออนมตอธบดกรมปาไม แตปจจบนกบเพาะพนธไดแลว (คนไทยเปนคนคดไดชวยสรางประโยชนมหาศาลใหกบสงคมมนษย) สมยนายประพฒน ปญญาชาตรกษเปนรฐมนตรเกษตรไดเอาสตวหลายชนดออกจากบญชสตวปาเพราะโลกเปลยนไปแลว ดงนนการสงออกการทำาพาณชยสตวทเพาะพนธไดจงเปนเรองปกต กนาเหนใจนายปลอดประสพเหมอนกน

317

-Free and Fair Election สมาคมรฐสภาเครอจกรภพ (Commonwealth Parliamentary Association: C.P.A.) ไดกำาหนดหลกเกณฑของ Free และ Fair ไวดงน

1) Freedom Speech เสรภาพในการพด การเลอกตงจะไมใหพดคงไมได เมอพดถงเลอกตงกหนไมพนทจะพดเรองการลงประชามตซงอาจารยไดคดคานการลงประชามตตงแตแรก โดยเสนอเหตผลตอหนาพลเอกสนธ บณยรตกลนและนายมชย ฤชพนธ วา รฐธรรมนญมรายละเอยดมาก บางมาตราคนอาจจะเหนดวยและบางมาตรากอาจจะไมเหนดวย การลงประชามตควรเปนเรองทประชาชนตระหนกไดงาย รเลยวาเปนเรองอะไรไมตองไปเปดดรายละเอยด เชน จะใหทำาแทงหรอไม ใหคนเพศเดยวกนแตงงานกนไดหรอไม ซงรฐธรรมนญไมไดงายแบบนน พรงนจะลงประชามตอยแลวถามวาในหองนมกคนทอานราง อาจารยเองกยงไมไดอานทกมาตรา แลวการไปลงประชามตในสงทเราไมรแลวเราจะตดสนใจอยางไร อาจารยยงนกไมออกวามประเทศไหนบางในโลกนทลงประชามตรฐธรรมนญ นอกจากการลงประชามตในรฐธรรมนญสหภาพยโรปซงฝรงเศสไมรบ หลาย ๆ ประเทศกมแนวโนมวาไมรบดวยเหตผลวาจะลดอำานาจของประเทศแลวไปเพมอำานาจใหสหภาพยโรปแทน

การลงประชามตควรใชกบ Single Issue Referendum ถามวารบหรอไมรบในประเดนงาย ๆ เพยงประเดนเดยว สวตเซอรแลนดทำาประชามตกนบอยมากโดยเฉพาะใน Canton (แควน) ทงหลาย ในสหรฐอเมรกากใหทำาประชามตในระดบเมอง เชน ซานฟรานซสโกลงประชามตวาใหคนเพศเดยวกนแตงงานกนไดหรอไม บางเมองแคจะอนญาตใหเปดราน

318

เหลาใหมกตองทำาประชามตเพราะเปนเรองทกระทบกบคนทงเมอง บานเรากนาจะถามงาย ๆ วาจะอนญาตใหเปดโลตสสาขาใหมหรอไม มรฐธรรมนญใหมแลวควรสงเสรมประชามตในประเดนทกระทบกบประชาชนใหมาก ทกวนนเราอนญาตใหหางตางชาตเขามาเปดไดงายเกนไป

2) Freedom of Association เสรภาพในการรวมตวกน การเลอกตงจะเสรไดตองใหผคนรวมตวกนได

3) Freedom to register as an elector, a party or a candidate เสรภาพในการลงทะเบยนเปนผมสทธเลอกตง พรรคการเมอง หรอผสมคร บานเราไมตองลงทะเบยนใชสทธแตในบางประเทศตองไปลงทะเบยนกอนเพอตรวจสอบอกครงหนงวาคณสมบตเราครบจรงหรอไม ถาเรามคณสมบตครบเราตองไปบอกทางการวาจะใชสทธ แตเมองไทยรฐตองเปนคนบอกวาคณมสทธหรอไมมสทธ ในสหรฐฯ ตองลงทะเบยนไปใชสทธเพราะการเคลอนยายประชากรมมาก คนอพยพกมาก พลเมองใหม ๆ เขามากเยอะจงตองไปแจงใชสทธ ถาไมแจงกใชสทธไมได กลไกนฟงดดแตบางทกมเฉไฉกนบาง เชน ในยคขวาตกขอบเมอ 40 – 50 ปกอน บางรฐพอประชาชนไปแจงใชสทธกตองทำาขอสอบทดสอบความรใครทำาไมผานกไมมสทธไปเลอกตง ทเปนเชนนเพราะพวกขวาตกขอบคดวาไมควรใหคนตางชาตทไดรบสญชาตอเมรกนไดเขามาใชสทธจนกวาจะแนใจวามความรเกยวกบรฐธรรมนญอเมรกนจรง

ลาสดปรากฏการณแบบนเกดขนในฝรงเศส อตาล เยอรมน ทำาใหคนกลมนอยในสามประเทศนทไดสญชาตแลวเรมไมพอใจและประทวง

319

4) Freedom from Coercion ปลอดจากการถกขมขบงคบ การขนคนไปลงประชามตแมไมไดบงคบประชาชนแตกบงคบผวาฯ และนายอำาเภอ เพอนนกศกษาแยงวาเปนการอำานวยความสะดวก อาจารยเปนหนงในคณะกรรมการพฒนาประชาธปไตยของคณะปฏรปฯ (ชอเดม) ประชมนดแรกกพดกนเรองวทยากรแมไก พวกนกวชาการไดฟงกบนวามาอกแลวเรองแบบน สนเปลองงบประมาณ

5) Freedom of Access to the Polls เสรภาพในการเขาถงหนวยเลอกตง สามารถเขาถงไดงาย

6) Freedom to Vote in Secret เรองนเปนปญหาให กกต. ในการเลอกตงวนท 2 เมษายน พ.ศ. 2549 ทหนกนออก เหนแลวถอวาการเลอกตงแบบนใชไมได คหาเลอกตงเปนสถานทศกดสทธในการใชสทธ จะใหใครมาลวงรไมไดวาเราใชสทธอยางไร ถาไมมหลกประกนขอนแสดงวาการใชสทธเลอกตงไมมเสรภาพ ตองตกอยภายใตอทธพลของหวคะแนน

7) Freedom to Complain เสรภาพในการรองเรยน เรองนบานเรายงวนวายมาก เชน ประชาชนมารองเรยนกบเจาหนาทประจำาหนวยเลอกตงวามการซอเสยงกนแถว ๆ นน เจาหนาทกตองใหไปแจงตำารวจทโรงพก นาจะมโตะรบเรองรองเรยนไปเลย ใครแจงความเทจตองเจอโทษหนก ประเทศทดแลวนาจะแยกวาเราคออนเดย แตระบบควบคมการเลอกตงของเขามประสทธภาพมากโดยการลงโทษหนก อาจารยเคยคยกบคณะกรรมาธการรางเกยวกบกฎหมายลกวาใหเรงทำาเรองน อยารอใหนกการเมองเขามาเพราะเขาจะไมทำาเรองนอยางเดดขาด

(หลงเบรกขนหวขอใหมแตแผนบนทกขอ 1 และ 2 ไมทน)

320

..........(มองหวขอไมเหนไมรหวขออะไร)1. Non – partisan Administration of Election2. Constitutional Protection of Electoral Lawขอดของรางรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 คอยกเอาคำาวา

ทงนใหเปนไปตามทกฎหมายกำาหนด ออกเยอะมาก โดยเฉพาะ“ ”ในหมวดสทธเสรภาพของประชาชน ไมเหมอนฉบบ 2540 ทเขยนแบบนไวเยอะ การไมระบไวเชนนหมายความวาใชบทบญญตนนในการบงคบไดทนท แตบางเรองกมปญหาไมแนใจวาจะทำาไดหรอไมทง ๆ ทเจตนาด เชน รฐตองจดหาทอยอาศยใหผมรายไดนอย (สทธในทอยอาศย) แลวจะทำาไดจรงหรอไมเพราะตองใชงบประมาณเยอะ

3. Universal Suffrage and Accessible Polling Places สทธในการเลอกตงทวไปเปนไปอยางเสมอภาคไมแบงแยกโดยเพศ เชอชาต ศาสนา สผว ฯลฯ และสามารถเขาถงหนวยเลอกตงไดงาย

4. Balanced Reporting by the Media ทกฝายตองไดรบการเสนอขาวอยางสมดล ซงขอนเปนปญหามากในการปฏบต โลกนมสองระบบเทานนในการเปดโอกาสใหผสมครออกสอนนคอ

-ปลอยเสรไปเลยอยางในสหรฐฯ คณมเงนเทาไหรกออกสอไดตามสบาย

-จำากด เชน ในบานเราทกำาหนดเวลาในการออกโทรทศน แตในความเปนจรงคนอยในอำานาจยอมไดเปรยบ ไดออกทวในฐานะรฐมนตร ใชเครองไมเครองมอของรฐในการลงพนทซงไมยตธรรมกบคแขง

321

อาจารยเองกไมแนใจวาระบบไหนจะด ระบบสหรฐฯ คนมเงนยอมมโอกาสในการออกสอมากกวา ตอนนคณะกรรมการการเลอกตงในระดบลางเรมเขมงวดเรองการใชเงนมากขน

5. Equitable Access to Resources for Campaigns การรณรงคหาทรพยากรในการเลอกตงตองเสมอภาคกน ทกคนตองมโอกาสรบกระสนเหมอน ๆ กน ในตางประเทศการบรจาคเงนใหพรรคการเมองของบรษทเอกชนบรจาคไดพรรคเดยว ขอดคอผบรจาคตองคดวาทเราจะบรจาคใหพรรคนนนเปนเพราะเราเหนดวยกบจดยนของพรรคจรงหรอไม เทากบเปนการประกาศจดยนตอสาธารณชนของเราเอง นกธรกจตางประเทศจงตองเสยงกบการเลอกขาง แตเมองไทยนกธรกจบรจาคใหทกพรรคเลอกทกขาง ขอเสยของการจำากดใหเลอกบรจาคคอธรกจเอกชนตองเลอกขางผมอำานาจเสมอ ในเมองไทยถาไทยรกไทยยงอยบรษทหางรานทงหลายกตองเลอกทจะบรจาคเงนสนบสนนพรรคไทยรกไทยพรรคอนไมตองได

6. Open and Transparent Counting of Vote การนบคะแนนเสยงตองเปดเผยและโปรงใส

7. Equitable and Non – coercive Treatment by the State ทกฝายตองไดรบการปฏบตจากภาครฐอยางเสมอภาคกน

Ballot Counting System (ระบบก�รนบคะแนน) 1. Simple Plurality หรอ Simple Majority ประเทศ

ทใชระบบนคอองกฤษ สหรฐฯ แคนาดา อนเดย ไทย ใครไดคะแนนเสยงมากทสดเปนผชนะ เชน ผสมครสคนไดคะแนน 35, 40, 10, 15 คนทได 40 คะแนนคอผชนะ การนบแบบนงาย ไมซบซอน รผลเรว แตถกวจารณวาผชนะไดไมถงครงของผมาใช

322

สทธจงไมสะทอนถงความเปนตวแทน ไมควรถอวาชนะการเลอกตง

2. Absolute Majority ตองไดรบคะแนนเสยงขางมากเดดขาดจงจะถอวาเปนผชนะ ระบบนมสองวธคอ

2.1 Alternative Vote (Preferential Vote) ใชในการเลอก ส.ส.ของออสเตรเลย ผลงคะแนนตองระบวาเลอกใครเปนอนดบหนง ใครเปนอนดบสอง บางประเทศใหระบอนดบผสมครทกคน ทงนเพอดคะแนนวาผชนะไดเสยงขางมากเดดขาดหรอไม ถาไมใชแลวใครทไดเสยงขางมากเดดขาด เปนระบบทยงยาก ใชเวลานานในการนบคะแนน

2.2 Second Ballot System ใชในฝรงเศส ยเครน วธการคอในการลงคะแนนเสยงครงแรกถายงไมมใครไดเสยงขางมากกใหลงคะแนนเปนครงทสองโดยเลอกเฉพาะอนดบ 1 กบอนดบ 2 เทานนทมาแขงกนในรอบน ในชวงกอนลงคะแนนรอบสองจะมการตอรองกนระหวางพรรคตาง ๆ เพอขอคะแนนเสยง พรรคทไมไดเขาแขงในรอบสองจะประกาศเลยวาพรอมทจะรวมรฐบาลกบพรรคท 1 หรอ 2 เพอเทคะแนนเสยงใหกบพรรคนน แตถามผสมครหลายคนจนคะแนนเสยงกระจายออกไปคนละนดคนละหนอย ในการเลอกตงรอบสองคนทคงอยคอสองอนดบแรกทง ๆ ทคะแนนเสยงรวมกนแลวอาจไมถงครงหนงกได คนทเหลอไมมสทธเทากบวาคะแนนเสยงสวนใหญถกตดออกไป กรณแบบนในฝรงเศสมการเสนอวาใหผเขารอบสองมสามหรอสคนแทนทจะเปนสองคน (คะแนนรวมของคนทจะเขารอบสองตองเกน 50%)

323

3. Proportional System ระบบสดสวน ตองการแกปญหาของระบบท 1 และ 2 ทยงมปญหา เชอวาการเลอกตงถาจะใหบรสทธยตธรรมคะแนนเสยงตองเปนไปตามสดสวน คนไดคะแนนนอยตองมผแทนนอย คนไดคะแนนมากกใหมผแทนมาก คะแนนเสยงควรเปนกระจกทแทจรงสะทอนความตองการของประชาชน การจดสรรทนงตองเปนไปตามกระจกสะทอนบานนน

ปญหาของระบบสดสวนคอจะนบอยางไร ไดคะแนนแคไหนจงจะมทนงให แตหลกการคอการจดทนงให ส.ส. ตองเปนไปตามสดสวนคะแนนทไดรบ มระบบยอยดงน

3.1 List System (เลอกทงบญช) ประเทศไทยเราเคยใชระบบนใน ส.ส. บญชรายชอ ผมสทธไปกาเลอกพรรค คะแนนของพรรคคอคะแนน ส.ส.บญชรายชอ

3.2 Single Transferable Vote (STV) ผลงคะแนนเลอกลำาดบ ส.ส. ดวยตนเองไมตองเลอกตามบญชรายชอ ในการนบคะแนนรอบทหนงนบเปนการนบคะแนนคนทไดทหนง ถาคะแนนยงไมถงเกณฑทกำาหนดไวกไปนบคะแนนของคนทไดลำาดบทสอง เอาคะแนนอนดบท 2 มารวมกบอนดบท 1 นบอยางนไปเรอย ๆ จนครบจำานวน ส.ส. แลวคอยมาจดลำาดบอกครงวาใครไดคะแนนสงสดตามจำานวน ส.ส. ทมไดในเขตนน ขอเสยของระบบนคอเปน Aggregate Preference พยายามหาคะแนนนยมโดยเฉลยทงหมด เชน ผสมคร 10 คนไดรบเลอกตงไป 3 คน ถอเปน Aggregate Preference ของผมาใชสทธทงหมด

ทฤษฎประช�ธปไตย

324

1. ทฤษฎววฒน�ก�ร (Evolutionary Theory) เชอวา ประชาธปไตยเปนเรองของววฒนาการ องกฤษกวาจะเปนประชาธปไตยเหมอนวนนไดตองใชเวลาถง 700 กวาป ตองคอยเปนคอยไป เปนเรองของประวตศาสตรและเรองของแตละสงคมทตองคอย ๆ ปรบ คอย ๆ เปลยน ขอเสยของทฤษฎนคอไมไดใหคำาตอบอะไรนอกจากบอกใหรอ อะไรทคดวาดกทำาไปอยาไปหกหาญ เชน คณะราษฎรไดอำานาจมาแลวบอกวาอยาเพงเลอกตงเลยเพราะคนไทยยงไมพรอม ตองรอใหคนไทยมการศกษาจบ ป. 4 ขนไปมากกวาครงประเทศเสยกอนแลวคอยมการเลอกตง หรอใหเวลาสกสบปคอยมการเลอกตง แตทกวนนจะพดแบบนไมไดอกแลว

การเปลยนแปลงตามทฤษฎววฒนาการคอการเปลยนไปเรอย ๆ ไมมความรนแรง แตหลายครงทประชาธปไตยขององกฤษมความรนแรงจากการตอสชวงชงอำานาจ การเปลยนแปลงราชวงศเกดขนบอยครงตงแต ค.ศ. 1215 การเมององกฤษจงมองไดทงแงววฒนาการและไมใชววฒนาการ

2. ทฤษฎว�ดวยปจจยท�งด�นเศรษฐกจและสงคม (Socio – economic Theory) เซยมวร ม�รตน ลปเซท (Seymour Martin Lipset) เสนอใหดเงอนไขทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศทเปนประชาธปไตยแลวซงแตกตางจากเศรษฐกจและสงคมของประเทศทยงไมเปนประชาธปไตย ในสงคมทเปนประชาธปไตยนนสภาพเศรษฐกจจะด ไดแก

-ประชาชนมรายไดสง -อตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสงอยางตอเนอง

325

-ภาคอตสาหกรรมเปนภาคหลก -ความเสมอภาคทางเศรษฐกจสง (พจารณาจาก Gini

Index) -การกระจายรายไดเสมอภาค -การขบเคลอนทางสงคม (Social Mobility) เปนไปได

งาย Social Mobility หมายถง การปรบเปลยนสถานะ เชน ลกชาวนาไดเรยนหนงสอทำางานด ๆ สถานะกดขนกวาพอแม

-มจำานวนสอสารมวลชนมากกวาสงคมทไมเปนประชาธปไตย

จากสภาพดงกลาวตามทฤษฎของลปเซทถาเรามองไปทสหรฐฯ และยโรปกจะเหนวาเปนเชนนน คำาถามคอสภาพเหลานมากอนประชาธปไตยหรอมประชาธปไตยแลวทำาใหเกดสภาพเหลาน สหรฐฯ ชวงปลายศตวรรษท 18 ทมรฐธรรมนญสภาพสงคมไมไดเปนเชนนเลย ผคนไมมการศกษา เศรษฐกจในสมยบกเบกยงไมดยงตองกอรางสรางตวอย ในองกฤษบานเมองกไมไดดตงแตแรก ทกอยางตองคอย ๆ ขบเคลอนมาทละขน ๆ จนเปนประชาธปไตย นกรฐศาสตรบางคนจงคดตรงขามวาจรง ๆ แลวประชาธปไตยตางหากทเปนเงอนไขของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการเปลยนแปลงทางสงคม

*********************************************************

คำ�ชแจงจ�กผถอดเทป

เนองจากผถอดเทปไดฟงอาจารยหลายทานวจารณเรองการถอดเทปไปในทางลบ จงอยากจะชแจงเปนประเดนๆ ดงน

326

1.ทอ�จ�รยพดว�คนถอดเทปอ�งตวว�มคว�มใกลชดกบอ�จ�รยและส�ม�รถเจ�ะขอสอบไดนน

ขอชแจงวา ผถอดเทปไมเคยประกาศวามความใกลชดกบอาจารยทานใด และไมเคยเจาะขอสอบ และบอกกบนกศกษาเสมอวาการถอดเทปเปนความตกลงระหวางนกศกษากบผถอดเทป ไมเกยวของใดๆ กบมหาวทยาลย เนองจากผถอดเทปเปนบคคลภายนอก และยำาเสมอวาการจะถอดเทปหรอไมนนขอใหเปนความสมครใจของนกศกษา

2.ทอ�จ�รยบอกว�คนถอดเทปไมไดเปนคนเรยนเองนน ขอชแจงวาการทผถอดเทปฟงอาจารยจาก VCD เทากบผ

ถอดเทปไดเรยนไปดวยและเชอวาเรยนอยางละเอยดมากกวานกศกษาทนงฟงในหอง เนองจากผถอดเทปจะตองมการกรอเทปกลบไปกลบมาตลอดในการถอดเทป และการทผถอดเทปถอดเทปมาประมาณ 10 ปทำาใหทราบถงความกาวหนาในการสอนของอาจารยแตละทาน

3.ทอ�จ�รยบอกว�ผถอดเทปมวและเอ�ขอมลเก�ม�ใหนกศกษ�

ขอชแจงวา ผถอดเทปฟงการสอนของอาจารยอยาละเอยดทกครง การเอาขอมลเกามาใสจะทำาเฉพาะในกรณทนกศกษาอดเทปตกหลน แตผถอดเทปจะวงเลบไวทกครงวาเปนขอมลเกา

สวนเนอหาการถอดเทปทคลายกนมากๆ สวนหนงเกดจากอาจารยสอนเหมอนเดม ถาพจารณาดวยสายตาทเปดกวางจะพบวามอาจารยบางทานใช Power Point อนเดมมาตลอด และยกตวอยางเหมอนเดม

327

แตกระนนกตามการเรยงเนอหาหรอความมากนอยของเนอหาการบรรยายในแตละป หรออาจารยบางทานสอนเหมอนเดมแตตวอยางกอาจจะตางกน

ขณะเดยวกนขอมลบางอยางทอาจารยพดไมชดเจน ซงเปนเรองปกตทเกดขนไดในการสอน ผถอดเทปพยายามคนควาขอมลจากอนเตอรเนต เชนชอของคน ป พ.ศ.ตาง ๆ (ตรงนการฟงหลายๆปทำาใหผถอดเทปเชคไดวาปไหนสอนถกปไหนสอนไมถก ตรงนคดวาอาจารยคงเปดใจกวางวาโอกาสทจะพดผดในการสอนกมเชนกน )

4.กรณทนกศกษ�เอ�ก�รตวไปตอบเหมอนๆกนประเดนนขอชแจงวาผถอดเทปบอกนกศกษาเสมอวา

ตวอยางการตอบนนใหเอาไปเปนแนวทางเทานน แตอยาตอบใหเหมอนกน จงขอความกรณานกศกษาในเรองนดวย รวมทงการเกงขอสอบผถอดเทปไมอยากเกงเพราะอาจจะทำาใหเกดกรผดพลาดได เพยงแตจะเนนใหนกศกษาวาเวลาอานหนงสอควรเนนไปทจดใด ทบอกอยางนเพราะวชาแตละวชามเปาหมายชดเจนวาตองการใหนกศกษามความรเรองใด และอาจารยแตละคนจะมการแบงประเดนในการบรรยายอยแลว

5.กรณชทสรปประโยชนของชทสรปเพยงแตตองการใหนกศกษามองเหน

ภาพรวมของวชาทงวชาเทานน การทนกศกษามองภาพรวมออกกจะสามารถมองประเดนทอาจารยแตละคนสอนได

นอกจากนผถอดเทปไมเคยใหประโยชนใดๆ กบผประสานงานของแตละศนย เพราะผถอดเทปกบนกศกษารวมทงผประสานงานไมรจกกนมากอน ไมเคยเหนหนากน

328

ตวอย�งก�รนำ� Approach ม�ใชในก�รวเคร�ะหรฐธรรมนญ

หากโจทยใหนกศกษาวเคราะหรฐธรรมนญ สงทนกศกษาตองทำากคอดวาควรจะนำา Approach ใดมาใชในการวเคราะห ซงจรงๆแลวสามารถใชไดหลาย Approach เชน

-แนววเคราะหประวตศาสตร ถาใชแนวประวตศาสตรเรากพดถงประวตศาสตรการเมองไทยทเกยวของกบรฐธรรมนญวามาแลวกครง

-แนววเคราะหกลมผลประโยชน เราตองตอบคำาถามวาการรางรฐธรรมนญทกครงมเรองของการตอรองกนอยางไร มาตราตางๆทออกมามมาตราไหนทเปนการสะทอนผลประโยชนของกลม เชนการทให ส.ว.มาจากการแตงตง เปนการเอออำานวยตอขาราชการหรอหารหรอไม

การทหามภรรยา ลกของ ส.ส.ลงสมครรบเลอกตงเปน ส.ว. เปนการทำาลายผลประโยชนของนกการเมองหรอไม

-แนววเคราะหเชงนตสถาบนในทนจะยกตวอยางแนวนตสถาบนนะคะแนวคดหลกของแนวนตสถ�บนแนววเคราะหสถาบนเปนแนววเคราะหทใหความสำาคญ

ไปทกฎหมายและสถาบนทางการเมอง มองวาการเมองจะ

329

พฒนาหรอการแกไขปญหาทางการเมองตองใหความสำาคญไปทกฎหมายและสถาบนทางการเมอง นนคอตองออกแบบสถาบนการเมองและออกกฎหมายทเอออำานวยตอความกาวหนาของระบบการเมอง

ก�รนำ�แนวนตสถ�บนม�วเคร�ะหรฐธรรมนญ 2550

เราอาจกลาวไดวาแนวคดเชงนตสถาบนเปนแนวคดทครอบงำาสงคมมาอยางตอเนองและยาวนาน เพราะทกครงทเราเกดปญหาทางการเมองเรากเรามกจะแกไปทกฎหมายและสถาบน นนคอการรางรฐธรรมนญขนมาใหม และเนนไปทการแกไขปรบปรโครงสรางสถาบนทางการเมอง เนองจากแนวคดนตสถาบนมองวาหากกฎหมายด และมสถาบนทางการเมองทหลากหลายและทำาหนาทเฉพาะอยางการเมองกจะเดนไปได

ทสำาคญผทมบทบาทในการรางรฐธรรมนญสวนใหญเปนนกกฎหมาย มากกวานกรฐศาสตร

ดงนนรฐธรรมนญทกฉบบของไทยกเรงแกไขปญหาจดพกพรองทเกดจากการทำางานของสถาบนทางการเมอง ตวอยางในในรฐธรรมนญ 2550 หลายประเดนกเปนการแกไขในเชงสถาบน เชน

-รฐธรรมนญ 50 มองวาการทสถาบนรฐบาลตามรฐธรรมนญป 2540 มอำานาจเขมแขงมากเกน เนองจากรฐธรรมนญกำาหนดใหการเปดอภปรายนายกทำาไดยาก

330

รฐธรรมนญ 2550 จงกำาหนดใหการเปดอภปรายนายกรฐมนตรทำาไดงายขน

-รฐธรรมนญ 50 มองวาวฒสภาทมาจากการเลอกตงตามรฐธรรมนญป 2540 ทำาใหวฒสภาไมทำาหนาทเนองจากมผลประโยชนแอบองกบพรรคการการเมอง จงมบทบญญตใหวฒสภาจำานวนหนงมาจากการแตงตง

ยกตวอยางไดอกเยอะแยะ....สรป ทผ�นม�ก�รเมองไทยผกตดกบแนวคดนต

สถ�บนม�โดยตลอดซงมองว� จรงๆแลวก�รแกปญห�ก�รเมองดวยมมมองนไมชวยแกไขหรอสร�งก�รพฒน�ท�งก�รเมองแตอย�งใด เพร�ะรฐธรรมนญหรอกฎหม�ยตองนำ�ไปปฏบตโดยบคล ห�กบคคลตองก�รบดเบอนกฎหม�ยยอมทำ�ไดเสมอ ตวอย�งรฐธรรมนญ 2540 ไดชอว�เปนรฐธรรมนญทดทสดกยงตองลมสล�ยเนองจ�กถกนกก�รเมองนำ�ไปใชอย�งไมถกตองต�มเจตน�รมณ

สรป 701 PS 701 เปนวชาทตองการใหนกศกษามทฤษฎหรอม

แนวทาง (Approach) ทจะนำาไปใชในการวเคราะหปรากฏการณทางการเมอง เพราะการจะเขาใจปรากฏการณทางการเมองทเกดขนจะตองมเครองมอหรอแนวทางในการทำาความเขาใจ และแนวทางทแตกตางกนจะทำาใหวเคราะหการเมองไดแตกตางกน

วช� PS 701 มผสอน 4 ท�นคอ

331

1.อาจารยสชาตพดถงพฒนาการของวชารฐศาสตร โดยเนนไปทยคหลงพฤตกรรมศาสตร (Post Behavioralism)

2.อาจารยเชญ ชวณณ เนนไปทแนวพนจชนชนนำา (Elite Approach)

3.อาจารยสทธพนธ บรรยายเกยวกบ Concept ตางๆในทางการเมอง ความหมายและความสำาคญของ Approach และเนนไปทแนววเคราะหเชงระบบ (Systems Approach)

4.อาจารยวฒศกด (ขอรอฟงอาจารยกอนนะคะ เพราะอาจารยมาสอน 2 สปดาหหลงแลว ไมรเนอหาเปลยนแปลงแคไหน)

****สรปอ�จ�รยสช�ต***พฒน�ก�รของวช�รฐศ�สตร แบงออกเปน 4 ยค 1. ยคปรชญาการเมอง เปนยคแรกของการศกษารฐศาสตร

ซ ง ก า ร ศ ก ษ า จ ะ ใ ช แ น ว ท า ง เ ช ง ป ร ช ญ า (Philosophy Approach) เปนแนวทางหลกในการศกษา

การศกษารฐศาสตรแนวปรชญาจะมลกษณะทสำาคญคอ มงเน นในการตงค ำาถามและค ำาตอบทเก ยวของก บจรยธรรม คณธรรม สงทควรจะเปน และใชคานยม (Value) สวนตวไปสรางคำาตอบ เชนถามวาผปกครองทดควรจะมลกษณะอยางไร การปกครองทดควรเปนแบบไหน คำาถามในทางปรชญาเหลานจะมคำาตอบทตางกนไปขนอยกบความคดของคนแตละคน

เชนเพลโตมองวาการปกครองทดควรปกครองดวยราชาปราชญ อรสโตเตลบอกวาตองปกครองโดยชนชนกลาง

คำาถามในทางปรชญาเหลานเปนคำาถามเหลาทไมมวนสนสด และสงคมมนษยยงคงตองแสวงหาสงทควรจะเปนตอไป

332

ลกษณะดงกลาวของแนวทางปรชญาทำาใหมการวพากษแนวการศกษาแบบปรชญาวาเปนการศกษาทเลอนลอยไมอยในโลกแหงความจรง แตคาดเดาดวยตรรกะ และมการนำาเอาอคตของผศกษาเขาไปเกยวของ

2. ยคนตสถาบน (Legal Institutional ) เปนการศกษาปรากฎการณทางการเมองโดยอาศยต วบทกฎหมายและโครงสรางสถาบนเป นหลก เชนถ าเราอยากจะศกษาเร องพรรคการเมองในประเทศไทยกจะศกษากฎหมายพรรคการเมองวากำาหนดบทบาทและหนาทของพรรคการเมองวามอะไร บางหรอไมก ศกษาจากโครงสรางของพรรคการเมอง เชนดการจดระเบยบโครงสรางภายในพรรควาเปนอยางไร

การศกษาแนวทางนตสถาบนทำาใหเกดความชดเจนในการศกษามากขน แตกมขอบกพรองททำาใหเกดการวพากษวจารณคอ

-มองวาการศกษาในแนวนตสถาบนขาดความยดหยน-มองวาการศกษาโดยยดตวบทกฎหมายทำาใหมการละเลย

ปจจยดานอนๆ เชนปจจยดานประวตศาสตร หรอวฒนธรรมของแตละสงคม

-มองวาการศกษาในแนวนต สถาบนละเลยการศกษากระบวนการทางการเมองทเปนจรง เพราะความเปนจรงกบกฎหมายอาจจะเปนคนละเรองกน

-การศ กษาแนวน ต สถานบน ไมสามารถอธบายการเปลยนแปลงทเกดขนได เพราะสงคมมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

333

จากจดออนของการศกษายคปรชญาและยคนตสถาบน นกวชาการในกลมพฤตกรรมศาสตร เสนอวาตองเปลยนแนวทางการศกษารฐศาสตรไปสยคท 2 คอ ทำาใหรฐศาสตรพฒนาเขาสยคท 2 คอ

2. ยคพฤตกรรมศาสตร (Behavioralism) ยคนมองวาการศกษาในยคปรชญาและนตสถาบนนนทำาใหรฐศาสตรเปนวชาทขาดหลกเกณฑ จบตองไมได ลาสมย ไมมความเปนกลาง ไมมความเปนศาสตร ยคพฤตกรรมศ�สตรจงตองก�รใหวช�รฐศ�สตรมคว�มเปนศ�สตรม�กขน ซงนกวชาการกลมนจงเสนอใหเปลยนวธการในการศกษารฐศาสตรเสยใหม

ความคาดหวงของนกพฤตกรรมศาสตร1.ตองการพฒนาองคความรทเปนกลาง (Neutrality)

และปราศจากอคต (Non-Biased) 2.ต อ ง ก า ร ค น ห า อ ง ค ค ว า ม ร ท เ ป น เ ห ต เ ป น ผ ล

(Causality) ทสามารถทดสอบได (Test) นนคอสามารถตอบคำาถามไดวาอะไรคอสาเหตของปรากฏการณทางการเมอง

3.นกพฤตกรรมศาสตรตองการใหความรทเกดจากการศกษามประโยชนในการนำาไปคาดการณหรอทำานายเหตการณ (Prediction) ในอนาคตได

4.ตองการสรางทฤษฎขนาดใหญเพออธบายปรากฎการณทางการเมองไดอยางกวางขวาง ไมขนอยกบสถานทและเวลา

นกพฤตกรรมศาสตรมองวารฐศาสตรมองคประกอบดงกลาวจะทำาใหรฐศาสตรมความเปนศาสตร

ลกษณะของการศกษาแบบพฤตกรรมศาสตร

334

1.มลกษณะทเปนระบบ (Systematic) ตองสนใจขอมลเ ช ง ป ร ะ จ ก ษ (Empirical) แ ล ะ ส า ม า ร ถ ท ำา น า ย ไ ด (Predictive)

2.การศกษาตามแนวพฤตกรรมจะเนนศกษาพฤตกรรมสวนบคคลและสวนรวมเปนหลก หรอเอาพฤตกรรมของบคคลและส วนร วม เป นหน วย ในการว เครา ะห (Individual & Collective Behavior as a Unit of Analysis)

3. การศกษาแบบพฤตกรรมศาสตรจะตองทำาในแบบสหวทยาการ หรออาศยความรจากหลายสาขาวชามาใชในการศกษา

4.พฤตกรรมศาสตรจะเนนในเร องวธการศกษา เพราะพฤตกรรมศาสตรเช อวาวธการศกษา หรอระเบยบวธวจย Research Methodology ทชดเจนจะนำาไปสผลการศกษาทชดเจน )

เนองจากนกพฤตกรรมศาสตรมองวาการศกษาปรากฎการณทางการเมองควรจะสภาพทเปนอยจรง (Being) วาเปนอยางไร ไมควรจะศกษาสงทควรจะเปน (What Ought to be) เหมอนพวกปรชญาศกษา ทำ�ใหประเดนหลกทพวกพฤตกรรมศ�สตรศกษ�กนกคอเรองของพฤตกรรมท�งก�รเมองทเกดขนจรงๆนนเอง

เชนศกษาพฤตกรรมในการเลอกตง พฤตกรรมในการมสวนรวมทางการเมอง โดยวธการของพฤตกรรมศาสตรคอตองการประยกตวธการทางวทยาศาสตรมาศกษาปรากฎการณทางการเมองหรอทางสงคมศาสตร เนองจากในยคพฤตกรรมศาสตรนนเครองมอในการเกบขอมลนนเร มมความทนสมยมากขน

335

อยางไรกตามเมอใชแนวทางแบบพฤตกรรมศาสตรมาระยะหนงกเกดปญหาทำาใหรฐศาสตรพฒนาเขาสยคท 4 คอ

4. ยคหลงพฤตกรรมศาสตร (Post-Behavioralism) นกรฐศาสตรย คหล งพฤตกรรมศาสตรมองวาการศกษารฐศาสตรในยคพฤตกรรมศาสตรนนมวแตใหความสนใจแตวธกาศกษามากวาใหความสนใจตอเนอหา ทำาใหผลการศกษาไมไดสะทอนใหเหนปญหาของสงคม

ลกษณะของก�รศกษ�รฐศ�สตรหลงพฤตกรรมศ�สตร ***ตรงนจะออกขอสอบ**

1.จะเปนการนำาความรหลายสาขาวชามาใชในการศกษารฐศาสตร หรอมลกษณะของการเปน Multi-Disciplinary หรอ Interdisciplinary เชนถาเราจะศกษาเรองการขายเสยงจะตองเขาใจทงในเร องวฒนธรรม สงคมวทยา ความยากจน ประวตศาสตร ไมใชใชแตความรทางรฐศาสตรอยางเดยว

2.การศกษารฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมศาสตรใหสนใจปญหาสงคมมากขน หรอเปนการศกษาทเอาปญหาเปนตวตง (Problem Oriented) จากเดมทยคพฤตกรรมศาสตรจะเอาทฤษฎเปนตวตง (Theory Oriented )

3.ยคหลงพฤตกรรมจงไมสนใจทจะสรางทฤษฎ แตจะศกษาโดยเอามาปญหามาดกนอยางลกซ ง เพราะมองวาการศกษาอยางลกซ งเหลานก จะน ำาไปสการเสนอทางเลอก หรอทางออก ในการแกปญหา

336

ยคหลงพฤตกรรมศาสตรจงมการศกษารฐศาสตรโดยใช

แนววเคราะหใหมเชน เศรษฐศาสตรการเมอง สงคมวทยา

การเมอง วฒนธรรมทางการเมอง เปนตน

4.ไมเน นการศกษาเชงปรมาณ หรอกระบวนการแบบวทยาศาสตรมากจนเกนไป ยคหลงพฤตกรรมศาสตรจงเกดแนวทางการศกษาแบบใหมๆ เชนแนวทางศกษาแบบวาทกรรม แนวการศกษาแบบปรากฏการณวทยา แนวการศกษาทเนนการตความ เปนตน

***************************สรปอ�จ�รยสทธพนธอาจารยสทธพนธ จะสอน Concept ในทางการเมอง

หลายๆ Concept กอนจะมาเนนท System Approach และขอสอบทผานมาหลายปจะออกเรองแนววเคราะหระบบ แตปนไมแนใจวาจะออกอะไร และอาจารยสทธพนธมกจะออกโดยเลยงจากการเกงในชทสรป เพราะฉะนนนกศกษาอานใหครอบคลมดกวานะคะ

1.คว�มหม�ยของก�รเมองการเมองมผนยามความหมายไวหลากหลาย เชน1.นกวชาการยคแรกๆ มองว� ก�รเมองกคอเรองของรฐ

และรฐบ�ล อะไรกตามทเกยวของกบรฐเปนเรองการเมองทงสน แนวคดนเปนแนวคดตงยคเพลโต และอรสโตเตล

337

เม อมองวาการเมองเป นเร องของรฐท ำาใหการศกษาการเมองในระยะแรกๆจะเปนการศกษาถงรฐบาลเปนหลก คณะรฐศาสตรตามมหาวทยาลยตางๆ จงเนนผลตคนออกไปเปนขาราชการ หรอลกจาของรฐคอปลดอำาเภอ

2.การเมองยงเปนเรองทเกยวของกบอำานาจ (Power) มองวาการเมองเปนการพยายามตอสแยงชงเพอใหไดมาซงอำานาจ และอำานาจจะเปนเครองมอในการแสวงหาสงอนๆตอไป อำานาจจงเปนทงเครองมอ (Mean) และเปาหมาย (End) ในตวของมนเอง

3.การเมองคอการจดสรรสงทมคณคาทางสงคมอยางเปนธรรมและทวถง เชนนยามของเดวด อสตน

2.คว�มหม�ยของ Approach และคว�มสำ�คญของ Approach

ความหมาย มนกวชาการใหความหมายของแนวศกษาวเคราะหทางรฐศาสตรไวหลากหลาย เชน

อแลน ซ ไอแซค ซงเขยนหนงสอเรองขอบขายและแนวการศกษารฐศาสตร (Scope and Methods of Political Science) กลาววาแนวการวเคราะหในการศกษากคอกลยทธโดยทวไปทเราใชในการวเคราะหปรากฎการณในทางการเมอง โดยแนววเคราะหในการศกษาจะใหกรอบ ใหรปแบบ ใหตวแบบ ใหแนวคด เพอใหเราสามารถทำาความเขาใจกบปรากฎการณทางการเมองในขอบขายทกวางทสดเทาทจะทำาไดโดยอาศยแนวคดหลกเพยงแนวคดเดยว

วลเลยม เอ. เวลช เขยนหนงสอเรอง Studying Politic บอกวา Approach คอชดหรอกลมของคอนเซปตทมงเนนหรอ

338

ใหความสำาคญกบประเดนทางการเมองดานใดดานหนง โดยปกต Approach จะประกอบไปดวยคอนเซปตหลกเพยงคอนเซปตเดยว

เวอรนอน แวน ไดค (Vernon Van Dyke) เขยนหนงสอเรอง Political Philosophy บอกวา Approach หนงๆจะประกอบดวยมาตรการในการเลอกสรรปญหาหรอคำาถามทจะนำามาพจารณาและเลอกขอมลทจะนำามาใช และจะบอกวาขอมลชนดใดทสามารถนำามาใชไดและชนดขอมลชนดใดนำามาใชไมได

จากนยามของนกวชาการขางตนผตอบมองวา Approach ในทางรฐศาสตร หมายถงกรอบความคด และเนองจากกรอบความคดหนงๆจะมแนวคดหลกปรากฎอยเพยงแนวคดเดยว จะชวยใหการศกษาปรากฏการณทางการเมองเปนไปอยางมทศทาง และมขอบเขตทชดเจน

ประโยชนของแนวทางการศกษาวเคราะห

1.ชวยในการเลอกสรรคำาถาม และ เลอกสรรขอมลทเราจะนำามาใชในการศกษา

2.Approach ชวยเปนกรอบหรอเปนเครองมอทใชในการมองปญหา กลาวคอเมอเราเจอปญหาทางการเมองหนงๆเราจะคดไดวาเราควรจะมองปญหานดวยมมมองของแนววเคราะหใดจงจะด

3.เปนเครองมอในการวเคราะหทสำาคญทจะทำาใหเราเขาใจเหตการณในทางการเมองไดกระจางชดขน

339

4.เปนเคาโครงหรอโครงสรางของสรรพสงทตองการศกษาหรอทำาความเขาใจ

แนววเคร�ะหระบบ (Systems Approach)แนววเคราะหระบบเปนแนววเคราะหหรอแนวทางในการ

ทำาความเขาใจปรากฏการณทางสงคมการเมอง โดยหยบยมความรเกยวกบระบบของสงมชวตมาใชในการทำาความเขาใจกบระบบของสงคมและระบบการเมอง

ไดรบอทธพลมาจากสาขาวชาดานวทยาศาสตร 2 สาขาคอ 1. อทธพลจ�กวช�ฟสกส ไดแก แนวคดทเชอวาทกสงคมม

แนวโนมทจะรกษาเสถยรภาพของตนเอง เมอมแรงผลกตอระบบ ๆ นนกจะมปฏกรยาตอบโตเพอรกษาดลยภาพของระบบให เหมอนเดมตลอดเวลา เปรยบเสมอนตกตาลมลกทจะผลกไปทางใดมนตองเดงกลบมาอยทเดม

2. อทธพลจ�กวช�ชววทย� แนวคดของชววทยาทม อทธพลตอ Systems Approach ไดแกแนวคดทวาสตวโลกทกประเภทมความเหมอนกนประการหนงคออวยวะทกสวนจะแสดงออกซ งความรวมมอตางท ำาหนาทในสวนของตนเพอประโยชนของสวนรวมเปนสำาคญ

นนคอมองวาระบบการเมองกไมแตกตางไปจากระบบของสงมชวต ตรงทจะมระบบสวนอยภายในระบบใหญ และความสมพนธของระบบยอยจะมผลตอการดำารงอยของระบบใหญ

ลกษณะสำาคญทเหมอนกนของระบบสงมชวตและระบบการเมอง

1.เปนระบบ เปด“ ” ทตองอยมงรกษาสถานภาพเดมโดยผานกระบวนการแปรเปลยนกบสงแวดลอม ทงระบบการเมอง

340

และระบบสงมชวตจะด ำารงอยภายใตสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลาทำาใหระบบทง 2 ตองมการปรบตวใหเขากบสงแวดลอมเหมอนกน

2.มกลไกในการปรบตวหรอกลไกในการรกษาตนเองใหอยรอดเหมอนกน

3.สามารถแยกโครงสรางออกมาเพอดวาแตละโครงสรางทำาหนาทอะไร เชนแยกไดวาระบบตาทำางานอะไร ระบบยอยอาหารทำาหนาทอะไร

ในทางการเมองกเชนกนโครงสรางแตละสวนกจะมหนาทของตนเอง เชน เชนพรรคการเมอง รฐสภา รฐบาลจะมหนาทเปนของตนเองอยางชดเจน

4.ระบบยอยมความสมพนธกนทงความสมพนธในระบบยอยดวยกนเองและความสมพนธกบระบบใหญ เชนระบบยอยอาหารจะมความสมพนธระบบการสบฉดโลหต และเชนเดยวกบระบบยอยของระบบการเมองกจะตองสมพนธกนเชนกน เชนระบบพรรคการเมองกจะสมพนธกบระบบรฐสภา หรอรฐบาล

5.มดำาลบขนเหมอนกน ระบบของสงมชวตกจะมทงสงมชวตทมความซบซอนในโครงสรางนอยไปถงโครงสรางทซบซอนมาก เชนเดยวกบระบบการเมองในบางสงคมจะมความวบซอนนอยเนองจากมสถาบนทางการเมองไมมากนก แตในบางสงคมจะมความซบซอนสง

ลกษณะทวไปของระบบการเมอง1.ระบบการเมองมการเปลยนแปลงตลอดเวลา 2.ระบบการเมองอยภายใตสภาพแวดลอม ทสามารถแยก

ใหเหนระหวางตวระบบกบสงแวดลอมได เชนระบบการเมอง

341

สามารถแยกออกจากระบบเศรษฐกจ ระบบสงคม ระบบวฒนธรรม

3.มปจจยนำาเขา (Input) ปจจยสงออก (Output) และสวนทยอนกลบ (Feedback) ปรากฏอย (นคอ Concept หลกของ System Approach)

4.ทกระบบมความสมพนธเชอมโยงกบระบบอน ๆ ทอยในสภาพแวดลอมตลอดเวลา เชนการเมองมความสมพนธกบเศรษฐกจ

5.ทกระบบอาจจะมความมนคงหรอไมมนคงกได6.ทกระบบพยายามแสวงหาดลภาพใหเกดขนกบตนเอง

ตลอดเวลาผานกลไกอตโนมตเพอรกษาความอยรอดของระบบ7. ระบบใดทไมสามารถแกไขปญหาหรอตอบโตอทธพลของ

สงแวดลอมไดกจะนำามาสความลมสลายและแปรสภาพไปสระบบใหมได

8.ทกระบบมเครอขายในการสอสารคอยสงขอมลปอนกลบ (Feedback) เพอนำาไปสการแกไขปรบปรงตวเองตลอดเวลา

แนวคดหลกของแนววเคร�ะหเชงระบบ จะเปนไปดงรป

Inputs Political OutputFeedb

Environ

342

กลาวคอแนววเคราะหระบบจะมงวเคราะหไปทปจจยสำาคญอย 4 ตวทอยภายใตระบบคอ

1. Political System ตวระบบการเมอง2. Input ปจจยนำาเขา3. Output ผลผลตของระบบ4. Feedback ผลสะทอนกลบทเกดจากปฏกรยาทมตอ

ผลผลตของระบบการเมอง1. ระบบก�รเมอง มองคประกอบของระบบการเมอง ทก

ระบบการเมองมองคประกอบทสำาคญดงคอ 1.1 Political Community ความเปนประชาคมใน

ทางการเมอง หมายถง ความรสกของคนในสงคมทเปนเอกภาพเดยวกน ระบบการเมองใดประชาชนสวนใหญมความรสกเปนพวกเดยวกนระบบการเมองนนกจะมนคง

1.2 Political Regime ระบอบการปกครอง ทกระบบการเมองจะมรปแบบการปกครองอยางใดอยางหนงปรากฏอย

1.3. Political Authorities ผมอำานาจทางการเมอง หมายถง รฐบาลผทำาหนาทบำาบดทกข บำารงสข แจกแจงแบงสรรสงทมคณคาในสงคม แกปญหาใหกบประชาชน

2. Input หมายถง ปจจยทอยในรปของขอมลหรอขาวสารทนำาเขาสระบบการเมอง แบงได 2 รปแบบใหญๆ คอ ขอเรยกรอง (Demand) และการสนบสนน (Support)

2.1 Demand (ขอเรยกรอง) คอ หมายถงขอเรยกรองของประชาชนหรอกลมตางๆทมตอระบบการเมอง เชนขอเรยกรองให คมช.ลาออก

343

2.2 Support (การสนบสนน) หมายถง ขอมลหรอขาวสารทเขาสระบบการเมอง โดยมทศทางทเปนไปในแงบวกหรอสนบสนนตอระบบการเมองท

การสนบสนนตอระบบการเมองจะม 3 ทศทางคอ-การสนบสนนตอความเปนประชาคมทางการเมอง

(Political Community) หมายความวา คนในสงคมยอมรบวาตนเองเปนสวนหนงของประชาคมทางการเมองนน

-การสนบสนนตอระบอบการปกครอง (Political Regime) จะทำาใหระบอบการเมองนนๆดำารงอยได

-การสนบสนนตอผมอำานาจทางการเมอง (Political Authorities) หรอรฐบาล ถาประชาชนใหการสนบสนนรฐบาล ๆ กจะมเสถยรภาพ แตถาประชาชนไมเอาดวยไมใหการสนบสนนรฐบาลอกตอไป สงทจะเกดขนตามมากคอการรฐประหารเพอลมรฐบาลเกาแลวตงรฐบาลใหมขนมา

3. Output หมายถง ผลของการตดสนใจของผมอำานาจหนาททางการเมอง (รฐบาล) ซงเกยวของกบการแจกแจงแบงสรรสงทมคณคาของสงคม สรางความกนดอยดใหกบประชาชน อาจออกมาในรป มต ครม. กฎหมาย กฎกระทรวง

4. Feedback หมายถง กระบวนการในการสงขาวสารเกยวกบสภาพและผลทตามมาของการตดสนใจและการดำาเนนการดานตางๆของระบบการเมองกลบสผมอำานาจทางการเมองอกครงหนง Feedback จะเปนตวประเมนใหทราบวาการตดสนใจของรฐบาลสามารถแกไขปญหาความตองการทประชาชนเรยกรองไดจรงหรอไม

344

ในการนำาเอาแนววเคราะหเชงระบบมาใชในการวเคราะหปรากฎการณทางการเมองใดๆ นกศกษาจะตองแจกแจงใหไดวาองคประกอบทง 4 สวนของเหตการณดงกลาวมอะไรบาง (ดงทอาจารยยกตวอยางเหตการณ 14 ตลาคม)

********************ส ร ป อ า จ า ร ย เ ช ญ ชวณณ**********

อ�จ�รยเชญ ชวณณ มจดเนนท Elite Approach หรอแนวพนจชนชนนำา (อาจารยเชญใชคำาวาแนวพนจนะคะ)

แนวพนจชนชนนำ�แนวพนจชนชนนำา หมายถงแนวทางในการศกษาหรอ

แนวทางในการทำาความเขาใจเรองราวหรอปรากฏการณทางการเมองโดยพจารณาไปทบทบาทของชนชนนำาในสงคม

แนวพนจชนชนนำามองวาในสงคมจะประกอบไปดวยคน 2 ชนชนคอชนชนนำาและคนชนชนลาง

ชนชนนำานนเปนเปนคนสวนนอยในสงคม แตมอำานาจครอบงำาคนชนลางททเปนคนสวนใหญของสงคม เนองจาก

ชนนนนำาเปนคนทกมอำานาจทางเศรษฐกจ คอมเงนทองและความรำารวย เมอมความรำารวยทำาใหสามารถใชความรำารวยในการแสวงหาอำานาจทางการเมอง เมอมอำานาจทางการเมอง อำานาจในดานอนกจะเพมพนขน และทำาใหชนชนนำาเปนคนกำาหนดชะตากรรมของคนทงสงคม

345

สาเหตทชนชนนำาสามารถกำาหนดความเปนไปของสงคมได เพราะชนชนนำามลกษณะตาง ๆคอ

-ชนชนนำามจำานวนนอยทำาใหตดตอสอสาร รวมกนอยางเหนยวแนน และพบวาชนชนนำายงมการเกยวดองกนในรปของเครอญาตผานการแตงงานขามตระกลกน

-มความคด รสนยม การใชชวต แบบเดยวกน จบจากโรงเรยนเดยวกน เชนเราจะพบวานกเรยนนายรอยตำารวจทเปนเพอนรวมรนกบนายกรฐมนตรเวลานตางมตำาแหนงใหญโตกนเปนแถวๆ

-มผลประโยชนสอดคลองกน

แนวคดชนชนนำ�จงมองว�ก�รเมองเปนเรองของชนชนนำ� ทำ�ใหก�รกำ�หนดนโยบ�ยต�งๆเปนไปเพอชนชนนำ� โดยชนชนล�งไดรบประโยชนแตเพยงเลกนอย ผลประโยชนทชนชนนำ�จดสรรใหชนชนล�งเปนก�รจดสรรใหเพยงเพอไมใหชนชนล�งรสกว�ถกเอ�เปรยบจนเกนไป และลกขนม�ท�ท�ยอำ�น�จของชนชนนำ�เท�นน

สำ�หรบขอบข�ยในก�รศกษ�แนวพนจชนชนนำ� หากเรานำาเอาแนวพนจชนชนนำามาใชในการศกษาการเมอง เรากจะใหความสนใจไปทขอมลทเกยวของกบชนชนนำาเทานน เชนเราจะตองรวาใครคอชนชนนำาในสงคม และชนชนนำาเหลานมบทบาทในการชนำาสงคมและคนสวนใหญอยางไร

ก�รนำ�แนววเคร�ะหชนชนนำ�ม�อธบ�ยก�รเมองไทย

346

แนววเคราะหชนชนนำาสามารถนำามาอธบายการเมองไทยไดเปนอยางด เนองจากคนทเขาไปมอำานาจทางการเมองเวลานคอชนชนนำาทางธรกจเพยงไมกตระกล ทำาใหชนชนนำาเหลานเขาไปกำาหนดบทบาททเปนประโยชนตอธรกจของตนเอง

เชนเมอเกดวกฤตเศรษฐกจของประเทศรฐบาลกแกปญหาตามความตองการของชนชนนำาไปวาจะเปนการเขาไปพยงราคาหน เขาไปจดการกบ NPL ของภาคเอกชน เนองจากชนชนในทางเศรษฐกจจะมบทบาทในการผลกดนการกำาหนดนโยบายของรฐบาล ขณะทชนชนลางจะไดรบความสนใจจากรฐบาลนอยกวา

สำาหรบการเมองไทยชนชนนำาทเขามามบทบาททางการเมองในระยะแรกคอทหาร ขาราชการระดบสง โดยมนกธรกจอยเบองหลงในการสนบสนน ขาราชการทหารเหลานน ตอมาเมอการเมองมาอยในมอของนกการเมอง นกธรกจกมาสนบสนนนกการเมอง และพรรคการเมอง ในยครฐบาลทกษณนกธรกจเขามาเลนการเมองอยางเตมตว

ดงขอมลพบวา กลมทนหลกทใหการสนบสนนพรรคไทยรกไทยจะม 5 กลมคอ

-กลมสอสาร คอกลมชนคอรปและเอมลงค-กลมอตสาหกรรมชนสวนยานยนต เชนกลมออโต ซมมท

ของนายสรยะ จงรงเรองกจ -กลมอตสาหกรรมเกษตร เชน เครอ ซ.พ-กลมรบเหมาสวนกลางและทองถน เชนกลมนายสวจน ล

ปตพลลภ กลมนายพนจ จารสมบต กลมนายเสนาะ เทยนทอง ตระกลคณปลม ตระกลชามพนท ตระกลตรทอง

347

-กลมอสงหารมทรพย เชนกลมนายวน มหะหมดนอร มะทา กลมพงษศกด รกพงษไพศาล กลมนายวเชษฐ เกษมทองศร กลมนายธนกร นนท กลมประเวศ รตนเพยร

-กลมชปป ง เชน สรอรรถ กลนประทม พงศเทพ เทพกาญจนา นายแพทยสรพงษ สบวงคล

นอกจากนยงมชอง 3 มนายเนวน มตระกลมหากจศร ของเนสกาแฟ

สวนพรรคประชาธปตยกมกลมทนทสนบสนนเชนกน เชนนายสมยศ สธางคกร คณจตตมา สงขทรพย นายโพธพงษ ลำาซำา คณหญงกลยา โสภณพณช ตระกลพรอมพนธ เปนตนพรรคชาตไทย กมตงแตนายประภตร โพธสธน นายจองชย เทยงธรรม

ดงนนทมาของชนชนนำาโดยเฉพาะชนชนนำาทางการเมองจะมทมาจากคนรำารวย นกธรกจนายทน และเปนคนทกมชะตากรรมของประเทศ และแมจะมการรฐประหารเมอวนท 19 กนยายน 2549 คนทกำาลงนำาพาประเทศกเปนชนชนนำาไมกคนเพยงเปลยนจากนกธรกจมาเปนทหารเทานน

สรปสงคมไทยเปนสงคมทมการแบงคนในสงคมออกเปน 2

กลมโดยกวางๆออกเปนชนนำาและชนชนลางมานานแลว และชนชนนำาเปนชนชนทมบทบาทในการควบคมความเปนไปของชนชนลางไมวาจะเปนยคทกษตรยปกครองประเทศ ประชาชนสวนใหญมองวาตนเองเปนไพรฟาทตองคอยรบอำานาจและความกรณาของชนชนนำา มาจนถงยคประชาธปไตย คนไทยสวนใหญกยงมองวาตนเองเปนแคราษฎรทตองคอยรบนโยบายจากรฐ โดยไมลกขนมามบทบาทในทางการเมองแตอยางใด ปลอยใหการ

348

เมองเปนเรองของคนไมกคน มาจนถงทกวนน การเมองไทยอยภายใตกำามอของตระกลธรกจไมกกระกล

(แนวนเอาไปเปนแนวในการตอบขอสอบอาจารยเชญได แตหามลอกไปนะคะ เดยวจะตอบเหมอนกนหมด**

แนวก�รตอบอ�จ�รยวฒศกดจากการศกษาแนววเคราะหกลมผลประโยชน ทานคดวาการ

จดการกลมผลประโยชนในการเมองไทยเขาขายทฤษฏใด เพราะเหตใดจงเปนเชนนนอธบายพรอมยกตวอยางประกอบ

ตอบจากคำาถามขอตอบเปนประเดนๆ ดงน1.แนวคดหลกและประเภทของแนววเคราะหกลมผล

ประโยชน2.รปแบบการจดการกลมผลประโยชนในประเทศไทยหลกก�รและประเภทของแนววเคร�ะหกลมผลประโยชนการจะเขาใจวาประเทศไทยของเรานนมรปแบบในการจดการ

กลมผลประโยชนอยางไร จำาเปนตองเขาแนวคดหลกของแนววเคราะหผลประโยชน(Interest Group Approach) เสยกอน

แนววเคราะหกลมผลประโยชนมแนวคดทสำาคญตรงทมองวาในสงคมประกอบดวยกลมตางๆจำานวนมาก และกลมเหลานตางแขงขนเพอรกษาผลประโยชนของตนเอง การแขงขนของกลมมกเปนไปโดยการใชอทธพลของกลมในการเขาไปกดดนให

349

รฐบาลตดสนใจเพอเออประโยชนใหกบกลมตนเอง เนองจากแนววเคราะหนเชอวากลมผลประโยชนจะตระหนกถงผลประโยชนของตนเอง จงตองมการเคลอนไหวในการรกษาผลประโยชนของกลม

แนววเคราะหกล มผลประโยชนแบงเป นทฤษฎยอย 2 ทฤษฎคอ

1.ทฤษฎพหนยม (Pluralist Theory หรอ Pluralism)2.ท ฤ ษ ฎ ส ห ก า ร (Corporatist

Theory/Corporatism) หลกการของทฤษฎพหนยมประกอบไปดวย1.มองวาปรากฎการณทางการเมองเปนปฏสมพนธกน

(Interaction) ระหวางกลมผลประโยชน 2.หากมความขดแยงกนในเร องกลมผลประโยชนกลมผล

เหลานจะมการเจรจาตอรองกนโดยอยบนพนฐานของเหตผล 3.การเจรจาตอรองมกจบลงดวยการประนประนอม4.มองวาความขดแยงในทางการเมองมทางออกเสมอ 5.ทฤษฎพหนยมจงเชอวาระบบการเมองจะมการปรบตวเขา

อยภาวะสมดลตลอดเวลา6.นโยบายทออกจากระบบการเมองเปนผลลพทมาจาก

ปฏสมพนธระหวางกลมตางๆ7.รฐไมมบทบาทใดๆในการเขามาจดการก บกล มใผล

ประโยชน ความเช อปบบน ท ำา ใหทฤษฎพหน ยมมองวาผลประโยชนของแตละกลมจะถกนำามาเจรจา พดคยกนอยางเปดเผย และยอมรบวาผลประโยชนเปนเร องทมอยจรงในทางการเมอง

350

อยางไรก ตามตามแนวค ดของพหน ยมกล มกล มผลประโยชนในสงคมจะตองมอำานาจเทาเทยมกนและมโอกาสเทาๆกนในการเขาถงผตดสนใจกำาหนดนโยบาย

แนวคดของทฤษฎสหการ เปนทฤษฎทตรงขามกบทฤษฎพหนยมเพราะทฤษฎนเชอวากลมผลประโยชนแตละกลมมกจะยดถอผลประโยชนของตนเองอยางมาก การจะปลอยใหแตละกลมเจรจากนเองจะเปนเรองยาก และความขดแยงระหวางกลมผลประโยชนเปนเรองทเกดขนไดหากรฐไมเขาจดการ

ทสำาคญทฤษฎนมองวากลมแตละกลมในสงคมมอำานาจไมเทากนและไมสามารถเขาถงกลมผตดสนใจกำาหนดนโยบายไดอยางเทาเทยมกน ทำาใหรฐตองเปนกลไกสำาคญของการเจรจาตอรอง เชน เปนคนคอยควบคมกตกา คอยเจรจาไกลเกลยระหวางกลมผลประโยชนสองฝาย

รปแบบก�รจดก�รกลมผลประโยชนในประเทศไทย

จากแนวคดทง 2 แบบของแนววเคราะหกลมผลประโยชน การจดการกลมผลประโยชนในประเทศไทยจะเปนไปตาม ทฤษฎสหก�ร เนองจ�กกลมผลประโยชนในประเทศไทยยงข�ดพลงอำ�น�จทเท�เทยมกน และโอก�สของกลมในก�รเข�ถงก�รตดสนใจของผกำ�หนดนโยบ�ยจะมแตกต�งกน

กลาวคอในสงคมไทยกลมยงขาดความหลากหลาย

การรวมกลมของคนในสงคมอนเปนการรวมตวใน

351

ลกษณะของกลมผลประโยชนยงเกดขนไมมากนก

กลมผลประโยชนทเกดขนในสงคมโดยอสระและ

เกดจากความตองการของสมาชกกลมจะเกดขน

ในสงคมเมองมากกวา และอยในภาคสวนทเปน

ทางการของสงคม เชนสมาคมธนาคาร สภาพ

อตสาหกรรมแหงประเทศไทย สมาคมผสงออก

สภาหอการคา เปนตน

ขณะทในภาคชนบททมเกษตรกรเปนสวนใหญยงขาดการรวมตวทเหนยวแนน และการรวมตวของกลมผลประโยชนในชนบทยงเกดขนโดยรฐเขาไปจดการ ผานนโยบายการพฒนาชนบทของรฐ เชนการจดตงกลมสหกรณตางๆ ลวนแตเกดจากรฐทงสน แมกระทงปจจบนแนวคดเกยวกบประชาคมตำาบล ประชาคมจงหวดกมาจากรฐ

352

ทสำาคญอำานาจและอทธพลของกลมผลประโยชนในสงคมไทยยงมไมเทากน เชนสมาคมพอคา สมาคมนายธนาคาร มกจะมพลงอำานาจมากกวาสมาคมผเลยงสกรแหงประเทศไทย หรอสมาคมชาวนา

ความไมเทาเทยมกนของกลมผลประโยชนนเองทำาใหเร องของผลประโยชนถกมองวาเปนเร องทตองปกปดในสงคมไทย การเจรจาระหวางกลมผลประโยชนจงเปนไปอยางแอบแฝง มองวาเร องของผลประโยชนเปนเร องทตองปกปดทงๆทเปนสงทมจรงในการเมองไทย

นอกจากนการทกลมผลประโยชนมความไมเทาเทยมกน และกระบวนการเจรจาผลประโยชนมกเปนไปในทางลบ ในสงคมไทยจงเกดปญหาความขดแยงระหวางกลมผลประโยชนอยเสมอ และรฐมกจะเขาไปแทรกแซงในการแกปญหาความขดแยงตวอยางเชนความขดแยงระหวางกลมประชาชน 2 กลม คอกลมทสนบสนนการกอสรางโครงการโรงไฟฟาหนกรด-บอนอกกบกลมทคดคาน ความขดแยงนเกดจากทง 2 กลมขาดการเจรจากนอยางเปดเผยกอนจะมการดำาเนนโครงการ จนนำาไปสความขดแยงระหวางคนในสงคมเดยวกน และลกลามกลายเปนความรนแรงนำามาซงการเสยชวต สดทายรฐตองเขามาแทรกแซง และยกเลกโครงการ

****แนววเคราะหกลมผลประโยชนนำามาอธบายปรากฏการณในการรางรฐธรรมนญได เพราะในการรางรฐธรรมนญทกฉบบของประเทศไทยกจะมการตอรองผลประโยชนของฝายตางๆ เชนในฉบบป 2540 มหลายมาตราทเกดจากการตอรอง หรอแมแตฉบบ 2540 ทให ส.ว.มาจากการ

353

แตงตงสวนหนงกอาจจะเกดจากกลมทหารหรอขาราชการเปนคนผลกดน เปนตน***

คำ�แนะนำ�ในก�รตอบขอสอบ

1.อานโจทยและดวามกคำาถาม ตองตอบใหครบทกคำาถาม เพราะแตละคำาถามจะมคะแนนของมนเอง

2.กอนจะตอบขอสอบนกศกษาจะตองวางเคาโครงการตอบ (Outline) กอนเสมอ การวาง Outline มประโยชนคอ

-ทำาใหนกศกษามกรอบในการตอบ-ชวยใหเขยนขอสอบไดยาวมากขน-ชวยใหอาจารยตรวจไดงายและอาจจะไดคะแนนโดยท

อาจารยไมตองดรายละเอยดการวาง Outline จะองตามคำาถามจากโจทย

3.ขอสอบทกขอจะตองม 3 สวนเสมอ คอ-แนวคดทฤษฎ-ขอเทจจรง หรอตวอยาง-ความคดเหนของตนเอง

แนวขอสอบ

1.อ.สช�ต จะคล�ยกบ Quiz ในหองการศกษายคหลงพฤตกรรมศาสตร (Post –

behavioralism) ทำาใหวชารฐศาสตรเปลยนแนวทาง วธการศกษา และจดเนนไปอยางไรบาง เราจะศกษา การเมองไทย “ ”

354

โดยใชแนวทางหลงพฤตกรรมศาสตรมาวเคราะหไดอยางไร ใหนกศกษาแสดงความคดเหนและยกตวอยางใหเหนจรง

แนวก�รตอบอ�จ�รยสช�ตจากคำาถามดงกลาวขอตอบในประเดนตอไปน1.แนวทางการศกษารฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมศาสตร2.ตวอยางการวเคราะหการเมองไทยตามแนวทางหลง

พฤตกรรมศาสตรแนวท�งก�รศกษ�รฐศ�สตรยคหลงพฤตกรรมศ�สตรการศกษารฐศาสตรตามแนวทางพฤตกรรมศาสตร เกด

จาก นกวชาการมองเหนปญหาทเกดจากการศกษารฐศาสตรในยคพฤตกรรมศาสตร ซงเปนยคทรฐศาสตรไดรบอทธพลจากแนวคดพฤตกรรมศาสตร ทำาใหการศกษารฐศาสตรเนนศกษาพฤตกรรมทางการเมองทเกดขนจรง โดยเปนการศกษาผานการวดทศนคตและความคดเหนทางการเมอง ดวยการอาศยเทคนคเชงปรมาณ

เนองจากนกพฤตกรรมศาสตรมองวาจะทำาใหการศกษามความนาเชอถอ เปนกลาง ปราศจากอคต และหวงวาจะชวยสรางทฤษฎขนาดใหญเพอนำามาอธบายปรากฏการณทางการเมอง เหมอนกบทฤษฎทางวทยาศาสตร

อยางไรกตามหลงจากรฐศาสตรศกษาแนวพฤตกรรมศาสตรมาอยางยาวนานกไดเกดผลกระทบคอนขางมากกบวชารฐศาสตร โดยเฉพาะการทเนอหารฐศาสตรกำาจดวงแคบๆอยแคการศกษาทศนคตทางการเมอง หรอพฤตกรรมทางการเมองทเปลยนแปลงตลอดเวลา และไมกอใหเกดประโยชนกบวงการรฐศาสตรมากนก

355

ปญหาดงกลาวทำาใหนกรฐศาสตรมองวารฐศาสตรควรจะมการเปลยนแปลงแนวทางในการศกษาทำาใหการศกษารฐศาสตรหนเหเขาสยคพฤตกรรมศาสตร ซงทำาใหจดเนน และวธการศกษาในยคหลงพฤตกรรมศาสตรมลกษณะเปลยนแปลงไปจากยคพฤตกรรมศาสตรดงน

1.การศกษายคหลงพฤตกรรมศาสตรไมมงเนนการสรางทฤษฎขนาดใหญ จากเดมทยคพฤตกรรมศาสตรมเปาหมายทจะสรางทฤษฎขนาดใหญเพอนำาไปอธบายปรากฏการณทางการเมองอยางเปนการทวไป

ทเปนเชนนเพราะนกรฐศาสตรยคหลงพฤตกรรมศาสตร มองวา ปรากฎการณทางการเมองของแตละสงคมของแตละประเทศมบรบททแตกตางกน ยากทจะนำาเอาทฤษฎขนาดใหญมาใชอธบายไดในแบบเดยวกน

2.การศกษายคหลงพฤตกรรมศาสตรเปนการศกษาโดยเอาปญหามาเปนตวตง (Problem Oriented)

หลงจากมองวาไมสามารถมทฤษฎขนาดใหญทจะอธบายการเมองได ทกสถานททกเวลาแลว น กรฐศาสตรย คหลงพฤตกรรมศาสตรมองวาการศกษาการเมองทดควรจะดทปญหาทเกดขนจรงในสงคมนนๆ

แนวทางนทำาใหประเดนการศกษารฐศาสตรจงหยบยกเอาปญหาขนาดเลกและมขอบขายจำากดมาศกษา เชนการเมองของชนกลมนอย ปญหาการเมองของพมา การเมองของผหญง

การหยบยกปญหาขนาดเลกมาศกษาทำาใหเนอหาของการศกษารฐศาสตรมความหลากหลายมากขน

4.เปนการศกษาเพอนำาไปสการแกปญหาทเกดขนจรงๆ

356

เนองจากการหยบยกปญหาขนาดเลกมาศกษาทำาใหการศกษามองปญหาไดอยางลกซ งมากขน จนสามารถน ำาเสนอแนวทางในการแกปญหาไดมากขน

5.มการนำาเอาความรจากหลายสาขาวชามาชวยในการศกษาการเมอง ประเดนนกอใหเกดสาขาวชาทหลากหลายมากขน เชนสงคมวทยาการเมอง วฒนธรรมทางการเมอง ซงน ำาไปศกษาปญหาในเชงลกไดมากขน

6.ไมเน นการศกษาเชงปรมาณ หรอกระบวนการแบบวทยาศาสตรมากจนเกนไป

กลาวคอนกรฐศาสตรหลงพฤตกรรมศาสตรเร มลดความสนใจกบวธการทางวทยาศาสตรลง เลกใหความสำาคญกบการศกษาในเชงปรมาณททำาใหการเกบขอมลเปนไปอยางผวเผน แตการศกษายคหลงพฤตกรรมศาสตรหนมาใชวธการศกษาในเชงคณภาพมากขน

วธการศกษาเชงคณภาพเปนวธการศกษาทเนนใหผศกษาลงไปสมผสขอมลอยางใกลชด และใชระยะเวลานานในการทำาความเขาใจกบปญหา กอนจะวเคราะหและสรปผลการศกษา

ดงนนการศกษารฐศาสตรในยคหลงพฤตกรรมศาสตรจงทำาใหวธการศกษาและเนอหาความสนใจตอประเดนการเมองเปลยนแปลงไปจากยคพฤตกรรมศาสตร ทำาใหเนอหาของการศกษามหลากหลายมากขน สะทอนความเปนจรงทเกดในสงคมการเมองไดมากขน

ก�รอธบ�ยก�รเมองไทยภ�ยใตแนวท�งหลงพฤตกรรมศ�สตร

357

การศกษาการเมองไทยโดยอาศยแนวทางในยคหลงพฤตกรรมศาสตร สามารถอธบายการเมองไทยไดด เชนหากเราจะศกษาปญหาความขดแยงทางการเมองทเกดในยคสมยของรฐบาลทกษณ หากเราศกษาในเชงปรมาณโดยการแจกแบบสำารวจเราจะไดคำาตอบอยางผวเผนถงประเดนความขดแยง

แตถาหากเราใชวธการศกษาโดยการวเคราะหจากตวสอทนำาเสนอเร องราวความขดแยงทเกดขนตลอดเวลาในชวงของการเกดปญหา จะท ำาใหเราเหนภาพความขดแยง ภาพการตอส ทางการเมองไดอยางชดเจนมากขน

เชนเราจะพบวาทง 2 ฝายคอฝายทตอตานนายกทกษณและฝายทสนบสนนนายกทกษณลวนแตพดความจรงเพยงคร งเดยวกนทงสน ตางฝายตางมขอมลเทจทนำาเสนอผานสอตางๆ

ประเดนเหลานทำาใหคนไทยและสงคมรบรอยางเขาใจผดในกลายกรณ ซงกลายเปนผลกระทบทางการเมองไปในทสด

จากตวอยางนผตอบจงมองวาหากเราเลอกศกษาการเมองไทยในแนวหลงพฤตกรรมศาสตร ซงในทนไดยกตวอยางการศกษาโดยการวเคราะหการส อสาร (ซ งอาจจะวเคราะหผ านสญลกษณ หรอวาทกรรมทมการสอสารออกมา) จะชวยใหเขาใจการเมองไทยมากขน

ตวอยางเชนเราสามารถวเคราะหในเชงสญลกษณ อนเปนการศกษาแนวหลงพฤตกรรมศาสตรไดวาการทนายกทกษณซอสโมสรฟตบอลมนยยะทางการเมองอยางไร ซงจะใหคำาตอบไดดกวาการศกษาแบบพฤตกรรมศาสตร

2.อาจารยเชญ จะคลายกบ Quiz เชนกน (ดตวอยางทชทสรปนาจะตอบได)

358

3.อาจารยสทธพนธ ควรจะดแนววเคราะหระบบขอสอบเก�รศ.สทธพนธ พทธหน นกวเคราะหในกลม System Approach อางวา ระบบ“

การเมองไมไดแตกตางไปจากระบบของสงทมชวต จงอภปราย”พรอมทงยกตวอยางใหเหนจรงโดยอาศยระบบการเมองไทยเปนตวอยาง

อ�จ�รยสช�ต ปทออกใกลเค ยงกบปน มากทสดค อป 2544 ถามวา

ร ฐ ศ า ส ต ร ย ค ห ล ง พ ฤ ต ก ร ร ม ศ า ส ต ร (Post behaviorlism) ไดหยบยมองคความรใหมๆ จากศาสตรอนในลกษณะทเรยกวาสหสาขาวทยาการ (Interdisciplinary) ทงทเปนแนวทนนยมและแนวมารกซสมมาใชในการศกษาอำานาจ รฐ และปรากฏการณทางการเมองอยางไรบาง จงอธบายพรอมทงยกตวอยางประกอบดวย

359